Het Groene Blad Kind en natuur 2012

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

1

Het Groene Blad

2

Kind en natuur 2012

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Inhoudsopgave Van Binnen uit ........................................................................................................................2 Welkom nieuwe leden en donateurs .......................................................................................3 Themanummer .......................................................................................................................3 Lid of donateur worden? .........................................................................................................4 Kind en natuur ........................................................................................................................5 Kinderen terug naar de natuur ................................................................................................6 Spelletjes en activiteiten waarbij je vies mag worden ..............................................................8 De Zwammen ....................................................................................................................... 10 Dank aan bestuur, leden en donateurs ................................................................................. 11 Cadeaulidmaatschappen ook in de zomervakantie verkrijgbaar ........................................... 12 Kind en natuur ...................................................................................................................... 12 De zomer in je bol met WoesteLand ..................................................................................... 16 Scharrelkids ......................................................................................................................... 16 Veenendaal gaat speellocaties ‘natuurlijk’ inrichten .............................................................. 19 Watervogels leren herkennen. .............................................................................................. 20 Natuurwerkdag ..................................................................................................................... 21 Natuur - Kind van de Rekening?........................................................................................... 22 Actief in de natuur ................................................................................................................ 25 GREEN-KIDS ....................................................................................................................... 25 Speurtocht in de Groenhofmoestuin ..................................................................................... 26 Activiteitenkalender IVN Veenendaal – Rhenen e.o., sep. 2012 – nov. 2012 ........................ 27 Contactpersonen werkgroepen............................................................................................. 28

Foto voorpagina: Tineke Wouda

Lid of donateur worden? Op pagina 4 leest u er meer over

1

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Van Binnen uit Mijn lagere school lag op loopafstand van mijn huis aan de rand van Apeldoorn. Het schoolplein, bestaande uit een kaal tegelplein en een grasveld, grensde achter tegen enkele akkers aan omgeven door slootjes, bosschages en datgene wat je het beste kunt omschrijven als wildernis. Dat was onze speelplek. Hutten bouwen, vuurtje stoken, boompje klimmen, slootje springen, salamanders vangen, suikerbieten jatten en strijd leveren tegen concurrerende bendes die ook daar hutten wilden bouwen. Daar vulden wij onze uren na schooltijd mee. Blauwe plekken en smerige, kletsnatte, soms kapotte broeken hoorden daarbij. Voor veel volwassenen zal dit een herkenbare herinnering zijn. De natuur hoorde bij onze leefomgeving en je voelde dat je een onderdeel was van die natuur. Weinig uitdaging Tegenwoordig valt het niet mee om als kind buiten een klimboom te vinden of een plek waar je je na schooltijd uit kunt leven door het maken van je eigen boomhut. Buiten bestaat uit straat, een steriele speelplek en in het openbaar groen is ook al weinig uitdaging te vinden. De natuur is voor de meeste kinderen ver weg. Geen wonder dat jongeren de uitdagingen steeds vaker binnen in digitale spelletjes gaan zoeken. Speerpunt van beleid Inmiddels is uit onderzoek gebleken, maar dat wisten wij gevoelsmatig eigenlijk allang, dat natuur belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen. Belangrijk voor hun lichamelijke en geestelijke gezondheid. Daarom zijn kinderen in onze IVN afdeling al jaren het speerpunt van beleid. Kinderen toch minimaal een keer per jaar een topervaring in de natuur meegeven, dat is ons doel met ons jeugd- en scholenwerk. Vandaar ook dit themanummer ‘Kind en natuur’. Wellicht voor u als ouder of grootouder een inspiratiebron om vaak met ze de natuur in te gaan. Natuurlijk kunt u hen ook opgeven voor een van onze jeugdwerkgroepen. Maar eigenlijk hoop ik in stilte dat u na het lezen van dit “Groene blad’ nog verder wilt gaan. Dat u ons actief wilt helpen bij ons doel om zoveel mogelijk kinderen de natuur te laten beleven. Immers, ieder kind heeft recht op natuur. Bert de Ruiter, voorzitter 2

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Welkom nieuwe leden en donateurs Hier onder zijn de nieuwe leden en donateurs van de afgelopen maanden vermeld. Hartelijk welkom bij de vereniging! Tot ziens bij één van de activiteiten. Iris Vermeulen

Gersteveld 29

Veenendaal

Anne de Kock

Bosmahof 44

Veenendaal

Manuele van Voorthuizen

Koenestraat 10

Veenendaal

Ingrid Niemans

Dijkstraat 67

Veenendaal

Kwink kinderopvang - unit 21

Ruiterijweg 1

Veenendaal

Kwink kinderopvang - unit 22

Oudeveen 232

Veenendaal

Nienke Hovestad

Krantstraat 18

Veenendaal

Tineke Wielstra-Ensing

Distelvink, 13

Veenendaal

Leontien van Tricht

Elst (u)

Erna Gelevert-Berg

Oude weg 5 Gerard den Brabanderlaan 63

Heleen Veldman

De Brinken 5

Veenendaal

De Meern

Themanummer Voor u ligt het themanummer van 2012. Het onderwerp “kind en natuur” heeft weer veel leden in de pen doen klimmen om over dit onderwerp artikelen te schrijven en foto’s te leveren. Helaas kon daardoor niet alles geplaatst worden, maar die artikelen zijn later te vinden op onze website. Peter Beaart

3

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Lid of donateur worden? U kunt het werk van de IVN-afdeling Veenendaal - Rhenen en omstreken steunen door lid of donateur te worden. Als lid of donateur bent u van harte welkom bij onze activiteiten. Als lid ontvangt u naast het Groene Blad, dat minimaal 4 keer per jaar verschijnt, ook het kwartaalblad “Mens en Natuur” van de landelijke IVN vereniging. Donateurs ontvangen alleen het Groene Blad. Leden betalen € 20,- per jaar Donateurs minimaal € 15,- per jaar Aanmelding: met volledige adresgegevens, telefoonnummer en uw e-mail adres. Opzegging: vóór 1 januari. Adreswijziging: zo spoedig mogelijk Aanmelding, opzegging en adreswijziging via de website www.ivnveenendaal-rhenen.nl, klik op “lid of donateur worden” , het betreffende formulier invullen en opsturen per e-mail ([email protected]) of per post naar: De Groenhof, Karel Fabritiusstraat 3, 3904 TG Veenendaal

