Boordtabellenset 2014 ‐ 2015 Lon Holtzer, zorgambassadeur, Vlaamse Overheid
1
Evolutie 18 jarigen op korte termijn in Vlaanderen en BHG Aantal 18‐jarigen korte termijn 80000 70000 60000
Aantal
50000 40000 30000 20000 10000 0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
11370
11492
11691
11919
12108
12246
12272
12391
12371
12661
12910
Aantal 18 jarigen Vlaanderen 69.556
71.006
71.907
74.485
75.333
75.005
73.305
70.996
70.835
70.984
71.185
Aantal 18 jarigen BHG
Bron: Vlaamse Overheid Bedrijfsinformatie Platform (http://vobip‐publiek.vlaanderen.be)
2
Evolutie 18‐jarigen op middenlange termijn in Vlaanderen 18 jarigen in Vlaanderen tot 2030 76.000 74.000
Astitel
72.000 70.000 68.000 66.000 64.000 62.000
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030
18 jarigen Vlaanderen 72.63 73.70 73.65 73.75 71.53 70.31 68.57 67.51 69.22 69.55 71.00 71.90 74.48 75.33 75.00 73.30 70.99 70.83 70.98 71.18 70.19 69.53 69.77 68.89 68.55 68.83 70.14 70.68 71.29 71.07 72.69 72.27 72.67 72.86
Bron: Vlaamse Overheid Bedrijfsinformatie Platform (http://vobip‐publiek.vlaanderen.be)
3
De demografische projectie van het planbureau Miljoenen
Project bevolking per leeftijdscategorie
Evolutie vanaf 1950
4,00 3,50 3,00
Aantal
2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00
0 tot 19 jaar 20 tot 39 jaar
1950 (obs.) 2.427.200 2.447.400
2000 2.415.800 2.888.600
2010 2.351.700 2.686.100
2030 2.272.600 2.608.700
2050 2.228.200 2.541.300
40 tot 59 jaar 60 jaar en ouder
2.380.300 1.377.500
2.703.100 2.245.000
2.996.100 2.485.900
2.679.200 3.327.100
2.631.400 3.552.900
‐ 9 % 3 % 11 % 157 %
Bron: Planbureau: http://www.plan.be/websites/pp091/nl/html_books/maltese_3nl2.html 4
Vergrijzing van de bevolking
In 2013 zijn er ruim 580.000 80‐plussers. Prognoses van de vergrijzingscommissie: tegen 2060 meer dan 1,3 miljoen. Bevolkingsvooruitzichten 2010 - 2060
Brusselse situatie Aantal 18 jarigen BHG 13500
Evolutie leeftijdscategorieën BHG 500000
13000
400000
12500
300000
12000
Aantal 18 jarigen BHG
11500 11000
0‐19 jaar
200000
20‐39 jaar
100000
10500 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
0
60+ jaar 1971
Aantal 80+ jarigen BHG 90
80000
85
60000
80 Aantal 80+ jarigen BHG
2000
2010
2030
75
87,54 85,87 86,73 85,35 84,94 84,09 83,01 83,91 82,71 81,39 81,17 79,48 77,96 75,12
70
20000
2050
Levensverwachting BHG
100000
40000
40‐59 jaar
Levensverwachting mannen (jaren) BHG Levensverwachting vrouwen (jaren) BHG
65
0 2013 2020 2030 2040 2050 2060
2000 2012 2020 2030 2040 2050 2060
6
Evolutie gebruik website Aantal
Website Ik ga ervoor, jaar na jaar 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0
Jaar 1 Sessies 121.041 Gebruikers 89.043 Paginaweergave 331.700
Jaar 2 126.557 96.355 380.723
Jaar 3 172.709 133.537 463.365
1/12/2011 7/10/2012 7/10/2013 Jaar 1 Pag. per sessie
Jaar 2
Jaar 3
2,74
3,01
2,68
Duur
0:02:11
0:02:27
0:02:11
Bounce%
60,19%
52,18%
53,61%
% nieuwe sessies
73,51%
74,32%
75,07%
20 17 9 160
okt‐14
195
sep‐14
90
aug‐14
119
jul‐14
156
jun‐14
140 139
mei‐14
apr‐14
150
mrt‐14
feb‐14
119
jan‐14
98
dec‐13
64
nov‐13
181
okt‐13
121
sep‐13
48
aug‐13
91
jul‐13
jun‐13
mei‐13
100
apr‐13
200
mrt‐13
50
feb‐13
jan‐13
14
dec‐12
nov‐12
okt‐12
sep‐12
9
aug‐12
3
jul‐12
jun‐12
mei‐12
13
apr‐12
mrt‐12
5
feb‐12
0 4
jan‐12
Aantal
Evolutie inleefmoment
Aanvragen inleefmomenten via website www.ikgaervoor.be
300 267
250 205
178 161
130 114 94
58
22 35
0
Inleefmomenten per provincie Totaal per provincie (t/m okt. 2014) 800 728 700
653
600
557
500 414 400
347
326
300 200 81
100
33 0 A'pen
BHG
Limburg
O‐Vl
Vl ‐ Br
W‐Vl
Via mail
Blanco
Openstaande vacatures Openstaande vacatures VDAB sept jaar x
3500 3000
Aantal
2500 2000 1500
2267
2156
3166
2397
2722
2552
2323
1577 1330
1000 500 0 Verpleegkundigen Zorgkundigen (beschikbaar sinds 2013) Gekwalificeerd verzorgenden Kindbegeleiders Opvoeders Kinesitherapeuten Ergotherapeuten TOTAAL
sep‐06 811
sep‐07 954
sep‐08 1149
sep‐09 1240
sep‐10 1417
sep‐11 1755
