JAARVERSLAG 2012
VZW Provinciaal Centrum voor Hulpverlening inzake Kindermishandeling Boerenkrijgsingel 30 3500 Hasselt
JAARVERSLAG 2012
011/274672
[email protected] www.vklimburg.be
1
INHOUD INLEIDING .................................................................................................................................. 3 DEEL 1: ALGEMENE GEGEVENS ........................................................................................ 4 De missie van het VK ............................................................................................................... 4 Het beheer van het VK Limburg ......................................................................................... 5 Algemene Vergadering Raad van Bestuur Het Dagelijks Bestuur Personeel
1712……………………………………………………………………………………………………………………….. 6 Kind & Gezin en de VK’s.......................................................................................................... 6 1. 2.
Het Sectoroverleg Kind & Gezin en de VK’s ........................................................ 6 Forum ............................................................................................................................... 7
DEEL 2: CIJFERGEGEVENS VKVK-LIMBURG ....................................................................... 8 Meldingen……………................................................................................................................................. 8 De melders… ..........................................................................................................................................13 Problematieken ....................................................................................................................................16
DEEL 3: VK LIMBURG EN PARTNERs ..............................................................................20 1. 2. 3.
Op Vlaams niveau. .....................................................................................................................20 Op Provinciaal niveau .............................................................................................................20 Op Centrumniveau ....................................................................................................................22
DEEL 4: NIETNIET-CLIËNTGEBONDEN ACTIVITEITEN ........................................................24 Internationaal Congres....................................................................................................................24 Studiedagen, externe vorming .........................................................................................................24 Dienst- en themavoorstellingen ....................................................................................................25 Werkgroepen ........................................................................................................................................25
DEEL 5: een blik op de toekomst ................................................................................26 Bijlagen
JAARVERSLAG 2012
2
INLEIDING Geen enkel kind hoort mishandeld te worden! Rekening houdende met onze jaarcijfers 2012 moeten wij echter vaststellen dat dit niet zo is; 2012 is niet anders dan de vorige jaren! De rechten van onze kinderen worden niet altijd gerespecteerd. We willen dan ook vanuit het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Limburg (VK) de strijd tegen kindermishandeling en het respecteren van de rechten van onze kinderen hoog op de politieke en maatschappelijke agenda blijven zetten. Om dit te realiseren kunnen wij als bestuurders van het VK met een grote fierheid en waardering terugvallen op een volwaardig team. Een team dat er effectief staat met een streven naar de invulling van een hoogst efficiënte zorgverlening. Een team dat soms met weinig medewerkers aan uitdagingen en maatschappelijke verwachtingen tegemoet moet komen die niet in verhouding zijn. Dit geeft regelmatig een gevoel dat er steeds meer dient gedaan te worden met dezelfde middelen. Buiten de professionele deskundigheid van iedere individuele medewerker is een goed ondernemerschap eveneens essentieel. Het mag eens geschreven worden dat alle bestuurders van het VK Limburg al jaren een bijdrage leveren vanuit een vrijwilligersstatuut. Uitdagingen op vlak van een degelijk en transparant financieel economisch beleid, investeringen op vlak van huisvestiging, informatisering en kwaliteitsbeleid, zijn samen met een evenwichtig financieel haalbaar personeelsbeleid een aantal voorbeelden hiervan. Om een antwoord te geven op al deze toekomstige verwachtingen zal er op minder lange termijn verder moeten gezocht worden voor een continuïteit van een bestuurlijk -organisatorische beleid versus zorginhoudelijk beleid en dit op basis van een nieuwe vorm van ondernemerschap. Een aandachtspunt dat ongetwijfeld vervolg zal krijgen in 2013. Wij zullen ons als VK Limburg blijven inzetten voor vernieuwende projecten, nauwere samenwerking met alle zorgactoren die een verantwoordelijkheid hebben in de zorg van onze mishandelde kinderen. Dit is alleen mogelijk met de inzet van intrinsiek gemotiveerde en gedreven professionele medewerkers en dit op vlak van bestuur en zorginhoudelijk niveau. Binnen het VK is hier alvast geen gebrek aan: dank aan ieder zijn bijdrage.
Namens de Raad van Bestuur Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Limburg J. Geebelen Voorzitter
JAARVERSLAG 2012
3
DEEL 1. ALGEMENE GEGEVENS
De missie van het VK Op 27/02/03 keurden de bestuursorganen en de medewerkers van de VZW Provinciaal Centrum voor hulpverlening inzake kindermishandeling deze missie goed:
Kindermishandeling is elke situatie waarbij het kind slachtoffer is van bedreigende en/of gewelddadige interacties van fysieke, psychische of seksuele aard en dit passief of actief.
DE MISSIE Het VERTROUWENSCENTRUM KINDERMISHANDELING LIMBURG is de enige erkende nonprofitorganisatie in de provincie Limburg, dat vertrekkend vanuit de zorg om het kind als slachtoffer van vermoedelijke mishandeling ( en /of geweld), multidisciplinair, deskundig en op basis van vertrouwen hulp en diensten wil verlenen.
Meer specifiek wil de hulp- en dienstverlening inhouden : 1. elke zorg of vermoeden omtrent kinderen in een mishandelingsituatie al dan niet anoniem kan gemeld worden en dit 24 op 24 uur. 2. na deskundige risico-inschatting en medisch-psycho-sociale diagnostiek worden kinderen beveiligd en wordt kindermishandeling bespreekbaar gesteld. 3. Kinderen en hun gezin worden begeleid om de mishandeling te stoppen en om aan verandering te werken. 4. kinderen en hun gezin worden gericht doorverwezen naar gespecialiseerde en noodzakelijke hulpverlening. Desgevallend zal deze hulp georganiseerd, gecoördineerd, opgevolgd en bijgestuurd worden. 5. iedere hulpverlener advies en/of overleg vragen omtrent situaties van kindermishandeling. 6. Er is een aanbod op vragen rond informatie-overdracht, vorming en deskundigheidsbevordering rond de thematiek kindermishandeling. 7. Sensibilisering van de samenleving voor de problematiek kindermishandeling en signalen geven aan de bevoegde instanties omtrent ontwikkelingen en knelpunten, tekorten en behoeften inzake de hulpverlening rond kindermishandeling.
