Het andere Groene Boekje

Het andere Groene Boekje Acht weken lang een groene uitdaging voor Evangeliegemeente Morgenstond Delft (met dank aan Protestantse Gemeente Zutphen)

Wil je wel geloven dat het groeien gaat?

1

Inhoudsopgave: Voorwoord ………………………………………………………………… 1 Week 1: WATER ……………………………………………………………. 2 Week 2: BIODIVERSITEIT ………………………………………… 5 Week 3: ENERGIE ………………………………………………………… 8 Week 4: AFVAL ……………………………………………………………. 10 Week 5: CONSUMENTENKEUZE …………………………………… 12 Week 6: VERBINDING …………………………………………………… 16 Week 7: VOEDING ………………………………………………………… 18 Week 8: REIZEN ………………………………………………………. 20

Een handige hulp bij het bijhouden van de effecten van de tips en trucs is het formulier Meten is Weten. Je vindt het achterin dit boekje op pagina 24.

Colofon: De inspiratie voor de opdrachten in dit boekje is ontleend aan the six week challenge uit: Chris Polhill, A heart for creation. Wild Goose Publication, The Iona Community, 2010. Dit Groene boekje is samengesteld door de voorbereidingsgroep startzondag 2014 van de Protestantse gemeente Zutphen. Het is aangepast aan de Delftse situatie door het projectteam Rentmeesterschap van Evangeliegemeente Morgenstond.

2

Voorwoord

Beste gemeenteleden en bezoekers, We hebben een prachtig cadeau van de Heer gekregen dat Schepping heet. Daarmee hebben wij ook een verantwoordelijkheid gekregen om goed te zorgen voor de aarde en alles wat daarop leeft, om goede rentmeesters te zijn. Het is moeilijk en ingewikkeld om keuzes te maken voor het behoud van de aarde die tegelijkertijd zorgen voor een gelukkig leven van onszelf. Soms is het nodig om er eens bij stil te staan wat de keuzes en de consequenties van de keuzes zijn. Ook het niet maken van keuze is namelijk een keuze. Om met elkaar te kijken naar onze eigen keuzemogelijkheden hebben wij een programma van acht weken gemaakt. Dit programma van acht weken heeft als doel om ons bewust te maken van de situatie en de mogelijkheden die we hebben om al een verschil te maken. We vragen je om kleine dingen met aandacht te bekijken en als het mogelijk is aan te passen. Per week nemen we een ander onderwerp. Iedere dag wordt er een kleine opdracht omschreven om die dag uit te voeren. Deze opdrachten zijn te vinden in het boekje dat voor je ligt. We hebben niet de illusie dat we alles kunnen aanstippen in dit boekje, maar we hopen dat je geïnspireerd wordt. En heb je zelf ideeën die ons kunnen helpen om nog duurzamer te leven, deel ze met ons tijdens de koffie of via de mail ([email protected]). We zijn met z’n allen een gemeenschap. We kunnen veel van elkaar leren. Het is mooi om samen te werken, het geeft plezier, het stimuleert en het houdt ons scherp. Daarom vinden we het fijn als jij ook mee doet. Gaan we samen de uitdaging aan?! Projectgroep rentmeesterschap (Lonneke, Marit, Aat)

3

Week 1: WATER We bestaan voor 90 % uit water. Het is de bron van alle leven, maar het krijgt nauwelijks de aandacht die het verdient. Het water is niet eerlijk verdeeld over de wereld. Wij zijn maar geluksvogels dat we er in grote mate van kunnen genieten. Maar ook aan onze voorraad kan een einde komen. We moeten er dus bewust mee om gaan. Deze week zijn er een aantal kleine punten met grote gevolgen….we kunnen er allemaal beter van worden. Lezing van deze week: Genesis 1 vers 1 - 13 en vers 21 en 22

Dag 1 Inzicht Waarvoor gebruik je allemaal water en wat zijn je aftappunten? Een druppende kraan of een doorlopend toilet zorgt voor nodeloos en onverwacht veel waterverlies. Als je een lekkende kraan maakt kan dat wel 5000 liter water schelen! Je kunt het narekenen op http://www.eclecticsite.be/calc/druppels.htm Actie: kijk vandaag eens al je kranen na. Vind je een mankement? Onderneem actie om het probleem op te lossen.

Dag 2 Water doseren Tijdens het wassen en tandenpoetsen kan je de kraan eindeloos aan laten staan. Vang vandaag eens het water op en gebruik het gedoseerd. Poets je tanden en spoel na met een bekertje water. Gebruik een wasbak om je water op te vangen voor het handenwassen of je wasbeurt. Bij het groente wassen kun je het water opvangen om nog eens te gebruiken als water voor je tuin of om je handen in te wassen, je wc door te spoelen. Er zijn ook watersystemen die gebruik maken van je afvalwater om door te spoelen.

