Herdenkingsbijeenkomst 4 mei in de aula van het Griftlandcollege te Soest en bij het monument aan de Ir. Menkolaan te Soest

Herdenken en vieren  

(Tevens zijn in dit programma boekje opgenomen het ophalen van het bevrijdingsvuur in Wageningen in de nacht van 4 op 5 mei, het bevrijdingsconcert op 5 mei te Soest, de expositie ’40 – ’45 in museum Oud Soest, de veteranenmiddag, wandel en fietsexcursie over het Park Vliegbasis Soesterberg en de bevrijdingsontbijten)

15 0 2 je a m geef e rth eid a Ja rijh oor’ d ‘V 1

Herdenkingsbijeenkomst 4 mei in de aula van het Griftlandcollege te Soest en bij het monument aan de Ir. Menkolaan te Soest. Ook dit jaar organiseert de Stichting Comité 4 en 5 mei Soest-Soesterberg de herdenkingen zowel in Soest als in Soesterberg. Ook dit jaar herdenken we met een algemeen toegankelijke herdenkingsbijeenkomst in de aula van het Griftland College gevolgd door een herdenkingsbijeenkomst bij het monument in Soest alle burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. De bijeenkomst van dit jaar in Soest bestaat onder andere uit muziek gespeeld door Marius van der Kuijl en zang door het Soester mannenkoor Apollo. Kinderen zullen voordrachten verzorgen en gedichten voorlezen. Namens de Raad van kerken zal dominee M.T. Bregman een welkomstwoord uitspreken en zal zij een voordracht houden met als thema ‘Vrijheid geef je door’ De bijeenkomst in de aula duurt een klein half uur. Na deze bijeenkomst is er een stille tocht naar het monument aan de Ir. Menkolaan. In verband met de aankomst bij het monument en de juiste opstelling bij het monument hebben we als organisatie een schema opgesteld m.b.t. het verlaten van de aula.

Volgorde bij het verlaten van de aula. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10 11. 12. 13. 14.

Fakkeldraagsters scouting Soest Vaandeldragers scouting Soest. Trommel Gilde. Bestuur Gilde. Zangkoor: Soester mannenkoor Apollo. Muziekensemble van PVO. Burgemeester R.T. Metz en wethouder J.G.S. Pijnenborg. Raad van Kerken. Dominee M. T. Bregman namens de Raad van Kerken. De heer en mevrouw Schippers namens het oranjecomité van Soest. Politie, brandweer en overige genodigden Leerlingen Griftland College die de gedichten voorlezen en begeleiding. Stichting comité 4 en 5 mei Soest. Overigen.

Namens allen die betrokken zijn bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van deze herdenking heet de organisatie u van harte welkom bij deze herdenking. Wij spreken onze erkentelijkheid uit naar al diegenen die aan deze herdenking hun medewerking hebben willen verlenen.

Bestuur Stichting Comité 4 en 5 mei Soest-Soesterberg. 2

Herdenken Programma 4 mei te Soest. m.m.v. Stichting Comité 4 en 5 mei Soest-Soesterberg, Gemeente Soest, Raad van Kerken, Griftland College Soest, muziekensemble van PVO, Groot Gaesbeeker Gilde, Scouting Soest, 2e Van der Huchtschool, COSBO Soest, Oranje Comité Soest, Soester mannenkoor Apollo, pianist Marius van der Kuijl, dominee M.T. Bregman, TV service Ton Uyland, Jaap van den Broek en Eetcafé Centraal. In de Aula van het Griftlandcollege.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.



8. 9. 10. 11.

Pianospel bij binnenkomst door Marius van der Kuijl Aanvang herdenkingsbijeenkomst. Welkomstwoord door dominee M.T. Bregman. Zang door Soester mannenkoor Apollo. Voordracht door dominee M.T. Bregman. Voordracht gedicht ‘Herdenking en Bevrijding’door leerling Griftland College. Voordracht gedicht ‘Vrijheid’ door leerling Griftland College. Voordracht gedicht ‘Zeventig jaar geleden‘ door leerling Griftland College. (Het voorlezen van de gedichten wordt ondersteund met zang door het koor van Apollo) Zang door Soester mannenkoor Apollo Einde bijeenkomst. Bij verlaten aula pianospel door Marius van der Kuijl Stille tocht naar monument.

Bij het Monument. 1. 2. 3.

Mededelingen. Welkomstwoord door de heer C.J.Vos voorzitter Stichting Comité 4 en 5 mei SoestSoesterberg. Krans/bloemleggingen. (Afhankelijk van de aankomst van de stille tocht zullen de kransen c.q. bloemen voor of na de twee minuten stilte worden gelegd. In ieder geval proberen we de krans van de gemeente voor 20.00 uur bij het monument te leggen .) 3

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Muziek verzorgd door PVO. Taptoe signaal en 2 minuten stilte. Signaal voorwaarts en zingen van het Wilhelmus de coupletten 1 en 6. Herdenkingswoord door burgemeester R.T. Metz. Voordracht door kinderen van de 2e Van der Huchtschool namens de Van der Huchtscholen. Voordracht gedicht ‘Wie zijn ogen sluit voor het verleden is blind voor de toekomst’ door leerling van het Griftlandcollege. Voordracht gedicht ‘Tussen de menigte’ door leerling van het Griftlandcollege. Voordracht gedicht ‘De vlam van een ander doorgeven’ door leerling van het Griftlandcollege. Voordracht gedicht door burgemeester R.T. Metz. Defilé en bloemleggingen publiek.

(wijzigingen voorbehouden) (zie ook www.4-5-mei.nl )

Monument aan de Ir. Menkolaan

4

Waarom herinneren van verhalen ‘Vrijheid’ ontsluit? Wij, mensen leven van verhalen. Het begint al in de vroege kindertijd, wanneer onze ouders, opa’s en oma’s, leraren of leraressen op school in de kerk, synagoge of moskee verhalen vertellen in de vorm van sprookjes, religieuze verhalen, familieverhalen of verhalen uit andere culturen. Verhalen vertellen hebben een functie. Ze leren ons over het leven, over samenleven, over hoe het in de wereld eraan toe gaat. Sprookjes bijvoorbeeld, behelzen een schat aan levenslessen. Ze gaan over dromen, wensen, keuzes, angsten, verlies, verlossing, vertrouwen, verbinding en overgave. Hierin besloten liggen normen en waarden die we (on)bewust in ons hoofd en hart opslaan. We vinden verhalen in woord en beeld in boeken, films, sociale media, kunst of binnen ons gezin en familie. Ze zijn allemaal bronnen die ‘ons collectief’ geheugen vormen, ons denken en doen. Samen bepalen ze onze interpretatie van de wereld om ons heen, ons mensbeeld en zelfperceptie. Ze helpen ons onderscheid te maken tussen goed en kwaad; het vormt onze moraal. Anno 2015 bouwen wij voort op levenservaringen, geopenbaard in herinneringen en verhalen uit ons persoonlijk en andermans leven. Dat kan alleen maar als we toestaan de functie van ‘herinneren’ ruimte te geven. Herinneringen aan ingrijpende, verdrietige ervaringen zijn moeilijk en soms (te) zwaar of intens. Ze kunnen door generaties heen ontwrichtend uitwerken. Aan de andere kant creëren herinneringen over kracht, geluksmomenten en positieve ervaringen, mogelijkheden die een mens in zijn of haar leven ‘even optillen’; een nieuwe kijk op de zaak ontsluiten. Het is essentieel hoe je als mens omgaat met herinneringen: ‘Wat doe je ermee, waarom ga je die confrontatie met een herinnering aan?, Waarom niet en waarom wel?, Welk perspectief opent zich?’ Binnen het meerjarig thema ‘Vrijheid geef je door’ legt het Nationaal Comité in 2015 het accent op de bevrijding van 1945 en wat we nu nog van deze bevrijding kunnen leren. Prof. mr. dr. Maurice Adams, heeft hiervoor een verdiepende tekst geschreven. De titel van zijn thematekst luidt: ‘Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.’ Deze titel slaat de spijker op zijn kop. Niet-herinneren of vergeten (voor zover dat mogelijk is), belemmert ons zicht op het heden en op de toekomst. In onze families zijn de eerste generatie getuigen van de bevrijding van de Duitse en Japanse onderdrukkers schaars aan het worden. We hebben andere bronnen nodig om de herinnering levend te houden. Er worden non stop films, games, documentaires, boeken fictie en non-fictie over oorlogen en oorlogsherinneringen binnen families gemaakt. Ze trickeren aan een werkelijkheid die we niet in het echt willen meemaken.

