HERNIEUWBARE ENERGIE van droom naar realiteit

HERNIEUWBARE ENERGIE van droom naar realiteit

Smart Grids Summer School 14 oktober 2015 ir. arch. Jo Neyens, ODE-Vlaanderen vzw

Inleiding STRUCTUUR ODE

platformen per HE-technologie bio-energie

houtpellets

PV

thermische zonne-energie

wind

warmtenetten

warmtepompen

kwaliteitscentrum

Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

2

Inleiding OVERZICHT    

Definities Toepassingen BE Technologieën Uitdagingen  Intermittentie  Systeemintegratie  Economische aspecten


3

1. Hernieuwbare energiebronnen UITDAGINGEN ENERGIEBELEID  Bevoorradingszekerheid steeds meer onder druk  Uitputting fossiele energievoorraden  Afhankelijkheid van onzekere regimes

 Evolutie prijzen fossiele brandstoffen onzeker.  Vlaanderen betaalt 3,5% van BRP aan invoer energie (2011) t.o.v. 2,5% in 2000: • olie 4,8 miljard euro • gas 2,3 miljard euro

 Uitdaging van terugdringen broeikasemissies  essentieel: grotere bijdrage door HE  toekomstvisie en transitieaanpak  standpunt (vorige!) Vlaamse Regering? “Zo veel mogelijk hernieuwbare energie in 2050” Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

4

1. Hernieuwbare energiebronnen ALGEMEEN  Definitie hernieuwbare energie  “Stromingsbronnen”, direct of indirect uit de zon  Onuitputtelijk, geen bepaalde eindige voorraad  Europese definitie: hernieuwbare niet-fossiele energiebronnen (wind, zonne-energie, waterkracht, biomassa, biogas, geothermische energie, oceanische energie)

 Troeven van hernieuwbare energie    

Milieu (grondstoffen – uitstoot) Diversificatie energievoorziening (onafhankelijkheid) Werkgelegenheid Export

 Nadelen van hernieuwbare energie  schommelingen en “moeilijk te voorspellen” (sterk verbeterd)  toekomst: Europese schaal, opslag, betere modellen


5

1. Hernieuwbare energiebronnen OVERZICHT: POTENTIEEL BELGIE HERNIEUWBARE ENERGIETECHNOLOGIE

ENERGIEVORM elektriciteit = E, warmte = W

BELGIË

thermische zonne-energie

W

X

fotovoltaïsche zonne-energie

E

XXX

grootste potentieel op lange termijn

E, W

XXX

besparing door substitutie

thermische zonnecentrales

W

O

alleen bij veel directe zoninstraling

windenergie

E

XXX

tweede beste windzone in Europa

oceanische energie

E

O

golfslag, getijden, stromingen, ΔT

grote waterkrachtcentrales

E

O

beperkt potentieel, duurzaamheid ???

kleine waterkrachtcentrales

E

X

beperkt potentieel in België

aardwarmte

E, W

XX?

onderzoek en proefboring

biomassa

E, W

X(XX)

passieve zonne-energie

technisch OK, beperkt potentieel

veelzijdig, maar import nodig


6

1. Hernieuwbare Hernieuwbare energiebronnen energiebronnen 1. POTENTIEEL POTENTIEEL: DIVERSE NIVEAUS Opgesteld vermogen

Theoretisch potentieel Belemmering 1

Technisch potentieel

Belemmering 2

Socio-economisch potentieel Belemmering 3

Realiseerbaar potentieel

Overige hindernissen

Strategie

Uitbouw HEB zonder actief beleid (business as usual)

Diverse potentieelniveaus, naargelang randvoorwaarden Bron: R. Haas (ed.), Final Report of the Project ElGreen, Energy Economics Group (EEG), Vienna University, EC, 2001 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

7

2. Beleid hernieuwbare energie VLAANDEREN: DOELSTELLINGEN 2020  10,5% hernieuwbare energie (stroom + warmte)  Vertrekbasis  Beslissing Vlaamse Regering 31 januari 2014  Onderverdeling  Groene stroom / Groene warmte / Biobrandstoffen  Per hernieuwbare energiebron  Betere opvolging realisatie doelstelling  Link met acties actieplan


