Hersentumoren en rijbewijs Naam: prof. dr. Jan J.Heimans Functie: Neuroloog VU medisch centrum
Gezondheidsproblemen kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden. Hiervoor zijn twee redenen:
• 1. Het vermogen om snel uiteenlopende complexe handelingen uit te voeren is afgenomen – VOORBEELDEN: reuma, dementie, spierziekten, de ziekte van Parkinson, geneesmiddelengebruik
• 2. Er treedt plotseling iets op waardoor de macht over het stuur wordt verloren – VOORBEELDEN: epilepsie, hartritmestoornissen, TIA’s, diabetes, narcolepsie
Aandoeningen waarvoor regels zijn geformuleerd • Stoornissen van het gezichtsorgaan • Stoornissen van gehoor en evenwicht • Inwendige ziekten • Hart- en vaatziekten • Neurologische aandoeningen • Psychiatrische stoornissen • Lichamelijke handicaps • Geneesmiddelengebruik
Verschijnselen van een hersentumor De volgende verschijnselen kunnen aanwezig zijn: • Functiestoornissen – “focaal” – Globaal (gegeneraliseerd)
• Tekenen van verhoogde druk – Hoofdpijn – Sufheid/verlaagd bewustzijn
• Epileptische aanvallen – “focaal” (partieel) – gegeneraliseerd
De invloed van hersentumoren op hersenfuncties
Operatie Bestraling
Hersentumor Chemotherapie Epilepsie
AED’s
Vermoeidheid en depressie
Diverse hersenfuncties
Alle denkbare andere aandoeningen en invloeden
Verschijnselen van een hersentumor De volgende verschijnselen kunnen aanwezig zijn: • Functiestoornissen – “focaal” – Globaal (gegeneraliseerd)
• Tekenen van verhoogde druk – Hoofdpijn – Sufheid/verlaagd bewustzijn
• Epileptische aanvallen – “focaal” (partieel) – gegeneraliseerd
Voorbeelden van focale functiestoornissen • Krachtsverlies van een arm en/of een been • Gevoelsafname van een arm en/of een been • Coördinatiestoornissen • Uitval van een deel van het gezichtsveld • Afname (of uitval) van het spraakvermogen (expressieve afasie) • Afname van het vermogen om gesproken of geschreven taal te begrijpen (receptieve afasie)
Verschijnselen van een hersentumor De volgende verschijnselen kunnen aanwezig zijn: • Functiestoornissen – “focaal” – Globaal (gegeneraliseerd)
• Tekenen van verhoogde druk – Hoofdpijn – Sufheid/verlaagd bewustzijn
• Epileptische aanvallen – “focaal” (partieel) – gegeneraliseerd
Voorbeelden van globale (complexe) functiestoornissen • Afname van concentratie en aandacht • Afname van geheugenfunctie • Afname van reactiesnelheid • Afname van het vermogen om meerdere dingen tegelijk te doen
De anatomie van de hersenen …
Waar zit welke functie?
De “oude” opvattingen
“De hersenen vormen een netwerk …”
De nieuwe netwerktheorieën
Input via het oor
Input via het oog lezen
luisteren
EXTREEM COMPLEXE FUNCTIE
begrijpen emotie
TAAL
geheugen spreken
schrijven
Sensory feedback motorische output
Sensory feedback
NETWERK !
… gebieden in de hersenen zijn met elkaar verbonden …..
… dat betekent dat er communicatie tussen deze gebieden is ….