5

Maar die tegelijkertijd wereldwijd actueel is. Onze vredesmacht zet zich hiervoor in. Er komen gedachten naar boven over keuzes die onze ouders of voorouders hebben gemaakt. Er gaat een appèl van uit, waar wij ten diepste voor staan, juist als het er écht op aan komt. De functie van het herinneren en steeds opnieuw zien van beelden over oorlogen en vernietiging, bepaalt ons bij de huidige actualiteit. In Nederland komt onze vrijheid steeds meer onder druk te staan, door onder andere de recente gebeurtenissen in Frankrijk, België en Denemarken.

Op 4 mei tijdens de Nationale Herdenking worden alle Nederlandse oorlogsslachtoffers herdacht. Alle – burgers en militairen- die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, en daarna in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.” Deze herdenking herinnert ons aan wat we willen voorkomen, dat we geen mensenlevens willen opofferen. Dit doet ons beseffen welke moreel handelen, we belangrijk vinden om onze democratische rechtsstaat vorm te blijven geven en te beschermen. 5 mei zijn er bevrijdingsfestivals door het hele land, we vieren feest en herinneren dat we nooit meer in oorlog willen leven, in verdrukking, onder bezetting. Het raakt aan een bewustzijn dat leven in vrijheid en de betekenis van de bevrijding van zeventig jaar geleden, nog steeds moet worden onderhouden en gekoesterd. We willen niet leven in een samenleving waar mensenrechten worden geschonden en mensenlevens worden vernietigd. Leven in vrijheid en de betekenis van de bevrijding geven ons handreikingen om scherp te zijn op uitingen en signalen die onze vrijheid bedreigen. Herinneringen aan verhalen, helpen ons nadenken over vrede en veiligheid, kunnen ons krachtbronnen bieden om intimidatie niet toe te laten. Het zijn ankers om voor je ethische principes te gaan staan. Dit heeft als doel; het bewaren en steeds opnieuw vormgeven van onze vrede, veiligheid en vrijheid. Dat vraagt bewustwording en een alertheid: elke keer opnieuw zoekend naar de juiste weg, rekening houdend met de realiteit van 2015. Durf in herinnering aan het verleden óp te staan 6

‘Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen, en herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen.’ Leo Vroman Fragment uit zijn gedicht Vrede

en te handelen tégen woorden en daden die onze vrijheid ondermijnen. Jong en oud hebben hier volgens mij een concrete taak in. Elk mens (uitzonderingen daargelaten) heeft de mogelijkheid en verantwoordelijkheid om het kwade om te keren in het goede. Het begint bij jezelf, in het gezin, op school, in het klein, op straat. Alleen met elkaar kunnen we het verleden omkeren door samen op weg te gaan in verbinding en in respect. Daarmee doen we recht aan de bevrijding van elke oorlog of onderdrukking. Laten we elke dag opnieuw beginnen en de verhalen duizendmaal herhalen, waarin de bevrijding als verlossing is gekomen en deze omzetten in grond en vesting van onze vrijheid nu. Mary Bregman Predikante van Vrijzinnigen Soest, Rembrandtkapel

Gedichten en voordrachten. Gedichten Griftland College HAVO-4 en VWO-5. De gedichtenwedstrijd bij het Griftland College in Soest is een traditie geworden. Dit jaar is er onder leiding van de docenten Maatschappij leer van deze school mevrouw Janna Zijderveld Greving en mevrouw Lisa Arts in nauwe samenwerking met de stichting comité 4 en 5 mei SoestSoesterberg wederom een gedichtenwedstrijd georganiseerd. Aan deze wedstrijd werd dit jaar deelgenomen door de leerlingen uit de klassen vier van de HAVO en de klassen vijf van het VWO. Ruim 150 gedichten moesten door een jury, die dit jaar bestond uit: mevr K. Schipper, mevr A. Weijman, De heer G. Tourné, mevr. G.H. Berendse-van Oostenbrugge, mevr B.J.Sijmons-van Rooyen en mevrouw M. Kok worden bekeken en beoordeeld. Door de grote verscheidenheid aan gedichten ook dit jaar weer een hele klus. De gedichten van de leerlingen dragen ook dit jaar weer bij aan een waardige invulling van de herdenking op 4 mei. De zes winnende gedichten worden voorgelezen tijdens de herdenking op 4 mei in de aula van het Griftland College tijdens de algemeen toegankelijke herdenkingsbijeenkomst en bij het monument aan de Ir Menkolaan. De winnaars krijgen ook dit jaar weer door de eerder genoemde stichting een excursie aangeboden. De voordracht in de aula van het Griftland College wordt verzorgd door Ds. M.T. Bregman. (predikante van Vrijzinnigen Soest, Rembrandtkapel). De voordrachten bij het monument worden verzorgd door burgemeester R.T. Metz en de kinderen uit groep 8 van de 2e Van der Huchtschool.

Muziek en zang Vanaf 18.45 uur wordt het publiek in de aula verwelkomt met pianospel. Vanaf dat moment verzoeken wij u in de aula stilte in acht te nemen. Tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de aula zal Marius van der Kuijl het pianospel verzorgen. Hij is ook de pianist van het Soester Mannenkoor Apollo. Tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de aula zingt het mannenkoor Apollo: Nederland vrij, een medley van Nederlandse liederen in een bewerking van Jetse Bremer en The Rose van Amanda Mc Broom in bewerking van Alwyn Humphreys. Het voorlezen van de gedichten wordt muzikaal ondersteund door het Soester mannenkoor Apollo. Na de twee minuten stilte bij het monument zingt het koor Apollo gezamenlijk met het publiek het Wilhelmus de coupletten 1 en 6. Het koor staat bij het monument op het grasveld opgesteld. De muziek wordt bij het monument tijdens de krans/bloemlegging en het defilé verzorgd door het Occasional Brass Quintet van PVO (OBQ) met Retze Faber (trompet), Raymond Roeten (trompet), Adri Verlaan (trompet), Elwin v.d. Molen Bugel), Piet Rademaker (Bariton) en Fred v.d. Molen (Bas). Het OBQ speelt achtergrondmuziek en ondersteunt ook het zingen van het Wilhelmus. Zij spelen onder anderen en met zang van Apollo “The Captive’s Hymne” Daarnaast spelen ze o.a. de volgende nummers: Irische Segenwuensche, Een Koraal, Svitani (Dawn), You raise me up, Doushe Moya, An Irish Blessing, Song of Grief, Shade of Grey, Bist Du bei mir, David of the white rock, Air van Bach en Veilig in Jesus’

7

HAVO

Vrijheid Vrij zijn we gelukkig nu allemaal Vrijheid staat bij ons centraal Maar dat is niet altijd zo geweest Het leven was niet altijd een feest

Tussen de menigte Vandaag 4 mei herdenken we de gesneuvelden die vochten voor onze vrijheid Morgen 5 mei, 70 jaar geleden, werd het verzet beloond we waren vrij We vieren met zijn allen onze vrijheid we zijn voor de buitenwereld een grote dansende blije menigte Tussen die menigte staat iemand die een naaste is verloren tijdens de vlucht van MH17 Tussen die menigte staat iemand die gevlucht is uit zijn land en zijn familie al lange tijd niet heeft gezien Tussen die menigte staat iemand die zijn leven hier heeft opgebouwd en over enkele maanden terug moet naar zijn geboorteland waar oorlog de boventoon voert Tussen die menigte staat iemand die niet mag zijn wie hij wil zijn omdat hij bang is voor de mening van anderen Tussen die menigte sta ik alles goed voor elkaar en zo vrij als het maar kan Denkend aan alle mensen die voor hun en onze vrijheid gevochten hebben en dat nog steeds doen Denkend aan alle mensen die 70 jaar na onze bevrijding nog niet vrij mogen of kunnen zijn Samen zullen we deze mensen elk jaar opnieuw herdenken we kunnen en mogen ze nooit vergeten Want wie de ogen sluit voor het verleden is blind voor de toekomst Dit gedicht is van Bram Hugen uit klas 4HB en is in de gedichtenwedstrijd HAVO leerlingen als 1e gedicht geëindigd.