Dag 3 WC Bij het doortrekken van het toilet gaat 30% van het watergebruik per huishouden verloren. Kijk vandaag eens of je het doortrekken kan verminderen. Spoel alleen door als het echt moet. Gebruik de spaarknop om minder water te gebruiken. Gebruik eens het afvalwater van de groente wassing om door te spoelen. 4

Dag 4 Persoonlijke hygiëne We zijn tegenwoordig gewend om iedere dag uitgebreid te douchen, soms wel twee keer per dag. Veel wassen is eigenlijk niet goed voor je huid. Het droogt de huid uit, doodt goede bacteriën en maakt de kans op infecties en schimmels groter. Bovendien moeten we weer extra geld uitgeven om onze huid soepel en jong te houden.. Actie: douche deze week niet dagelijks maar slechts twee keer. De andere dagen was je je met water aan de kraan, die je opvangt in je wasbak. Het kost minder tijd en minder water. Je wordt er niet minder schoon van, maar dat is vaak iets wat in je hoofd zit (en waar diverse zeepproducenten je graag aan blijven herinneren)! Als je doucht, zet de wekker en douche niet meer dan 5 minuten. Dan heb nog je ruim de tijd om alles te wassen en af te spoelen. Een bad is een zaligheid maar het kost veel water. Het is dan ook een echte luxe. Behandel het als zodanig, neem niet te vaak een bad. Gebruik het als beloning of verwenmoment. Als je er een bad neemt, neem lekker de tijd en zorg dat de omstandigheden optimaal zijn om er van te genieten!

Dag 5 Waterbespaarders Waterbespaarders kan je plaatsen in de kraan of douche kop. Deze bespaarders lijken op muntjes. Ze laten een bepaalde hoeveelheid water door, je bespaart soms tot 50 %. Er komt minder water uit de kraan. In het gebruik merk je het nauwelijks. Maar aan je rekening des te meer! Actie: plaats deze dag eens waterspaarders op je kraan en douche. Verkrijgbaar bij bijvoorbeeld de Bespaarbazaar.nl

Dag 6 Auto wassen Als je de auto gaat wassen en je gebruikt een waterslang dan gebruik je al snel 400 liter water, zo’n slordige 50 emmers water. Actie: Maak er een uitdaging van om je auto te wassen met 1 emmertje sop en ook te spoelen met 1 emmertje (regen)water.

5

Dag 7 De tuin Soms vraagt de tuin ook om extra water aandacht. Plaats regenwatertonnen in je tuin en bij je hemelwaterafvoer. Gebruik dit water voor het begieten van je planten. Plaats bloembakken en gewassen zodanig dat overtollig water dat afvloeit via de bloembakken nog gebruikt kan worden. Schenk aandacht aan de juiste planten op de juiste plaats. Bakken zijn mooi maar hebben een beperkte wateropslagcapaciteit, de bodem heeft veel meer capaciteiten om vocht vast te houden. Internet: een duidelijk overzicht over het watergebruik staat op: www.compendiumvoordeleefomgeving.nl en zoek op "waterverbruik per inwoner".

Aantekeningen:

6

Week 2: BIODIVERSITEIT De aarde is gemaakt met een veelvoud aan planten en dieren. Ieder heeft zijn eigen plek en functie. Door de modernisering van de landbouw en de oprukkende verstedelijking in Nederland neemt de biodiversiteit af. Deze week kijken we naar wat we nog in onze omgeving aan biodiversiteit zien en hoe we er iets aan kunnen doen om het te verhogen. Lezing van deze week: Genesis 1 vers 24 - 31

Dag 1 Inzicht We kijken vandaag naar onze eigen situatie. Actie: wat staat er in onze tuin en straat? Is het allemaal beton en stenen of is er ook de mogelijkheid voor gras, kruiden, bloemen, struiken en bomen? Zijn er plekjes waar dieren kunnen nestelen of schuilen? Vind je dat er voor iedereen een plekje zou moeten zijn? Maak je tuin niet al te netjes, laat een rommelplekje over met bijvoorbeeld een takkenbos waar beestjes kunnen schuilen en nestelen. Plaats een nestkastje of een insectenhotel. Als je zelf geen tuin of balkon hebt kun je ook in je straat kijken wat daar mogelijk is.

Dag 2 Er is niet veel ruimte nodig Het is bewezen dat mensen gelukkiger worden als ze natuur om zich heen hebben. Veel ruimte is daar niet voor nodig. Actie: Maak een geveltuintje langs een muur en bij de stoep. Wip een tegeltje eruit en zaai zaadjes of plant een uitgebloeide kamerplant in het gemeenteplantsoen (guerilla gardening). Geef hiermee ook kansen aan de bijen die het steeds moeilijker vinden om bloeiende planten te vinden. www.meergroenzelfdoen.nl

Dag 3 Wat doet de gemeente? Soms hebben gemeenten een beleidsplan opgesteld waarin extra aandacht en mogelijkheden zijn voor het groener maken van je straat en wijk.

