Het Groene Woestijn Initiatief

Het Groene Woestijn Initiatief

L’Initiative Desert Vert 2012-2013

Samen met de bevolking de erosie stoppen, de natuurlijke vegetatie terugbrengen en de landbouwgronden verbeteren in de verwoestijnde vlakte van het Dogongebied in Mali. De bedoeling is een geïntegreerde methode te ontwikkelen samen met de bevolking, die werkt en grootschalig opvolging katalyseert. De toegepaste methode moet zorgen dat de natuurlijke begroeiing op deze sahelgronden terug komt in de vorm van bomen en struiken, waardoor de verwoestijning wordt gekeerd, de sterke water- en winderosie vermindert en de vruchtbaarheid van de grond weer terugkeert. De toename van bomen en struiken zal naast hout en vruchten ook CO2-reductie opleveren. Door een geïntegreerde aanpak samen met de bevolking wordt een duurzame sociale en economische ontwikkeling gecreëerd. Er zal meer oogst mogelijk worden en ook productie op gronden die nu niet meer gebruikt kunnen worden. De omvang Om een duurzame leefsituatie te creëren moet de verwoestijning gekeerd worden in de zone tussen Orokamba en Koundou (ca 25 km) en dat over een lengte van Yendouma tot Nombori (ca 40 km). IDV bestaat nu uit 2 programma’s: • Ecole Experimental IDV: een terrein waarop we diverse methoden toepassen en aan de bevolking demonstreren; • Fixatie van de (stuif)duinen

Ecole Experimental Initiative Desert Vert

Dit is een terrein van ruim 4 ha. in de vlakte van Koundou, die we gebruiken om te experimenteren samen met de bevolking met diverse technieken en methoden. De gronden kunnen nu niet gebruikt worden voor landbouw. De herders laten de geiten, schapen en koeien daar vrij rondlopen. De huidige begroeiing bestaat uit een bodembedekkend kruid en wat gras. Er staat een hele enkele boom of struik. De grond is zandgrond.

Wat zijn de doelen van het IDV programma: -

Een methode ontwikkelen samen met de bevolking om de woestijnvorming tegen te gaan;

-

De gronden die nu niet goed bruikbaar (meer) zijn productief maken;

-

De bedreigingen van de huidige landbouwgronden oplossen: duinfixatie door intensieve aanplant om erosie te stoppen;

-

Boomaanplant om toekomstig hout te produceren, de wind te breken en de natuurlijke omstandigheden te verbeteren;

-

Economisch gewas introduceren die verdiensten opleveren buiten het seizoen van de voedselverbouw;

-

Verhogen van de landbouwproductie door verbeterde landbouwtechnieken.

Fase 1 A) Graven van geulen volgens methode van Peter Westerveld. Voor uitleg van de methode: www.nagafoundation.nl De methode zou het watervasthoudend vermogen van de grond verbeteren. Er zijn 3 bezoeken geweest aan Ouan waar de methode is toegepast. Er is daarbij contact geweest met de chef van het dorp Ouan en andere uitvoerders van het werk die uitgebreid uitleg en instructies hebben gegeven aan Jean en Amatigue. Stap 1: Bestaat uit het graven van 3 geulen, van 3 meter breed, 1 meter diep, 180 meter lang. De onderlinge afstand tussen de geulen is 35 meter. Eerst wordt de bevolking geïnformeerd en betrokken bij wat we gaan doen. Dit betekent uiteggen aan 8 omliggende dorpen. Jean Dara is supervisor en organisator van het project. Zij taken zijn: - uitzetten van het werk - aanschaf van gereedschap - maken van afspraken - vormen van groepen jongeren van 8 dorpen die graven. Ze worden betaald per strekkende meter (1500 fcfa, ! 2,25). Per groep is er een verantwoordelijke - instructies en leiding geven aan het werk Start van het graafwerk 26 maart 2012.