JAARVERSLAG 2012
4
Het beheer van het VK-Limburg
Algemene Vergadering De algemene vergadering telt 28 leden (zie bijlage). De jaarlijkse algemene vergadering vond plaats op 21/05/12. Zij keurden de financiële resultaten, inclusief de balans op 31/12/2011 goed. De jaarrekening in euro werd neergelegd bij de Nationale Bank van België.
Raad van Bestuur
De Raad van Bestuur telt 19 personen (zie bijlage) en kwam in 2012 twee keer samen: 23 januari 2012 en 16 april 2012
Het dagelijks bestuur
Het dagelijks bestuur bestaat uit 7 personen. Zij vergaderen op regelmatige basis samen met de directie om het bestuur van het VK van nabij op te volgen. Ze kwamen in 2012 9 keer samen.
Personeel Per 31/12/2012 telt het team van VK-Limburg contractueel 11,85 FTE (waarvan 1,2 FTE Sociale Maribel) of 15 personen, waarvan effectief ingezet 11,35 FTE Drie van onze medewerkers worden mee ingezet in de werking van het meldpunt geweld, misbruik en kindermishandeling sinds 01/03/2012.
JAARVERSLAG 2012
5
1712 Op 12 maart 2012 is er in Vlaanderen gestart met een centraal meldpunt (één centaal telefoonnummer 1712) waar alle burgers terecht kunnen met al hun vragen omtrent geweld, misbruik en kindermishandeling. Dit meldpunt wordt gerealiseerd in een samenwerking tussen de CAW’s en het VK van eenzelfde provincie. Binnen de provincie Limburg gaat dit over een overeenkomst tussen de CAW’s ’t Verschil en Sonar en het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Limburg. Door het complementaire aanbod, door de bundeling van de deskundigheid , van de middelen en de samenwerkingsverbanden van beide partners, wordt er werk gemaakt van een uniek, professioneel en onafhankelijk meldpunt (zie de visie en missie van 1712). De opdracht (zoals omschreven in de omzendbrief) bestaat er in, een kwaliteitsvol onthaal te voorzien ten aanzien van burgers, die vragen hebben (informatie- en adviesvragen, meldingen) rond de thema’s geweld, misbruik en kindermishandeling. Hiervoor zorgt 1712 voor de nodige vraagverheldering, ondersteuning, bieden van informatie en/of advies en een gepaste doorverwijzing naar de meest aangewezen hulp – en/of dienstverlening. Indien nodig (wanneer het om onrustwekkende situaties gaat waar vanuit het meldpunt de inschatting gemaakt wordt dat de veiligheid van betrokkene(n) niet gegarandeerd kan worden) volgt een melding bij politie/justitie. In 2012 (vanaf 12/03/2012) zijn er op het nummer 1712 in Limburg 465 meldingen toegekomen. De meest gemelde problematieken waren vanaf het begin kindermishandeling en partnergeweld of een combinatie van beide.
Kind en Gezin en de VK’S 1. Het Sectoroverleg Kind en Gezin en de VK’s Het ‘sectoroverleg’ is een overlegtafel tussen Kind en Gezin, Centrale administratie Brussel en de directeur/coördinatoren van de VK’s, het FORUM. Bij een aantal van deze bijeenkomsten schoven de voorzitters van de VK’s mee aan tafel. Volgende thema’s stonden prioritair op de agenda en kwamen op regelmatige basis aan bod tijdens de vergaderingen. 1712: stand van zaken en opvolging Vanuit het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin wordt aan de Vertrouwenscentra Kindermishandeling en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk de opdracht gegeven werk te maken van een centraal meldpunt ”misbruik, geweld en kindermishandeling”. Er werd hiervoor een ‘taskforce’ (werkgroep) opgericht om de opstart van dit meldpunt voor te bereiden en verder op te volgen. Vanuit dit overleg wordt de opstart en de verdere evolutie eveneens mee opgevolgd. De directies van de VK’s nemen deel aan de taskforce samen met een vertegenwoordiger van K&G.
JAARVERSLAG 2012
6
Het Proces Maatschappelijke Noodzaak in kader van het nieuwe decreet Integrale Jeugdhulp De opdracht Maatschappelijke Noodzaak krijgt meer vorm en wordt bediscussieerd. O.a. de vraag naar de impact van deze ontwikkelingen op de werking van de VK’s is een belangrijk item. Er wordt gedacht rond de decretale verankering, de betrokkenheid van de VK’s bij de uitwerking, processen worden bekeken, enz. Op het sectoroverleg wordt er terugkoppeling gegeven over de verdere ontwikkelingen inzake onze nieuwe opdracht als gemandateerde voorziening. De uitvoeringsbesluiten worden voorbereid en toegelicht. Er worden vragen gesteld rond en gediscussieerd over de impact van deze opdracht op de werking van de VK’s. Dit is een ‘work in progress’ dat ook in 2013 nog verder gezet zal worden.
2. Forum Het Forum, de gemeenschappelijke overlegtafel van de 6 Vertrouwenscentra, kwam in 2012 7 keer samen. Onder leiding van Paul Van den Bossche, directeur VK-Gent, werden diverse thema’s ter bespreking gesteld: •
Opvolging van belangrijke thema’s die ook in het sectoroverleg aangekaart werden zoals 1712, de opdracht van de VK’s als gemandateerde voorziening binnen het decreet Integrale Jeugdhulp.
•
Aandacht voor de profilering van de VK’s in het huidige en toekomstige landschap rond kindermishandeling.
•
Opvolgen en sturen van de verschillende werkgroepen die zich tussen de verschillende VK’s hebben gevormd om een gezamenlijke aanpak rond diverse thema’s gestalte te geven. De werkgroepen zijn samengekomen rond de website, registratie, VAPH en vorming. De Werkgroep vorming heeft in het najaar een studiedag georganiseerd voor alle VK-medewerkers rond het onderwerp Seksueel grensoverschrijdend gedrag bij minderjarigen.
•
Daarnaast informeren de leden van het forum elkaar rond relevante onderwerpen, vergaderingen, gebeurtenissen, … Zo wordt er verslag gedaan van het Vlaams Forum Kindermishandeling en werd het ‘protocol van moed’ zoals het gestalte krijgt in Antwerpen toegelicht.