5 jaar heeft Nederland in oorlog geleefd En niet iedereen heeft het overleefd En daarom herdenken wij op 4 mei En zijn we op 5 mei reuze blij Iedereen die is heen gegaan Daar denken wij aan Aan de hulp en zware tochten En dat ze voor ons hebben gevochten 5 mei vieren wij feest En hopen dat alles wat is geweest Nooit meer terug zal komen Ook niet in onze dromen Dit gedicht is van Florien Buss uit klas 4HA en is in de gedichtenwedstrijd HAVO leerlingen als 2e gedicht geëindigd.

Herdenking en bevrijding Een lege dag Iedereen is stil Nergens een lach De lucht is kil Dag vol tranen Dag vol herinneringen Eén minuut voor de oorlogsveteranen Eén minuut voor hen die de strijd aangingen De volgende dag Een andere sfeer Overal een lach Iedereen straalt weer Nederland is vrij Dat wordt gevierd 5 mei Een vredesduif die zegeviert Dit gedicht is van Jolijn Middelman uit klas 4HC en is in de gedichtenwedstrijd HAVO leerlingen als 3e gedicht geëindigd.

8

VWO De vlam van een ander doorgeven De vlam van een ander doorgeven Na een donker verleden De vlam aannemen, maar nooit zelf meegemaakt Wie zorgt dat het niet wordt vergeten?

Wie zijn ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Gevochten, gestreden Een trieste tijd, veel geleden De aanleiding? Apartheid Geen kenmerken waaraan zij voldeden Blond haar, blanke huid Blauwe ogen die men sluit Voor de anderen, voor wat onrechtvaardig is Door alle stemmen heen domineert maar één geluid De stem van één persoon Al zijn uitspraken op dezelfde toon Zijn mening aannemen als ethisch juist Dat bleek toen heel gewoon Door deze ene man volgde een tijd Vol angst en onzekerheid Maar enkelen overleefden Het leek een eeuwigdurende strijd Een strijd die overwonnen is Een mijlpaal in de geschiedenis 5 mei 1945 Een overweldigende gebeurtenis De moed die men niet verloor Vrijheid, daar vochten zij voor Van hen gekregen, een onvergetelijk cadeau Zij gaven ons de vrijheid door Dit gedicht is van Elize Scheven uit klas 5VA en is in de gedichtenwedstrijd VWO leerlingen als 1e gedicht geëindigd.

Het leven van een onbekende verlichten Iemand die er nooit om heeft gevraagd Om die vlam ooit te laten doven Wie houdt het licht aan? Twee minuten mag het branden Om daarna nooit meer te doven Dit gedicht is van Joris Kuiper uit klas 5VB en is in de gedichtenwedstrijd VWO leerlingen als 2e gedicht geëindigd.

Zeventig jaar geleden Zeventig jaar geleden Werden wij bevrijd Niet meer onderdrukt Vrijheid Zeventig jaar later Met ontzag Voor iedereen die hielp ons te bevrijden In stilte terugdenken aan die dag Maar in deze stilte Ook denken aan slachtoffers van deze tijd Onderdrukking, oorlog, discriminatie Te veel mensen nog niet bevrijd In deze stilte Hopen op vrijheid, gelijkheid voor iedereen Hopen dat onderdrukking stopt Net zoals in Nederland verdween Zeventig jaar later, Vergeet niet hoe er is gestreden Vrijheid en gelijkheid Sluit je ogen niet voor het verleden Dit gedicht is van Marleen van der Schouw uit klas 5VA en is in de gedichtenwedstrijd VWO leerlingen als 3e gedicht geëindigd.

9

Afbeelding: De bevrijding van Breda, 29 oktober 1944. Foto: Beeldbank WO2 - NIOD 

Jaarthema 2015

Ieder jaar kiest het Nationaal Comité 4 en 5 mei een thema dat als rode draad door de activiteiten op 4 en 5 mei loopt. Zoals ieder jaar bieden we een verdiepende tekst aan, die gebruikt kan worden om het thema een ander accent mee te geven dan voorgaande jaren. Dat is in 2015 een tekst met als titel: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst. Deze verdiepende tekst is in geschreven door Maurice Adams, hoogleraar aan Tilburg University en bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. 

‘Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst’ Door: Prof.mr.dr. Maurice Adams

I.

“Proberen te vergeten verlengt slechts de ballingschap; het geheim van de verlossing ligt in de herinnering.” In mei 1985 haalde de toenmalige, Duitse bondspresident Richard von Weizsäcker dit Joodse spreekwoord aan. Hij deed dit tijdens zijn nog steeds lezenswaardige toespraak ter gelegenheid van veertig jaar bevrijding van de nationaalsocialistische tirannie. In zijn rede legde hij een nadrukkelijk verband met de actualiteit, omdat hij de herinnering thematiseerde als gids voor toekomstig handelen. In 2015 viert Nederland dat het zeventig jaar geleden werd bevrijd van de Duitse en Japanse onderdrukking. Tegelijkertijd lijkt de wereld in brand te staan, zijn oorlog en grootschalig geweld aan de orde van de dag. Vrijheid is nog steeds niet vanzelfsprekend. Dat doet de vraag rijzen hoe het verhaal van de verschrikkingen van onderdrukking en bezetting blijvend kan worden gehouden, en hoe ons oorlogsverleden zich verhoudt tot de actualiteit. Zoals een deelnemer aan de Nationale Herdenking op de Dam in mei 2014 het zei: “Ik vind het belangrijk om hier te zijn omdat mijn generatie steeds minder verhalen te horen krijgt over de Tweede Wereldoorlog. Onze opa’s en oma’s zijn er straks niet meer, het is belangrijk om dit te blijven doen.” De herinnering leidt tot ongemakkelijke vragen over het handelen van toen én over het onvoltooide project dat de democratische rechtsstaat heet. Vragen waarop het antwoord niet eenvoudig te geven is. II. Vóór en na 1940 zag ons land vluchtelingen toestromen die lang niet allemaal en dan ook nog met de nodige moeite toegang kregen. Eenmaal toegelaten, kregen deze mensen niet vanzelfsprekend de veiligheid waarop zij hadden gehoopt en die ze hadden verwacht. Dit gold voor Joden, maar ook, na de oorlog, voor personen met een Nederlands-Indische achtergrond. Ook zij kregen een kille ontvangst en behandeling. Op het eiland Lampedusa, de ‘drempel van Europa’, arriveren momenteel nog bijna dagelijks vluchtelingen op zoek naar een beter leven; daarbij sterven er ook iedere dag. Zien we dit als onze zorg en verantwoordelijkheid? Of beschouwen we het meer als de nevenschade (collateral damage) van een keuze die 10