4

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Kind en natuur Enkele maanden geleden mocht ik te gast zijn bij de lopende Natuurgidsencursus van de afdeling. Het thema was ‘Kind en Natuur’. Het viel me op hoeveel enthousiasme er bestond bij deelnemers voor dit onderwerp. Onwillekeurig dacht iedereen terug aan welke rol natuur speelde in de eigen kindertijd. Zelf groeide ik op in een oude boerderij aan de rand van het stadje IJlst. Auto’s konden er niet komen, de melkbussen werden met de boot gehaald. Ik hield er niet erg van om op de boerderij te werken maar lag wel graag uren in het gras naar de wolken te kijken. Slootje springen en eieren rapen was ons belangrijkste tijdverdrijf in de zomer. Steeds minder buiten spelen Kinderen van nu spelen 50% minder buiten dan twintig jaar geleden. Steeds meer kinderen groeien op in een stedelijke omgeving en kennen de natuur alleen van de televisie en computer. Hiervoor zijn allerlei redenen: het imago van natuur, de concurrentie van de mobiel en de computer maar ook omdat de ouders van nu minder tijd hebben en het ‘gevaarlijk’ vinden voor kinderen om buiten te spelen. De film “Play again” brengt dit overtuigend in beeld. Op indringende wijze wordt getoond wat de gevolgen zijn als kinderen teveel achter een beeldscherm zitten en nauwelijks meer buiten komen. Obesitas, ADHD en depressie rukken op bij kinderen. Tegelijkertijd zien we zien hoe kinderen opbloeien door echt in de natuur aanwezig te zijn. Belangstelling voor natuur neemt toe Gelukkig raken inmiddels steeds meer mensen ervan doordrongen dat contact met de natuur heel belangrijk is voor opgroeiende kinderen. Kinderen spelen in de natuur immers veel gevarieerder en creatiever dan binnen. Of het nu lente, zomer, herfst of winter is. In een groene omgeving kunnen ze hun energie kwijt, leren ze risico’s inschatten en worden ze fitter en slimmer We merken tegelijkertijd dat de belangstelling voor de natuur niet vanzelf komt. Juist ouders en grootouders kunnen hierbij een belangrijke rol vervullen. De voorbeeldfunctie van ouders naar jongere kinderen is zeer groot. Onderzoek laat zien dat de invloed van vriendjes en school pas op oudere leeftijd de invloed van ouders gaat overtreffen. Betrokkenheid IVN IVN voelt zich sterk betrokken bij deze problematiek. Op het jubileumcongres van IVN op 28 september 2010 ondertekende een groot aantal organisaties het manifest ‘Ieder kind heeft recht op natuur!’ 5

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

IVN wil hiermee de politiek oproepen om het recht voor kinderen op contact met de natuur, op te nemen in het wereldwijde kinderrechtenverdrag. IVN cursus Scharrelkids Weet u nog wat u raakte in de natuur als kind? Wist u dat de liefde voor de natuur het best kan worden aangewakkerd tussen de 4 en 12 jaar? In de pubertijd verdwijnt het naar de achtergrond, maar de waardering voor de natuur komt op latere leeftijd weer naar boven. Met de cursus Scharrelkids speciaal voor (groot)ouders en opvoeders proberen we mensen te stimuleren om hun eigen natuurbeleving te delen met hun (klein)kinderen. Wat een mooie en dankbare rol voor een organisatie als IVN. Zodat ook de kinderen van nu straks terug kunnen hun mooie natuurervaringen van vroeger. Jelle de Jong, Algemeen Directeur IVN

Kinderen terug naar de natuur Bert Berg en ik hebben ons de afgelopen twee jaar ingezet voor Natuurwijs. Wat is Natuurwijs? Natuurwijs is een natuureducatieprogramma voor basisscholen bedacht door prinses Irene. Een klas gaat drie keer per jaar een hele schooldag naar buiten met een natuurwijzer: een boswachter, boomverzorger of andere natuurdeskundige. Eerst op cursus Bert en ik hebben eerst vier cursusdagen gevolgd in de Veldschuur van Staatsbosbeheer op het Leersumse veld. Hier leerden we hoe we kinderen dichter bij de natuur konden brengen. Na de cursus hebben we gelukkig ’t Visnet in Elst bereid gevonden met twee groepen zes om dit avontuur aan te gaan. 6

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

De eerste buitendag Elf oktober was de eerste buitendag. Het thema was “hoe overleven dieren en planten”. We begonnen met een stilte oefening, waarbij de kinderen ca. 5 minuten stil moesten zijn en goed luisteren en na de vijf minuten vertellen wat ze hadden gehoord. Hierna werd de groep in vieren gedeeld en werden de kinderen een specht en moesten ze zien te overleven door voedsel te verzamelen in loeppotjes. Na de specht werden ze eekhoorn en moesten de kinderen beukennootjes en tamme kastanjes verzamelen en mochten ze die opeten. De kinderen waren stomverbaasd dat dat kon en ze vonden het nog lekker ook. We hebben ook nog een tikspel gedaan van eekhoorns en haviken om de kinderen spelenderwijs kennis te laten maken met het evenwicht in de natuur. Tweede buitendag De tweede buitendag was dertien maart. Het thema deze dag was “hoe overleefde de mens 5.000 jaar geleden”. De kinderen gingen in een tijdmachine en fietsten 5.000 jaar terug in de tijd. Na bij de aankomst iets verteld te hebben over de grafheuvels, moesten de kinderen voedsel verzamelen op papier, zoals ze dat vroeger dus ook deden. ’s Middags mochten de kinderen de boswachter helpen met Amerikaanse vogelkers bestrijden. Met de takken werd een boomhut gemaakt. Dag drie stond in het teken van water en zwerfvuil. ’s Ochtends moesten de kinderen het water onderzoeken naar wat voor dieren en planten er in leefden en de temperatuur, etc. De kinderen waren na afloop bijna net zo nat als de kikkervisjes en ik denk dat de ouders heel blij met Bert en mij zijn. ’s Middags moesten de kinderen zwerfvuil verzamelen. Dus beste mensen acht mei was Kwintelooijen rond de plassen schoon. Denk hier eens aan als u een blikje weggooit, want het kan ook thuis in de kliko. Wat bereikt Natuurwijs? *Natuurwijs laat kinderen door eigen ervaring basiskennis over natuur opdoen. *Natuurwijs geeft natuur een betekenis voor kinderen. 7

