Help je kind
Gevoelig Sterk!
Werkboek Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
1
Welkom! Super leuk dat je dit werkboek hebt gedownload! Met veel plezier reik ik je in dit werkboek informatie, spiegelende vragen en praktische oefeningen voor jou en je kind aan. Ik hoop dat dit werkboek je vooral zal inspireren om het op je eigen wijze in te zetten. Het is mijn overtuiging én ervaring dat jij als ouder het verschil maakt voor je kind. Je bent intens en emotioneel verbonden met elkaar. Wat je kind voelt, dat voel jij en wat jij voelt…dat voelt je kind! Daarom richt ik dit werkboek tot jou, de ouder. Middels spiegelende vragen en oefeningen voel je dat wat om je kind gaat óók over jouw gaat. Ontdek in dit boek wat jij zelf kunt doen om je kind sterker te helpen. Gebruik het boek op je eigen manier. Kies een wijze en tempo dat bij je past. Kies je ervoor om het boek helemaal door te werken, trek er dan ruim een week of twee voor uit. Ontdek zelf wat er bruikbaar is voor jou en je kinderen. Praktijk Gevoelig Sterk is er voor Gevoelige kinderen en hun ouders. Het opvoeden van kinderen van deze tijd is leuk, intens, liefdevol, en… een uitdaging! Iedere ouder heeft zo af en toe zorgen om zijn of haar kind. Iedere ouder komt momenten tegen waarop je even niet meer weet op welke manier jij je kind kunt helpen. Als zo’n moment langer duurt dan je lief is, je merkt dat je kind niet meer lekker zichzelf kan zijn, dan kun je bij Gevoelig Sterk terecht. Met dit werkboek hoop ik je waardevolle handreikingen en inzichten te bieden. Middels vragen en wat oefeningen voor jou en je kind, help jij je gevoelige kind. Gevoelig zijn is namelijk een prachtige eigenschap! Een eigenschap die bij je kind hoort en die het mag laten zien! Wanneer je leeft wat je van binnen voelt, wanneer er ruimte is om jezelf te kunnen en durven zijn, kun je daar samen van genieten. Genieten van alle leuke dingen die je met elkaar beleeft! De prachtige, liefdevolle en intense momenten die als ouder en kind deelt. Liefdevolle herinneringen waar je later op terug zult kijken… die maak je nu! Heb je vragen? Wil je reageren? Wil je mij laten weten wat het werkboek je brengt? Heel graag!
Je kunt me mailen via
[email protected]
Jeanette Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
2
Doelstelling Maak je eigen doel, je waarom inzichtelijk door het beantwoorden van de volgende vragen:
Heb je een persoonlijk doel met lezen of doorwerken van dit werkboek? Welk doel is dat?
Heb je een zorg om je kind of iets wat je graag anders zou willen zien voor je kind? Wat is dat?
Wanneer doet hetgeen waar jij je zorgen om maakt zich voor? In welke situatie(s)?
Wanneer is je kind heerlijk zichzelf? Wat gaat er goed? En waar is je kind goed in?
Waar genieten jullie samen van? Waar zou je wel meer van willen?
Wat is je gevoel bij de zorg die je hebt om je kind? Wat doet het met jou? Wat raakt je daarin? En ook: waar voel je dat in je lichaam?
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
3
Welke wens heb jij voor je kind?
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
4
Alles begint met kennis! Gevoelig of Hooggevoelig? Ik kies in mijn communicatie bewust voor de omschrijving gevoelige kinderen. Echter het begrip definieren is lastiger. Zelf denk ik dat alle kinderen in deze tijd gevoelig, zelfs hooggevoelig worden geboren. Alle zintuigen staan wijd open. Helaas is er niet altijd oog of begrip voor. We kijken en beleven de wereld vanuit onze volwassen kijk en ervaringen. Het leven heeft ons vaak al gevormd. Het begrip hooggevoelig is sinds de jaren ’90 in gebruik. Het begrip brengt vooral herkenning, maar ook erkenning. In de loop der jaren zijn er verschillende ‘labels’ die leer- of gedragsstroornissen aangeven toegepast op kinderen. Hooggevoelig is géén label in deze vorm, en zeker ook niet zo bedoeld. Hooggevoelig is ook niet erkend in het diagnostisch model wat we in Nederland gebruiken en kan daarom ook niet gediagnosticeerd worden. De reden dat ik meer spreek over gevoelige kinderen dan hooggevoelig is dat het voor mij totaal niet belangrijk is of je kind ook daadwerkelijk hooggevoelig ís. Je kind is je kind en je kind voelt. Je hebt wellicht gemerkt dat je kind heel veel voelt, of het lijkt erop dat je kind méér voelt. Dat je kind meer fijngevoeliger is dan anderen, of dat het alle indrukken minder goed kan verwerken? Of een combinatie van beiden? Wat praktischer werkt is uitgaan van beleving. Hoe wordt hetgeen waar je je zorgen om maakt beleeft? Door jou? Door je kind? Desondanks is kennis onmisbaar in onze samenleving. En er is veel kennis voorhanden. Wanneer je ergens nog geen kennis over hebt en je laat je informeren kan dat een ander licht werpen. Je kunt kiezen welke kennis je bruikbaar vindt, welke je eigen maakt en ook op je eigen manier weer toepast. Als jij ouder bent van een kind dat je als gevoelig beschouwd kan het heel zinvol zijn om je te laten informeren over het fenomeen Hooggevoelig zijn. Je zult er namelijk in meer of mindere mate herkenning in vinden. Hieronder is wat informatie beschreven over hooggevoelige kinderen. Er zijn vele boeken te vinden over hooggevoelig zijn, ook specifiek over hooggevoelige kinderen (o.a. door ondergenoemde grondlegster van het begrip en tevens schrijfster) en er is ook veel informatie te vinden op internet. Doe er je voordeel mee!
