Hans Verschoor, Algemeen directeur Savantis

KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT V T KAE NN J T KAE NAN I SRO VVE R D E RA R C HST KLE N N A I SG K E N N I S O V E R D R A C H T K E N N I S O V E RSD RAA C H N I STO VIE RSD R A C H OVERDRACHTKENNISOVERDRACHT K E N N I S O V EE R RD DR RA AC CH H TT K K EE N NN N II SS O OV V EE R RD DR RA AC CH H TT K K EE N NN N II SS O OV V EER RD DR RA AC CH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEER RD DR RA AC CH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEER RD DR RA AC CH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEER RD DR RA AC CH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEER RD DR RA AC CH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEER RD DR RA AC CH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTT K KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTK KEEN NN NIISSO OV VEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTT KKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEEN NN NIISSO OVVEERRD DRRA ACCH HTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNIISSO OVVEERRDDRRAACCHHTT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTT KKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTTKKEENNNNI ISSOOVVEERRDDRRAACCHHTT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHTKENNISOVERDRACHT

2008

K

E

N

N

I

S

O

V

E

R

D

R

A

C

H

T

A

C

H

ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT ACHT

T

KENNISOVERDRACHT Kennisoverdracht. Het thema van dit jaarverslag. We doelen op het proces van leren en blijven leren – een proces waarin leermeesters en stagebegeleiders een onmisbare schakel vormen. We laten deze vakmensen graag aan het woord. Zo hebben we gevraagd, waarom zij het belangrijk vinden hun kennis over te dragen. Tegelijk informeerden we bij de leerlingen naar hun ervaringen in de praktijk. Het resultaat is een serie aansprekende dubbelportretten. U vindt ze verspreid over de hoofdstukken. Savantis begeleidt het leerproces van jonge mensen die aan de slag gaan in vier sectoren. Dagelijks maken we ons sterk om deze leerlingen een ruime keuze te bieden uit gekwalificeerde Erkende leerbedrijven. Want daar begint iedere loopbaan. Of een jongere nu de beroepsbegeleidende of de beroepsopleidende leerweg volgt – de finesses van het vak leert hij of zij in de dagelijkse praktijk. Niet voor niets zetten we eens per jaar de allerbeste leerbedrijven in het zonnetje. Savantis doet veel meer. En dat blijven we doen. U leest erover in dit jaarverslag. Wij blijven ons richten op goed vakonderwijs. Vakonderwijs dat aantrekkelijk is voor werkgevers, werknemers, leerlingen en scholen. We beleven een tijd van kansen. Kansen om te scholen, bij te scholen, te trainen. Het klinkt als een cliché. Het is een waarheid als een koe.

Hans Verschoor, Algemeen directeur Savantis

KENNISOVERDRACHT

INHOUD Voorwoord 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

3 5 5 7 9 9 10

1.7

Savantis, de organisatie Inleiding Communicatie en Marketing Personeel en Organisatie Financiën en Facilities Informatisering en Automatisering Ontwikkeling Opleidingen, Onderwijsdiensten en Examens Subsidies

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Onderwijs De rol van Savantis Samenwerking bedrijfsleven en onderwijs Kwalificatiestructuur Vernieuwde opleidingsprogramma’s Onderzoek

13 13 13 14 15 16

3 3.1 3.2 3.3 3.4

Marktontwikkeling Schilderen en Onderhoud Afbouw Reclame, Presentatie en Communicatie Schoonmaak en Glazenwassen

17 17 18 19 20

4

De vier sectoren

21

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Schilderen en Onderhoud Instroombevordering Praktijkleren Leermeesters Leerlingen en stagiairs Leerlingbegeleiding Communicatie

23 24 24 26 27 28 29

6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6

Afbouw Instroombevordering Betrokkenheid bedrijfsleven Praktijkleren Ondersteuning van leerbedrijven Leerlingen en stagiairs Communicatie en informatie

31 31 31 32 32 33 33

7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

Reclame, Presentatie en Communicatie Instroombevordering Praktijkleren Stagementoren/praktijkbegeleiders Leerlingen/stagiairs Ontwikkelingen binnen de sector

35 35 35 36 36 37

8 8.1 8.2 8.3

Schoonmaak en Glazenwassen Praktijkleren Leerlingen/stagiairs Eerste opleidingen op niveau 2

39 39 39 39

10 11

9 9.1 9.2 9.3

Training & Advies Trainingen op maat Bedrijfsadvisering en organisatie Vooruitblik en samenwerking

41 41 41 41

10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6

Exameninstelling Commissies Kwaliteitszorg Examinatoren Feiten en cijfers Erkenning van Verworven Competenties (EVC) Communicatie

43 43 43 43 43 43 43

11

Uitgeverij

45

12 12.1 12.2 12.3 12.4

Overige activiteiten Mijn loopbaan De Vakopleiding UIVA Vmbo

47 47 48 48 49

Bijlagen Bijlage 1 Geconsolideerde balans Bijlage 2 Toelichting op de balans Bijlage 3 Afkortingen Bijlage 4 Bestuur

51 52 53 54 55

KENNISOVERDRACHT

KENNISOVERDRACHT

VOORWOORD

2008 gaat de geschiedenis in als een jaar van rake klappen. Eind 2007 is daar de kredietcrisis, die ruim een jaar later zo escaleert dat zij ander nieuws van de voorpagina’s verdringt. Ook in de sectoren van Savantis doet de crisis zich voelen. Al snel verliezen de eerste leerlingen hun baan of stageplaats. Daarmee is de kous niet af. Met name de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw hebben volgens het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid nog enkele pittige jaren voor de boeg. Savantis weet wat haar – als altijd in goed overleg met scholen, bedrijven en sociale partners – te doen staat. Op het moment dat de economie weer opkrabbelt, stijgt de vraag naar geschoolde jonge medewerkers. Die vakkrachten moeten nu worden opgeleid. Dat is dan ook waarvoor Savantis zich sterk blijft maken. Dit jaarverslag belicht de vier sectoren waarin Savantis actief is. Daarnaast is er onder meer aandacht voor de Exameninstelling, de uitgeverij, mijn loopbaan, De Vakopleiding en de vele cursussen en trainingen die de organisatie voor haar rekening neemt. Activiteiten waar wij in 2009 en volgende jaren aan blijven bouwen. De tekst is geïllustreerd met negen dubbelportretten van een leerling/stagiair met zijn of haar leermeester/stagebegeleider. Ieder koppel geeft zijn visie op het thema ‘kennisoverdracht’. Als de uitspraken iets duidelijk maken, dan is het wel dat Erkende leerbedrijven zich bewust zijn van de noodzaak om leerlingen op te leiden, en dat leerlingen het enthousiasme van de bedrijven uitstekend weten op te pikken. Het bewijs, dat voor de sectoren een gezonde toekomst is weggelegd.

Mr. J. van Walsem Werkgeversvoorzitter bestuur Savantis

Mevrouw drs. M.B. van Veldhuizen Werknemersvoorzitter bestuur Savantis

VE KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT KENNISOVERDRACHT VE

KENNISOVERDRACHT

S AVA N T I S , D E O R G A N I S AT I E 1.1 INLEIDING Bevorderen van kennis en behouden van vakmanschap. Dat zijn de doelstellingen van Savantis. Als schakel tussen bedrijfsleven, beroepsonderwijs en overheid, richt de organisatie zich op het leren en werken in de praktijk. De medewerkers van Savantis besteden dan ook nadrukkelijk aandacht aan het contact met leermeesters/stagebegeleiders en docenten – de vakmensen die aan de basis staan van kennisoverdracht. Savantis onderhoudt achttien ministerieel erkende kwalificatiedossiers, waarvan zij er enkele deelt met andere kenniscentra. Bij haar taak hoort ook het werven, erkennen en begeleiden van leerbedrijven. Het Register van Erkende leerbedrijven telt 8.369 bedrijven. Jaarlijks volgen ongeveer 9.000 leerlingen en stagiairs uit het middelbaar beroepsonderwijs daar het praktijkdeel van hun opleiding.

MISSIE Savantis zet zich in om naar tevredenheid van de overheid, het beroepsonderwijs en de sectoren Schilderen en Onderhoud; Afbouw; en Reclame, Presentatie en Communicatie uitvoering te geven aan de wettelijke en aanvullende taken, gericht op: • het verbeteren van de kwaliteit van de leeromgeving van bedrijven; • verbreding en verdieping van de kennis en kunde van werknemers; • het bijdragen aan een evenwichtige situatie van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.

Bestuur

Het bestuur van Savantis bestaat uit vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties FOSAG en NOA en de werknemersorganisaties FNV Bouw en CNV Hout en Bouw. Het onderwijs is vertegenwoordigd via de MBO Raad. Het bestuur is verantwoordelijk voor de beleidslijnen van de organisatie en houdt toezicht op de uitvoering. De Paritaire Commissie is verantwoordelijk voor de totstandkoming en het onderhoud van de kwalificatiedossiers en adviseert het bestuur van Savantis over onderwijskundige zaken. Zie paragraaf 2.2.

Savantis is lid van Colo: de vereniging van de zeventien kenniscentra De leden van het bestuur, de paritaire beroepsonderwijs bedrijfsleven. De commissie en de directie zijn opgenomen leden organiseren bijeenkomsten om in bijlage 4. elkaar te informeren, te helpen en activiteiten op elkaar af te stemmen. Zo zijn er commissies en platforms over beleid, beroepspraktijkvorming, kwalificatiestructuur, examinering, bekostiging, personeel en public relations. Op verschillende niveaus neemt Savantis deel aan werkcommissies.

Savantis bestaat formeel uit vier stichtingen: • Savantis, Vakcentrum Afbouw en Onderhoud, Presentatie en Communicatie (Stichting Savantis); • Savantis Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB Savantis); • Exameninstelling Savantis (Exameninstelling); • Stichting Loopbaan & Opleidingsfonds (LOF). De vier stichtingen zijn sterk met elkaar verbonden. Zo hebben zij deels dezelfde bestuursleden (met uitzondering van het LOF), en staat de Stichting Savantis garant voor de exploitatie van de KBB Savantis en de Exameninstelling. Stichting Savantis was in 2008 driemaal bijeen. Belangrijke onderwerpen waren: • de vaststelling van het Brancheopleidingsplan Schilderen en het Sectorplan Afbouw; • evaluatie van samenwerkingsovereenkomsten met ROC’s; • arbeidsmarktonderzoeken in de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw; • de oprichting van de Stichting Platform vmbo Bouwtechniek.

DOELSTELLING Als schakel tussen bedrijfsleven, beroepsonderwijs en overheid stelt Savantis zich ten doel de kennis en het vakmanschap binnen haar sectoren te behouden en het niveau verder te verhogen.

KBB Savantis vergaderde zesmaal. Op de agenda stonden onder meer: • afronding van de vernieuwing van kwalificatiedossiers; • evaluatie en aanpassing van de erkenningsregeling leerbedrijven, samenwerkingsverbanden en uitzendorganisaties; • afstemming van de kwalificatiedossiers met andere KBB’s.

KENNISOVERDRACHT

De activiteiten van de Exameninstelling worden beschreven in hoofdstuk 10. Het LOF komt in paragraaf 1.7 aan de orde.

• De Savantis Uitgeverij is niet als aparte organisatorische eenheid gepositioneerd, omdat zij activiteiten verricht vanuit verschillende vakdisciplines. De uitgeverij zorgt namens het bedrijfsleven voor publicaties ten behoeve van beroepsopleidingen en de benodigde vakkennis bij de bedrijven. Ieder jaar realiseert zij nieuwe leermiddelen, naslagwerken en handboeken.

Organigram

Publieke verantwoording

In het kader van publieke verantwoording heeft Savantis in 2008 de Colo-monitor voor de kenniscentra ingevuld. Deze kwaliteitsmonitor legt de prestaties van kenniscentra periodiek vast. De monitor richt zich op de aspecten kwaliteitszorg/ governance, kwalificatiestructuur en beroepspraktijkvorming.

Bestuur

Directie

Schilderen en Onderhoud

Organisatieonderdelen

Savantis is actief in vier sectoren: • Schilderen en Onderhoud • Afbouw • Reclame, Presentatie en Communicatie • Schoonmaak en Glazenwassen De sectoren worden ondersteund door de afdelingen, zoals weergegeven in het organigram. Daarnaast kent Savantis drie bijzondere organisatie-eenheden: • Savantis Training & Advies organiseert trainingen in vaktechniek, communicatie, management en arbeidsomstandigheden. Ook verzorgt zij – op basis van de individuele wensen van een bedrijf – opleidingsplannen, maatwerkadvies en training ‘on the job’. • De Exameninstelling is, zoals vermeld, een stichting. Zij ontwikkelt en levert toetsen, voert (praktijk)toetsen uit en onderhoudt het examinatorenbestand.

Ondersteunende afdelingen

Onderwijsontwikkeling en Examinering

Afbouw

Reclame, Presentatie en Communicatie

Kwaliteitsmanagement

Het planning- en controlsysteem van Savantis is een belangrijk onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem. De sectorplannen beschrijven de ontwikkelingen binnen de vier sectoren, de macro-omgeving en het onderwijs. Ook worden de gevolgen geschetst voor het beleid en de activiteiten van Savantis. Aan de hand van de informatie worden doelen bepaald en acties beschreven. De voortgang van de activiteiten wordt voortdurend in de gaten gehouden, bijgesteld en bijgestuurd. Regelmatig wordt intern en extern naar het bestuur gerapporteerd. Aan het eind van het jaar wordt verantwoording afgelegd; zowel intern als extern. Het kwaliteitsmanagementsysteem van Savantis is gecertificeerd volgens de ISO 9001:2008-norm. In 2008 heeft Lloyd’s Register Nederland B.V. Savantis bezocht voor het uitvoeren van de hercertificering. Deze is goed verlopen. Het kwaliteitscertificaat is met drie jaar verlengd.

Schoonmaak en Glazenwassen

In de toekomst (formeel vanaf 2011) zullen de kenniscentra onder het waarderingskader van de Inspectie van het Onderwijs gaan vallen. De inspectie heeft in 2006/2007 een bestandsopname uitgevoerd onder alle kenniscentra. In 2008 heeft de inspectie een themaonderzoek naar de beroepspraktijkvorming (BPV) uitgevoerd naar aanleiding van het rapport van de Algemene Rekenkamer naar de kwaliteit van de BPV in 2007. Savantis heeft begin 2009 actief meegewerkt aan het themaonderzoek. Naar verwachting zal in de loop van 2009 in Colo-verband de uitwerking van de indicatorenset verder worden geconcretiseerd om deze in de toekomst mee te nemen in het Geïntegreerde Jaardocument. De Colo-monitor voor kenniscentra is hier een voorloper op.

Toekomstverwachtingen

Ontwikkelingen en gebeurtenissen die zich in 2009 hebben voorgedaan of worden verwacht, worden zoveel mogelijk in de hoofdstukken van dit jaarverslag beschreven.

KENNISOVERDRACHT

1 . 2 C O M M U N I C AT I E MARKETING

Website

EN

Opleidingsnieuws

De afdeling Communicatie en Marketing zet zich in voor de algemene doelstellingen van Savantis. Samen en in overleg met collega’s en stakeholders organiseerde de afdeling in 2008 wedstrijden, deelname aan open dagen en banenbeurzen, et cetera. Een andere belangrijke activiteit was de realisatie van zowel gedrukte als digitale media, van nieuwsbericht tot jaarverslag. De afdeling heeft regelmatig contact met vakbladen en onderwijsbladen, om de plaatsing van artikelen en persberichten te verzekeren. In 2008 was Savantis dan ook veelvuldig in de media. De medewerkers en het managementteam worden daarvan op de hoogte gebracht via het interne blad ‘Info’, respectievelijk via managementteamstukken. De nieuwste ontwikkeling, waarvan de afdeling in 2009 de effectiviteit in praktijk beproeft, is een account op de eigentijdse internetdienst Twitter.

OPLEIDINGSNIEUWS SCHILDEREN EN ONDERHOUD

|7|

De website van Savantis wordt voortdurend actueel gehouden met nieuwsberichten. Klantvriendelijke opties zijn bijvoorbeeld de digitale aanmeldingsmogelijkheid voor trainingen en de webshop voor vakboeken. Met 10.000 hits per maand is de website een van de meest gebruikte communicatiemiddelen. Het succes is aanleiding om de vormgeving van de site in 2009 verder te moderniseren en deze nog toegankelijker te maken. Ook krijgen alle Erkende leerbedrijven de mogelijkheid om met een eigen inlogcode hun bedrijfsgegevens op de website van Savantis te bewerken.

Een kleurrijk middel dat Savantis gebruikt om met haar doelgroepen te communiceren is het Opleidingsnieuws. Het magazine belicht relevante onderwerpen en belangrijke ontwikkelingen. Het Opleidingsnieuws verschijnt in drie verschillende versies. Het Opleidingsnieuws Schilderen en Onderhoud kent een oplage van 15.500 exemplaren. Het Opleidingsnieuws Afbouw verschijnt in een oplage van 10.000. Van het Opleidingsnieuws Reclame, Presentatie en Communicatie worden 8.000 exemplaren gedrukt. De uitgaven worden verstuurd naar alle door Savantis Erkende leerbedrijven, leermeesters, stagementoren, onderwijsinstellingen, docenten en overige geïnteresseerden. Alle versies verschenen in 2008 driemaal. In 2009 wordt een uitgebreide editie van Schilderen en Onderhoud ook aan alle werknemers verstuurd. Hiermee stelt Savantis deze belangrijke doelgroep op de hoogte van de vele kansen in de sector.

februari 2008

In dit nummer: Beste Leerbedrijf 2007

1

Examens nieuwe stijl Deel 2 EuroPaintingSkills 2007

4

5

Vrouwen ‘kleuren’ de sector

7

Nieuwe structuur buitendienst Savantis

10

12 13

14

IJzersterke leermeestertips

15

Leermeesterbijeenkomsten

16

4 x 100 instroomproject

Dienstverlening Savantis uitstekend Jubilaris Piet Naalden Column en Agenda

o PLEIDINGSNIEUWS

RECLAME , PRESENTATIE EN COMMUNICATIE

|6|

april 2008

In dit nummer:

17

Tijdelijke subsidie ‘Instroomimpuls’

18

Redactioneel: Bedrijven en scholen in actie

19

19

Inspirerende docentendag

20

1

1

Kleurrijk vervolg Vakboek Color Management voor Sign Onderzoek Signbranche Behoefte aan specialisten

Redactioneel: Grenzen verleggen

4

4

Stagementoren leren óók veel van elkaar! 5 Kort nieuws

Grenzen verleggen, groeien in je vakgebied en daardoor anderen de fijne kneepjes uit het vak kunnen bijbrengen. In de sector Schilderen en Onderhoud zijn veel enthousiaste vakmensen te vinden, die met verve over hun beroep vertellen.

Royal Van Lent Shipyard B.V. ‘Beste Leerbedrijf 2007’

Deze uitgave van Opleidingsnieuws Schilderen en Onderhoud staat vol reportages en verhalen, waarin leermeesters, leerlingen en leerbedrijven vertellen over hun belangrijke leerervaringen. Hét voorbeeld van een inspirerend leerbedrijf is Royal Van Lent Shipyard, die als ‘Beste Leerbedrijf 2007’, uit de bus kwam.

Tijdens een feestelijke bijeenkomst in Artis in het kader van de landelijke verkiezing Beste Leerbedrijf 2007 werd de spanning er flink ingehouden. De vertegenwoordigers van de drie genomineerde bedrijven zaten op het puntje van hun stoel tijdens het programma, met inspirerende bijdragen van onder anderen Hans van Breukelen, oud keeper van het Nederlands elftal. Daarna gingen de handen de lucht in: Royal van Lent Shipyard B.V. mag zich een jaar lang Leerbedrijf van het Jaar noemen!

Inhoud In dit nummer volgen we de verrichtingen van Tom Zwijnenberg, die zijn diploma Schilderen niveau 2 in de wacht sleept. Bovendien laten we Europees Kampioene Schilderen 2007 aan het woord , de Zwitserse Karin Hänni. Met vijf vrouwen, die in de sector Schilderen en Onderhoud werken, vertelt ze in het tweeluik “Vrouwen ‘kleuren’ de sector”, waarom zij met zoveel plezier schildert. In het hart van dit nummer is voor u de nieuwe structuur buitendienst van Savantis in kaart gebracht. Handig om te bewaren. Kortom, we hopen dat ook in deze uitgave genoeg gevarieerd leesaanbod voor u bij zit

Tot grote vreugde van het team en directeur Dick van Lent, die wereldwijd als bouwer van zeer luxe jachten al veel prijzen in ontvangst mocht nemen: ‘‘Dit is de mooiste, want het is een erkenning voor het vele werk dat onze mensen doen, dag in, dag uit!”

De redactie.

V

lees verder op pagina 2

1

Kort nieuws

|8|

OPLEIDINGSNIEUWS AFBOUW EN STUKADOREN

juli 2008

In dit nummer:

6

Jeffrey Goossens op weg naar EuroSkills 2008

Project SignFactory flinke stap verder 7

Uitblinkers zetten de toon 2008 Praktijktoets Stukadoor in beeld

8

1

3 4

Twéé Toppers in Techniek bekroond met Bèta Techniek Award

6

Nieuwe, competentiegerichte kwalificaties

Redactioneel: Veel impulsen

voor afbouwberoepen

7

Bedrijfshulpverlening samenwerken aan veiligheid

Welke trends zijn belangrijk voor de sector Reclame, Presentatie en Communicatie? Deze vraag stond centraal tijdens de drukbezochte RPC-docentendag bij Savantis in Veenendaal. Een dag vol impulsen en inspirerende presentaties van leerbedrijven en creatieve doeopdrachten voor de docenten. Het leverde genoeg stof voor levendige discussies tussen docenten en bedrijfsleven. Een impressie van deze dag vindt u in de openingsreportage. Van elkaar leren, dat gebeurt ook tijdens de bijeenkomsten voor stagementoren, die regelmatig worden georganiseerd door de diverse vakcolleges en ROC’s in samenwerking met Savantis.

Voortgangsgesprekken pittig en leerzaam!

trends, online games en beurspresentatie

Column en Agenda

Medewerker Stukadoren


1

10

Het succes van drie landelijke ESF-projecten

De RPC-docentendag mag traditioneel rekenen op een grote belangstelling. Ook deze keer waren ruim zestig vakdocenten uit het hele land te gast bij Savantis in Veenendaal. Savantis organiseert deze dagen om docenten bij te praten over de nieuwste ontwikkelingen in het vak en de contacten tussen het bedrijfsleven en de scholen verder te verstevigen. Tijdens de inleiding van Laurents van Stenus kwamen de meningen van de belangrijke Nederlandse trendwatchers voorbij.

De redactie.

9

Examen competentiegerichte opleiding

“Trendwatchers vertellen wat wij willen hebben voordat wij het zélf weten”. Bij de start van de drukbezochte docentendag Reclame, Presentatie en Communicatie (RPC) leidde Laurents van Stenus, manager sector RPC bij Savantis, het veelzijdige programma in met een aantal prikkelende stellingen over trendwatching. Dit onderwerp bleek hét uitgangspunt voor een inspirerende dag met presentaties over ‘Branding in online games’, ‘Rendement halen uit beursdeelname’ en ‘Zelf een stand ontwerpen’. Ter afsluiting een diepgaande forumdiscussie over de relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven.