sep‐12 1501
sep‐13 1290
sep‐14 1116
455 192 429
390 137 405
156 182
190 164
351 282
412 262
416 232
591 341
0 483 293
83 68
120 99
157 133
158 123
127 131
210 186
123 97
166 135
116 121
30
50
84
72
74
83
55
55
38
1330
1577
2156
2267
2397
3166
2552
2722
2323
Bron: VDAB studiedienst, Paul Poels
10
VDAB cursisten voor de opleidingen verzorgende, zorgkundige en verpleegkundige Aantal cursisten gestart met VDAB contract 4.500 4.000 3.500
Aantal
3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 ‐ Verpleegkunde Verzorgende Zorgkundige Bron: VDAB
≠ 2013 vs 2012
2009
2010
2011
2012
2013
2.067 1.366 820
2.585 1.526 976
2.836 1.453 942
3.219 1.584 1.018
4.109 1.737 1.141
+ 28 % + 10 % + 12 %
11 Stijging in % sinds 2009: + 64%
Evolutie sinds start campagne Relatieve stijging van de opleidingen sinds start campagne Percentage tav. acad. jaar 2010‐2011
150% 140% 130% 120% 110% 100% 90%
10‐11
11‐12
12‐13
13‐14
14‐15
Personenzorg
100%
101%
102%
104%
105%
Verpleegkunde (incl. HBO5)
100%
107%
113%
120%
124%
Vroedkunde
100%
106%
105%
97%
99%
Med. BV
100%
111%
113%
132%
145%
Ergotherapie
100%
107%
114%
129%
143%
MLT
100%
110%
119%
132%
142%
Orthopedagogie
100%
109%
109%
114%
118%
Toegepaste psycho
100%
104%
100%
101%
107%
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014 en VSKO (An Van Grieken) en HBO5 VK via bevraging
Verschil in absolute # sinds 2010 1.783 3.264 ‐13 86 742 623 712 137
Evolutie bachelordiploma’s sinds 2010 Evolutie uitgereikte diploma's (bacheloropleidingen) 2500 2000
Aantal
1500
Stijging sinds 2010
1000 500 0
2010‐2011
2011‐2012
2012‐2013
2013‐2014
Verpleegkunde
1542
1701
1896
2044
Orthopedagogie
834
847
883
1004
ToegepL psychologie
391
417
447
418
Ergotherapie
356
368
397
418
MLT
316
330
327
408
Vroedkunde
341
437
398
378
Gezinswetenschappen
175
208
150
180
Medische beeldvorming
36
41
46
48
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
33% 20% 7% 17% 29% 11% 3% 33%
Evolutie studenten personenzorg VVKSO Evolutie studenten personenzorg BSO en TSO, VVKSO
≠ 2014 vs 2013
25.000
+ 1 %
Aantal
20.000 15.000
+ 2 %
10.000 5.000 0
04‐05
05‐06
06‐07
07‐08
08‐09
09‐10
10‐11
11‐12
12‐13
13‐14
14‐15
BSO totaal (VVKSO) 10.618 11.018 11.272 11.462 11.510 11.661 12.030 12.513 12.672 12.985 13223 TSO totaal (VVKSO) 17.403 18.467 19.274 20.123 20.321 20.585 21.104 20.807 20.984 21.464 21694
Bron: VVKSO, An Van Grieken
14 Stijging in % sinds 2004: + 25 %
Evolutie # studenten verpleegkunde
Aantal
Evolutie # studenten HBO5 en Bachelor Verpleegkunde 2004 ‐ 2014 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0
≠ 2014 vs 2013
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 TOTAAL 9267 9418 10002 10188 10927 12040 13698 14596 15415 16462 16962 3 %
Bron: VVSKO, VLHORA en POV 15 Stijging in % sinds 2004: + 83%
Evolutie # studenten verpleegkunde Evolutie verpleegkunde bachelor en HBO5 18.000 16.000 14.000
Aantal
12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 ‐
4/10/ 2004 HBO5 4.232 Bachelor 5.035 VERPLEEGKUNDE TOTAAL 9.267
≠ 2014 vs 2013
4/10/ 2005 4.392 5.026 9.418
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 4.800 4.691 5.075 5.458 6.134 6.510 7.194 8042 8.238 2,4% 5.202 5.497 5.852 6.582 7.564 8.086 8.221 8584 8.724 1,6 % 10.002 10.188 10.927 12.040 13.698 14.596 15.415 16.626 16.962
Bron: VVSKO, VLHORA en POV 16 Stijging in % sinds 2004: + 83%
Evolutie verpleegkunde (HBO5 en Bach) per provincie Verpleegkunde (HBO5 + Bachelor) 4.500 4.000 3.500 Aantal
3.000 2.500 2.000 1.500 1.000
≠ 2014 vs 2013
500 0
4/10/ 2004 ANTWERPEN 2.279 OOST‐VLAANDEREN 2.109 WEST‐VLAANDEREN 2.191 LIMBURG 1.711 BRUSSEL 358 VLAAMS‐BRABANT 619
4/10/ 2005 2.400 2.025 2.112 1.873 368 640
4/10/ 2006 2.585 2.129 2.242 1.868 418 760
4/10/ 2007 2.721 2.197 2.325 1.774 422 749
4/10/ 2008 2.901 2.471 2.497 1.769 409 880
4/10/ 2009 3.185 2.733 2.761 1.940 451 970
4/10/ 2010 3.389 3.265 3.187 2.195 562 1.100
4/10/ 2011 3.687 3.400 3.404 2.382 597 1.126