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
5
Hooggevoelige kinderen Hooggevoelig of hoogsensitief zijn kun je zien als een karaktereigenschap. De term HSP, highly sensitive person is van Elaine Aron, Amerikaanse psychologe, grondlegster van dit begrip in 1996. Hooggevoelige kinderen worden ook wel genoemd: kinderen van deze tijd. Volgens Aron is 20% van de bevolking hooggevoelig. Ik zelf denk dat het percentage onder kinderen wel hoger ligt.
Kenmerken van hooggevoelige kinderen. Over het algemeen kun je stellen dat hooggevoelige kinderen de volgende kenmerken hebben:
Sterk rechtvaardigheidsgevoel Wijze uitspraken Intuïtieve manier van denken/ informatie verwerken Denken snel, maar ook wel diep of lang na Zijn creatief Invoelend Intense beleving Zeer sfeer gevoelig
Genoemde kenmerken zijn mooie kwaliteiten. Maar het kan hooggevoelige kinderen teveel worden. Een teveel aan indrukken, meer dan verwerkt kan worden, zorgt voor een onbalans. Je kind is overprikkeld en dat kan zich uiten in snel en veel huilen, woede buien, gefrustreerd, dwars, opstandig, chaotisch, hyperactief of juist teruggetrokken, somber, afwezig, intens vermoeid. En dit dan in een mate en frequentie meer dan jullie lief is. Gedrag waarmee je kind laat zien: het gaat niet goed met mij. Hooggevoelig zijn is meer een karaktereigenschap dan een aandoening of stoornis. Een diagnose is daarom ook niet nodig. Het is wel fijn wanneer je rekening kunt houden met het meer gevoelig zijn van je kind en je kind zich meer begrepen voelt. Elain Aron heeft daarom een vragenlijstje ontwikkeld. Dit is het zogeheten 23 vragenlijstje. Ik heb het lijstje vertaald naar vragen over je kind.
23 vragen lijstje (vertaling naar het lijstje van E. Aaron)
•
Mijn kind is zich bewust van subtiele signalen in mijn omgeving.
•
Mijn kind wordt beïnvloed door de stemmingen van anderen.
•
Mijn kind is nogal gevoelig voor pijn.
•
Tijdens drukke dagen merk ik dat mijn kind meer behoefte heeft zich terug te trekken.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
6
•
Mijn kind is gevoelig voor bepaalde (toegevoegde) voedingsstoffen, zoals suikers.
•
Mijn kind raakt gemakkelijk overvoerd door dingen als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes.
•
Mijn kind heeft rijke en complexe innerlijke belevingswereld.
•
Mijn kind voelt zich niet op zijn/haar gemak bij harde geluiden.
•
Mijn kind kan diep geroerd raken door kunst of muziek.
•
Mijn kind is consciëntieus (nauwgezet van geweten).
•
Mijn kind schrikt gemakkelijk.
•
Mijn kind voelt zich opgejaagd als hij/zij veel moet doen in korte tijd.
•
Als mensen zich in een fysieke omgeving niet prettig voelen heeft mijn kind als snel door dat (vaak ook wat) er iets moet gebeuren om dat te veranderen. Bijvoorbeeld iets verplaatsen in een kamer.
•
Mijn kind raakt geïrriteerd als mensen proberen hem/haar te veel dingen tegelijk te laten doen.
•
Mijn kind doet erg zijn/haar mijn best te voorkomen dat hij/zij fouten maakt.
•
Mijn kind kan beter niet naar gewelddadige films kijken.
•
Mijn kind voelt zich ongemakkelijk als er veel om zich heen gebeurd.
•
Als mijn kind honger heeft, heeft dat sterke invloed op het concentratievermogen of humeur.
•
Veranderingen in mijn leven brengen mijn kind van zijn/ haar stuk.
•
Mijn kind heeft een neus voor delicate geuren, smaken, geluiden en kunstwerken en kan daarvan genieten.
•
Het vermijden van situaties die mij van streek maken of overbelasten is voor mijn kind belangrijk.
•
Als mijn kind met iemand moet wedijveren of op zijn/ haar vingers wordt gekeken, wordt het zo nerveus of gespannen dat prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk.
•
Mijn kind wordt door anderen ook wel gevoelig of verlegen gevonden.
15 tot 23 vragen met ‘ja’ beantwoord? Het is waarschijnlijk dat je zoon of dochter Hooggevoelig te noemen is.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
7
Neem de vragenlijst eens door en omcirkel of arceer de vragen die je met ja kunt beantwoorden.
Wat valt je daarbij op?
Neem nu een ander kleurtje en neem het lijstje nog eens door. Omcirkel of arceer nu welke eigenschappen je herkent in jezelf of het kind dat je was.
Herken je wat je hebt omcirkeld over je kind ook bij jezelf? Wat wel en wat niet?
