Het gemeenteloket voor vreemd geld

Ruudje Cleophas

Het gemeenteloket voor vreemd

Remco Zwetheul

(leningverstrekking en garantieverlening)

geld

24-11-2014

Agenda

 Inleiding

 Juridische kaders (Ruudje Cleophas)

 Beleid en kredietrisicomanagement (Remco Zwetheul)

2

24-11-2014

Het gemeenteloket voor vreemd geld

Even voorstellen…Rotterdam Balanstotaal: € 4,3 mld

Aantal inwoners: 618.000 Begrotingstotaal: € 3,6 mld

Verstrekte geldleningen: € 924 mln Verleende garanties: € 322 mln

Achtervang WSW: € 7,7 mld Achtervang WEW: € 4,7 mld

3

24-11-2014


Wet financiering decentrale overheden

 Artikel 2 Openbare lichamen kunnen uitsluitend ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak leningen aangaan, middelen uitzetten of garanties verlenen. Voor het overige houden zij hun liquide middelen in ‘s Rijks schatkist aan.

4

24-11-2014


Publieke taak

 Noodzakelijk overheidsingrijpen om het publiek belang

te realiseren  Bepaald door de gemeenteraad  Uitvoering: Zelf doen Regulering Uitbesteding

Inkooprelatie Subsidierelatie Deelneming Leningverstrekking Garantieverlening

5

24-11-2014


Verankering in regelgeving  4:21 lid 1 Awb: “Onder subsidie wordt verstaan: Een aanspraak op financiële middelen, door een bestuursorgaan verstrekt met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten”

Memorie van Toelichting Awb: “Het verlenen van een aanspraak op financiële middelen omvat niet alleen de subsidieverlening a fonds perdu maar ook het verschaffen van kredieten” [….] “Een andere voor de praktijk belangrijke vorm van subsidieverlening is de overheidsgarantie”  4:23 Awb: “Een bestuursorgaan verstrekt slechts subsidie op grond van een wettelijk voorschrift dat regelt voor welke activiteiten subsidie kan worden verstrekt” 6

24-11-2014


Indien geen verankering in regelgeving

 Uitgaven niet als rechtmatig gedaan op rekening bestuursorgaan

 evt repareren: wettelijke grondslag met terugwerkende kracht. Echter, subsidieontvanger mag niet met terugwerkende kracht in nadeliger positie gebracht worden

7

24-11-2014


Borgtocht versus garantie

 Borgtocht: wettelijk geregeld, afhankelijk, subrogatie en gemaximeerd

 Garantie: niet wettelijk geregeld, vormvrij, geen automatische subrogatie

8

24-11-2014


Subsidieontvanger bij borgtocht  MvT: “Er ontstaat dan een subsidieverhouding tussen het bestuursorgaan en de bank.”

 Uitgangspunt gemeente Rotterdam, geadviseerd door Prof Willemien Den Ouden: Geldnemer is subsidieontvanger want: 1) het financiële voordeel komt toe aan de geldnemer

2) gemeente is geïnteresseerd in activiteiten van de geldnemer niet in activiteiten van de bank

9

24-11-2014


De klem van de bank bij garantstelling

 Positie gemeente sterker bij lening dan bij garantstelling: - bij lening stelt gemeente de voorwaarden - bij garantstelling is de bank meestal sterk aan zet - als de borgtochtakte eenmaal getekend is en de lening is verstrekt

dan zit de gemeente “in de klem” van de bank

10

24-11-2014


Subsidiebeschikking en uitvoeringsovereenkomst  4:36 Awb: “Ter uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening kan een overeenkomst worden gesloten.”

 Gemeente Rotterdam werkt met: - Modelovereenkomsten voor leningverstrekking en garantieverlening en - Algemene voorwaarden voor leningverstrekking en

garantieverlening

11

24-11-2014


Subsidiebeschikking en uitvoeringsovereenkomst  Kruisverwijzingen in Rotterdamse documentatie: Bestuursrechtelijk:

Civielrechtelijk:

- Verordening

- Modelovereenkomst

- Uitvoeringsregeling

- Algemene voorwaarden

- Subsidiebesluit

 Voordelen: - toepasselijkheid Awb & Burgerlijk Wetboek

- bevoegdheid administratieve & civiele rechter

12

24-11-2014


Let op voldoende weigeringsgronden  Geen subsidieplafond want geen vastomlijnd budget - garantstellingen geen “cash out” - gemeente trekt voor leningen zelf leningen aan - omvang garantstellingen en leningen vooraf niet voorspelbaar

 Naast weigeringsgronden Awb ook weigeringsgronden in gemeentelijke verordening ter voorkoming gehoudenheid tot verstrekken van leningen en

garanties (gelijkheidsbeginsel)

13

24-11-2014


Bevoegheidsverdeling binnen gemeente  171 lid 1 Gemeentewet: “De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente in en buiten rechte.”

 160 lid 1 onder e Gemeentewet:

“Het college is in ieder geval bevoegd tot privaatrechtelijke rechtshandelingen van de gemeente te besluiten.”

