Jaargang 32, nr.1 Januari 2012
HEEMRANK
Vereniging “Vrienden van de Heemtuin Malden” Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden Red.: Lidy Kneppers, Postbus 30, 6580 AA Malden e-mail redactie:
[email protected]
Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden tel.: 024-3586638 www.heemtuinmalden.nl
[email protected] Rabo: 13.16.38.211
WINTERACTIVITEIT VOOR LEDEN
BEZETTING HEEMHUIS
IN HET LICHT VAN ONZE TOEKOMSTBESTENDIGE HEEMTUIN Zoals de meeste lezers van de Heemrank weten heeft in de afgelopen weken Pieter Rozema, adviseur van de Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij, met verschillende belanghebbenden gesprekken over de heemtuin gevoerd. Zo is er naast een aantal leden van de vereniging op het gemeentehuis met wethouder Henk van de Berg en milieuambtenaar Els Rademacher ook met directeuren van basisscholen uit Malden gesproken. Op dinsdag 10 januari heeft het bestuur met Pieter en Gerard van de Sterre over de eerste resultaten gesproken. Graag willen wij als bestuur met de leden, naast de huidige gang van zaken in de heemtuin, ook de eerste uitkomsten bespreken tijdens de op zaterdag 21 januari as. geplande winteractiviteit. Op die zaterdag staat het heemhuis open voor geïnteresseerde leden mits zij zich daarvoor hebben opgegeven. Van 10-12 uur zien we elkaar in het heemhuis. Om zicht te krijgen op de opkomst en de juiste voorbereidingen te kunnen treffen het vriendelijk en dringend verzoek om je bij Hetty Koemans, liefst per email, als deelnemer aan te melden. Gebruik daarvoor het mailadres
[email protected] Je kunt natuurlijk ook bellen, 024- 0243584738 , want Hetty heeft haar voicemail aanstaan. De inschrijving sluit donderdag 19 januari. Voor het aanmelden geldt wie het eerst komt die het eerst maalt. Namens het bestuur Paul Noort.
De komende 8 weken is de bezetting van het Heemhuis wat gewijzigd. De 4 uur die Monique normaal gesproken op de maandag werkt, gaat zij nu op de donderdag of vrijdag draaien. Dat betekent dus dat er op maandag en dinsdag een aantal weken niemand aanwezig is in het Heemhuis.
OPROEP Het bestuur roept alle leden van de vereniging die een idee en/of een bijzonder, educatieve of persoonlijke bijdrage hebben voor het midzomerheemtuinfeest 23 juni 2012 op zich te melden. Stuur je voorstel of plan naar
[email protected]. Het bestuur wil in de aanstaande jaarvergadering van de vereniging samen met de leden een besluit nemen over het heemtuinfeest. Want afhankelijk van de inbreng en de inzet van de leden gaat het feest door. Stuur daarom uiterlijk 15 februari jouw suggestie in. HEEMRANK, JANUARI 2012, P.1
EEN PRACHTIGE DAG
VOOR EEN PICKNICK
Wat het einde van dit jaar bracht was niet alleen een zachte, natte winter. Want op de fantastische mooie zaterdagochtend, 17 december om precies te zijn, werd met vereende krachten en behoorlijk geavanceerde apparatuur iets moois neergezet. Ter hoogte van de akker, met meer zon, is een locatie voor een tweede picknick-educatie-tafel bepaald. De schenking van de familie Seijler aan de vereniging vormde de aanleiding voor het plan om ter nagedachtenis aan Gerda een bijzondere en rustige plek te realiseren. Zoekend naar een passende leverancier en passend materiaal kwam Peter Heijnen bij Future Forest Investments, leverancier van robiniaprodukten uit. Future Forrest Investments, in de persoon van de Heer Brenninckmeijer, sponsorde de fraaie picknicktafel en leverde hem persoonlijk af. In een stukje verderop in deze heemrank leest u meer over het bedrijf en hun producten. Uit de beheergroep kwamen Anthony, Rob, Leo Geers en Chris om deze klus te klaren. En natuurlijk wilden Peter en Paul graag bij deze activiteit aanwezig zijn om letterlijk hun steentje bij te dragen. Oh ja, en de koffie was weer goed, warm en sterk. Met de waterpas en geavanceerde landmeetapparatuur werd de tafel en de plek ingemeten en daarna passend opgeleverd. De foto’s zijn weliswaar overtuigend, maar ik zou zeggen overtuig u zelf en kom kijken.
