Handboek indicatoren GGZ Indicatoren Goede Zorg voor Zorginkoop GGZ 2016

Handboek indicatoren GGZ Indicatoren Goede Zorg voor Zorginkoop GGZ 2016

1-8-2015

Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 3

Werkwijze en controle ............................................................................................................................ 3 Hoofdstuk 1. Kwaliteit ............................................................................................................................. 5 Depressie ................................................................................................................................................. 5 Indicatoren depressie .......................................................................................................................... 5 Evidence based en volgens de richtlijn behandelen ........................................................................... 6 Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling ................................................................... 10 Zorgprogramma en zorgpaden.......................................................................................................... 11 Expertise behandelaar....................................................................................................................... 12 Behandelplan..................................................................................................................................... 13 Nazorg ............................................................................................................................................... 14 In – en exclusiecriteria....................................................................................................................... 14 Drop-out ............................................................................................................................................ 15 Terugkeerkosten................................................................................................................................ 16 Wachttijden ....................................................................................................................................... 18 Volumenorm...................................................................................................................................... 19 Intercollegiale toetsing ...................................................................................................................... 19 Angst ...................................................................................................................................................... 20 Overzicht indicatoren angst .............................................................................................................. 20 Evidence based en volgens de richtlijn behandelen ......................................................................... 20 Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling ................................................................... 23 Zorgprogramma en zorgpad .............................................................................................................. 23 Expertise behandelaar....................................................................................................................... 24 Behandelplan..................................................................................................................................... 24 Nazorg ............................................................................................................................................... 24 Drop-out ............................................................................................................................................ 24 Terugkeerkosten................................................................................................................................ 24 Wachttijden ....................................................................................................................................... 24 Somatoforme stoornissen ..................................................................................................................... 25 Overzicht indicatoren somatoform ................................................................................................... 25 Evidence based en volgens de richtlijn behandelen somatoform .................................................... 25 Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling ................................................................... 27 Zorgprogramma en zorgpaden.......................................................................................................... 27 Expertise behandelaar....................................................................................................................... 27 Behandelplan..................................................................................................................................... 27 Nazorg ............................................................................................................................................... 28 Drop-out ............................................................................................................................................ 28 Terugkeerkosten................................................................................................................................ 28 Wachttijden ....................................................................................................................................... 28 Intercollegiale toetsing ...................................................................................................................... 28 Selectieve inkoop op basis van minimumnormen ................................................................................ 29 Eetstoornissen ....................................................................................................................................... 29 Normen Selectieve inkoop ................................................................................................................ 29 Waardering Vergelijk en Kies ............................................................................................................ 29 Evidence based en volgens de richtlijn behandelen (indicator 1) en volume norm (indicator 11) .. 29 Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling ................................................................... 30 Behandelplan..................................................................................................................................... 30 1

Terugkeerkosten................................................................................................................................ 30 Wachttijden ....................................................................................................................................... 31 Intercollegiale toetsing ...................................................................................................................... 31 Alcohol en overig aan een middel gebonden stoornissen .................................................................... 32 Normen Selectieve inkoop ................................................................................................................ 32 Waardering Vergelijk en Kies ............................................................................................................ 32 Evidence based werken volgens de richtlijn behandelen. ................................................................ 32 Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling ................................................................... 33 Behandelplan..................................................................................................................................... 33 Nazorg ............................................................................................................................................... 33 Terugkeerkosten................................................................................................................................ 34 Wachttijden ....................................................................................................................................... 34 Dementie ............................................................................................................................................... 35 Hoofdstuk 2 klantbeleving..................................................................................................................... 36 Over welke data gaat het? ................................................................................................................ 36 Consumer Quality index ................................................................................................................ 36 Reviews and Ratings ...................................................................................................................... 36 Cliëntenraad Review...................................................................................................................... 36 Hoe bepaalt VGZ het aantal sterren per indicator voor wat betreft de CQ-Index? .......................... 37 Hoe bepaalt VGZ de uitkomsten van het Review and Rating onderzoek? ........................................ 37 Hoe bepaalt VGZ het keurmerk voor wat betreft de Cliëntenraad Review? .................................... 37

2

Inleiding Voor u ligt het VGZ handboek Goede Zorg voor de Geestelijke Gezondheidszorg. cVGZ beoordeelt goede zorg 1 op basis van de pijlers kwaliteit, klantbeleving en kosten. Deze pijlers moeten voor cliënten in balans zijn om van goede zorg te kunnen spreken. Dit handboek is een resultaat van het project Goede Zorg GGZ. Het uitgangspunt van dit project was: voor Goede Zorg, zorg je samen! Dit handboek is dan ook tot stand gekomen in nauwe samenwerking en in afstemming met het GGZ veld. Dit handboek biedt de door VGZ gehanteerde indicatoren en hierbij geldende normenop het gebied van kwaliteit en klantbeleving. Omdat er binnen de GGZ verschillende doelgroepen met verschillende aandoeningen zijn, waarbij verschillende inhoudelijke aspecten binnen de behandeling van andere waarde zijn, is ervoor gekozen om de kwaliteitsindicatoren per aandoening te beschrijven. Wel zijn een aantal indicatoren toepasbaar bij verschillende aandoeningen. Voor 2016 zijn er indicatoren opgesteld voor de aandoeningen: 