JAARVERSLAG 2012
7
DEEL 2: CIJFERGEGEVENS VK-LIMBURG Meldingen Tabel 1: Aantal meldingen en aantal kinderen 2002-2012
Jaartal 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Meldingen 666 685 704 813 811 808 814 874 1014 1132 972
Kinderen 934 1024 903 1093 986 1043 1047 1124 1370 1558 1253
In 2012 zagen we het aantal meldingen dalen met 8,5%. Deze daling kunnen we kaderen binnen de opstart van 1712 in maart 2012. 63% van de contacten op 1712 gaan over thema’s die gewoonlijk op het VK zouden terechtkomen. We denken hierbij aan kindermishandeling, geweld tussen minderjarigen en partnergeweld waarbij ook kinderen betrokken zijn. Als we kijken naar het aantal kinderen, ongeacht hun leeftijd, stellen we een daling vast van 8%. Ook hier merken we hetzelfde effect vanuit 1712. We durven hierbij de voorzichtige conclusie te trekken dat de cijfers uitwijzen dat 1712 in Limburg zijn rol als eerste meldpunt voor de burger waar maakt. Onder meldingen wordt het volgende verstaan: alle contacten met het VK, waarbij er sprake is van (vermoeden van) kindermishandeling. Wat in deze contacten verwacht wordt kan verschillend zijn (zie tabel 6). In een melding wordt een concrete, identificeerbare situatie overgemaakt aan het VK, met de bedoeling (en verwachting) dat het VK de ‘zorgverantwoordelijkheid’ over de gemelde situatie van de melder overneemt op basis van een risico-inschatting. Aanvullend worden dan ook die telefoons die toekomen op 1712, waarvan ingeschat wordt dat vervolghulp inzake kindermishandeling nodig is, gemeld bij het VK. Ook als er nood is aan advies wordt er vlot contact genomen.
JAARVERSLAG 2012
8
Figuur 1: aantal meldingen
Tabel 2: Hermeldingen
Melding/hermelding
Aantal
Hermelding Melding
249 723
TOTAAL
972
Van de 972 aanmeldingen werden 723 meldingen voor het eerst gemeld in 2012. 74% van de meldingen zijn unieke meldingen.
JAARVERSLAG 2012
9
Tabel 3: Meldingsmaand
Maand
Aantal
% 2012
% 2011
Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December
93 94 105 64 90 97 59 66 57 80 99 68
9,6 9,7 10,8 6,6 9,2 10,0 6,1 6,8 5,8 8,2 10,2 7,0
6,7 8,4 10,3 7,6 9,3 10,2 4,9 8,2 8,7 8,0 8,8 8,9
TOTAAL
972
100
100
Figuur 2: Vergelijking % 2011-2012
JAARVERSLAG 2012
10
Tabel 4: Tijdstip van melding
Aantal
% 2012
% 2011
Binnen kantooruren Buiten kantooruren
949 23
97,63 2,37
96,82 3,18
TOTAAL
972
100
100
Het VK is elke werkdag bereikbaar tijdens de kantooruren, van 9.00 uur tot 17.00 uur. Buiten de kantooruren kan men eveneens bellen op het vertrouwde nummer: 011/27 46 72 gezien het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling een 24-uurs permanentie aanbiedt voor dringende gevallen. In een wekelijkse beurtrol verzorgen de VK-medewerkers deze telefonische permanentiedienst. Meer dan 97% van de situaties wordt aangemeld tijdens de kantooruren. In 90% van de gevallen gebeurt de melding telefonisch. Het aantal meldingen via email (rechtstreeks of via de website) is weer licht gedaald.
JAARVERSLAG 2012
11
Tabel 5: Vorm van melden
Aantal
% 2012
% 2011
Telefonisch Schriftelijk Persoonlijk contact E-mail
880 12 46 34
90,54 1,23 4,73 3,50
88,43 1,68 4,59 5,30
TOTAAL
972
100
100
Figuur 3: Vergelijking % 2011-2012
JAARVERSLAG 2012
12
De Melders Elke professional (hulpverlener, zorgverlener), die zich om één of andere reden bezorgd maakt en vermoedt dat kinderen slachtoffer zijn van mishandeling cq. misbruik kan contact opnemen met het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling. In 99,2% van de contactnames is bekend wie en/of welke voorziening contacteert. Dit betekent niet dat anonimiteit niet gewenst wordt door de contact opnemer. Elke burger die zich zorgen maakt inzake ‘geweld, misbruik en kindermishandeling’ en nog niet gekend is op het VK verwijzen we door naar het nr. 1712. Blijkt daar dat het toch over een melding gaat waar het VK een rol in moet opnemen dan wordt er een rechtstreekse doorverwijzing naar het VK gedaan. Wie meldt kan anonimiteit wensen. Anonimiteit kan tweevoudig begrepen worden: de melder wenst tijdens de melding ten aanzien van het VK volledig anoniem te blijven de melder maakt zich ten aanzien van het VK bekend, doch wenst gewaarborgde anonimiteit in de verdere afhandeling van de melding. Melders hebben daartoe het recht, worden hierin gerespecteerd en hebben vaak geëigende gronden om deze anonimiteit te wensen. Van hulpverleners, zorgverleners, die bij het VK willen melden, verwachten we dat zij zoveel mogelijk hun verantwoordelijkheid opnemen en hun “zorg” openlijk bespreken met hun cliënten en – in de mate van het mogelijke – een openlijke toeleiding – verwijzing of melding – aan hun cliënten aanreiken.