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

*Natuurwijs laat kinderen de relatie tussen mens en natuur zelf ervaren en zich verbonden en verantwoordelijk voelen met en voor de natuur. *Natuurwijs bouwt zo aan een duurzame samenleving. Informatie voor scholen Mochten er basisscholen geïnteresseerd zijn in Natuurwijs en meer willen weten, bijv. over de kosten en hoeveel tijd het de meester/juf kost, laat het mij dan weten op [email protected] en dan kom ik graag een keer langs. Kor en Berlinda van ’t Visnet in Elst nogmaals bedankt voor jullie durf en inzet. Gecertificeerd Bert en ik zijn inmiddels gecertificeerde natuurwijzers en zeg nou eerlijk hoe vaak krijg je de kans om te lunchen met een prinses. Maar het leukste is toch de lach en het plezier van de kinderen. John Ikkink

Spelletjes en activiteiten waarbij je vies mag worden Lekker vies worden. Helemaal opgaan in het spel zonder je zorgen te hoeven maken of het wel kan/mag vraagt om oude kleren en slippers of laarzen, maar dan kun je ook helemaal los gaan. En daarna onder de tuinslang om je af te spoelen. Veel plezier. Schminken Met make up of echte schmink voor de spiegel jezelf een heel ander uiterlijk geven. Je kun zo ook een tattoo maken. En natuurlijk kun je het ook laten doen. Zelf vingerverf maken Gewone plakkaatverf mengen met behangplaksel. De kinderen kunnen eerst de lijm maken, dat is al een heerlijk roerwerkje en daarna in bakjes verf met lijm mengen. Zo heb je met weinig verf toch een grote

8

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

hoeveelheid om je uit te leven op een groot vel papier of rol behangpapier. Je kan natuurlijk ook met je voeten in de verf. Hoe voelt dat? Met deze verf kun je ook bodypainten. Duurt wel even voor het droog is. Spelen met zand, water en modder Zand en water zorgen voor veel plezier. Fijn zand nodigt uit tot andere handelingen dan nat zand; met het laatste kun je ook stevige bouwwerken maken. Met nog meer water krijg je modder. Hier kun je ook heerlijk mee spelen. Slootje springen Zoek ondiepe kleine slootjes op en ga slootje springen. Voor kinderen onder de vijf is het springen over regenplassen al leuk genoeg! Zandschattenspel Verstop voorwerpen in het zand. Graaf de schatten als echte archeologen op met behulp van scheppen, lepeltjes en borstels. Mengen en oplossen Men neme kleine bakjes en water - koud en handwarm water. Geef verschillende producten: beetje afwasmiddel, zout, suiker, diksap, kleine stukjes crêpepapier, thee, havermout, etc. Laat de kinderen volop experimenteren! Zeepbaan maken Voor een zeepbaan heb je een groot stuk zeil of plastic, groene zeep en water nodig. Smeer het zeepmengsel over de baan uit en laat de kinderen er lekker over glijden. Voor kinderen vanaf een jaar 9

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

of zeven kun je het stuk zeil ook op een helling leggen; zo kunnen ze naar beneden roetsjen, of proberen naar boven te klimmen. Op deze manier kun je ook je grondzeil van de vakantie schoon laten maken door de kinderen. Daar hebben ze zo vast geen bezwaar tegen. Houd water en handdoeken bij de hand om evt. zeep uit de ogen te spoelen. Modderbad nemen Er zijn meerdere opties om aan een modderbad te komen; als je op het platteland woont of een tuin hebt, kun je een stukje omspitten en volgieten met water of wachten op de regen. Anders kun je de zandbak volgooien met water. Ook kun je eerst onder de sproeier of tuinslang rennen om vervolgens door de zandbak te rollen. Laat de kinderen rustig op onderzoek uitgaan - misschien willen ze er alleen maar in stampen. Lees verder op: http://www.kiind.nl/articles/161/Vieze_activiteiten.html Dorthy Reijn

De Zwammen Eén van de jeugdafdelingen van het IVN heet “De Zwammen”. Deze groep is voor jongeren van 12 tot en met 16 jaar. Hier worden allerlei dingen gedaan. In het laatste seizoen gingen we onder andere: boompjes zagen, wilgen knotten, onderhoud doen op een zorgboerderij, naar een imkerij en naar weidevogels kijken. De meeste vonden de slotactiviteit het leukst. Dat was namelijk een dag zeilen bij Biddinghuizen (Flevoland). De rit naar Biddinghuizen duurde eventjes maar toen we daar aankwamen, hadden we al snel de zeilboten gevonden. Er waren totaal drie zeilboten, dus de groep werd ook in drieën verdeeld. Eerst gingen we een tijdje rondzeilen. Dat was erg leuk. Na een uur of twee hielden we even pauze, we gingen wat eten en drinken. Vanaf die plek deden we daarna een wedstrijd wie het eerst bij de haven was. Daarna hielden we een picknick waarvoor iedereen wat had meegebracht. Deze smaakte erg goed! Als laatste deden we nog een evaluatiespel. Hierbij keken we welke activiteiten het leukst waren. Kortom, het was een geslaagde dag. Wil je zelf lid worden van “De Zwammen” of ken je iemand die lid zou willen worden? Bel of mail Martijn Stip (telefoon: 0317 - 61 99 35 en email: [email protected])! Bas Drost (15 jaar) 10

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Dank aan bestuur, leden en donateurs Eerst nu ben ik in de gelegenheid om te reageren op alle aandacht die jullie aan mij hebben aan mij hebben gegeven tijdens mijn ziekte. Schrijven kan ik niet meer, maar sinds kort heb ik een computer, waarmee ik weer aan het oefenen ben. Bedankt voor de vele kaarten, bezoeken en de lekkere fruitmanden, die Bert kwam brengen. Zoals je merkt ben ik daar aardig van opgeknapt. Het ziekteproces zal nog wel enige tijd duren. Ik word door Bert e.a. op de hoogte gehouden van alle activiteiten van de IVN, wat ik erg plezierig vind Ik hoop van de zomer nog eens bij de “Groenhof” langs te komen. Hartelijke groet aan jullie allemaal, Jan Hasselaar. 11

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Cadeaulidmaatschappen ook in de zomervakantie verkrijgbaar De cadeaulidmaatschappen zijn ook in de zomervakantie te verkrijgen bij Bert Berg, tel. 0318-472145, of bij Cokkie Gadella tel: 0315-550806. Een van beiden is altijd wel thuis.