Angststoornissen



Depressieve stoornissen



Somatoforme stoornissen



Alcohol en overig aan een middel gebonden stoornissen



Eetstoornissen



Dementie

Per aandoening en indicator zal dit handboek uitleggen waarom we dit willen meten. Vervolgens wordt de relatie met kwaliteit gelegd en wordt aangegeven hoe cVGZ dit meet. Als laatste zal per indicator ook de normering worden aangegeven. Er wordt in het handboek een onderverdeling gemaakt tussen de inkoop op basis van minimumnormen (voor alle natura polissen) voor vier aandoeningen: dementie, eetstoornissen, alcoholstoornissen en overig aan een middel gebonden stoornissen. Daarnaast de tweede categorie; de inkoop op basis van streefnormen voor drie aandoeningen in de gespecialiseerde GGZ (angststoornissen, depressieve en somatoforme stoornissen). Deze laatste categorie verzorgt voor de GGZ de inhoud van de selectief polissen van cVGZ en biedt houvast voor de selectie van aanbieders die deze zorg mogen leveren. Nota bene: Helaas is het in de GGZ sector in Nederland nog niet mogelijk om uitkomstindicatoren als normen voor kwaliteit te gebruiken. Daarom worden proces- en structuurindicatoren gehanteerd. Deze indicatoren zijn gekozen omdat VGZ ervan overtuigd is dat deze een bijdrage leveren aan de goede kwaliteit van zorg en zijn ontstaan na een zorgvuldig gelopen traject met het veld. Het is wel van belang om te vermelden dat deze normen in ontwikkeling zijn en VGZ hiermee niet pretendeert de waarheid rondom kwaliteit in pacht te hebben. Wanneer er reden is om deze bij stellen door bijvoorbeeld vernieuwde wetenschappelijke literatuur, nieuwe richtlijnen of beroepsgroepnormen zal dit na beoordeling gebeuren. Werkwijze en controle Antwoorden worden opgevraagd bij aanbieders en zoveel mogelijk gecategoriseerd. Let op deze uitvraag is een zelfassessment gebaseerd op vertrouwen. Beoordeling vindt plaats door assistent inkopers en zorginkopers en Medisch Advies VGZ dient als backoffice. Na beoordeling van de input wordt deze teruggekoppeld aan de aanbieders alvorens deze te publiceren op Vergelijk & Kies. Wat betekenen de sterren? VGZ hanteert in haar werkwijze de volgende definities (zie beleidsvisie en methodiek Goede Zorg).   

Een minimumnorm, is de minimale ondergrens waaraan zorg moet voldoen. Een streefnorm. Is de beste zorg volgens VGZ voor die indicator. Goede keuze norm, is de hoogste score op een of meerdere pijlers van goede zorg. Het gaat hierbij dus om de optelsom van streefnormen samen die tot een goede keuze norm leiden.

De VGZ GGZ indicatoren bestaan uit kwantitatieve beschrijvingen, waaraan vervolgens categorieën zijn gekoppeld. Hiervoor is de volgende indeling naar sterren gemaakt: 1

In dit document is ervoor gekozen om de term cliënten te hanteren. Dit omdat dit binnen de GGZ wereld de geëigende term is voor mensen die gebruik maken van zorg. Er kan hier echter ook patiënt of verzekerde gelezen worden.

3

o o o o o

1 Ster: Minimaal implementatie normen verantwoorde zorg 2 Sterren: In ontwikkeling van normen van verantwoorde zorg naar goede zorg. 3 Sterren: Minimaal nodig om zorg te leveren volgens het veld geldende richtlijnen en criteria (basis niveau normen voor Goede Zorg) 4 Sterren: Aanwezigheid van de benodigde elementen om zorg volgens de richtlijn en beroepsethiek te leveren. Dit is een streefnorm. 5 Sterren: Optimale aanwezigheid van elementen (of soms zelfs meer) om zorg volgens de richtlijn en beroepsethiek te leveren. Dit is de beste zorg volgens cVGZ voor deze indicator.

4

Hoofdstuk 1. Kwaliteit Depressie Algemene gegevens aantal cliënten Zorgkosten Aantal aanbieders

: 22.568 : 107 M€ : 2498

Depressie staat als stoornis op de tweede plek van ziekten die de meeste disability adjusted life years (DALY) toevoegen, na coronaire hartziekten. Daarnaast staat depressie op de derde plek van ziekten die van grootste invloed zijn op de ervaren kwaliteit van leven (Volksgezondheid en gezondheidszorg J.P. Mackenbach, 2012).

Indicatoren depressie Onderstaande tabel bevat een overzicht van de Indicatoren die onderzocht zijn voor depressie. De zwartgedrukte indicatoren worden uitgevraagd. De blauwe indicatoren bleken ongeschikt of nog niet haalbaar. Daarnaast staat achter elke indicator beschreven of het om een harde of een zachte norm gaat. Indien een aanbieder niet voldoet aan een harde norm dan is er geen reden voor inkoop. De indicatoren zijn op de volgende pagina’s uitgewerkt met onderbouwing. De uitwerkingen zijn ook te raadplegen door op de groene hyperlink in de tabel te klikken. Indicator 1

Omschrijving

Harde norm, selectieve inkoop

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen Sub 1 Cliëntinformatie

Nee

Sub 2 EBM methoden

Ja: indien geen sterren

Sub 3 Evalueren

Nee

Sub 4 Intervisie/supervise

Nee

2

Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling

Nee

3

Zorgprogramma en zorgpaden

Nee

a

Expertise behandelaar

Ja, indien niet voldoen aan HBschap

4

Behandelplan

Ja: indien geen BHP wordt gebruikt

b

Nazorg

n.v.t.

5

In – en exclusiecriteria

indien Umami breed beschikbaar is, harde norm voor DBC’s. Nu te gebruiken als kwaliteitsinformatie

6

Drop-out

Nee

7

Terugkeerkosten

Nee

8

Wachttijden

Nee, wel toekomstig

c

Volumenorm

n.v.t.

d

Intercollegiale toetsing

In ontwikkeling

5

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based medicine (EBM) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? EBM behandelen betekent dat interventies overeenkomstig de richtlijnen worden toegepast, regelmatige evaluatie en bijstelling volgens de richtlijn plaatsvindt. Het behandelen conform protocollen en multidisciplinaire richtlijnen (MDR) geeft een grotere kans op betere behandel resultaten. Een richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming door beroepsbeoefenaren en cliënten, gericht op het uitdrukkelijk omschrijven van goed handelen (Multidisciplinaire richtlijn Depressie 3e revisie, 2013.) We weten dat:   

Het naleven van de MDR leidt tot betere uitkomsten van zorg (M. K. van Dijk et al, 2014). Slechts 33% van een onderzochte groep chronisch depressieve cliënten een adequate behandeling met antidepressiva had gekregen (Koscis et al, 2008). Ook de controle groep die een standaard EBM behandeling krijgt voor angst en/of depressie opknapt. Het betrof hier cliënten die langer dan 2 jaar in zorg waren en vergeleken werden met een nieuwe interventie (Spijker J, et al; voorlopige conclusie cVGZ op basis van eerste presentatie data ZemCad studie).