4/10/ 2012 3.901 3.545 3.592 2.655 621 1.101
4/10/ 2013 4.125 3.758 3.885 3.023 690 1.145
4/10/ 2014 4.249 4.042 3.814 3.001 695 1.161
3 % 8 % ‐2 % ‐1 % 1 % 1 %
Bron: VVSKO, VLHORA en POV 17 Stijging in % sinds 2004: + 83%
Evolutie HBO5 verpleegkunde per provincie 2500
Evolutie #studenten HBO5 verpleegkunde
2000
Aantal
1500
1000
500
0
Sept. 2002
‘03
‘04
‘05
‘06
‘07
‘08
‘09
‘10
‘11
’12
‘13
Antwerpen HBO5
694
723
734
828
1016
973
1083
1196
1321
1414
1530
1.590
Oost‐Vlaanderen
1024
1091
992
973
1015
1028
1153
1214
1412
1474
1694
1.873
West‐Vlaandern
1138
1179
1239
1172
1265
1256
1360
1468
1636
1735
1873
2.119
Limburg
869
902
934
1069
1083
1033
1058
1138
1255
1350
1601
1.884
Brussel
53
57
83
81
127
135
117
129
153
153
138
155
Vlaams‐Brabant
226
240
250
269
294
266
304
313
357
384
358
421
‘14
≠ 2014 vs 2013
‐5 % 2.170 16 % 2.117 0 % 1.864 ‐1 % 170 10 % 401 ‐5 % 1.516
18 Stijging in % sinds 2004: + 95 %
Evolutie bacheloropleiding verpleegkunde per provincie 3000 2500
Aantal
2000 1500 1000 500 0 ANTWERPEN OOST‐VLAANDEREN WEST‐VLAANDEREN LIMBURG BRUSSEL VLAAMS‐BRABANT
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
≠ 2014 vs 2013
1545 1572 1569 1748 1818 1989 2068 2273 1117 1052 1114 1169 1318 1519 1853 1926 952 940 977 1069 1137 1293 1551 1669 777 804 785 741 711 802 940 1032 275 287 291 287 292 322 409 444 369 371 466 483 576 657 743 742
8 % ‐1 % ‐4 % 0 % ‐2 % 5 %
2.371 1851 1719 1054 483 743
2.371 1.885 1766 1139 535 724
2.733 1.872 1.697 1.137 525 760
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
19 Stijging in % sinds 2004: + 73 %
Verpleegkunde: verhouding bachelor vs HBO5 Aandeel bachelorstudenten in Nederlandstalig onderwijs % Bachelors in het Nederlandstalig verpleegkundig onderwijs (HBO5 en bachelor) 56,0%
55,0%
% bachelors
54,0%
53,0%
52,0%
51,0%
50,0%
49,0% % Bachelors
4/10/2004 4/10/2005 4/10/2006 4/10/2007 4/10/2008 4/10/2009 4/10/2010 4/10/2011 4/10/2012 4/10/2013 4/10/2014 54,3%
53,4%
52,0%
54,0%
53,6%
54,7%
55,2%
55,4%
53,3%
51,6%
51,4%
20
Verhouding bachelor HBO5 Aandeel bachelorstudenten verpleegkunde per provincie Aandeel bachelor studenten op totaal # studenten verpleegkunde 80% 75% 70% 65% Percentage
60% 55% 50% 45% 40% 35% 30%
4/10/2004 4/10/2005 4/10/2006 4/10/2007 4/10/2008 4/10/2009 4/10/2010 4/10/2011 4/10/2012 4/10/2013 4/10/2014
Antwerpen
68%
66%
61%
64%
63%
62%
61%
62%
61%
61%
64%
Oost‐Vlaanderen
53%
52%
52%
53%
53%
56%
57%
57%
52%
50%
46%
West‐Vlaanderen
43%
45%
44%
46%
46%
47%
49%
49%
48%
45%
44%
Limburg
45%
43%
42%
42%
40%
41%
43%
43%
40%
38%
38%
Brussel
77%
78%
70%
68%
71%
71%
73%
74%
78%
78%
76%
Vlaams‐Brabant
60%
58%
61%
64%
65%
68%
68%
66%
67%
63%
65%
21
Indicatoren studenten verpleegkunde per provincie 2014‐2015 Oost‐Vlaanderen 1.468.932 # inwoners 2014 # studenten VK '14-'15 4.042 Verschil tov. 2010 124% 26.227 # geregistreerde VK student / inw 0,28% VK / inw 1,79% % bachelor 46%
West‐Vlaanderen 1.175.508 # inwoners 2014 # studenten VK '14-'15 3.814 Verschil tov. 2010 120% 24.384 # geregistreerde VK student / inw 0,32% VK / inw 2,07% % bachelor 44%
Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1.163.486 # inwoners 2014 # studenten VK '14-'15 695 Verschil tov. 2010 124% 8.968 # geregistreerde VK student / inw 0,06% VK / inw 0,77% % bachelor 76%
Antwerpen # inwoners 2014 # studenten VK '14‐'15 Verschil tov. 2010 # geregistreerde VK student / inw VK / inw % bachelor
1.802.719 4.249 125% 26.483 0,24% 1,47% 64%
Limburg # inwoners 2014 # studenten VK '14‐'15 Verschil tov. 2010 # geregistreerde VK student / inw VK / inw % bachelor
856.280 3.001 137% 16.015 0,35% 1,87% 38%
Vlaams‐Brabant 1.107.266 # inwoners 2014 # studenten VK '14-'15 1.161 Verschil tov. 2010 106% 18.520 # geregistreerde VK student / inw 0,10% VK / inw 1,67% % bachelor 65%
Bacheloropleiding: VLHORA telling 4/10/2014 HBO5: VSKO spoedtelling en bevraging GO
Versie 01/11/2014
Evolutie master verpleeg‐ en vroedkunde Evolutie masteropleiding verpleeg‐ en vroedkunde (excl. schakeljaar) 400 357