Kind en natuur Het meest aangrijpende artikel wat ik over het onderwerp “Kind en natuur” las, stond in de Volkskrant van 16-04-2012 In een boom klimmen. Een krab vangen. Wilde bramen eten. Een 12

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

slakkenrace houden. Graven naar schatten op het strand. Dat zijn volgens de Britse organisatie National Trust vijf van de vijftig dingen die een kind zou moeten doen voor hij of zij '11 jaar' oud is. De Britse evenknie van de Vereniging Natuurmonumenten maakt zich zorgen om het toenemende aantal 'cotton wool kids', kinderen die amper meer buiten spelen, en hebben een top 30 opgesteld van dingen die ieder kind zou moeten doen voor hij of zij 11 jaar oud is. Tel maar even mee, hoeveel van deze activiteiten deed u in uw jeugd? Hoeveel ervan hebben uw kinderen/kleinkinderen gedaan? Wie weet blijft er nog wat over om in de vakantie te doen. Activiteiten in de natuur: 1. In een boom klimmen 2. Van een heuvel rollen 3. Wildkamperen 4. Een hutje bouwen in het bos 5. Een steen over het water ketsen 6. Rennen in de regen 7. Vliegeren 8. Vissen met een net 9. Een appel van de boom eten 10.Spelen met kastanjes 11.Sneeuwballen gooien 12.Schatgraven op het strand 13. Moddertaartjes bakken 14. Een dammetje aanleggen 15. Sleeën 16. Iemand ingraven in het zand 17. Een slakkenrace houden 18. Over een omgevallen boom lopen 19. Touwslingeren 20. In de modder rollen 21. Bramen plukken 22. In een boom kijken 23. Naar een eiland gaan 24. 'Vliegen' in de wind 25. Een grasfluitje maken 26. Fossielen en botten zoeken 27. De zon zien opgaan 28. Een flinke heuvel beklimmen 29. Achter een waterval kruipen 30. Een vogel uit je hand voeren. Voor ons lijkt dit alles zo vanzelf sprekend, maar helaas is het dat niet. Dit themanummer gaat over ‘kind en natuur’. Je hoeft dit maar in te 13

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

typen op Google en je vindt gelukkig veel inspirerende websites. Maar ook als je in de vakantie naar de Floriade wilt is daar wat te beleven voor kinderen (nog open tot 7 oktober). De Floriade In juni mocht ik 3 dagen voor het IVN op de Floriade staan. De Vivara/IVN inzending heet Trough animal eyes. De naam is ontleend aan het ontwerp dat van boven af gezien de vorm heeft van een oog, maar is natuurlijk ook bedoeld om bezoekers de natuur eens met andere ogen te laten bekijken. Zo gaven we workshops aan schoolklassen. Het meest enthousiast waren de kinderen die de opdracht Mier mochten doen, want daar zagen ze echte mieren in de boom lopen. Voor kinderen die met hun ouders de Floriade bezoeken is gelukkig ook wat te doen. In de vijver kunnen ze met een schepnetje waterbeestjes vangen en daarna met behulp van een zoekkaart uitzoeken welk diertje ze hebben gevangen. Geweldig! Wat een enthousiasme, concentratie en geduld zie je dan. Dit is echt genieten, zowel voor de ouders/grootouders als voor de kinderen. Als beloning gaven wij ze een loeppotje mee om ook thuis, in eigen omgeving, naar beestjes te zoeken. Willowman Een andere belevenis voor ouders en kinderen die de Floriade bezoeken is de Willowman. Als je die prachtige creaties van wilgentenen ziet wil je er zelf ook in kruipen. Tot slot nog een paar natuurweetjes voor de kinderen (uit: Koken op wielen. Martin Dorey):  De harige zaadjes in rozenbottels kunnen goed dienst doen als jeukpoeder.  Mos groeit meestal aan de noordkant van bomen. Dat te weten kan je helpen als je bent verdwaald.  Als je vlierbessen kapot knijpt op je mooie witte shirt ziet het eruit als

14

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

bloed en denkt je moeder dat je bent neergeschoten. Ze wordt misschien wel boos want de vlekken moeten er weer uit.  Als je een paardenbloemenklok gebruikt om bij te houden hoe laat het is, kom je geheid te laat. Blaas tot alle pluisjes zich hebben losgemaakt. Het aantal keren dat je moet blazen geeft de tijd aan.  Pitrus, een grasachtige plant die op moerassige plaatsen groeit, kan worden gebruikt om primitief touw te maken. Maak het gras plat, splijt het en vlecht het. (Je kunt ook de Hennepnetel of Brandnetel (auw!) gebruiken.)  Kleefkruid blijft gemakkelijk aan wollen kleding hangen. Druk zachtjes wat tegen de rug van vriend of vriendin en kijk hoe lang het duurt tot hij of zij het merkt. Lidia den Oudendammer