Kortom er valt winst te halen door het juist toepassen van de richtlijnen. Het aanbieden van een EBM interventie geeft geen garantie dat de techniek van de interventie ook juist wordt uitgevoerd, dit blijkt ook het onderzoek van Stobie et al (2007). Daaruit bleek dat 60% van cliënten met een behandeling voor OCD, geen exposure of huiswerk opdrachten had gekregen, zoals hoort bij een CGT behandeling. Ze hadden enkel gesproken met een therapeut. Therapeuten die getraind worden op een behandelprotocol passen deze beter toe. Dit blijkt uit de studie van Becker et al. (2004) waar 83% van therapeuten in de behandeling van PTSS geen imaginaire exposure toepaste. Na training van de therapeuten, paste nog (maar) 33% geen imaginaire exposure toe. Deze onderzoeken richten zich op de behandeling van stoornissen die onder angst vallen. De verwachting is dat dit te veralgemeniseren is naar alle stoornissen waar psychotherapeutische interventies worden ingezet. Redenen om van de behandeling af te wijken, zijn te vinden in emoties, gedrag en opvattingen van de therapeut (Waller, 2009). Supervisie en intervisie zijn middelen van feedback en geven de mogelijkheden een therapeut bij te sturen in zijn opvattingen en gedrag en zo toch de juiste technieken toe te passen. Onderzoek in de psychotherapie laat zien dat het geven van feedback aan behandelaars over de resultaten bij cliënten bijdraagt aan de effectiviteit van hun werk (Lambert, 2010). Volgens Miller en Hubble (2007) onderscheidt de effectieve therapeut zich van de minder effectieve collega’s door het feit dat hij voortdurend en systematisch zijn eigen feedback organiseert. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Is er voorlichtingsmateriaal specifiek over de diagnose, prognose en mogelijke behandeling voor cliënten? Antwoorden -

Nee Ja, op papier beschikbaar voor de cliënt Ja, digitaal via de website

Vraag 2. Welke behandeling/ behandelinterventies biedt u aan mensen met: a) b) c) d)

Een lichte depressieve episode korter dan 3 maanden Een lichte depressieve episode langer dan 3 maanden Een matig ernstige depressieve episode, eerste episode Een matig ernstige depressieve episode, recidief

6

Antwoorden: Categorie:

Geel

Groen

Turquoise

Paars

Grijs

Blauw

Geen

Zelfhulp/ Zelfmanagement;

Probleem oplossende therapie (PST)

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

Farmacotherapie via aanbieder

Systeemtherapie, Therapeutische relatietherapie

Acceptance and committent therapie ACT

Lichttherapie

Activerende begeleiding; Counseling; Psychosociale interventies;

Kortdurende behandeling (KDB)

Cognitieve therapie (CT);

Farmacotherapie via huisarts

ECT

Fysieke inspanning/ lichamelijke activiteit/ Running therapie;

Interpersoonlijke therapie (IPT);

Vaktherapie

EHealth interventies

MBCT

Psycho educatie

Kortdurende psychodynamische therapie

Anders, namelijk:

Actief volgen

Handicapm odel

Dagstructurering

Vraag 3. Hoe vaak vindt behandelevaluatie plaats bij een: a) b) c) d)

Een lichte depressieve episode korter dan 3 maanden? Een lichte depressieve episode langer dan 3 maanden? Een matig ernstige depressieve episode, eerste episode? Een matig ernstige depressieve episode, recidief?

Antwoorden: -

Per 6 weken Per 3 maanden Per 4 maanden Per half jaar Per jaar Anders, namelijk

Vraag 4. Past u een vorm van intervisie of supervisie toe (waarbij methodisch handelen en interacties tussen behandelaar en cliënt het onderwerp van gesprek is)? -

Ja Nee

Wie geeft de supervisie/ intervisie, bij? a) Cognitieve GedragsTherapie (CGT) b) Interpersoonlijke therapie (IPT) c) Mindfulness Based Cognitive Therapie (MBCT) d) Kortdurende Psychodynamische Therapie (KPT) e) Vaktherapie f) Therapeutische relatie therapie g) Acceptance and Commitment Therapie (ACT) Antwoorden: -

Psychiater Klinisch psycholoog

7

-

Psychotherapeut GZ psycholoog Erkende CGT therapeut Erkende IPT therapeut Erkende MBCT therapeut Erkende kdp therapeut Erkende vaktherapeut Erkende ACT therapeut

Wanneer past u supervisie/ intervisie toe? Structureel tijdens het MDO Ad hoc tijdens het MDO Ad hoc In een apart overleg Structureel in een apart overleg 4 Hoe wordt het gewaardeerd? Deze in formatie hebben de aanbieders niet! Vraag 1: Is er voorlichtingsmateriaal voor de cliënten?

Sterren Geen 1 2 3 4 5

Antwoord Nee

Harde norm Nee

Ja op papier, Ja digitaal openbaar, beide

Vraag 2: Welke behandeling/ behandelinterventies biedt u aan mensen met? Richtlijn, met de ingezette interventies is rekening gehouden of er sprake is van basis GGZ of gespecialiseerde GGZ. De volledige uitwerking is terug te vinden in het code boek GGZ Sterren

Harde norm

Geen

Niet minimaal 1 EBM uit de richtlijn ( alleen basis interventies)

1

Minimaal 1 EBM interventie ( groen/ turquoise)

2

1 van de basis interventies (onderste drie uit geel) + 1 EBM interventie

3

Alle basis interventies (onderste 3 uit geel) + 1 EBM

4

Alle basis interventies + meerdere EBM

5

Alle basis interventie + alle EBM interventies

Ja

De uitwerking per stoornis is beschreven in het Codeboek Goede zorg. Vraag 3. Hoe vaak vindt behandelevaluatie plaats bij? Sterren