7

Actie; vraag eens bij de gemeente wat de mogelijkheden zijn. Kan je bijvoorbeeld meedoen aan het inzamelen van groenten-, fruit- en tuinafval? Dan kan je ook compost langs halen bij de gemeente om je tuintje vruchtbaar te houden.

Dag 4 Onderhoud van je tuin Hoe houd je je tuin bij? Maak je regelmatig schoon en geef je mest? Actie: kijk eens met een kritisch oog naar de middelen die je gebruikt voor het onderhoud van je tuin. Zitten er chemische middelen in? Deze middelen verarmen de grond en doen de biodiversiteit juist afnemen. Een mierenlokdoosje kan bijvoorbeeld ook een heel bijenvolk uitroeien (!). Kijk of je een verantwoorde vervanging kan vinden in bijvoorbeeld biocompost, groene zeep en zout. www.tuinieren.nl geeft tips over duurzame tuinen

Dag 5 Help waar nodig Als er weinig natuurlijk voedsel te vinden is kunnen we de dieren best een handje helpen; Actie: Kijk in de tuin of je nog een struikje kan planten met bessen als vogelondersteuning voor de herfst en winter. Voer vogels alleen in de winter bij met brood, fruit en zaden. Als het broedseizoen is begonnen is er vaak al genoeg voedsel te krijgen voor de vogels. Dan kun je het beste stoppen met bijvoeren omdat de darmen van de kleine vogeltjes niet bestand zijn tegen fastfood (pindakaas en

vetbollen)

Dag 6 Biodiversiteit in de winkel Biodiversiteit neemt ook af omdat er door voedselproducenten gekozen wordt voor een klein aantal producten die men dan in grote hoeveelheden produceert. Actie: kijk deze dag eens naar wat er aan verschillende granen, aardappels en groente te krijgen is. Probeer eens wat nieuws uit zodat de vraag voor meer verschillende producten ook blijft bestaan.

8

Dag 7 Natuurgebieden in de buurt Heb aandacht voor de beschermde natuur. Kijk eens wat het zijn in de natuur met je doet. Actie: zoek een beschermd natuurgebied op bij jou in de buurt en maak vandaag eens een mooie wandeling in dat gebied. Voel eens goed als je er bent wat zo’n gebied voor je kan doen. Kijk eens naar de bomen en ontdek hoeveel levende wezens zich met de boom verbonden hebben. Kijk of er ook mossen op zitten. Dat is een teken van gezonde lucht. Wist je dat het steunen van natuurbeschermingsorganisaties aftrekbaar is van de belasting? Natuurmonumenten en stichting het Gelderse Landschap zijn ondermeer actief in onze leefomgeving.

Aantekeningen:

9

Week 3: ENERGIE Ons leven is gevuld met energie, we eten, drinken en sporten om zelf op stoom te blijven. In ons huis zijn ook veel elementen gekomen in de laatste 70 jaar die energie gebruiken. Energie wordt grotendeels gemaakt met fossiele brandstoffen. Deze brandstoffen halen we uit de natuur. Het is een soort roofbouw omdat we er van alles voor opzij moeten zetten (letterlijk). Daarnaast geeft het ook nog uitstoot van schadelijke stoffen (CO2). Het verminderen van het gebruik van energie is daarom belangrijk. Lezing van deze week: Genesis 2 vers 15 - 17

Dag 1 Inzicht Maak vandaag eens een lijstje van je elektrische apparaten en zoek uit wat ze kosten aan energie. Dat kan via de meter of via de gebruiksaanwijzing/ omschrijvingen. Dit geeft inzicht zodat je in de komende week alleen maar lachend de volgende klusjes gaat doen vanwege de besparing;

Dag 2 Verwarming Zet de verwarming eens één graad lager, dat kan ongeveer 10 % in de kosten schelen. Kijk of je je verwarming niet hoger dan 20 graden kan zetten. Als je het koud krijgt, trek dan iets warmers aan, houd vooral je voeten warm. Zet de verwarming niet aan op plekken waar je niet bent.

Dag 3 Koken Kook niet meer dan nodig is en gebruik voor rijst, aardappels, groente en pasta eens de hooikist of je bed. Als je het water aan de kook brengt, dan zet je de pan in een geïsoleerde kist of in je bed. Als je dit ’s ochtends doet, is ’s avond je eten gaar. Iedere minuut dat je de koelkast open doet kost 3 minuten extra energie om weer op de juiste koude te komen. Doe je koelkast niet vaker open dan nodig is, dus leg efficiënt je spullen eruit en erin.

10

Dag 4 Licht Er zijn lampen die veel minder energie gebruiken dan bestaande gloeilampen. Actie: Vervang je bestaande gloeilampen door LED lampen. Doe de lampen uit in een ruimte waar je niet bent.

