Hersenen in verbouwing

Hersenen in verbouwing 23 april 2012

Sascha Roos, Gz-psycholoog / neuropsycholoog Cecile Gunning, Klinisch-psycholoog/ psychotherapeut

roos & gunning © 2012 Karakter


Programma • • • • • • • roos & gunning © 2012 Karakter

Breinfeiten Het ontwikkelende en lerende brein Het emotionele brein Het sociale en creatieve brein Video fragment Het puberbrein in huis Het puberbrein in de klas

Waarom? • • • •

• roos & gunning © 2012 Karakter

Staan pubers zo laat op Blijft huiswerk liggen Vertonen pubers zulk risicovol gedrag Hebben pubers zulke stemmingswisselingen Hebben pubers minder respect voor ouders….

Is puberen nieuw? • • • •


Puberen is ontwikkelingsfase Aristoteles Shakespeare Romeo & Julia

Breinfeiten • Hersenen….. • • • • • roos & gunning © 2012 Karakter

Hersenen wegen 1 tot 1 ½ kilo (is 2% van lichaamsgewicht) Gebruiken circa 20% van alle zuurstof die een mens inademt en zo’n 20% van al het bloed dat het hart door het lichaam pompt Bestaan voor 80% uit water Zijn zo’n 1,6 liter in volume Oppervlakte

Breinfeiten


• • • •

1e fase (puberteit): Aanvang rond 10e levensjaar Duurt tot ongeveer 16e jaar Fysieke transformatie mede o.i.v. hormonen

• • • •

2e fase (adolescentie): Loopt van einde puberteit tot ongeveer 21e jaar Rol hormonen minder groot Nog steeds belangrijke ontwikkelingsveranderingen in de hersenen

Breinfeiten: Jetlag • • •


Slaaphormoon melatonine Lichaam meer slaap nodig Experiment VS

Het ontwikkelende brein


Het ontwikkelende brein • Meetmethoden: • EEG (electro encefalogram), > 1924 • •


Meet wanneer hersenen actief zijn Maar niet waar

Het ontwikkelende brein • Meetmethoden: • MRI (Magnetic Resonance Imaging) >1980 •


Meet structuur van de hersenen

Het ontwikkelende brein • Meetmethoden: • CT-scan (computed tomography) >1970 • • • •


Soortgelijk aan MRI-scan Maar dan met rontgenstraling Laat daarom botten beter zien Vult MRI aan/sluit MRI niet uit

Het ontwikkelende brein • Meetmethoden: • F-MRI (Functionele MRI) •


Meet activiteit van de hersenen

Het ontwikkelende brein • Grijze stof • • •

Zenuwcellen/neuronen Waar het om gaat, werkkracht Nemen wisselend af, na 15de met 12.000 p/d

• Witte stof


• • •

Zorgt voor verbindingen Is ahw de snelweg Neemt lineair toe

Het ontwikkelende/lerende brein • Geen helicopterview: minder verbindingen tussen hersendelen • • • • • • roos & gunning © 2012 Karakter

Lagere overdrachtssnelheid informatie Minder probleemoplossend vermogen Moeite met overzicht Problemen met planning, vooruitdenken, organisatie Slechtere concentratie Impulsiever, verhoogd afleidbaar

Het lerende brein


Het lerende brein Planning vraagt een goede samenwerking tussen verschillende controle functies. flexibiliteit

informatie filteren werkgeheugen

geheugen multitasken feedback gebruiken aandacht erbij houden roos & gunning © 2012 Karakter

Het lerende brein Samengevat: • Inhibitie, werkgeheugen, flexibiliteit en planning zijn tijdens adolescentie nog niet op volwassen niveau • Adolescenten gebruiken nog niet de geijkte hersengebieden optimaal roos & gunning © 2012 Karakter

Het lerende brein Wat gaat beter: • Steeds complexere problemen oplossen • Meerdere taken tegelijkertijd • Toename werkgeheugen, belangrijk voor planning • Abstract denken • Leren beargumenteren roos & gunning © 2012 Karakter

Het emotionele brein


Het emotionele brein • Heftige emoties: amygdala meer de overhand • • •


Emoties minder onder controle Negatieve emoties sneller de overhand Moeite met lezen gezichtsexpressies en hierdoor minder inlevingsvermogen