Tabel 6: Meldende instantie
% 2012
% 2011
Onbekend Gezondheidsorganisaties Justitiële instanties Bijzondere Jeugdzorg Welzijnszorg Voorschoolse voorzieningen Schoolse voorzieningen Primaire omgeving van het kind Andere
0,8 14,6 2,4 8,5 13,2 1,6 25,7 32,3 0,9
1,2 14,2 1,8 6,4 11,7 2,0 19,2 42,2 1,3
Totaal
100
100
JAARVERSLAG 2012
13
Figuur 4: Vergelijking % 2011-2012
De verdeling over de verschillende instanties blijft de laatste jaren ongeveer stabiel. In de groep “Gezondheidsorganisaties” zijn de belangrijkste melders de Ziekenhuizen, de huisartsen, de CGG en de Verpleegkundigen van K&G. Zij blijven voor het VK Limburg een belangrijke sector: 14,5% van de meldingen kwamen uit deze sector in 2012. De CLB’s nemen in de groep “Schoolse Voorzieningen” een aanzienlijk aandeel in de meldingen op. Volledig in lijn van de verwachtingen zijn de meldingen vanuit de “primaire omgeving van het kind” gedaald. Deze mensen worden in eerste instantie doorverwezen naar het nr. 1712. Er blijft wel een aanzienlijk percentage mensen uit de primaire omgeving over die rechtstreeks contact opnemen met het VK. Dit zijn verwijzingen vanuit hulpverleners (bv. Huisarts, CLB, …) of via 1712 die aanraden zelf het VK te contacteren. Sinds 12/03/2012 zijn 0,8% van de meldingen doorgekomen vanuit 1712. Tabel 7: Vraag van de melder op moment van de melding
Vraag
Aantal
% 2012
% 2011
Enkel advies Ondersteuning van de hulpverlening Actief optreden en opstarten van hulp Andere
342 241 376 13
35,2 24,8 38,7 1,3
Totaal
972
100
38,3 14,5 46,2 1,0 % 2010010
JAARVERSLAG 2012
14
Adviesvragen en vragen naar actief optreden van het VK maken samen meer dan 73,9% uit van de contactnames. Als Vertrouwenscentrum met expertise inzake kindermishandeling worden we meer en meer gevraagd ter ondersteuning van de hulpverlening. Hulpverleners nemen zelf steeds meer hun verantwoordelijkheid, ook in risicosituaties en vragen onze steun tijdens hun hulpverleningsproces. We vinden het erg belangrijk dat hulpverleners geresponsabiliseerd worden en dus ook de gelegenheid moeten krijgen tijdig advies te vragen of gecoached te worden door ons VK. Ook vanuit 1712 wordt regelmatig met het VK contact genomen om na te denken inzake telefoons rond kindermishandeling.
JAARVERSLAG 2012
15
Problematieken
In totaal namen we 972 meldingen aan, handelend over 1253 kinderen. Van deze 1253 kinderen trachten we hier enkele kenmerken te verschaffen.
1.
Leeftijdscategorie
Aantal
% 2012
% 2011
0 - 1 jaar 1 - 3 jaar 3 - 6 jaar 6 - 9 jaar 9-12 jaar 12-15 jaar 15-18 jaar meerderjarig ongeboren verlengd minderjarig onbekend
21 96 188 231 196 227 173 87 2 4 28
1,7 7,7 15,0 18,5 15,6 18,1 13,8 6,9 0,2 0,3 2,2
1,0 7,2 16,2 18,6 17,7 16,8 12,7 7,9 0,1 0,1 1,7
Totaal
1253
100
100
24,4 % van het aantal gemelde kinderen is jonger dan 6 jaar. Dit is hetzelfde percentage als in 2011. De veiligheidskwestie bij deze jonge kinderen, een zeer kwetsbare en ook weinig mondige groep, blijft heel erg op de voorgrond en legt een hoge druk op de medewerkers. De 6 tot 12 jarigen vertegenwoordigen 34,1% en de 12 tot 18 jarigen 31.9% (een lichte stijging tov 2011). 6,9% of 87 personen waren bij de melding ouder dan 18 jaar.
2.
Onbekend Mannelijk Vrouwelijk Totaal
JAARVERSLAG 2012
Geslacht
Aantal
% 2012
% 2011
71 524 658
5,7 41,8 52,5
5,2 44,8 50,0
1253
100
100
16
3.
Relatie dader - slachtoffer
Aantal
% 2012
% 2011
Intra familiaal daderschap Extra familiaal daderschap Beiden : intra+extra Onbekend of niet van toepassing
726 140 23 83
74,7 14,4 2,4 8,5
75,5 13,0 1,2 10,3
Totaal
972
100
100
De VK richten zich voornamelijk op intrafamiliale kindermishandeling. Uit bovenstaande tabel blijkt echter dat ook de rubriek ‘extra familiaal daderschap’ onze aandacht vraagt. In 2012 is dit percentage zelfs nog toegenomen. Meldingen uit scholen en voorzieningen waar jongeren verblijven en waar er zich een problematiek tussen jongeren afspeelt worden vaker gemeld. Deze instanties doen een beroep op onze expertise om met deze complexe situaties om te gaan.
4.
Onbekend Met echtscheiding Zonder echtscheiding Totaal
Meldingen binnen echtscheiding
Aantal
% 2012
% 2011
121 156 695
12,45 16,05 71,50
10,95 20,50 68,55
1132
100
100
In 2012 merken we een lichte daling van het aantal meldingen in een echtscheidingssituatie. Maar nog steeds blijft het een aanzienlijk aantal. Binnen een echtscheidingscontext hebben we vaak te maken met kinderen die emotioneel lijden, mishandeld worden binnen zeer complexe echtscheidingssituaties. De kinderen worden vaak ingezet om pijnlijke rekeningen te vereffenen. We moeten blijven inzetten op deze doelgroep om op een gepaste wijze (in samenwerking met verschillende partners) antwoord te kunnen bieden op hun zorg.
JAARVERSLAG 2012
17
5. Belangrijkste problematiek 2011 – 2012
Belangrijkste problematiek Lichamelijke mishandeling Geïnduceerde gefalsificeerde aandoening (Münchausen by proxy) Shaken Infant Lichamelijk verwaarlozing Emotionele mishandeling Emotionele verwaarlozing Seksueel misbruik incest Seksueel misbruik geen incest Seksueel misbruik onbekend Risicosituatie Verwerkingsproblematiek Onduidelijk/Geen mishandeling, andere problematiek Minderjarige pleger Lichamelijke mishandeling Seksueel misbruik incest Seksueel misbruik geen incest Onbekende, Onduidelijke, Andere problematiek Totaal
% 2012
% 2011
15,7 0,4
11,6 0,6
3,1 7,3 11,8 5,4 11,6 9,0 4,0 15,3 1,8 8,9
2,9 9,1 16,7 4,1 15,2 9,1 2,8 11,3 2,0 8,7
0,2 1,6 2,9 1,0
0,2 1,8 3,4 0,5
100
100
In tabel 5 zien we een overzicht van de problematieken die door de melder aangemeld worden op het VK. 26,5% van de aangemelde kinderen zijn vermoedelijk slachtoffer van lichamelijke mishandeling of verwaarlozing. 17,2% van onze meldingen gaan over emotionele mishandeling en verwaarlozing. Er is een lichte verschuiving merkbaar in de cijfers van het emotionele naar het lichamelijke. Seksueel misbruik wordt nog steeds erg vaak gemeld, ongeveer 24,6% van de melders maakt zich zorgen over mogelijk seksueel misbruik. Het aantal gevallen waarin een minderjarige gemeld wordt als pleger van mishandeling of seksueel misbruik is ongeveer gelijk gebleven. De stijging van het percentage ‘risicosituaties’ in 2012 wijten we aan het feit dat hulpverleners de problematiek inzake kindermishandeling reeds in een vroeg stadium ter harte nemen. Omwille van het inschatten van de situatie als een risico winnen ze al snel advies in ter ondersteuning (zie tabel 7) of melden ze bij het VK.