Welke van deze eigenschappen die je kind kan tonen vind wel eens jij lastig? En welke van jezelf?
Zijn er eigenschappen van je gevoelige kind waar je meer rekening mee zou kunnen houden? Hoe?
Kennis is prettig, maar nu wil je natuurlijk ook graag weten wat jij als ouder kunt doen om je kind te helpen. Belangrijk besef is dat het gevoelig zijn, bén je altijd, helemaal. Je kunt het één en ander doen om je kind te helpen om wat minder prikkels binnen te krijgen. Daarbij is het vooral belangrijk dat je kind goed denkt en voelt over zichzelf, goed ‘geaard’ is, bewust van eigen lichaam en daarom beter bij zichzelf kan blijven, onderscheid kan maken tussen zichzelf en de ander. Verder op in het werkboek krijg je hiervoor een aantal praktische tips die daar aan bijdragen. Maar voelen dat kan je kind als de beste! Het kan niet uit. En daarom…kun je er maar beter gebruik van maken.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
8
Belangrijk inzicht hierbij:
*Elk gevoel wil… gevoeld worden! Gevoel wil worden gevoeld. Als wanneer de lading van een gevoel groot is, zal het ook groter aanwezig zijn. Wanneer gevoel niet gevoeld kan worden op het moment, of niet in zijn geheel omdat het bijvoorbeeld een grote impact heeft wordt de beleving, het gevoel erbij als het ware opgeslagen in het lichaam. Het gevoel blijft dan z’n best doen om alsnog gevoeld te worden. Zeker als er al een opeenstapeling van beklijfde indrukken en daaraan verbonden gevoelens aanwezig is in het lichaam. Het lichaam is wijs en wil dit opruimen, eruit gooien. En soms hoort daar een handeling bij. Bewegen is een natuurlijke manier van indrukken verwerken. Bewegen, rennen, spelen, of creatief bezig zijn. Maar als iets een behoorlijke lading heeft kan dit ook heel druk bewegen of stampen zijn bijvoorbeeld. Soms hoort er een harde schreeuw bij, of dikke tranen. Het beladen of overladen gevoel gaat op die manier uit het lichaam. Het wordt op die manier ver-werkt. Natuurlijk bewaak je als ouder de grenzen. Je staat bijvoorbeeld niet toe dat je kind daarbij zichzelf of een ander schade doet.
Ga eens bij jezelf na. Hóe mag je kind zich uiten? Wat mag daarbij wél? Krijgt hij of zij hiervoor de ruimte? Hoe?
Welke manier past goed bij je kind om prikkels te kunnen verwerken? Hoe kun je hier meer ruimte voor creëren?
En weer terug naar jezelf: Hoe voel jij eigenlijk wat je voelt? Gekke vraag eigenlijk. Je kunt het waarschijnlijk niet zo goed ‘bedenken’. Maar probeer er maar eens op te letten.
Wat doe jij met een gevoel? Kun je het bewust waarnemen in je lijf? Schiet je snel in je hoofd? Denk je er iets over? Echt en alleen voelen, waarnemen zonder daar een oordeel of conclusie aan verbinden is best lastig… Probeer eens een paar dagen aan zelfonderzoek te doen en schrijf voor jezelf eens op wat je daarbij opvalt.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
9
Oefening in voelen: Ga zitten op een stoel of staan met beide benen goed op de vloer. Je beide voeten staan plat op de grond. Sluit je ogen. Door je ogen te sluiten, richt je als vanzelf je aandacht naar binnen. Voel de onderkant van je voeten op de grond. Leg je handen losjes op je schoot of laat ze ontspannen langs je lichaam hangen. Adem rustig in door je neus, adem naar je buik toe, en blaar uit met je mond. In…en uit.. Neem nu rustig je lichaam gewaar. Ga met je gedachten naar binnen. Probeer jezelf maar eens voor te stellen hoe je lijf er van binnen uit zou zien. Voel… wat kun je waarnemen in je lichaam? Is er een bepaalde plek die je aandacht trekt? Voel je een lichte spanning of sensatie? Maak maar eens contact met dat wat je waarneemt. Kun je dat gevoel wat sterker maken? Probeer eens naar het gevoel toe te ademen. Rustig in en uit…Misschien merk je dat je iets gaat denken, denken over het gevoel of afdwaalt… Iedere keer wanneer je iets denkt, naar je hoofd gaat, word je dit bewust en probeer je je aandacht weer op het voelen te richten. Voelen. Is het gevoel wat je net waarnam er nog? Is het groot? Of in grootte veranderd? Komt er een ander gevoel voor in de plaats? Het kan allemaal en is allemaal ok. Adem er rustig naar toe en probeer of je er contact mee kunt maken. Aandacht voor het gevoel. Verder hoef je niets…. Dan voel je weer je voeten op de grond, je lichaam op de stoel, wordt je langzaam bewust van de ruimte om je heen…adem nog eens diep in en blaas goed uit. Langzaam doe je je ogen weer open en kom je helemaal terug in het hier en nu.
*Variatie: Probeer tijdens de voel oefening ook eens een situatie in gedachten te nemen waar je geen fijne herinneringen aan hebt. Voel dat gevoel dat daarbij hoort. Voel en maak contact met het gevoel. Neem er eventjes de tijd voor. Na wat rust stel je jezelf dan een situatie voor waar je hele fijne herinneringen aan hebt. Ook met het gevoel wat dat brengt mag je goed contact mee maken.
