Handel op Internet : algemeen – EDI
15 februari 2001 Christiaan Beyaert
1
I.H ANDEL OP I NTERNET : ALGEMEEN 1.
INLEIDING
Jaar 2000 : ‘Economische’ selectie van vele typische internetbedrijven, maar uitbreiding van de aanwezigheid van de klassieke sector. Ø Internet = een niet-hiërarchisch computernetwerk waarbij de communicatie verloopt via het TCP/IP-protocol, met een uniforme toekenning van adressen. Ø Nieuwe functie van Internet als ‘markt’ ó Internet als publicitair en informatief medium Ø Internet als open netwerk ó bestaande gesloten netwerken waar technologie voorhanden is (bvb. homebanking) Ø Klassieke commerciële handelingen kunnen verlopen via Internet maar niet allemaal (bvb. koop van maatwerk) Ø Internet biedt ook nieuwe mogelijkheden (bvb. directe toegang tot bankrekeningen / geautomatiseerde boodschappenlijst of ‘one-to-one marketing’) Ø Mogelijke obstakels : § Beveiliging/vertrouwen ð encryptie (Quid algemene standaarden) § Toegang tot Internet : via PC/modem ð TV/kabel § Internationaal karakter § Niet-geregulariseerd § Vluchtigheid Ø Belang : c. 8.000 miljard BEF met c. 250 miljoen klanten, waarvan het grootse deel business-to-business. In België tussen de 11 en de 14 miljard BEF en c. 600.000 klanten.
2.
OMSCHRIJVING ‘ELEKTRONISCHE HANDEL’ Ø ‘E-Commerce : Het geheel of gedeeltelijk gebruik van elektronische media of netwerken voor commerciële transacties tussen particulieren en bedrijven of tussen bedrijven onderling. Ø Omvat : § Virtueel winkelen (etailing) (business-to-consumer) § Het verzamelen en gebruiken van demografisch gegevens § EDI § E-mail en fax als media om potentieel cliënteel aan te trekken (‘spam’/newsletters/’opt-in e-mail’) § Business-to-business koop-verkoop § Het beveiligen van handelstransacties 2
Ø E-commerce > handel op internet JURIDISCHE ASPECTEN
3.
Ø Contractuele aspecten Ø Identificatie van partijen Via digitale certificaten uitgereikt door CA’s zoals ‘Belsign’ Ø Bewijsproblematiek Ø Toepasselijk recht en bevoegde rechtbank Ø Bescherming persoonsgegevens W. 8/12/92 : gegevens van klanten IPR : (bvb. mirror-sites) art.3 : lokalisatie van de server als aanknopingspunt / transmissie van persoonsgegevens naar andere landen, … Ø Betalingen Kunnen losgekoppeld worden van de elektronische transactie Ø Wetgeving handelspraktijken Ø Bescherming consument Bijzondere problematiek : overeenkomst op afstand ð W. 25 mei 1999 Ø Intellectuele eigendom : Eigen aan het medium : links – ‘metatags’ – domeinnamen Eigen aan de aangeboden goederen/diensten Ø ISP en ASP aansprakelijkheid Ø Contracten met sitebouwers Ø Belasting ALGEMEEN : CONTRACTEREN OP INTERNET
4.
Ø Wat : Juridische problemen die kunnen rijzen bij het aangaan en het uitvoeren van een overeenkomst tussen een verkoper die goederen of diensten elektronisch via het Internet aanbiedt en zijn koper, waarop Belgisch recht van toepassing is. Ø De aard van de overeenkomst wijzigt niet, vooral de wijze van totstandkomen van de overeenkomst staat ter discussie Ø Doorgaans toetredingscontracten beheerst door algemene voorwaarden met afwezigheid van een vooraf bestaande contractuele basis (sommige landen specifieke wetgeving : bvb. Electronic Banking laws)
4.1.
DE WILSOVEREENSTEMMING
Rechtsgeldige en effectieve wilsuiting over alle essentiële bestanddelen 4.1.1.
Bestaan van de wilsuiting : feitenkwestie
3
Quid zgn. ‘Click-wrap’-overeenkomsten ? Geeft men de toestemming door te klikken op ‘I agree’ ? Ja, als tenminste geen discussie over de bedoeling bestaat. 4.1.2.
Wilsgebreken
Ø Dwaling : niet ondenkbaar bij onduidelijke websites Ø Bedrog : probleem van vluchtigheid Ø Geweld en gekwalificeerde benadeling zijn quasi uitgesloten 4.2. 4.2.1.
PLAATS EN TIJDSTIP VAN CONTRACTSLUITING Basis : aanvaarding van het aanbod
Ø Contractspartijen zijn niet fysiek aanwezig ogenblik aanvaarding aanbod (analogie met contract per telefoon) Ø Tijdstip en plaats waar de aanbieder kennis kon hebben van de aanvaarding van zijn aanbod. (Cass. 25 mei 1990, J.T. 1990, 724) (vgl. Postal Rule in CL-landen) Ø Dus : Plaats en tijdstip waar de computer van de VK het Internetbericht van de klant ontvangt, houdende acceptatie van het aanbod. § Fysieke aanwezigheid van de Vk vereist ? § Quid zekerheid omtrent communicatie ? 4.2.2.
Voorstel van Richtlijn
Voorstel van Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende bepaalde juridische aspecten van de Elektronische handel in de interne markt, COM (1998) 586 def, PB. C30, 5 februari 1999: A. Art. 5 : lijst van gegevens bekend te maken door de dienstverleners aan de afgevers B.
C.