8

2. Beleid hernieuwbare energie VLAANDEREN: DOELSTELLINGEN 2020

Productie groene energie (E+W) en doelstelling 2020 (bron: VEA Actieplan 2020-2050) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

9

2. Beleid hernieuwbare energie VLAANDEREN: GROENE STROOM 3392

Aangroei cumulatief vermogen HE-installaties (bron: VREG, jaarlijkse rapporten) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

10

2. Beleid hernieuwbare energie VLAANDEREN: GROENE STROOM

Bruto groenestroomproductie in Vlaanderen (GWh/jaar) t.e.m. 2013 Bron: SERV, Advies “Twaalf nieuwe riemen voor het energiebeleid, 7 juli 2014 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

11

Technologie 3. Zonne-energie algemeen ZONNE-ENERGIE TOEPASSINGEN VLAANDEREN Thermische zonne-energie 

Passieve thermische zonne-energie  Ruimteverwarming



Actieve thermische zonne-energie  Ruimteverwarming  (Sanitair) warm water  Zwembadverwarming

Fotovoltaïsche zonne-energie  Elektriciteitsproductie zuiden: concentrerende thermische zonne-energie voor stroomproductie (CSP)


12

Technologie 3. Zonne-energie algemeen ZONNE-ENERGIE ZONNEAANBOD

Maandgemiddelde zoninstraling per dag op een horizontaal vlak in Ukkel Diffuse en directe zoninstraling


13

Technologie 3. Zonne-energie algemeen INVLOED HELLINGZONNE-ENERGIE EN ORIENTATIE Ruime zone met bijna optimale jaarlijkse opbrengst (5% verlies): - helling tussen 20° en 60° - oriëntatie tussen ZW en ZO

95%

Max. jaarlijkse instraling Ukkel 1083 kWh/m2 - azimuth -2º (ongeveer zuid) - hellingshoek t.o.v. hor. vlak: 35º Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

bron: 3E 14

Technologie 4. Actieve thermische zonne-energie ACTIEVESAMENSTELLING THERMISCHE ZONNE-ENERGIE VAN SYSTEEM 1. Zonnecollector

2. Primaire kringloop 3. Warmteopslag 4. Randapparatuur

5. Naverwarming Kengetallen zonneboiler (warm water)

 1 m2 collector per persoon = 4 m2 /gezin  50 liter opslag/m2 collector = 200 l opslagvat  Kostprijs: 4000 euro + BTW (6 of 21%)

 Premie 50%  Terugverdientijd (gas): 20 jaar Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

15

Technologie ACTIEVE THERMISCHE ZONNE-ENERGIE


16

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE ZONNECEL: ZONNE-ENERGIE WERKING  Kristallijn silicium  monokristallijn • hoogste rendement, zwartblauw

 polykristallijn •

lager rendement, blauw geaderd

 Amorf silicium  lager rendement (helft v.monoSi)  goedkopere productie

 Andere dunne film cellen  CIS (CuInSe2)  microkristallijn dunnefilm Si  “plastieken” zonnecellen


17

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE PV-CEL, MODULE, ZONNE-ENERGIE SYSTEEM

zonnecel

zonnepaneel (PV-module)

Afmeting 156 x 156 mm Dikte 0,18 – 0,25 mm Vermogen per cel: > 4 Wp

Afmeting Gewicht Vermogen Spanning

bvb. 165 x 99 cm 11 kg/m2 140 - 150 W/m2 ± 26 V DC


PV-systeem draagstructuur bekabeling omvormer netkoppeling 18

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE ZONNE-ENERGIE RENDEMENT  energie-omzettings-rendement zonnecel  = elektrisch vermogen / invallende lichtvermogen  meting onder 1000 W/m2 standaard kunstzon, bij 25º celtemperatuur (“Standard Test Conditions”)  ± 17 % voor commerciële polykristallijn silicium cel

 rendement van PV-module: lager  bvb. 15% modulerendement (afhankelijk van cellen)

 piekvermogen  1 cel (156 x 156 mm): 4.3 Watt piekvermogen (Wp)  poly-Si per m2 = ± 150 Wp/m2 (x 1.6 m2)  mono-Si “top” per m2 = ± 200 Wp/m2 piekvermogen

 opbrengst PV-systeem: invloed “systeem” en locatie Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