JAARVERSLAG 2012
18
JAARVERSLAG 2012
19
DEEL 3: VK Limburg en partners. 1. Op Vlaams niveau Naast het overleg binnen het Forum van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling Vlaanderen en het sectoroverleg tussen de VK’s en Kind en Gezin en de subwerkgroepen die daar uit voortvloeien, zijn we ook lid van het Vlaams Welzijnsverbond. Daarnaast nemen we op regelmatige basis deel aan de vergaderingen van de taskforce, die het verloop van 1712, na zijn opstart maart 2012 verder opvolgt. Aan deze ‘taskforce’ nemen zowel de Vlaamse overheid, de CAW’s, de betrokken administraties en de VK’s deel.
2. Op Provinciaal Provinciaal niveau 1. Provinciale Werkgroep Kindermishandeling
In 2010 werd de Provinciale Werkgroep Kindermishandeling bestaande uit de 6 sectoren van Integrale Jeugdhulp (IJH), politie en justitie en gegroeid vanuit de Denktank Intrafamiliaal Geweld (zie verder) vanuit de arrondissementele raden Tongeren en Hasselt gemandateerd om het voorbereidend werk te doen voor het Vlaams Forum voor Kindermishandeling dat zijn start kende op 29/03/11. Het Vlaams Forum heeft als opdracht: op beleidsniveau de structurele problemen in de aanpak van kindermishandeling te bespreken die vanuit de arrondissementele raden worden aangebracht. Om van daaruit advies te verstrekken aan de bevoegde federale en Vlaamse ministers. In haar eindrapport van het eerste werkingsjaar 2010-2011 stelt het VFK dat het aangewezen is het overleg ARRo KM, als tussenniveau, het statuut te geven van een formeel en permanent overlegorgaan. Het is een voorbereidend werkoverleg van VFK. Het uitvoerend werk gebeurt vooral door de parketcriminologen. De nota die hier rond werd opgesteld werd uitgebreid besproken op de werkgroep. Op de Limburgse werkgroep werden de volgende thema’s voorgelegd: casusbesprekingen, toelichting door mevr. De Craim rond het protocol van moed en spreekrecht, goede praktijken, werken rond 458bis, thema vechtscheidingen, ... Daarnaast werd er ook uitgebreid stilgestaan bij de doorontwikkeling Limburgse aanpak IFG.
JAARVERSLAG 2012
20
2. Denktank Intrafamiliaal geweld
Op de agenda van deze vergadering stonden in 2012 voornamelijk 2 thema’s: enerzijds de optimalisatie van de aanpak van partnergeweld op korte termijn waarbij een aangepaste procesbeschrijving rond partnergeweld werd voorgesteld. Anderzijds ging het over de doorontwikkeling op lange termijn met een rapportage over de voorbereidingsfase rond ketensamenwerking in de aanpak rond IFG, naar analogie van het CO3 verhaal in Antwerpen. Ter afronding van het Europees project werd er in september een EU-conferentie georganiseerd in Hasselt waarbij verschillende Europese goede praktijken, de belangrijkste projectresultaten en Europese aanbevelingen werden voorgesteld. Eén van de hiaten die in het Europees project rond IFG aan bod kwam was ‘het betrekken van kinderen en aandacht voor de kinderen door betrokken hulpverleners in kader van IFG problematiek. Kinderen als getuige van…’ In oktober 2012 werd een nieuw projectvoorstel ingediend bij de Europese Commissie om hier aan tegemoet te komen. Het krijgt de naam ‘Form a chain to safeguard children’. Het doel is op basis van een online handleiding, aanbevelingen te doen en begeleiding aan te bieden over hoe je een succesvolle professionele keten vormt voor kinderen die blootgesteld worden aan verschillende vormen van geweld en misbruik.
3. Integrale jeugdhulp
Het Limburgs Platform Kind en Gezin, komt op regelmatige tijdstippen samen. In 2012 was dit onder leiding van Tine Sinnaeve, het nieuwe afdelingshoofd van Kind en Gezin voor de provincie Limburg. Op dit platform zitten de partners van Kind en Gezin, zijnde de provinciale afdeling, de regioteamverantwoordelijke, de directies van de Centra voor Kind- en Gezinsondersteuning, de private Gezinsplaatsing en het Vertrouwenscentrum rond de tafel. Binnen deze vergaderingen worden de ontwikkelingen binnen Kind en Gezin en zijn sectoren opgevolgd. Evoluties bij de partners worden besproken en relevantie informatie wordt uitgewisseld. Een ander weerkerend agendapunt is de voorbereiding van de processen van Integrale jeugdhulp en de afstemming hier rond met elkaar. Mevr. Katrien Van Loon (als directeur van het VK) en Dhr. Gerits (vertegenwoordiger/directeur van CKG) werden in 2012 door dit Platform gemandateerd naar de regionale stuurgroep integrale jeugdhulp Limburg. De regionale stuurgroep integrale jeugdhulp Limburg, kwam in 2012 samen onder leiding van Jan de Ridder. Ze bepaalt samen met de alle IJH-sectoren de lijnen van de verschillende afstemming- en samenwerkingsprocessen, of met andere woorden, geeft richting aan het door de stuurgroep opgesteld regioplan. De belangrijkste thema’s in 2012 die onderwerp van bespreking waren in de regionale stuurgroep werden telkens gebundeld onder de rubrieken vaste informatie-uitwisseling op Vlaams intersectoraal, Regionaal intersectoraal en sectoraal niveau: -
-
JAARVERSLAG 2012
De intersectorale toegangspoort en maatschappelijke noodzaak met daar aan gekoppeld de stand van zaken inzake het nieuwe decreet IJH en de vorming rond maatschappelijke noodzaak via de methodiek Signs of Safety (S-o-S). Terugkoppeling rond het communicatiemoment op 8/03 rond de toegangspoort en de rol van de gemandateerde voorziening in het nieuwe jeugdhulpverleningslandschap.