 169 lid 4 Gemeentewet: op verzoek en bij mogelijk ingrijpende gevolgen: “wensen en bedenkingenprocedure”

bij de raad 14

24-11-2014


Staatssteunregelgeving  Er is sprake van staatssteun als: 1. publiek geld wordt aangewend 2. er een selectief voordeel is 3. vervalsing van mededinging optreedt 4. de handel tussen EU-lidstaten potentieel wordt beïnvloed

 Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB)  Van melding vrijgestelde staatssteun: onder deminimis

(€ 200.000 p 3 jr, DAEB € 500.000 p 3 jr)  Uitgangspunt gemeente Rotterdam: marktconformiteit

15

24-11-2014


Wet Markt en Overheid 1. Integrale kostprijsberekening bij economische

activiteiten MvT: “Als uitgangspunt voor de hoogte van de financieringskosten geldt wat in het normale handelsverkeer gebruikelijk is”!!!

2. Verbod bevoordeling overheidsbedrijven Handreiking Wet M&O van Ministerie EL&I: “door te berekenen kosten bestaan uit de uitvoeringskosten en de kosten van het kapitaalbeslag, waarbij ook rekening moet worden gehouden met

de kredietstatus van de afnemer als factor in de integrale kosten.”

Uitzondering: Algemeen belangvaststelling 16

24-11-2014


Rotterdamse uitgangspunten  Hoofdregel: “Nee, tenzij….”

 In bijzondere situaties: “Ja, mits….”  Voorbeelden:  Funderingsleningen  Startersleningen  Particuliere woningverbetering

 Meestal ten behoeve van natuurlijke personen  Altijd een specifieke verordening met voorwaarden

17

24-11-2014


Nee, tenzij… 1. Alleen voor publieke taak 

Territoriumbeginsel



Subsidiariteitsbeginsel

2. Gemeente is lender of last resort 

Overleggen van afwijzingen 2 banken

3. Alleen voor investeringen 4. Doel moet worden bereikt en geen onoverkomenlijke risico’s voor gemeente opleveren

5. Alleen aan integere partijen

18

24-11-2014


Verdere Rotterdamse uitgangspunten 1. Verstrekking in principe marktconform

2. Toch bevoordeling, dan transparant en dekking uit begroting 3. Zoveel mogelijk zekerheden gevraagd 4. College kan nadere regels en verplichtingen stellen ter bescherming positie gemeente 5. Wensen en bedenkingen raad bij cumulatieve steun > € 500.000

6. Actief kredietrisicomanagement

19

24-11-2014


Kredietrisicomanagement  Gemeente moet risico als bank gaan benaderen  Afweging publieke belangen en bescherming financiële belangen  Zakelijke focus en continuïteit geldnemer

 Aansluiting bij internationale regelgeving voor bancaire sector (Basel-systematiek) en staatssteunregels EU  Solvabiliteitsbeslag - kredietrisicoreserve  Hanteren marktconforme rente of garantiepremie

 Periodieke kredietrevisie

20

24-11-2014


Solvabiliteitsbeslag  Basel-systematiek  Bank moet bij verstrekken lening reserve aanhouden  Voorheen vast percentage 8%  Nu variabel percentage - hoe hoger risico, hoe hoger reserve

 Systematiek toepasbaar op gemeente  Kredietrisicoreserve (ingesteld bij begroting 2012) - onderdeel weerstandscapaciteit  Nieuwe lening/garantie - geld opzij zetten in kredietrisicoreserve

 Dekking uit begroting (geen ‘gratis’ geld) en/of uit afsluitprovisie

21

24-11-2014


Bepaling kredietrisico  Kredietrisicomodel  Toegepast als cumulatieve financieringssteun < € 10 mln  Extern advies als second opinion bij cumulatieve financieringssteun > € 10 mln

 Uitkomst: kredietwaardigheid geldnemer (rating)  Rating geldnemer + gestelde zekerheden + looptijd:  Marktconforme renteopslag of garantiepremie  Benodigde solvabiliteitsbeslag

22

24-11-2014


Marktconform tarief

Marktconform tarief Rente-opslag

Garantiepremie

Rente bancaire lening

Rente gemeentelijke lening

Gemeentelijke lening (opgenomen geld)

23

24-11-2014

Leningverstrekking

Garantieverlening


“Rentesubsidie”

Is lagere rente of premie dan marktconform nog mogelijk? Ja, mits…  passend binnen staatssteunregelgeving  dekking voor verschil wordt gevonden binnen begroting  in kader van transparante besluitvorming bij subsidiebeschikking zowel marktconforme tarief als verstrekte rentesubsidie worden vermeld

24

24-11-2014


Kredietrisicoreserve

 Dekking verliezen uit hoofde van wanbetaling  Voeding:  Eenmalige dekking binnen begroting bij afsluiten  Renteopslagen leningen en garantiepremies garanties

 Bij rekening confronteren “berekend solvabiliteitsbeslag” met kredietrisicoreserve

25

24-11-2014


Periodieke kredietrevisie

Rating

26

1

Vergelijkbare externe rating (indicatief) A+ of hoger

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

A ABBB+ BBB BBBBB+ BB BBB+ B BCCC of lager

24-11-2014

Toezichtregiem

beperkt

regulier

versterkt


Vragen?

27

24-11-2014


Het gemeenteloket voor vreemd geld

Recommend Documents