19

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE OPBRENGST KLEIN ZONNE-ENERGIE PV-SYSTEEM  1 kWp = 1 kiloWattpiek  oppervlakte: 7 m2

(module van 140 -150 W/m2)  gemiddelde opbrengst: ± 850 - 900 kWh/kWp.jaar  of: 126 - 140 kWh/m2 PV-module

 kost: 1750 €/kWp (klein)

connectiedoos

(incl. plaatsing, BTW 6% particulier)

 subsidies: zie verder

invertor

 gemiddeld verbruik

meterkast

 per gezin = 4000 kWh  100% = 5 kWp = 35 m2 elektriciteitsnet Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

20

Technologie FOTOVOLTAÏSCHE ZONNE-ENERGIE “Building integrated PV” (BIPV) • Op diverse types gebouwen • Op diverse delen van de gebouwschil • Op andere structuren (geluidswand)

Voordelen  groot potentieel • geen beslag op open ruimte

• daken, gevels, zonnewering • technisch potentieel: 30% van totale elektriciteitsverbruik

 architecturale meerwaarde • dubbele functie: energie + bouwelement • speciale PV-modules: leien, beglazing, zonnewering • kostenbesparing op materiaal Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

21

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE HELLEND ZONNE-ENERGIE DAK: OPBOUW Pannendak: opbouw  dakhaken  metalen structuur


22

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE ZONNE-ENERGIE HELLEND DAK: INTEGRATIE Leiendak: inbouw  speciale panelen  op maat van leien Woning, Merchtem (Asse)


23

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE GEVEL ZONNE-ENERGIE EN VERANDA “De Basis” Kamp C Westerlo (B) semitransparante PV-modules vermogen: 20 kWp

© Soltech


24

Technologie FOTOVOLTAÏSCHE ZONNE-ENERGIE

Renovated office building Railway station Freiburg (D) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

25


Zonnepanelen als zonnewering Foto: Soltech nv


26

5. PV-systemen Technologie FOTOVOLTAÏSCHE 2. TERUGLEVERING ZONNE-ENERGIE (2) Metering en financiële aspecten  PV ≤ 10 kW: terugdraaiende teller (“netmetering”) •

compensatie van injectie en afname = vergoeding aan dagtarief

•

geen vergoeding PV-stroom onder 0; dimensioneren i.f.v. verbruik

 PV > 10 kW: aparte meting en verkoop  twee meters: verbruik + levering PV-stroom • aparte injectiemeter PV-stroom (EAN-code) van netbeheerder • aparte verkoop, tarief te onderhandele nmet leverancier

 compensatie van verbruik? • ogenblikkelijke compensatie mogelijk

 Steunmaatregelen • • • •

Groenestroomcertificaten PV > 10 kW: 36 euro/MWh Verhoogde investeringsaftrek 13,5% (bedrijven) Premies voor laag E-peil (<E30) ifv van aandeel HE Vlaamse energielening Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

27

Technologie FOTOVOLTAÏSCHE ZONNE-ENERGIE Argument: lage vaste stroomprijs  Nadruk op lage stroomprijs PV  aankoop pakket groene stroom aan stabiele en lage prijs voor 25 j.