SOFTSPONSORING IN HET GROEN Tijdens zijn speurtocht op het internet naar een passende picknicktafel voor de heemtuin kwam Peter Heijnen bij www.robiniatuinmeubelen.nl terecht. De door ons gezochte vierkante picknicktafel van robinia was bij Future Forest Investments (FFI), het bedrijf achter de site, geen standaardproduct. Vanwege onze specifieke vraag en het bijzondere karakter van onze heemtuin kwam er een mailwisseling op gang die op 17 december geleid heeft tot het plaatsen van een nieuwe picknicktafel. Het bedrijf van de heer Brenninkmeijer specialiseert zich in houten tuinmeubelen met een duurzaam karakter. FFI is een Nederlands bedrijf met als belangrijkste missie het produceren, verwerken en verkopen van duurzaam Europees hardhout. FFI heeft een Oekraïens dochterbedrijf dat landschapshekwerk produceert. Het hekwerk wordt in een eigen werkplaats door ervaren lokale houtbewerkers geproduceerd. De met de hand gemaakte onderdelen garanderen een goed product, een betrouwbare levering en deze aanpak levert een bijdrage aan de ontwikkeling van de lokale economie. Als u eerdaags overweegt om nieuwe tuinmeubelen aan te schaffen en uw keuze valt op het materiaal robinia dan is het ons inziens verstandig om eens op de site van FFI www.robiniatuinmeubelen.nl rond te kijken. Namens het Bestuur Paul Noort
STARTOCHTEND 14 APRIL 2012 Op 14 april zal tijdens de startochtend de plaquette voor Gerda worden onthuld. Hetty zal de familie Seijler daarvoor uitnodigen. In de volgende Heemrank leest u hier meer over. HEEMRANK, JANUARI 2012, P.2
PROEFPERIODE BSO BEZOEKJES AAN DE HEEMTUIN Zo aan het eind van het jaar zijn er diverse terugblikken. Zo ook op de proefperiode van onze bezoekjes aan de Heemtuin met kinderen van de buitenschoolse opvang (BSO) Fortuna en BSO Drakesteyn. Aan het begin van de periode die startte mei 2011, dacht ik zeer optimistisch dat ik met de kinderen van de BSO de moestuin wel zou kunnen onderhouden. Helaas was dat te optimistisch. Zo bleek het mobiliseren van de kinderen wel
Salamanders, kikkers, kevers, slakken en vissen waren er genoeg te zien. We hebben vele vissen (Winde) uit het nieuwe ven gevist en een paar kinderen hebben ze mee naar huis genomen. Onder weg naar de BSO waren er helaas wel een paar vissen dood gegaan doordat slakken zich aan de vissen hadden vast gezogen. Jammer, maar wel weer geleerd dat je slakken en vissen niet samen moet vervoeren. Maar elke week weer komen de kinderen die vissen mee naar huis hebben genomen, trots vertellen dat er nog steeds één leeft. Wanneer we niet naar de Heemtuin kunnen, halen we de natuur naar ons toe door het maken van een klein terrarium. Zo hebben we met slakken mooie Hundertwasser schilderijen gemaakt en ondertussen de dieren geobserveerd. En weet je wat de grootste ontdekking was…..? Er zijn slakken die huppelen! Van plezier?! Geloof je het niet… ? Zet ze maar op een zwart papiertje en kijk maar wat ze doen. Ook in het jaar 2012 proberen we weer regelmatig een bezoek te brengen aan de Heemtuin.
lastig. Niet iedereen komt immers op de fiets naar school en voor vierjarigen is fietsen in een groep absoluut nog niet veilig. Sommige fietsen nog met zijwieltjes. En een bakfiets daar moet je toch wel mee leren fietsen. Die is bijna onbestuurbaar met vier kinderen erin. Tja, en toen kwam na de zomervakantie ook nog een fusie. Een verhuizing naar de Brede School aan de Broeksingel. Hierdoor was het geen overzichtelijke BSO van 15 kinderen meer, maar een BSO met 80 kinderen met de nieuwe naam, BSO Drakenfort. Er kwam nog al wat organisatie bij kijken om “even” met de kinderen naar de Heemtuin te gaan. Helaas hebben we het tot nu toe nog beperkt tot de studiedagen. Dat zijn de dagen dat de kinderen vrij zijn omdat de docenten een speciale studiedag hebben.