mensen op de vlucht nu eenmaal zelf maken? Wat vinden we van het op legale gronden uitzetten van uitgeprocedeerde asielzoekers, ook als ze in het land van herkomst niet welkom zijn, en mogelijk zelfs het risico lopen het slachtoffer te worden van vervolging? Tijdens de nationaalsocialistische overheersing was er geen sprake van een democratische rechtsstaat, met een daarbij horende onafhankelijke rechtspraak. En het recht op vrije, politieke meningsuiting was nagenoeg zonder betekenis. In Duitsland zelf werd dit gelegitimeerd met een beroep op de - vermeende - volkswil van de bevolking. De huidige nationalistische regering van Hongarije heeft sinds 2010 een overweldigende meerderheid in het parlement. De laatste jaren werden onder meer de persvrijheid drastisch beperkt, en het kiesstelsel hervormd ten voordele van de bestaande macht. Ook ondergaat de rechterlijke macht ingrijpende hervormingen. Hierdoor moeten zittende rechters systematisch plaatsmaken voor regeringsgetrouwe opvolgers. Bezwaren en tegengeluiden uit de politiek en de samenleving worden niet of nauwelijks gehoord. Hangt de kwaliteit van een democratie niet mede af van de manier waarop deze met andersdenkenden omgaat? En hoe kijken we aan tegen het veranderende politieke taalgebruik? Dat lijkt er steeds vaker vanuit te gaan dat democratie niet een systeem is van omgang met politiek andersdenkenden, maar met vijanden. Zoals dat in naziDuitsland ook gebeurde. De voormalige Canadese politicus en publicist Michael Ignatieff stelt in zijn recente boek Vuur en As dat er in de hedendaagse politiek steeds meer sprake is van oorlogstaal. Maar in een oorlog moeten vijanden worden verslagen of zelfs vernietigd. Zelfs het sluiten van bijvoorbeeld politieke compromissen kan dan als een vorm van verraad worden gezien. In een democratische rechtsstaat is politiek nu echter juist een alternatief voor oorlog. Het politieke handelen heeft dan bij uitstek tot doel ons te behoeden voor een situatie waarin vreedzaam samenleven welhaast onmogelijk wordt. Dat doet de vraag rijzen in welke mate stevige politieke meningsverschillen gepaard moeten

gaan met respect en tolerantie voor diegenen waarmee men van mening verschilt. Steeds vaker treden problemen van het samenleven tussen burgers, via de route van botsende grondrechten, op de voorgrond. Grondrechten kennen geen rangorde. Zo staan het gelijkheidsbeginsel en het verbod op discriminatie op dezelfde hoogte als de vrijheid van meningsuiting. Het recht geeft dus niet op voorhand een antwoord op de vraag in hoeverre we moeten toelaten dat iedereen alles vrij kan zeggen, ook als die uitingen tot discriminatie en uitsluiting leiden. Hebben we inderdaad, zoals bij ons het geval is, een verbod op groepsdiscriminatie nodig als voorwaarde voor het in stand houden van een maatschappelijk klimaat waarin burgers elkaar als moreel gelijkwaardig beschouwen; een klimaat waarin burgers elkaar daadwerkelijk zien staan? III. De geschiedenis herhaalt zich niet. Daarvoor is iedere gebeurtenis te uniek. Er zijn echter wel patronen waar te nemen. Waar het op aankomt, is dat we verbanden proberen te leggen tussen unieke gebeurtenissen, zoals de systematische uitroeiing van de Joden, Roma en Sinti door de nazi’s, en meer actuele ontwikkelingen. Wel moeten we de verschillen tussen vroeger en nu duidelijk benoemen, maar we mogen het trekken van paralellen ook niet uit de weg gaan. We moeten concrete verhalen vertellen om 11

ze van generatie op generatie door te geven en ze in stand te houden. Verhalen bijvoorbeeld over de bombardementen op Nijmegen en Rotterdam, de hongerwinter, de dwangarbeid in Zuidoost-Azië, het verzet tegen de Duitse overheersing, de ontberingen in de Japanse interneringskampen. Dat zijn we verplicht aan de generatie die de gruwelen van geweld, onderdrukking en vervolging zelf heeft meegemaakt. Deze verhalen hebben echter óók tot doel meer zicht te krijgen op de structuren die leiden tot de uitschakeling van rechtsstaat en democratie, en tot het verdwijnen van tolerantie en respect. In dit laatste toont zich hoe geschiedenis en herinnering ook meer kunnen zijn dan de optelsom van individuele verhalen; hoe de wisselwerking tussen het verleden en het heden, en tussen het unieke en het algemene, kan worden gethematiseerd; hoe de verleden tijd in zekere zin juist niet voltooid is. Daarin ligt ook een kans besloten om huidige en toekomstige generaties waardevolle informatie aan te reiken, en de noodzakelijke herinnering blijvend van waarde te voorzien. “Ik ben hier vanavond met mijn dochter en vier kleindochters. Mijn opa heeft in concentratiekamp Theresienstadt gezeten omdat hij bij het verzet zat. Ik wil aan de volgende generatie meegeven hoe belangrijk het is om in vrijheid te leven”, aldus nog een deelnemer aan de Nationale Herdenking op de Dam afgelopen jaar. Om ook met Von Weizsäcker te eindigen: “Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst.” Dat blijft onverminderd waar. Zie voor het jaarthema: (bron) www.4en5mei.nl

12

Piet Rubens Tijdens de 2e Wereldoorlog zijn in Nederland enkele duizenden mensen door of in opdracht van de Duitsers geëxecuteerd. De slachtoffers waren vooral verzetsmensen, maar ook mensen die geen gehoor gaven aan de oproep tot dwangarbeid of mensen die onderduikers hielpen. In het laatste jaar van de oorlog was het verzet steeds beter georganiseerd en nam het aantal executies toe. April 1945 was hier in Soest een maand van overscherende Spitfires en explosies op de Eem. Van honger, angst en hoop op de bevrijders. Het luchtalarm was vaak te horen en het leven lijkt één grote chaos. Piet Rubens was geboren op 20 januari 1920 in Hilversum en van beroep metaalbewerker. Hij was van Joodse afkomst en niet getrouwd. Piet Rubens was lid van een verzetsgroep en daarmee lid van de B.S., de Binnenlandse Strijdkrachten. Tijdens zijn verzetswerk kwam hij in een vuurgevecht terecht met Duitse militairen. Verschillende verzetsmensen kwamen daarbij om het leven, maar Piet Rubens wist te ontsnappen. Hij werd verborgen gehouden door een inwoner uit Hoogland, maar werd kort daarna alsnog opgepakt tussen Soest en Hoogland. Op de Peter van den Breemerweg is hij door een Duitse onderofficier op 23 april 1945 doodgeschoten. Piet Rubens was toen 25 jaar oud. Hij ligt begraven op de begraafplaats aan de Veldweg.

Graf van Piet Rubens

De minibiografie wordt op 4 mei 2015 bij het monument voorgelezen door Isa en Eveline van groep 8 van de 2e Van der Huchtschool.

13

BEVRIJDINGSCONCERT 5 MEI 2015 Het jaarlijkse Bevrijdingsconcert vindt plaats op dinsdagavond 5 mei in de RK Heilige Familiekerk aan de Sint Willibrordusstraat 19 in Soest. Muziekvereniging PVO uit Soest en het Soester Kamerkoor Tourdion verzorgen dit jaar de concertuitvoering. Ook PVOcaal van de muziekvereniging PVO en de Springbokken uit Soest nemen deel aan dit concert. Het concert begint om 20.00 uur. De kerk is open vanaf 19.15 uur. Bij de ingang van de kerk krijgt u het programma uitgereikt. In de pauze hebben wij voor u de koffie/thee klaar staan. Kaarten voor dit concert zijn GRATIS af te halen bij Primera in Soest Zuid, het museum Oud Soest aan de Steenhoffstraat 46 te Soest (museum open op woensdagmiddag, zaterdagmiddag en zondagmiddag van 13.30 uur tot 17.00 uur) en in Soesterberg bij drogisterij Sukking naast de Plus markt. U kunt uw kaarten ook bestellen via Cees Vos, e-mail [email protected] of telefonisch 06-28939510. De kaarten liggen dan op 5 mei bij de ingang van de kerk voor u klaar. Tourdion: veelstemmig en veelzijdig Het Soester Kamerkoor Tourdion is in 1993 opgericht en inmiddels bekend bij veel Soesters en Soesterbergers. Het koor bestaat uit enthousiaste amateurzangers, die graag samen aan klassieke koormuziek werken en deze muziek op een zo hoog mogelijk niveau willen uitvoeren. Er zijn momenteel 27 leden en er is nog ruimte voor enkele tenoren en bassen. Het koor repeteert elke donderdagavond in de Rembrandtkapel in Soest. De sfeer binnen het koor is zeer vriendschappelijk en ontspannen. Momenten van geconcentreerd en intensief repeteren worden afgewisseld met gezelligheid en humor. Tourdion geeft jaarlijks een aantal eigen concerten en neemt ook deel aan verschillende Soester evenementen, zoals het ‘Cultuurfestival Soest’ en ‘Kunstlint in de Lente’. Daarnaast is het kerstconcert in verpleeghuis Daelhoven inmiddels een jaarlijkse traditie. Het Soester Kamerkoor Tourdion staat onder leiding van Astrid Krause, dirigent en tevens klassiek zangeres.