Dag 5 Apparaten Schakel je apparaten eens uit in plaats van op stand-by te zetten. Ga vandaag eens een spelletje doen met elkaar in plaats van de televisie aan te zetten of te internetten…

Dag 6 Met de hand De afwasmachine, droger en wasmachine slurpen energie. Actie: Ga vandaag eens de afwas met de hand doen en klets eens lekker bij met de huisgenoten… Hang de was eens buiten (nu kan het nog…)

Dag 7 Isolatie Door minder tocht en warmte naar buiten te verliezen, breng je het energiegebruik ook naar beneden. Kijk vandaag eens naar je huis en maak een aantekening van de plekken waar het tocht. Kan je dit oplossen met tochtstrips, gordijnen of moet er rigoureuzer worden gewerkt? Zoek uit wat er mogelijk is op internet of praat eens met de buren over wat zij gedaan hebben aan isolatie.

Aantekeningen:

11

Week 4: AFVAL Afval is een product waar we helemaal niets meer mee kunnen. Er zijn veel dingen her te gebruiken. Soms denken we dat iets afval is, dat het niet is. En kunnen wij afval voorkomen? Wat gebeurt er eigenlijk met alles wat wij afdanken? Hebben we een keuze om het te verminderen? Lezing van deze week: Genesis 6 vers 5 - 21

Dag 1 Inzicht Wat hebben we eigenlijk allemaal echt nodig? Kijk je huis en kasten eens na en schrijf op wat je eigenlijk nooit gebruikt. Verzamel spullen die bij iemand anders wellicht een tweede leven kunnen hebben. Kijk of je deze spullen te gelde wilt maken via bijvoorbeeld marktplaats, tweede hands kleding zaken of rommelmarkten. Geef je het liever weg? In Delft kan je terecht bij diverse tweede hands winkels, zoals www.deflinstones.nl, www.kringloopdelft.nl/filialen, www.goededoelen.nu en de kleding- en schoenencontainers van Humanitas.

Dag 2 Recyclen Gooi je alles bij de juiste afvalgroep? Actie: Kijk vandaag eens naar alles wat je weggooit en of je dat bij de juiste afvalgroep gooit. In Delft wordt er gescheiden ingezameld: www.avalex.nl/voorinwoners/brengstations ü In de grijze kliko: blikjes en drinkkarton; restafval. ü In de groene kliko: groente, fruit en tuinafval ü In de blauwe kliko: papier en karton ü In de Plastic Hero containers: plastic verpakkingsafval ü In de glasbak: glas ü Op het depot en in diverse winkels: klein chemische afval (zoals verf, batterijen, frituurolie) en kleine huishoudelijke apparaten. ü Bij verschillende inzamelpunten: kleding en textiel

12

Dag 3 Afval maken kan je ook verminderen Neem geen plastic tasjes meer aan maar gebruik een herbruikbare tas als je boodschappen gaat doen.

Dag 4 Verpakking Hoe goed zijn de producten die je koopt verpakt? Is dat nodig? Kijk vandaag eens naar hoeveel lagen er om de producten zitten die je koopt. Probeer dit niet meer dan 2 te laten zijn. Koop bijv fruit en groente zonder plastic verpakking, eieren die je zelf in de doosjes kan doen (die je thuis hebt bewaard).

Dag 5 Kapot apparaat of speelgoed? Heb je een kapot apparaat of speelgoed en je weet niet zelf hoe je het kan maken? In Delft heb je het repaircafé, hier kan je kleine apparaten samen met deskundigen maken tegen een kleine vergoeding. Leerzaam en leuk! http://www.repaircafe.nl/delft/

Dag 6 Kleding heeft ook vele levens Kleding kan vaak hersteld worden, maar tegenwoordig weten we niet meer goed hoe. Bij het repaircafè kan men je helpen. Er zijn naaiateliers die kleine klusjes goedkoop opknappen. Vraag familie of vrienden om tips om je kleding te herstellen

Dag 7 Maak van voedsel geen afval Koop en kook je precies voor het aantal monden dat je voed? Dit gaat makkelijker als je een weekmenu maakt. Dat klinkt saai, maar het is vaak goedkoper dan in de winkel bedenken wat je nodig hebt. Bovendien kan je zo plannen dat, als je onverhoopts iets over hebt, je dit kan gebruiken op en andere dag. Actie: Plan vandaag je menu voor de komende week. Gun jezelf om in de winkel de soort te bepalen i.v.m. reclames, maar bepaal van te voren de hoeveelheden. Voor pasta, granen en rijst geldt ongeveer 60 gram ongekookt per persoon, voor aardappels 100 gr pp, voor vlees ongeveer 80 gram pp, 200 gram groente per persoon 2 st fruit per dag. Bewaar de groenten koel in kelder of koelkast dan blijven ze langer goed. Zet je koelkast op 4 graden.