Merk je het verschil?
De oefening in voelen kun je ook goed met kinderen uitvoeren. Je kunt bij hen ook vragen naar hoe een gevoel eruit ziet. Wellicht kunnen ze aangeven welke vorm het heeft of een bepaalde kleur. Ook geven kinderen goed aan wanneer ze ‘klaar’ zijn met de oefening. Laat dit ook zo. Volg je kind hierin. Nogmaals: conclusies verbinden aan de oefening is niet nodig. Gevoel is gevoel. Op deze manier leer je bewust afstemmen op gevoel en krijgt gevoel meer ruimte.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
10
Oefening ‘Troosten’ Een uitdaging: Een uitdaging voor jou als ouder. Probeer de eerst volgende keer dat je kind intens verdrietig is eens te troosten door er vooral te zijn. Helemaal er zijn. Gebruik dan zo min mogelijk woorden. Neem je kind lekker tegen je aan, als je kind dit aangeeft, of ga naast je kind zitten. Kijk, luister, voel. Ook als het je flink raakt probeer dan alleen je eigen gevoel te registreren. Dat wat er in jezelf gebeurt mag er ook zijn, maar laat vooral de ruimte voor je kind om zijn of haar gevoel in dit moment van intense emotie. Ruimte om te uiten. Wij volwassenen hebben al snel de neiging om reacties van verdriet, schrikken, boos worden, angst, van een kind af te doen met woorden als: “Kom op daar hoef je niet om te huilen” of “het is alweer over” “niet bang zijn” “stel je niet aan” “niks aan de hand”. Je benadert de reactie van je kind dan sterk vanuit hetgeen wat het bij jezelf oproept. We vinden het zelf lastig wanneer ons kind verdrietig is bijvoorbeeld. En als het dan ook nog eens (in onze ogen) om ‘niets’ gaat, vinden we daar wat van. Dan willen we dat dit stopt. We gebruiken woorden om de gevoelens weg te nemen. Maar dat wat je voelt, kan niet zoveel met woorden. Zoals gezegd, gevoel wil worden gevoeld. Probeer het eens uit. Word je bewust van wat je doet in dergelijke situaties. Merk je dat je het lang vind duren, bepaal jij het moment dat je kind weer van schoot af ‘moet’? Zijn tranen af mag vegen? Of mag het bij je uitsnikken totdat het zelf van je schoot af klimt en weer lekker gaat spelen? Stel het voor jezelf maar eens voor: hoe fijn is het dat wanneer je van streek bent (in een andermans ogen misschien wel om niets) de ander er voor je ís en luistert. Zonder je meteen als een aansteller te betitelen, een arm om je heen slaat. Totdat je uitgeraasd bent en je jezelf alweer een stuk lichter voelt. Je diep zucht en komt vanuit de rust zelf tot de conclusie dat het misschien allemaal wel mee valt… Lijkt mij voor ieder fijn om deze ruimte te krijgen! Je kunt je bevindingen betreft de oefening hieronder opschrijven:
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
11
Gevoel krijgt ruimte door het te voelen. Kinderen zijn meer open dan wij volwassenen. En met open bedoelen we vaak dat ze nog écht beleven, met al hun zintuigen alles opnemen. Als je veel aan informatie, aan prikkels te verwerken hebt, en het dan ook nog eens een intense gevoelsbeleving op roept van binnen, is het voor gevoelige kinderen soms wel eens teveel. Met alle zintuigen wordt álles opgenomen. Alles staat open. Deze zintuigen kun je niet minder gevoelig maken. Je kunt als ouder de hoeveelheid prikkels proberen te beperken voor je kind. Je kind kan zich door meer balans te ervaren van binnen zich wel sterker voelen en minder snel uit zijn of haar doen raken. Maar het gevoelig zijn gaat niet ‘uit’. De gevoelige zintuigen kun je ook goed gebruiken om de prikkels ook weer te verwerken. Het lichaam uit te werken. Spreek kinderen juist ook weer aan op de verschillende zintuigen. Beweging is daarbij erg belangrijk. Middels beweging wordt er ruimte in het lichaam gecreëerd. Helaas worden kinderen op school bijvoorbeeld veel op het ‘denken’ aangesproken en beweging is er vaak vrij weinig in de klassen. Niet alle zintuigen krijgen evenveel ruimte in het leerproces. Niet zo heel vreemd dat ik vaak ouders van gevoelige kinderen hoor zeggen dat hun kind nogal eens ‘ontploft’ thuis na een drukke dag op school…
Ga voor je kind eens na of het een voorkeurszintuig heeft of een zintuig heeft wat sterk ontwikkeld is. Zo heb je kinderen die echt álles horen, melodietjes snel doorhebben, of juist kinderen die álles aanraken en willen voelen met de huid. Vaak zie je hier ook een tegenstrijdigheid: kinderen gevoelig voor gehoor zijn bijvoorbeeld snel afgeleid door de vele geluiden in de klas, of schrikken van snel van een onverwacht hard geluid, maar zijn ook heel gelukkig met zelf muziek maken vanuit allerlei materialen. Herken je een wat sterker ontwikkeld zintuig bij je kind?
En hoe zou je op een leuke manier meer aanspraak kunnen doen op de verschillende zintuigen van je kind in het dagelijks leven? Hoe kun je zorgen voor wat afwisseling?