Ook binnen de Signbranche zijn er nieuwe impulsen zoals het project SignFactory, een mini-onderneming in de school. Het DaCapo College (Sittard) en het Arcus College (Heerlen) willen dat Signopleidingen hierdoor naadloos aansluiten op het bedrijfsleven. In de SignFactory - die na de zomervakantie van start gaat - zullen de leerlingen ‘levensechte’ opdrachten uitvoeren. De hoogste tijd voor een update. Veel informatie over kleur vindt u in het Vakboek Color Management, dat op een kleurrijke manier zal worden geïntroduceerd. Wanneer? We houden u op de hoogte.

8

Inspirerende docentendag

11

12

Redactioneel: Gaan voor kwaliteit Jeffrey Goossens op weg naar EuroSkills 2008

Deze zomer zullen veel vakantiegangers genieten van hun welverdiende rust. Op een tropisch eiland, of gewoon lekker kamperen in een eenvoudig tentje. Toch zijn er ook vakgenoten die de komende maanden zullen werken aan hun voorbereiding op de grootste Europese beroepenwedstrijd: EuroSkills 2008.

Tijdens Skills Masters 2008 liet Jeffrey Goossens, Nederlands Kampioen Stukadoren 2005 en 2007, een staaltje van zijn vakmanschap zien. Met Ruud Munsters, Nederlands Kampioen 2008, en Rob van Delden, tweede plaats 2007, gaf hij in Ahoy’ Rotterdam een beroepsdemonstratie voor enthousiast publiek. Een goede training voor EuroSkills 2008. Hoe staat het met zijn voorbereiding? Is hij klaar voor 18 september aanstaande, de startdatum van het grootste driedaagse beroepen-evenement in Europa? Jeffrey en zijn trainers, docenten Ben Benner en Marijn van Dongen blikken vooruit.

Een goed voorbeeld is Jeffrey Goossens, Nederlands Kampioen Stukadoren 2005 en 2007. Hij zal deze tijd oefenen voor zijn werkstuk. Tijdens EuroSkills 2008 zal hij zich meten met vier nationale kampioenen. Het Europese Kampioenschap Stukadoren zal van 18 tot en met 20 september 2008 plaatsvinden in Ahoy’ te Rotterdam. In het openingsverhaal blikken we met Jeffrey en zijn begeleidingsteam vooruit. Inhoud In dit nummer ondermeer een sfeerimpressie van de slotdag van de driedaagse praktijktoets Stukadoren in het Vakcentrum Veenendaal en hoogtepunten van de Landelijke Dag vmbo Bouwtechniek in de Amsterdamse Arena. Ook komen drie geslaagde ESF-trajecten aan bod. Kortom: tal van gevarieerde artikelen met als ‘rode draad’ het streven naar topkwaliteit in vakmanschap. Wij wensen u leuke leesmomenten. De redactie.

In de periode tussen Skills Masters 2008 en EuroSkills 2008 bereidt Jeffrey Goossens zich grondig voor. Een aantal vrije zaterdagen en avonden oefent hij zijn techniek. Hierbij ondersteunt door een ijzersterk team, dat samen met hem ‘de puntjes op de i’ zet: Ben Benner, docent opleiding Restauratiestukadoor bij De Vakopleiding in Veenendaal en Marijn van Dongen, docent aan het ROC Zadkine, locatie Rijen. “Niet te vergeten Anton van Delden, die hoort ook bij mijn begeleidingsteam”, vult Jeffrey aan. “Mijn motivatie is goed, ik ben vastbesloten op EuroSkills 2008 goed te scoren.” lees verder op pagina 2

V

Tronenwedstrijd

V

SOSAFOON

Nieuwe catalogus Schilderen en Onderhoud

1

KENNISOVERDRACHT

Uitblinkers zetten de toon 2008

Sinds enkele jaren organiseert Savantis het evenement ‘Uitblinkers zetten de toon’. In een feestelijke sfeer wordt per sector het Beste Leerbedrijf Savantis bekendgemaakt. De finale wordt ook aangewend voor de diploma-uitreiking van de kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud. Savantis laat hiermee zien hoe belangrijk het is om een goed leerbedrijf te zijn, dan wel een waardevol diploma te behalen. De aanmeldingen voor het evenement vertonen een licht stijgende lijn. In 2008 waren er opnieuw meer aanmeldingen dan in het voorgaande jaar.

Kampioenschappen Schilderen en Stukadoren

Tijdens Skills Masters 2008, een evenement dat zich richt op vmbo’ers, mbo’ers en jonge werkzoekenden, organiseerde Savantis de Nederlandse kampioenschappen Schilderen en Stukadoren. Skills Masters biedt jongeren gelegenheid om via wedstrijden en demonstraties kennis te maken met beroepen, met als doel de instroom te bevorderen. De titel bij de schilders werd in de wacht gesleept door Louwrens Wagenaar uit Dokkum. Bij zijn uitzending naar EuroSkills 2008, waar de jonge schilder het mocht opnemen tegen de kampioenen uit acht andere landen, behaalde Louwrens de zesde plaats. Stukadoor Jeffrey Goossens wist voor Nederland de gouden medaille in de wacht te slepen. EuroSkills werd gehouden in Rotterdam. Het is met 27 duizend bezoekers het grootste beroepenevenement van Europa.

Nederlands kampioen stukadoren Jeffrey Goossens

In 2008 ging de winst in de sector Schilderen en Onderhoud naar Niek Grooteman Schilders uit Wervershoof. In de sector Afbouw was de eerste plaats voor DRT Vloeren uit Oss. APS Building Brands uit Heeswijk-Dinther legde beslag op de eerste plaats in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. DRT Vloeren, een van de grootste kunststofvloerenleggers van Nederland, werd bovendien uitgeroepen tot overallwinnaar. Het bedrijf mag zich een jaar lang het ‘Beste Leerbedrijf Savantis 2008’ noemen.

DRT Vloeren is het Beste Leerbedrijf Savantis 2008

KENNISOVERDRACHT

1.3 PERSONEEL EN O R G A N I S AT I E De afdeling Personeel en Organisatie houdt zich bezig met het ontwikkelen en vormgeven van het personeelsbeleid in brede zin en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het personeelsbeheer. In 2008 heeft de afdeling het nieuwe functiegebouw met resultaatgerichte profielen verder vormgegeven. De definitieve oplevering vond plaats begin 2009. Heroriëntatie, scherpere prioriteitstelling, ook bij nieuwe activiteiten, en productiviteitstijging waren kernbegrippen bij het bereiken van een gewenste daling van het aantal medewerkers. De personele omvang bedroeg in 2006 gemiddeld 114 fte, in 2007 gemiddeld 109 fte en in 2008 104,63 fte.

1.4 FINANCIËN Er is intensief gewerkt aan de oprichting van mijn loopbaan, een loopbaanfaciliteit voor de sector Schilderen en Onderhoud. Naast de organisatorische inrichting en inbedding is de personele bezetting tijdig gerekruteerd en opgeleid. Het in 2007 geïntroduceerde verzuimprotocol heeft in 2008 zijn vruchten afgeworpen. Met een gemiddeld ziekteverzuimpercentage van 3,88 procent is een zeer goed resultaat bereikt. Ook de meldingsfrequentie is met 1,3 op een uiterst acceptabel niveau gebleven. In 2009 wordt een ziekteverzuimpercentage van 3,5 procent ten doel gesteld. Een interne communicatiecampagne, onder meer met posters van een appel, zal de aandacht voor dit onderwerp levendig houden.

r e t e m o Bar 10% X MA 7%

5.0

4.11 % 0%

a kwarta uim 1e z r e v te Ziek

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

In de dagelijkse bedrijfsvoering hebben directie en medewerkers van Savantis oog voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Met name gaan zij bewust om met energie. Met betrekking tot het leasewagenpark wordt in 2009 gestart met een stimuleringsprogramma om het brandstofgebruik zoveel mogelijk te beperken.

EN

FACILITIES

De afdeling Financiën en Facilities draagt zorg voor de financiële administratie en het beheer van gebouwen en facilitaire diensten. Bijlage 1 geeft een eenvoudige weergave van de geconsolideerde balans. De toelichting is opgenomen in bijlage 2. Deze paragraaf geeft een korte beschrijving van het financiële resultaat over 2008. 2008 was financieel gezien een goed jaar. Savantis is in staat gebleken met het eerder gereduceerde personeelsbestand de activiteiten goed te blijven uitvoeren. De personeelskosten zijn tijdelijk toegenomen, met name door de inzet van uitzendkrachten. Daarnaast is relatief veel budget besteed aan onderwijsontwikkeling, beroepspraktijkvorming, kwalificatiestructuur en examens. Bovendien is verder geïnvesteerd in ICT, zodat ook op langere termijn met minder menskracht aan de vraag van de sectoren kan worden voldaan. De externe kosten van activiteiten zijn ten opzichte van 2007 iets afgenomen. Hier tegenover stonden wat lagere inkomsten. Ten opzichte van de begroting, leverden de inkomsten uit projectsubsidies van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Facilities en de geleverde diensten voor derden (waaronder de sector Schoonmaak en Glazenwassen) substantieel meer op. Training & Advies heeft de positieve ontwikkeling in 2007 niet kunnen doorzetten naar 2008. Het resultaat is een klein verlies. Oorzaak is met name de verminderde belangstelling voor trainingen in de sector Schilderen en Onderhoud.

l 2009

Startpagina website www.savantis.nl

KENNISOVERDRACHT

Per saldo kan een bedrag van 172.000 euro worden teruggegeven aan de subsidiërende sectorfondsen (het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf en het Bedrijfschap Afbouw), terwijl de taken op het gebied van kwalificatie, erkenning, beroepspraktijkvorming, onderzoek en examens naar behoren zijn uitgevoerd. Inkomsten

OCW 23%

Overig 11% Diensten Derden 4%

Training & Advies 18%

Facilities 17% Sector Afbouw 6%

Sector Schilderen en Onderhoud 21%

1. 5 I N F O R M AT I S E R I N G A U T O M AT I S E R I N G

EN

De afdeling Informatisering en Automatisering houdt zich bezig met de beheersing van de informatiestromen, de automatische verwerking van informatie en het beheer van intranet en internet. In 2008 heeft de afdeling een aantal centrale servers vervangen. Ook is de kostenbesparende virtualisatie van het serverpark verder uitgebreid. De structuur van de stroomvoorziening in de serverruimte is herzien en de noodstroomvoorziening is uitgebreid en verbeterd. Uitgaven

Examens 9% Overig 8% Kwalificatiestructuur 5% Facilities 22%

Onderwijsontwikkeling 10% BPV 28%

Training & Advies 18%

Opleidingsfondsen

Sector Afbouw 42%

Sector Schilderen en Onderhoud 58%

De Stichting Loopbaan & Opleidingsfonds (LOF) laat een onderbesteding zien. Dit heeft vooral te maken met geringere uitputting van een aantal subsidies. Ondanks voorlichtingscampagnes, werd minder gebruikgemaakt van met name nieuwe subsidies. Deze ontwikkeling heeft zich vooral voorgedaan in de sector Schilderen en Onderhoud. Bij Afbouw was sprake van een lichte overschrijding.

Voor het centrale registratiesysteem Bisos zijn, op basis van Oracletechnologie, koppelingen gerealiseerd met diverse systemen. Voor de registratie van competentiegerichte opleidingen is een module opgeleverd. Enkele parallelle ontwikkelingen met Microsoft-technologie, uitgevoerd door externe partijen, zijn geëvalueerd op doelmatigheid.

1.6 ONTWIKKELING OPLEIDINGEN, ONDERWIJSDIENSTEN EXAMENS

EN

De afdeling ontwikkeling Opleidingen, Onderwijsdiensten en Examens richt zich op onderzoek naar beroepen, opleidingseisen en de ontwikkeling van de kwalificatiestructuur voor het mbo-onderwijs. Daarnaast is de afdeling belast met de ontwikkeling van nieuwe onderwijsmethoden en leermiddelen. De activiteiten van de afdeling zijn verwerkt in de hoofdstukken Onderwijs en Marktontwikkeling (hoofdstuk 2 en 3) en in de verslaggeving van de sectoren (hoofdstuk 5 tot en met 8).

KENNISOVERDRACHT

1.7 SUBSIDIES De opleidings- en arbeidsmarktactiviteiten van Savantis, samenwerkingsverbanden en leerbedrijven zijn mede mogelijk door financiële bijdragen van de bedrijfstakken, de overheid, het Europees Sociaal Fonds (ESF) en anderen. De verwerving, besteding en verantwoording van subsidies wordt verzorgd en beheerd door Savantis.

LOF

De Stichting Loopbaan & Opleidingsfonds (LOF) is uitvoerder van de subsidieregelingen voor de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw. Het LOF gebruikt hierbij de expertise van Savantis. Er bestaat een grote diversiteit aan subsidieregelingen die per sector, opleidingsniveau en bedrijf (al dan niet in een samenwerkingsverband) verschillen. Een belangrijke voorwaarde is dan ook de toepassing van de CAO voor het Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf en het ingeschreven staan bij het Bedrijfschap Afbouw, de respectievelijke subsidiegevers van het LOF. Naast de subsidieregelingen worden specifieke projecten uitgevoerd. In 2008 ging de voorziening ‘Mijn loopbaan, loopbaanfaciliteit de sector Schilderen en Onderhoud’ formeel van start. Een ander voorbeeld is het ‘Instroomproject doelgroepen’. Dit project is gericht op de toetreding tot de arbeidsmarkt van allochtonen, vrouwen en overige potentiële werknemers.

ESF-trajecten

Het ESF is een van de structuurfondsen van de Europese Unie. Het is een belangrijk financieringsmiddel voor de uitvoering van scholingsprogramma’s voor de beroepsbevolking. Belangrijke doelstellingen zijn de scholing van werkenden zonder startkwalificatie en de opleiding van mbo’ers voor hogere functies, zodat hun functie beschikbaar komt voor lager opgeleiden. Het ministerie van SZW heeft voor Savantis het LOF aangewezen als enige bevoegde ESF-aanvrager. Na de succesvolle afronding van drie meerjarige projecten in maart 2008, lag de focus op de aansturing van een nieuw, eenjarig project waarvoor in 2007 een subsidietoekenning werd bereikt: ‘Kwalificatie-impuls Afbouw en Onderhoud 2007-2008’. Dit project werd in november 2008 afgerond en aan de subsidieverstrekker gerapporteerd.

Het project combineerde twee scholingssoorten en was gericht op twee verschillende doelgroepen. Startende werknemers in de beroepsbegeleidende leerweg konden in aanmerking komen ,OOPBAAN/PLEIDINGSFONDS voor aanvullende praktijkscholing. In VOOR!FBOUWEN/NDERHOUD een praktijksimulerende leeromgeving 0RESENTATIEEN#OMMUNICATIE werd extra ruimte geboden voor kennisoverdracht van leermeesters aan leerlingen, zodat aan 1.369 leerlingen persoonlijke begeleiding kon worden Daarnaast is het LOF door het Ministerie aangeboden die de zeer individuele leerbehoeftes centraal stelde. De inhoud van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) aangewezen als gerechtigde tot het en het aantal scholingsdagen voor de kennisoverdracht werden individueel aanvragen van ESF-subsidies en andere bepaald. SZW-subsidies. Ook is het LOF door de sectoren aangewezen om brancheerkenningen te verrichten.

,/&

Employabilitybevordering door het aanbieden van bedrijfstakrelevante scholing stond centraal voor de tweede doelgroep binnen het project: werkenden in de sectoren met langere werkervaring. Door middel van veertien soorten trainingen op het gebied van praktische vakvaardigheden en arbeidsomstandigheden kon kennis worden verrijkt, verdiept of verbreed. In de looptijd van het project hebben 1.746 deelnemers hiervan kunnen profiteren. In totaal hebben 3.115 personen aan het project deelgenomen. Een bijzonder plezierig effect is, dat 1.240 mannen en vrouwen zonder startkwalificatie hun kennis hebben verrijkt. Zij kunnen dat voortaan met een certificaat aantonen. Voor het project is circa 3.790.000 euro aan kosten gerealiseerd en verantwoord, waarvoor tot maximaal veertig procent ESF-subsidie door de Stichting LOF kon worden ontvangen. Het vervolg van dit project werd in het najaar van 2008 in gang gezet door de succesvolle aanvragen van ESF-gelden voor de financiering van twee nieuwe projecten die in 2009 worden uitgevoerd.

KENNISOVERDRACHT

BEN MILJOEN – DIFLOCO STUKADOORSBEDRIJF, ZUIDHORN COEN MILJOEN – TWEEDEJAARS GEZEL STUKADOOR, NOORDERPOORTCOLLEGE, ASSEN

“I K

L E E R M I J N Z O O N H E T VA K ”,

zegt Ben. “Stukadoorswerk moet je in de praktijk leren. Als Coen later verder wil met het bedrijf, heeft hij ook diploma’s nodig. Het werk moet van hoogstaande kwaliteit zijn. Dat staat bij ons voorop. Die kwaliteit groeit met de jaren, naarmate bij een leerling de interesse wordt gewekt. Coen traint voor de selectiewedstrijden van de Nederlandse kampioenschappen van 2010. In de werkplaats kan hij oefenen met lijsten trekken. Hij is zelf aan de gang gegaan om het onder de knie te krijgen.” Coen: “Je moet het genoeg doen om het te leren. Dat lukt je niet op school. Je moet meters maken. Werken met een leermeester is hartstikke leuk. Het moet wel klikken, anders is het snel afgelopen. Het decoratieve gedeelte van het vak is een soort hobby geworden. Na deze opleiding besluit ik of ik niveau 4 ga doen. Anders werk ik lekker door.”

KENNISOVERDRACHT

ONDERWIJS In september 2010 wordt de nieuwe, competentiegerichte kwalificatiestructuur definitief ingevoerd. Het is de succesvolle afronding van een traject van bijna tien jaar. De afsluiting van de experimentele periode betekent geenszins dat de ontwikkelingen stilstaan. In 2008 is hard gewerkt aan de vervolmaking van de nieuwe kwalificatiestructuur. Dit proces zal in 2009 en volgende jaren doorgaan. Hetzelfde geldt voor de leermiddelen die Savantis ontwikkelt voor haar sectoren. Enkele jaren geleden werd gekozen voor een onderwijskundig concept dat aansloot bij de competentiegerichte kwalificatiestructuur en de leerstijl van de doelgroep. Belangrijke uitgangspunten in dit concept zijn: de praktijk als startpunt, een bepaalde mate van zelfsturing door de leerling en een meer coachende rol van de docent. In 2008 heeft digitaal onderwijs steeds meer aandacht gekregen. Het doel is om op een effectieve manier gebruik te maken van moderne onderwijsmiddelen die bijdragen aan aantrekkelijker en actiever onderwijs. Digitale onderwijsproducten krijgen de komende jaren een nog belangrijker plaats in het onderwijsmateriaal van Savantis. Voor onderwijs en bedrijfsleven is het van belang dat de opleidingen worden afgesloten met een passende examinering, die het vertrouwen heeft van de Inspectie van het Onderwijs en het bedrijfsleven. Ook in dit opzicht zijn in 2008 belangrijke stappen gezet. Als kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven is het verder van belang om kennis te vergaren en te delen met het werkveld. Daarom heeft Savantis in 2008 haar activiteiten op het gebied van onderzoek uitgebreid.

2.2 SAMENWERKING BEDRIJFSLEVEN EN ONDERWIJS

Savantis speelt een actieve rol bij de genoemde processen. Enerzijds denkt zij mee over landelijke ontwikkelingen en brengt zij eigen ervaringen en ideeën in. Anderzijds heeft zij een uitvoerende rol, in opdracht van sectoren of andere partijen.

Savantis is actief betrokken bij overlegvormen met partners binnen het beroepsonderwijs, zoals het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), de Inspectie van het Onderwijs, Colo en de MBO Raad. Daarnaast is er intensief overleg met de sociale partners (FOSAG, NOA, FNV Bouw en CNV Hout en Bouw). Binnen de sector Reclame, Presentatie en Communicatie 2.1 D E R O L VA N S AVA N T I S zijn de brancheverenigingen (CLC, Pragma, SI’BON/VSBN, VGS en ZSO) Naast formele taken op het gebied van de kwalificatiestructuur, heeft Savantis in en POPAI (expertisecentrum voor instorecommunicatie in de Benelux) 2008 veel werk verzet op het gebied van de ontwikkeling van onderwijsproducten actief betrokken bij de inrichting en het onderhoud van het beroepsonderwijs. en -diensten en examinering. Enerzijds komt dit doordat Savantis vaak te maken Ten slotte bestaan binnen de relatief jonge sector Schoonmaak en Glazenwassen heeft met relatief kleine afdelingen van onderwijsinstellingen, die deze producten intensieve contacten met RAS en het opleidingsinstituut SVS. Savantis initieert onvoldoende zelf kunnen ontwikkelen. Anderzijds hebben ook de bedrijfstakken samenwerking tussen de sectoren en zet zich in om visies en initiatieven samen belang bij goed onderwijs en willen zij te brengen en krachten te bundelen. Het hiervoor betalen. De centrale aansturing doel is bij te dragen aan goed en efficiënt vanuit Savantis heeft een belangrijk voordeel. Door gebruik van hetzelfde les- beroepsonderwijs. en examenmateriaal worden leerlingen in het gehele land op een gelijksoortige manier opgeleid. Dit schept duidelijkheid naar het bedrijfsleven. Het bedrijfsleven weet wat het van een (gediplomeerde) leerling kan verwachten. In een aantal gevallen worden de diensten van Savantis door het onderwijs bekostigd.

KENNISOVERDRACHT

2 . 3 K W A L I F I C AT I E S T R U C T U U R Met de bedrijfstakgroep van de MBO Raad vindt overleg plaats over onderwijsbeleid op de scholen. Bedrijfstakoverleg (LOC’s en begeleidingscommissies) vindt plaats voor de sectoren Afbouw; Reclame, Presentatie en Communicatie; en Schoonmaak en Glazenwassen. Bovendien participeert Savantis in de SOSA, de Studieclub Schilders, het Schildersmuseum en de Stichting Handboek, waarbij docenten, bedrijfstakgenoten en andere betrokkenen kennis uitwisselen. Ook organiseert Savantis twee keer per jaar docentendagen voor de verschillende sectoren. Een belangrijk thema in 2008 waren de nieuwe, competentiegerichte opleidingsprogramma’s (zie paragraaf 2.4). Ten slotte zijn in de verschillende regio’s vele werkgroepen met bedrijven en docenten actief ten behoeve van de ontwikkeling en/of afstemming van onderwijskundige en arbeidsmarktactiviteiten.