Stap 2: graven 4 geulen Na de 1ste start wordt de methode van het graven aangepast omdat de grond zo fijn blijkt te zijn dat de kanten van de geulen in storten. Het schuingraven vanuit de zijkanten wordt met schetstekeningen uitgelegd. (zie tekeningen). Door het niet-‘roeren’ van de grond voorkomen we het verstuiven. De wallen die we eerst direct naast de geul werden geplaatst in de 1ste fase wordt nu naar uiteinde van de geul gebracht in het verlengde van de geul. Hier wordt een ezelkar voor gebruikt. De totale kosten van het graafwerk bedragen 3.234.000 fcfa oftewel ca. !4700,-

Stap 3: Door de regens en de wind die daar doorgaans aan vooraf gaat, zijn de geulen moeten de geulen, met name de 1ste drie geulen opnieuw in het midden uitgegraven worden. Het is duidelijk dat de situatie hier in de vlakte anders is als in Ouan.

Creusement Tranchée 1 2 3 4 5 6 7

Nombre personne 40 41 26 24 20 26 26

Provenance

Prolongation Tranchée 1 2 3 4 5 6 7 Total

Nombre personne 10 12 9 10 11 8 9

Provenance

Guinna, Ando, Dah, Kikinou Dogomo Guinna , Ando, Dogomo, Dah Dogomo , Guinna, Ando, Dah Ando. Guinna, Dah, Kikinou Yougo, Dogomo, Ando, Kikinou Yougo, Dogomo, Dah, Ando Dogomo, Guinna, Dah, Banani Total

Guinna Guinna Dogomo Ando Dah Kikinou Dogomo

Désignation Materiels Pelles Pics Corde Instrument de mesure le décamètre Total Frais matériels Frais manœuvre Prolongation Total

Quantité 24 6 4 de 45m 1

Prix en mètre 1500 1500 1500 1500 1500 1500 1500

Quantité en mètre 180 180 180 180 180 180 180

Montant

Prix en mètre 1000 1000 1000 1000 1000 1000 1000

Quantité en mètre 180 180 180 180 180 180 180

Montant

Prix Unitaire 2.500 4.000 1.500 6.000

270 000 270 000 270 000 270 000 270 000 270 000 270 000 1 890 000

180 000 180 000 180 000 180 000 180 000 180 000 180 000 1 260 000 Montant 60.000 24.000 6.000 6.000 96 000 96 000 1 890 000 1 260 000 3 246 000

We hopen de komende twee jaar te gaan zien dat de geulen bijdragen aan het watervasthoudend vermogen. Door te planten in de zone en er buiten is er vergelijking mogelijk.

B) Jatropha De mogelijkheden van Jatropha: -

een economisch gewas; de zaden verkopen voor de productie van olie voor zeep en maken van biodiesel windbrekers waardoor er een beter microklimaat ontstaat voor de andere planten (beplanten als heggen of als wisselteeltgewas in rijen) de bladeren en noten (na het oogsten van de zaden) gebruiken als organisch mest om de grond te verbeteren; aanplant als heggen om de grazers weg te houden

1e fase start juni 2012 Opkweek in Sevare

Opkweek in Koundou samen met de vrouwen ; 100 fcfa per plant die goed is

Aanplant op het terrein augustus- oktober als proef

Door een sprinkhanenplaag in oktober en november worden bijna alle planten opgegeten. We proberen ze met een natuurlijk extract te verjagen.

Conclusie na 1ste fase. De yatrophaplanten hebben het zwaar op deze droge grond, maar de planten die geplant zijn in augustus en al wat groter zijn komen ondanks de sprinkhanen weer terug.

2e fase: start januari 2013 a) Schaalvergroting van de opkweek van yatropha planten met de vrouwen; - 1000 planten rondom het terrein - 5000 planten voor veld 7 - 5000 planten voor veld 1 - 3000 planten voor 3 en 4 (wisselteelt met pinda/haricot)