Art. 11 : tijdstip van sluiting van het contract : Ø Contract gesloten als de K : § van de VK langs elektronische weg bewijs van ontvangst van aanvaarding heeft ontvangen én § de ontvangst van het bewijs van ontvangst heeft bevestigd; Ø Het ontvangstbewijs wordt geacht te zijn ontvangen en de bevestiging wordt geacht te zijn gedaan, wanneer deze voor de partijen tot wie ze zijn gericht, toegankelijk zijn; Ø Het ontvangstbewijs van de VK en de bevestiging van de K moeten zo spoedig mogelijk worden verzonden. Art. 9 : gelijkwaardigheid 4
Ø Alle lidstaten moeten voor alle transacties elektronische contracten toestaan en ze als juridisch gelijkwaardig beschouwen. Ø Belemmeringen moeten verwijderd worden in alle stadia van de overeenkomst. Ø 3 soorten vormvereisten moeten worden onderzocht : § betreffende de drager van het contract § betreffende de fysieke aanwezigheid van partijen § betreffende de betrokkenheid van derden. Ø Uitzonderingen : § Contracten die een authentieke vorm als geldigheidsvereiste hebben. § Contracten met een registratie § Familie- en erfrechtelijke overeenkomsten 4.3.
BINDENDE KRACHT VAN ALGEMENE VOORWAARDEN
Ø Klassieke regel : Bindend indien uitdrukkelijk of stilzwijgend aanvaard. De mogelijkheid tot kennisname ervan volstaat bij ontstentenis van enig bezwaar Ø Toegepast : § Eerst de integrale AV voorleggen, vóóraleer te klikken voor toestemming. § Praktisch probleem : men zal een link voorzien naar de AV omwille van afschrikkingseffect. Betwisting : Enkel geldig als de webpagina dermate is opgebouwd dat uitdrukkelijk vermeld wordt hoe de algemene voorwaarden te zien zijn, maar ev. discussie over bestaan of toegankelijkheid van de betrokken webpagina. Id. voor het toezenden van de AV via e-mail. § Informatieverplichting van de economisch sterkere partij (art. 31-36 W.H.P.C.) Ø Eventueel specifieke wetgeving : bvb. art. 5 K.B. 23 maart 1995 betreffende prijsaanduiding van homogene financiële diensten : ten laatste bij het sluiten van de overeenkomst prijsaanduiding De AV dienen te kunnen worden opgeslagen en weergegeven door de gebruiker (bvb. in PDF-formaat).
5.
WET HANDELSPRAKTIJKEN : HANDEL MET CONSUMENTEN
5.1.
TOEPASSINGSGEBIED
De koper is een consument en sluit een overeenkomst op afstand, waarbij uitsluitend gebruik wordt gemaakt van één of meer technieken voor 5
communicatie op afstand tot en met de sluiting van de overeenkomst zelf. ð Wet 25 mei 1999 tot wijziging van de WHPC (art. 77 – 83) techniek voor communicatie op afstand : ieder middel dat, zonder gelijktijdige fysieke aanwezigheid van verkoper en consument kan worden gebruikt voor de sluiting van de overeenkomst tussen deze partijen Niet : financiële diensten (art. 77 §2) Sommige producten kunnen worden uitgesloten (art. 83) 5.2. 5.2.1.
WETTELIJKE INFORMATIEVERPLICHTING (ART. 78) : VÓÓR Inhoudelijk : 10 punten
De contractsinhoud moet bepaald worden 5.2.2.
Formeel
Informatie moet ondubbelzinnig, helder en begrijpelijk zijn ð Grote beoordelingsmarge voor de rechter 5.2.3. Sanctie : Absolute nietigheid van de overeenkomst – verkoper moet bewijs leveren (art. 82 §1)
5.3. 5.3.1.
WETTELIJKE INFORMATIEBEVESTIGINGSVERPLICHTING : NA Vorm : geschrift of andere duurzame drager (bv. E-mail)
Ter beschikking van de consument en zonder bijkomende stappen toegankelijk Ten laatste vóór de levering 5.3.2.
Inhoud
Deel van informatieverplichting + product/dienst geïdentificeerd Lijst van art. 79 §1 : Verzakingsrecht : op 1ste bladzijde en afzonderlijke kader ‘De consument heeft, gedurende tenminste 7 werkdagen te rekenen vanaf de dag die volgt op die van de levering, het recht om de verkoper mee te delen dat hij van de aankoop afziet’ of : ‘De consument beschikt niet over het recht om van de aankoop af te zien.’ Geografisch adres vestiging verkoper klachtendienst Inlichting bestaande diensten na verkoop en waarborgen Opzeggingsvoorwaarden 5.3.3.
Uitzondering :
Diensten die met techniek voor communicatie op afstand worden uitgevoerd 6
wanneer zulks in één keer gebeurt en rechtstreeks communicatietechniekexploitant wordt gefactureerd.
5.4.
door
de
WETTELIJK UITSTAPRECHT
Zie hoger. Termijn van 7 dagen wordt verlengd tot 3 maanden indien de informatiebevestigingsverplichting onvoldoende werd gerespecteerd. Geen voorschotten of betalingen te eisen binnen de termijn Ook recht om af te zien van de financieringsovereenkomsten Uitzonderingen : art. 80 §4
5.5.
VARIA
Wettelijk opgelegde uitvoeringstermijn van 30 dagen na bestelling Risico voor verkoper tijdens verzending Bijkomende aansprakelijkheidsverdeling bij elektronische overdracht van gelden Verkoper moet bewijs leveren van het vervuld zijn van alle verplichtingen Art. 83 : Uitvoerige bevoegdheid van de Koning Strafrechtelijk gesanctioneerd
VOORBEELDEN : www.dell.be : www.caddyhome.be : slecht www.thuiswinkel.be : failliet... www.collectandgo.be
INFO : www.vbo.be
7