Het emotionele brein • Emoties zijn heftiger en extremer en wisselen elkaar in hoog tempo af. • In combinatie met het nog onvolledig ontwikkeld vermogen tot beteugelen brengt jongere in gevaren zone • Begrip is er alleen in rust • Neiging tot keuze voor korte termijn verleiding is groter dan verstandige lange termijn keuze roos & gunning © 2012 Karakter

Het emotionle brein Verschil jongens / meisjes: • Emotionele systeem rijpt eerder bij meisjes, dus eerder volwassen • Jongens activiteit amygdala blijvend groter • Bij meisjes meer activiteit in frontale cortex(zien daardoor context beter) of minder kort lontje


Het emotionele brein Lange termijn vs korte termijn keuze: • Jongere krijgt nog geen waarschuwing bij een gevaarlijke situatie of deze wordt overspoeld door emotionele appel • Plezier centrum gaat bij jongeren al werken als er mogelijk een beloning aankomt Dus daarom steeds spannende situaties opzoeken roos & gunning © 2012 Karakter

Het emotionele brein • Zowel bij anticiperen op een beloning als bij het maken van keuzes waar een risico aan zit laat jongere zich sturen door plezier centrum Emoties en impulsen hebben overhand roos & gunning © 2012 Karakter


Het emotionele brein • Adolescenten: goede rationele inschatting van risico’s in rust • Overschatten zelfs risico’s van HIV, aardbevingen, SOA • Toch beoordelen zij voordelen van bv alcohol groter dan de risico’s tav toekomstig drinkgedrag roos & gunning © 2012 Karakter

Het emotionele brein • Volwassenen: reageren direct met afkeer impuls (op basis van ervaring) • Jongeren: gaan makkelijker nieuwe uitdagingen aan dan volwassenen (niet belast door waarschuwingssysteem) roos & gunning © 2012 Karakter


Creatieve brein • Creativiteit: hersenen zijn nog flexibel daardoor talenten


Creatieve brein • • • • • • roos & gunning © 2012 Karakter

Het is niet allemaal ellende: Slimme internetters Technisch en practisch Uitblinkers in sport Muzikale talenten Debatteren/discussieren (politiek)

Sociale brein • • • •

Ontwikkelt zich gaandeweg Van besef van intentie Via ‘give to get’ principe En invloed van vrienden, omgang wordt anders • Naar handhaving in de maatschappij roos & gunning © 2012 Karakter

Puberbrein in huis en op school • Gevoelig voor positieve feedback, stimulans en bevestiging! • Straffen en afkeuring helpt niet • Oog hebben voor verschil in tempo j en m • Oefenen helpt mits talent aanwezig


Puberbrein in huis en op school • Houd rekening met verstoord slaapritme en moe zijn (als verklaring niet om het dan maar goed te vinden) • Nieuwe lesmethoden/nieuwe leerkracht • Multitasking (msn, muziek, sms, hyves) • Plannen (-) • Lange termijn doelen stellen (-) roos & gunning © 2012 Karakter

Hoe overleef je als ouder?


Tips voor ouders • • • • • • • roos & gunning © 2012 Karakter

U heeft echt invloed Blijf betrokken Bied structuur en grenzen Geef het goede voorbeeld Stimuleer zelfstandigheid Schakel over van straf op beloning Geef geen negatief oordeel waar leeftijdgenoten bij zijn

Tips voor ouders • Geef uw kind emotionele warmte • Geef complimenten • Help met plannen, vooruitdenken, consequenties overzien • Geef ruimte voor experimenteren, voor fouten • Houd rekening met hun mening roos & gunning © 2012 Karakter

Tips voor leerkrachten • • • •


Bied structuur en regels Heb oog voor elke individuele leerling Straal enthousiasme uit voor het vak Geef veel complimentjes als jongeren iets goed doen

Tips voor leerkrachten • Voorbeeldgedrag is belangrijk • Geef jongeren mogelijkheden om trots op te zijn • De beste adviseurs lopen op de school rond • Huiswerk op teletop + mondeling


Links • • • • •


www.hersenen-in-actie.nl www.hersenenenleren.nl www.brainanddevelopmentlab.nl www.trails.nl www.kijkeninjebrein.nl


Hersenen in verbouwing

Recommend Documents