Gevarieerd repertoire Het repertoire is afkomstig uit diverse stijlperioden en loopt uiteen van oude muziek tot hedendaagse composities. Voor het bevrijdingsconcert op 5 mei staan onder meer Il Carnevale van Rossini, Les Djinns van Fauré, The long day closes van Sullivan, Oh Occhi manza mia van di Lasso en Viva la Musica van Eröd op het programma. Ook zingt Tourdion samen met PVOcaal het prachtige Hymn to the Fallen. 14

Het Soester Kamerkoor Tourdion

Muziekvereniging PVO Soest: Dat ‘’Patientia Vincit Omnia’’ ofwel “Geduld Overwint Alles” na 116 jaar nog steeds bruist van energie blijkt uit de vele activiteiten die georganiseerd worden. Muziekvereniging PVO zoekt hierbij steeds de samenwerking met andere verenigingen, zowel binnen als buiten Soest. Dit is begonnen met het 100 jarig Muziekvereniging PVO Soest bestaan, dat groots gevierd werd in de feesttent van het Groot Geasbeeker Gilde. Vele verenigingen uit Soest deden hier aan mee, waarbij het slotstuk werd gecomponeerd door Henk Meutgeert en de tekst werd geschreven door Jan Visser. Dit werd gevolgd in 2002 door een 24-uurs muziekmarathon voor het “Guinness Book of Records”. Mede dankzij alle activiteiten is PVO winnaar geworden van de Cultuurprijs Soest 2004. Big Band Blow van PVO heeft dit dunnetjes overgedaan door de Cultuurprijs Soest 2008 in de wacht te slepen voor het organiseren van de Big Band Blow Night. Naast de jaarlijkse concerten zoals het Nieuwjaarsconcert, bevrijdingsconcerten en concerten op de hemelvaartmarkt, volgden nog vele grote evenementen, georganiseerd door PVO, zoals de opening van de Fietsbrug (De Malebrug) over de Eem in 2008, de Warme Winter Avonden in Dickens Sfeer in Soest Zuid vanaf 2008, het 110 jarig bestaan in 2009 waarbij grootst werd uitgepakt door PVO met een concert met het Westlands Mannenkoor, wederom een Big Band Blow Night, een slagwerkavond en een concert met Edison Winnaar Gé Reinders, wederom een Malebrug concert in het voorjaar van 2012 en een concert met Cor Bakker in Cabrio in het najaar van 2012. Ook wordt er binnen de vereniging ieder jaar een PVO’s got talent georganiseerd waarbij alle leden in verschillende settings optreden in een heuse theater zaal aan de Rembrandtlaan 9. Dit jaar begon met een concert, een “tribute to Gershwin” met als solist op de piano, Henk Meutgeert. En afgelopen Koningsdag was de finale van de Directors Challenge (“Maestro”) op het museumplein in Soest waarbij vele dirigeertalenten uit Soest en omgeving voor even het dirigeerstokje van Peter Rieken mochten overnemen. Na de zomer vakantie start PVO met een muziekprogramma voor kinderen vanaf 7 jaar: “Muziek maak jezelf”, waarbij kinderen in een paar maanden tijd de beginselen van zelf muziek maken worden geleerd. Koor PVOcaal van Muziekvereniging PVO. PVOcaal is een gezellige enthousiaste zanggroep en is samengesteld uit sopranen,

Koor PVOcaal van Muziekvereniging PVO Soest 15

De Springbokken

alten, tenoren en bassen. Voor alle vier de stemmen is het koor nog op zoek naar een aantal enthousiaste, graag zingende mensen die (in ieder geval enigszins) muziek kunnen lezen. Er is al gewerkt aan een Hollands concert in 2014, met o.a. een Ja Zuster, Nee Zuster-Medly, Aan de Amsterdamse grachten en Het Dorp, en een Gershwinconcert op 31 januari j.l. met bijvoorbeeld I’ve got you under my skin en een Gershwin-Medly. Afgelopen weken werd het Bevrijdingsconcert voorbereid, met The White Cliffs of Dover en andere Vera Lynn-successen en filmmuziek uit Saving Private Ryan: Hymn to the Fallen. Het koor repeteert één keer in de twee weken op zaterdag van 10.30 uur tot 12.30 uur, met een korte pauze tussendoor en staat onder professionele leiding van Peter Rieken. Peter Rieken is dirigent van een aantal blaasorkesten (o.a. PVO) en heeft in 2008 en 2009 een applicatiecursus koordirectie aan het Utrechts Conservatorium gedaan bij Rob Vermeulen, dirigent van onder andere het Nederlands Concertkoor en Bachkoor Holland. De Springbokken. Kan jij ook niet stil blijven zitten als je muziek hoort ? Dan is jazzgymnastiek ook iets voor jou! Swingende muziek nodigt uit om te bewegen, dat is gezond en noodzakelijk in deze tijd van stilzitten. Bovendien ben je er even heerlijk uit, je ontmoet vrienden, het is gezellig. De bewegingen bij de muziek leer je al dansend in de les. Elke les begint met een opwarmingsoefening. Daarna worden er oefeningen gedaan voor een lenig lijf, sterke spieren en een goede houding. Dan is het tijd om echt te gaan dansen. Met elkaar werk je aan een dans, die je zo goed mogelijk probeert uit te voeren en waarin je je helemaal kunt uitleven. Soms probeer je allemaal tegelijk dezelfde beweging te maken, soms dans je verschillende passen door elkaar heen. Dat kan er prachtig uitzien en veel voldoening geven. De les eindigt met een coolingdown om weer tot rust te komen. Op jazz dans kun je vanaf 6 jaar. Ook voor 16+ hebben wij een groep. In de leeftijd 7 tot 12 jaar, wordt ook gekeken of er talenten in de groepen zitten. Deze worden in de gaten gehouden en maken kans om mee te mogen dansen in de demo (selectie) groepen. 16

Programma muziek en zang bevrijdingsconcert 5 mei 2015. Harmonie muziekvereniging PVO Dirigent: Peter Rieken 1. Arromanches - A.E. Kelly 2. Theme from Schindler’s List

- comp. by John Williams; arr. Frank Bernaerts

Soester Kamerkoor Tourdion Dirigent: Astrid Krause

3. Bourrée voor W.A.



- Henry O. Millsby

4. El grillo

- Josquin des Prez

5. Oh occhi, manza mia

- Orlando di Lasso

6. Je ne l ‘ose dire

- Pierre Certon

7. Odi et amo

- Carl Orff

8. Viva la musica



- Iván Eröd

9.The long day closes

- Arthur Sullivan

Harmonie muziekvereniging PVO 10. Pearl Harbor - comp. by Hans Zimmer; arr. Frank Bernaerts

PVOcaal muziekvereniging PVO

11. Untreue, Guter Mond

- arr. Peter Rieken

12. Vera Lynn songs

- arr. Peter Rieken

PAUZE

Harmonie muziekvereniging PVO 1. A Tribute to the Liberators

- Henk van Lijnschoten

Soester Kamerkoor Tourdion 2. Il carnevale

- Giacomo Rossini

3. Seal Lullaby

- Eric Whitacre

4. Les Djinss

- Gabriel Fauré



17

Harmonie muziekvereniging PVO  5. Free World Fantasy

-Jacob de Haan

PVOcaal muziekvereniging PVO 6. Als het golft (de Dijk)

- arr. Peter Rieken

7. I’ve got you under my skin

- arr. Peter Rieken

Soester kamerkoor Tourdion en muziekvereniging PVO Hymn to the Fallen (Theme from the Motion Picture “Saving private Ryan”)

- comp. by John Williams; arr. Frank Bernaerts

Soester kamerkoor Tourdion, muziekvereniging PVO en PVOcaal Wilhelmus.