Paritaire Commissie

De Paritaire Commissie is verantwoordelijk voor de totstandkoming en het onderhoud van de kwalificatiedossiers en adviseert het bestuur van Savantis over onderwijskundige zaken. De commissie kent per sector een onderstructuur, waarin eveneens zowel onderwijs als bedrijfsleven zijn vertegenwoordigd. In 2008 heeft de Paritaire Commissie vijfmaal vergaderd. Belangrijke onderwerpen waren: • de opname van (beroepsgerelateerde) eisen voor rekenen/wiskunde in de kwalificatiedossiers; • het toevoegen van een uitstroom Signspecialist (niveau 4) aan het kwalificatiedossier Signmaker; • pilot examenprofielen; • onderhoudsplan kwalificatiestructuur. De leden van de paritaire commissie zijn opgenomen in bijlage 4.

Nadat in 2007 alle kwalificaties van Savantis zijn omgezet naar de verbeterde competentiegerichte structuur, is in 2008 een aanvang gemaakt met de doorontwikkeling. Ten eerste zijn in alle dossiers, op basis van een analyse van de beroepen, niveaus voor rekenen/wiskunde opgenomen. Ten tweede is in 2008 op initiatief van MBO 2010 (een organisatie die in opdracht van OCW onderwijsinstellingen in het mbo ondersteunt bij het realiseren van de competentiegerichte kwalificatiestructuur) een groot aantal van de nieuwe kwalificatiedossiers geëvalueerd. Vooral is bekeken in hoeverre de dossiers bruikbaar zijn in de praktijk. De doorontwikkeling van de kwalificatiestructuur gaat verder in 2009. OCW dringt aan op het terugdringen van ondoelmatige overlap in de kwalificatiestructuur en het opnemen van generieke eisen voor Nederlands en rekenen/wiskunde in alle kwalificatiedossiers.

Opleidingsstructuur Reclame, Presentatie en Communicatie

hbo-niveau

mbo niveau 4

Academie van Beeldende Kunsten

Lerarenopleiding Tekenen enHandvaardigheid

Fotograaf, Cameraman, Beeldtechnicus, Geluidstechnicus, Lichttechnicus, Video-editor

niveau 3

Allround AV-medewerker

niveau 2

Medewerker Fotografie

HEAO Communicatie

Nederlandse Film en Televisie Academie

Stand-, Winkel- en Decorvormgever Winkelpubliciteitvormgever Vormgever Productpresentatie

Medewerker productpresentatie

Signspecialist

Grafisch Vormgever Animatie-/Audiovisueel Vormgever Interactief Vormgever

Allround Tentoonstellingsbouwer

Allround Signmaker

Allround DTP’er

Medewerker Tentoonstellingsbouw

Medewerker Sign

Medewerker DTP

KENNISOVERDRACHT

vc

Een nieuwe ontwikkeling in 2008 betrof het project examenprofielen, een initiatief van de MBO Raad en Colo. In examenprofielen worden de randvoorwaarden voor examinering geregeld. De betrokkenheid van het bedrijfsleven moet het vertrouwen in de kwaliteit van de mbo-examens verhogen. Savantis heeft in de pilot geparticipeerd door in samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven twee conceptexamenprofielen te ontwikkelen (Schilder niveau 2 en Medewerker Productpresentatie niveau 2). Het project loopt door in 2009.

Verder heeft Savantis in 2008 een nieuwe uitstroom Signspecialist niveau 4 binnen het bestaande kwalificatiedossier Signmaker ontwikkeld. Vanaf augustus 2009 kunnen leerlingen met de opleiding starten. Ten slotte zijn in 2008 stappen ondernomen om samen met de kenniscentra Fundeon en Kenteq een kwalificatie Allround vakkracht onderhoud, ver- en afbouw te ontwikkelen. Deze functionaris zou zowel bouwkundige als onderhoudswerkzaamheden moeten kunnen uitvoeren. De concrete invulling wordt in 2009 ter hand genomen.

Opleidingsstructuur Schilderen en Onderhoud

hbo-niveau

Technische Bedrijfskunde

Docent Schilderen

niveau 4

Specialist schilderen

Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud

Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud

niveau 3

Gezel Schilder

Gezel Glaszetter

Vakkracht Industrieel Lakverwerker

niveau 2

Schilder

Glaszetter

Industrieel Lakverwerker

niveau 1

Assistent Schilderen/Industriële Lakverwerking

mbo

Bouwkunde

Opleidingsstructuur Afbouw

hbo-niveau

Hbo Bouwtechniek

niveau 4

Restauratiestukadoor

Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud

niveau 3

Gezel Stukadoor

Gezel Dekvloerenlegger

niveau 2

Stukadoor

Dekvloerenlegger

mbo

PTH Bouwkunde

Plafond- en Wandmonteur

2.4 VERNIEUWDE OPLEIDINGSPROGRAMMA’S Voor verschillende sectoren verzorgt Savantis de uitwerking van kwalificaties in onderwijsproducten. De ontwikkeling van onderwijsproducten gebeurt altijd in samenwerking en afstemming met het onderwijs. In de meeste gevallen betreft het docenten uit de sector.


Nadat in eerdere jaren de opleidingen Schilder en Gezel schilder werden vernieuwd, is in 2008 lesmateriaal ontwikkeld voor de twee uitstromen van de Specialist schilderen (Specialist decoratie en restauratie en Specialist interieur en decoratie). Het betreft competentiegericht lesmateriaal, dat geschikt is voor zowel BOL als BBL en waarin digitale producten een belangrijke plaats innemen. Ook is in 2008 het lesmateriaal van de Schilder niveau 2 geëvalueerd. De meerderheid van de docenten (75 procent) blijkt tevreden te zijn over het materiaal. Kleine wijzigingen worden in 2009 aangebracht voor het leerjaar 2010/2011. Verder worden op basis van het kwalificatiedossier Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud voor zowel BOL als BBL de kaderopleidingen op niveau 4 vernieuwd. De BOL-opleiding start in het leerjaar 2009/2010 en leidt op voor het beroep van Middle manager vastgoedonderhoud. De BBL-opleiding start in het leerjaar 2010/2011 en kent drie uitstroomrichtingen: Calculator/ onderhoudsspecialist, Uitvoerder en Ondernemer. Beide opleidingen worden in nauwe samenwerking met de bedrijfstakken ontwikkeld door een consortium van de drie vakscholen en Savantis, waarbij Savantis voor de BOLopleiding een adviserende rol vervult.

KENNISOVERDRACHT

Afbouw

Binnen de sector Afbouw is in 2008 verdere aandacht besteed aan de toetsing en implementatie van de vernieuwde opleiding Stukadoor niveau 2. Ook is een groot deel ontwikkeld van het competentiegerichte lesmateriaal voor de Gezel stukadoor op niveau 3. Dit lesmateriaal is vrijwel geheel (90 procent) gedigitaliseerd. Ten slotte is onderzoek uitgevoerd voor de opleiding Monteur Systeemwanden en -Plafonds. Mede op basis hiervan zijn opdrachten ontwikkeld om de docenten van De Vakopleiding te ondersteunen en een begin te maken met de vernieuwing van de opleiding.

2.5 O N D E R Z O E K

In 2008 heeft Savantis haar activiteiten op het gbied van onderzoek uitgebreid. Naar verwachting wordt de komende jaren meer onderzoek uitgevoerd op het gebied van arbeidsmarkt, ontwikkelingen in het beroepenveld, klanttevredenheid en andere onderwerpen. De resultaten worden in de meeste gevallen gepubliceerd op de website van Savantis. In 2008 verschenen onder andere de volgende rapporten: • Het ‘Statistisch jaaroverzicht 2007/2008’ bevat informatie over aantallen leerlingen, leerbedrijven en cursorische activiteiten. • De ‘Rapportage Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Savantis Reclame, Presentatie en 2008/2009’ beschrijft het perspectief Communicatie voor de verschillende beroepen uit de De rol van Savantis in de sector Reclame, vier sectoren en geeft informatie per Presentatie en Communicatie (RPC) regio. verschilt van die in andere sectoren. • Een onderzoek onder afgestudeerden De RPC-opleidingen zijn de afgelopen naar de tevredenheid over de opleiding jaren sterk uitgebreid in programma’s Monteur Systeemwanden en -Plafonds. en in het aantal scholen. In de regel • Een tevredenheidsonderzoek naar de nemen scholen zelf de ontwikkeling ter diensten van Savantis onder de hand. Savantis heeft zich ontwikkeld als afnemende scholen. ondersteuner in het proces, waarbij zij tegen betaling ontwikkelwerkzaamheden • Een onderzoek naar het beroep Medewerker onderhoud en verbouw in voor de scholen uitvoert. Zo is zij samenwerking met Fundeon. actief in de ontwikkeling van enkele • Het rapport ‘Uitvalonderzoek onderwijsuitgaven en ondersteunt afbouwopleiding op niveau 2’. zij een aantal scholen met de • Een onderzoek naar de doorstroom onderwijsinrichting, het opstellen van een toetsplan en de ontwikkeling van van leerlingen schilderen van niveau 2 toetsinstrumenten, waaronder een Proeve naar niveau 3. van Bekwaamheid. Ook is Savantis actief bij de afstemming tussen vmbo (economie en detailhandel) en mbo. Voor vmbo-scholen is het verrijkingsdeel Presentatie- en Decoratietechnieken ontwikkeld, dat kan worden afgesloten met een brancheverklaring – een garantie voor een betere aansluiting op het mbo.


Voor de nieuwe opleidingen op niveau 2 in de sector Schoonmaak en Glazenwassen is in 2008 in samenwerking met de sector lesmateriaal ontwikkeld. Het materiaal is – zoals gebruikelijk – praktijkgericht. Het dekt de volledige opleiding af. Kennis en inzicht zijn in de praktijkopdrachten geïntegreerd.

In samenwerking met het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid is gestart met onderzoek in de schilders- en glaszetbranche en in de afbouwbranche: • Voor de schilders- en glaszetbranche is onderzoek gedaan naar de arbeidsmarktperspectieven van medewerkers en de aansluiting van de kwalificatiestructuur op de inhoud van de beroepen. • Voor de afbouwbranche zijn in afstemming met het Bedrijfschap Afbouw de arbeidsmarktontwikkelingen onderzocht. Ook is de diplomagraad van de medewerkers in kaart gebracht. Op verzoek van het Bedrijfschap is onderzoek gedaan naar de bedrijfsvoering van de bedrijven. Beide rapporten zijn in 2009 opgeleverd.

KENNISOVERDRACHT

MARKTONTWIKKELING 3.1 S C H I L D E R E N E N ONDERHOUD Voor leerlingen die in een sector willen instromen, is het belangrijk te weten wat hun perspectieven op de arbeidsmarkt zijn. Voor het bedrijfsleven zijn opleidingen een belangrijk instrument om voor voldoende kwalitatieve instroom te zorgen. Vraag en aanbod dienen daarom op elkaar te zijn afgestemd. Savantis houdt de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt bij en adviseert het onderwijs in deze. Savantis heeft ook in 2008 voor de sectoren Schilderen en Onderhoud; Afbouw; Reclame, Presentatie en Communicatie; en Schoonmaak en Glazenwassen een arbeidsmarktadvies opgesteld. Het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB) heeft hiertoe in opdracht van Savantis ramingen van arbeidsmarktinformatie opgesteld voor de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw. Om de gegevens over de instroom zo adequaat mogelijk te vermelden, gebruikt Savantis dit jaar een indicatie die data vanuit twee verschillende bronnen combineert: gegevens van Centrale Financiën Instellingen (CFI) en gegevens van het interne relatievolgsysteem.

Schilderen en onderhoud (excl. Industriële Lakverwerking)

In de sector Schilderen en Onderhoud werken naar schatting ruim 34.000 mensen. Naast 26.000 werknemers en ruim 8.000 zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers), werken er (buitenlandse) uitzendkrachten en personeel dat vanuit andere sectoren is ingeleend.

beroep

aantal

Werknemers:

26.364

- Schilders

21.619

- Glaszetters

494

- Overige schilders

1.253

- Administratief personeel en winkelpersoneel

1.811

- Uitvoerders

734

- Overig uitvoerend en technisch personeel

352

- Directeuren/onbekend

Het EIB geeft aan, dat de schildersbranche een aantal moeilijke jaren wacht. De jaren 2009 tot en met 2011 zullen sterk in het teken staan van de kredietcrisis. In 2009 en 2010 neemt de productie cumulatief met ruim 14 procent af. Voor de werkgelegenheid betekent dit een krimp van 3.000 werkenden. Een deel wordt opgevangen door natuurlijke uitstroom, maar gedwongen ontslagen kunnen niet worden vermeden. De conjuncturele neergang heeft gevolgen voor de opleidingsbehoefte van de branche. In 2009 zal de behoefte aan leerlingen in de niveau 2-opleidingen nihil zijn. In 2010 ligt de opleidingsbehoefte op een duidelijk lager niveau dan in 2007 werd gerealiseerd. Niettemin wordt door anticyclisch opleiden, met minimaal 500 nieuwe instromers per jaar, een grotere neerwaartse spiraal voorkomen. 2006/2007

BBL

BOL

Niveau 1

150

Niveau 2

97

ZZP’ers

7.796

Totaal

34.160

Tabel 1: Beroepsopbouw Schilderen en Onderhoud Bron: EIB/A&O-services

toe, zelfs tot een niveau ruim boven de realisatie van de afgelopen jaren. Daarom is het belangrijk de instroom van leerlingen niet al te sterk te laten dalen (bron: Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid, Instroom- en scholingsbehoefte in de schildersbranche 2009-2014, Amsterdam, april 2009). In het leerjaar 2007/2008 zijn ongeveer 2.100 leerlingen ingestroomd in het eerste jaar van een mbo-opleiding op het gebied van schilderen en onderhoud. Het overgrote deel van de leerlingen koos voor de BBL-leerweg en trad dus als leerling-werknemer in dienst bij een samenwerkingsverband of een individueel leerbedrijf. In het algemeen is

2007/2008

2008/2009

Δ 2007/2008-2008/2009

Totaal

BBL

BOL

Totaal

BBL

BOL

Totaal

80

230

220

70

290

250

50

300

+3%

650

170

820

820

160

980

900

100

1.000

+2%

Niveau 3

350

*)

350

320

10

330

270

20

290

-12%

Niveau 4*

150

350

500

140

360

500

180

380

560

+12%

1.300

600

1.900

1.500

600

2.100

1.600

550

2.150

+2%

Totaal

Tabel 2: Indicatie van de instroom per opleiding in de sector Schilderen en Onderhoud Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI / relatievolgsysteem van Savantis *Onder de leerlingen van de opleiding Middenkaderfunctionaris Afbouw en Onderhoud vallen ook leerlingen van de sector Afbouw.

Vanaf 2012 zet, eerst nog aarzelend, een herstel in. Gemiddeld wordt voor de periode 2012 tot en met 2014 een productiegroei verwacht van 7,5 procent per jaar. Het aantal werkenden groeit in die periode met gemiddeld 3 procent per jaar. Vanaf 2011 neemt de opleidingsbehoefte sterk

de instroom in leerjaar 2008/2009 met 2 procent toegenomen ten opzichte van het leerjaar 2007/2008. Bij niveau 3 is echter een daling zichtbaar. In het leerjaar 2007/2008 zijn rond 100 leerlingen ingestroomd in een opleiding op het gebied van Industriële Lakverwerking. In het leerjaar

KENNISOVERDRACHT

2008/2009 is dit aantal ongeveer hetzelfde. Tegelijkertijd zijn in het leerjaar 2008/2009 minder leerlingen ingestroomd in de opleidingen op niveau 1 en meer in de opleiding op niveau 3. De instroom fluctueert regelmatig. Dit heeft er over het algemeen mee te maken, dat in het ene jaar een grote groep start bij één werkgever en het andere jaar niet.

Industriële Lakverwerking

2006/2007

2007/2008

2008/2009

Niveau 1

20

20

10

-100%

Niveau 2

50

60

60

-

Niveau 3

20

20

20

-

Niveau 4*

*)

*)

10

+100%

Totaal

90

100

100

-

Δ 2007/2008-2008/2009

*) aantallen lager dan 5 worden niet vermeld

Tabel 3: Indicatie van de instroom per opleiding in de sector Industriële Lakverwerking Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI / relatievolgsysteem van Savantis

3.2 A F B O U W In de sector Afbouw werken naar schatting ruim 19.000 mensen. Naast bijna 13.000 werknemers en ruim 6.000 ZZP’ers werken er ook (buitenlandse) uitzendkrachten en personeel dat vanuit andere sectoren is ingeleend. beroep

aantal

Werknemers:

12.985

- Stukadoors

5.808

- Blokkenstellers

746

- Wand-/Plafondstellers

2.089

- Vloerenleggers

1.257

- Overig uitvoerend personeel

843

- Uitvoerders

385

- Hogere technici

421

- Administratief personeel

1.436

ZZP’ers

6.414

Totaal

19.399

Tabel 4: Beroepsopbouw Afbouw Bron: EIB/A&O-services

De afbouwbranche staat volgens het EIB aan de vooravond van een periode van forse krimp van productie en werkgelegenheid. In de periode 2009-2011 krimpt de productie in de branche naar verwachting met 20 procent. Daarmee is de terugval in de afbouwbranche duidelijk sterker dan Afbouw

die in de totale bouwnijverheid. De werkgelegenheid zal in deze jaren dalen met ruim 10 procent, ofwel met bijna drieduizend personen. Alle onderdelen van de afbouwbranche zullen dan sterk de gevolgen ondervinden van de vraaguitval van de bouwproductie. Vanwege de sterke oriëntatie op de conjunctuurgevoelige onderdelen van de bouwproductie (met name nieuwbouw), valt de productie van de totale afbouwbranche naar verwachting fors terug. De zwaarste gevolgen, met een krimp van cumulatief 25 procent, zullen de blokkenen elementenstellers ondervinden, die van alle onderdelen van de afbouwbranche het sterkst aanwezig zijn in de nieuwbouw van zowel de woningals de utiliteitsbouw. De wand- en plafondmontage zal cumulatief krimpen met ruim 17 procent. Deze sector is sterker vertegenwoordigd in de herstel-, verbouw- en renovatieactiviteiten van gebouwen, die minder sterk zullen worden getroffen dan de nieuwbouw. De stukadoors en de vloerenleggers kennen een meer evenwichtige samenstelling in respectievelijk de woning- en de utiliteitsbouw.

2006/2007

2007/2008

In 2011 zal de krimp sterk afvlakken en in 2012 treedt naar verwachting herstel op. In 2014 zal de bouwproductie van de afbouwbranche nog onder het niveau liggen van het afgelopen jaar. De sterke afname van de afbouwproductie heeft zijn weerslag op de behoefte aan instromende leerlingen. De aankomende jaren zal de opleidingsbehoefte zeer laag zijn. Maar omdat de behoefte vanaf 2011 weer zeer sterk toeneemt, is het belangrijk de instroom van leerlingen niet te zeer te laten dalen (bron: Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid, Trends en Ontwikkelingen in de afbouwbranche 2009-2014, Amsterdam, mei 2009). In het leerjaar 2008/2009 zijn ongeveer 510 leerlingen ingestroomd in een opleiding op het gebied van afbouw. Dat is iets minder dan in het leerjaar 2007/2008. De instroom fluctueert ook per niveau. Binnen de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw volgen leerlingen ook de kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud. In het leerjaar 2008/2009 zijn 249 BOLen 891 BBL-leerlingen bezig met de opleiding. 2008/2009

Δ 2007/2008-2008/2009

BBL

BOL

Totaal

BBL

BOL

Totaal

BBL

BOL

Totaal

Niveau 2

390

20

410

450

10

460

400

10

410

-11%

Niveau 3

70

0

70

90

0

90

100

0

100

+11%

Niveau 4* Restauratiestukadoor

20

0

20

*)

0

*)

0

0

0

-

480

20

500

540

10

550

500

10

510

-7%

Totaal

*Met de opleiding Restauratiestukadoor beginnen leerlingen een keer per drie jaar *) aantallen lager dan 5 worden niet vermeld

Tabel 5: Indicatie van de instroom per opleiding in de sector Afbouw Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI / relatievolgsysteem van Savantis * Binnen de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw volgen leerlingen ook de kaderopleiding Uitvoerder Afbouw en Onderhoud. In het leerjaar 2008/2009 zijn 249 BOL- en 891 BBL-leerlingen bezig met de opleiding.

KENNISOVERDRACHT

Aantal werkzame personene per bedrijf

3 . 3 R E C L A M E , P R E S E N TAT I E E N C O M M U N I C AT I E De sector Reclame, Presentatie en Communicatie (RPC) bestaat uit diverse creatieve branches. Enkele branches zijn collectief georganiseerd, andere niet. Daarom zijn geen precieze gegevens bekend over het aantal bedrijven en werknemers in de sector.

1

2

74401 Reclame-, ontwerpen adviesbureaus

9.220

1.865

825

74402 Overige reclamediensten

1.990

525

74811 Fotografie

4.155 45

74812 Ontwikkelwinkels 74813 Ontwikkelcentrales

Op basis van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is een inschatting gemaakt van de omvang van het aantal bedrijven aan de bureauzijde van de sector RPC. In tabel 6 is voor de relevante SBI-codes het aantal bedrijven aan de bureauzijde in de afgelopen twee jaar weergegeven (bron: Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Savantis 2008/2009, december 2008).

20 tot 50

50 tot 100

100 of meer

totaal aantal bedrijven

580

260

105

25

10

12.890

260

195

100

50

10

10

3.140

510

125

55

10

5

0

0

0

15

10

5

0

0

0

0

75

15

10

10

5

5

5

0

0

50

170

145

90

35

25

5

0

785

50

15

20

10

15

5

0

0

120

1.590

285

130

145

80

55

15

0

2.300

405

65

60

45

25

15

5

5

625

17.795

3.460

1.585

1.130

530

265

60

25

24.850

92112 Ondersteunende activiteiten

74872 Organisatie van beurzen etc. Totaal

10 tot 20

325

92111 Productie van (video)films

36121 Interieurbouw

3 tot 5 5 tot 10

Tabel 7: Bedrijfsgrootte van de bedrijven aan de bureauzijde binnen de voor de RPC-sector relevante SBI-codes (peildatum 1 januari 2008) Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2008

2007

2008

Δ t.o.v. 2007

12.295

12.890

+5%

74402 Overige reclamediensten

3.155

3.140

0%

74811 Fotografie

4.435

4.865

+10%

74812 Ontwikkelwinkels

75

75

0

74813 Ontwikkelcentrales

55

50

-9%

92111 Productie van (video)films

725

785

+8%

92112 Ondersteuning (video)filmproductie

125

120

-4%

2.090

2.300

+10%

650

625

-4%

23.065

24.850

+8%

74401 Reclame-, ontwerpen adviesbureaus

36121 Interieurbouw 36121 / 74872 Organisatie van beurzen etc. Totaal

Instroom nieuwe leerlingen

Het aantal nieuwe leerlingen in de sector RPC is in het leerjaar 2008/2009 met 23 procent gestegen. De hoogste stijging betreft de opleiding op niveau 3, waarmee veel scholen zijn begonnen. Instroom RPC: Kwalificaties Savantis

Tabel 6: Aantal bedrijven aan de bureauzijde binnen de voor de RPC-sector relevante SBI-codes, 2004-2008 (peildatum 1 januari) Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen 2008

In tabel 7 is de bedrijfsgrootte zichtbaar van de bedrijven aan de bureauzijde binnen de sector. Uit de cijfers van CBS blijkt, dat van de bijna 25.000 bedrijven in de RPC-sector maar liefst bijna 18.000 bedrijven (72 procent) uit één werkzame persoon bestaan. Het aantal grote bedrijven is zeer beperkt (bron: Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Savantis 2008/2009, december 2008).