Ons allergrootste zintuig is natuurlijk de huid. Aanraken en massage is een mooie vorm waarmee je kunt ontladen. Bijvoorbeeld voor het slapen gaan, de rug of voeten masseren. Van massage en aanraking is gebleken dat ook het afweersysteem versterkt wordt. Naast dat massage en aanraking kan zorgen voor een veilig gevoel en vertrouwen, wordt het lichaam dus ook letterlijk versterkt. Neem voor massage altijd de tijd en probeer goed te voelen. Laat je kind zelf aangeven wat hij of zij prettig vindt en hoe lang dat mag duren. Benadruk naar kinderen dat zij de baas zijn over eigen lichaam en te luisteren naar hun gevoel.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
12
Soms kan aanraking of massage voor hooggevoelige kinderen niet prettig zijn wanneer zij sterk overprikkeld zijn. Een lichte, zachte aanraking kan dan al erg binnenkomen. Probeer massage spelenderwijs en laagdrempelig aanbieden. De kinderen zelf hun voeten laten masseren, wellicht met sokken aan. Stampen of met blote voeten op kleine ronde stenen lopen, in het zand, dit zijn ook allemaal verschillende ervaringen met de huid. Je huid voelen helpt je bewust worden van jezelf, je eigen lichaam en ook je eigen grenzen.
Massage oefening Het weerbericht Je laat je kind het weerbericht op de rug voelen. Je kunt je kind voor je laten zitten of lekker laten liggen op de buik. Een massage spel kan lekker even tussendoor gewoon over de kleding heen of juist na het douchen of baden bijvoorbeeld op een blote rug. Vertel wat je gaat doen (hoe klein je kind ook is) Wrijf je handen eerst even warm. Leg je beide handen zacht plat neer op de midden van de rug. Geef je kind de tijd om aan je handen te wennen. Je kunt je voorstellen dat er warmte vanuit jouw handen naar je kind toestroomt. Misschien voel je dit ook, door de meeste mensen omschrijven dit als een soort lichte kriebels of tinteling in je handen. Hier wat ideeën voor het weerbericht: De zon: Met je vlakke hand vanuit het midden cirkels over de rug wrijven Wolken: Wat steviger met de handen kneden Regen: Tikken met de vingertoppen Hagel: Harder tikken met de vingertoppen Sneeuw: Heel lichtjes de vingertoppen neer laten dalen Ijzel: hand over hand, steeds glijdend een stukje opschuiven Bliksem: met de vinger zigzagbewegingen maken Storm: de hele rug kneden en erbij blazen Eindig weer met de zon. Wees je weer bewust van de warmte die je met je handen kunt geven. Aan het einde gaat de zon weer onder: langzaam met beiden handen van boven naar beneden strijken. Vraag hoe dit voor je kind was en laat je kind aangeven wat zij prettig vindt. Welke weertype is het fijnst? Laat je kind ook eens het weerbericht samenstellen. Zo heeft je kind de regie! En ook heel fijn: daarna draaien jullie om en maakt je kind een weerbericht op jouw rug! (Bron: "Yoga voor peuters en kleuters" Marjolein Tiemstra)
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
13
Sterken Wanneer er mensen zijn die je lief hebben, je wordt geprezen, gezien, gehoord. Wanneer je jezelf kan uiten, er voldoende rust en ruimte is. Je voldoende beweegt en gezond eet… Allemaal factoren die eraan bijdragen dat je lekker in je vel kunt zijn. Tijd, rust en ruimte om jezelf te ontdekken, te voelen en te zijn. Dat is wat je ieder kind gunt. Hoe meer je jezelf van binnen kunt sterken, hoe minder snel je uit balans zult raken. Ik ben van mening dat wij ouders de hoeveelheid drukte of prikkels voor onze kinderen best flink kunnen beperken. Wij, de ouders zijn degene die goed moeten kijken en voelen wat onze kinderen aankunnen, bij hoeveel slaapuren ze goed gedijen, wanneer er rustmoment ingelast mogen worden en dergelijke. Toch kun je met al je goede bedoelingen niet voorkomen dat je kind zo af en toe uit balans raakt. Wij mensen zijn niet vlak. Wij mensen zijn emotie. En vooral kinderen moeten hierin veel leren en ontdekken. En dat kan ook alleen wanneer zij die ervaringen ook op mogen doen. Ook ervaringen kunnen je sterken. Zeker wanneer je hier later op kunt reflecteren weet je vaak ook wat je anders zou willen doen een volgende keer of waar je meer rekening mee wilt houden. Je kunt je fysiek sterken, wat ook kan helpen om je geestelijk te sterken, maar je echt sterk voelen, je eigen Kracht, je kern, die zit van binnen. Je kent vast wel die moment waarop je je voelt alsof je de hele wereld aan kunt. Je voelt je zo fijn, krachtig en gelukkig dat je er bijna van gaat zweven. En toch tegelijkertijd heel erg sterk en aanwezig voelt. Dat is balans. Geaard zijn, met beide voeten op de grond en toch ‘licht’ kunnen voelen. Open en vrij. Ook kinderen komen deze ervaringen gelukkig als vanzelf tegen. Help je kinderen ook deze successen verwoorden. Benoem de momenten waarop jij je kind ziet stralen. Vraag na of het klopt dat zij zich fijn voelen? En vraag vooral naar hun beleving van binnen. In de praktijk werk ik veel met de kracht van gedachten. Visualisatie is een krachtig middel om te focussen, om het al helemaal voor je te gaan zien, er in te geloven en vervolgens ben je in staat om te realiseren omdat je het gevoel wat je erbij beleeft kunt oproepen. Hieronder staat de boomoefening uitgeschreven. Het is een veel gebruikte oefening in mijn praktijk. De boom oefening is een oefening om je energie goed in je lichaam te brengen. Je voelt je zwaarder worden, gesterkt door en verbonden met de aarde onder je voeten. Dichtbij jezelf. Probeer het eens uit samen met je kind. En voor jezelf natuurlijk.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