373
372
371
350 298
308
300
293
Aantal
250 200 150 100 50 0
2008‐2009
2009‐2010
2010‐2011
2011‐2012
2012‐2013
2013‐2014
2014‐2015
UA
70
69
89
107
97
100
99
KU Leuven
76
72
68
82
101
104
126
Ugent
135
124
136
168
175
168
146
VUB
17
43
0
Totaal
298
308
293
357
373
372
371
Bron: Hogeronderwijsregister en rapportering vanuit de universiteiten
Ergotherapie Evolutie totaal # ergotherapiestudenten 3000 2500 Aantal
2000 1500 1000 500 0
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/11/ 4/11/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Totaal 1341 1345 1363 1411 1448 1595 1738 1861 1984 2237 2480 Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
Evolutie ergotherapie per provincie Ergotherapie 1.000 900 800 700 Aantal
600 500 400 300 200
≠ 2014 vs 2013
100 0
4/10/2005 4/10/2006 4/10/2007 4/10/2008 4/10/2009 4/10/2010 4/10/2011 4/11/2012 4/10/2013 4/10/2014
ANTWERPEN
352
349
355
369
377
376
410
455
537
643
OOST‐VLAANDEREN
434
451
480
499
577
652
720
762
880
877
WEST‐VLAANDEREN
209
203
210
225
287
302
295
300
312
343
LIMBURG
246
251
255
232
234
266
286
302
350
422
BRUSSEL
104
109
111
123
120
142
150
165
158
195
20 % 0 % 10 % 21 % 23 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
25 Stijging in % sinds 2004: + 85 %
Evolutie medische beeldvorming Medisch Beeldvorming 300 250
Aantal
200 150 100 50 0 Medisch BV BRUSSEL
≠ 2014 vs 2013
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 94
102
127
131
143
164
190
211
215
251
276
10 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
26 Stijging in % sinds 2004: + 194 %
Medisch laboratiorium technoloog Totaal # MLT studenten 2500
Aantal
2000 1500 1000 500 0
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Totaal 721 790 970 1062 1272 1433 1493 1635 1784 1975 2116 Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
Evolutie MLT per provincie Medisch laboratorium technoloog
600 500
Aantal
400 300 200 100 0
ANTWERPEN OOST‐VLAANDEREN
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 161
211
271
292
329
346
367
424
472
515
552
WEST‐VLAANDEREN LIMBURG
348 91 26
297 97 24
267 122 85
299 137 95
343 142 120
384 162 121
446 205 144
443 221 142
461 245 163
514 267 165
538 299 150
BRUSSEL VLAAMS‐BRABANT
17 78
34 127
57 168
58 181
63 196
72 244
80 251
117 288
124 319
156 358
217 360
≠ 2014 vs 2013
7 % 5 % 12 % ‐9 % 39 % 1 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
28 Stijging in % sinds 2004: + 193 %
Vroedkunde Evolutie totaal # studenten vroedkunde 2500
Aantal
2000 1500 1000 500 0
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 TOTAAL 1186 1312 1457 1514 1671 1898 1955 2066 2059 1905 1942 Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
Evolutie vroedkunde per provincie Vroedkunde 800 700 600
Aantal
500 400 300
≠ 2014 vs 2013
200 100 0
4/10/20 04
4/10/20 05
4/10/20 06
4/10/20 07
4/10/20 08
4/10/20 09
4/10/20 10
4/10/20 11
4/11/20 12
4/10/20 13
4/10/20 14
ANTWERPEN
475
555
532
550
574
633
652
709
716
684
744
OOST‐VLAANDEREN
203
243
325
321
378
434
431
434
439
386
366
WEST‐VLAANDEREN
153
163
227
242
269
299
330
329
325
290
282
LIMBURG
144
144
143
144
143
149
154
157
149
150
176
BRUSSEL
76
87
94
112
134
152
173
194
191
202
216
VLAAMS‐BRABANT
135
120
136
145
173
231
215
243
239
193
158
9 % ‐5 % ‐3 % 17 % 7 % ‐18 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
30 Stijging in % sinds 2004: + 64 %
Orthopedagogie
Aantal
Totaal # studenten orthopedagogie (bachelor) 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Totaal 2570 2966 3495 3675 3829 3795 3873 4207 4235 4426 4585
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
Evolutie orthopedagogie per provincie Orthopedagogie 2.000 1.800 1.600 1.400 Aantal
1.200 1.000 800 600 ≠ 2014 vs 2013
400 200 0
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14
OOST‐VLAANDEREN WEST‐VLAANDEREN
748 736 348
904 876 376
1.047 1.081 387
1.175 1.130 382
1.275 1.196 330
1.391 1.079 366
1.516 1.011 381
1.684 1.070 397
1.645 1.142 397