GBGGZ

Harde norm

Geen

Groter dan 4 maanden

nee

1

Anders namelijk, tussen de 3 - 4 maanden

2 3

Na 6 weken en na 3 -4 maanden

4

Na 6 weken en na 3-4 maanden, ROM teruggekoppeld tijdens de behandeling

8

5

Na 6 weken en na 3-4 maanden en ROM wordt op elk evaluatie moment teruggekoppeld

Vraag 3. Hoe vaak vindt behandelevaluatie plaats bij? Sterren

SBGGZ

Harde norm

Geen

Jaarlijks

nee

1

6 maanden

2

Anders namelijk, korter dan 6 maanden

3

Na 6 weken en na 3 of 4 maanden

4

Na 6 weken en na 3 of 4 maanden, ROM teruggekoppeld tijdens de behandeling Na 6 weken en na 3 of 4 maanden en ROM wordt op elk evaluatiemoment teruggekoppeld

5

Vraag 4. Alleen voor SGGZ: Past u een vorm van intervisie of supervisie toe (waarbij methodisch handelen en in interacties tussen behandelaar en cliënt het onderwerp van gesprek is)? Sterren

Instelling

Harde norm

Geen

Nee

nee

1

Ja, maar geen cogn gedragstherapeut, psychiater, klinisch psycholoog, psychotherapeut ad hoc Ja, maar geen cogn gedragstherapeut psychiater, klinisch psycholoog, psychotherapeut wel structureel Ja, structureel n.a.v. problemen geconstateerd in MDO/ apart overleg met psychiater, klinisch psycholoog, psychotherapeut, erkende therapeut Ja, apart overleg met erkende therapeut

2

3

4 5

Ja, structureel in apart overleg met minimaal 2 erkende therapeut

Sterren

Vrijgevestigde

Harde norm

Geen

Nee

nee

1 2 3

Ja ad hoc in apart overleg met psychiater of klinisch psycholoog of psychotherapeut

4 5

Ja structureel in apart overleg met psychiater of klinisch psycholoog of psychotherapeut

Zie voor tijdschrijven Supervisie/ intervisie DBC spelregels, hier moet men zich aan houden.

9

Vraag 3. Voor sterren combineren met indicator 2 ROM. In de normering voor evalueren volgens de richtlijn hebben we het gebruik van klachten specifieke vragenlijst voor uitkomstmetingen (ROM) in de classificering. Uit onderzoek blijkt dat toepassen van ROM vooral meerwaarde heeft bij behandelingen die niet volgens verwachting verlopen. ROM is dan een instrument dat kan helpen in om het behandelresultaat te objectiveren en waardoor de behandeling tijdig bijgesteld kan worden. Het geeft de behandelaar en cliënt de kans om gestructureerd feedback op de behandeling te geven. We gaan er van uit dat indien de aanbieder EBM behandeling aanbiedt en ROM wordt gebruikt bij de evaluatie, de aanbieder ook daadwerkelijk de behandeling volgens de algoritmes zal bijstellen. Dit laatste is uiteraard niet hard te maken, deze indicator is dan ook een structuur indicator.

Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling 1. Wat meet het? Een uitkomstmeting wordt systematisch en periodiek teruggekoppeld als onderdeel van de behandeling (o.a. door bespreking/evaluatie van metingen met cliënt en tijdens MDO). 2. Waarom meten we het? Behandelmotivatie en therapie trouw wordt gestimuleerd doordat de cliënt daadwerkelijk vorderingen in de behandeling ziet. Klachten monitoring wordt sinds 2000 toegepast in de psychiatrische zorg in Nederland en heeft in de behandeling de volgende doelstellingen (presentatie SBG 2014): Het periodiek bepalen van de behandeluitkomst Feedback over de uitkomst (Shared Decision Making) De voortgang volgen Bijtijds overstappen op andere vorm van behandelen Klachten monitoring blijkt in RCT’s, wanneer het gebruikt wordt als feedback instrument, een positief effect te hebben op de psychische toestand. Systematische klachten monitoring lijkt vooral effectief bij cliënten van wie de behandeling onvoldoende aanslaat, omdat behandeling kan worden bijgesteld. Daarnaast worden er positieve resultaten gezien van het monitoren van klachten op de communicatie tussen cliënt en behandelaar. Resultaten op aspecten als cliënttevredenheid en kosteneffectiviteit zijn minder eenduidig (I. V. E. Calier, 2012). Daarnaast kan systematische klachtenmonitoring gebruikt worden om te benchmarken. Sinds 2011 wordt Routine outcome monitoring (ROM) ook voor benchmark toegepast (presentatie SBG, 2014), hierdoor wordt: Vergelijkbare uitkomstgegevens verzameld (“vinger aan de pols” bij de aanbieder/afdeling) Feedback over geaggregeerde uitkomstdata verzameld Van data geleerd “wat werkt het beste bij wie” Verbetering op basis van uitkomsten inzichtelijk Afname van variatie in uitkomsten mogelijk Verantwoording naar de financier en samenleving mogelijk. De afspraken over het aanleveren van ROM data aan SBG zet vooral in op het laatste doel van het monitoren van klachten. Dit heeft als negatief neveneffect dat klachtenmonitoring uit de behandeling dreigt te raken en alleen wordt ingezet ter verantwoording naar de zorgverzekeraar. Om bij te dragen aan betere zorg voor de cliënt is het eerste aspect van belang, daarom zetten we in op klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Meet u systematisch de uitkomst van zorg door middel van (klachten) specifieke vragenlijsten -

Ja Nee

Vraag 2.Indien ja, wanneer meet u? -

Bij binnenkomst Bij start behandeling Periodiek, ongeveer elke 6 weken Periodiek, ongeveer elke 3 maanden Periodiek, ongeveer elke 4 maanden

10

-

Periodiek, ongeveer elke 6 maanden Periodiek, maar periodes zijn langer dan 6 maanden Elke keer als er een MDO is Aan het eind Anders, namelijk:

Vraag 3. Indien ja, hoe gebruikt u de uitkomsten? Structurele aanlevering bij SBG Worden structureel besproken met cliënt Worden structureel besproken in MDO Worden structureel besproken op team niveau, prestatie van behandelaren Worden structureel gebruikt om behandelplan te volgen/ bij te stellen 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Als onderdeel van indicator (evalueren volgens de richtlijn) Voor indicator 2. Sterren

Harde norm

Geen

Nee

1

Vraag 1: Ja

GBGGZ: nee

Vraag 3: Alleen aanlevering bij SBG

SGGZ: ja

2

Vraag 1: ja Vraag 2: Minimaal start en eind of met periodiek maar alleen om prestatie team bij te stellen

3

Vraag 1: Ja Vraag 2: Bij binnenkomst of start en eind) en een periodieke meting Vraag 3: Besproken met cliënt of MDO.