15

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

De zomer in je bol met WoesteLand WoesteLand (jongeren van het IVN) organiseert komende zomer vijf vakantieweken in de natuur, voor iedereen tussen de 12 en 30 jaar. Tijdens deze weken wordt vrijwilligerswerk in de natuur afgewisseld met uitdagende workshops rondom een duurzaam of groen thema en uiteraard veel gezelligheid. De activiteiten van WoesteLand vinden plaats door het hele land en soms zelfs in het in het buitenland. Hierbij worden de mooiste plekjes aangedaan. Alle activiteiten zijn low-budget en midden in de natuur. Beleef de natuur Eén van de belangrijkste bezigheden tijdens de vakantieweken is het doen van natuurbeheerwerk. Er worden bomen gestoken of gezaagd, heide geplagd, slootjes gebaggerd en weilanden gehooid. Ook wordt er soms op een biologische boerderij gewerkt. Allemaal activiteiten die leuk zijn om te doen, leerzaam zijn én bijdragen aan de ontwikkeling van het landschap. Voor en door jongeren Alle zomerweken worden begeleid door enthousiaste vrijwilligers, die zelf al vaker mee zijn geweest met activiteiten van WoesteLand. De begeleiders hebben trainingen gevolgd en ervaring in het begeleiden van (natuur)activiteiten voor groepen jongeren. Tijdens de activiteiten zijn altijd begeleiders met een EHBO-diploma aanwezig. Zomerweken 2012  Beauty and the Beezz, 16 juli-22 juli, Echten (Drenthe) 12-15 jaar  Wie is de Korenwolf?, 23 juli-29 juli, Zuid-Limburg, 16-25 jaar  Uit de toon, 12 aug.-18 aug., Drenthe, 18-30 jaar  Domaine de Royères, 15 aug.-25 aug., Frankrijk, 25-30 jaar  Woeste Zinval, 20 aug.- 26 aug., 16-30 jaar Nieuwsgierig geworden? Kijk voor meer informatie over de zomerweken, data en inschrijving op www.woesteland.nl of stuur een email naar [email protected].

Scharrelkids (bron: http://www.scharrelkids.nl)

16

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

IVN Scharrelkids nodigt je uit om vaker met je (klein)kinderen naar buiten te gaan. Saai?! Welnee. Juist leuk en spannend. Dus kom achter die computer vandaan en maak kennis met de natuur! Er valt namelijk veel te beleven voor jou en je gezin. En je kinderen voelen zich waarschijnlijk na een dag in de natuur vrolijker en fitter. Waarom Scharrelkids? Omdat de kinderen van nu 50% minder buiten spelen dan twintig jaar geleden. Dit komt door de televisie, de computer en de verstedelijking. Maar ook omdat de ouders van nu minder tijd hebben voor en de basisscholen minder aandacht besteden aan natuuronderwijs. Kinderen hebben daardoor minder betrokkenheid met de natuur, met alle gevolgen van dien. IVN Natuur- en Milieueducatie heeft daarom in 2010 een gidsje onder de naam Scharrelkids uitgegeven en de gelijknamige website gemaakt. Wij willen je inspireren met veel tips en ideeën. Ontdek. Heb lol! Want plezier is het aller belangrijkst. Je vindt IVN Scharrelkids ook op Twitter. Met nieuws van onze gidsen, jeugdnatuurclubs, cursussen, natuurweetjes en doe-ideetjes. We nodigen je uit om ons te volgen, dan volgen wij jou. Deel je ervaringen! Hoe pak jij het aan? Van wandelen worden de meeste kinderen niet enthousiast, ook niet van het woord ‘natuur’. Ga je mee naar buiten? Nee, geen zin! Je kent 17

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

het wel, ze zijn met geen stok achter de computer vandaan te krijgen. Herkenbaar? Vast. Maar hoe ga je daar mee om? Succesnummer Noem eens een activiteit waarvan je zeker weet dat ze dat heel leuk vinden. Bijvoorbeeld hutten bouwen of een speurtocht. Of combineer een wandeling met een tochtje op een speciale fluisterboot en kom zeldzame (water)dieren tegen. Als je nieuwe activiteiten uitprobeert in combinatie met een ‘succesnummer’ dan krijg je waarschijnlijk snel meer favoriete activiteiten. Net als vroeger Denk eens terug aan iets dat je zelf graag deed als kind en doe dat met je kinderen. Fun! Om kinderen voor langere tijd voor de natuur te interesseren, is het belangrijk dat ze natuur met plezier associëren. Waterdiertjes zoeken is altijd leuk! Bramen plukken en zelf jam maken ook. Je eigen oprechte enthousiasme is aanstekelijk en dat is veel waard bij het leren over de natuur. Prikkel en maak het spannend! Als kinderen nieuwsgierig zijn, dan genieten ze er eerder van. Een blote voetenwandeling klinkt stukken leuker als “kom we gaan wandelen”. Of ga speuren en neem een zoekkaart mee. Deze zijn er voor schelpen, insecten maar ook andere diersoorten (verkrijgbaar bij diverse natuurorganisaties als IVN, Natuurmonumenten of Stichting Veldwerk). Ook een spannende ervaring is een bosuilen- of vleermuizenexcursie in het donker. Een eigen plek Laat je kinderen het fijnste natuurgebied kiezen bij jullie in de buurt. Ga daar regelmatig naartoe. Zo leren ze de plek goed kennen en zien wat er in de seizoenen verandert. Koop een leuk schrift en laat ze daarin 18

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

schrijven wat ze allemaal beleven. Met tekeningen, gedroogde bloemen, eigen foto’s etc. Deel je ervaringen Kijk door de ogen van je kind en ontdek hoe mooi de natuur is. Vertel -in plaats van namen te noemen- wat je mooi vindt en wat je ziet, wat het in je losmaakt, over je verwondering. Loop onderzoekend rond, gebruik je verrekijker, ruik aan een bloem, kneus een blaadje en ruik eraan en stop om naar vogels te luisteren. Kinderen nemen dit gedrag vanzelf over en ontdekken zo zelf een heleboel. Je focust hun aandacht op de dingen in de natuur. Sta open en gebruik al je zintuigen Luister en neem waar zodat je optimaal kunt aansluiten bij het enthousiasme en de spontane reacties van je kinderen. Elke vraag of opmerking is een mogelijkheid om aan te sluiten op de stemming en gevoelens van je kind.