14
Oefening: De Boom
De boom Ga rechtop staan, zet je voeten plat op de vloer, een stukje uit elkaar, op schouderbreedte. Laat je armen ontspannen langs je lichaam hangen. Dan mag je je ogen dichtdoen. Adem in door je neus (alsof je aan iets ruikt) en blaas goed uit door je mond. In door je neus, uit met je mond, in en uit… Stel je eens voor… dat jij een boom bent! Vanuit je voetzolen groeien wortels. Deze wortels groeien naar beneden de aarde in. De wortels helpen de boom om stevig te staan. Zie maar eens voor je dat je wortels heel diep naar beneden gaan. Voel maar goed hoe diep je wortels de aarde in groeien…. En voel dan dat jij, de boom hierdoor heel stevig staat. Je kunt je niet meer verplaatsen. De boomstam in groot, dik en stevig. De boomstam kan niet zomaar om. De boomstam is groot en zwaar en goed vast verbonden aan de aarde me vele wortels. De takken van de boom (je armen; doe ze maar eens omhoog) kunnen wel zachtjes bewegen door de wind en de blaadjes eraan (je vingers). Maar de boomstam blijft heel stevig staan. Je bent een sterke boom. Een grote, sterke boom die overal boven uit kijkt. Probeer je maar eens voor te stellen wat je allemaal om je heen ziet…. Geniet van het gevoel dat jij zo groot en sterk bent. Als de takken (armen) zwaarder worden, dan brengen je deze weer naar beneden. Laat je armen nog maar even zo hangen. Ik ben Sterk, Ik ben Sterk, Ik ben Sterk…. De boom helpt jou om stevig te kunnen staan, zodat je niet zo gemakkelijk uit balans of van de wijs wordt gebracht. Je kunt altijd weer terug denken aan dit gevoel, aan de boom. Al is het maar door even je voeten plat op de grond te zetten. Adem in dan weer dieper in door je neus en blaas uit met je mond, voel je voeten op de grond, voel je lichaam, adem nog eens diep in door je neus en blaas uit met je mond….langzaam en alleen als jij eraan toe bent doe je je ogen open en kom je terug weer helemaal in het hier en nu. Ik ben Sterk, Ik ben Sterk…..
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
15
Eenmaal bekend met het sterk staan, als een boom, kan de oefening ook in andere situaties worden toegepast. De oefening hoeft dan niet in geheel worden gedaan, maar je kind hoeft zich bijvoorbeeld alleen even te herinneren dat het de voeten plat op de aarde zet en in gedachten wortels de aarde in laat gaan…
Wanneer voel jij jezelf sterk? Wat heb jij nodig om je sterk te voelen? Dichtbij je zelf en je sterke kern van binnen?
Je kind heeft er direct baat bij wanneer jij goed voor jezelf zorgt en voor jezelf een fijne balans voelt van binnen. Je innerlijk sterk voelen, dat straal je ook uit. Je kunt als ouder heel veel voor je kind willen doen allerlei ballen in het gezin willen hooghouden. Maar juist omdat je als ouder zo belangrijk bent voor je kind is het goed om te zorgen dat je dingen doet waarmee jij je kunt voeden en innerlijk kunt versterken. Hoe heerlijk is het wanneer je kind voelt dat jij innerlijke rust kent, en op die manier sterk aanvoelt. Een sterke boom waar hij of zij af en toe heerlijk tegen aan kan leunen?
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
16
Kwaliteiten Je kind kun je ook sterken door het meer bewust te laten worden van zijn of haar kwaliteiten. Ieder mens vindt het prettig om gezien en aangesproken te worden op zijn of haar kwaliteiten. En die zijn er gelukkig in overvloed! Sommige vind je echter zo gewoon van jezelf dat je het bijna niet als een kwaliteit herkent. Ieder mens heeft vele kwaliteiten. Aan veel kwaliteiten zit ook een valkuil. Dan zet je de kwaliteit vaker in dan je lief is, of ten koste van jezelf. Men zegt dan: ja ik ben wel lief, maar te lief. Vrijgevig, maar te vrijgevig etc. Toch is het goed je te realiseren dat het nog altijd een kwaliteit van je is. Het hoort bij jou. Je kunt daarom beter gebruik maken van je kwaliteit. In valkuilen stappen dat is menselijk. Doe je dit vaker dan je lief is, heb je last van je valkuilen is het veel interessanter om te kijken waarom je dit doet. In deze oefening richt ik me tot het meer bewust worden van kwaliteiten en er meer gebruik van maken. Voor ieder mens is dit prettig en zeker ook voor je kind. Al is er iets wat niet zo lekker gaat, er zijn altijd dingen die wél lekker gaan. Het is belangrijk om dit te blijven zien, beseffen en voelen. Hierbij past het inzicht:
*Alles wat aandacht krijgt… GROEIT! Het gaat om wat je ziet, wat je denkt, waar je vanuit gaat. Met je gedachten en intenties kun je een groot verschil maken. Richt je je op wat niet lukt? Stop je veel aandacht en energie in problemen? Of stop je je energie en aandacht in wat wel lukt? Mag je dat beleven? En richt je je op wat je wél wil? Bij onderstaande oefening ga je aan de slag met de kwaliteitenlijst. Een leuke manier om je meer bewust te worden van de prachtige kwaliteiten van je kind én van jou!