2007/2008

2008/2009

Δ 2007/20082008/2009

BBL

BOL

BBL

BOL

Niveau 2

10

400

20

480

+22%

Niveau 3

*)

20

10

70

+300%

Niveau 4*

*)

1.250

*)

1.480

+18%

Totaal

10

1.670

30

2.030

+23%

Tabel 8: Indicatie instroom leerlingen RPC, Savantis Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI / relatievolgsysteem van Savantis

Binnen gedeelde kwalificaties is juist een afname van nieuwe leerlingen gebleken. Instroom RPC: Gedeelde Kwalificaties

2007/2008 BBL

Niveau 2

BOL

2008/2009 BBL

44

Δ 2007/20082008/2009

BOL 35

-20%

Niveau 3

*)

342

6

163

-51%

Niveau 4*

*)

2.753

5

2.555

-7%

Totaal

*)

3.139

11

2.753

-12%


Tabel 9: Indicatie instroom leerlingen RPC, gedeelde kwalificaties (Mediavormgever, DTP’er en AV-productie via Savantis, GOC en PMLF) Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

KENNISOVERDRACHT

3.4 S C H O O N M A A K E N G L A Z E N WA S S E N De sector Schoonmaak en Glazenwassen is in vergelijking met de andere sectoren van Savantis een zeer grote branche, met een geschatte netto-omzet van vier miljard euro. Volgens gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn per 1 januari 2008 6.270 bedrijven actief in de branche. De meerderheid van deze bedrijven is gevestigd in de Randstad (Utrecht, Amsterdam e.o., Den Haag e.o. en regio Rijnmond). Aantal werknemers per bedrijf

Reiniging van gebouwen

1 werkzame persoon

3.115

2 werkzame personen

980

3 tot 5 werkzame personen

690


610


385


325


95

100 werkzame personen of meer Totaal

65 6.270

Tabel 10: Aantal bedrijven naar grootte in aantal werkzame personen per 1 januari 2008 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, 2008

Het aantal bedrijven in de branche is sinds 2003 toegenomen met 11 procent. Er is voornamelijk een groei te zien in het aantal kleine bedrijven tot 10 werknemers. In de sector bestaan enkele (zeer) grote bedrijven, die samen verantwoordelijk zijn voor een groot deel van de omzet. Ook in de sector Schoonmaak en Glazenwassen is de kredietcrisis echter al voelbaar, met name in het laatste kwartaal van 2008. In 2008 was al een lichte krimp in de omzet zichtbaar; naar verwachting zal deze krimp in de komende jaren veel sterker zijn.

In de sector zijn 180.000 tot 200.000 personen werkzaam. De overgrote meerderheid van de werknemers is uitvoerend medewerker (84 procent). Bijna de helft van de medewerkers functioneert als schoonmaker in een groter teamverband. Ongeveer 70 procent van de werknemers is werkzaam in de interieurschoonmaak. 10 procent heeft als hoofdtaak glasbewassing en 20 procent werkt in de gespecialiseerde schoonmaak (bron: Research voor Beleid, Werken in de schoonmaaken glazenwassersbranche; Een arbeidsmarktonderzoek naar knelpunten en oplossingen, Leiden, april 2007). Het aantal onderwijsinstellingen waar leerlingen kunnen worden opgeleid als Assistent Schoonmaker binnen de kwalificatie Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent groeit. Eind 2008 bestaat op 21 ROC’s de mogelijkheid om deze opleiding te volgen. Circa 600 leerlingen hebben de opleiding tot nu toe gevolgd, of volgen deze op dit moment.

Vanaf 2008/2009 is het mogelijk om een opleiding op niveau 2 te volgen. Dit is de opleiding tot Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen. Van één ROC is op twee locaties een groep leerlingen gestart met deze opleiding. Verwacht wordt dat het aantal ROC’s waar leerlingen deze opleiding kunnen volgen in de komende jaren zal stijgen.

KENNISOVERDRACHT

DE VIER SECTOREN

In 2008 hebben veel ontwikkelingen plaatsgevonden in het beroepsonderwijs. Dit geldt voor alle terreinen en alle spelers die bijdragen aan het beroepsonderwijs in de sectoren. Savantis heeft gekozen voor een sterkere sectorale werkwijze. Vanuit de vele ontwikkelingen is er noodzakelijkerwijs ook sprake van veel kennisoverdracht tussen partijen.

Op wettelijk terrein hadden het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en de Onderwijsinspectie – onder meer naar aanleiding van het onderzoek door de Algemene Rekenkamer naar beroepspraktijkvorming (BPV) in het mbo – aandacht voor onderwerpen zoals: de kwaliteit en organisatie van BPV; het inzicht in het aantal beschikbare leerplaatsen; de samenwerking tussen onderwijsinstelling, bedrijven en kenniscentrum; de invoering van competentiegericht opleiden; de voorbereiding van de leerling op BPV; de begeleiding van de leerling door de onderwijsinstelling; het vergroten van het gebruik van het Register van Erkende leerbedrijven door de toevoeging van kwalitatieve informatie. Via Colo hebben de kenniscentra energie gestoken in de verhoging van het inzicht in de activiteiten van de kenniscentra en in het naar voren brengen van de belangen van de sectoren. In 2008 was de projectmanager ‘Ondersteuning leerbedrijven’ namens de kenniscentra gesprekspartner van de staatsecretaris OCW. Savantis heeft een ‘Plan van aanpak ondersteuning leerbedrijven’ opgesteld, met op de sectorplannen gebaseerde activiteiten en een aanpak per sector.

Op het gebied van arbeidsmarkt waren er eind 2008 veel ontwikkelingen door de toen dreigende economische crisis. Vanuit de verslechterende economie ontstonden nieuwe regelingen en initiatieven om dreigende werkloosheid af te wenden, zoals vanuit het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de tijdelijke regeling werktijdverkorting. De verenigde kenniscentra hadden al via Colo een regioteam aangesteld om in de zes districten van UWV WERKbedrijf over een centrale contactpersoon te beschikken als gesprekspartner voor gemeenten, provincies en anderen op het terrein van regionale arbeidsmarkt, beroepenoriëntatie, leren en werken en specifieke arbeidsmarktvraagstukken. Het regioteam fungeert als tussenpersoon voor onder andere UWV WERKbedrijf en het kenniscentrum of de sector. Begin 2009 worden de inspanningen op dit terrein alleen maar groter.

KENNISOVERDRACHT

ROB VROEGOP – S M E E T S S C H I L D E R W E R K E N S T E I N B . V. , E L S L O O KEVIN REIJ – EERSTEJAARS SCHILDER, GILDE OPLEIDINGEN, ROERMOND

“MET

JE HOOFD KUN JE NIET

S C H I L D E R E N ”,

zegt Kevin. “Natuurlijk heb je de achterliggende theorie nodig, maar in de praktijk moet je het nog altijd met je handen doen. De begeleiding door Rob is super. Hij vindt dat ik alles eerst goed moet aanleren. Pas daarna komt de snelheid. Rob geeft me ook de kans om dat te doen, zodat ik goed werk kan afleveren.” “Tegenwoordig moet alles snel, snel, snel”, licht Rob toe. “Daardoor zijn heel veel details van het ambacht verloren gegaan. Het is belangrijk dat er jonge mensen zijn, die het schilderen met liefde voor het vak wordt bijgebracht. Op die manier hoop ik de kennis van het oude ambacht weer in stand te krijgen. Kevin is goed bezig. Hij neemt duidelijk dingen aan. Als examinator vind ik het vooral leuk om zo’n trots, lachend gezicht te zien als een leerling zijn of haar diploma heeft behaald.”

KENNISOVERDRACHT

SCHILDEREN EN ONDERHOUD Sociale partners in de schildersbranche zijn altijd al betrokken geweest bij het beroepsonderwijs. In 2008 is met de oprichting van de Branche Opleidingscommissie (BOC) hieraan een extra impuls gegeven. De commissie is tot stand gekomen door een initiatief van FOSAG, FNV Bouw en CNV Schilders. Savantis voert het secretariaat. Voor de sector Schilderen en Onderhoud heeft de BOC Schilderen een Branche Opleidingsplan opgesteld met twaalf ambitieuze actiepunten. Daarmee wordt gestreefd naar kwalitatief goed beroepsonderwijs, in een goede samenwerking tussen scholen, samenwerkingsverbanden, leerbedrijven en Savantis, met gebruikmaking van de bestaande onderwijsinfrastructuur en overheidsfinanciering en een belangrijke rol voor het sectorale bedrijfsleven in de examinering en diplomering. De sociale partners zullen de voorwaarden creëren, onder meer op financieel gebied en op het gebied van onderzoek.

In 2008 zijn elf samenwerkingsverbanden overgegaan tot de uitgangspunten en naamgeving van Schilder^sCOOL en is de Coöperatie Landelijk Servicebureau Schilder^sCOOL opgericht. De Federatie SPOS Nederland is opgeheven. Zeven samenwerkingsverbanden zijn zelfstandig gebleven en hebben zich niet aangesloten. De sector Schilderen en Onderhoud van Savantis zal vanuit haar verantwoordelijkheid op het gebied van wettelijke taken en aanvullende taken de traditionele facilitaire ondersteuning voor alle samenwerkingsverbanden continueren. Daarbij – en bij alle andere taken die zij vervult – maakt de sector Schilderen en Onderhoud van Savantis dankbaar gebruik van het enthousiasme en de deskundigheid van ondersteunende afdelingen binnen Savantis.

DE TWAALF ACTIEPUNTEN OPLEIDINGSPLAN

UIT HET

BRANCHE

1. Ontwikkeling en uitvoering monitoringinstrument instroomen opleidingsbehoefte 2. Uitwerking nieuw opleidingsmodel 3. Evaluatie experimenten BOL/BBL 4. Onderzoek naar uitvoering opleidingsprogramma’s 5. Inventarisatie regionale samenwerking en huisvesting 6. Ontwikkeling instroomplan 7. Ontwikkeling en uitvoering middlemanagementopleiding Vastgoedonderhoud 8. Monitoring kwalificatiestructuur 9. Opstellen examenprofiel 10. Uitkomsten onderzoeksresultaten MIO 11. Actualisering samenwerkingovereenkomsten SPOS en ROC 12. Instroom- en opleidingsrendement

KENNISOVERDRACHT

5.1 I N S T R O O M B E V O R D E R I N G Ook in 2008 is gewerkt aan het imago en aan instroombevordering vanuit het basisonderwijs. Een goed voorbeeld is de Savantis Tronenwedstrijd. In themapark Archeon streden ruim 750 scholieren van twintig scholen om de eerste prijs. De beschilderde troon van Montessorischool Weert werd als winnaar aangewezen. Het initiatief voor schilderles op basisscholen is van FOSAG. Savantis is hiermee aan de slag gegaan in nauwe samenwerking met de Stichting Techniek in het Basisonderwijs (STIB). In 2008 werd de derde editie van deze In 2008 is – deels in samenwerking met samenwerkingsverbanden – deelgenomen jaarlijkse landelijke schilderwedstrijd georganiseerd. Ook dit jaar was sprake aan meerdere bijeenkomsten in van een groot enthousiasme bij de het land voor vmbo-leerlingen en deelnemende basisscholieren, leraren, decanen. Savantis was ook betrokken schildersbedrijven en sponsor Wijzonol bij de Studiemarkt in Arnhem en de Bouwverven. Onderwijsbeurs in Eindhoven. Vanuit de BOC Schilderen is de werkgroep Instroombevordering opgestart. De werkgroep ontwikkelt gezamenlijke acties en campagnes om de instroom in de schildersbranche te vergroten, het imago te verbeteren en de uitstroom te beperken. In de werkgroep hebben sociale partners zitting en ook vertegenwoordigers van Savantis, de Coöperatie Landelijk Servicebureau Schilder^sCOOL en de zelfstandige samenwerkingsverbanden.

5.2 PRAKTIJKLEREN Een belangrijk onderdeel in beroepsopleidingen – en ook steeds vaker in de toeleidende vmbo-opleidingen – is de beroepspraktijkvorming, ofwel het praktijkleren. In de praktijk bij een leerbedrijf, zowel op een stageplaats als met een leerwerkbaan, krijgen leerlingen een juist beeld van hun toekomstige beroep en zijn zij in de gelegenheid competenties te ontwikkelen en toe te passen. In het competentiegerichte onderwijs is er meer aandacht voor de praktijk. Savantis start de wettelijke taak op het gebied van praktijkleren met de te verwachten ontwikkelingen in de sectoren en de te verwachten personeelsbehoefte; zowel kwantitatief als kwalitatief. Vanuit dit vertrekpunt start Savantis activiteiten op het terrein van erkenning van leerbedrijven, de zorg voor voldoende stageplaatsen en leerwerkbanen van goede kwaliteit, het in beeld brengen van de praktijkplaatsen in het Register van Erkende leerbedrijven, de kwaliteitsbevordering van de praktijkplaatsen, begeleiding en ondersteuning van de leermeesters en advisering van bedrijfsleiding. In 2009 zal Savantis verder werken aan de borging van de kwaliteit.

In themapark Archeon streden twintig scholen om de eerste prijs

Daarnaast heeft Savantis in samenwerking met de vakcolleges de Studiebeurs in Utrecht georganiseerd. Opleidingsadviseurs hebben in de meeste regio’s voorlichting gegeven tijdens de open dagen van onderwijsinstellingen en samenwerkingsverbanden. Verder heeft Savantis geparticipeerd aan onder andere ‘Kom in het Leerbedrijf 2008’ en ‘Vmbo Carrousel’.

In april 2007 is een nieuwe erkenningsregeling van kracht geworden, waarin onderscheid wordt gemaakt tussen Erkende leerbedrijven, Erkende samenwerkingsverbanden en – in de sector Schilderen en Onderhoud – Erkende detacheringorganisaties. Deze laatste kende een experimenteel karakter. In 2008 heeft het bestuur besloten, dat het experiment wordt gecontinueerd, met een jaarlijkse evaluatie.

KENNISOVERDRACHT

Aan het einde van het kalenderjaar zijn leerbedrijven geïnformeerd over de mogelijkheid om in te loggen op de website van Savantis. Zij krijgen toegang tot een ruimte op de website, waar zij hun eigen gegevens kunnen inzien en actualiseren. Via het bedrijfsprofiel kunnen leerbedrijven informatie over zichzelf presenteren. Leerlingen die een stageplaats of een leerwerkbaan zoeken krijgen dan een beter beeld over wat het bedrijf te bieden heeft. De opleidingsadviseurs hebben voor een deel van de leerbedrijven de bekende informatie ingevoerd. Ingevulde profielen zullen leiden tot een betere afstemming van de leerling op het leerbedrijf. Leerbedrijven kunnen ook leerwerkbanen, stageplaatsen en vacatures melden. In 2009 wordt dit uitgebouwd.

Savantis streeft naar een jaarlijkse vergroting van het aantal beschikbare actieve leerbedrijven. In 2008 was het aanbod van leerplaatsen ruim voldoende om leerlingen een passende leerplaats te bieden. Het aan het ministerie van OCW doorgegeven aantal Erkende leerbedrijven op de officiële teldatum 1 oktober 2008 bedroeg 8.195. Tabel 11 geeft de cijfers per 31 december 2008. Jaar

Totaal alle sectoren Savantis

In 2008 is na evaluatie de erkenning van 242 bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud beëindigd. Niet ieder leerbedrijf in de sector Schilderen en Onderhoud leidt jaarlijks op. Veel bedrijven doen dat incidenteel. Daarom is het gewenst, dat er meer Erkende leerbedrijven zijn dan het strikt benodigde aantal Totaal sector Schilderen en Onderhoud

Schilderen en Onderhoud Schilderen

Industriële lakverwerking

2003

5.209

3.296

2.966

330

2004

5.627

3.511

3.156

355

2005

6.194

3.763

3.380

383

2006

6.979

4.062

3.662

400

2007

7.772

4.209

3.809

400

2008

8.369

4.203

3.822

381

Groei t.o.v. 2007

7,7%

-0,1%

0,3%

-4,7%

In 2008 nieuw Erkende leerbedrijven

1.011

229

219

10

Tabel 11: Erkende leerbedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud per 31 december 2008

Bedrijven kunnen hun eigen gegevens inzien en actualiseren

opleidingsplaatsen. De behoefte aan een groot aantal leerbedrijven is deels eigen aan de sector en deels noodzakelijk door ontwikkelingen vanuit de maatschappij, het onderwijs en de economie: • Veel bedrijven behoren tot het middenen kleinbedrijf. Zij kunnen niet jaarlijks een leerling opleiden. • De bereidheid om leerbedrijf te blijven zegt iets over de opleidingsbereidheid van de bedrijven in de schilderssector. • Praktijkleren wordt door de overheid steeds vaker ingezet om tot een betere aansluiting te komen van de opleiding op de uiteindelijke beroepsbeoefening. Ook het vmbo doet een toenemend beroep op stages. Hiervoor zijn meer specifieke plaatsen nodig. • De invoering van competentiegericht onderwijs lijkt te leiden tot meer aandacht voor de praktijk en daarmee waarschijnlijk tot behoefte aan meer praktijkleerplaatsen.

KENNISOVERDRACHT

5.3 L E E R M E E S T E R S Een van de kerntaken van Savantis is de kwaliteitsbevordering en -borging van de praktijkplaatsen. De sociale partners in de sector Schilderen en Onderhoud hebben het mede mogelijk gemaakt dat de leerbedrijven extra worden bezocht. Twee tot drie keer per jaar bezoeken de opleidingsadviseurs de leermeesters die een leerling opleiden. Eenmaal per jaar bezoeken zij de bedrijfsleiding van diezelfde bedrijven. De bedrijfsleiding faciliteert immers de leermeester. De ondersteuning/advisering van de bedrijven wordt ingevuld via concrete ondersteuning van de leermeester. De vorderingen van het onderwijsproces en de rol van de leermeester vormen de basis in de ondersteuning. Van elk bezoek wordt een rapportage opgesteld die wordt verstrekt aan de onderwijsinstelling, het leerbedrijf en eventueel het samenwerkingsverband. Door middel van deze concrete aanpak signaleert de opleidingsadviseur op welk terrein ondersteuning noodzakelijk is. De adviseur kan dit doen via coaching van de leermeester op de werkvloer, via regionale leermeesterbijeenkomsten (al dan niet in samenwerking met ROC en samenwerkingsverband) en via themabijeenkomsten bij een of meerdere bedrijven. Specifieke deskundigheidsbevordering kan ook plaatsvinden via de leermeestercursus. Zoals eerder beschreven, is de implementatie van de vernieuwde competentiegerichte opleiding een aandachtspunt. In dit kader worden in de regio’s, veelal in samenwerking met de onderwijsinstelling en het samenwerkingsverband, bijeenkomsten georganiseerd.

Resultaten kwaliteitsbevordering leerbedrijven

De opleidingsadviseurs verrichten de volgende activiteiten: bewaken van het opstellen van het persoonlijk opleidingsplan (POP) van de leerling; ondersteunen en begeleiden van de leermeester met een rapportage aan het bedrijf, de onderwijsinstelling en eventueel het samenwerkingsverband; adviseren van de bedrijfsleiding; organiseren van regionale leermeesterbijeenkomsten; BPVoverleg met de onderwijsinstelling en het samenwerkingsverband; groepsvoorlichting aan nieuwe leerlingen. In 2008 zijn inspanningen gepleegd om op een meer criteriumgerichte wijze vragen te stellen aan de leermeester, om hem bewuster te maken van de manier waarop hij tot een beoordeling van de leerling komt. De ondersteuning van de opleidingsadviseurs richt zich op de individuele leerbedrijven en de samenwerkingsverbanden.

In 2008 zijn 4.306 leermeesterbezoeken gerealiseerd. Op bedrijfsniveau zijn de actieve bedrijven hiermee ongeveer twee keer bezocht. Daarnaast hebben de adviseurs 2.313 maal gesproken met de bedrijfsleiding over onder andere de kwaliteit van de praktijkopleiding. In 2008 heeft Savantis 34 bijeenkomsten voor leermeesters georganiseerd, waarvan 26 in samenwerking met een ROC en/of samenwerkingsverband. In totaal hebben 601 leermeesters deelgenomen. Tijdens deze leermeesterbijeenkomsten wordt veel kennis overgedragen en krijgen leermeesters de kans om ervaringen uit te wisselen. Ook hebben 61 leermeesters de cursus Leermeester 1 gevolgd en 6 deelnemers de cursus Leermeester 2. De sociale partners zijn overtuigd van het nut van gekwalificeerde leermeesters. Zij hebben subsidie beschikbaar gesteld voor het scholen van 300 leermeesters in 2009. Hiermee wordt beoogd dat er nog meer gekwalificeerde leermeesters beschikbaar komen.

Leermeesters nemen actief deel aan een leermeesterbijeenkomst

KENNISOVERDRACHT

5.4 LEERLINGEN

E N S TA G I A I R S

Voor de cijfers van het aantal deelnemers aan de opleidingen is Savantis afhankelijk van informatie van de onderwijsinstellingen. Voor de werkend-lerenopleidingen (BBL) komt de informatie binnen via de beroepspraktijkvormingsovereenkomsten (BPVO’s). Informatie over leerbedrijven die actief zijn voor BOL-opleidingen komt veelal binnen tijdens de stageperiode. In 2008 heeft Savantis ingestoken op een snellere informatieontvangst: enerzijds via de opleidingsadviseurs, anderzijds via een meer adequate verwerking. In 2009 blijft dit een speerpunt omdat de cijfers van wezenlijk belang zijn voor de sector.

Niveau

1

Peiljaar 2006 Totaal

BBL

BOL

Totaal

BBL

BOL

Totaal

185

95

280

247

72

319

264

53

317

1.172

246

1.418

1.304

240

1.544

1.462

191

1.653

11

11

13

13

11

676

676

649

663

568

*)

*)

*)

*)

*)

*)

Restauratieschilder

100

100

88

88

75

75

Specialist Interieurafwerking

27

30

57

27

62

89

29

123

152

Kaderopleidingen

180

951

1.131

211

922

1.133

249

891

1.140

2.533

1.322

3.675

2.542

1.310

3.852

2.662

1.278

3.940

Glaszetter Gezel Schilder Gezel Glaszetter

4

Totaal

Tabel 12: Leerlingen per opleiding in de sector Schilderen en Onderhoud Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

Peiljaar 2007

BOL

Totaal

BBL

Totaal

BBL

21

*)

21

21

21

14

14

niveau 2

105

105

102

102

108

108

niveau 3

28

28

39

39

46

46

niveau 4

9

9

6

6

11

11

163

168

168

179

179

*)

BOL

Peiljaar 2008

BBL

163

14


niveau 1

Totaal

Peiljaar 2008

BOL

Schilder

3

Peiljaar 2007

BBL Assistent Schilder

2

Hoewel het totaal aantal leerlingen een positief beeld laat zien, moet worden Peiljaar 2006

Kwalificatie

BOL

Totaal

*) aantallen lager dan 5 worden niet vermeld Tabel 13: Leerlingen per opleiding Industriële Lakverwerking Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

opgemerkt dat de doorstroom van de opleiding Schilder niveau 2 naar Gezel Schilder niveau 3 problemen laat zien. Een terugval van de instroom van circa vier procent geeft duidelijk een zorg. Een zorg voor een verdere ontwikkeling van schilders, maar zeker ook voor de doorstroom van leerlingen naar een niveau 4-opleiding. De sector heeft tenslotte behoefte aan goed middenkaderpersoneel.