4

Vraag 1: Ja Vraag 2: Bij binnenkomst of start en eind) en een periodieke meting Vraag 3: Besproken met cliënt of MDO of bijstellen BHP.

5

Vraag 1: Ja Vraag 2: Bij binnenkomst of start en eind en een periodieke meting Vraag 3: Besproken met cliënt of MDO en bijstellen BHP en prestatie behandelaren.

Zorgprogramma en zorgpaden 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder een middel inzet om de adviezen uit de richtlijn op systematische wijze in te plannen en op te volgen. 2. Waarom meten we het? Een zorgpad is een concretisering van het zorgprogramma voor een specifieke cliëntengroep met een specifieke zorgvraag. Het doel van een zorgpad is om kwalitatieve en efficiënte zorgverlening te verkrijgen. Uit onderzoek blijkt dat actief implementeren van de richtlijn (bijvoorbeeld via een zorgpad) tot beter hanteren van de richtlijn leidt dan passieve disseminatie (M. K. van Dijk et al, 2014). Het zorgpad beschrijft opeenvolgende stappen, beslismomenten en criteria in het zorgproces om te kiezen voor een bepaalde behandeling. 3. Hoe wordt het getoetst?

11

Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Heeft u uw behandeling beschreven in een zorgpad? -

Ja Nee

Vraag 2. Indien ja, geef aan welke elementen u in het zorgpad beschreven heeft: -

Inclusie en exclusie criteria

-

Een beslisboom op basis van criteria die leidt naar een specifiek zorgprogramma

-

De behandelinterventies die in dat programma worden aangeboden

-

De duur van het zorgprogramma

-

De momenten van evaluatie

-

Welke behandelfuncties worden ingezet

-

Een beslisboom op basis van evaluatiecriteria over het vervolg

4. Hoe wordt het gewaardeerd? Deze vraag wordt niet meegenomen voor vrijgevestigde, alleen voor instellingen Sterren

Harde norm

Geen

Geen 3 sterren behaald bij EBM interventies, of ZP = nee

1

Minimaal EBM met 3 sterren en ZP= ja, met inen exclusiecriteria

2

3

4

5

Nee, vrijgevestigde. GGZ aanbieders ja

Minimaal EBM met 3 sterren, ZP=JA, inen exclusiecriteria en een beslisboom voor indicatie Minimaal EBM met 3 sterren, ZP=JA, inen exclusiecriteria en beslisboom voor indicatie en evaluatie Minimaal EBM met 3 sterren, ZP=JA, inen exclusiecriteria en beslisboom voor indicatie, evaluatie en duur Minimaal EBM met 3 sterren, ZP=JA inen exclusiecriteria en een beslisboom voor indicatie, evaluatie, duur en door wie.

Het element “door wie de zorg geleverd wordt” staat nu niet gespecificeerd in richtlijnen. Het beschrijven ervan schept helderheid en geeft inzicht in welke expertise wordt ingezet. Daarom wordt hieraan wel een extra ster toegekend. Bij de categorie van 3 sterren staat de duur niet opgenomen, door de tijdsduur van de behandelonderdelen niet te bewaken is er kans dat behandelingen te lang doorlopen en niet tijdig wordt bijgestuurd.

Expertise behandelaar 1. Wat meet het? De indicator meet of er voldoende GGZ behandelexpertise is betrokken bij de behandeling. 2. Waarom meten we het? Inzet van de juiste expertise vergoot de kans dat de cliënt de juiste diagnose krijgt en vervolgens de juiste behandelinzet wordt gepleegd. Bij de behandeling van depressie is bekend dat behandelen volgens een geprotocolleerd aanbod meer invloed heeft op de behandeluitkomst dan de expertise van de behandelaar. Expertise maakt dat de behandelaar minder tijd kwijt is aan zaken als uitwerken van een sessie of voorbereiding van een behandelsessie.

12

Voor depressie is de expertise van de behandelaar minder van belang, wel is van belang dat iemand getraind wordt in het geven van de behandeling en gesuperviseerd wordt tijdens de behandeling. Dit nemen we mee met de indicator intervisie/supervisie. Uit RCT’s blijkt dat wanneer zowel in de controle conditie als in de interventie conditie zaken als training van de therapeut, supervisie, en monitoren van navolgen van de behandeling was opgenomen, verschillen tussen behandeluitkomsten van controle en interventie kleiner waren. Expertise van de behandelaar was hierop niet van invloed. (Control condition design and implementation features in controlled trials: a meta-analysis of trials evaluating psychotherapy for depression Mohr DC, Ho J, Hart TL; Transl Behav Med. 2014 Dec;4(4):407-23). 3. Hoe wordt het getoetst? Niet van toepassing, aanbieders moeten voldoen aan eisen van hoofdbehandelaarschap, deze eis kan gezien worden als inkoopcriterium, of streefnorm voor inkoop. Dit betekent dat er één van de door cVGZ benoemde disciplines voor het domein volwassenen directe tijd moet besteden in de behandeling aan de cliënt. Deze directe tijd moet minimaal ingezet worden in diagnostiek, evaluatie en besluit tot afsluiten van de behandeling. Zie hiervoor cVGZ document hoofdbehandelaarschap 2016.