 Rekenvoorbeeld 4 kWp  = 3600 kWh x 25 jaar = 90 000 kWh  Investering 6400 euro (1,6 euro/Wp) + stel: netvergoeding 280 euro x 25 jaar = 7000 euro  prijs per kWh = € 13400 / 90 000 kWh = 14,8 ct/kWh  = 10 cent minder dan klassiek (stijgend) tarief  Klassieke stroom: 90 000 kWh x 0.25 = 22500 euro  Winst = 9000 euro (-1000 € vervanging omvormer) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

28

Technologie 5. PV-systemen FOTOVOLTAÏSCHE PV-MARKT ZONNE-ENERGIE VLAANDEREN

PV-marktgroei en gecumuleerd vermogen 2006 - 2014 bron: VREG, update feb 2015 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

29


0.55-0.60 €/Wp

Prijsdaling PV in Duitsland 2006 – 2014 (gemiddelde systeemprijs PV op dak, in euro/kWp, 10 – 100 kWp) Bron: http://energytransition.de/2014/12/infographs/ Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

30

Technologie FOTOVOLTAÏSCHE ZONNE-ENERGIE MYTHES EN MISVERSTANDEN 1. PV-panelen kosten meer energie om te maken dan ze ooit produceren  

Energieterugverdientijd: 2 j. (Z.-Europa), omgerekend voor BE (x 1,4) = 2,8 j. (IEA-PVPS rapportT 12-04:2015) Cijfer voor volledige systeem: PV-panelen, draagstructuur, kabels, omvormer

2. “Zonnepanelen zijn ongelooflijk toxisch” (“de Ecomodernisten”)  

Chemische industrie, beantwoord aan milieunormen zware metalen (Cd) in dunnefilmpanelen: eigen recyclagesysteem fabrikant

3. Er is te weinig zon in Belgie  

Jaarlijkse instraling 1200 kWh/m2 in B, 1700 kWh/m2 in Z-Europa PV-productie per jaar: 150 kWh/m2; 24 m2 produceert 3600 kWh = 1 gezin

4. Er is te weinig plaats voor zonnepanelen in Belgie  

dichte bebouwing = veel dakoppervlakte; IEA-studie 2002: 18m2 opp. per inw. = 2700 kWh/j = 30% van totale Belgische stroomverbruik, incl. industrie Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

31

Technologie 6. Windenergie WINDENERGIE TECHNOLOGIE: EVOLUTIE  Grote windturbines  Middelgrote windturbines  Kleine windturbines


32

6. Windenergie Technologie VOORBEELD WINDENERGIE Windturbine Duikeldam, Vrasene (gemeente Beveren)

type molen

Repower MM92

vermogen

2050 kW (2 MW)

ashoogte

100 m

rotordiameter

92,5 m

jaarlijkse opbrengst

5 250 MWh = 2561 kWh/kWp

aantal gezinnen (4000 kWh) 1500 investeringskost

1500 euro/kW = 3 mio euro


33

Technologie WINDENERGIE MW/jaar

Opgesteld vermogen windturbines Vlaanderen

MW/gecum.

2014 gecumuleerd: 297 turbines, 603 MW Marktgroei 2014: 59 turbines, 127 MW Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

34

Technologie WINDENERGIE 3500

Potentieel BE

Wind turbines FLANDERS

3000 Wind turbines WALL

in 2020: 3000 MW (B)

2500 1500

2000

Wallonie: 1500 MW

1279 1091

1500

931 794

1000 500

0

176.0 182

234 280

342

420

542

576

492

250 364

649

577

732

677

825

930

1331 1048 1181

1500

VL: 1500 MW (VWEA) = 600 x 2,5 MW = 2 turbines per gemeente

TOTAAL BE 2014: 1959 MW (incl. offshore), 5000 GWh =  Vlaanderen (dec. 2014): 603 MW = +27% aangroei in 2014 = stroom voor 350.000 gezinnen  Wallonië (dec. 2014): 643 MW  Off shore (2014): 712 MW (C-Power en Belwind). Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

35

6. Windenergie OFFSHORE WIND 7 toegewezen concessies

Bron: De Tijd, Le Soir

C-power:

300 MW

Belwind:

330 MW

Northwind:

216 MW

Norther:

258 - 470 MW

Rentel:

289 - 468 MW

Seastar:

246 MW

Mermaid: 450 MW TOTAAL 2089 tot 2480 MW productie: 8 TWh = 10% verbruik ± 3600 (theoretische) vollasturen POTENTIEEL: 21 000 MW (voorwaarde: uitbreiding) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