Totaal

Schilderen BBL

Industriële Lakverwerking BOL

BBL

2006

3.830

2.353

1.322

163

2007

4.020

2.542

1.310

168

2009

4.119

2.662

1.278

179

+2,4%

+4,7%

-2,4%

+6,5%

Δ 2007/2008

*) aantallen lager dan 5 worden niet vermeld Tabel 14: Leerlingen per 1 oktober 2008 Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

BOL *)

-

11 20

588

KENNISOVERDRACHT

5.5 L E E R L I N G B E G E L E I D I N G Met de invoering van de Wet Educatie Beroepsonderwijs in 1998 is de verantwoordelijkheid voor de begeleiding van de leerlingen in de BPV neergelegd bij het ROC. Voor de sector Schilderen en Onderhoud heeft dat in het leerjaar 2008 geresulteerd in contracten met vijf ROC’s, waarvoor Savantis de leerlingbegeleiding uitvoert, te weten: ROC

Aantal leerlingen

ROC Leiden

84 leerlingen

ROC van Amsterdam

150 leerlingen

ROC Mondriaan

65 leerlingen

ROC Horizon College

59 leerlingen

Amarantis Onderwijsgroep

90 leerlingen

Totaal

448 leerlingen

Het beroepsonderwijs en de sector Schilderen en Onderhoud hechten grote waarde aan de begeleiding van de leerling op de werkplek en de ondersteuning van het bedrijf bij de invulling van een goede praktijkopleiding. De kwaliteit en het rendement van de opleiding hebben baat bij het regelmatig bezoeken van de leerling en de leermeester. Daarbij is het belangrijk om de voortgang te bespreken en te adviseren over begeleiding van de opleidingen in de beroepspraktijk. De opleidingsadviseurs van Savantis bezoeken de leerlingen gemiddeld twee tot drie keer per jaar op de werkplek. Hij of zij bespreekt de voortgang in relatie tot het persoonlijk opleidingsplan (POP). Van ieder bezoek wordt een rapportage gemaakt.

Leermeester en leerling aan het werk in de beroepspraktijk

KENNISOVERDRACHT

5 . 6 C O M M U N I C AT I E De opleidingsadviseur is het aanspreekpunt voor het bedrijf, de leermeester en de docent. Hij werkt in een complexe omgeving waarin een ieder zijn werk doet, al dan niet vanuit een wettelijk kader. Om deze zaken uit te voeren, leggen de adviseurs diverse bezoeken af. In 2008 hebben zij circa 7.470 relatiebezoeken afgelegd. Communicatie is hierbij een belangrijk item.

Het bezoekrapport ‘Registratieformulier bedrijfsbezoek’ voldoet aan de behoefte om informatie en kennis met elkaar te delen. Dat gebeurt ook in het BPVoverleg. Hierin worden de volgende zaken besproken: de voortgang van leerlingen; afstemming van vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt; behoefte aan regionale voorlichting en instroom in de sector of opleiding; leermeesterbijeenkomsten en de deskundigheid van de leermeesters; voortgang van (nieuwe) opleidingen; examenresultaten; doorstroom van leerlingen. In 2008 zijn – naast vele andere communicatiemiddelen – drie edities gerealiseerd van het Opleidingsnieuws Schilderen en Onderhoud.


|9|

november 2008

In dit nummer: EuroSkills 2008

1

Savantis-adviseur beoordeelt mee in de BPV Drie nieuwe opleidingsadviseurs actief

3

4

Training Resultaatgericht vastgoedonderhou vastgoedonderhoud werkt in de praktijk

6

Investeren in mensen is geen weggegooid geld!

7

Niek Grooteman Schilders Beste Leerbedrijf 2008 Schilderen en Onderhoud

8

De absolute uitblinker: Mario Maric

10

Digitaal startschot voor Kaderopleiding UIVA

10

Landelijke loopbaanfaciliteit loopbaanfacilitei voor de sector start in 2009

11

Montessorischool Weert wint Savantis Tronenwedstrijd 2008 Educational Partnership in de praktijk


|8|

juli 2008

15

Landelijke coöperatie SPOS’e SPOS’en sterk merk met één gezicht

In dit nummer:

Verrassende uitkomst onderzoek allround vakkracht Handige handboeken

Louwrens Wagenaar naar EuroSkills 1

Column en Agenda

Examens nieuwe stijl Deel 3 4

12

14

Gevraagd: Nieuwe docenten in de sector

Erkende leerbedrijven krijgen gratis ruimte op Savantis website

16

18

19

1 19 20

Het succes van drie landelijke ESF projecten 5 Uitblinkers zetten de toon 2008 7 Leermeesterbijeenkomst bij Huipen BV 8

Redactioneel: Jong talent en ‘ouwe rotten’

‘Doe toch eens normaal’ 9 SOSAFOON 10 Zweedse studenten in Vakcentrum Afbouw en Onderhoud Rijnmond 10 Savantis Tronenwedstrijd


|7|

Bedrijfshulpverlening

februari 2008

In dit nummer:

Ledenwerfactie FOSAG: Op de bon! BiB-subsidie loont de moeite

4

Column en Actueel

5

Vrouwen ‘kleuren’ de sector

SOSAFOON

10

12

Nieuwe catalogus Schilderen en Onderhoud Tronenwedstrijd

Redactioneel: Topprestaties

13

14

IJzersterke leermeestertips

15

Leermeesterbijeenkomsten

16

4 x 100 instroomproject

Dienstverlening Savantis uitstekend

Column en Agenda

Gaan voor een topprestatie, dat geldt tijdens het E.K. Voetbal en de Olympische Spelen in China. Het streven naar topprestaties gaat ook op voor de vakmensen in de sector Schilderen en Onderhoud.

17

Tijdelijke subsidie ‘Instroomimpuls’

Jubilaris Piet Naalden

15

15

16

7

Nieuwe structuur buitendienst Savantis

18 19

Nederlands Kampioen Schilderen 2008 Louwrens Wagenaar op weg naar EuroSkills

Deze uitgave staat vol reportages en verhalen, waarin leermeesters, leerlingen en leerbedrijven zich voorbereiden op topprestaties in hun vak. Hét voorbeeld zijn de drie toppers van het Nederlandse kampioenschap Schilderen 2008: Louwrens Wagenaar (Nederlands Kampioen), Henk Roel Afman (tweede) en Adri Pols (derde plaats).

19 20

Redactioneel: Grenzen verleggen Grenzen verleggen, groeien in je vakgebied en daardoor anderen de fijne kneepjes uit het vak kunnen bijbrengen. In de sector Schilderen en Onderhoud zijn veel enthousiaste vakmensen te vinden, die met verve over hun beroep vertellen.

Royal Van Lent Shipyard B.V. ‘Beste Leerbedrijf 2007’

Deze uitgave van Opleidingsnieuws Schilderen en Onderhoud staat vol reportages en verhalen, waarin leermeesters, leerlingen en leerbedrijven vertellen over hun belangrijke leerervaringen. Hét voorbeeld van een inspirerend leerbedrijf is Royal Van Lent Shipyard, die als ‘Beste Leerbedrijf 2007’, uit de bus kwam.

Tijdens een feestelijke bijeenkomst in Artis in het kader van de landelijke verkiezing Beste Leerbedrijf 2007 werd de spanning er flink ingehouden. De vertegenwoordigers van de drie genomineerde bedrijven zaten op het puntje van hun stoel tijdens het programma, met inspirerende bijdragen van onder anderen Hans van Breukelen, oud keeper van het Nederlands elftal. Daarna gingen de handen de lucht in: Royal van Lent Shipyard B.V. mag zich een jaar lang Leerbedrijf van het Jaar noemen!

Inhoud In dit nummer volgen we de verrichtingen van Tom Zwijnenberg, die zijn diploma Schilderen niveau 2 in de wacht sleept. Bovendien laten we Europees Kampioene Schilderen 2007 aan het woord , de Zwitserse Karin Hänni. Met vijf vrouwen, die in de sector Schilderen en Onderhoud werken, vertelt ze in het tweeluik “Vrouwen ‘kleuren’ de sector”, waarom zij met zoveel plezier schildert. In het hart van dit nummer is voor u de nieuwe structuur buitendienst van Savantis in kaart gebracht. Handig om te bewaren. Kortom, we hopen dat ook in deze uitgave genoeg gevarieerd leesaanbod voor u bij zit

Tot grote vreugde van het team en directeur Dick van Lent, die wereldwijd als bouwer van zeer luxe jachten al veel prijzen in ontvangst mocht nemen: ‘‘Dit is de mooiste, want het is een erkenning voor het vele werk dat onze mensen doen, dag in, dag uit!”

De redactie.

V


1

EuroSkills 2008 Nederland wint 31 Gouden medailles

Gaan voor goud! Deze slogan gaat op voor de atleten in de sportwereld en ook voor de vakmensen in de sector Schilderen en Onderhoud. Het maakt niet uit of je een jong aankomend schildertalent bent of een ‘ouwe rot’ in het vak. Het draait om inspiratie en trots zijn op je vak.

In dit nummer een flitsinterview met Nederlands Kampioen Schilderen 2008, Louwrens Wagenaar. Hij zal deze zomer veel ‘verf-uurtjes’ gaan maken, ter voorbereiding op EuroSkills 2008. We maken de balans op van een aantal geslaagde ESF-trajecten en geven een overzicht van de genomineerde Erkende leerbedrijven, die strijden voor de titel Beste Leerbedrijf Savantis 2008. Topprestaties kun je al jong leveren, dat zie je aan de winnaars van de regiofinales van de Savantis Tronenwedstrijd 2008. Onze nationale kleur oranje straalt u tegemoet in de reportage over de Twéé Toppers in Techniek, die de Bèta Techniek Award wonnen. Kortom: Topprestaties met een gouden tintje. Veel succes aan alle toppers.

De eerste editie van EuroSkills, die van 18 tot en met 20 september jongstleden in Ahoy’ Rotterdam plaatsvond, is een groot succes. Het doel: jongeren via wedstrijden en demonstraties kennis te laten maken met beroepen en zo de instroom te bevorderen. Het publiek, zo’n 27.000 bezoekers, genoot van een doe-programma en spannende beroepenwedstrijden. 420 deelnemers uit 29 Europese landen streden om de Europese titels in hun vakgebied. Het Nederlandse team (61 deelnemers) won maar liefst 31 medailles: 18 gouden, 8 zilveren en 5 bronzen, waarvan 14 medailles voor de deelnemers van de Bouw, Infra en Installatietechniek.

Dit nummer staat vol artikelen over topprestaties van leermeesters, leerlingen en leerbedrijven. Jong talent kwam tot bloei tijdens de beroepenwedstrijden van EuroSkills in september 2008 in Ahoy΄ Rotterdam, waar het Nederlandse team 31 Gouden medailles won. Tijdens de Savantis Tronenwedstrijd 2008 maakten basisscholieren kennis met het schildersvak. Een sfeerreportage van het jaarlijkse Savantis-evenement ‘Uitblinker zetten de toon’ mag niet ontbreken. Ouwe rot in het vak Niek Grooteman was met zijn bedrijf het Beste Leerbedrijf 2008 in de sector Schilderen en Onderhoud. Hij was verguld met de prijs en nog trotser op zijn zoon Jaap, die zijn diploma Kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud met nog 79 gediplomeerden mocht ontvangen. Topprestaties van en voor alle leeftijden.

Tijdens EuroSkills – waarin organisaties uit het beroepsonderwijs en bedrijfsleven samenwerken – laten jonge vakmensen hun talenten zien. 29 Europese landen streden om de Europese kampioenstitel: in teamverband, op individueel niveau en – voor het eerst – in samengestelde teams van meerdere landen. In de beroepenwedstrijd Schilderen namen negen landen deel: Duitsland, Estland, Ierland, Luxemburg, Nederland, Tsjechië, Turkije, Zweden en Zwitserland. IJsland had zich teruggetrokken en daarom mocht de Nederlandse Adri Pols buiten mededinging, meedoen.

De redactie.


V

EuroPaintingSkills 2007

13

Nieuwe, competentiegerichte kwalificaties 14

1

Examens nieuwe stijl Deel 2

12

Twéé Toppers in Techniek bekroond

Het Nationale Kampioenschap Schilderen tijdens Skills Masters 2008 is gewonnen door Louwrens Wagenaar uit Dokkum. In de finale nam hij het op tegen Henk Roel Afman, de Nederlands Kampioen van 2007, die dit jaar tweede werd. Adri Pols uit Krimpen a/d IJssel werd derde. Als winnaar is Louwrens druk bezig met de voorbereidingen voor EuroSkills 2008, die van 18 tot en met 20 september in Ahoy’ Rotterdam zal worden gehouden. Louwrens Wagenaar en zijn coach/begeleider Jan van Beekveld blikken terug op Skills Masters 2008 en vooruit naar EuroSkills 2008. De vierde editie van Skills Masters, van 6 tot en met 8 maart jongstleden, was goed voor een recordaantal van 25.280 bezoekers. Het publiek, overwegend vmbo’ers, mbo’ers en jonge werkzoekenden, wist de weg naar Ahoy’ Rotterdam goed te vinden.

De redactie


V

Beste Leerbedrijf 2007

11

1

1

KENNISOVERDRACHT

W I L L E M VA N D E R M E I J D E – STUKADOORSBEDRIJF GEBR. J.J. VAN DELDEN ZN, DEN HAAG AKIM AFFO – TWEEDEJAARS STUKADOOR, ROC ZADKINE, ROTTERDAM

“WILLEM

DOET ALLES HEEL RUSTIG

E N N E T J E S E E N K E E R V O O R ”,

zegt Akim. “Als dat nodig is, laat hij het een tweede keer zien. Op die manier heb ik al veel van hem geleerd. We hebben samen een hoop plezier. Ik houd niet zo van boeken. Als stukadoor kan ik goed met mijn handen bezig zijn.” Willem: “Als leermeester draag ik mijn kennis over om te zorgen dat het vak in stand blijft. Dat geeft een goed gevoel en is belangrijk voor het bedrijf. Ik wil dat iedere leerling een goed stukadoor wordt. Dan kan hij later zelf zo goed mogelijk zijn kennis overdragen, zoals ik dat bij hem heb gedaan. Soms kost het wat moeite. Dan pak ik de leerling stevig aan om hem weer op de rails te krijgen. Akim en ik kunnen goed met elkaar overweg. Hij pikt alles heel snel op. Ik zie hem beter en beter worden.”

KENNISOVERDRACHT

AFBOUW 6.1 I N S T R O O M B E V O R D E R I N G In 2008 zijn in de sector Afbouw goede resultaten geboekt. Zo is het aantal Erkende leerbedrijven met 8,6 procent toegenomen. De stijgende lijn zet zich dus voort. Ook is het aantal leerlingen met 5,3 procent gestegen. Vooral op niveau 2 waren er meer leerlingen, zoals in de opleiding Monteur Systeemwanden en -Plafonds. Het succes is mede te danken aan de intensieve samenwerking met bedrijven en met bestuurders van de Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven (NOA). In 2009 heeft de bedrijfstak als gevolg van de economische crisis te kampen met een afname van opdrachten en dalende werkgelegenheid. Medio 2009 hebben NOA, FNV Bouw en CNV Hout en Bouw gezamenlijke afspraken gemaakt, met nadruk op instroom en behoud van jonge vakmensen in de bedrijfstak. Op de opleidingsagenda van de afbouwsector zullen ook andere punten staan, zoals regionale samenwerking met de scholen en het belang van opleiden en goede begeleiding.

Om werkgevers te informeren over het belang van opleiden en ontwikkelingen in de sector, heeft Savantis in 2008 zes regionale werkgeversbijeenkomsten georganiseerd in nauwe samenwerking met de NOA: één in de deelsector Stukadoren, drie in de deelsector Plafond- en Wandmontage en twee in de deelsector Vloerenleggen en Terrazzo. Bij deze en andere gelegenheden vragen de consulenten van Savantis de bedrijven naar hun behoefte aan leerlingen. Om aan geschikte vakmensen te komen, gaan zij vervolgens aan de slag bij onder andere vmbo-scholen om leerlingen te werven. Ook bemiddelen de consulenten voor potentiële leerlingen, die via de website van Savantis solliciteren, naar een passende opleidingsplaats bij een Erkend leerbedrijf. De instroom van nieuwe leerlingen op niveau 3 is gestegen van 88 naar 116. Het is een belangrijke stap om de vergrijzing en het verlies aan vakmanschap in de sector tegen te gaan. Savantis zal in samenwerking met de sector onverminderd campagne blijven voeren en het belang van opleiden blijven benadrukken.

6.2 BETROKKENHEID BEDRIJFSLEVEN

Naast intensieve samenwerking op het gebied van instroombevordering, zijn klankbordgroepen een goed voorbeeld van de betrokkenheid van het bedrijfsleven. In deze groepen denken werkgevers en producenten met grote betrokkenheid mee over de vernieuwing van opleidingen en lesprogramma’s. In 2008 is de opleiding Monteur Systeemwanden en -Plafonds mede door de inbreng van de klankbordgroep geactualiseerd. Zij sluit nu beter aan bij de wensen van de bedrijven. Om de opleiding nog boeiender en actueler te maken, hebben de leden gezamenlijk een programma van gastlessen door producenten samengesteld. In juli 2009 is ook een klankbordgroep voor vernieuwing van de opleiding Dekvloerenlegger aan de slag gegaan.

KENNISOVERDRACHT

6.3 P R A K T I J K L E R E N 6.4 O N D E R S T E U N I N G

Een belangrijk onderdeel in beroepsopleidingen, en ook steeds vaker in het vmbo, is de beroepspraktijkvorming. In de praktijk bij het leerbedrijf krijgen leerlingen een juist beeld van hun toekomstige beroep en zijn zij in de gelegenheid kennis, vaardigheden en beroepshouding te leren en toe te passen. Het succes van de opleiding staat of valt voor een belangrijk deel met goede begeleiding in de praktijk. Deze investering door het leerbedrijf betaalt zich dubbel terug: gemotiveerde werknemers hebben meer binding met het bedrijf, ontwikkelen zich sneller tot vakman en ronden de opleiding succesvol af.

VA N

LEERBEDRIJVEN

Kwaliteitsbevordering en -bewaking van de praktijkleerplaatsen is een van de kerntaken van Savantis. Daarom bezoeken consulenten gemiddeld drie keer per jaar de leermeesters en de leerlingen op de werkplek. Ook is er regelmatig overleg met het management van leerbedrijven die een leerling opleiden. Van ieder bezoek wordt een beknopt verslag geregistreerd in het relatievolgsysteem van Savantis en wordt een rapportage opgesteld die aan het leerbedrijf, eventueel het samenwerkingsverband en aan de In het proces van kennisoverdracht onderwijsinstelling wordt verstrekt. Als spelen de leermeester en het Erkende spin in het web verzamelt de consulent leerbedrijf een centrale rol. Tabel 15 toont de informatie en stelt hij vervolgens het aantal Erkende leerbedrijven in de samen met de leerling, het leerbedrijf, de sector Afbouw per 31 december 2008 en leermeester en de school een plan van laat de groei zien, die vanaf 2004 heeft aanpak op waarin afspraken staan over de doorgezet. gewenste ondersteuning. Jaar

Totaal alle sectoren

Totaal sector Afbouw

Afbouw Stukadoren

Vloerenleggen en Terrazzo

Plafond- enWandmontage

2004

5.627

841

696

68

77

2005

6.194

943

775

72

96

2006

6.979

1.070

879

83

108

2007

7.772

1.188

976

91

121

2008

8.369

1.290

1.058

97

135

Groei t.o.v. 2007

+7,7%

+8,6%

+8,4%

+6,6%

+11,6%

In 2008 nieuw Erkende leerbedrijven

1.011

150

123

9

18

Tabel 15: Erkende leerbedrijven in de sector Afbouw per 31 december 2008

De consulent coacht de leermeester op de werkvloer. Om de leermeester te trainen in specifieke vaardigheden organiseert Savantis regionale leermeesterbijeenkomsten (al dan niet in samenwerking met ROC en samenwerkingsverband) en themabijeenkomsten bij een bedrijf of bij meerdere bedrijven. In 2008 heeft Savantis zeven regionale bijeenkomsten georganiseerd, waaraan 82 leermeesters hebben deelgenomen. In de bijeenkomsten kwam met name het opstellen en uitvoeren van een persoonlijk opleidingsplan (POP) aan de orde. Leermeesters die een extra stap willen zetten, kunnen de cursussen Leermeester 1 en 2 volgen.

KENNISOVERDRACHT

6.5 LEERLINGEN

EN

S TA G I A I R S

In 2007 werd geconstateerd dat de doorstroom van niveau 2 naar niveau 3 (Gezel) terugliep. Dat was niet alleen reden tot zorg voor de verdere ontwikkeling van deze werknemers, maar betekende ook een stagnatie in de doorstroom van leerlingen naar een niveau 4-opleiding. Er is immers grote behoefte aan middenkaderpersoneel. In 2008 is de instroom in de niveau 3opleiding verbeterd. Deze was 31 procent hoger dan in 2007. Op niveau 4 namen leerlingen deel aan de kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud (zie paragraaf 3.2). Op hetzelfde niveau hebben dertien stukadoors in 2009 het diploma Restauratiestukadoor weten te behalen. Vijf examenkandidaten ontvingen als bewijs van hun vakmanschap een of meer certificaten. Van de gediplomeerde stukadoors mogen er tien de titel Meester In dit nummer: Restauratiestukadoor gebruiken.

Jaar

Totaal

Maatwerk in kwaliteit

24

36

2007

927

819

42

66

2008

976

834

47

95

+5,3%

+1,8%

+11,9%

+44%

Δ 2007/2008

Tabel 16: Leerlingen (BOL en BBL) per 1 oktober 2008 Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

6.6 C O M M U N I C AT I E

EN

I N F O R M AT I E

De consulent is hét aanspreekpunt voor het leerbedrijf, de leermeester en de docent. Het bezoekrapport dat de consulent aan de betrokken organisaties verstrekt is bedoeld om informatie en kennis met elkaar te delen. Dat gebeurt ook in het periodiek overleg met de docent. Hierin worden de volgende zaken besproken: • voortgang van leerlingen; • afstemming van vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt; • behoefte aan regionale voorlichting en instroom in de sector of opleiding; • leermeesterbijeenkomsten en deskundigheid van leermeesters; • voortgang van (nieuwe) opleidingen; • examenresultaten; • doorstroom van leerlingen.

In 2008 zijn – naast vele andere communicatiemiddelen – drie edities gerealiseerd van het Opleidingsnieuws Afbouw.