21
-
Opvolging van de start van 1712 (Meldpunt geweld, misbruik en kindermishandeling) Nieuwe decreet rond pleegzorg Project Leerrecht vanuit het CLB, Intersectorale expertise-uitwisseling
4. Observatorium Bedreigde hechting
Als VK nemen we deel aan het project ‘observatorium jonge kinderen (0-3jaar) met een bedreigde hechting’. Dit project wordt gesteund door de provincie Limburg. Voor een aantal lopende dossiers van jonge kinderen is er nood aan ‘intersectoraal sectoroverschrijdend intervisieperspectief’. Het is zeer verrijkend en vernieuwend om sectoroverschrijdend casussen te bespreken en hierbij experts aan te trekken die niet meteen ‘belangen’ hebben in de casus. Een andere nood die vanuit het werkveld gesignaleerd werd is om op korte termijn (binnen de week) intersectoraal ‘crisis-overleggen’ te organiseren wanneer zeer jonge kinderen (0 – 3 jaar) de residentiële hulpverlening instromen. Hierbij wil men meer en beter integraal overleggen, afstemmen en samenwerken. Wij participeren aan dit overleg samen met volgende partners (CKG, CGG, kinderpsychiatrie, JWW, MPI Bethanië, pleeggezinnendienst, Tamar en K&G). Daarnaast nemen we deel aan de stuurgroep die het project opvolgt en ondersteunt.
3. Op Centrumniveau In onze reguliere werking wordt ten behoeve van cliënten uiteraard door alle medewerkers frequent samengewerkt en overleg gepleegd met diverse partners. CLB-medewerkers, K&Gverpleegkundigen, huisartsen, Bijzondere Jeugdzorgmedewerkers uit residentiële en ambulante voorzieningen worden vaak aan tafel gevraagd om te overleggen hoe kinderen en hun gezinnen de meest adequate hulp kunnen aangeboden krijgen opdat kindermishandeling kan vermeden, cq. voorkomen worden.
1. Samenwerking met CAW ’t Verschil en CAW Sonar
Naar aanleiding van de opdracht vanuit het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin aan de Vertrouwenscentra Kindermishandeling en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk om werk te maken van een centraal meldpuntmisbruik, geweld en kindermishandeling hebben de CAW’s en het VK Limburg in 2012 nauw samengewerkt om deze opdracht gestalte te geven. Er is een stuurgroep opgericht met vertegenwoordigers vanuit de betrokken centra. In de schoot hiervan is een samenwerkingsovereenkomst opgesteld. De stuurgroep neemt het op zich om het meldpunt 1712 aan te sturen en verder op te volgen.
JAARVERSLAG 2012
22
2. Samenwerking met jongerenwelzijn
Er zijn een aantal samenkomsten geweest tussen de leidinggevenden vanuit jongerenwelzijn, comité bijzondere jeugdzorg en Sociale dienst Jeugdrechtbank. Dit om de werkingen van onze diensten goed op elkaar af te stemmen. Daarnaast werd ook al verder nagedacht in het kader van het nieuwe decreet IJHV waarbinnen de twee diensten een nieuw mandaat krijgen. Naar aanleiding hiervan hebben twee VK collega’s aangesloten bij de interne vorming voor de medewerkers van jongerenwelzijn rond Signs of Safety (signalen van welzijn/signalen van veiligheid). Samen nadenken binnen een vormende context werd door de deelnemers als zeer verrijkend ervaren.
3. Intervisie proces CLB GO!
Een medewerker van het VK blijft de intervisie naar de CLB verder opvolgen en waarmaken. In 2012 werd er vooral intervisie gegeven aan de medewerkers van het CLB GO!
4. Intervisie/ coaching binnen leefgroepen: BJZ en MPI
Het VK zag in 2012 het aantal intervisie/ coachingsvragen vanuit de leefgroepen BJZ sterk stijgen. Ook MPI’ s deden een beroep op onze expertise. De vragen kwamen vanuit incidenten binnen een leefgroep, zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen. Hieraan gekoppeld volgt dan afhankelijk van de nood een aanbod van teamcoaching, individuele casusgebonden coaching, intervisie en debriefing van het team. Maar ook vragen rond teamcoaching in kader van preventie en aanpak van SGG en gesprekken met directie en andere verantwoordelijken inzake veiligheid van de kinderen (oa. Opmaak van een stappenplan bij SGG) stonden op de agenda. Deze intervisies en coaching werden door de betrokken partijen als zeer zinvol geëvalueerd. Binnen de interne werkgroep vorming op het VK wordt hier verder rond nagedacht en bekeken hoe we zo goed mogelijk aan het stijgende aantal vragen tegemoet kunnen komen.
JAARVERSLAG 2012
23
Deel 4: Niet-cliëntgebonden activiteiten Internationaal Congres
Januari 2012 hebben twee collega’s deelgenomen aan het internationaal congres in San Diego (international conference on child and family maltreatment). Hun positieve ervaring en ruime bagage aan inzichten en extra kennis hebben ze op 2 verschillende interne vormingsmomenten gedeeld met de collega’s. De verkregen informatie staat ter beschikking van al de medewerkers.