Wat kan dat betekenen voor het vermogen om een auto te besturen? • Motore handelingen worden trager of “onhandiger”uitgevoerd (sturen, gas geven, schakelen, remmen) • Er wordt niet tijdig gereageerd op plotselinge gebeurtenissen • Verkeerssituaties worden door stoornissen van het gezichtveld onvoldoende waargenomen • Het vermogen om te concentreren op diverse situaties tegelijk (verkeersborden, wegwijzing, andere weggebruikers, instrumenten dashboard) is afgenomen
Hoe moeten we daarmee omgaan? • Er is zoiets als “gezond verstand”, waarbij zowel de patiënt als de behandelende specialist een mening hebben en met elkaar moeten overleggen • … maar er zijn ook regels! En de specialist zal die regels aan de patiënt uit moeten leggen • … een medisch specialist heeft een beroepsgeheim en is geen politieman/-vrouw • … een patiënt heeft zijn/haar verantwoordelijkheid
… er zijn dus regels • Regeling eisen geschiktheid 2000 • “Eigen verklaring” Op de “eigen verklaring” moet een specialistisch rapport door een neuroloog worden ingevuld. Dit mag ook op een bijlage Dit rapport mag door de behandelend specialist worden ingevuld. Als deze zich bezwaard voelt, dan moet een onafhankelijk specialist dit doen. Deze zal dit advies in rekening brengen! (€ 235)
Vragen “eigen verklaring” 1. Hebt u last van of last gehad van epileptische aanvallen, flauwvallen, aanvallen van abnormale slaperigheid overdag of andere bewustzijnsstoornissen? 2. Hebt u last van of last gehad van evenwichtsstoornissen of ernstige duizelingen? 3. Bent u onder behandeling of onder behandeling geweest voor een psychiatrische stoornis, een hersenziekte –zoals een beroerte– of een ziekte van het zenuwstelsel? 4. Maakt u misbruik van of hebt u misbruik gemaakt van alcohol, geneesmiddelen, drugs of andere geestverruimende of bedwelmende middelen of bent u daarvoor ooit medisch onderzocht of onder behandeling geweest? 5. Wordt of werd u behandeld voor inwendige ziekten als suikerziekte, hart- en vaatziekten, verhoogde bloeddruk, nierziekte of longziekte? Of hebt u een hart- of vaatoperatie ondergaan? 6. Kunt u een arm, een hand of uw vingers niet of slechts beperkt gebruiken? 7. Kunt u een been of voet niet of slechts beperkt gebruiken? 8a. Ziet u minder goed met één of beide ogen, zelfs als u gebruik maakt van een bril of contactlenzen? 8b. Wordt of werd u behandeld door een oogarts? Of hebt u een oogoperatie of een laserbehandeling van de ogen ondergaan? 9. Gebruikt u medicijnen die volgens de bijsluiter de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden, zoals slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen, antidepressieve middelen, antipsychotische middelen of opwekmiddelen? 10. Hebt u nog andere aandoeningen, ziekten of functiebeperkingen die het besturen van motorrijtuigen moeilijker maken?
De regels bij hersentumoren “in strikte zin” • Als er geen “met de rijgeschiktheid interfererende functiestoornissen” zijn, dan bestaat er geschiktheid voor maximaal drie jaar. De geschiktheid moet middels een medische verklaring (opgesteld door een neuroloog) worden aangegeven • Als er wel “met de rijgeschiktheid interfererende functiestoornissen” zijn, dan moet een rijtest (CBR) worden afgelegd: deze heeft een geldigheidsduur van maximaal één jaar • Als er sprake is (geweest) van epileptische aanvallen, dan gelden ook de aparte regels die zijn opgesteld voor epilepsie
Als er ook sprake is van epilepsie … • Na een eerste epileptische aanval (bij een hersentumor): ongeschikt voor 6 maanden • Na meerdere epileptische aanvallen (bij een hersentumor): ongeschikt voor 12 maanden • Geschiktheidstermijn: – 1 jaar vanaf de eerste keuring – 3 jaar vanaf de tweede keuring (mits er geen aanvallen zijn opgetreden) – 5 jaar vanaf de derde keuring (mits … enz.) – Onbeperkt vanaf de vierde keuring (mits … enz.)
Als de medicatie wordt afgebouwd … • Na een aanvalsvrije periode van minder dan twee jaar: ongeschikt gedurende de periode van afbouwen en 3 maanden daarna • Na een aanvalsvrije periode van meer dan twee jaar: geen ongeschiktheid, ook niet tijdens het afbouwen (?!) • Als zich tijdens of na afbouwen een aanval voordoet: ongeschikt voor drie maanden mits de medicatie wordt hersteld