Europees Kampioen Jeffrey Goossens

Beste leerbedrijf 2008 DRT Vloeren

juli 2008

In dit nummer: Uitblinkers zetten de toon 2008 Praktijktoets Stukadoor in beeld

maart 2008

met Bèta Techniek Award

Stukadoor op beroepenmarkt

4

Savantis consulent helpt

Column en Agenda

9

10 11 12 14

Geslaagden Plafond- en Wandmonteur

6

Nieuwe, competentiegerichte kwalificaties

van De Vakopleiding

voor afbouwberoepen

Column, kort nieuws en agenda

7

15 16

Bedrijfshulpverlening samenwerken aan veiligheid

8

Voortgangsgesprekken pittig en leerzaam!

4

9

Redactioneel: Gaan voor Goud

Examen competentiegerichte opleiding

5

Medewerker Stukadoren

10

Het succes van drie landelijke ESF-projecten Column en Agenda

11

12

Redactioneel: Gaan voor kwaliteit

10

11


12

Deze zomer zullen veel vakantiegangers genieten van hun welverdiende rust. Op een tropisch eiland, of gewoon lekker kamperen in een eenvoudig tentje. Toch zijn er ook vakgenoten die de komende maanden zullen werken aan hun voorbereiding op de grootste Europese beroepenwedstrijd: EuroSkills 2008.

Dit voorjaar zijn er veel nieuwe ontwikkelingen en initiatieven in de sector Afbouw en Stukadoren. In het onderwijs draait het onder meer om de vaardigheid van leerlingen om steeds kritischer naar zichzelf te leren kijken. Het bedrijfsleven kiest steeds vaker voor bedrijfsopleidingen die op maat zijn gemaakt. Dit alles om de kwaliteit van het onderwijs te laten groeien en bloeien. De ‘rode draad’ in dit Opleidingsnieuws Afbouw en Stukadoren is het woord ‘vakmanschap’. Een voorbeeld hiervan is de reportage van De Vakopleiding, locatie Beverwijk, waarin u een kijkje krijgt achter de schermen bij een proefexamen. Zeven stukadoorsleerlingen vertellen hun ervaringen. “Oefenen, oefenen, dan krijg je het in de vingers”, roept Ian Konijn, één van deze leerlingen. Stukadoren is een vak apart.

Maatwerk in kwaliteit De aftrap

Een goed voorbeeld is Jeffrey Goossens, Nederlands Kampioen Stukadoren 2005 en 2007. Hij zal deze tijd oefenen voor zijn werkstuk. Tijdens EuroSkills 2008 zal hij zich meten met vier nationale kampioenen. Het Europese Kampioenschap Stukadoren zal van 18 tot en met 20 september 2008 plaatsvinden in Ahoy’ te Rotterdam. In het openingsverhaal blikken we met Jeffrey en zijn begeleidingsteam vooruit.

Er waait een frisse wind door het bedrijf van Eqqel Synthetics b.v. (tot voor kort Ekkel Kunststof b.v.), gevestigd aan de rand van Deventer. Directeur Andreas Rau, die op 1 mei 2007 het bedrijf overnam, wil - met advies van zijn vader Manfred - het bedrijf nog beter op de kaart zetten met de inzet van goed opgeleide medewerkers. Savantis ontwikkelde hiervoor een op maat gemaakt bedrijfsopleidingsplan. In een driedelige serie volgen we vader en zoon Rau, een aantal medewerkers en Savantis-consulent Arno Scheffer. In dit eerste deel: de aftrap.

Inhoud In dit nummer ondermeer een sfeerimpressie van de slotdag van de driedaagse praktijktoets Stukadoren in het Vakcentrum Veenendaal en hoogtepunten van de Landelijke Dag vmbo Bouwtechniek in de Amsterdamse Arena. Ook komen drie geslaagde ESF-trajecten aan bod. Kortom: tal van gevarieerde artikelen met als ‘rode draad’ het streven naar topkwaliteit in vakmanschap. Wij wensen u leuke leesmomenten. De redactie.

Dit jaar en in 2009 zal het totale uitvoerende personeel (32 medewerkers) een vakopleiding of één of meerdere cursussen gaan volgen. Manfred Rau (67 jaar) is ruim tien jaar besmet met het opleidingsvirus. Als trainer (hij verzorgde onder andere verkooptrainingen) weet hij hoe belangrijk het is om personeel goed op te (blijven) leiden. “Alleen met goed gekwalificeerde vakmensen kun je deze professionaliseringsslag met succes maken”, verklaart Manfred vol vuur. Hij heeft een missie. Samen met zoon Andreas wil hij het bedrijf op een hoger plan brengen.

Inhoud In dit nummer is er aandacht voor ‘meesterschap’, het vak meester zijn, in de reportage over Skills Masters 2008. Columnist Peter van den Broek, sectormanager Afbouw en Stukadoren bij Savantis, belicht het onderwerp ‘maatwerk in opleiden’. Wij wensen u veel leesplezier! De redactie.

V


1

Tijdens Skills Masters 2008 liet Jeffrey Goossens, Nederlands Kampioen Stukadoren 2005 en 2007, een staaltje van zijn vakmanschap zien. Met Ruud Munsters, Nederlands Kampioen 2008, en Rob van Delden, tweede plaats 2007, gaf hij in Ahoy’ Rotterdam een beroepsdemonstratie voor enthousiast publiek. Een goede training voor EuroSkills 2008. Hoe staat het met zijn voorbereiding? Is hij klaar voor 18 september aanstaande, de startdatum van het grootste driedaagse beroepen-evenement in Europa? Jeffrey en zijn trainers, docenten Ben Benner en Marijn van Dongen blikken vooruit. In de periode tussen Skills Masters 2008 en EuroSkills 2008 bereidt Jeffrey Goossens zich grondig voor. Een aantal vrije zaterdagen en avonden oefent hij zijn techniek. Hierbij ondersteunt door een ijzersterk team, dat samen met hem ‘de puntjes op de i’ zet: Ben Benner, docent opleiding Restauratiestukadoor bij De Vakopleiding in Veenendaal en Marijn van Dongen, docent aan het ROC Zadkine, locatie Rijen. “Niet te vergeten Anton van Delden, die hoort ook bij mijn begeleidingsteam”, vult Jeffrey aan. “Mijn motivatie is goed, ik ben vastbesloten op EuroSkills 2008 goed te scoren.” lees verder op pagina 2

V

Stukadoren: een vak apart

EuroSkills 2008 Jeffrey Goossens Europees Kampioen Stukadoren

Dit decembernummer van Opleidingsnieuws Afbouw is feestelijk qua opmaak, ook de inhoud en de onderwerpen hebben een gouden glans. De vakmensen die centraal staan, hebben één gemeenschappelijke drijfveer: ze gaan voor goud!

9

10

in trek Kampioenen Stukadoren: echte Skills Masters 2008

Betrokken Klankbordgroepen

Leerlingen werven via site

4

5

6

Anika Morsink, projectleider

1

3

Twéé Toppers in Techniek bekroond

|7|

Uitblinkers in het zonnetje

VCA Bedrijfscertificering


8

BiB-subsidie loont de moeite

1

Positieve reactie samenwerkingsverband

|8|


6

880 basisscholieren ‘bouwen’ bungalow

december 2008

In dit nummer:

De kracht van maatwerktrainingen werkt positief

|9|

OPLEIDINGSNIEUWS AFBOUW

Ian Konijn:”Oefenen, oefenen, dan krijg je het in de vingers”

Plafond- en Wandmontage

694

1

VCA diploma vaak gevraagd

Vloerenleggen en Terrazzo

754

1

Nieuwe opleiding Stukadoor in bedrijf

Stukadoren

2006


Stukadoren: een vak apart

Afbouw

1

Goede voorbeelden zijn de twee ‘uitblinkers’ die u hier op de cover ziet stralen! Jeffrey Goossens, Nederlands Kampioen Stukadoren 2005 en 2007 en nu ook Europees Kampioen Stukadoren 2008. In het openingsverhaal blikken we met Jeffrey terug op zijn topprestatie. Ook op de cover ziet u het blije gezicht van Andriëtte Dobbelsteen, mededirecteur van DRT Vloeren, met in haar handen de prijs van Savantis Beste leerbedrijf 2008 in alle sectoren.

De eerste editie van EuroSkills, die van 18 tot en met 20 september jongstleden in de Rotterdamse Ahoy plaatsvond, is een groot succes. Zo’n 27.000 bezoekers volgden de spannende beroepenwedstrijden. Het Nederlandse team (61 deelnemers) won 31 medailles: achttien gouden, acht zilveren en vijf bronzen. Jeffrey Goossens - Nederlands Kampioen Stukadoren 2005 en 2007 - won de gouden medaille.

Inhoud In dit nummer ondermeer een uitgebreide sfeerimpressie van het jaarlijkse evenement ‘Uitblinkers zetten de toon 2008’, waarin alle genomineerde Erkende leerbedrijven in de sector Afbouw, de sector Schilderen en Onderhoud en de sector Reclame, Presentatie en Communicatie, voor het voetlicht kwamen. In het verslag over hun diploma-uitreiking staan de eerste geslaagden van de door De Vakopleiding verzorgde opleiding Plafond- en Wandmonteur in het zonnetje. Wij wensen u ‘gouden’ leesmomenten.

EuroSkills – waarin organisaties uit het beroepsonderwijs en bedrijfsleven samenwerken – wil jonge vakmensen de kans geven om hun talenten te laten zien. 29 Europese landen streden om de Europese kampioenstitel: in teamverband, op individueel niveau en – voor het eerst – in samengestelde teams van meerdere landen. Aan de beroepenwedstrijd Stukadoren namen deel: Denis Lucey uit Ierland, Thomas Nedellec uit Frankrijk, Jeffrey Goossens uit Nederland, Liga Stola uit Letland en Davut Agzikara uit Turkije.

De redactie.


V

Voor de cijfers van het aantal deelnemers aan de opleidingen is Savantis afhankelijk van informatie van de onderwijsinstellingen. Voor de werkend-lerenopleidingen (BBL) komt de informatie binnen via de beroepspraktijkvormingsovereenkomsten (BPVO’s). Informatie over leerbedrijven die actief zijn voor BOL-opleidingen komt veelal binnen tijdens de stageperiode. In 2008 heeft Savantis ingestoken op een snellere informatieontvangst. In 2009 blijft dit een speerpunt omdat de cijfers van wezenlijk belang zijn voor de sector.

1

KENNISOVERDRACHT

N A N E T T E B O U W E N E D WA P P E R O M – MCGREGOR FASHION GROUP, DRIEBERGEN-RIJSENBURG L I S E T T E L O O G M A N E N S A B I N E VA N T O O R – T W E E D E J A A R S V O R M G E V E R R U I M T E L I J K E P R E S E N T AT I E E N C O M M U N I C AT I E , NIMETO UTRECHT

“W I J

ZETTEN ER LIEVER TWEE DAN

É É N O P D E F O T O ”,

lacht Nanette. “De leerling van nu is tenslotte de werknemer van de toekomst. In zes maanden tijd zien Ed en ik de stagiaire groeien tot een volwaardige Visual Merchandiser. Ons bedrijf wordt beloond, doordat zij al snel zelfstandig kan werken en handelen. We sturen Lisette en Sabine gerust alleen op pad, wetende dat zij heel goed een shop op de McGregorwijze kunnen vm’en en etaleren.” Lisette: “Werken in de praktijk is heel anders dan op school. Je bent zoveel serieuzer bezig, met echte deadlines. Ik heb al veel geleerd, bijvoorbeeld hoe je een rek met veel kleur en prints er rustig uit kunt laten zien.” Sabine: “Je leert samenwerken met collega’s. Maakt echte werkdagen. Nanette en Ed evalueren vaak. Ze vragen hoe het met ons gaat, geven tips en staan altijd klaar. Alles wat ik nu in de praktijk kan, heb ik hier geleerd.”

R E C L A M E , P R E S E N TAT I E E N C O M M U N I C AT I E

KENNISOVERDRACHT

7.1 I N S T R O O M B E V O R D E R I N G In 2008 stond het verbreden en versterken van de samenwerking met bedrijfsleven en onderwijs opnieuw hoog op de agenda van de sector Reclame, Presentatie en Communicatie (RPC). Er werd gewerkt aan het versterken van de relatie met regionale organisaties zoals vakscholen, ROC’s en vmbo-scholen, met als gemeenschappelijk doel het verbeteren van de opleidingsketen, de instroom, het imago en de kwaliteit van de opleidingen. De samenwerking maakt het bovendien mogelijk om de bijeenkomsten voor stagementoren die Savantis regelmatig organiseert optimaal in te vullen, waarmee de kwaliteit van het leren in de beroepspraktijk kan worden verhoogd. Bijzondere aandacht was er ook voor de kwalificatiestructuur van het middelbaar beroepsonderwijs. Savantis begeleidde bestaande en ‘nieuwe scholen’ bij de implementatie van de vernieuwde opleidingen. Een mooi voorbeeld van de verbeterde opleidingsketen zijn de aansluitende signopleidingen op niveau 2, 3 en 4.

Ervaringen en kennis delen

Opleidingen die experimenteren met competentiegericht onderwijs delen hun kennis en ervaring rondom zeven thema’s. Hierdoor kunnen deze opleidingen van elkaar leren en elkaar inspireren. Het gaat om de volgende thema’s: 1. Onderwijskundige inrichting 2. BPV en stage 3. Examinering en diplomering 4. Studieloopbaan 5. LL&B, Talen en Rekenen 6. Bedrijfsvoering 7. Professionalisering personeel In 2008 heeft Savantis deelgenomen aan clusterbijeenkomsten Media, Communicatie en Informatie, waar deze thema’s werden besproken en uitgewerkt.

De sector RPC maakt zich sterk om op tal van fronten deel te nemen aan projecten die de instroom van leerlingen bevorderen. Met het oog op de vergrijzing van het docentenkorps en de afname van het aantal vmbo-leerlingen is het belangrijk dat er – ook in de toekomst – voldoende vakmensen actief blijven.

7.2 PRAKTIJKLEREN Savantis heeft als taak te zorgen dat er voldoende praktijkplaatsen beschikbaar zijn, die over voldoende kwaliteit beschikken. Eind 2008 zijn er 2.479 Erkende leerbedrijven ten opzichte van 2.274 in 2007. Een stijging van 9 procent. Totaal alle sectoren

Denktank tentoonstellingsbouw

In 2008 onderzocht Savantis in opdracht van het Centrum voor Live Communication (CLC) de behoefte aan tentoonstellingsbouwers. Het onderzoek toont aan, dat bedrijven behoefte hebben aan meer dan driehonderd tentoonstellingsbouwers per jaar. Tweederde van de ondervraagde bedrijven ervaart het vinden van vakbekwaam personeel als knelpunt. Scholen en bedrijven zijn zich ervan bewust dat ze het tekort aan tentoonstellingsbouwers gezamenlijk moeten aanpakken. De doorstroom naar de arbeidsmarkt dient te worden vergroot, er moeten extra opleidingslocaties worden ingericht en tentoonstellingsbouwers moeten meer allround worden opgeleid. Vanuit de denktank tentoonstellingsbouw, met vertegenwoordigers van het CLC, mbo- en vmbo-scholen en Savantis, worden de acties die nodig zijn bedacht. In 2009 is daaraan de eerste invulling gegeven. Tijdens de landelijke dag van het Platform vmbo Bouwtechniek vertelden leerlingen, docenten en tentoonstellingsbouwers op aanschouwelijke wijze de bezoekers over het vak.

Reclame, Presentatie en Communicatie

2006

6.979

1.847

2007

7.772

2.274

2008

8.369

2.479

+7,7%

+9%

1.011

342

Groei t.o.v. 2007 In 2008 nieuw Erkende leerbedrijven

Tabel 17: Erkende leerbedrijven in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie per 31 december 2008

Een service die Savantis de scholen aanbiedt zijn complete rapportages van alle bezoeken die de opleidingsadviseurs hebben uitgevoerd. De rapportage bevat gedetailleerde informatie, waarmee de scholen niet alleen de match tussen leerbedrijf en stagiair verder kunnen verbeteren, maar ook het onderwijsprogramma nog beter kunnen laten aansluiten op het bedrijfsleven.

KENNISOVERDRACHT

7.3 S TA G E M E N T O R E N / PRAKTIJKBEGELEIDERS

Beste Leerbedrijf

Tijdens het evenement ‘Uitblinkers zetten de toon’ (zie paragraaf 1.2) werd APS Building Brands uit HeeswijkDinther uitgeroepen tot Beste Leerbedrijf Savantis 2008 in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Vooral de gestructureerde werkwijze van het bureau kon de jury bekoren, net als de gedrevenheid van de stagementoren. Het juryrapport meldt onder meer: ‘De stagiairs worden bij APS Building Brands goed begeleid. Ook zij starten met een eigen opleidingsplan, inclusief een aantal doelen, voor zowel de eerste als de tweede stageperiode. Stagiairs krijgen niet zomaar iets te doen, ze werken mee aan

In 2008 organiseerde Savantis samen met Vakcolleges en ROC’s negen regionale bijeenkomsten voor stagementoren/ praktijkbegeleiders. Centrale vraag tijdens elk van de bijeenkomsten was: ‘Hoe krijg je meer plezier én rendement van stagiairs?’ Met boeiende lezingen, interactieve workshops en gezellige netwerkborrels waren de bijeenkomsten keer op keer een succes. Dat blijkt ook uit de belangstelling van ruim 140 stagementoren en stagebedrijven. In 2009 wordt samen met diverse scholen opnieuw een serie stagementorenbijeenkomsten georganiseerd.

7 . 4 L E E R L I N G E N / S TA G I A I R S Voor de cijfers van het aantal deelnemers aan de opleidingen is Savantis afhankelijk van informatie van het CFI en de onderwijsinstellingen. 2007/2008

2008/2009

Δ 2007/20082008/2009

BBL

BOL

BBL

BOL

Niveau 2

8

567

18

707

+26%

Niveau 3

*)

21

10

73

+232%

Niveau 4*

*)

2.867

*)

2.868

-

Totaal

16

3.455

31

3.648

+6%


Tabel 18: Leerlingen RPC, Savantis Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

2007/2008 BBL

BOL

Niveau 2

Presentatrice Judith de Bruijn en John Lommers van APS Building Brands

opdrachten van echte opdrachtgevers. Het team maakt immers het product.’ Creative director John Lommers heeft de trofee namens zijn team in ontvangst genomen.

2008/2009 BBL

Δ 2007/20082008/2009

BOL

96

64

-33%

Niveau 3

*)

553

7

417

-23%

Niveau 4*

*)

5.192

7

5.243

+1%

5

5.841

14

5.724

-2%

Totaal


Tabel 19: Leerlingen RPC, gedeelde kwalificaties (Savantis, GOC, PMLF) Bron: Ministerie van OCW, beschikbaar gesteld door CFI

Jaar

Aantal Vakcolleges en ROC’s met RPC-opleidingen

2006

14

2007

19

2008

20

Tabel 20: Scholen RPC

KENNISOVERDRACHT

7.5 ONTWIKKELINGEN BINNEN DE SECTOR

Signscholen

In de Signbranche is duidelijk behoefte aan afgestudeerde leerlingen van de opleiding Signmaker, die in augustus 2006 officieel van start is gegaan. In 2008 hebben nog meer scholen besloten om de opleiding aan te bieden. Een actueel overzicht van deze scholen is te bekijken op de website van Savantis.

zijn: inspiratie, verbetering en innovatie. In 2008 zette de commissie zich onder meer in om sturing te geven aan beroepscompetentieprofielen en kwalificatiedossiers voor beroepsopleidingen.

Kwalificatiedossiers

Verrijkingsdeel Presentatie- en Decoratietechnieken

Het verrijkingsdeel Presentatie- en Decoratietechnieken is een aanvulling op de gelijknamige vmbo-opleiding en een voorbereiding op de mbo-opleiding Medewerker Productpresentatie. Savantis heeft het verrijkingsdeel samen met scholen en bedrijfsleven opgesteld om de vmbo-opleiding aantrekkelijker te maken en de aansluiting op de mbo-opleiding te verbeteren. Het lesprogramma omvat een combinatie van technieken op het gebied van ruimtelijke presentatie, decoratie en sign. In 2008 werd het verrijkingsdeel uitgevoerd door het Florijn College in Breda en De Rooi Pannen in Tilburg. Beide vmbo-scholen hebben het programma met succes uitgevoerd bij hun vierdejaarsleerlingen, die werden beloond met een brancheverklaring. Het onderwijsprogramma is hiermee aantrekkelijker geworden, de uitval is verminderd en meer leerlingen zijn doorgestroomd naar het mbo. Eind maart was De Rooi Pannen gastheer voor een Presentatie- en Decoratietechniekendag. Aan het evenement werd door maar liefst 23 vmbo-scholen deelgenomen.

In 2008 is het kwalificatiedossier Signmaker uitgebreid met de uitstroom Signspecialist. De opleiding kan Project Signfactory worden gezien als een vervolg op de In 2007 is het unieke Limburgse project Medewerker Sign op niveau 2 en de Signfactory in het leven geroepen. Doel Allround Signmaker op niveau 3, maar van het project is voor de opleiding ook als een zelfstandige vierjarige Signmaker een doorlopende leerweg opleiding. De uitstroom is ontwikkeld te creëren van vmbo naar mbo. In door een werkgroep, bestaande uit september 2008 zijn de leerlingen daadwerkelijk begonnen met het speciale vertegenwoordigers van de branches, de scholen en Savantis. Vanaf augustus onderwijsprogramma. Het project loopt tot en met 2010 en wordt uitgevoerd door 2009 kunnen de eerste leerlingen er hun een consortium van het DaCapo College tanden in zetten. (vmbo), het Arcus College (mbo), de brancheorganisaties Vereniging Graveren Docentendag & Sign en SI’BON, Savantis, Nehem en Op 20 november 2008 organiseerde vijf signbedrijven. Savantis de jaarlijkse Docentendag RPC. Ruim negentig vakdocenten uit het hele land volgden met veel enthousiasme Vakboek Color Management het dagprogramma, dat van start ging Het ontwikkelen van opleidingen en lesmateriaal voor de signbranche heeft in met een wervelende presentatie van 2008 een vervolg gekregen met de uitgave reclamebureau N=5 over de campagne ‘Goeiemoggel’. van het Vakboek Color Management. Daarop volgde een Na het Bronnenboek Signmaker – het aantal boeiende allereerste vakboek voor de branche – presentaties over instore volgt nu dit nieuwe vakboek, dat auteur displays, de bestseller Marcel Aalbregt met deskundigen van ‘Generatie Einstein’ de brancheverenigingen, signbedrijven, en standbouwdesign. leveranciers, scholen en Savantis heeft De Docentendag werd samengesteld. afgesloten met levendige forumdiscussies over Landelijke Opleidingscommissie visual merchandising Reclame, Presentatie en en color management. Communicatie Voor de volgende De Landelijke Opleidingscommissie Docentendag ligt de lat Reclame, Presentatie en Communicatie hoog, want editie 2008 is een advies- en stuurgroep van werd door de deelnemers bedrijfsleven en onderwijsinstellingen getypeerd als ‘de beste voor de sector. Zij bestaat uit tot nu toe’. vertegenwoordigers uit de Leerlingen werken in groepjes aan een aansprekende opdracht communicatiebranche (CLC, NIV, POPAI, Pragma, VGS, VSBN en ZSO), het onderwijs (Cibap vakschool, Nimeto Utrecht, SintLucas en ROC van Twente) en Savantis. Sleutelwoorden

KENNISOVERDRACHT

NELLIE DE VRIES – H E C TA S B E D R I J F S D I E N S T E N , D U I V E N L O R N A K O O T- K A R A K A R A – EERSTEJAARS ASSISTENT SCHOONMAKER, ROC LANDSTEDE, ZWOLLE

“IK

WIL MIJN LEERLINGEN EEN

GOEDE BASIS GEVEN”,

legt Nellie uit. “Als ze later bij een bedrijf aan de slag gaan, hebben beide partijen daar profijt van. Het mes snijdt aan twee kanten. Ook leer ik ze om mondig te zijn. Ik herinner me van vroeger, dat ik wel eens een stoel of een kruk pakte omdat ik niet om een trapje durfde te vragen. Als schoonmaker moet je je rechten en plichten kennen. Net als in elk ander beroep, wil je worden gewaardeerd voor het werk dat je doet.” Lorna: “Schoonmaken is leuk werk. Als iets niet schoon is, ben ik niet tevreden. Nellie heeft me al heel veel geleerd. Ze vertelt waarop ik moet letten en ze heeft me alles uitgelegd over het microfibersysteem. Daarnaast helpt ze me met communiceren. Als ik een vraag of een probleem heb, dan praten we daarover. Nellie praat duidelijk en ze begrijpt wat ik bedoel.”