13

Week 5: CONSUMENTENKEUZE We worden vooral via de media gestimuleerd om te kopen. Je krijgt gevraagd en ongevraagd informatie over wat goed voor je is. Soms lijkt het alsof je geen keuze hebt, want als je niet voor iets kiest dat jouw situatie verbetert dan lijk je wel gek… In deze week denken we na over de keuze die je hebt. Lezing van deze week: Genesis 13 vers 1 - 18

Dag 1 Inzicht Wat hebben we eigenlijk allemaal echt nodig? Bedenk dat je koopgedrag wordt ingegeven door je gevoel in een winkel, het tijdstip dat je boodschappen doet en het feit of je een lijstje hebt gemaakt. Actie: Organiseer je week zo dat je tenminste 2 dagen niets koopt.

Dag 2 Speel het spel van de advertenties Advertenties moeten je lekker maken en spiegelen een situatie voor die iedereen over 1 kam scheren. Bedenk je eens wat de achtergrond is van de informatie; de producenten van producten zijn afhankelijk van ons voor hun omzet, maar wij zijn eigenlijk niet afhankelijk van de producenten. Actie : maak er een spelletje van om advertenties te doorzien en te relativeren Bv bij cosmetica:”jij bent het waard om onze winst te garanderen…”

Dag 3 Fairtrade Weet jij wat het echt kost om een T-shirt te maken of een gezonde kop koffie? Omdat we graag meer willen voor minder geld is de balans van wat iets werkelijk kost en wat we er voor over hebben verschoven. Alles moet zo goedkoop mogelijk. Het gevolg is dat mensen in de grote naaiateliers in Bangladesh lange dagen maken voor een karig loon en dat boeren een veel te lagen prijs krijgen voor hun koffiebonen. Actie: Wat heb je in huis wat fairtrade en fairmade is? Kijk in je kast en inventariseer. Kan je hier verbetering in brengen?

14

Dag 4 Wat je dichtbij haalt is lekkerder Lokale producten én seizoensproducten zijn goed voor jezelf en voor het milieu. Je brengt meer diversiteit in je dieet en je belast het milieu minder doordat je minder vervoer en verwarming voor je groente en fruit nodig te hebben. Groentepakketten worden soms ook thuis afgeleverd. De Bio akker doet dit met elektrische fietsen. Actie: Koop deze week je verse producten uit de buurt In Delft kun je vele kanten op: 1. koop eens op de donderdag markt bij de biologische boeren 2. de biologische winkels hebben ook vaak aanbiedingen in de groente en fruit uit de buurt 3. Kijk eens in de Delftse PROEFtuin www.groenkracht.nl/wat/delftseproeftuin/ 4. neem een biologisch groenteabonnement bij een van de winkels, bijv. www.ekoplaza.nl/vestigingen/delft 5. bezoek een boerderijwinkel in de buurt (www.hoevebiesland.nl/streekproducten/(in Delfgauw)

Dag 5 Koken Nu je weet wat er in de kast staat en waar je het kan halen. Actie: Kook vandaag eens met alleen maar fairtrade en lokale ingrediënten….smaakte het? Ken je een product niet en wil je weten hoe en wat je er mee moet koken? Als je beschikt over internet is dat de opening naar een hele wereld vol recepten. Ook de groenteboeren en medewerkers in de winkels kunnen je van dienst zijn. Weetje: Als groep kun je het assortiment in de buurt aanpassen! Als er een grote vraag is naar lokale of fairtrade producten en je laat het de winkeliers weten, dan zal het assortiment zich ook vergroten!

Dag 6 Schoonmaken 15

We zijn een proper volkje dat van schoonmaken houdt. Er lijkt een tendens gaande te zijn dat alles zo schoon moet zijn dat het toilet bijna een operatiekamer wordt. De meeste schoonmaakproducten bevatten heel veel chemicaliën. Deze chemicaliën breken wellicht de bacteriën af, maar ook onszelf. Want de chemicaliën komen in het afvalwater en worden zo in zee geloosd. We krijgen deze chemische middelen weer terug via ons drinkwater en de gewassen die worden bewaterd. Inmiddels is bekend dat er sporen van deze chemicaliën zijn gevonden in borstvoeding en menselijk weefsel… Actie: Welke producten gebruik je? Maak eens een lijst van deze middelen en zoek op (internet, encyclopedie, bibliotheek) wat voor eigenschappen ze hebben op de omgeving. Stel jezelf de volgende vraag: Zouden er ook goede bacteriën zijn? Hoe goed is het als we niet meer opgewassen zijn tegen relatief onschuldige bacteriën?