Veenendaal gaat speellocaties ‘natuurlijk’ inrichten De gemeente Veenendaal gaat dit jaar drie speellocaties inrichten als ‘natuurlijke speellocaties’. Het gaat hierbij om de speeltuinen aan de Solkuillaan, het Heelkruid en de Nijhofflaan. Bij ‘Natuurlijk Spelen’ gaat het niet alleen om toestellen met een natuurlijke uitstraling, maar ook om speelaanleidingen. De speelaanleidingen prikkelen de fantasie van de kinderen en dit is belangrijk voor de ontwikkeling van de kinderen. Bij Natuurlijk Spelen denken wij aan spanning, natuurbeleving, ontdekken, avontuur, herkennen, leren en ‘niet voorgekauwd’. Spelen is leren grenzen verleggen! Informatie voor ouders Op dinsdagavond 26 juni was er een informatieavond in het gemeentehuis van Veenendaal over ‘Natuurlijk Spelen’ in Veenendaal. Buurtbewoners in de omgeving van de speeltuinen kregen uitleg over de mogelijkheden en de meerwaarde van ‘Natuurlijk Spelen’. Wethouder Van Soest heeft de avond geopend en gaf aan dat ook hij vroeger vaak in bomen klom en hutten maakte. Het college van B&W staat achter de visie van het ‘Natuurlijk Spelen’ en wil daar ook in investeren.

19

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Wensen kinderen Op woensdagmiddag 27 juni was de belangrijkste groep, de kinderen uit de buurt van de speeltuinen aan de Solkuillaan en het Heelkruid, aan de beurt. Zij hebben met veel enthousiasme getekend en geknutseld en zo hun wensen en ideeën kenbaar gemaakt voor de nieuwe ‘natuurlijke speellocaties’. Woensdagmiddag 4 juli zijn de buurtkinderen aan de Nijhofflaan aan de buurt om hun wensen en ideeën kenbaar te maken. Ontwerp speeltuin Adviesbureau Donkergroen gaat voor de gemeente Veenendaal aan de hand van de inbreng van de kinderen voor iedere speeltuin een ontwerp maken. De ontwerpen worden vervolgens weer gepresenteerd aan de kinderen. De kinderen kunnen hier op reageren. Waar nodig wordt het ontwerp nog aangepast en vervolgens vindt de uitvoering plaats.

Watervogels leren herkennen. In dit themanummer Kind en Natuur wil ik even de aandacht vestigen op de cursus Watervogels. Kinderen vinden het vaak prachtig om door een verrekijker of telescoop naar vogels te kijken. Watervogels zoals eenden en ganzen zijn daar uitermate geschikt voor, ze zijn redelijk groot, vliegen niet zo snel weg en houden zich voornamelijk op in open gebieden zoals weilanden en plassen. Het plezier in “vogelen” en lekker buiten bezig zijn wordt zo al snel aangekweekt. Als je al die verschillende watervogels met hun prachtige verenkleed ziet, wil je toch wel weten hoe je al deze soorten uit elkaar kunt houden. Daarom organiseert het IVN afdeling Veenendaal – Rhenen e.o. voor alle opa’s en oma’s, vaders en moeders, jongeren en ouderen, die deze vogels ook willen leren kennen een watervogel cursus. Eindopdracht opleiding natuurgidsen De cursus is het resultaat van de eindopdracht van de IVN natuurgidsenopleiding van onze drie kersverse natuurgidsen Bert van Spanje, Frida ten Hove en Wim van Rotterdam. Wij zijn dan ook zeer 20

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

verheugd dat zij na hun anderhalf jaar durende opleiding deze prachtige cursus willen geven. De cursus duurt drie avonden en een dagdeel op zaterdag: Met behulp van mooi, vaak uniek, foto- en filmmateriaal worden de belangrijkste kenmerken van een dertigtal watervogels behandeld. Aan de orde komen, naast de topografie (veldkenmerken) van de watervogels, de verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes, het vliegbeeld, hun jongen, biotoop, foerageergedrag. De agenda: 2 oktober 2012 Grondeleenden en duikeenden 23 oktober 2012 Grauw gekleurde en zwart-witte ganzen, exoten 6 november 2012 Zwanen en Reigers Afsluitende excursie De cursus wordt afgesloten met een excursie naar de Amerongse Bovenpolder. Een waterrijk natuurgebied, nog volop in ontwikkeling, op de grens van de Utrechtse Heuvelrug en het Rivierengebied. Een mooie gelegenheid het geleerde in praktijk te brengen. In overleg met de cursisten zal dit zijn op 10 of 17 november 2012. Kosten: € 7,50 voor leden en donateurs € 15,00 voor overige deelnemers Aanmelden: Stuur vòòr 24 september een email met als onderwerp Watervogelcursus naar [email protected] Vermeld je naam en telefoonnummer en of je wel/niet lid bent van IVN afdeling Veenendaal – Rhenen e.o.

Natuurwerkdag Zoals ieder jaar is er ook in 2012 een natuurwerkdag. Vorig jaar zijn er 10.000 lindebomen, hazelaars, wilde kersen en andere bomen en struiken geplant op het Leersumse veld. In 2012 worden er weer wilgen geknot en wel op 3 november op landgoed Zuylenstein in Amerongen. Ik hoop op meer belangstelling dan vorig jaar. Dus heb je zin om de handen uit de mouwen te steken en een goed tehuis te maken voor de steenuilen. Geef je dan bij mij op. Mijn e-mailadres is [email protected] en hopelijk tot ziens op 3 november. John Ikkink

21

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Natuur - Kind van de Rekening? Geniet u ook zo van de verwondering van een kind? Zijn verwondering over alles wat er om hem heen fluit, vliegt, kruipt of geurt? Heeft u jonge kinderen, kleinkinderen? U grijpt uw kans natuurlijk onmiddellijk om uw (klein)kind alles te vertellen over al die prachtige bloemen, bomen, vogels, insecten, planten, planeten en sterren aan de hemel. Teveel om op te noemen. Herinnert u zich nog uw eigen kinderjaren? Ouderen onder ons herinneren zich vast nog hoe ze destijds op een veldje bij de boer, of een braakliggend terreintje in de stad, hutten bouwden en in bomen klommen. Of misschien voelde u zich, zoals ik, zo rijk als een koningin als u na een struintocht door de korenvelden thuis kwam met armen vol prachtige margrieten, korenbloemen, klaprozen en andere prachtige veldbloemen. Klaprozen moest je, zo had ik ontdekt, in de knop plukken, want anders waren ze bij thuiskomst hun rode bloemblaadjes al kwijt. U vond struinen langs de sloten of - de geluksvogels onder ons 22