Behandelplan 1.Wat meet het? Deze indicator meet of door juist gebruik van het behandelplan structuur wordt aan gebracht in de behandeling en de behandeling wordt geconcretiseerd. 2. Waarom meten we het? Het behandelplan biedt structuur aan de uitvoering van de behandeling. Het is een middel om voor alle betrokkenen bij de behandeling, cliënt, team behandelaren, mantelzorgers en ketenpartners, duidelijk te maken waar de behandeling zich op richt en hoe rollen en verantwoordelijkheden liggen. Het behandelplan is daarmee een middel om de voortgang van de behandeling te evalueren en bij te stellen, waarbij de cliënt samen met het behandelteam vorm geeft aan de behandeling. Een behandelplan is geen wettelijke verplichting, maar wordt door het veld wel gezien als noodzakelijk voor het leveren van verantwoorde zorg. Uit onderzoek is bekend dat multidisciplinaire teams beter functioneren indien er concreet omschreven doelen zijn met meetbare uitkomsten (D. Fay et al, 2006).Teams die gestructureerd aan de hand van een behandelplan over de behandeldoelen vergaderen zijn beter instaat om de behandelrichtlijnen te volgen. Het blijkt echter uit onderzoek in groot Brittannië dat multidisciplinaire teams in de GGZ hiertoe minder in staat zijn. In een vergadering wordt een heel scala aan onderwerpen besproken, zonder dat duidelijk is hoe dit bijdraagt aan het behalen of evalueren van de behandeldoelstellingen. Gerichte beslissingen blijven daardoor uit (Raine R, et al, 2014). Hoezeer het behandelplan als leidend onderdeel in de behandeling in de Nederlandse GGZ wordt gebruikt is onbekend. Wel worden behandelplannen gezien in zeer veel verschillenden variaties en met verschillende inhoud. Met deze indicator meten we of het behandelplan de juiste elementen bevat om structuur aan te brengen in de behandeling, we hebben daarbij de elementen uit Treatment plans under the Mental Health Act Chief Psychiatrist’s Guideline, Victoria, Australia 2009 overgenomen. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Wat staat beschreven in het behandelplan? -

De wensen/ hulpvraag van de cliënt Behandeldoel Behandelinterventie Welke behandelaar de behandelinterventie uit voert Welke interventies een cliënt zelf kan uitvoeren (signaleringsplan) Welke interventies een familielid/ mantelzorger kan uitvoeren (signaleringsplan) Wanneer effect verwacht wordt Wanneer evaluatie van het doel plaats vindt Wat het effect van behandeling is geweest, met eventueel bijgesteld behandeldoel Geen behandelplan beschreven

13

Vraag 2. Is het behandelplan doorlopend inzichtelijk voor de cliënt? Nee Ja, kan inzicht krijgen als erom wordt gevraagd. Ja krijgt kopie mee van laatst actuele BHP op papier of via mail. Kan via portal BHP actueel inzien. 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Sterren Harde norm Geen

1

2

3

4

5

Naast wensen van de cliënt en behandeldoel geen andere zaken beschreven in BHP. Wensen van cliënt, behandeldoel en door wie behandeld is omschreven

Indien geen behandelplan wordt gebruikt

Wensen van cliënt, behandeldoel en door wie behandeld en interventie is omschreven Wensen van de cliënt, behandeldoel, door wie behandeld, welke interventie, wanneer evaluatie is omschreven en cliënt krijgt actuele kopie mee via mail, op papier of dit is inzichtelijk via portal Wensen van de cliënt, behandeldoel, door wie behandeld, welke interventie, wanneer evaluatie, welk effect is omschreven en cliënt krijgt actuele kopie mee via mail, op papier of dit is inzichtelijk via portal Wensen van de cliënt, behandeldoel, door wie behandeld, welke interventie, wanneer evaluatie, welk effect is omschreven en cliënt en mantelzorger krijgen een actuele kopie mee via mail, op papier of dit is inzichtelijk via portal

Nazorg Nazorg heeft met name een effect op de preventie van terugval. Nazorg wordt benoemd in de MDR depressie, maar is niet gespecificeerd. In de richtlijn is niet opgenomen wat het effect van nazorg is voor de kwaliteit van de behandeling of hoe nazorg eruit moet zien. Vanuit onderzoek door middel van een cliëntenpanel wordt in de richtlijn het volgende aanbevolen: “Hulpverleners zijn verantwoordelijk voor een zorgvuldige afronding van de behandeling. Hun wordt aangeraden afspraken met cliënten te maken over het afbouwen en stoppen van hulp en over eventuele nazorg, plus de cliënt krijgt hier goede uitleg over”. Dit biedt onvoldoende houvast om deze indicator voor depressie vorm te geven. Recent onderzoek toont aan dat toegang tot preventieve psychologische interventies de kans op terugval of een recidief depressieve episode kan voorkomen. Dit lijkt dus de meest belangrijke vorm van nazorg (Effectiveness of psychological interventions in preventing recurrence of depressive disorder: Meta-analysis and meta-regression & Biesheuvel-Leliefeld KE, Kok GD, Bockting CL & J Affect Disord). 2014 Dec 13;174C:400-410. Doi: 10.1016/j.jad.2014.12.016). Geïndiceerde preventie valt in Nederland onder het budget van de huisartsenzorg. Deze indicator zal voor depressie niet opgenomen worden in de uitvraag aan aanbieders van zorg in de GGZ.

In – en exclusiecriteria 1. Wat meet het?

14

Met het uitvragen van de inen exclusie criteria meten we of de zorg die gedeclareerd wordt ook passend is binnen het echelon. Daarnaast meet het of de GGZ aanbieder aan de poort selecteert op makkelijke cliënten. 2. Waarom meten we het? We meten deze indicator om GGZ aanbieders te waarderen op de mate waarop zij zich op de doelgroep richten die past binnen het echelon. In- en exclusie criteria kunnen iets zeggen over de complexiteit van de stoornis. Exclusie criteria zijn niet van invloed op de behandeling zoals beschreven in de richtlijn. De inclusie is al uitgevraagd door de vragen passend bij de indicator zorgprogramma en gaan over de ernst van de stoornis 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Hanteert u exclusie criteria voor behandeling op het gebied van ernst, complexiteit of gevaar? Ja Nee Vraag 2. Zo ja, welke? Complexiteit