b) Training van ‘landbouw-animateurs’; april 2013 Per dorp : 3 vrouwen/jonge mannen (of meer); ca 25 deelnemers De dorpen: Koundou Guina, Dogomo, Ando, Dah, Yougo Nah-Dougourou, Yendouma, Ibi Aanwezig: Jean, Saidou, trainer van YAG-TU, Keneko/Amatigue Duur: 2-3 dagen Lokatie: Koundou Epicenter (en bezoek IDV-terrein) Onderwerpen: 1) Wat zijn de doelen van het IDV programma. 2) Waarom Jatropha, wat zien wij als de voordelen en mogelijkheden van Jatropha? 3) Het planten: - de opkweek: hoe, waar moet je op letten, (demonstratie) - het planten zelf: hoe, waar moet je op letten, (demonstratie) - Het verzorgen, de snoei 4) Oogsten: hoe, wanneer, waar moet je opletten 5) Opslag en verwerking 6) Bijproduct: organisch meststof maken, hoe en waarvan? 7) Wisselteelt: de mogelijkheden 8) Problemen 9) Partnerschap c) Aanplant in partnerschap - De yatroha-heg, op het terrein zone 7 en 1 volledige aanplant in rijen: de opgekweekte planten worden aangekocht voor 100fcfa van de vrouwen.(1.500.000 fcfa) - We betalen de animateurs die de training hebben gevolgd voor het aanplanten (100cfa/10) Inschatting ca 100 werkdagen - Water geven in eerste weken, als nodig (transport met ezelkarren) - zone 3 en 4 kunnen worden aangeplant in wisselteelt met pinda’s en haricot-gewassen door de bevolking. We betalen niet voor de aanplant maar wel voor de planten zelf. - Eigen-productie: kredieten zijn mogelijk - Wij kopen de oogst op voor distributie en schaalvergroting zaad, voor het persen van olie voor zeep en laten ontstaan van coöperatie. 3e fase; Lokale coöperatie voor de oogst, verwerking van de zaden of verkoop. Gebruik van organisch materiaal voor grondverbetering.

C) Bomen: Zorgen dat bomen terug op de landbouwgronden komen als windbreker, voor schaduw, organisch materiaal en beter microklimaat, maar vooral ook als producent van hout en andere producten die de bomen geven. Aanpak 1e fase: - opkweek van diverse lokale bomen vanuit zaad; start januari 2013 - een simpel hek plaatsen om het terrein; 780 strekkende meter: februari 2013 - aanplant als jonge scheut ter plaatse met behulp van Groasis waterbox op het proefterrein; binnenkort 100 stuks volgens beplantingsplan (zone 1 en 7) - registreren van resultaten: zie bijlage - uitleg aan de bevolking van belang van de bomen (zie training) 2e fase: - grootschaliger aanschaf van waterboxes (1000 minimaal) - opschalen opkweek en planten; op het terrein maar ook nieuwe zones afschermen voor de eerste jaren totdat bomen boven de 3 meter zijn en uit de gevarenzone voor de dieren. - Uitbreiden van informatie aan de bevolking geven 3e fase - Via de door ons opgeleide landbouw-animateurs en een ‘leensysteem’ van de waterboxen de boeren zelf de bomen laten opkweken op hun eigen grond. - Uitbreiden per dorp De soorten bomen die gekozen zijn: Baobab, Balanza, Date sauvage, Korboo, Jujubier et Satale

Baobab

Balanza

Satele (Dogon)

Bissim (Dogon)

Korboo (dogon)

Deze speciaal ontwikkelde box zal de bomen helpen in de eerste fase om uit te groeien tot bomen. Door de bomen zeer jong ter plekke te planten, ontwikkelen ze een penwortel (ipv horizontale wortels). De bak zorgt dat het water niet kan verdampen en geeft dmv een koord het water in hele kleine druppels af aan de grond. Deze methode is ontwikkeld door AquaPro Holland (www.groasis.com)en is succesvol gebleken in zeer droge gebieden voor de aanplant van bomen.

Het terrein (4 ha) is afgezet met een simpel hek (780m).