1.674 1.263 395
1.772 6 % 1.338 6 % 434 10 %
LIMBURG BRUSSEL
528 210
567 243
680 300
683 305
722 306
676 283
722 243
795 261
792 259
840 254
814 ‐3 % 227 ‐11 %
ANTWERPEN
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
32 Stijging in % sinds 2004: + 78 %
Toegepaste psychologie Totaal # studenten toegepaste psychologie 2500
Aantal
2000 1500 1000 500 0
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ '4/10/ '4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Totaal 1020 1256 1519 1587 1704 1903 1962 2032 1969 1977 2099 Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
Evolutie toegepaste psychologie per provincie 1.400
Toegepaste psychologie
1.200
1.000
Aantal
800
600
400
200
0
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ANTWERPEN 794 874 983 1.067 1.134 1.230 1.243 1.326 1.239 1.253 1.302 WEST‐VLAANDEREN 226 382 536 520 570 673 719 706 730 724 797
≠ 2014 vs 2013
4 % 10 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
34 Stijging in % sinds 2004: + 106 %
Evolutie Nederlandstalige professionele bacheloropleidingen Evolutie bacheloropleidingen gezondheidszorg en welzijn 10000 9000 8000 7000
Aantal
6000 5000 4000 3000
≠ 2014 vs 2013
2000 1000 0
4/10/2004 4/10/2005 4/10/2006 4/10/2007 4/10/2008 4/10/2009 4/10/2010 4/10/2011 4/11/2012 4/10/2013 4/10/2014
Verpleegkunde
5035
5026
5202
5497
5852
6582
7564
8086
8221
8584
8.724
Orthopedagogie
2570
2966
3495
3675
3829
3795
3873
4207
4235
4426
4.585
Toegepast psychologie
1020
1256
1519
1587
1704
1903
1962
2032
1969
1977
2.099
Ergotherapie
1341
1345
1363
1411
1448
1595
1738
1861
1984
2237
2.480
Vroedkunde
1186
1312
1457
1514
1671
1898
1955
2066
2059
1905
1.942
Laborant
721
790
970
1062
1193
1329
1493
1635
1784
1975
2.116
Med. Beeldvorming
94
102
127
131
143
164
190
211
215
251
276
2 % 4 % 6 % 11 % 2 % 7 % 10 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
35 Stijging in % sinds 2004: + 86 %
Evolutie bacheloropleidingen Antwerpen 3000
Antwerpen
2500
Aantal
2000 1500 1000 500 0
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14
Verpleegkunde (bach)
1545
1572
1569
1748
1818
1989
2068
2273
2371
2535
2.733
Vroedkunde Ergotherapie MLT
475 344
555 352
532 349
550 355
574 369
633 377
652 376
709 410
716 455
684 537
744 643
161 748
211 904
271 1047
292 1175
329 1275
346 1391
367 1516
424 1684
472 1645
515 1674
552 1.772
794
874
983
1067
1134
1230
1243
1326
1239
1253
1.302
Orthopedagoie Toegep.psych.
≠ 2014 vs 2013
8 % 9 % 20 % 7 % 6 % 4 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
36 Stijging in % sinds 2004: + 90 %
Evolutie bacheloropleidingen Oost‐Vlaanderen Oost‐Vlaanderen 2500
Aantal
2000 1500 1000 500 0 Verpleegkunde Vroedkunde Ergotherapie MLT Orthopedagoie
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 1117 203 464
1052 243 434
1114 325 451
1169 321 480
1318 378 499
1519 434 577
1853 431 652
1926 434 720
1851 439 762
1885 386 880
1.872 366 877
348 736
297 876
267 1.081
299 1.130
343 1.196
384 1.079
446 1.011
443 1.070
461 1.142
514 1.263
538 1.338
≠ 2014 vs 2013
‐1 % ‐12 % 15% 11% 11%
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
37 Stijging in % sinds 2004: + 74 %
Evolutie bacheloropleidingen West‐Vlaanderen 2000
West‐Vlaanderen
1800 1600
Aantal
1400 1200 1000 800 600 400 200 0
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14
Verpleegkunde Vroedkunde Ergotherapie MLT Orthopedagoie Toegep.psych.
952 153
940 163
977 227
1069 242
1137 269
1293 299
1551 330
1669 329
1719 325
1766 290
1.697 282
205 91
209 97
203 122
210 137
225 142
287 162
302 205
295 221
300 245
312 267
343 299
348
376
387
382
330
366
381
397
397
395
434
226
382
536
520
570
673
719
706
730
724
797
≠ 2014 vs 2013
‐4 % ‐3 % 10 % 12 % 10 % 10 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
Stijging in % sinds 2004: + 95 % 38
Evolutie bacheloropleidingen Vlaams‐Brabant 800
Vlaams‐Brabant
700 600 Aantal
500 400 300 200 100 0 Verpleegkunde Vroedkunde MLT
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 369 135