Dag 7 Rustdag Vakantie is een zeer gewaardeerde tijd in ons leven. Tot rust komen en ontspannen is voor iedereen belangrijk om daarna weer fris aan de slag te kunnen. Wat betekent jouw manier van vakantie vieren voor het milieu? Actie: plan vandaag eens je volgende vakantie. Hoe ga je normaal op vakantie? Kijk eens hoe je anders vakantie kan vieren. Ga eens met de trein, wandelend of met de fiets. Ga iets inspirerends doen. Neem eens iemand mee voor een verrassend dagje. Blijf in de buurt ! Ons land heeft heel veel mooie kanten. Alleen al in de Achterhoek zijn diverse mooie wandelpaden, fietsroutes, speelplekken en musea. Heel Nederland is te bereiken per openbaar vervoer als je de tijd neemt. Of ga eens op vakantie volgens de ecotourisme standaard. Laat de lokale bevolking en de natuur ook rijker worden van jouw vakantie. Enkele internet tips: www.treinreiswinkel.nl www.fietsvakantiewinkel.nl www.wandelvakantie.nl www.buitenkunst.nl

www.comundo.nl www.responsibletravel.com www.ecotourism.com

16

Week 6: VERBINDING Duurzaam betekent ook met elkaar verbonden zijn. Soms worden we opgeslokt door de bezigheden zoals werk en gezin of de problemen die we ervaren. Dan kost het moeite om aandacht te hebben voor de wereld om ons heen. Wat speelt er in de buurt en bij vrienden. Heb je nog tijd voor elkaar of loopt het leven anders. Kan je in je agenda tijd maken voor een moment rust om ook jezelf aandacht te geven. Lezing van deze week: Genesis 28 vers 10 - 22

Dag 1 Inzicht Vandaag is het tijd om eerst eens even bij jezelf te rade te gaan. Sta een moment stil bij jezelf. Actie: Maak bewust tijd om even te zitten en te voelen en stel jezelf de vraag: Hoe gaat het met mij? Wat heb ik nu nodig? Wat kan ik doen om mezelf te ondersteunen.

Dag 2 Bidden Na jezelf te hebben ervaren is vandaag de dag om aandacht voor de ander te vragen en te hebben. Actie: Maak vandaag een lijstje voor mensen die je in een gebed wil gedenken. Bid vandaag op een passend moment en leg de namen van deze mensen voor aan God.

Dag 3 Echte post Er vindt tegenwoordig veel contact plaats via de computer. Je kan iemands intentie dan soms moeilijk inschatten. Bovendien komt nog maar zelden echte post, waarbij iemand de moeite heeft genomen om een bericht te schrijven en op de bus te doen. Actie: Stuur vandaag een kaartje naar iemand.

17

Dag 4 Stilstaan Kies eens een moment waarbij je stilstaat bij de mensen die je soms ontschieten. Actie: Bel vandaag eens iemand op die je lang niet gesproken hebt en die zomaar bij je in gedachten komt.

Dag 5 Jezelf Vaak zijn we te druk bezig met anderen en vergeten we onszelf. Vergeet jezelf niet. Je bent ook belangrijk. Actie: Schrijf vandaag eens iets liefs aan jezelf.

Dag 6 Contact De maatschappij lijkt soms steeds vluchtiger te worden. De mobiele telefoons vormen een scherm tussen ons en de wereld lijkt het. Als je zelf stappen tot daadwerkelijk contact zet dan geeft dat soms verrassende ontmoetingen. Actie: Groet vandaag eens de mensen die je op straat tegenkomt, ook al ken je ze niet

Dag 7 Samen Samen dingen beleven maakt de beleving soms intenser Actie: Ga deze dag weer eens de natuur in om te kijken naar de schepping en neem iemand mee op dit avontuur. Misschien kan je na de kerk iemand mee vragen voor een wandelingetje langs de IJssel of de Berkel?

Aantekeningen:

18

Week 7: VOEDING Eten is van levensbelang, maar vormt soms ook wel een grote bron van moeilijke keuzes. Er is zoveel verkrijgbaar en lekker. Maar lang niet alles is gezond voor je. Of gezond voor de mensen en dieren die de voeding hebben geproduceerd. En wat heb je nou echt nodig? Lezing van deze week: Genesis 41 vers 46 - 57

Dag 1 Inzicht Wat eet je zo al op een dag? Waarom eet je ?Voor de gezelligheid, als vulling of als noodzakelijk kwaad? Soms zijn we nog gewend meer te koken dan we op kunnen. Een volwassen vrouw heeft 2000 kcal nodig een volwassen man 2500. En minstens 2 stuks fruit en 2 ons groenten per persoon. Actie: Kook vandaag precies genoeg eten voor het aantal tafelgenoten. Zet als je koffie zet of thee, precies genoeg kopjes en niet te veel zodat je weer iets weg moet doen. Dubbel effect: Minder koken kost ook minder energie.