Stichting KION (kinderopvang Nijmegen) vestiging BSO Drakenfort draagt de Heemtuin een warm hart toe en zal ze steunen d.m.v. een lidmaatschap en spontane activiteiten van de kinderen.
Gemma Portman Pedagogisch medewerker KION Drakenfort (ook lid van de educatiegroep Heemtuin Malden)
Het waren mooie dagen waarin de kinderen veel plezier hebben beleefd! Zo hebben we de roggeakker schoon geharkt voordat die geploegd werd. Het ven ontdaan van algen en ondertussen nieuwsgierig naar diertjes gespeurd. HEEMRANK, JANUARI 2012, P.3
WAT TEKEN KUNNEN BETEKENEN Teken zijn een onderdeel van onze leefomgeving, dus is het goed om er iets over te weten. Ze hebben bloed nodig om te leven. Dieren hebben er niet zoveel last van, maar de mensensoort is nogal intolerant geworden. Wij dulden geen mee-eters aan ons lijf, zeker niet als ze ook nog een ziekte kunnen overbrengen! In ons land is één soort, de schapenteek, Ixodes ricinus. Uit het eitje kruipt het lare met zes poten; na het bloed zuigen laat het zich vallen, om zich te ontwikkelen tot een nymf met acht poten; die doet weer hetzelfde en tenslotte komt daaruit het volwassen mannetje, dat geen bloed zuigt, of het veel grotere vrouwtje dat bloed nodig heeft om de eieren te vormen. Na een bloedmaal kan zij wel opzwellen tot een cm dik en dan laat ze zich vallen om haar eieren te leggen. De meeste wandelaars in de natuur hebben ervaring met teken. Vooral wie buiten de paden naar bosbessen zoekt of het uitdagend vindt om dwars door het bos te struinen en zo wildsporen kruist (looppaadjes van reeën of wilde zwijnen en die zijn er veel in het Heumens Oord), loopt een risico. Na thuiskomst controleren dus, want als teekjes zich vastzuigen, merk je dat niet. Uit onderzoek van Wageningen Universiteit blijkt dat behalve wandelaars ook tuinierders een grote kans maken om teken op te doen. Voor wie een poes of hond heeft, zullen teken geen onbekenden zijn. Poezen hebben een groter wandel- en jachtgebied dan de tuin. Maar als die teken niet worden verwijderd, komen er eitjes in uw tuin terecht. Afhankelijk van de ligging van de tuin, kunnen er ook andere bezoekers rondlopen, muizen, egels, een vos, een das, een zwijn, of een ree en die dragen allemaal teken mee. Een derde risicogroep zijn de kinderen, die om het huis, in de tuin, in park of bos spelen. Door hun lengte lopen ze makkelijk kans op een teek. Die beestjes zijn immers langs een grashalm opgeklommen en wachten daar geduldig tot uw kind langs komt. Ouders, kijk daarom je kinderen regelmatig na.
Teken kunnen ook een bacterie overbrengen, die bij de mens een ziekte kan veroorzaken. De Borrelia soort die de ziekte van Lyme (genoemd naar een dorpje in Canada) of borreliose bij de mens veroorzaakt, is afkomstig van kleine knaagdieren. In ons land is 15% van de teken besmet, dus is het niet nodig om bij een tekenbeet meteen in de stress te schieten, zeker niet als het een lare van een millimeter betreft. Die hebben immers nog niet op een ander zoogdier(tje) bloed gezogen. Vang je zo’n piepkleintje, wrijf hem dan kapot tussen je nagels (pas op, ze kunnen sneller lopen en zijn taaier dan je denkt). Belangrijk is om de wat grotere nymf zo snel mogelijk te verwijderen. Een tekentang is handig om in huis te hebben en gebruik géén alcohol of olie. Controleer je lichaam en laat je partner ook kijken. Je voelt ze namelijk zelf niet zitten, tenzij je toevallig over een raar bobbeltje strijkt. Verwijder de teek, ontsmet het wondje, teken er een cirkeltje omheen en noteer de datum. Wat zijn de verschijnselen van een infectie? Na ongeveer een week kan een rode vlek ontstaan op de plek van de verwijderde teek; die uitslag ontwikkelt zich tot een rode kring (erythema migrans). In dat geval is de