De echte zorgrelatie als ‘uniek geschenk’ voor kracht, veiligheid en bezieling 18/10/2013 - Hasselt Lon Holtzer, zorgambassadeur, Vlaamse Overheid 1
Authentieke verhalen
2
De zorgrelatie: de kern van zorg Als ‘zorgverlener’ draag je als mens zorg voor mensen samen met andere mensen
3
Overzicht • De kern van zorg • Disciplines en hun zorgrelatie • De verpleegkundige zorgrelatie als uniek geschenk – Kracht – Veiligheid – Bezieling
• Elementen van antwoord • Conclusie
Met authentieke en inspirerende verhalen 4
Kern van de zorg • Waarom ben je zorgverlener geworden? – “Ik wil iets met mensen doen” – “Ik wil iets voor mensen betekenen”
• Wat motiveert je – “Kwaliteit van zorg kunnen bieden” – “Net dat tikkeltje meer kunnen doen”
• Hoe wil je zorg dragen voor patiënten – “Integrerende verpleegkunde blijft mijn ideaal” 5
Kenmerken van zorgrelaties De presentietheorie van Baart • De zorgrelatie is geen techniek, maar in zichzelf een goed. • De zorgrelatie is een zorgzame en betrokkene reactie op wat al heel lang niet goed gaat. • In de zorgrelatie prevaleren de belangen van de ander boven die van de presentieprofessional. • De zorgrelatie is gefundeerd op evenwaardigheid. 6
Zorgrelaties verschillen van professie tot professie Verschillende professies • Poetsvrouw – verzorgende – zorgkundige – verpleegkundige – vroedvrouw – kiné – ergo – sociaal werk – arts - …. Discriminerende / gelijklopende aspecten van zorgrelaties • Lichamelijke verzorging en/of psychosociale en/of morele zorg • Volle of gedeeltelijke verantwoordelijkheid • Continuïteit en/of discontinuïteit • Verwachtingspatroon van de patiënt tov. de professional 7
Verpleegkunde versus zorg VPK Handelingen
EBN Case – Management Coordinatie zorgteam …
ADL ADL Verpleegkunde vroeger
Verpleegkunde vandaag
1963 2013
50 jaar
Ontstaan zorgkundigen
Thuiszorg - ouderenzorg 8
Zorg, zorgkunde en verpleegkunde C
B2 VERPLEEGKUNDIGE HANDELINGEN B1
+ Relatie met patiënt + Wetenschappelijk OZ + Educatie van patiënten + Educatie van studenten + Multidisciplinair werken + Inter-professioneel…
A Bij complexe patiënt ADL – ZORG in ziekenhuis / thuissituatie / WZC
ADL – HULP in thuissituatie Huishoudhulp in thuissituatie
Bij niet-complexe patiënt Bij niet-complexe cliënt
C A S E M A N A G E M E N T
Bij complexe patiënt Bij niet-complexe cliënt 9
De schakering van zorg tot gespecialiseerde verpleegkunde Ontwikkeling van evidence based verpleegkunde
Verpleegkunde
Gespecialiseerde verpleegkundige zorg VPK Handelingen Gegradueerde Bachelor BBK/BBT
Master
ZORG
VERZORGING / HULP
Zorg
10
Pyramide van Maslow
ZORG – ZORGKUNDE – VERPLEEGKUNDE
T IJ D S B E S T E D I N G 11
De kern van verpleegkunde Verpleegkunde is NIET alleen een verzameling van acten (KB 78) maar is OOK Observeren Klinisch redeneren Communiceren Kwaliteitsvolle EBN op maat Organiseren en Coördineren Educeren en coachen doorheen de opbouw van een professionele zorgrelatie 12
De verpleegkundige relatie • Verpleegkundigen – Zorgen voor continuïteit, maar … ook voor discontinuïteit – Bieden fysieke, psychische, sociale en morele ondersteuning … in het beste geval – Trachten (multidisciplinaire) zorg te integreren vanuit het standpunt van de patiënt én zijn omgeving – Werken aan zelfzorg van patiënten door educatie – Bouwen op professionele deskundigheid – Bouwen aan een professionele zorgrelatie 13
De goede verpleegkundige (OZ door Chris Gastmans e.a.)