Gevaar

Psychotische klachten

Ernstige zelfverwaarlozing

Persoonlijkheidskenmerken

Verwaarlozing van naasten,

Suïcidale klachten

Decompensatie,

Persoonlijkheidsproblematiek

(Huiselijk) geweld

Somatische problematiek

Kindermishandeling

Medicatiegebruik

Automutilatie

Bekend met schizofrenie Verslavingsproblematiek Trauma gerelateerde klachten Eet gestoord gedrag Eetstoornis Aan deze indicator worden geen sterren toegekend, maar de informatie is voor cVGZ wel van belang voor de inkoop(gesprekken). 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Basis GGZ: o Kunnen al deze exclusiecriteria hanteren, indien zij geen criteria hanteren op:  Persoonlijkheidsproblematiek, verslavingsproblematiek, eetgestoord gedrag, eetstoornissen, Trauma gerelateerde klachten of gevaarcriteria.  Dan als zorginkoop het gesprek aangaan met de vraag of dit wel veilige zorg is. Is dit wel matched care? SGGZ: o Indien criteria op gevaar worden gehanteerd (rood gearceerd):  Dan als zorginkoop gesprek over aan gaan. o Indien ze criteria op complexiteit hanteren (met uitsluiting van verslaving of eetstoornis):  Dan als zorginkoop gesprek over aangaan. o Indien ze zowel complexiteit als gevaar, als criteria hanteren voor exclusie, dan is er geen sprake van SGGZ. Geen sterren toegekend, geen harde indicator, als Umami gaat lopen kan op basis van invullen van deze indicator besparingspotentieel worden geschat, grootste deel van hetgeen niet risicovol of complex is kan naar Umami.

Drop-out 1. Wat meet het?

15

Deze indicator meet of en hoe de GGZ aanbieder actief beleid voert op drop-out. 2. Waarom meten we het? Het terugvalrisico bij een afgebroken behandeling is ruim twee keer zo groot als bij een voortgezette behandeling (Zorginstituut Nederland, 2013). Dit staat ook bekend onder de term drop-out: een door de cliënt, tegen advies van de behandelaar, vroegtijdige eenzijdige beëindiging van behandeling of begeleiding. Het percentage drop-out is als indicator in de praktijk geschikt gebleken voor interne kwaliteitsbewaking en – verbetering. Ook wordt deze maat in clinical trials gebruikt om het effect van behandelingen te meten. Uit onderzoek is gebleken dat het percentage drop-outs samenhangt met het al dan niet hebben van een persoonlijkheidsstoornis (Zorginstituut Nederland, 2013). Ook andere factoren als verslaving en behandelmotivatie kunnen het percentage drop-outs beïnvloeden. Vergelijking van percentages per GGZ aanbieder zegt daarom niet alles over de kwaliteit van zorg van deze aanbieder, de populatie die ze behandelen is daarvoor mede van invloed. Drop-out cijfers worden hiervoor nu niet gecorrigeerd. In de GGZ wordt matched care toegepast, dat betekent dat aanbieders per definitie te maken hebben met verschillende zwaarte van cliëntcategorieën. Het percentage drop-out zou daarom in regioperspectief gemeten moeten worden. Waarbij regio’s onderling vergeleken worden. Indien een regio afwijkt, kan vervolgens worden ingezoomd op de regio en naar de verschillende aanbieders gekeken worden. Deze informatie is nu nog niet beschikbaar, omdat de publicatie van de Kernset prestatie indicatoren niet bij een partij belegd is op dit moment. Daarom wordt uitgevraagd of een aanbieder alert is op drop-out en actief beleid voert om dit te verminderen. 3. Hoe wordt het gemeten? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Wat is het drop-out percentage van 2013 en 2014? Vraag 2. Heeft u beleid om drop-out te verminderen Nee Ja, Beleid kan op papier worden aangeleverd, geen plan-do-check-act cyclus Ja, beleid bevat een plan-do-check-act cyclus om drop out te verminderen Ja, we hebben een actieve monitor op drop-out met periodieke terugkoppeling naar de afdeling 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Deze vraag wordt niet meegenomen voor vrijgevestigde, alleen voor instellingen Sterren

Harde norm

Geen

Nee

1

Aanleveren van percentage

Nee

2 3

Beleid op papier

4

Plan, do, check, act cylcus om drop out te verminderen 5 Actieve monitor met plan, do, check, act cyclus Ontwikkeling indicator Het percentage drop-out zegt wel iets wanneer we dit in regioperspectief meten en beoordelen. Regio’s met een hoge drop out kunnen dan aangesproken worden, daarbij kan aan de hand van het percentage bekeken worden waar het hoge drop-out percentage nu in de keten zit. Verder inzicht op dit percentage is nodig op stoornisniveau om het belang duidelijk te krijgen voor de specifieke behandelgroepen.

Terugkeerkosten 1. Wat meet het? Deze indicator meet de kosten die een cliënt aanvullend maakt nadat hij in behandeling geweest is bij een GGZ aanbieder.

16

2. Waarom meten we het? Het percentage cliënten welke na een behandeling terugkeert voor een nieuwe of vervolgbehandeling zegt iets over het effect van de eerste behandeling. Om meer inzicht te krijgen in het effect van een behandeling op langere termijn start cVGZ met het inzichtelijk maken van het terugkeerpercentage. Hierbij realiseren we ons dat het een uitdaging is om GGZ aanbieders op een goede en zorgvuldige manier onderling met elkaar te vergelijken omdat rekening gehouden dient te worden met factoren als aard, ernst en complexiteit van de instroom bij een aanbieder. 3.Hoe wordt het gemeten? Per GGZ aanbieder wordt het percentage cliënten per diagnosegroep inzichtelijk gemaakt welke na een GGZ behandeling in 2010 in de twee jaren daaropvolgend terugkeert voor een behandeling. Iedere unieke cliënt wordt hierbij gevolgd en er wordt voor het in kaart brengen van het terugkeerpercentage gekeken naar zowel behandelingen bij dezelfde als bij een andere GGZ aanbieder. Er wordt uiteindelijk onderscheid gemaakt in cliënten die na de behandeling helemaal niet meer terugkeren, cliënten die alleen in 2011 terugkeren, cliënten die alleen in 2012 terugkeren en cliënten die in zowel 2011 als 2012 terugkeren. Hierbij is tevens een verdiepingsslag mogelijk op terugkeer voor oorspronkelijke diagnosegroep en op de terugkeer voor een andere diagnosegroep(en). Er is hierbij gekeken naar alle diagnosegroepen die in 2012 beschikbaar waren. De GGZ aanbieders zijn met soortgelijke instellingen ingedeeld in categorieën zodat een benchmark mogelijk is. Het is ook mogelijk om de GGZ aanbieder te vergelijken met een andere benchmark categorie. De indeling welke hierbij gehanteerd is: Ambulant Beschermd wonen Dyslexie Geïntegreerde GGZ instelling Overige PAAZ PUK Verslavingszorg Verstandelijk Gehandicapten 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Aantal sterren Geen 1