36

6. Windenergie Technologie MYTHES OVER WINDENERGIE MYTHES EN MISVERSTANDEN

1. windmolens draaien maar 2000 uur per jaar 

2000 u = theoretische vollasturen; meer draaiuren

2. windmolens maken teveel lawaai 

is sterk verbeterd; afstandsregels

3. windmolens zijn gehaktmolens voor vogels 

lage draaisnelheid, weinig slachtoffers

4. windenergie is onvoorspelbaar/onbetrouwbaar 

voorspellingsmodellen, inpassing in net

5. er is te weinig wind in Vlaanderen 

Vlaanderen = bijna beste windzone in EU


37

6. Windenergie Technologie UWT: OPBRENGST WINDENERGIE Kleine windturbine of “Urban Wind Turbine” ((UWT)  Opbrengst zeer sterk afhankelijk van wind  Elektrische opbrengst ~ derde macht windsnelheid.  2 x windsnelheid = 8 x opbrengst  bij gemiddelde windsnelheid van 5,5 m/s • specifieke opbrengsten: 150 – 400 kWh/m2/jaar • vergelijking: grote turbines 800 - 1200 kWh/m2/jaar.

 Kleine fouten in voorspelling windregime = grote afwijkingen in werkelijke opbrengst  algemene voorspellingen bijna onmogelijk  zorgvuldige inplanting in functie van lokale situatie


38

6. Windenergie Technologie UWT: WINDSNELHEDENWINDENERGIE VLAANDEREN

Gemiddelde windsnelheid op 10 m hoogte [m/s] Bron: IWT Tetra-project microwindturbines, 2013 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

39

Technologie WINDENERGIE

Meetresultaten test kleine windturbines, Greenbridge, Oostende Bron: K.Van Wyngene, Kleine en middelgrote windturbines : Technische barrières & opportuniteiten, presentatie op studiedag “Clustering the future”, 2 juli 2014, Power-Link, Universiteit Gent Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

40

Technologie GEOTHERMIE EN OMGEVINGSENERGIE  Ondiepe geothermie    

Warmtepomp (bodem – water) KWO: koude-warmte-opslag (watervoerende laag) BEO: boorgatenergieopslag (geen watervoerende laag) AWW: aardwarmtewisselaar

 Diepe geothermie  Boorput 700 m (Parijs) – 4 km (Mol)  Warmte en stroom (stoomturbine)

 Omgevingsenergie   

lucht – lucht/water warmtepomp vrije koeling (opp. water, buitenlucht) betonkernactivering


41

Technologie GEOTHERMIE EN OMGEVINGSENERGIE Onderdelen  Warmte verdelen: lage temp.

 vloerverwarming  wandverwarming  overdimensionering radiatoren  Warmtepomp: proces energie

 electriciteit  aardgas  2 types: stoomcompressie of absorptie

 Warmtebron  water  bodem (watervoerende laag)  lucht (buitenlucht of ventilatie) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

42

Technologie GEOTHERMIE EN OMGEVINGSENERGIE

stookseizoen

zomerdag 

 zomernacht

Kantoorgebouw SD Worx, Kortrijk    

6 luchtkanalen, 40 m lengte, op 3 m diepte, in waterlaag ventilatie: voorverwarming (winter), voorkoeling (zomer) Temperatuurverschil = 10°C totaal energieverbruik (zuinig ontwerp): 50 kWh/m2 = 1/3 van gemiddelde , terugverdientijd 6,5 jaar Bron: www.cenergie.be Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

43

Technologie WATERKRACHT  Types van waterkracht  Volgens bron: • rivierstroming, kanaal (stuw, sluis) • stuwmeer • pompopslag

 Volgens schaal: • Grootschalige waterkracht • Kleinschalige waterkracht

Andenne, 2 x 3 MW

 Nieuwe concepten  Osmotische centrale  Pompcentrale zeewater

Seawater pumped storage, Okinawa, Japan Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