KENNISOVERDRACHT

SCHOONMAAK EN GLAZENWASSEN 8.1 P R A K T I J K L E R E N Sinds 2007 werkt Savantis in opdracht van de Stichting Raad voor Arbeidsverhoudingen Schoonmaaken Glazenwassersbranche (RAS) aan het opzetten van opleidingen voor de sector binnen het bekostigde stelsel van het middelbaar beroepsonderwijs. Dat gebeurt onder inhoudelijke afstemming en aansturing met een begeleidingscommissie, waarin RAS en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven zitting hebben. Vanaf 2007 zijn circa 600 leerlingen begonnen met een Arbeidsmarktkwalificerende Assistentopleiding (AKA). Dit is een opleiding op niveau 1, die leerlingen voorbereidt op het functioneren op de arbeidsmarkt. Voor deze kwalificatie is in samenwerking met SVS, het opleidingsinstituut voor de sector, de lesmodule ‘Assistent Schoonmaker’ ontwikkeld. Met behulp van de module kunnen leerlingen op school en in de beroepspraktijk ervaring opdoen met de basis van het schoonmaakwerk. Uit onderzoek onder scholen blijkt, dat een groot deel van de AKA-leerlingen ook echt aan het werk gaat in de sector. Een mooi eerste resultaat van dit project! In het vorige jaarverslag werd 2007 bestempeld als ‘pioniersjaar’. Het pionierswerk is in 2008 doorgegaan. Na ontwikkeling van het kwalificatiedossier is de ontwikkeling van lesmateriaal voor de opleidingen op niveau 2 ter hand genomen en zijn de eerste experimenten met de opleidingen op niveau 2 gestart. Ook met andere scholen zijn de eerste voorzichtige stappen gezet om de opleiding op te starten. In de contacten met de scholen assisteren de bedrijfsadviseurs van Savantis op verschillende onderdelen. Savantis helpt bij het benaderen van bedrijven in de regio, is aanwezig bij voorlichtingsbijeenkomsten en wijst scholen op mogelijke samenwerking met bedrijven uit de branche. Zo draagt zij haar steentje bij aan het opbouwen van kennis over de sector bij de scholen.

Eind 2006 is Savantis gestart met de erkenning van leerbedrijven voor de sector. Per 31 december 2007 waren 100 bedrijven erkend als leerbedrijf. Per 31 december 2008 waren dit er 390; een flinke stijging. In dit stadium van het project is het enthousiasmeren van leerlingen voor de schoonmaaksector echter het meest belangrijk. Daarom is de aandacht van de bedrijfsadviseurs in de loop van 2008 verlegd van het werven van leerbedrijven naar het werven van scholen. Er zijn tenslotte nog weinig leerlingen. Pas wanneer scholen groepen leerlingen op niveau 2 opleiden, zijn er weer meer erkende leerbedrijven nodig voor het leren in de beroepspraktijk. Ook het begeleiden van praktijkopleiders in de sector gebeurde – om dezelfde reden – in 2008 nog mondjesmaat. De praktijkopleiders die een leerling begeleiden worden, waar nodig, wel getraind en begeleid op de werkvloer. Totaal alle sectoren


2007

7.674

100

2008

8.369

390

+9%

+290%

1.011

290

Groei t.o.v. 2007 Aantal in 2008 nieuw Erkende leerbedrijven

Tabel 21. Erkende leerbedrijven in de sector Schoonmaak en Glazenwassen per 31 december 2008

8 . 2 L E E R L I N G E N / S TA G I A I R S In 2008 is het aantal leerlingen dat is gestart met de extra module Assistent Schoonmaker bij het AKA-traject flink gestegen. De scholen zijn beter bekend met de mogelijkheden in de sector, waardoor circa 600 leerlingen konden kennismaken met het schoonmaakvak. Veel AKA-leerlingen die kiezen voor de module Assistent Schoonmaker zijn al wat ouder en willen graag zo snel mogelijk aan de slag met zinvol werk. De leerlingen krijgen veel begeleiding van hun docent tijdens het praktijkleren, dat veelal gebeurt in de vorm van stage. De module Assistent Schoonmaker kan, naar wens, worden afgesloten met een sectorexamen. Uit onderzoek blijkt, dat een meerderheid van de leerlingen hiervoor kiest. Met het certificaat maken leerlingen een goede start op de arbeidsmarkt.

8.3 EERSTE NIVEAU

OPLEIDINGEN OP

2

In februari 2008 is het kwalificatiedossier Medewerker Schoonmaak en Glazenwassen (niveau 2 en 3) goedgekeurd. Per 1 augustus 2008 kunnen scholen de opleiding gaan verzorgen, te beginnen met niveau 2. In september respectievelijk december 2008 zijn de eerste twee experimenten gestart. Na een voorbereiding op het werken in de sector (met het behalen van het diploma Basisveiligheid VCA en kennismaking met de verschillende beroepen in de sector) zijn de leerlingen verdergegaan met de gekozen specialisaties, zoals Schoonmaker/ Medewerker vloeronderhoud en Glazenwasser/gevelreiniger.

KENNISOVERDRACHT

B E R T VA N D E G R E E F – VAN DEN ELSEN STUCWERK INTERIEURS, UDEN LAURENS WESSELING – EERSTEJAARS STUKADOOR, KONING WILLEM I COLLEGE, ROSMALEN

“IN

DE PRAKTIJK IS HET ELKE KEER

ANDERS”,

vindt Laurens. “Je leert dingen waar je op school niet eens aan denkt. Je kunt inspelen op verschillende scenario’s. Iedere leermeester heeft net even een andere manier van smeren en afwerken. Uiteindelijk doe ik het zoals ik dat het gemakkelijkst vind. Zolang het eindresultaat maar goed is. Hiervoor heb ik opleidingen in autotechniek en IT-consultancy gevolgd. Daar kon ik niet echt mijn draai in vinden. Ik ben liever op de bouw en vrij.” Bert: “Laurens wil graag werken. Enthousiaste mensen hebben we hard nodig. Ik vind het belangrijk om leerlingen iets bij te brengen, zodat ze in de toekomst met veel plezier werk kunnen uitvoeren waarover de klant tevreden is. Iedereen maakt wel eens een foutje, maar dat moet niet elke twee weken voorkomen. Door leerlingen goed te begeleiden, kunnen ze al na één tot anderhalf jaar zelfstandig een plafonnetje maken.”

KENNISOVERDRACHT

TRAINING & ADVIES 9.2 B E D R I J F S A D V I S E R I N G

EN

O R G A N I S AT I E

2008 was voor Savantis Training & Advies een jaar met daling van activiteiten. Het aantal deelnemers aan trainingen voor de sector Schilderen en Onderhoud liep terug van 6.360 in 2007 naar 3.164 in 2008. Voor de sector Afbouw liep het aantal terug van 2.310 naar 1.807. Toch staan bedrijven nog altijd positief tegenover scholing van medewerkers. Om deze scholing extra te stimuleren, is het beschikbaar stellen van subsidies nog steeds van belang. Vanuit de verschillende sectoren is daarom aan subsidieaanvragen gewerkt, ook aan die van het Europees Sociaal Fonds. Met name dankzij deze ESF-subsidie is het deelnemersaantal niet verder gedaald. Voor 2009 staat opnieuw een aanvraag klaar.

Naast het ontwikkelen en organiseren van trainingen, richt Savantis Training & Advies zich op het ‘ontzorgen’ van bedrijven. In 2008 waren drie bedrijfsadviseurs actief met het bezoeken van bedrijven en het geven van voorlichting en advies over opleidingsbeleid. Het resultaat van deze bezoeken vertaalt zich in het aantal aanvragen voor maatwerktrainingen.

9.3 VOORUITBLIK

Voor wat betreft de organisatie, is Savantis Training & Advies verder afgeslankt. De verantwoordelijkheid voor de activiteiten is ondergebracht bij de managers van de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw.

2009 zal ook in het teken staan van kwaliteitsverbetering binnen het bestaande trainingsaanbod. Zowel de inhoud als de uitvoering van trainingen komen aan de orde, evenals een nieuwe ESF-aanvraag.

2008


Onderwerpen

Aantal deelnemers

Vaktechniek* Veiligheid, gezondheid en milieu** Communicatie en management*** Totaal

Aantal trainingen

Afbouw Aantal deelnemers

Aantal trainingen

324

34

172

13

2.287

183

1.322

154

553

65

313

34

3.164

282

1.807

201

Tabel 22. Trainingen in de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw. *

Verschillende trainingen waarin de vakman zijn vakkundigheid vergroot.

** Verschillende trainingen op het gebied van arbeidsomstandigheden, waaronder bedrijfshulpverlening, til- en werktechnieken, werken op hoogte en VCA. *** Verschillende trainingen op het gebied van communicatie en leidinggeven, toegespitst op diverse functies in de bedrijfstakken.

9.1 TRAININGEN

O P M A AT

Savantis biedt het bedrijfsleven de mogelijkheid om speciale trainingsprogramma’s samen te stellen, die naadloos zijn afgestemd op de behoefte van een bedrijf. Maatwerk dus! In 2008 zijn 237 maatwerkoffertes uitgebracht. In 2007 waren dat er 187. De meeste maatwerktrainingen betroffen communicatie en management.

EN

SAMENWERKING

Medio 2009 werken de sociale partners aan de ontwikkeling van een scholingsoffensief, als antwoord op de recessie. Savantis Training & Advies zal een faciliterende rol vervullen door de gewenste programma’s ten uitvoer te brengen.

In nauwe samenwerking met de verschillende partners worden diverse trainingen opgepakt. Enkele voorbeelden zijn: • Met FOSAG wordt gewerkt aan de Masterclass Jong Management, een opfriscursus voor glaszetters, een nieuwe training rond acquisitie, debiteurenbeheer, keuring van arbeidsmiddelen en ontwikkelingen in het kader van RVO. • NOA en Bedrijfschap Afbouw zullen een bijdrage leveren aan het gehele trainingsprogramma van de sector Afbouw. Ook de bekostigingsmogelijkheden komen aan de orde: het programma ‘Verder met Vakmanschap’ en ESF. • Met de sociale partners FOSAG, NOA, FNV Bouw en CNV Hout en Bouw wordt gewerkt aan projecten rond leermeesters en maatregelen in het kader van de actuele economische ontwikkelingen.

KENNISOVERDRACHT

WIM RUNHART – RUNHART SCHILDERWERKEN, WESTERHAAR-VRIEZENVEENSEWIJK BAS TEMMINK – EERSTEJAARS ASSISTENT SCHILDEREN, ROC

“H E T

VAN

G A AT E R O M D AT H I J G O E D

W O R D T ”,

zegt Wim. “Daarna kan hij blijven of ergens anders aan de slag gaan. Goed worden begint bij de leerling zelf. Hij moet ’s morgens op tijd komen, beseffen dat hij de klant geld kost en inzien dat hij het vak nog moet leren. Bas doet het goed. Ik let erop dat hij scherp blijft. Vaak zie ik leerlingen op een gegeven moment stilstaan. Daar praten we dan samen over, zodat ze weer verder kunnen. Je hoeft niet hard te werken. Met een goede voorbereiding kun je veel werk verzetten en een goede boterham verdienen.” Bas: “De dagen gaan snel voorbij. Ik leer elke dag meer. Bij het lakken of kitten mis ik wel eens een paar plekjes. Door het vaker te doen, gaat het steeds beter. Wim zegt alles. Als ik iets fout doe, maar ook als ik iets goed doe.”

TWENTE, HENGELO

KENNISOVERDRACHT

EXAMENINSTELLING De stichting Exameninstelling Savantis is ingesteld omdat de bedrijfstakken veel waarde hechten aan gelijkwaardige landelijke examens. De Exameninstelling ontwikkelt praktijk- en theorietoetsen voor opleidingen binnen de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw. Ook neemt zij praktijkexamens en Proeven van Bekwaamheid af voor diverse opleidingen. In die zin is zij leverancier van producten en diensten. Voor enkele onderwijsinstellingen neemt de Exameninstelling de volledige examinering over van een of meer opleidingen. Naast activiteiten in de genoemde sectoren, voert de Exameninstelling commerciële opdrachten uit in de sector Reclame, Presentatie en Communicatie. Het bestuur van de Exameninstelling bestaat uit vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties FOSAG en NOA, de werknemersorganisaties FNV Bouw en CNV Hout en Bouw en, namens de onderwijsinstellingen, de MBO Raad.

10.2 K W A L I T E I T S Z O R G De Exameninstelling staat garant voor valide en betrouwbare toetsen en afname van praktijktoetsen. Door samenwerking met het bedrijfsleven in de ontwikkeling en vaststelling zijn de toetsen voldoende afgestemd op de praktijk. Examens worden ontwikkeld, vastgesteld en afgenomen volgens procedures. Jaarlijks worden de procedures doorgenomen en indien nodig bijgesteld. Het toezicht op de Exameninstelling wordt uitgevoerd door de Inspectie van het Onderwijs. Daarnaast wordt de Exameninstelling geaudit door de VCA-examenbank voor de VCA-examinering. In 2008 heeft de Inspectie van het Onderwijs een positieve beoordeling gegeven aan de Exameninstelling, betreffende de processen rondom de uitbesteding van examinering.

10.3 E X A M I N AT O R E N

De Exameninstelling beschikt over een bestand van examinatoren voor de afname van praktijktoetsen. Jaarlijks geeft zij trainingen om de deskundigheid van Binnen de Exameninstelling zijn de examinatoren te bevorderen. In 2008 verschillende commissies actief die zijn informatie en trainingen verzorgd een taak hebben op het gebied van voor examinatoren voor de opleiding toetsvaststelling, toetsafname en het Medewerker Schilderen en Medewerker vaststellen van behaalde resultaten. Stukadoren. Komende jaren worden, Deze commissies hebben leden vanuit in het kader van de vernieuwing van het bedrijfsleven en het onderwijs. De toetsvaststellingscommissies controleren de examens naar competentiegerichte of de toetsen de eindtermen/competenties toetsing, meerdere trainingen gegeven. Het zwaartepunt zal liggen op de en het niveau van de kwalificatie opleidingen Medewerker Stukadoren afdekken. Zij stellen de toetsen vast. De en Gezel Schilder. Ook beschikt de plaatselijke examencommissies nemen in de examenlocaties de praktijkexamens Exameninstelling over een bestand van toezichthouders voor de VCA-examens. af. De examencommissies stellen de resultaten vast van die opleidingen waarvan de examinering aan de Exameninstelling Savantis is uitbesteed. 10.4 F E I T E N E N C I J F E R S Dat zijn de opleidingen binnen De Vakopleiding (Stukadoor niveau 2 Het aantal afgenomen praktijkexamens en 3, Restauratiestukadoor, Monteur is met ongeveer 10 procent gestegen. Het Systeemwanden en -Plafonds, aantal VCA-kandidaten is, na een enorme Dekvloerenlegger niveau 2 en 3) en toename in 2007, met 25 procent gedaald de kaderopleiding Uitvoerder en in 2008. Ondernemer Afbouw en Onderhoud van Nimeto Utrecht, SintLucas en Cibap vakschool. De centrale examencommissie bespreekt beleidsmatige zaken en neemt beslissingen hierover.

10.1 COMMISSIES

In 2008 heeft de Exameninstelling toetsen geleverd voor de BBL-opleidingen in de sectoren Schilderen en Onderhoud, Afbouw, Reclame, Presentatie en Communicatie, voor de vmbo-afdelingen Bouwtechniek en voor trainingen van de organisatie-eenheid Training & Advies van Savantis. Ook is de ontwikkeling in gang gezet voor de toetsontwikkeling voor de sector Schoonmaak en Glazenwassen in opdracht van Stichting Raad voor Arbeidsverhoudingen Schoonmaak- en Glazenwassersbranche (RAS). In het kader van de competentiegerichte opleidingen zijn in 2008 nieuwe toetsen ontwikkeld voor de opleidingen Industrieel Lakverwerker en Vakkracht Industrieel Lakverwerker en de opleidingen Signmaker niveau 2 en 3.

1 0 . 5 E R K E N N I N G VA N VERWORVEN COMPETENTIES (EVC) Werknemers met jarenlange ervaring in het vak maar zonder diploma kunnen via een EVC-traject alsnog een diploma halen. De Exameninstelling heeft het afgelopen jaar gebruikt om het EVCtraject te herzien naar aanleiding van de vastgestelde kwaliteitscode EVC.

1 0 . 6 C O M M U N I C AT I E De Exameninstelling geeft driemaal per jaar de Nieuwsbrief uit over onderwerpen die van belang zijn voor examinatoren. Ook wordt in het Savantis Opleidingsnieuws voor de sectoren Schilderen en Onderhoud en Afbouw verslag gedaan van zaken rond examinering. De Exameninstelling brengt jaarlijks een uitgebreid verslag uit van haar activiteiten. Dit verslag wordt gepubliceerd op de website van Savantis. Daar staat ook andere informatie, zoals het jaarrooster examens, de examenmatrix en de examenregelingen.

KENNISOVERDRACHT

JOHN GEVEN – FOTOSTUDIO JOHN GEVEN, NUENEN ANGELA DOEK D E R D E J A A R S V O R M G E V E R P R O D U C T P R E S E N T AT I E , S I N T L U C A S , B O X T E L

“Knowhow moet blijven bestaan”, vindt John. “Het is zonde om kennis verloren te laten gaan. Een goede stagebegeleider haalt voldoening uit zijn werk, en weet dat ook uit te dragen. Ik laat stagiairs nadenken over de vraag wat ze willen bereiken. Het antwoord is belangrijk omdat ze na de opleiding zelfstandig hun weg moeten vinden. Waar jongeren moeite mee hebben, is het omgaan met zeeën van tijd. Scholen zouden daar extra aandacht aan mogen besteden.” Angela: “Op school leer ik veel, maar in de praktijk is het toch anders. Dan merk je pas hoe het echt gaat. John zegt altijd eerlijk wat hij vindt. Hij laat me weten wat ik goed doe en hij wijst me op dingen die ik fout doe. Laatst had ik voor een fotoshoot een model met een hondje geregeld. Toen het model afzegde, zaten we dus ook zonder hondje. Ik had dat beter apart kunnen regelen.””

KENNISOVERDRACHT

UITGEVERIJ De Savantis Uitgeverij staat ten dienste van alle sectoren waarvoor Savantis werkzaam is. De Savantis Uitgeverij geeft leermiddelen en vakboeken uit omdat partijen het belangrijk vinden dat er goed educatief materiaal in omloop is. Bovendien zijn commerciële uitgevers uitsluitend geïnteresseerd in uitgaven met een hoge omzetsnelheid en het behalen van winst. Gezien de omvang van de sectoren waarvoor Savantis werkt, is daarvan in de meeste gevallen geen sprake. De jaarlijkse oplage per publicatie bedraagt twintig tot ongeveer duizend exemplaren. In 2008 werden in totaal 12.102 exemplaren verkocht. Daarmee is de daling van het aantal exemplaren in 2007 (9.348) ten opzichte van 2006 (12.708) vrijwel goedgemaakt. De omzet is met circa zeventien procent gestegen. Net als in voorgaande jaren, zijn de activiteiten van de Savantis Uitgeverij kostendekkend uitgevoerd. Doordat Savantis het overgrote deel produceert volgens Printing on Demand, zijn geen grote investeringen nodig en is de gewenste opslagcapaciteit tot een minimum beperkt. Om kennis zo veel en breed mogelijk te verspreiden, worden publicaties tegen een zeer gunstig tarief aangeboden. Dit is mede mogelijk doordat verschillende sectoren de ontwikkeling van publicaties financieren. De financiering komt dus ten goede van iedereen in de sector. Voor nieuwe instromers in de opleiding geeft dit een beeld, dat ook de uitgave van leermiddelen en vakboeken binnen de betreffende sector goed is geregeld.

In 2008 is als vernieuwde uitgave het boek ‘Glas en Glasverwerking’ tot stand gekomen met de auteurs van de Stichting Handboek. Ook is het boek ‘Imitatietechnieken’ vernieuwd. Voor de sector Reclame, Presentatie en Communicatie is het boek ‘Colormanagement’ gerealiseerd. De boeken vinden hun weg in zowel het onderwijs als het bedrijfsleven.

Naast de realisatie van nieuwe publicaties, is voor verschillende opleidingen materiaal bijgesteld. Bijvoorbeeld: • Leerlingenpakket praktijkonderwijs Schilder • Spoorboekje kennismaking Schilder • Docentenhandleiding Schilder • Lesmateriaal voor de opleiding Stukadoor • Lesmateriaal voor de nieuwe opleiding Gezel Schilder Voor 2009 zijn nieuwe producties te verwachten van onder andere het ‘Handboek deel 2 Hout en houtbescherming’ en een uitgave met als werktitel ‘Instore communicatie in de praktijk’.

KENNISOVERDRACHT

A N T O O N VA N D E N B O S C H – HOMBERGEN SCHILDERWERKEN/BEGLAZINGEN, DRUNEN O S S A M A M ’ TA L S S I – EERSTEJAARS ASSISTENT SCHILDEREN, SCHILDER^SCOOL DEN BOSCH

“H E T

IS SAMEN EEN SPEL

C R E Ë R E N ,”

vindt Antoon. “Je doet het werk in teamverband, met de ups en downs die daarbij horen. Als leermeester moet je de leerling kunnen begrijpen; een beetje van zijn houding en gedrag aanvaarden. Er komt een stadium dat hij zelfstandig een klusje gaat doen. Ik leid de leerling op zodat ik hem dan kan loslaten. Het geeft voldoening om een aankomende schilder zover te krijgen dat hij ’s ochtends met plezier in de auto stapt en ’s avonds met een tevreden gevoel naar huis gaat omdat hij een mooie dag heeft gehad.” Ossama: “Vanaf de eerste dag is het leren, leren, leren. Toen bij het latexen de banen elkaar niet goed aanvulden, liet Antoon me heel rustig zien hoe ik het moest doen. Zo doe ik het de volgende keer gelijk goed. Hij wil gewoon een goede schilder van me maken. Dat vind ik leuk!”