Studiedagen, externe vorming
Telkens waren één of meerdere medewerkers aanwezig op : • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Morele dilemmatraining ikv Maatschappelijke Noodzaak (IJH) – Heusden –Zolder :10/2 en 2/3 Studiedag van BVRGS ‘nieuwe gezinnen, nieuwe wetten’ – Antwerpen: 16/3 Sensoa - Train de trainer – Gent: 13/3 en 30/3 Opleiding nieuwe VK-medewerkers – verspreid aanbod over alle provincies: 9/5,1/6,11/6,21/6,27/6,24/9,17/10 ’T zitemzo…met minderjarigen in moeilijkheden (DRP) – Hasselt: 23/3 Congres: de bescherming van de integriteit van het kind – Antwerpen: 11/5 Gezinstherapie in praktijk – Leuven: 16/5 Studiedag rond gehechtheid – ZOL Genk: 31/5 Statengeneraal jongerenwelzijn – Brussel:18/6 Tumult aan de schoolpoort – VK Antwerpen:6/9 Vorming Signs of safety – Tongeren:6/9,20/9,12/10,22/11,13/12 Eindseminarie Europees project intrafamiliaal geweld- Hasselt: 27/9 Vormingsdag rond Signs of safety (kennismaking met de methodiek) : IJH – Hasselt: 19/10 Vorming ‘stilstaan gaat het snelst’- Rapunzel :4/11 en 18/12 Can congres VK Vlaams Brabant – Leuven: 8/11 en 9/11 De prinses op de erwt: over kwetsbaarheid en veerkracht – Rapunzel: 22/11 en 6/12 Studiedag 25jaar K-dienst Bilzen en 10jaar CKP Hasselt – Alden Biesen:7/12 Raamwerk Sensoa – Brussel:17/12
JAARVERSLAG 2012
24
Externe teamcoaching
In 2012 is er verder geïnvesteerd in externe teamcoaching. Het (vernieuwde) team is drie ganse dagen bij elkaar geweest onder leiding van een externe begeleider. We hebben gewerkt rond thema’s als leiderschap, onze missie en visie, teamdoelen, persoonlijke doelen van de teamleden, communicatie (intern en extern) , veiligheid, …
Dienst – en themavoorstellingen themavoorstellingen
• • • • • • • • • • • •
Provinciale Hogeschool Limburg Kinesisten: 25/01 KHLim BANABA: 6/2 Provinciale Hogeschool Sociale Verpleegkundigen: 23/03 Groot Geheim in een Klein Hoofdje (provincie Limburg): 24/4 Opleiding nieuwe VK-medewerkers - werken met veiligheidsplannen en spreken met kinderen rond KM:11/6 PLOT – Kennis en inzicht - Politie: 18/9 Landelijke kinderopvang –spreken met ouders over een verontrusting van KM: 27/9 Lezing over verwaarlozing en gevolgen op latere leeftijd – Vereniging voor kind en adoptiegezin:11/10 Vorming en casussen – CKG Molenberg: 19/10 Bijeenkomst ouders Den Heuvel: 20/11 Vorming vroedvrouwen Wit-Gele Kruis:4/12 Infomomenten voor studenten: 25/1, 16/2 (2X), 7/3, 15/3, 6/4, 24/5 en 9/10 Werkgroepen
Onze medewerkers engageerden zich voor volgende interne (op niveau van eigen VK) en externe (op niveau van de 6 VK’s) werkgroepen: Extern nemen verschillende van onze medewerkers deel aan de werkgroepen PCF, website, registratie, vorming en VAPH. Intern werd er naast de teamcoachingsdagen geïnvesteerd in het samen nadenken rond thema’s (visiedagen), beleidsvraagstukken en afstemming (teamdagen). Daarnaast organiseerden we ons intern in werkgroepen die zich buigen over bepaalde thema’s: • Werkgroep Kwaliteit • Werkgroep vorming • Werkgroep rond het kinderteam • Werkgroep rond het ouderteam
JAARVERSLAG 2012
25
Deel 5: Een blik op de toekomst Van 2012 gaan we vlot over naar 2013. Naast de orde van elke dag komen er in het nieuwe werkingsjaar weer heel wat nieuwe uitdagingen op ons af. Hieronder volgen de belangrijkste. •
Het nieuwe decreet Integrale Jeugdhulp en de rol van de VK’s als gemandateerde voorziening. In 2013 zal deze opdracht meer en meer vorm gaan krijgen en wordt er verder nagedacht hoe we dit concreet binnen de werking vorm gaan geven. Ook binnen de verschillende overlegmomenten (sectoroverleg, forum directies, …) zal er uitgebreid aandacht aan gegeven worden
•
In het kader van onze toekomstige opdracht als gemandateerde voorziening binnen het nieuwe decreet IJH hebben we er voor gekozen om al de collega’s van het VK samen te laten vormen in de methodiek S-o-S (signalen van veiligheid/signalen van welzijn). Binnen de provincie Limburg zijn dan al de medewerkers van het toekomstige OCJ en het VK gevormd binnen dezelfde methodiek en kunnen ze vlot dezelfde taal spreken.
•
We blijven verder onze medewerking verlenen binnen de denktank IFG. Er is binnen deze vergadering een pilootproject opgezet: Limburgs Intrafamiliaal geweld keten naar analogie van het CO3 verhaal in Antwerpen. Dwz. dat moeilijke/complexe dossiers besproken worden tussen politie, justitie en hulpverlening binnen een afgelijnd kader. Hiermee willen we een antwoord formuleren op complexe IFG-situaties. Hulpverlening, politie en justitie werken nauw samen met de volgende doelen: stoppen van het geweld, herhaling voorkomen en beschermende factoren in het gezin vergroten. Onze rol hierin is oog en zorg hebben voor de betrokken kinderen. We zetten ook actief een collega in op het Europees project ‘form a chain to safeguard children’.
•
De ondersteuning naar de noodinternaten(den Heuvel).D.i. op vraag van het kabinet naar aanleiding van de mediaberichten (cfr. W.Vl. en Limburg). Er ligt nu een plan van aanpak voor op het kabinet. Ondertussen is er in Limburg verder overleg met de verantwoordelijken van ‘den Heuvel’.
•
We hebben binnen het VK Limburg besloten om binnen onze interne werkgroep vorming uitgebreid stil te staan bij de verschillende vormingsvragen die ons gesteld worden. De vragen die wij als VK krijgen worden steeds ruimer, specifieker en uitgebreider. Het gaat dan om intervisie, training, vorming op maat, coaching, … Dit aanbod vraagt toch wel een intensievere voorbereiding, meer tijd en energie. We merken dat deze vragen een groter deel van onze beschikbare tijd opeisen en dat we goed moeten nadenken hoe we dit combineren met ons cliëntenwerk.