371 120
466 136
483 145
576 173
657 231
743 215
742 243
743 239
724 193
760 158
78
127
168
181
196
244
251
288
319
358
360
≠ 2014 vs 2013
5 % ‐18 % 1 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014 (VERPLEEGKUNDE: BACHELOR EN HBO5 SAMEN)
39 Stijging in % sinds 2004: + 120 %
Evolutie bacheloropleidingen Limburg Limburg 1200
Aantal
1000 800 600 400 200 0 Verpleegkunde Vroedkunde Ergotherapie MLT Orthopedagoie
4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/10/ 4/11/ 4/10/ 4/10/ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 777 144 213 26 528
804 144 246 24 567
785 143 251 85 680
741 144 255 95 683
711 143 232 120 722
802 149 234 121 676
940 154 266 144 722
1032 157 286 142 795
1054 149 302 163 792
1139 1.137 150 176 350 422 165 150 840 814
≠ 2014 vs 2013
0 % 17 % 21 % ‐9 % ‐3 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014 (VERPLEEGKUNDE: BACHELOR EN HBO5 SAMEN)
40 Stijging in % sinds 2004: + 60 %
Evolutie bacheloropleidingen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Brussel 600 500
Aantal
400 300 200 100 0 Verpleegkunde Vroedkunde Ergotherapie MLT Orthopedagoie Medisch BV
4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/10/20 4/11/20 4/10/20 4/10/20 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 275 76
287 87
291 94
287 112
292 134
322 152
409 173
444 194
483 191
535 202
525 216
115 17
104 34
109 57
111 58
123 63
120 72
142 80
150 117
165 124
158 156
195 217
210 94
243 102
300 127
305 131
306 143
283 164
243 190
261 211
259 215
254 251
227 276
≠ 2014 vs 2013
‐2 % 7 % 23 % 39 % ‐11 % 10 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014 (VERPLEEGKUNDE: BACHELOR EN HBO5 SAMEN)
41 Stijging in % sinds 2004: + 110 %
Evolutie # generatiestudenten van diverse bacheloropleidingen Evolutie # generatiestudenten bacheloropleidingen 3.000 2.500
Aantal
2.000 1.500 1.000 500 0
Aandeel in 2014 # 2004
# 2005
# 2006
# 2007
# 2008
# 2009
# 2010
# 2011
# 2012
#2013
#2014
Bach. Verpleegkunde
1.108
1.307
1.321
1.812
1.746
1.898
2.288
2.390
2.274
2.253
2.425
Bach. Orthopedagogie
831
1.014
1.279
1.115
1.166
1.139
1.136
1.332
1.201
1.163
1.263
Bach. Vroedkunde
361
501
462
557
561
649
594
632
659
517
623
Bach. Ergotherapie
431
416
361
431
463
501
544
557
623
657
740
Bach. Toegep. Psych.
425
430
416
484
475
593
579
727
516
511
566
Bach. MLT
205
194
270
302
336
331
383
436
467
463
505
28% 28 % 32 % 29 % 27 % 24 %
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
42
% generatiestudenten per opleiding 2011‐2012‐2013‐ 2014 % generatiestudenten 2011 ‐ 2012 ‐ 2013 ‐ 2014 bacheloropleidingen 40% 35% 30%
Astitel
25% 20% 15% 10% 5% 0% Bach. Verpleegkunde
Bach. Orthopedagogie
Bach. Vroedkunde
Bach. Ergotherapie
Bach. Toegep. Psych.
Bach. MLT
% 2011
30%
32%
31%
30%
36%
27%
% 2012
28%
28%
32%
31%
26%
26%
% 2013
26%
26%
27%
31%
26%
23%
2014%
28%
28%
32%
29%
27%
24%
Bron: VLHORA‐telling 4/10/2014
43
Aantal actieve verzorgenden 31/12/2012
30/06/2013
31/12/2013
30/06/2014
Gesubsidieerde 16.785 verzorgenden verzorgenden binnen de (12.534VTE) diensten voor gezinszorg *
16.940 verzorgenden (12.690,VTE)
17.242 verzorgenden (12.973 VTE)
17.393 verzorgenden (13.084 VTE)
17.458 Alle verzorgenden, verzorgenden incl. sociale (13.077 VTE) maribel, gesco en andere tewerkstellings‐ statuten *
17.547 verzorgenden (13.172VTE)
17.852 verzorgenden (13.463 VTE)
18.046 verzorgenden (13.610 VTE)
*Bron: Ilse Goossens, Vlaams agentschap zorg en gezondheid
44
Aantal geregistreerde verzorgenden in Vlaanderen Aantal geregistreerde verzorgden, Agentschap Zorg en Gezondheid Vlaanderen 20.000 18.000
17.547
17.458
17.852
18.046
Aantal
16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0
Koppen
VTE
31/12/2012 GESCO, Soc. Maribel en andere Regulier geregistreerde verzorgenden
673 16.785
543 12.534
*Bron: Ilse Goossens, Vlaams agentschap zorg en gezondheid
Koppen
VTE
30/06/2013 607 16.940
482 12.690
Koppen
VTE
31/12/2013 610 17.242
490 12.973