18

Ophalen bevrijdingsvuur uit Wageningen door Sporters uit Soest en Soesterberg. In het kader van 70 jaar bevrijding pakt Soest groots uit met het ophalen van het bevrijdingsvuur in Wageningen. Ook dit jaar worden de sporters uit Soest weer weggebracht door Jan van Dijk Tours uit Soest. Dit jaar zelfs met twee bussen. Tijdens de terugtocht blijven de bussen van Jan van Dijk bij de sporters om de sporters af en toe wat rust in de bus te gunnen. Dit jaar mogen we vieren dat we 70 jaar in Nederland in vrijheid mogen leven. Dit is ook de aanleiding om met 70 sporters 70 kilometer in estafette vorm te gaan afleggen van Wageningen naar onze gemeente. Atletiek Vereniging Pijnenburg  heeft de uitdaging opgepakt en zal met 55 sporters uit Soest gaan deelnemen. Deze 55 sporters worden aangevuld met 15 sporters uit Soesterberg van de verschillende Soesterbergse sportverenigingen. De sporters gaan in de late avonduren van de 4e mei richting Wageningen om in de vroege ochtenduren van de 5e mei weer terug te keren naar Soesterberg waar bij de voetbalvereniging een bevrijdingsontbijt voor ze klaarstaat. Antonio van den Hengel zal de sporters onderweg en bij het ontbijt weer van de nodige voeding voorzien. Dit jaar zal onze burgemeester R.T. Metz met partner als sporters deelnemen aan deze activiteit. De directeur van de SWOS Idelette Sleurink en haar medewerkster Marja Smeets nemen ook deel aan de estafette. Wie kent hem niet onze marathonloper Sam Drost, werkzaam als opzichter van het serviceteam van de gemeente Soest, heeft zich ook aangemeld om deel te nemen aan de estafette loop.

de kantine van ‘Vliegdorp in Soesterberg’ gaan de 70 sporters richting Soest via beide ontmoetingscentra. In de ontmoetingscentra ontmoeten de sporters de ouderen die daar genieten van het ontbijt. Het bevrijdingsvuur zal getoond worden en ook zal het Wilhelmus Op 5 mei worden twee bevrijdingsontbijten voor gezongen worden. ouderen georganiseerd in de ontmoetingscentra ‘De Drie Eiken’ in Soesterberg en ‘De Klarinet’ in U kunt de sporters ondersteunen door ergens Soest. De organisatie van deze twee ontbijten op de route van Soesterberg naar Soest aan is in handen van de SWOS (Stichting Welzijn te haken. Dit mag lopend en/of fietsend. Het Ouderen Soest) in zeer nauwe samenwerking eindpunt is het gemeentehuis van Soest waar met de stichting comité 4 en 5 mei Soest burgemeester Metz het bevrijdingsvuur zal Soesterberg. Na het bevrijdingsontbijt in ontsteken.

Oproep aan onze inwoners. ‘Kom de sporters ondersteunen’19

Route bevrijdingsvuur van Soesterberg naar Soest. Vertrek Kerklaan 10 te Soesterberg, Van Leeuwenhoeklaan, Antonie Fokkerstraat, Christiaan Huygenslaan, Van Angerenstraat, Stop Dorpsplein 10 de ‘Drie Eiken’. Vertrek van de ‘Drie Eiken, Moerbessenberg, Odijkplein, Kampweg, Veldmaarschalk Montgomeryweg, Paul Lemmenpad, Verlengde Paltzerweg, rechtdoor en bij Cabrio bospad in, bij de Foekenlaan komen de lopers uit het bos, Den Blieklaan, Insingerstraat, Van der Weijdenstraat, Obrechtstraat, Willaertstraat, Di Lassostraat, Stop Klarinet 39. Na de stop Klarinet, Di Lassostraat, Clementstraat, Koningsweg, Dalweg gemeentehuis.

Tijdschema ophalen bevrijdingsvuur te Wageningen 2015. 4 mei 2015 21.45 uur verzamelen voor de sporters bij AV Pijnenburg en vertrek naar Wageningen. 5 mei 2015 07.30 uur Ontbijt in Het Vliegdorp te Soesterberg voor de sporters. 08.45 uur Vertrek naar De Drie Eiken. 09.00 uur Aankomst bij De Drie Eiken ontbijt voor de ouderen. 09.15 uur Vertrek vanaf De Drie Eiken. 10.00 uur Aankomst bij De Klarinet ontbijt voor ouderen. 10.15 uur Vertrek vanaf De Klarinet. 10.30 uur Aankomst gemeentehuis. 10.35 uur Ontsteken van het bevrijdingsvuur en toespraak door burgemeester R.T. Metz. (OPM: Het zijn plusminus tijden. Alles hangt af van hoe de nacht verloopt). Ontvangst bij het gemeentehuis van Soest.Iedereen is van harte welkom bij de aankomst van de sporters met het bevrijdingsvuur bij het gemeentehuis van Soest. Er staat voor iedereen een kopje koffie of thee met cake klaar. Voor de kinderen is er limonade met iets lekkers erbij. De Stichting Comité 4 en 5 mei Soest hoopt velen van de inwoners van Soest en Soesterberg bij het gemeentehuis te treffen. Het thema voor dit jaar is ‘Vrijheid geef je door’ en dit doen wij hier in Soest mede door het ophalen en overhandigen van het bevrijdingsvuur.

20

Expositie in het kader van 70 jaar bevrijding. In Mei is het 75 jaar geleden dat Nederland aangevallen en bezet werd door het Duitse leger en 70 jaar geleden dat we bevrijd werden door de geallieerden. Aanleiding voor het Museum Oud-Soest en Stichting Legerplaats Soesterberg 1939-1945 (verkort SLS39-45) om extra aandacht te geven aan de oorlogsperiode. E.e.a is tot stand gekomen in samenwerking met de stichting comité 4 en 5 mei Soest – Soesterberg. Sinds zomer 2012 verzorgt De Stichting Legerplaats Soesterberg 1939-1945 al een expositieruimte in een hoekje in het Museum Oud-Soest en in de loop van de jaren is deze samenwerking uitgebreid. De afgelopen maanden zijn de partijen druk geweest om deze tentoonstelling te verhuizen en verder uit te breiden op een ruimere plaats in het museum. Dit mede in het kader van 70 jaar bevrijding. In het opknappen en renoveren van de nieuwe ruimte voor deze expositie hebben de vrijwilligers van het museum de handen uit de mouwen gestoken en hebben zij zeer veel uren gestoken in deze renovatie. De Stichting Legerplaats Soesterberg 1939-1945 heeft de invulling van meerdere vitrines op zich genomen. Met stukken uit hun collectie wordt de geschiedenis levendig gehouden. Één vitrine is gewijd aan het militaire gebruik van het Zomers Buiten complex te Soestduinen. Met voorwerpen wordt het dagelijkse leven van achtereenvolgend Nederlandse, Duitse en Canadese soldaten in dit voormalige vakantiebungalowpark getoond. In September 1939 werd het door het Nederlandse Leger gevorderd en door de Duitse Luftwaffe vervolgens flink uitgebreid tot kazerne- en depot-terrein. Een aantal jaren geleden is het gesloopt en teruggeven aan de natuur. Een andere vitrine besteedt aandacht aan het kolosale Wehrmachtsheim, dat nog altijd staat aan de Kampweg te Soesterberg. Dit gebouw diende als ontspanningscentrum voor Duitse soldaten en de Stichting heeft een grote collectie voorwerpen die hier aan herinneren. Herinneringen aan oorlogsgeweld zijn er in de vorm van kleine restanten van een Duitse bommenwerper, die bij terugkeer van een vlucht naar Engeland in de buurt van het vliegveld is neergestort. Tevens wordt er stil gestaan bij de tragische explosie tijdens de ontwapening van Duitse troepen bij Soestdijk. Op 10 Mei 1945 explodeerde daar een stapel munitie en vonden 13 Engelse militairen er de dood. Opdat wij niet vergeten. De verhuizing met uitbreiding is tevens aangegrepen om aandacht te geven aan de Eerste Wereldoorlog. Ook die oorlog heeft zijn sporen achtergelaten op Soester grondgebied. Bij Soesterberg was een groot interneringskamp voor Belgische soldaten. Na afloop van de oorlog in 1918 werd een deel van dat barakkenkamp gebruikt voor de demobilisatie van het Nederlandse Leger. Doordat op hetzelfde terrein in de Tweede Wereldoorlog een Duitse Luchtafweer-stelling heeft gestaan, heeft het altijd volledig interesse gehad van de stichting. Naast de bijdragen van de Stichting Legerplaats Soesterberg 1939-1945 bevat de expositie ook talrijke andere voorwerpen en foto´s uit de collectie van Museum Oud-Soest zelf. Vele van deze voorwerpen zijn in de loop van de tijd geschonken door leden van de Soesterse bevolking en hebben een lokale historie. De heer Aart Verhoeven uit Soest heeft voor het gedeelte wat gaat over het interneringskamp voor de Belgische soldaten de foto’s en de teksten verzorgd. Museum Oud-Soest bevind zich op de Steenhofstraat 46 en is geopend op elke zaterdag en zondag van 13.30 uur tot 17.00 uur. In de periode van 1 april tot en met 31 oktober is het museum ook open op de woensdagmiddag van 13.30 uur tot 17.00 uur. Het museum is EXTRA open op de vrijdagmiddag van 1 juli 2015 tot en met 31 augustus 2015 van 13.30 uur tot 17.00 uur.