KENNISOVERDRACHT

OVERIGE ACTIVITEITEN 12.1 MIJN

LOOPBAAN

Medewerkers met een sterke ambitie willen goed zijn in hun werk, iets bereiken of doorgroeien. Dit kan binnen of buiten het bedrijf zijn en kan opwaarts of zijwaarts zijn. Met aandacht voor ambitie zorgt de sector dat medewerkers het beste uit zichzelf kunnen halen en gemotiveerd blijven.

Medio 2008 hebben de partijen besloten om de faciliteit structureel en vanuit de sector voort te zetten. Savantis heeft de opdracht aangenomen om deze loopbaanfaciliteit te implementeren en uit te voeren.

De cao-partijen zijn in 2008 overeengekomen om voor de sector Schilderen en Onderhoud een structurele loopbaanfaciliteit te realiseren die ruimte biedt voor ambitie, maar ook preventief kan optreden om bijvoorbeeld ziekteverzuim te helpen voorkomen. Na een experimentele fase van ruim drie jaar, was bewezen dat in de sector een duidelijke vraag bestaat naar een concrete, op de behoeftes van werknemers en werkgevers afgestemde faciliteit. Het concept bleek aan de uiteenlopende behoeftes te kunnen voldoen. De ervaringen maakten duidelijk, dat als volgt succesvol kan worden gewerkt aan loopbaanvoorzieningen: • ondersteuning bij loopbaanoriëntaties binnen de sector vanuit ambitie en carrièreontwikkeling; • ondersteuning bij de overstap naar een andere baan in verband met ziektepreventie of arbeidsongeschiktheid; • begeleiding van werknemers in de verschillende fases van hun loopbaanoriëntaties en/of overstap; • bemiddeling, gericht op het afstemmen van de wensen van de werknemer en de kansen bij de werkgever en de sector.

Het team van mijn loopbaan

Savantis is begonnen met de oprichting van de uitvoeringsorganisatie die onder een eigen huisstijl opereert en met haar doelgroepen communiceert: mijn loopbaan, loopbaanfaciliteit de sector Schilderen en Onderhoud. Na een intensieve wervingsprocedure zijn vijf professionele loopbaanadviseurs aangetrokken die landelijk verspreid werknemers bij hun loopbaanvraagstukken begeleiden en werkgevers bij hun loopbaanbeleid ondersteunen. 5 januari 2009 is mijn loopbaan officieel van start gegaan. De faciliteit beschikt sindsdien over eigen communicatiemiddelen en maakt gebruik van doelgroepspecifieke communicatiekanalen. In de eerste maand hebben zich reeds meer dan honderd mensen aangemeld voor loopbaanbegeleiding.

KENNISOVERDRACHT

12.2 D E V A K O P L E I D I N G De Vakopleiding is een aparte stichting, gevestigd te Veenendaal, die wordt bestuurd door vertegenwoordigers van de werkgevers- en werknemersorganisaties in de sector Afbouw. Voor de uitvoering, organisatie, administratie en directievoering zijn contractuele afspraken gemaakt met Savantis. De Vakopleiding is 1 september 2007 van start gegaan, door voor 113 leerlingen op vijf locaties de opleidingen Monteur Systeemwanden en -Plafonds, Stukadoor en Restauratiestukadoor te organiseren.

12 . 3 U I VA In 2008 is de kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud (UIVA) verplaatst van de afdeling Training & Advies naar de medewerkers die zich bezighouden met de door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bekostigde trajecten. De opleidingen worden uitgevoerd onder de licenties van de Vakcolleges. Met hen worden regelmatig de voortgang en het beleid van de opleiding besproken.

Op zaterdag kunnen de deelnemers meer stof tot zich nemen omdat ze er dan nog geen werkdag op hebben zitten. Daarnaast wordt de werkgever tegemoetgekomen omdat de tijd op zaterdag hem geen werktijd kost. Tijdens de feestelijke bijeenkomst ‘Uitblinkers zetten de toon’ in de Flint te Amersfoort ontvingen 77 geslaagde deelnemers hun diploma.

VAKSCHOOL VOOR DE SECTOR AFBOUW

2008 stond in het teken van verdere groei, door een samenwerking aan te gaan met het ROC van Amsterdam en de opleiding Dekvloerenlegger aan te bieden. Per december 2008 verzorgt De Vakopleiding onderwijs voor 299 deelnemers. Ten opzichte van de start in 2007 is dit een groei van 165 procent. De opleiding Monteur Systeemwanden en -Plafonds is geactualiseerd door de formatie van een klankbordgroep. Daarin hebben werkgevers en producenten zitting. In overleg met de klankbordgroep is een rooster ontwikkeld dat op een thematische wijze in de opleiding is ingepast. Naast veel nieuwe praktische opdrachten is een voortgangsregistratiesysteem ontwikkeld. Twee keer per jaar ontvangen de werkgever en de leerling een afschrift van de voortgang. De Vakopleiding wil iedere betrokkene goed informeren, op een manier die voldoet aan de wensen en eisen van de werkgevers en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor 2009 staan kwaliteitszorg en het verder optimaliseren van de automatisering daarom hoog op de agenda.

Gediplomeerden van de kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud

150 nieuwe leerlingen zijn in september 2008 met de opleiding gestart, verdeeld over zes opleidingsgroepen. Een groep van 90 tweedejaarsleerlingen vervolgde de opleiding. Om de kwaliteit van de opleiding te verhogen en tegemoet te komen aan vragen uit het werkveld, is de opleiding in het betreffende jaar op een aantal gebieden gewijzigd. Zo worden alle deelkwalificaties als blok uitgevoerd. Hierdoor kan de deelnemer zich op één onderwerp concentreren, zoals Technische Werkvoorbereiding of Projectuitvoering. Voor de afbouw is ook een meer afbouwspecifieke invulling aan de opleiding gegeven, bijvoorbeeld door het onderdeel Calculatie apart aan te bieden. Daarnaast is ervoor gekozen om voor de eerstejaarsgroepen ook zaterdagen als lesdagen op te nemen.

In 2008 is gestart met het ontwikkelen van een nieuwe competentiegerichte kaderopleiding. In 2009 zal deze meer vorm krijgen zodat in het leerjaar 2010/2011 de eerste groep kan starten.

KENNISOVERDRACHT

12.4 VMBO Savantis richt zich op het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Hiertoe voert zij haar programma van kernactiviteiten uit. Het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) krijgt bijzondere aandacht. Het is de belangrijkste toeleverancier van leerlingen voor het middelbaar beroepsonderwijs. In toenemende mate voert het vmbo ook opleidingen uit waarbij sprake is van beroepspraktijkvorming. Dit geldt al geruime tijd voor de leerwerktrajecten. In toenemende mate zijn er voor vmboscholen ook mogelijkheden om leerlingen binnen de muren van de vmbo-school voor assistentenopleidingen en niveau 2 op te leiden. Hoewel dit laatste binnen de sectoren van Savantis nog niet heel veel voorkomt, is het werven en erkennen en de begeleiding van leerbedrijven een onderdeel van de wettelijke taak van Savantis en is deze ontwikkeling bij het vmbo onder de aandacht.

In het kader van de doorlopende leerweg (vmbo-mbo) is een goede relatie tussen de opleidingsorganisaties uit het vmbo en het mbo van groot belang. Savantis participeert daarom in het Platform vmbo Bouwtechniek. In het platform werken de drie kenniscentra in het Bouw- en Houtcluster (Fundeon, SH&M en Savantis) en vertegenwoordigers van vmbo-scholen met een afdeling Bouwtechniek structureel en nauw met elkaar samen. Het Platform vmbo Bouwtechniek is hét platform voor kennisuitwisseling tussen de instellingen en deelnemers van de twee leerwegen.

Het platform levert diensten en ontwikkelt producten, waardoor docenten en leerlingen beter zicht krijgen op de vmbo-leerwegen, beroepsmogelijkheden en vervolgopleidingen in de bedrijfstakken van de bouwnijverheid. De kwaliteit in het bouwtechniekonderwijs op het vmbo neemt daardoor toe en leerlingen kunnen welbewuste opleidingskeuzes maken. Het platform levert diensten aan alle aangesloten vmbo-scholen (circa 220 scholen met een afdeling Bouwtechniek, waarvan een deel schilderlessen verzorgt en een klein deel nog steeds een schildersdifferentiatie heeft) en hun docenten Bouwtechniek. Het platform fungeert als medium richting zijn leden en als klankbord van die leden. Binnen het platform vervult Savantis een belangrijke rol. Ook in 2008 heeft Savantis het secretariaat van het platform gevoerd en heeft zij het platformbeleid actief helpen vormgeven. Savantis participeert door haar commissielid en door de secretaris in de werkgroep ‘Toekomstvisie en strategisch beleid’. In 2008 stonden hoog op de agenda: veiligheid, afstemming vmbo en mbo, communicatie en de mogelijke overgang van de naam Bouwtechniek naar Bouwen, Wonen en Interieur. Daarnaast is er meer aandacht gekomen voor de richting Techniek Breed. Projecten die dit jaar grote aandacht verdienden zijn: Spectaculaire Bouwtechnieken, Veilig werken in de bouw en het Instroomproject niveau 4 Bouw. Savantis heeft voorlichting gegeven over beroepen en gastlessen verzorgd op scholen en samenwerkingsverbanden. Het Platform vmbo Bouwtechniek kent een eigen werkgroep communicatie. Hierin levert de afdeling Communicatie en Marketing van Savantis een structurele bijdrage. Dat betreft onder andere de voorbereiding van de Landelijke Dag vmbo Bouwtechniek 2008 en het ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal.

Verdere activiteiten van de werkgroep communicatie waren: • uitgeven van een nieuwsbrief voor docenten en decanen; • uitgeven van voorlichtingsmaterialen voor leerlingen; • geven van voorlichting door consulenten en opleidingsadviseurs van de drie kenniscentra; • organiseren van en deelnemen aan beurzen en evenementen voor leerlingen en docenten; • ontwikkelen en onderhouden van de website www.vmbo-bouwtechniek.nl; • genereren van positieve aandacht in de media; • onderzoek doen om resultaten vast te stellen. In het kader van haar wettelijke taak – de erkenning van geschikte leerbedrijven voor het leerwerktraject (LWT) – heeft Savantis in 2008 ook de volgende op het vmbo gerichte activiteiten uitgevoerd: • erkennen van leerbedrijven; • begeleiden en ondersteunen van praktijkopleiders en leermeesters; • medeondertekenen en registreren van leerwerkovereenkomsten; • overleggen met vmbo-scholen over de inhoud van het LWT; • deelnemen aan vmbo-docentendagen op scholen en van het platform.

Website Platform vmbo Bouwtechniek

KENNISOVERDRACHT

KENNISOVERDRACHT

BIJLAGEN

KENNISOVERDRACHT

BIJLAGE 1 GECONSOLIDEERDE BALANS

Geconsolideerde balans per 31 december 2008 (in duizenden euro’s) 2008

2007

Activa Vaste activa 8.232

Materiële vaste activa

8.428

Vlottende activa Voorraden

196

161

Overlopende middelen

2.712

3.789

Liquide middelen

7.382

8.170 10.290

12.120

18.522

20.548

Passiva Eigen Vermogen Reserve Heroriëntatie Automatisering Huisvesting

7.550

7.518

340

500

715

215

5.597

6.324

Voorzieningen

14.202

14.557

816

818

Vlottende passiva Langlopende schulden

604

Kortlopende schulden

2.900

604 4.569 3.504

5.173

18.522

20.548

BIJLAGE 2

KENNISOVERDRACHT

TOELICHTING OP DE BALANS

De geconsolideerde balans is ontleend aan het Financieel Jaarverslag 2008, waarvoor PricewaterhouseCoopers een goedgekeurde accountantsverklaring heeft verstrekt. Voor een volledig inzicht in het vermogen en de resultaten van Savantis, wordt daarnaar verwezen. Voorzover niet anders is vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarde. Alle gepresenteerde cijfers zijn afgerond op duizend euro. Bij de samenstelling van de jaarrekening zijn de Richtlijnen van de Jaarverslaggeving zoveel mogelijk aangehouden. De algemeen directeur is bij Savantis in dienst sinds 1 april 1993. In 2008 bedroeg zijn belastbaar loon ten laste van de organisatie 213.238 euro. Hiervan wordt circa 31 procent verrekend met Nimeto, waar hij ook werkzaam is. Bestuursleden ontvingen 360 euro per dagdeel vacatiegeld en 28 cent per kilometer reiskostenvergoeding.

Activa

De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de economische levensduur. De voorraden zijn per balansdatum geïnventariseerd en gewaardeerd tegen de historische kostprijs.

Passiva

Ten behoeve van eventuele verplichtingen voor eigen rekening en risico van Savantis, waaronder uitkeringslasten bij onvrijwillige werkloosheid en andere niet elders ondergebrachte risico’s, is een reserve gevormd. Als richtlijn voor de omvang van deze reserve wordt een bedrag aangehouden ter grootte van de personele kosten. De bestemmingsreserve ‘heroriëntatie’ is ingesteld in verband met de doelstelling om het personeelsbestand tot 100 fte in te krimpen en de daarbij behorende kosten te dekken. De bestemmingsreserve ‘automatisering’ is ingesteld ten behoeve van toekomstige automatiseringsprojecten. De bestemmingsreserve ‘huisvesting’ zal worden benut om regionale huisvestingsen onderwijsprojecten structureel te ondersteunen. De voorzieningen zijn nominaal gewaardeerd.

Toekomstverwachtingen

In 2009 wordt geen opmerkelijke verschuiving in de balans verwacht.

KENNISOVERDRACHT

BIJLAGE 3 AFKORTINGEN

A AKA

Arbeidsmarktkwalificerende Assistentopleiding

B BBL BOC BOL BPV BPVO

Beroepsbegeleidende leerweg Branche Opleidingscommissie Beroepsopleidende leerweg Beroepspraktijkvorming Beroepspraktijkvormingsovereenkomst

C CBS CFI CLC

Centraal Bureau voor de Statistiek Centrale Financiën Instellingen Centrum voor Live Communication

E EIB ESF EVC

Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid Europees Sociaal Fonds Erkenning van Verworven Competenties

F Fte

Fulltime equivalent

G GOC

Gemeenschappelijke Opleidingscommissie

I ICT

Informatie- en communicatietechnologie

K KBB

Kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven

L LL&B LOC LOF LWT

Leren, Loopbaan en Burgerschap Landelijke Opleidingscommissie Stichting Loopbaan & Opleidingsfonds Leerwerktrajecten

M mbo MIO

Middelbaar beroepsonderwijs Monitoring Implementatie Onderwijsvernieuwingen

N NOA

O OCW

Nederlandse Ondernemingsvereniging Afbouwbedrijven

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

P PMLF Procestechniek, Algemene Operationele Techniek, Milieutechniek, Laboratoriumtechniek, Fotonica en Textiel POP Persoonlijk opleidingsplan POPAI Point Of Purchase Advertising International R RAS ROC RPC RVO S SAG SBI SCS SOSA SPOS SPS SVS SZW U UIVA

V VCA VGS vmbo VSBN Z ZSO ZZP

Stichting Raad voor Arbeidsverhoudingen Schoonmaak- en Glazenwassersbranche Regionaal opleidingscentrum Reclame, Presentatie en Communicatie Resultaatgericht Vastgoedonderhoud

Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf Standaard Bedrijfsindeling Studieclub Schilders Stichting Opleiders Schilders- en Afwerkingstechnieken Stichting Samenwerkingsverband Praktijkopleiding Schilderen Stichting Samenwerkingsverband Praktijkopleiding Stukadoren Scholing en Vorming Schoonmaakbedrijven en -diensten Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Kaderopleiding Uitvoerder en Ondernemer Afbouw en Onderhoud

Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers Vereniging Graveren & Sign Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs Verenigde Signbedrijven Nederland

Branchevereniging van Zeefdruk- en Signondernemingen Zelfstandige zonder personeel

KENNISOVERDRACHT

BIJLAGE 4 BESTUUR

Savantis, Vakcentrum Afbouw en Onderhoud, Presentatie en Communicatie (Stichting Savantis) Naam

Namens organisatie

Jaar van aantreden

Termijn

Einde huidige termijn

Drs. L.P. Raadgever (secretaris)

CNV Hout en Bouw

1998

3e

april 2010

A.A. van Wijngaarden

CNV Hout en Bouw

2000

3e

april 2010

Mevrouw drs. M.B. van Veldhuizen (werknemersvoorzitter)

FNV Bouw

2005

2e

april 2010

Mevrouw A.H. de Boer

FNV Bouw

2008

1e

april 2010

Mevrouw H. Plat

FNV Bouw

2008

1e

april 2010

Mr. J. van Walsem (werkgeversvoorzitter)

FOSAG

2002

2e

april 2010

J.R. van Aarle

FOSAG

2004

2e

april 2010

A.Ph.M. Buller

FOSAG

1994

4e

april 2010

J.L. Schults

FOSAG

2003

2e

april 2010

J.A. Schouten (penningmeester)

NOA

1996

4e

april 2010

J.J.F. van de Kant

NOA

1991

5e

april 2010

Mr. drs. F.Th.M. Rohof

NOA

2001

3e

april 2010

Savantis Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (KBB Savantis) Naam

Namens organisatie

Jaar van aantreden

Termijn



CNV Hout en Bouw

1998

3e

april 2010


CNV Hout en Bouw

2000

3e

april 2010

Vacature

CNV Hout en Bouw


FNV Bouw

2005

2e

april 2010

Mevrouw A.H. de Boer

FNV Bouw

2008

1e

april 2010

Mevrouw H. Plat

FNV Bouw

2008

1e

april 2010


FOSAG

2002

2e

april 2010

J.R. van Aarle

FOSAG

2004

2e

april 2010

A.Ph.M. Buller

FOSAG

1994

4e

april 2010

J.L. Schults

FOSAG

2003

2e

april 2010

J.A. Schouten (penningmeester)

NOA

1996

4e

april 2010

J.J.F. van de Kant

NOA

1991

5e

april 2010


NOA

2001

3e

april 2010

P. Boekhoud

MBO Raad

1998

3e

april 2010

Ing. W.P.J.M. van Dijk

MBO Raad

2008

1e

april 2010

Mevrouw drs. I.D. Dulfer-Kooijman

MBO Raad

2006

1e

april 2010

Mr. E.A.M. de Jager

MBO Raad

1994

4e

april 2010

G.J.W.C.M. Tibosch MPM

MBO Raad

2002

2e

april 2010

Naam

Namens organisatie

Jaar van aantreden

Termijn



CNV Hout en Bouw

1998

3e

april 2010

H.A. van der Spek

CNV Hout en Bouw

2007

1e

april 2010


CNV Hout en Bouw

2000

3e

april 2010


FNV Bouw

2005

2e

april 2010

Mevrouw H. Plat

FNV Bouw

2008

1e

april 2010

G.A.J. Verhoef

FNV Bouw

2008

1e

april 2010


FOSAG

2002

2e

april 2010

A.Ph.M. Buller

FOSAG

1994

4e

april 2010

Drs. V.W.E. Sapuletej

FOSAG

2007

1e

april 2010

J.J.F. van de Kant

NOA

1991

5e

april 2010

L.G.M. den Nijs

NOA

2007

1e

april 2010


NOA

2001

3e

april 2010

Stichting Loopbaan & Opleidingsfonds (LOF)

In de besturen van Stichting Savantis, KBB Savantis en LOF is sprake van een jaarlijks alternerend voorzitterschap tussen werkgeversorganisatie FOSAG en werknemersorganisatie FNV Bouw. In 2008 was mr. J. van Walsem van FOSAG voorzitter.

KENNISOVERDRACHT

BIJLAGE 4 BESTUUR

Paritaire Commissie Naam

Namens organisatie

Jaar van aantreden

Termijn


H. Polinder

CNV Hout en Bouw

2004

2e

september 2010

M. Dalhuizen

FNV Bouw

2004

2e

september 2010

J.R. van Aarle

FOSAG

2004

2e

september 2010

Drs. V.W.E. Sapuletej

FOSAG

2008

1e

maart 2011

Ing. P.J. de Vries

NOA

2004

1e

november 2008

C. van Zwol

NOA

2008

1e

november 2011

R. van Rijssel

VSBN

2008

1e

maart 2011

J.H. Lichtenberg

vmbo

2004

2e

september 2010

J. van Amersfoort

MBO Raad

2006

1e

september 2009

C. Scheer

MBO Raad

2007

1e

september 2010

J.H.A. Hermans

MBO Raad

2004

2e

september 2010

C.A.M. Horsten

MBO Raad

2006

1e

september 2009

H.T. Roos

MBO Raad

2004

2e

september 2010

J.P. Stam

MBO Raad

2004

2e

september 2010

H.A. Versluis

HBO Raad

2008

1e

november 2011

Directie Hans Verschoor, algemeen directeur Ronald van Driel, plv. algemeen directeur

Managementteam Peter van den Broek, manager sector Afbouw Danny Engelman, hoofd Informatisering en Automatisering Frank Huisman, hoofd Personeel en Organisatie Yvonne Scholten, hoofd Financiën en Facilities Aad van der Star, manager sector Schilderen en Onderhoud Laurents van Stenus, manager sector Reclame, Presentatie en Communicatie Anton van Wezep, hoofd Onderwijs en Marktontwikkeling Marc van Zanten, hoofd Communicatie en Marketing Uit praktisch oogpunt is voor de managementteamleden en de functienamen als peildatum gekozen voor 1 juli 2009.

Ondernemingsraad Marcel van der Borden, voorzitter Nel Benders, secretaris Adrie Croymans Frans Noorda Theo Slis Marcel Urlings

COLOFON Dit jaarverslag is een uitgave van: Savantis Vakcentrum Afbouw en Onderhoud, Presentatie en Communicatie Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Limaweg 25 2743 CB Waddinxveen Postbus 76 2740 AB Waddinxveen T 0182 - 64 11 11 F 0182 - 64 11 00 [email protected] www.savantis.nl Redactie Paul van Wezenberg (Savantis) Bijdragen Marcel van der Borden, Gerrie van der Breggen, Peter van den Broek, Ira Dobrolyubova, Danny Engelman, Frank Huisman, Lucia Kroon, Theo Mos, Marianne Pieterse, Loes Richter, Yvonne Scholten, Gerd Simons, Aad van der Star, Laurents van Stenus, Jannet Tiegelaar-van ‘t Spijker, Anton van Wezep, Marc van Zanten (allen Savantis) Fotografie Robert Philipe de Klijne, Henk Snaterse (tevens portretfoto’s) Vormgeving Leo van der Helm (Savantis) Druk Veldwijk-Van Loon Grafische Bedrijven B.V., Waddinxveen Oplage 1.250 exemplaren

oktober 2009

Hans Verschoor, Algemeen directeur Savantis

Recommend Documents