Koppen
VTE
30/06/2014 653 17.393
525 13.084
# Geregistreerde zorgkundigen
Aantal
Totaal # geregistreerde zorgkundigen in Vlaanderen + BHG (+ 25 %) 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 ‐ Totaal
31‐12‐2010 43.611
31‐12‐2011 48.029
31‐12‐2012 54.704
31/12/2013 60.058
Bron: FOD, Jaarstatistieken van de beoefenaars van gezondheidszorgberoepen in België, 2013 46
# Zorgkundigen per provincie
Aantal
# geregistreerde zorgkundigen obv. woonplaats 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 ‐ Antwerpen Oost‐Vlaanderen West‐Vlaanderen Vlaams‐Brabant Limburg Brussels HG
31‐12‐2010
31‐12‐2011
31‐12‐2012
31/12/2013
10.372 9.750 8.276 5.882 4.667 4.664
11.409 10.586 9.119 6.467 5.180 5.268
13.040 12.089 10.365 7.307 6.119 5.784
14.267 13.220 11.493 7.893 6.909 6.276
≠ 2013 vs 2012
9 % 9 % 11 % 8 % 13% 9 %
Bron: FOD, Jaarstatistieken van de beoefenaars van gezondheidszorgberoepen in België, 2013 47 Stijging in % sinds 2010: + 38 %
# geregistreerde verpleegkundigen Totaal # verpleegkundigen in Vlaanderen + BHG 122.000 120.000
Aantal
118.000 116.000 114.000 112.000 110.000
Totaal
31‐12‐2011 114.060
31‐12‐2012 117.123
31/12/2013 120.597
Bron: FOD, Jaarstatistieken van de beoefenaars van gezondheidszorgberoepen in België, 2013 48 Stijging in % sinds 2011: + 5,7 %
# geregistreerde verpleegkundigen per provincie
Aantal
# verpleegkundigen o.b.v. woonplaats 27.000 25.000 23.000 21.000 19.000 17.000 15.000 13.000 11.000 9.000 7.000 Antwerpen Oost‐Vlaanderen West‐Vlaanderen Vlaams‐Brabant Limburg Brussels HG
31‐12‐2011
31‐12‐2012
31/12/2013
25.295 24.915 22.835 17.677 15.153 8.185
25.822 25.471 23.679 18.046 15.541 8.564
26.483 26.227 24.384 18.520 16.015 8.968
≠ 2013 vs 2012
2,6 % 2,9 % 2,9 % 2,6 % 3,0 % 4,7 %
Bron: FOD, Jaarstatistieken van de beoefenaars van gezondheidszorgberoepen in België, 2013 49 Stijging in % sinds 2011: + 5,7 %
Nog enkele bijkomende boordtabellen over de arbeidsmarkt in de social profit Met dank aan SERV en VERSO
Evolutie arbeidsplaatsen
51
Spreiding medewerkers
52
Jobs volgens Karasek‐model
53
Werkbaarheid naar sector
54
Werkbaarheidsrisico’s
55
Werkbaarheid ziekenhuizen
56
Werkbaarheid in gezins‐ en bejaardenhulp
57
Werkbaarheid ouderenzorg
58
Werkbaarheid welzijnswerk
59
Werkbaarheid GGZ
60
Kwaliteitsvolle job
61
Evolutie kwaliteitsvolle jobs in gezondheids‐ en welzijnszorg
62
Combinatie gezin‐werk naar sector
63
Genderverdeling
Gezinszorg
WZC en ZH
KO en WZ
64
Kansengroepen
65
Nieuwe Belgen en niet Belgen
66
Leeftijdsverdeling in de sectoren
Gezinszorg
WZC en ZH
KO en WZ
67
Geïndexeerde leeftijdsverdeling
68
Tempus Fugit. Een aggiornamento van toekomstverkenningen voor de zorgberoepen in de Vlaamse Gemeenschap
17/03/2014 – Brussel Zorgvernieuwingsplatform Lon Holtzer, zorgambassadeur, Vlaamse Overheid 69
Opdracht • Update van de studie die het HIVA uitvoerde in 2000 • Kernvraag: – Aan welk soort beroepsbeoefenaars hebben we nood in de toekomst? – Veel aandacht voor verpleegkunde, maar wat met verzorgenden, zorgkundigen, opvoeders, begeleiders in de kinderopvang….
• Vraag is dus ruimer dan in 2000 • Het is een trendanalyse. De absolute aantallen zijn alleen indicatief 70
Beperkingen aan de studie • Zeer moeilijk om betrouwbare gegevens te krijgen – Onvoorstelbaar complex geheel van diploma’s – getuigschriften – benamingen – doorstroommogelijkheden
• Het zijn vooruitzichten bij gelijkblijvend beleid. Impact van decreet op de integrale jeugdhulp en op kinderopvang ? • De werkgelegenheid is voor sommige groepen beduidend te laag ingeschat omdat niet alle sectoren zijn meegenomen – Enkele voorbeelden: • Opvoeders: alleen voorzieningen voor mensen met een beperking. Quid bijzondere jeugdzorg • Zorgkundigen: sector thuisverpleegkunde niet meegenomen 71
Tempus Fugit in grote lijnen • Momenteel gap dichtgereden – Jongste 5 jaar: 100.000 personen die een opleiding hebben afgerond met diploma, brevet, getuigschrift in zorg‐ of welzijnsopleidingen.