21

Veteranenmiddag

Reünie Orkest van de Artillerie

Dit jaar is het 70 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam. Een grote groep onder onze inwoners heeft deze verschrikkelijke oorlog en de naweeën ervan aan den lijve ondervonden. In de jaren daarna en tot op de dag van vandaag zijn velen van hen uitgezonden, om ver van huis de vrede en veiligheid voor anderen te waarborgen. Ze hebben in eigen land en/ of daarbuiten een belangrijke bijdrage geleverd aan onze vrijheid en die van anderen. In het kader van 70 jaar bevrijding organiseert de stichting comité 4 en 5 mei Soest -Soesterberg in nauw overleg met de gemeente Soest een bijeenkomst voor veteranen, zowel uit dienst als in dienst, in de Petrus en Pauluskerk te Soest. Deze lokale veteranenmiddag vindt plaats op zaterdagmiddag 20 juni 2015 van 13.15 tot ± 17.00 uur. Het wordt een muzikale middag, met optredens van Muziek Vereniging PVO en het Reünie Orkest van de Artillerie. De ontvangst is van 13.15 uur tot 14.00 uur. De muzikale invulling start om 14.00 uur. Uiteraard is er bij de ontvangst koffie/thee en in de pauze in ieder geval een drankje. Wij nodigen hierbij ook u als inwoner van onze gemeente Soest van harte uit om deze middag bij te wonen en met onze veteranen kennis te maken. Veteranen die zich nog niet hebben opgegeven kunnen dit alsnog doen zowel telefonisch als via de e mail graag wel vóór 1 juni 2015 bij Cees Vos. De binnen onze gemeente wonende veteranen hebben namens de burgemeester van de gemeente Soest en de stichting comité 4 en 5 mei SoestSoesterberg op het huis adres een persoonlijke uitnodiging ontvangen. Kaarten voor deze middag zijn gratis af te halen bij Primera in Soest Zuid, het museum Oud Soest aan de Steenhoffstraat 46 te Soest (museum open op de woensdagmiddag zaterdagmiddag en zondagmiddag van 13.30 uur tot 17.00 uur) en in Soesterberg bij drogisterij Sukking naast de Plus markt. U kunt uw kaarten ook bestellen via Cees Vos e mail [email protected] of telefonisch 06-28939510. De kaarten liggen dan bij de ingang van de kerk voor u klaar.

Wandel en fietstocht. Op 27 juni 2015 organiseert de stichting comité Soest-Soesterberg in het kader van 70 jaar bevrijding in nauwe samenwerking met Park Vliegbasis Soesterberg, Utrechts Landschap en de vrijwilligers die als gids optreden op het Park Vliegbasis Soesterberg een wandel- en fietstocht. We starten in shelter 611. Daar staat de koffie klaar en bij terugkomst bieden wij u een hapje en een drankje aan. Ervaar het weidse uitzicht vanaf de landingsbaan en geniet van de bijzondere natuur. Voel de dreiging van de koude oorlog als u langs de militaire gebouwen wandelt. Park Vliegbasis Soesterberg is een uniek gebied, een schatkamer vol verrassingen. In kleine groepjes gaan we onder begeleiding van een team van gidsen (vrijwilligers) o.l.v. de heer H. van den Berg, wandelen of fietsen over de oude vliegbasis en bezoeken we onder andere de oorlogsmonumenten die op de oude vliegbasis aanwezig zijn. Vliegheide Twee Haagse automobielhandelaren richten in 1910 een heideveld bij Soesterberg in als burgervliegveld en organiseren in dat jaar al de eerste vliegshow. Er is een spoorlijntje aangelegd van Den Dolder naar de basis, speciaal voor bezoekers. In maart 1913 wordt het terrein door de Staat der Nederlanden aangekocht om als vliegbasis te dienen voor de voorloper van de Koninklijke Luchtmacht. De vliegbasis bestond aanvankelijk uit een plat gemaakt heideveld met 22

enkele houten gebouwtjes maar veranderde snel in een volwaardig vliegveld met werkplaatsen en kantoren. WO I In de Eerste Wereldoorlog worden buitenlandse militaire vliegtuigen op Soesterberg ondergebracht. Tot de Tweede Wereldoorlog blijft de omvang van de basis beperkt door gebrek aan geld en schaarste aan materiaal. WOII In de Tweede Wereldoorlog komt de vliegbasis in handen van de Duitse bezetters. Het vliegveld wordt grondig verbouwd en krijgt een derde landingsbaan. De vliegbasis nam immers een strategische plek in bij de ‘ slag om Engeland’. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog wordt de vliegbasis geheel verwoest. Pas in 1951 wordt Soesterberg weer helemaal operationeel. De ontvangst is tussen 13.15 uur en 14.00 uur. Om 14.00 uur vertrekken we met de gidsen het gebied in. De wandelroute is ongeveer 2 uur en de fietsroute is ook ongeveer 2 uur. Er kunnen maximaal 100 deelnemers deelnemen aan deze middag. 50 deelnemers voor de wandelroute en 50 deelnemers voor de fietsroute. Kom zo veel als mogelijk op de fiets naar de oude vliegbasis. We hebben voor het parkeren van auto’s maar een maximum capaciteit van 50 voertuigen. Shelter 611 is te bereiken via de ingang gelegen aan het Hertenlaantje aan de Dolderse kant. Bij het hek wordt u opgewacht door twee medewerkers van de stichting 4 en 5 mei Soest – Soesterberg. Zij verwijzen u door naar de genoemde shelter. Als u aan deze wandel- fietsexcursie wil deelnemen dan dient u zich van te voren op te geven bij Cees Vos via de e mail [email protected] of telefonisch 06-28939510. Opgave vóór 20 juni 2015.

Shelter 611

Bevrijdingsontbijt. Op 5 mei worden twee bevrijdingsontbijten voor ouderen georganiseerd in de ontmoetingscentra ‘De Drie Eiken’ in Soesterberg en ‘De Klarinet’ in Soest. De organisatie van deze twee ontbijten is in handen van de SWOS (Stichting Welzijn Ouderen Soest) in zeer nauwe samenwerking met de stichting comité 4 en 5 mei Soest Soesterberg. In de ontmoetingscentra voor ouderen staan de vrijwilligers van de SWOS geassisteerd door leden van het Katholiek Vrouwengilde klaar om voor de ouderen een heerlijk ontbijt te serveren. Tijdens het ontbijt komen de sporters onder aanvoering van onze burgemeester Metz langs om het bevrijdingsvuur wat zij in Wageningen hebben opgehaald te presenteren. Gezamenlijk zal het Wilhelmus gezongen worden. In De Klarinet zal het koor Joyfull aanwezig zijn om het ontbijt en de viering van 70 jaar bevrijding te ondersteunen. In De Drie Eiken te Soesterberg zal een muziek ensemble van ODEON aanwezig zijn. De deelnemers aan dit ontbijt zijn door de SWOS op de hoogte gebracht. Deze activiteit is mede mogelijk gemaakt door bakkerij Van Kooten uit Soest. 23