Dag 2 Flexitariër Om vlees te kunnen eten moet je dieren houden. Deze dieren eten heel veel en maken ook veel afval. De consumptie van een kilo rundvlees veroorzaakt de uitstoot van 169 kilometers autorijden… enorm dus! Actie: eet vandaag eens geen vlees, maar een vleesvervanger. Er zijn al heel veel producten te vinden in de winkel tegen interessante prijzen. Voor leuke ideeën kijk ook op www.flexitarier.nl

Dag 3 Drink water Net als eten is drinken ook van levensbelang. Genoeg drinken op de dag houdt je lijf gezonder doordat de afvalstoffen worden afgevoerd. Maar tegelijkertijd helpt het je niet te veel te eten . Het is een trend om met een plastic flesje water rond te lopen en water te kopen in de supermarkt. Actie: drink vandaag eens water uit de kraan. Gebruik een klein petflesje vaker of schaf een bidon of duurzame oplossing aan (glas of plastic) bv de Dopper. 19

Voorkom hierdoor het leegpompen van natuurlijke bronnen en de toename van de plastic afvalberg.

Dag 4 Foodsharing Soms kan je voordelig inkopen doen en neem je meer mee dan je nodig hebt. Of je krijgt iets wat je niet nodig hebt. Actie: deel vandaag uit wat je zelf niet gebruikt . Je kunt het klaar zetten voor de voedselbank of plaatsen op internet www.foodsharing.nl

Dag 5 Samen eten Het ultieme voedsel delen is natuurlijk om je eigen eten te delen met mensen die je aan tafel uitnodigt. Dan kun je gelijk eens bespreken hoe je deze actie vindt en wat je er van hebt meegenomen in je dagelijkse praktijk! Verrijking van lichaam en geest. Actie: deel je maaltijd met anderen. Als je meer kookt kost het vaak minder energie dan apart koken

Dag 6 Hooikist Minimaliseer de energie die je in het eten stopt. Actie: Kook je groenten en aardappels,rijst of pasta vandaag even op in een kleine hoeveelheid water en plaats het daarna in bed of in de hooikist. Eet rauwe groenten (sla) en combineer het koken van meerdere dingen tegelijk in 1 pan.

Dag 7 Waardering Geniet vandaag eens extra van het eten. Het is toch geweldig dat we nog zoveel keuzes hebben voor ons eten. Al eten we niet heel bijzonder, we kunnen de maaltijd toch heel bijzonder aankleden. Zo kunnen we bewust genieten van al dat lekkers. Al was het alleen al om onze dankbaarheid voor zoveel goeds tot uiting te brengen. Actie: Maak vandaag van je maaltijd een feestje. Dek eens feestelijk de tafel met servetten en kaarsen en dien de maaltijd mooi op. Versier het bijvoorbeeld met een toefje kruiden of maak een mooi stapeltje van je boontjes.

20

Week 8: REIZEN We hebben in Nederland de beschikking over een heleboel manieren om je te verplaatsen. Maar het gemak heeft ons soms in zijn greep, de auto is zo gepakt. Deze week kijken we naar wat we nodig hebben en hoe we ook anders naar transport kunnen kijken. Wellicht brengt minder gebruik ook wel juist meer verbinding… Als je geen auto hebt, maak je wellicht gebruik van ander gemotoriseerd vervoer. Lezing van deze week: Genesis 42 vers 1 - 17

Dag 1 Inzicht Gebruik deze week om inzicht te krijgen in het aantal ritjes en kilometers dat je maakt met je auto, motor of brommer. Maak vandaag een schema dat je kunt invullen waarbij je aangeeft: aantal gereden kilometers, gemiddelde snelheid en rendement (de meeste auto’s geven aan aantal km/liter benzine). Actie; Bekijk of er alternatieven zijn. Kan je met de fiets de boodschappen doen/ kan je met de trein reizen naar je werk. Brengt de bus je naar je sport of muziekvereniging?

Dag 2 Zuinig rijden Als je de auto goed onderhoudt, kan je zuiniger rijden. Zijn je banden op de juiste spanning? Actie: Controleer je bandenspanning en stel het zonodig bij. Hoe is het met je uitlaat, roetfilter en motor conditie? Heb je een zuinige rijstijl? Let er vandaag eens op dat je op tijd schakelt naar een volgende versnelling. Daarnaast is het zo dat een lagere snelheid uitstoot en brandsof scheelt. Kijk hoeveel brandstof je bespaart door 90 of 100 te rijden waar dit mag. Trek niet te snel op, laat je uitrollen voor een stoplicht en schakel op tijd. Laat de motor niet aanstaan terwijl je ergens op moet wachten (bijvoorbeeld een spoorwegovergang, een open brug). Laat je niet opjagen door andere weggebruikers maar geef een ontspannen voorbeeld.