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

- langs beekjes spannender? Daar krioelde het immers van allerlei merkwaardige visjes en waterdiertjes. En kwaakten in het voorjaar de kikkers hun kelen schor. Kind en natuur, ze hoorden gewoon bij elkaar. Hoe is dat tegenwoordig? Ik heb zelf geen jonge kinderen of kleinkinderen. Ik moet het dus hebben van de (klein)kinderen van anderen om me daar een beeld van te vormen. Mogelijk is het daardoor enigszins vertekend. Maar wat ik veel om me heen zie baart me zorgen. Veel kinderen spelen niet meer buiten. Veel te gevaarlijk met al dat (auto) verkeer. In rustige straten nemen de geparkeerde auto’s de speelplaats van kinderen in beslag. Om sloten staan hekken. Het zal toch maar gebeuren dat het ene toevallig in het wild loslopende kind in het water valt, en erger nog, verdrinkt. Kinderen leren tegenwoordig immers vaak niet meer zwemmen. Het schoolzwemmen is al tijden geleden op veel scholen wegbezuinigd. Angst voor water Vergeten wordt dat baby’s van nature al blijken te kunnen zwemmen. Maar als dat beperkt blijft tot droogzwemmen, dan lijkt dat natuurlijk gedrag om boven water te blijven, te verdwijnen. (Aangeleerde?) angst voor water speelt volgens mij ook een rol. Als een kind dan ondanks al die hekken toch een keertje kopje onder gaat, dan raakt het in paniek. En paniek leidt, ook bij kinderen, vaak tot verkeerde reacties. Het verdrinkt. Ik herinner me zelf nog goed hoe mijn jongste broertje van amper 2 er gewoon achter aan dook toen zijn vriendje een autootje in het diepe gooide. “Hasjie pakken!” Hans, mijn broer(tje), bedacht zich geen moment en kwam even later ‘op zijn hondjes’, maar met autootje naar de kant gezwommen. Mijn moeder (ze kon zelf niet zwemmen!) stond langs de kant te rillen van schrik. Tot dan had Hansje alleen ervaring in het ‘kikkerbadje’, want voor het grote bad vonden mijn ouders hem nog te jong.

23

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Dit is overigens geen aanbeveling om uw tweejarigen maar onbewaakt bij het water te laten. Wij waren op jonge leeftijd spelenderwijs ‘watervrij’ geworden. Net zoals veel kinderen in de tropen die in een waterrijke omgeving opgroeien. We hadden als kind (tot mijn 8ste jaar) een geweldige biotoop, namelijk de prachtige tropische weelde van Suriname. Maar ook in Nederland waren er voor de meeste kinderen voldoende mogelijkheden om in contact te komen met de natuur. Steeds meer kinderen spelen niet meer buiten of zijn zelfs nog nooit in het bos geweest! Kinderen zitten veel meer binnen. Bewegingsarmoede en overgewicht bij kinderen wordt inmiddels ook door de overheid als een belangrijk volksgezondheidsprobleem gezien. Achteruitgang natuur De prachtige tropische weelde waaraan ik zulke geweldige herinneringen uit mijn kinderjaren heb, wordt steeds meer bedreigd. Steeds meer oerwouden verdwijnen. Voorgoed. Nog nooit zijn er zoveel diersoorten in zo’n hoog tempo uitgestorven als de laatste 50 jaar. Maar dat is niet alleen een probleem voor Verweggistan. Dichter bij huis gaat het allemaal nog veel harder achteruit. Nederland is binnen Europa zelfs koploper in de achteruitgang van haar biodiversiteit. Dat is meer dan alleen maar jammer van al dat moois! Onze wijze van leven knaagt aan de fundamenten van ons bestaan: het ecosysteem. Grenzen aan de groei Het rapport ‘Grenzen aan de Groei’ dat de Club van Rome, alweer 40 jaar geleden uitbracht als serieuze waarschuwing dat we niet op dezelfde voet konden verder leven, blijkt nog steeds actueel. Wat voor wereld willen wij? Twintig jaar geleden heerste er nog optimisme na de grote conferentie van de Verenigde Naties over milieu en ontwikkeling (UNCED) in RIO de Janeiro. Inmiddels zijn we 20 jaar en meerdere frustraties verder. Wat is er terecht gekomen van het Kyoto verdrag om de CO2 uitstoot te reduceren? Wat is er tot op heden terecht gekomen van de Agenda 21, e gericht op een duurzaam bestaan in de 21 eeuw? Inmiddels hebben 24

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

we - ook in Rio - de tweede UN Conferentie achter de rug waarin op duurzame ontwikkeling centraal stond: de United Nations Conference of Sustainable Development (20 – 22 juni jl.). Heeft u er iets van gemerkt in de media uitgezonderd hier en daar een klein artikeltje of een kort berichtje tijdens het journaal? We maken ons immers veel drukker om de economische recessie en de houdbaarheid van onze pensioenen? Of toch niet? Wil u een wereld waarin niet alleen uw (klein) kinderen, maar ook uw achterkleinkinderen of generaties daarna, zich volop kunnen verwonderen om wat er om hen heen fluit, vliegt, kruipt of geurt? Meldt u dan zich bij mij aan om na de zomervakantie een keer de koppen bij elkaar te steken hoe we dat kunnen gaan doen. Rol IVN De gemeente Veenendaal heeft in hun recent door de raad vastgestelde Milieukwaliteitsplan (2012-2016) aan het IVN een belangrijke rol toegekend om de Veense bewoners te verleiden tot een duurzamer bestaan. Wie neemt samen met mij ook die uitdaging aan? Ida Marsman