Kwaliteitenlijst: Kies uit de lijst op de volgende bladzijde (of verzin er zelf nog wat bij) eens drie kwaliteiten van je kind. Kies daarna ook drie kwaliteiten van jezelf.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
17
- Precies - Zuinig
- Ambitieus
- Rustig
- Avontuurlijk
- Serieus
- Behendig
- Slim
- Behulpzaam - Bescheiden - Betrouwbaar - Creatief - Dromerig
- Aanwezig -Alert - Bedachtzaam - Snel - Begrensd - Sociaal - Begripvol - Speels - Beleefd - Sportief - Consequent - Spontaan - Doelmatig
- Eerlijk
- Sterk
- Enthousiast - Geduldig - Gehoorzaam - Gevoelig
- Idealistisch - Tevreden - Relativerend - Voorzichtig - Vindingrijk - Vriendelijk - Realistisch - Vrolijk - Organiserend
- Gezellig - Wijs
-Leider
- Gul - Ijverig
- Prestatiegericht
- Handig - Zacht
- Zorgeloos
- Kieskeurig - Zorgzaam - Knap
- Trouw - Zelfstandig
- Lief
- Samenwerkend - Doorzetter
- Netjes
- Scherpzinnig - Belangstellend
- Nieuwsgierig
- Ondernemend - Lef
- Open
- Ontspannen
- Optimistisch - Ordelijk
-Daadkrachtig - Origineel
- Authentiek - …………………... - …………………….
- Zorgeloos
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
18
3 Kwaliteiten van mijn kind:
3 Kwaliteiten van mij:
Wat kun je doen om meer aanspraak te maken op de kwaliteiten van je kind? Hoe kun jij daar meer ruimte voor geven?
Welke kwaliteiten van jezelf kun je daarbij inzetten?
Tip: Je geeft je kind vast wel complimentjes. Iedereen vindt het prettig om complimenten te krijgen. De kwaliteiten van je kind kun je ook benadrukken in complimenten. Een praktische tip hierbij: Een compliment werkt het beste wanneer het op zichzelf staat. Hiermee bedoel ik dat een compliment welgemeend en oprecht dient te zijn. Een compliment inzetten om vervolgens een punt van kritiek aan te dragen is de plank volledig mis slaan. Achter een compliment hoort géén, maar….. De aandacht wordt dan verlegd naar alles wat er achter de ‘máár’ komt. Zo blijft het compliment wat je geeft sterk.
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
19
Terugblik We zijn zo’n beetje aan het einde gekomen van dit werkboek. Tijd om eens terug te kijken.
Blader maar eens terug naar het begin van dit boek. Weet je nog met welke reden je met dit boek aan de slag ging? Wat was je persoonlijk doel?
Wat hebben de oefeningen je gebracht?
Ben je een dichter bij je persoonlijk doel gekomen? Hoe?
Heb je nog iets nodig? Wat? Hoe kun je hier voor zorgen?
Waar zou je wel meer van willen? Wat was succesvol voor jou? Voor je kind?
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
20
In dit werkboek heb ik je vooral veel naar je eigen beleving gevraagd. Zoals eerder beschreven zie ik kinderen als onze grootste spiegel. Hetgeen dat wij zien in onze kinderen en vooral wat we daarbij voelen zegt iets over ons. Dat je kind boos, onzeker, of verdrietig is raakt je als ouder. Vaak met een reden. Je eigen gevoel, beleving, bagage doet hier allemaal in mee. Inzicht wat ik je hierover wil meegeven is:
* Wat je raakt, is van jou!
In gevoel zit informatie, het brengt je tot antwoorden en inzichten. Durven voelen brengt je uit je hoofd en brengt in de eerste plaats ruimte. Ruimte voor andere inzichten. Wat je wellicht weer leidt tot de oplossing. Een oplossing die je vanuit het hoofd niet had kunnen bedenken.
Op welke momenten geef jij je gevoel de ruimte? Hoe?
Wat kan je kind hierin van jou leren?
Wat kun jij hierin van je kind leren? Wat laat hij/zij je zien?
Als je kind een boodschap voor je zou hebben (met name met het gedrag waar jij je zorgen om hebt) welke boodschap zou dat kunnen zijn?
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
21
Lees ook eens terug welke wens je hebt voor je kind.
Kan het zijn dat deze wens ook voor jezelf van toepassing is? Hoe kun je deze wens meer leven, voor jezelf? Wij ouders hebben wensen voor onze kinderen, maar onze kinderen hebben ook wensen voor hun ouders…..
De 3 inzichten die ik graag nog eens onder de aandacht breng:
Gevoel wil worden gevoeld! Alles wat aandacht krijgt groeit! Wat je raakt is van jou!