Aan de stichting comité 4 en 5 mei Soest-Soesterberg worden nog wel eens vragen gesteld over het vlaggen op 4 en 5 mei. Hieronder kunt u door het nationaal comité 4 en 5 mei opgestelde vlagprotocol lezen Vlagprotocol. In de vooravond van 4 mei hangen in Nederland de vlaggen halfstok als blijk van eerbied en respect voor de doden. De periode waarin de vlag halfstok hangt duurt van 18.00 uur tot zonsondergang. De vlag die gebruikt wordt is de Nederlandse driekleur zonder wimpel. De manier waarop gevlagd moet worden, is vastgelegd in een protocol van de Rijksoverheid. In dit artikel worden enkele aspecten van het vlagprotocol toegelicht. Hieronder vindt u een aantal richtlijnen met betrekking tot het uithangen van de vlag: •Er is geen richtlijn voor de afmeting van de vlag, behalve dat de lengte zich verhoudt tot de breedte als 3:2 •De vlag mag in gehesen situatie nooit de grond raken. De vlaggenstok moet dus een goede lengte hebben. •In principe mag de onderste punt niet aan de mast worden bevestigd; de vlag dient te wapperen. In het geval dat de vlag anders de grond raakt, mag hier een uitzondering op gemaakt worden. •Vlaggen mogen niet tussen zonsondergang en zonsopgang worden gehesen of blijven hangen. Een uitzondering geldt bij onbemande openbare gebouwen en in gevallen waarbij de vlag dusdanig verlicht is dat de kleuren goed te zien zijn. •Op 4 mei wordt ‘uitgebreid’ gevalgd, dat betekend dat de vlag op alle rijksgebouwen uithangt. Hijsen en neerhalen Bij het hijsen van de vlag wordt deze eerst vol gehesen, waarna hij langzaam wordt neergehaald tot het midden van de vlag op de helft van de normale lengte is gekomen. Daarna wordt de vlaggenlijn vastgebonden. Na zonsondergang wordt de vlag op herdenkingsplaatsen neergehaald. Bij het neerhalen van de vlag gaat de vlag vanaf halfstok eerst naar de top alvorens neergehaald te worden. Bij openbare gebouwen die onbemand zijn, mag de vlag na zonsondergang halfstok blijven hangen.

24

Meerdere vlaggen Het is toegestaan om tijdens de herdenking meerdere vlaggen halfstok te hangen, zoals provincie- of gemeentevlaggen, of vlaggen van de Nederlandse Antillen en Aruba. Ze moeten wel dezelfde afmetingen hebben en op gelijke hoogte worden gehesen. Wanneer een buitenlandse delegatie aanwezig is bij een Nederlandse (nationale) herdenking, bijvoorbeeld uit een zustergemeente, is hun vlag in principe niet aanwezig. Deze vlag wordt alleen gehesen wanneer ook slachtoffers uit de desbetreffende regio worden herdacht. Aangezien het de Nationale Herdenking betreft, krijgt de Nederlandse vlag de ereplaats toegekend. Bij twee vlaggen is de ereplaats altijd rechts, bepaald door met de rug naar de vlag te staan. Bij drie vlaggen is de ereplaats in het midden. Als de provincievlag en de gemeentevlag de Nederlandse vlag flankeren, wordt de provincievlag rechts en de gemeentevlag links van de Nederlandse vlag geplaatst. Ook hier wordt de positie bepaald door met de rug naar de vlaggen te staan. De volgorde van vlaggen De Nederlandse driekleur verdient altijd een ereplaats tijdens nationale Dodenherdenking. We herdenken immers alle Nederlandse slachtoffers van oorlogsgeweld. De ereplaats is altijd links, gezien met het gezicht ernaartoe of in het geval van een oneven aantal vlaggen in het midden (ten opzichte van een monument of andere vlag). Als de provincievlag en de gemeentevlag de Nederlandse vlag flankeren, wordt de provincievlag rechts en de gemeentevlag links van de Nederlandse vlag geplaatst. De vlag van een andere herdachte natie, gaat voor een regionale of lokale vlag. VLAGPROTOCOL 2015 4 mei 2015 In de vooravond van 4 mei hangen in Nederland de vlaggen halfstok als blijk van eerbied en respect voor de doden. De periode waarin de vlag halfstok hangt duurt van 18.00 uur tot zonsondergang. Op 4 mei 2015 gaat de zon om 21.09 uur onder. De vlag die gebruikt wordt is de Nederlandse driekleur zonder wimpel. 5 mei 2015 Op 5 mei wordt de vlag tussen zonsopgang (6.04 uur) en zonsondergang (21.11 uur) in de top gehesen. De oranje wimpel wordt op 5 mei niet gebruikt. 25

Het monument aan de Ir. Menkolaan te Soest. Op 31 augustus 1954 is het monument met een sobere plechtigheid overgedragen aan het gemeentebestuur. Het monument bestaat uit een muur opgetrokken uit Franse kalksteen, waartegen als hoofdfiguur het beeld van een vrouw is geplaatst en andere figuren in reliëf in vier vakken (twee links en twee rechts van het beeld van de vrouw ) zijn aangebracht. In de voorstelling links boven staan drie vrouwenfiguren met een afwerend handgebaar tegen een figuur in clownspak die op z’n knieën zit en een masker voor zijn hoofd houdt. Links onder dragen twee mannen een enorme druiventros weg en een vrouw een bos koren. Tevens is een schaap afgebeeld. In de voorstelling rechts boven is een man te zien die tussen twee enigszins vreemd uitgedoste politiemannen wordt weggevoerd terwijl twee vrouwen en een kind toekijken. Rechtsonder ligt het lichaam van een dode man onder een palmboom en staan 3 vrouwen met treurende gezichten. Onderaan het monument is de tekst geplaatst 1940 –1945. De voorstellingen hebben blijkens het verzoekschrift aan de minister tot oprichting van het monument de volgende betekenis: “De hoofdfiguur is een vrouwenfiguur die alles betreurt wat er tijdens de bezetting is gebeurd. Het reliëf links onder symboliseert het weghalen van goederen. Links boven is het nationaal-socialisme en de afkeer daarvan symbolisch weergegeven: het rechterfiguurtje draagt een masker en drie vrouwen staan daar afwijzend tegenover. Het reliëf rechtsboven stelt het weghalen van de mannen voor waarbij de vrouwen angstig toezien. Het reliëf rechtsonder geeft het doodschieten van de mannen weer”. Het oorlogsmonument is ontworpen door de kunstenaar Albert Dresmé. In een interview met de kunstenaar in 1996 vertelde hij dat hij tot zijn voorstellingen was gekomen door datgene wat hij in Amsterdam had meegemaakt en gezien tijdens de oorlogsjaren (het weghalen van de goederen, het wegvoeren van de joden, de hongerwinter). Voor het monument kreeg in het jaar 2006 (na een restauratie van het monument na gepleegde vernielingen en een renovatie van het terrein rond het monument) het gedenkteken ter herinnering aan de slachtoffers van de gebeurtenissen in de oorlog en daarna in voormalig N.O.Indië een prominentere plaats. Op 9 april 2011 vond er bij het monument een bijzondere gebeurtenis plaats. Op deze dag werd onder belangstelling van onder andere veel familieleden een Indië monument onthuld met de namen van acht Soesters die in de jaren 1945 – 1950 in het voormalig Nederlands Indië tijdens de politionele acties gesneuveld zijn. Ruim 6200 militairen, waaronder deze acht Soesters, keerden niet terug maar moesten worden achtergelaten op de diverse erevelden in het voormalig Nederlands Indië. In het kader van 70 jaar bevrijding is er inmiddels bij het monument een blijvend tekstbord geplaatst met uitleg over de beeltenissen op het monument in Soest.

26

Monument aan de ir. Menkolaan

Wilhelmus van Nassouwe 1e couplet Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. Een Prinse van Oranje ben ik, vrij onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd.

6e couplet Mijn schild ende betrouwen zijt Gij, o God mijn Heer, op U zo wil ik bouwen, Verlaat mij nimmermeer. Dat ik doch vroom mag blijven, uw dienaar t’aller stond, de tirannie verdrijven die mij mijn hart doorwondt.

27