•
Onze interne werkgroep plant ook een congres (tweedaagse) rond seksueel grensoverschrijdend gedrag bij -18jarigen in samenwerking met SPIL. Dit congres zal tot stand komen binnen een samenwerking tussen verschillende diensten die zich over deze problematiek ontfermen zoals VK, Baal, CAW, SEN en VGGZ.
•
Zoals de voorzitter in het voorwoord reeds aangaf staan er ook op bestuurlijk niveau heel wat uitdagingen op de agenda. Hierbij blijft ondermeer de nieuwe huisvesting voor het VK Limburg in 2013 een aandachtspunt en uitdaging.
JAARVERSLAG 2012
26
Bijlage: Het beheer van het VK-Limburg
Algemene Vergadering Samenstelling per 16 april 2012
Naam
Sector
Woonplaats
Aben Jos Aerssens Peter Altieri Hannelore Berx Eric Bollen Jaak Ceunen Goedele Cuppens Mariët Daniëls Josette Deckers Guy Geebelen Jos Keulers Jean-Louis Koninckx Johan Martens Leon Meertens Beatrijs Schröter Hans Steenackers Myriam Timmermans Jan Tuerlinckx Michel Ulburghs Lutgarde Van Coppenolle Ingrid Vandeput Hilde Vanisterdael Jean Van Laethem Dirk Vanoppen Irène Vanstraelen Agnes Vanweert Ingrid Vermassen Ann Voets Laurent
Geestelijke Gezondheidszorg Pediatrie Kinderdagverblijf
GENK HASSELT DIEPENBEEK
Gehandicaptensector Slachtofferhulp CAW
PEER ST-TRUIDEN
Welzijnswerk Geestelijke Gezondheidszorg Centra Leerlingenbegeleiding Advocatuur CLB-sector CLB-sector Geestelijke Gezondheidszorg Algemeen Welzijnswerk CLB-sector Maatschappelijk Werker Ingebouwd M Werk Justitie OCMW-sector Maatschappelijk werker Familiehulp Kind & Preventie CKG-sector Wit Geel Kruis Integrale Jeugdzorg Bijzondere Jeugdzorg
BORGLOON OPGLABBEEK ALKEN HASSELT TONGEREN HASSELT LOMMEL HASSELT DILSEN BERINGEN- PAAL HASSELT GENK HASSELT HERK-DE-STAD HALEN ALKEN ST-TRUIDEN GENK MAASEIK ALKEN
Mevr. Gaby Haumont nam ontslag uit de Algemene Vergadering
JAARVERSLAG 2012
27
Raad van Bestuur Samenstelling per 16 april 2012
Aben Jos Aerssens Peter Berx Eric Daniëls Josette Geebelen Jos Haumont Gaby Keulers Jan Koninckx Johan Martens Leon Meertens Beatrijs Schröter Hans Steenackers Myriam Vandeput Hilde Vanisterdael Jean Van Laethem Dirk Vanoppen Irène Vanstraelen Agnes Vermassen Ann Voets Laurent
Hengelhoefstraat 133 Windmolenstraat 109 Boekstraat 67 De Hovenstraat 12 Verlengstraat 14 Kallerstraat 13 Prof. Asnongstraat 20 Leopoldplein 29/2 Henisstraat 67 Zeven Septemberlaan 5 Einde 20 Schrijnbroekstraat 73 Hogebergstraat 9 Dr. Van Weddingenlaan, 36 Industriepark 1243 A Parkstraat 40 Nachtegaal 103 Langerenstraat 36 Hendrikstraat 79
3600 3500 3500 3690 3660 3950 3570 3500 3700 3500 3920 3500 3500 3540 3545 3570 3800 3680 3570
GENK HASSELT HASSELT ZUTENDAAL OPGLABBEEK BOCHOLT ALKEN HASSELT TONGEREN HASSELT LOMMEL HASSELT HASSELT HERK-DE-STAD HALEN ALKEN ST-TRUIDEN MAASEIK ALKEN
Het dagelijks bestuur Samenstelling per 16 april 2012
Voorzitter: Ondervoorzitter: Secretaris: Penningmeester: Leden:
JAARVERSLAG 2012
Dhr. Geebelen Jos Mevr. Steenackers Myriam Mevr. Vandeput Hilde Dhr. Vanisterdael Jean Mevr. Meertens Bea Dhr. Keulers Jean-Louis Mevr. Daniëls Josette
28
Personeel Teamsamenstelling in 2012
Katrien Van Loon
Directeur (vanaf 01/02/2012) Vertrouwensarts (vanaf 05/03/2012) (vanaf 01/09/2012)
1/2 FTE
Anne Broere
Coördinator-Psychologe
4/5 FTE
Ingrid Delameillieure
Psychologe
4/5 FTE
Orfee Callebert
Psychologe 1/2 FTE (ouderschapsverlof van 16/04/2012 tot 31/12/2012)
Veerle Tans (1/5e tijdskrediet tot 31/10/2013)
Orthopedagoge
4/5 FTE
Linda Loix
Maatschappelijk werkster
5/5 FTE
Christel Van Hove
Administratief medewerkster 4/5 FTE (5% FTE Sociale Maribel - onbepaalde duur)
Vanessa Stuvers
Maatschappelijk werkster 85% FTE (65% FTE Sociale Maribel - onbepaalde duur)
Els Jeurissen
Orthopedagoge (1/5e tijdskrediet tot 2017)
4/5 FTE
Christa Morren (½ FTE Sociale Maribel + 50%)
Maatschappelijk werkster
5/5 FTE
Ruth Scheepers
Maatschappelijk werkster
5/5 FTE
Anne Wolters
Maatschappelijk werkster (vanaf 21/05/2012)
1/2 FTE
Ine Jansen
Psychologe 5/5 FTE (vanaf 09/07/2012 tot 31/12/2012) Ter vervanging van Orfee Callebert (1/2) en Anne Broere (1/2) Maatschappelijk werkster 5/5 FTE (vanaf 30/07/2012)
Dr. Marleen Petermans
Leentje Verboven
40% FTE 1/2 FTE
Per 31/12/2012 telt het team van VK-Limburg contractueel 11,85 FTE (waarvan 1,2 FTE Sociale Maribel) of 15 personen, waarvan effectief ingezet 11,35 FTE
JAARVERSLAG 2012
29