21

Dag 3 Fietsenplan Sommige werkgevers hebben een stimulatieplan om hun werknemers meer op de fiets te krijgen. Het kan een leuk belastingvoordeel opleveren. Actie: zoek vandaag uit wat je werkgever doet aan tegemoetkomingen.

Dag 4 Carpoolen Ga je naar je werk met de auto? Kijk vandaag eens op je werk naar de mogelijkheid om met collega’s mee te reizen of om collega’s mee te nemen in de auto. Wellicht kan de afdeling personeelszaken/human resource met je meedenken. Ook voor school, sport- en muziekverenigingen zijn samenreis afspraken wellicht te maken. Praat er eens over met vereniging- of teamgenoten. Wie weet speelt het bij meerdere mensen en is er iets te regelen. En wat dacht je van samen reizen naar de kerk of gemeenteavond? Ook via internet goede kansen: kijk eens op samenrijden.nl of download de app 'toogethr'.

Dag 5 Spits mijden Rijd je in een filegevoelig gebied? Als je in de file staat verbruik je meer energie en maak je meer uitstoot . Actie: Kijk vandaag of je reis anders te plannen is. Kan je sneller met de trein reizen? Plan je afspraken zodanig dat je niet ver hoeft te reizen van afspraak naar afspraak, kan je ook zaken doen tijdens een wandeling? Flexwerken is helemaal in tegenwoordig. Kan je een dagje thuis werken? Plan deze dag op de meest drukke verkeersdag op jouw traject.

22

Dag 6 De auto kan best een dagje zonder u In de auto maak je nauwelijks contact met andere weggebruikers. En als je contact hebt dan is het vaak negatief geladen. We pantseren onszelf en missen daardoor ook de leuke dingen van contact. Maak vandaag eens een openluchttochtje. Spreek af met anderen om samen te lopen of te fietsen of om elkaar ergens te ontmoeten. Merk dat het reizen in de buitenlucht ook energie kan geven. Het zorgt voor een betere conditie van lichaam én geest.

Dag 7 Inkeer Deze week heb je bewust met je gemotoriseerde vervoer geleefd. Wanneer heb je het echt nodig en hoeveel geld kost het je op jaarbasis? Onderzoek vandaag eens de alternatieven; ü Een openbaarvervoer abonnement ü Het gebruiken van een OV fiets ü Af en toe een huurauto ü Een nieuwe -wellicht elektrische- fiets in plaats van de auto ü Een gedeelde auto abonnement (greenwheels) En als gemotoriseerd vervoer onontbeerlijk is: kun je deze ook energiezuinig aanschaffen?

Aantekeningen:

23

Alle 8 weken achter de rug? Gefeliciteerd! Geweldig! Je hebt je acht weken lang bezig gehouden met duurzame stappen in je dagelijkse leven. Hoe vond je het? Was het moeilijk of erg makkelijk? Heb je er iets van opgestoken of vond je het maar onzinnig? Je kunt je ervaringen delen op de facebook-pagina van Morgenstond, of met de projectgroep Rentmeesterschap via: [email protected] De komende week (week 9) is een week van bezinning, geen opdrachten maar een rustmoment. Misschien heb je deze week ook tijd en rust om nog eens aan de afgelopen weken te denken en de nieuwe inzichten nog eens te laten passeren. Wat houdt het in dat we een groene kerk zijn? We spreken de intentie uit dat wij actief werken aan duurzaamheid, sociale rechtvaardigheid en vergroening van onze eigen gemeenschap. Echt kerk in de stad zijn, door verbindingen te leggen, ergens voor te staan en te laten zien dat we willen zorgen voor elkaar en de wereld. Op www.groenekerken.nl vind je alle kerken die dit ook uit willen dragen. En allemaal hebben ze een bordje aan de muur: Wij zijn een Groene Kerk. Klinkt het vaag? Aan jou de taak om het niet vaag te laten zijn. We kunnen er veel over praten, maar uiteindelijk moeten we het gewoon doen!

24

Formulier: meten is weten We kijken naar de diverse onderdelen van het leven en het gebruik van je spullen. Omdat meten weten is, willen we je vragen om elke week de stand van de meters te noteren: gas, water, elektra, kilometerstand van de auto, aantal afvalzakken met rest afval en de kosten van de boodschappen. Noteer ook de opbrengst van de verkoop van je overtollige spullen. Het gaat er niet om deze gegevens openbaar te maken. Ze zijn bedoeld om voor jezelf een helder beeld te scheppen. Bij iedereen zijn de cijfers anders. Misschien merk je dat het opschrijven en het lager worden van de cijfers stimulerend werkt om iedere keer te proberen om toch nog wat extra’s te doen!

Wk Gas

Water

Elektra

Afvalzakken Kilometerstand Kosten van aantal auto Boodschappen

1 2 3 4 5 6 7 8

25

Evangeliegemeente Morgenstond Delft www.morgenstonddelft.nl

26