D) Nieuwe landbouwtechnieken: -

microdosering: wordt al gedaan omdat ze maar weinig geld hebben. Nieuw zou zijn: een apart gat te maken voor de kunstmest en niet dit in hetzelfde plantgat als het zaad te strooien ter voorkoming van verbranding van het zaad als er late regens zijn. - Wisselteelt; combinatie mielle-haricot (ivm stikstofbindende kwaliteit) en pinda’s. Andere gewassen? - Organisch mest; probleem is dat er heel weinig blad is dat niet gebruikt wordt als voedsel voor de dieren of voor daken (paille). De kippen/geiten en schapen lopen los. Alleen op het erf wordt mest verzameld en gebruikt. De spaarzame koeien lopen vrij los in de vlakte. Juist het vrij rondlopen zorgt voor schade aan jonge bomen en struiken. Wat zijn oplossingen door andere gevonden voor produceren organisch mest? - Er zijn ‘oude’ zaden bekend van mielle die vroeg en snel groeien (Dountza). Probleem is dat als dit kleinschalig gebruikt wordt, de vogels en andere insecten massaal die velden leeg eten omdat het het eerst beschikbare voedsel is (juli). Aanpak: 1e fase; - toepassen van wisselteelt als proef op het terrein. Concreet de aanplant van pinda- en haricotgewassen door de lokale bevolking op 3 velden (ca 2 ha) . De grond is nog te arm om er mielle op te planten. Mogelijk kan dat volgend jaar in wisselteelt wel. - Training en informatie geven aan landbouw-animateurs (zie yatropha-training) over microdosering, wisselteelt en belang organisch mest e 2 fase: - het terrein gebruiken voor de zaden van de mielle uit Douentza - de oogst hiervan distribueren aan boeren die ermee willen experimenteren (via de landbouw – animateurs) - grootschaliger deze soort produceren voor verdere verspreiding (als het succesvol is)

Mielle (het hoofdvoedsel)

en pinda-gewas

E) Schooltuinen. Stichting Dogon Onderwijs stimuleert de dorpen en de bevolking waar samen scholen worden gebouwd om ook schooltuinen aan te leggen en bomen te planten op het schoolterrein. Dit is een prachtige initiatief die bewustwording en duurzame samenwerking met de bevolking mogelijk maakt.

F) Watermanagement De groeiende bevolking in het gebied in combinatie met de afnemende kwaliteit van de gronden maakt watermanagement extra noodzakelijk. Er is een analyse gemaakt van de waterbronnen in de dorpen waarmee we samenwerken. De volgende stap is de bevolking te ondersteunen bij het vormen van watercomités en partnerschap bij verbeteringen en onderhoud van de waterbronnen. Daar zijn we nu mee bezig. In het betreffende gebied gaat het soms over putten van wel 55 meter diep. Lokale middelen zijn niet toereikend hiervoor. De oude structuren en gebruiken van tijdelijke bewoning in de vlakte gedurende het landbouwseizoen is door de bevolkingsgroei ook niet langer meer mogelijk waardoor putten die het hele jaar water bieden essentieel worden.

Fixatie van de (stuif)duinen

De landbouwgronden langs de rotswand van de Dogon (la Falaise de Bandiagara) worden bedreigd door de sterke winderosie waardoor een snel groeiende duin evenwijdig aan de rots zich vormt over een lengte van zeker 40 kilometer (van Yanda tot ver voorbij Nombori). De boom op de foto was in 2010 nog niet met zand omgeven volgens de bewoners van het gebied. De duinen eroderen vervolgens bij de hevige regens en het zand komt zo op de landbouwgronden tussen duin en rots terecht.

De duinen fixeren met beplanting is de oplossing die al op kleine schaal is gerealiseerd maar nu snel opvolging en schaalvergroting vraagt.