• 16.000 verpleegkundigen en 21.000 verzorgenden/zorgkundigen nodig de komende 5 jaar – 16.000 studenten verpleegkunde – 33.000 studenten personenzorg (excl. CVO‐VDAB)
• MAAR – Vanaf 2020 neemt gap terug zienderogen toe – Vervangingsvraag is groter dan uitbreidingsvraag 72
Evolutie afgestudeerden zorgberoep, Vlaamse Gemeenschap (Netto cijfers, realisaties: 2000‐2014, hoge scenario’s: 2015‐2059)
73
Verpleegkundigen: vraag en aanbod in de toekomst 140.000 120.000
Aantal
100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 ‐ 2009
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
Aanbod (in #) 63.767 69.437 73.954 75.100 76.347 78.865 82.244 86.379 90.041 92.630 93.802 Vraag (in #) 63.767 69.437 76.022 80.774 85.654 92.812 101.772 111.086 118.667 123.203 124.547 74
Zorgkundigen voor ZH en WZC: vraag en aanbod in de toekomst 90.000 80.000 70.000 Aantal
60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 ‐ 2009
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
Aanbod (in #) 28.975 32.612 34.760 37.557 39.193 41.949 45.201 48.158 48.927 47.653 46.993 Vraag (in #) 28.975 32.612 37.665 41.572 45.538 51.229 59.135 67.627 75.179 81.280 82.177
75
Verzorgenden voor gezinszorg: vraag en aanbod in de toekomst 45.000 40.000 35.000 Aantal
30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 ‐ 2009
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
Aanbod (in #) 16.228 17.458 19.369 21.439 23.436 25.498 27.386 30.371 35.110 39.152 41.065 Vraag (in #) 16.228 17.458 19.516 21.415 23.388 25.928 29.189 32.373 35.222 37.523 38.033
76
Begeleiders in de kinderopvang: vraag en aanbod in de toekomst
Aantal
Begeleiders in de kinderopvang: vraag en aanbod in de toekomst 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 ‐ 2009
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
Aanbod (in #) 25.463 26.206 28.623 30.527 32.994 35.949 38.878 41.491 43.500 45.649 47.241 Vraag (in #) 25.463 26.206 27.526 27.559 26.984 26.890 27.506 28.130 28.113 27.391 27.678
77
Kine voor ZH, WZC en zelfstandigen: vraag en aanbod in de toekomst KINE: vraag en aanbod in de toekomst 35.000 30.000 Aantal
25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 ‐ 2009
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
Aanbod (in #) 17.143 18.538 17.277 16.597 16.041 15.153 14.099 13.800 14.445 15.130 15.437 Vraag (in #) 17.143 18.538 19.983 21.294 22.494 23.764 24.594 25.299 27.109 28.875 28.781
78
Jaarlijks benodigde groei / krimp van 6 zorgberoepen (berekend per blok van 5 jaar) Jaarlijks benodigde groei / krimp van 6 zorgberoepen (berekend per blok van 5 jaar) 8.000 6.000 4.000
Aantal
2.000 0 ‐2.000 ‐4.000 ‐6.000
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
Verpleegkundigen
0
414
1.135
1.861
2.789
3.906
4.941
5.725
6.115
6.149
Zorgkundigen
0
581
803
1.269
1.856
2.787
3.894
5.250
6.725
7.037
Verzorgenden
0
29
‐5
‐10
86
361
400
22
‐326
‐606
Begeleiders Kinderopvang
0
‐219
‐594
‐1.202
‐1.812
‐2.274
‐2.672
‐3.077
‐3.652
‐3.913
Kinesisten
0
541
939
1.291
1.722
2.099
2.300
2.533
2.749
2.669
Totaal
0
18
‐252
‐625
‐448
605
1.490
2.047
2.249
1.196
79
Evolutie van de werkgelegenheid in de sector in koppen
80
Synthese van de evolutie van de vraag naar arbeidskrachten in de sector 160.000 140.000 120.000
Aantal
100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 ‐ 2009 Ziekenhuizen WZC Thuiszorg Kind & Gezin
2010‐ 2014
2015‐ 2019
2020‐ 2024
2025‐ 2029
2030‐ 2034
2035‐ 2039
2040‐ 2044
2045‐ 2049
2050‐ 2054
2055‐ 2059
50.020 52.226 54.284 57.175 60.534 64.366 67.929 71.312 73.273 73.875 73.789 38.293 44.389 54.578 63.355 71.567 80.528 92.701 107.339 122.798 136.415 139.437 39.096 43.190 48.949 54.206 59.191 64.609 70.568 76.158 81.904 86.873 88.262
26.226 26.960 28.293 28.302 27.720 27.631 28.294 28.907 28.896 28.198 28.459 Voorzieningen PmB 13.571 13.941 14.098 14.468 14.753 15.143 15.385 15.532 15.575 15.581 15.715
81
Index: stijgingen nemen in de toekomst meer toe dan ze in het verleden deden. Evolutie werkgelegenheid 2000-2020 200% 180%
TOEKOMST
160% 140% 120% 100%
2000
2010
2015
2020
WZC
100%
152%
175%
194%
Gezinszorg
100%
142%
153%
163%
Verzorgenden
100%
135%
147%
158%
ThuisVK
100%
123%
134%
144%
Verpleegkundigen
100%
116%
124%
131%
Ziekenhuizen
100%
105%
107%
110%
VERLEDEN
82
Conclusies korte termijn • Bestendiging van de gegevensstroom en analyse, in samenwerking met het departement WVG. • De gap is dichtgeslagen voor de komende 5 à 10 jaar als we de instroom op een even hoog peil kunnen houden. • De VDAB oproepen om de zorgberoepen te blijven ondersteunen. Op die manier werken we op de noodzakelijke zij‐instroom. • Sensibilseren van etnisch culturele minderheden 83
Conclusies • De komende 5 jaar de toekomst voorbereiden – – – – – –
Vermaatschappelijking van de zorg Leeftijdsbewust personeelsbeleid Zorgorganisatie, Generieke opleidingen Uitbouw niet‐residentiële zorg Uitbouw van zelfzorg en mantelzorg
• Slimmer zorgen voor morgen, met een geïntegreerd beleid dat rekening houdt met de toekomstige schaarste aan manpower 84
We blijven ervoor gaan….
85
Referentie • Tempus fugit: Een aggiornamento van toekomstverkenningen voor de zorgberoepen in de Vlaamse Gemeenschap. • Promotor: Prof. dr. Jozef Pacolet Onderzoekers: Prof. dr. Jozef Pacolet, Joris Vanormelingen & Annelies De Coninck • HIVA ‐ Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, KU Leuven • http://steunpuntwvg.be/images/rapporten‐en‐ werknotas/tempus‐fugit 86
Contactgegevens Eleonora (Lon) Holtzer Zorgambassadeur GSM: 0486 09 85 85
[email protected] [email protected] http://www.twitter.com/zorgambassadeur Facebook: “een zorgjob ik ga ervoor” http://be.linkedin.com/in/lonholtzer
www.ikgaervoor.be én www.ikgaervoor.be/pro 87