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
22
Tips op een rijtje! Ontladen en ruimte maken door: - Op blote voeten lopen - Een (voeten)bad met zeezout - Tuinieren, letterlijk in de aarde - In de zandbak spelen - Buitenspelen - Wandeling in de natuur; strand of bos - Hutten bouwen, met takken spelen, met bomen - De boomoefening - Springen, stampen - In de regen buiten zijn - Bewegen, hardlopen - Kinderyoga oefeningen - Douchen en alle indrukken lekker afspoelen - Huilen - Aanrakingen, tast spelletjes, verschillende materialen voelen, massage, voetjes of rug masseren - Stoeien - Schreeuwen - Ademhaling verdiepen - Voldoende water drinken
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
23
Sterken door: - De dag van te voren doornemen en daarbij verwachtingen uitspreken - Visualisatie bij onbekende of spannende dingen (stel gewenst verloop voor) - Concreet maken en beroep doen op de eigen- wijsheid van je kind. Stel vragen als: Hoe zou jij het graag zien? Wat heb je nodig? Hoe kan ik helpen? - Beroep doen op de zelfstandigheid van het kind - Aanspraak maken op creativiteit, filosofisch denkvermogen van je kind - Aanspraak maken op beeldend vermogen, voor je zien en je kind af en toe stimuleren in lekker dagdromen - Bewust de kwaliteiten van het kind aanspreken/inzetten - Lichaam voelen ‘wakker maken’ met aanraking, korte, energieke spelletjes waarin veel bewogen wordt - Inspanning afwisselen met volledige ontspanning - (blote) voeten plat op de grond - Beperk tijd achter computer of tv, of ander beeldscherm - Voldoende rust- en stiltemomenten creëren - Je kind serieus nemen. Gevoel van angst, verdriet o.i.d. niet af doen als ‘niets aan de hand’ - Aanspraak maken op de verschillende zintuigen - Benoem positieve dingen in een dag, vraag naar de beleving van je kind - Veel aandacht besteden aan alle dingen die goed gaan, waar jullie samen van genieten. De succeservaringen - Ruimte maken om minder leuke dingen te bespreken/ te uiten. Beleving van het kind staat centraal. Help je kind om gevoelens te benoemen - Voldoende ruimte in momenten voor écht contact. Dit kun je goed combineren met een activiteit. Samen koken, spel, stoeien, bouwen, tekenen of een wandeling….
…..………
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
24
De lijst is natuurlijk niet compleet. Want samen met je kind kom je vast op veel meer ideeën. Let goed op, kijk, luister, voel goed. Je kind geeft je veel mooie aanwijzingen waarop je creatief kunt inspelen. En…
‘Volg je hart….want dat klopt!’
De mooie, gevoelige kinderen van deze tijd met hun creatieve, diepzinnige, filosofische, intense, muzikale, empatische, zorgzame, verbindende talenten maken de wereld een beetje mooier! Zij hebben ouders nodig die hen daar in proberen te begrijpen en ondersteunen. Ze dagen de volwassenen om hen heen uit om voorbij alle kaders en regels te willen denken en durven handelen naar dát wat je kind nodig heeft. Gevoelige kinderen kunnen ontzettend goed…Voelen! Laten we ze daar ruimte voor geven, laten wij ons inspireren door deze kinderen en ons hart wijd open zetten voor deze kinderen… Doe je mee? Kun je hierin tips, inzichten gebruiken? Zou je de spiegelende boodschap van je kind meer helder willen krijgen? Kan je kind nog wat hulp gebruiken om zich innerlijk Sterker te voelen? Weer meer zichzelf te zijn? Een reading, spiegelend consult, ouder- of kindercoaching kan uitkomst bieden. Of denk eens aan Kinderyoga! Bekijk het aanbod van Gevoelig Sterk op de website of stuur me een mail.
Gevoelig Sterk is er voor jou, voor je kind, voor samen!
Voor ouders met gevoelige, nieuwsgierige, eigenwijze & creatieve kinderen die zij graag weer zien stralen!
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
25
Dankbaar Ik wil je bedanken voor het lezen en gebruiken van dit werkboek. Je interesse, je nieuwsgierig zijn, je open visie. Jij die een verschil maakt voor je kind! Ik voel me dankbaar…voor het hele leven, dankbaar naar mijn ouders die mij het leven gaven. Dankbaar voor alle ervaringen die het mij heeft gebracht en ervaringen die het nog zal brengen. Ook het gevoelige kind in mij koester ik in dankbaarheid. Ik ben dankbaar voor alle mooie kinderen die op mijn pad zijn gekomen en komen, kinderen die bij mij in de groep zaten tijdens mijn werk als leerkracht, kinderen die ik ontmoet in de praktijk. De liefdevolle ouders die kwamen en komen naar de praktijk, gedreven collega’s waarmee ik mag sparren. Ik dank mijn liefhebbende man en onze 3 prachtige kinderen die mij dagelijks de grootste, meest intense en liefdevolle inzichten betreft mezelf, het ouderschap én het leven bezorgen. In enorme dankbaarheid groet ik je!
Jeanette
Reageren? Heel graag! Mail me via:
[email protected] Meer lezen? Kijk op mijn website www.gevoeligsterk.nl
Werkboek Help je Kind Gevoelig Sterk! ©
26