Fase 1 In de zone tussen de rots van Yougo tot aan Koundou, ca 9 kilometer bij ongeveer 500 meter breed zullen 20 hectare aangeplant gaan worden met: Euphorbiastekken, heggen waarmee vakken van 10 bij 10 meter wordt gevormd, het zaaien van cram-cram. Plaatselijk zullen matten geplaatst worden op plekken waar de erosie al vergevorderd is. De bevolking van alle acht de dorpen zullen intensief betrokken worden bij de gehele opzet om duurzaam natuurbehoud te garanderen. Partnerschap met de bevolking aangaan: start januari 2013 - informeren van de bevolking en uitleg van het gevaar van de huidige situatie - uitleg van de werkzaamheden en het plannen van het werk en afspraken over de vergoeding - inventariseren van de plekken die intensief beplant gaan worden; - uitleg van toekomstig beheer: het wordt een reservaat met afspraken over niet-kappen en niet-begrazen, die bewaakt en beheerd gaat worden door de bevolking zelf Het eigenlijke werk start vlak voor het regenseizoen: april/mei/juni 2013 - Euphorbia stekken; deze worden direct gepland in het zand op 1 meter afstand van elkaar in vakken; er wordt per vak afgerekend. - De heggen worden gezaaid; - Vlak voor de regen wordt cram-cram ertussen gezaaid. - Deze methode wordt toegepast in Yendouma en werkt goed. - Uitzetten werk nav analyse door het team en afspraken werkverdeling in zones: maart 2013 - Matten maken en plaatsten in de diepe erosiegeulen: maart 2013 - Inschatting werk aanplant 2000 vakken; 3000 werkdagen

Het instellen van dorpscommissies die het naleven van natuurbeheer en herstel gaan garanderen. Mogelijk ook toezichthouders vanuit lokale bevolking aanstellen.

Inschatting kosten van 20 hectare aanplant ca. !20.000,Omschrijving De aanschaf en het planten van l’Euphorbia stekken en andere bodembedekkende planten Rieten matten en palen Transport- en verwerkingskosten Supervisie et rapportage Sub totaal Algemene kosten organisatie Totaal

Aantal

Stuksprijs

Bedrag In Fcfa

242 000

25

6 050 000

3000

1000

3 000 000 1 086 000 543 000 10 679 000

Bedrag in euro

1 357 500 12 036 500

18.400,--

Fase 2 Het volgende stuk van duin met deze zelfde methode aanpakken; van Koundou naar Ibi, 7 kilometer, in 2014. Door steeds de naburige dorpen te betrekken zal de informatiefase steeds makkelijker worden. Het beheer van de reservaten moeten voor 5 jaar goed gewaarborgd wordt in een stevig partnerschap middels de vele programma’s van het Dogon Vrouwen Initiatief, stichting Dogon Onderwijs en Dogon Cultuur (oa. restauratie werelderfgoed), allemaal samengebracht in de NGO Association Dogon Initiative.

2012 Graven van de greppels 4 ha Salaris projectleider Onkosten programma Jatropha Algemene organsatiekosten IDV Fixatie van de duinen 1e termijn Omheining van terrein1e termijn Sub totaal Aanschaf van de Groasis waterbox Totaal

2013 (voorlopige schatting)* Programma Jatropha Programma boomaanplant Hek om terrein 2 e deel en investering opzet kwekerij Training jatroha en landbouwvernieuwing Fixeren van de duinen Yougo-Koundou 2e parti Fixeren van de duinen : partnerschap Yendouma Salaris projectleider Algemene onkosten IDV Omheining van het terrein 2e termijn Subtotaal Opslag organisatie ADI /DVI 15% TOTAAL

2014 (voorlopige schatting, indien budget)* Programma jatropha Programma bomen met groasis waterbox 1000 stuks Fixeren van de duinen tussen Koundou-Ibi Training jatroha/agriculture Salaris projectleider Algemene onkosten IDV Subtotaal Opslag organisatie ADI 10 % TOTAAL * watermanagementprogramma niet meegenomen

Fcfa 3 246 000 1 000 000 29 000 748 750 5 240 000 1 500 000 11 763 750

Euro

Fcfa 1.750 000 200.000 2 000 000 500 000 6 780 000 2 000 000 1 200 000 500 000 2 500 000 17 430 000

Euro

Fcfa 1.000 000 500.000 12.000.000 500 000 1 200 000 500 000 15.700.000

Euro

17.930,1.918,19.848,-

26.700,-4.000,-30.700,--

10.000,--

24.000,-34.000,-2.400,-36.400,--

Bureau d’ADI Sevaré / Mopti: 76 12 07 56 BP 02 SEVARE, (00223)66726729 E-mail: dara_amatig@yahoo Siège social: Sangha / Mopti tel: 69564259 [email protected]