Verpleegkundige
Patiënt
14
De goede verpleegkundige door de ogen van de oudere patiënt Fysieke zorg
Psychosociale en morele zorg
15
Uniek geschenk
16
Kracht geven en ontvangen Enkele casussen – – – –
Jonge man op oncologie Eerste infuus Draadjes verwijderen Afscheid van een moeder
• Kracht geven aan patiënten en familie • Maar ook kracht ontvangen van patiënten • De kracht van de wederkerigheid
17
Echte eigen kracht ! Focus op 3 criteria • Betekenisvol werk: – Je werk graag doen
• Betekenisvolle resultaten: – Zelfbewustzijn van het impact van je werk
• Betekenisvolle relaties: – Beseffen dat je deel uitmaakt van een groter geheel 18
Veiligheid bieden en voelen Ontwikkeling
Geneeskunde Patiëntveiligheid Veiligheid van werknemers
Verpleegkunde en zorgkunde / verzorging Tijd
Veiligheid bieden en voelen De parabel van de hand met zand Angst verkleint je empathie Veiligheid en vertrouwen creëert openheid
20
Bezield worden en bezield blijven • Een verhaal van demotie – “Eén van de belangrijkste sleutels tot remotie is het terugvinden van de passie“. – Een stap terug is een stap vooruit
• Belang van patiëntencontact – Voor managers – Voor docenten
• Belang van – – – – –
Leidinggevenden Teams Rolmodellen Stagementoren GGZ in de basisopleiding 21
Bezield worden en bezield blijven
RN4CAST – Nurse forecasting in Europe: IMPACT OF NURSE STAFFING ON PATIENT SAFETY AND NURSE WELLBEING Walter Sermeus, University of Leuven On behalf on RN4CAST consortium 22
Bezield worden en bezield blijven Burnout bij ziekenhuisverpleegkundigen is lager in ziekenhuizen met een betere verpleegkundige werkomgeving Burnout wordt gemeten via 3 subschalen Emotionele uitputting Depersonalisatie Verminderde persoonlijke bekwaamheid
Bezield worden en bezield blijven • Casus: ‘Broodje ethiek’ – Een lamp brandt maar wanneer er energie toevoer is – Zorgverleners kunnen maar bezield blijven indien ze mentale energie/ voeding krijgen 24
Opleiding tot verpleegkundige Ethiek in de domeinspecifieke leerresultaten Is zich bewust van de waarden en • Bespreking tussen normen van zichzelf en de zorgvrager en deze het professioneel handelen als onderwijs en werkveld hoe verpleegkundige beïnvloeden. Handelt op ethisch verantwoorde wijze. • Stemming Vervult een voorbeeldfunctie voor – Onderwijs: overtuigd – Werkveld: verdeeld
anderen.
Onderwijs
Werkveld
Elementen van antwoord • Opdracht voor de opleidingen verpleegkunde – Alle domeinspecifieke leerresultaten moeten behaald worden – Authenticiteit in de opleiding verzekeren
• Opdracht voor de zorgverleners zelf – In het reine zijn met zichzelf – Permanente vorming i.f.v. voldoende deskundigheid – Zelfzorg: regelmatig in de spiegel kijken
• Opdracht voor het management – Zorgen voor een veilige werkomgeving waar zorgverleners het beste van zichzelf kunnen geven – Omkadering verzorgen en ballast wegnemen – Zorg dragen voor de mensen die zorg dragen energie geven zodat zij patiënten kracht kunnen geven 26
Conclusies De echte zorgrelatie als ‘uniek geschenk’ voor kracht, veiligheid en bezieling 27
Een blik zegt meer dan 1000 woorden In de eenvoud van de dingen schuilt de grootste kracht.
© Leo De Bock, fotograaf
28
Enkele referenties • M. Grypdonck, W. Sermeus, dec. 2013, Integrerende verpleegkunde revisited. Hefboom tot integrale zorg , Acco uitgeverij, ISBN:9789033493430 pp. ca 200 • E. Van der Elst, B. Dierckx de Casterlé, C. Gastmans. 2012. Elderly Patients’ and Residents’ Perceptions of ‘the Good Nurse’: A Literature Review. Journal of Medical Ethics 38: 93-97. • E. Van der Elst, B. Dierckx de Casterlé, R. Biets, L. Rchaidia, C. Gastmans. 2013. Oncology patients’ perceptions of “the good nurse”: a descriptive study in Flanders, Belgium. Springer Science+Business Media Dordrecht • T. Verheyen, B. Vermeir, 2011. Remotie. Een stap terug is een stap vooruit, Kluwer, pp 279
29
IV revisited Hefboom tot integrale zorg
30
Contactgegevens Eleonora (Lon) Holtzer Zorgambassadeur GSM: 0486 09 85 85
[email protected] [email protected] http://www.twitter.com/zorgambassadeur Facebook: “een zorgjob ik ga ervoor” http://be.linkedin.com/in/lonholtzer
www.ikgaervoor.be én www.ikgaervoor.be/pro 31