44

Technologie WATERKRACHT Pompopslag: concept rendement = 75%

Twee types: • Gemengde pompopslagcentr. met natuurlijke stroming • Zuivere pompopslag Case: Coo-Trois Ponts, B     

zuivere pompopslag 275 m hoogteverschil kunstmatig bovenste reservoir Lager reservoirr: dam in Amblève 1164 MW nominaal vermogen Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

45

Technologie OCEANISCHE ENERGIE Potentieel in diverse conversietechnologieën


46

Technologie OCEANISCHE ENERGIE SeaGen: getijdestromingsturbine  prototype in Strangford Lough (N. Ierland), mei 2008. • zeeinham, 600m breed, 30m diep • Getijdestroming > 4.5m/s  Projectontwikkelaar Marine Current Turbines Bristol (UK)  1.2 MW dubbele rotor systeem (2 x 600 kW) • dubbele horizontale as rotors • Rotorbladen draaibaar over 180° (voor eb en vloed). • jaarlijkse productie: 800 MWh = 66% capaciteitsfactor = 200 huishoudens  toekomst: 99 MW bij Orkney Islands, 2020


47

HEB in energiesysteem TOEKOMSTIG ENERGIESYSTEEM energiebron

omzetting

energievraag

HE-mix, opslag, link elektr. - warmte Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

48

HEB in energiesysteem TOEKOMSTIG ENERGIESYSTEEM

HEB hebben flexibele back up nodig, geen baseload Duitsland: energieproductie in een week (mei) in 2012 en 2020 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

49

HEB in energiesysteem FLEXIBILITEIT 4 bronnen van flexibiliteit

Bron: IEA, The Power of Transformation Wind, Sun and the Economics of Flexible Power Systems, Press Conference, 26 February 2014, Paris


50

HEB in energiesysteem VOORSPELLING EN EVENWICHT

ELIA voorspelling PV en wind Bron: http://www.elia.be/en/grid-data/dashboard


51

HEB in energiesysteem LOKALE OPSLAG

IEA, Technology Roadmap: Solar Photovoltaic Energy, 2014 edition Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

52

Economische aspecten ENERGIEPRODUCTIEKOST LCOE = Levelised costs of Energy = CAPEX + OPEX investering, operationele kosten en brandstofkost berekend over levensduur, ifv vollasturen

Source: K. Blok et al., Subsidies and costs of EU energy, Final report, Ecofys, by order of Eur. Comm., 2014 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

53

Economische aspecten KOST NETINTEGRATIE

IEA (2014) Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

54

Economische aspecten KOST NETINTEGRATIE

Source: Lion Hirth, Inka Ziegenhagen, Control Power and Variable Renewables; A Glimpse at German Data, March 2013 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

55

Economische aspecten BESPARING DOOR HEB PV drukt marktprijs elektriciteit H. Gouzerh et al., Quantitative analysis of the merit order effect from photovoltaic production in key European countries, Becquerel Institute, jan. 2015



 

Berekening van daling electr. marktprijs in D, A, F, CH, I 2006 – 2013 door PV Marktprijzen zonder PV: 3% hoger (1.5 €/MWh). Merit Order Effect (kostenreductie per jaar) in 2013 = € 20 miljard (7 landen)

Grafiek Duitsland zomer 2006 - 2013 Hirth, Lion (2015): “The Market Value of Solar Power: Is Photovoltaics Cost-Competitive?” IET Renewable Power Generation 9(1), 37-45 Smart Grids School 14/10/2015 – Hernieuwbare energie

56

RES scenarios Belgium BESLUIT 1. 2020 = korte termijn, bekijk 2030 en 2050 (transitie 100% RES) 2. Onderzoek, ontwikkeling en marktintroductie hand in hand 3. Systeembenadering: vraagzijde, elektriciteit, warmte, transport, EU, 4. Modernisering netten (elektriciteit EN warmte, integratie HE, tarieven...) 5. Biomassa: duurzaamheid, lokale bronnen 6. Ruimtelijke planning: wind, zon (« recht op zon? »)


57

HERNIEUWBARE ENERGIE van droom naar realiteit

Recommend Documents