diagnose zeker en is een antibioticum kuur van twee weken meestal voldoende om de infectie te stoppen. De kringvormige uitslag is echter maar in de helft van de infecties te zien. Verder heeft de patiënt last van koorts, griepachtige verschijnselen, hartkloppingen, duizeligheid. Dat beeld van algeheel niet-welbevinden is per persoon heel verschillend. Ook voor de dokter is het moeilijk om de juiste diagnose te stellen! Er zijn twee laboratoriumtest die aangeven dat er antistoffen tegen de bacterie zijn, maar het vergt medisch inzicht om die resultaten te vergelijken en daaruit conclusies te trekken (infectie-specialisten van het Radboud zijn deskundig!). Kortom, het is zaak om bij ongerustheid en klachten, zeker als je weet een teek bij je gehad te hebben, naar de huisarts te gaan. Wordt de aandoening te laat ontdekt, dan kunnen de gevolgen ernstig zijn: problemen met de huid, gewrichten, zenuwen of het hart. Soms blijft men daar levenslang mee kampen. Deze preek van de teek is in twee leefregels te vatten: “In ’t groen geweest, check op een tekenbeest” en “Ziek na een tekenbult, snel op consult”. Jan Peter Verhave (parasitoloog) H EEMRANK, JANUARI 2012, P.4
DE HEEMTUINHEGGEN De beukenhaag, de afscheiding naast de moestuin en helofytenveld is onlangs gekortwiekt en op een passende hoogte gebracht. Het riet van het filter met grindbed staat er daardoor visueel erg fraai bij. De haag aan de weidekant van de moestuin staat op de nominatie om gevlochten te worden. Samen met Jef Gielen (www.jefgielen.nl), specialist op het gebied van vlechtheggen, gaat Chris Hägele in de komende maand deze heg “leggen”. Het uitzicht en overzicht vanuit het Heemhuis over het ge-
bied is dan weer vol perspectief. De drie jaar geleden gevlochten heg bij de kruidentuin wordt ook onderhanden genomen en proberen ze te laten aansluiten op de nieuw aangeplante heg in het verlengde ervan en naast het pad naar de uitgang van de Heemtuin.
UITSTAPJE NAAR DE HEEMTUIN
WIST U DAT….. ??
Het GVO biedt een scala aan activiteiten aan gehandicapten. Een van die activiteiten is fietsen. Zo’n 8 of 9 keer per jaar trekt een groep(je), onder begeleiding van een aantal vrijwilligers er op de fiets op uit. Het gaat om tochten van ca 20 km naar b.v. de Ooijpolder, de Overasseltse- en Hatertse vennen, naar Open dagen enz. Onderweg wordt er koffie gedronken, bijvoorbeeld op het terras van het Zweefvliegveld. Het leek ons leuk om het seizoen 2011 op 24 oktober te beëindigen met een “appeltaartenpicknick”. Waar kon dat beter dan in de Heemtuin in Malden? Dat werd snel geregeld. Het weer werkte op een fantastische manier mee. De appeltaarten werden met smaak verorberd. Helaas werden we erg vroeg teruggeroepen, anders hadden we nog wat meer van de Heemtuin kunnen zien. Het was een heel leuke middag, die helaas te kort duurde. Bij dezen wil ik jullie alsnog bedanken voor de geboden gastvrijheid. Ik neem aan dat we nog wel eens uitgebreider kennis zullen maken met de Heemtuin. Het GVO kan altijd vrijwilligers gebruiken. Fietsen: het is echt leuk om te doen. Zie: hetgvo.nl of vraag het Wilma van der Heijde:
[email protected] Met vriendelijke groet, Clem. van de Made, Het GVO
4 4
We een nieuwe werkgroep hebben: de reeën. Zij vreten in de eikenwal langs de bosweg de opslag weg. Helaas hebben ze geen interesse in de bramen. René Krekels in het najaar een Parelmoervlinder bij het ven heeft gezien.
AGENDA 2012 21 januari
Winteractiviteit
28 maart
Jaarvergadering in Maldensteijn
14 april
Startochtend
23 juni
Midzomerheemtuinfeest (onder voorbehoud)
8 september
Grote Klusdag
VOLGENDE HEEMRANK De volgende Heemrank verschijnt half maart 2012. Kopij graag aanleveren vóór 6 maart via
[email protected]
HEEMRANK, JANUARI 2012, P.5