Actief in de natuur Vroeger was buitenspelen de gewoonste zaak van de wereld. Langzamerhand is er een generatie ontstaan die het contact met de natuur is kwijtgeraakt en niet meer weet waar het voedsel dat ze eet vandaan komt. Gelukkig keert het tij en groeit het aantal moestuinprojecten en andere natuurinitiatieven. Lukt het tuinieren echt niet en krijgt niet-bedoelde begroeiing de overhand – door velen onkruid genoemd - maak dan van de nood een deugd. In een tijdschrift vond ik recepten met als ingrediënten brandnetel, zuring, paardenbloemen, madeliefjes, dovenetelbloemetjes, klaproosblaadjes. Zelfs tuinplaag zevenblad wordt in de keuken opgewaardeerd tot een smakelijk hapje. Tineke Wouda

GREEN-KIDS (www.green-kids.nl, interactieve website)

25

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Een tijd geleden viel mijn oog op een piepklein krantenberichtje: de aankondiging van een splinternieuw, dagelijks natuurprogramma voor kinderen. De eerste serie werd vanaf begin april uitgezonden, gevolgd door herhalingen tot eind juni. RTL8-Telekids zendt Green-Kids uit, dagelijks vijf minuutjes vanaf circa 16:50 uur. Op zaterdag en zondag volgt om 9 uur een lange herhaling van vier van de vijf delen uit die week. Eind augustus gaat een nieuwe reeks van start, hopelijk op dezelfde tijden. Tot zover de huishoudelijke mededelingen.

Speurtocht in de Groenhofmoestuin Groei & Bloei heeft het onderhoud van de strook tuin aan de kant van de Bruïnestraat overgedragen aan het IVN. Jorden Schuurman, de nieuwe tuincoördinator, heeft het fantastische plan opgevat hier een educatieve (sier)moestuin aan te leggen. Dit zal een nieuwe dimensie geven aan de Speurtochten voor kinderen en andere excursies in de Groenhoftuin. In de groeizame maand juni knallen de peultjes, kapucijners, aardbeien, andijvie, bieten, courgettes, rodekool, uien, aardappelen en zeker de maïs de grond uit. Viooltjes en de bloemen van de Oost-Indische kers zijn behalve decoratief ook lekker in een salade. Superverse kropsla heb ik al geproefd. Heel wat anders dan een zakje uit de winkel in een schaal kieperen. Dit is echt handwerk, want eerst dient menig slak(je) gered te worden van de verdrinkingsdood… Begin juli ontkiemen de eerste sperzieboontjes, die in september vast al meters gegroeid en geklommen zijn, zodat kinderen door een spannende bonen-bamboetunnel kunnen sluipen.

26

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Activiteitenkalender IVN Veenendaal – Rhenen e.o., sep. 2012 – nov. 2012 Alle informatie over de activiteiten is te vinden op onze website: www.ivnveenendaal-rhenen.nl. Informatie per werkgroep: Excursies: Jannie van der Linden,  0318 – 522583, [email protected]. Bent u na aanmelding voor een tocht verhinderd om te komen, geef dit even door. Groenlingen: John Ikkink,  0318 – 506521. Activiteiten altijd op zaterdag van 10:00 – 12:00 uur in de Groenhof. Zwammen: Martijn Stip,  0317 – 619935, [email protected], vertrek vanaf “De Groenhof”. Vogels: Lidia den Oudendammer,  0318 – 515542, [email protected]. Leden, donateurs en introducés zijn welkom. Voor de donderdag-avonden hoef je je niet aan te melden. Don 13 sep 19:00 uur

Burlen van edelherten

Vrij 21 sep 19:00 uur

Burlen van edelherten

Zat 29 sep 14:00 uur

Paddenstoelen - "Prattenburg" Vogelwerkgroep - opfriscursus watervogels Paddenstoelen - Grebbeberg / Laarsenberg Oma-Opa en kleinkinderen - "herfst"

Din 2 okt 20:30 uur Zat 6 okt 14:00 uur Woe 17 okt 14:00 uur Zat 20 okt 14:00 uur

Zat 27 okt 20:00 uur

Paddenstoelen - "Egelmeer" Vogelwerkgroep - opfriscursus watervogels "De Nacht van de Nacht"

Zat 3 nov 09:00 tot 11:30 uur

"Vogels kijken"

Din 23 okt 20:30 uur

27

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

Contactpersonen werkgroepen excursies Jannie v.d. Linden Kerkewijk 254, 3904 JL Veenendaal 0318 - 522583 [email protected]

"de Groenlingen" John Ikkink Beatrixstraat 40, 3901 DE Veenendaal 0318 - 506521 [email protected]

weidevogelbescherming Willem Kroodsma Nieuwe Veenendaalseweg 188, 3911 MP Rhenen 0317 - 612259 [email protected]

"de Zwammen" Martijn Stip Roghairweg 20, 3911 CG Rhenen 0317 - 619935 [email protected]

vogelwerkgroep Lidia den Oudendammer Sterremos 26, 3904 JW Veenendaal 0318 - 515542 [email protected]

bomen en openbaar groen Gerrit van Leeuwen Zandstraat 58, 3905 ED Veenendaal 0318 - 524917 [email protected]

natuurpaden vacant

tuin "Groenhof" Jorden Schuurman Vondellaan 69 3906 EC Veenendaal 0318 - 750914 [email protected]

werkgroep planten Ina Kok Groen van Prinstererstraat 7, 3904BA V’daal 0318-620845 [email protected]

groene blad & internet site Peter van Krugten W. Barentszstraat 17, 3902 DE V’daal 0318 - 510041 [email protected]

Natuurtuin Diddersgoed vacant

themamiddagen Nanda Hendriksen Fregat 30, 3904 SC Veenendaal 0318 - 514759 [email protected]

mediatheek Suze Hörchner Kerkewijk 183, 3904 JD Veenendaal 0318 - 513613 [email protected]

werkgroep PR Peter van Krugten W. Barentszstraat 17, 3902 DE V’daal 0318 - 510041 [email protected]

werkgroep scholen Veenendaal Jannie v.d. Linden Kerkewijk 254, 3904 JL Veenendaal 0318 - 522583 [email protected]

werkgroep scholen Rhenen Bert Berg Houweg 6, 3921 DB Elst 0318 - 472145 of 06 - 14048655 [email protected]

28

Het Groene Blad

Kind en natuur 2012

29

Het Groene Blad

30

Kind en natuur 2012