2

3

4

5

Toelichting

Harde norm

Nee Percentage cliënten welke na behandeling in 2010 kostenvrij is in 2011 en 2012, is meer dan 50% lager dan benchmark Percentage cliënten welke na behandeling in 2010 kostenvrij is in 2011 en 2012 is tussen de 15% en 50% lager dan benchmark Percentage cliënten welke na behandeling in 2010 kostenvrij is in 2011 en 2012 is tussen 15% hoger en 15% lager dan benchmark Percentage cliënten welke na behandeling in 2010 kostenvrij is in 2011 en 2012 is tussen 15% en 50% meer dan benchmark Percentage cliënten welke na behandeling in 2010 kostenvrij is in 2011 en 2012 is 50% of meer dan benchmark

Nee

17

Hieronder wordt bovenstaande tabel ter verduidelijking nog een keer in een afbeelding toegelicht.

Wachttijden 1. Wat meet het? Deze indicator meet de periode die cliënten na aanmelding moeten wachten op een intakegesprek en hoe lang ze vervolgens wachten op de start van de behandeling. 2.Waarom meten we het? Een langere wachttijd kan leiden tot verergering van de problematiek. Daarnaast geeft het inzicht in de continuïteit van zorg van een zorgaanbieder. Naar aanleiding van een onderzoek van Synquest blijkt dat de wachttijd bij depressie een belangrijke voorspeller kan zijn van de behandel uitkomst (B.J. van Pelt et al, 2014). Het gaat hierbij om de wachttijd na eerste contact en start van de behandeling. Onbekend is echter waar het omslagpunt ligt in wachttijd en het effect van wachten negatief wordt (bijvoorbeeld na één week al of pas na 4 weken?). Vooralsnog volgen we daarom de treeknormen die gelden voor de tweedelijns geestelijke gezondheidzorg -

Wachttijd bij aanmelding: 4 weken

-

Wachttijd bij beoordeling: 4 weken

-

Wachttijd voor extramurale behandeling: 6 weken

Uit onderzoek van de NZa (marktscan geestelijke gezondheidzorg wachttijden 2009-2014) blijkt dat van de volwassenen 29% langer dan vier weken moest wachten tot intake en 11% langer dan 10 weken moest wachten tot behandeling. Voor sommige stoornissen is een behandeling zeer specifiek vanwege de ernst of het aantal mensen dat aan een stoornis leidt. Depressie is echter een stoornis met een hoog volume. Het streven zou daarom moeten zijn dat iedereen binnen de treeknorm een behandeling kan starten. 3.Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders (op peildatum/opname in productiemonitor). Vraag 1. Hoeveel weken is de wachttijd van aanmelding tot het eerste zorgcontact? 2

Vraag 2. Hoeveel weken is de wachttijd van aanmelding tot start van een behandeling ? Vraag 3. Komt dit overeen met de wachttijden op de website? -

Ja

-

Nee

4.Hoe wordt het gewaardeerd? Sterren Geen

16 weken

1

langer dan 15 weken

2

langer dan 14 weken < 15 weken

3

korter dan 14 weken > 10 weken

4

korter dan 10 weken > 6 weken

5

korter dan 6 weken

2

Harde norm Zie ontwikkeling indicator

Onder start behandeling verstaan wij de eerst geleverde interventie conform richtlijn

18

Ontwikkeling indicator De indicator kan nu alleen nog gehanteerd worden als een zachte indicator, er moet nog een cultuuromslag plaatsvinden over wachttijden: Cliënten moeten actiever zelf aan de bel trekken indien hun wachttijd te lang is, zorgverzekeraars moeten een grotere rol in zorgbemiddeling oppakken en aanbieders moeten actiever reageren op knelpunten in wachttijden. Als deze ontwikkelingen hebben plaatsgevonden kan de indicator een harde indicator worden. Het heeft de voorkeur dat dan ook iets meer bekend is over welke duur van wachttijd daadwerkelijk negatief van invloed is.

Volumenorm Depressie en angst zijn stoornissen met een hoog volume, het is daarom niet zinvol om volume normen te hanteren, zorg moet breed beschikbaar zijn.

Intercollegiale toetsing In de psychiatrie wordt intercollegiale toetsing toegepast als visitatie door psychiaters. Depressie en angst worden ook behandeld door veel niet-psychiaters, daarbij is de omvang van de depressie en angst behandelingen groot. Intercollegiale toetsing lijkt hier dan ook niet als indicator in eerste instantie haalbaar.

19

Angst Algemene gegevens Aantal cliënten Zorgkosten Aantal aanbieders

: 15.293 : €59 Miljoen : 2500

Angststoornissen staan op de derde plaats in de top tien van ziekten met de grootste ziektelast (Daly’s, disability adjusted life years) naast depressie en coronaire hartziekten, de zesde plaats voor mannen en de eerste plaats voor vrouwen (Nationaal Kompas Volksgezondheid 2014).

Overzicht indicatoren angst Onderstaande tabel bevat een overzicht van de Indicatoren die onderzocht zijn voor angst. De zwartgedrukte indicatoren worden uitgevraagd. De blauwe indicatoren bleken ongeschikt of nog niet haalbaar. Daarnaast staat achter elke indicator beschreven of het om een harde of een zachte norm gaat. Indien een aanbieder niet voldoet aan een harde norm dan is er geen reden voor inkoop. De indicatoren zijn op de volgende pagina’s uitgewerkt met onderbouwing en VGZ normering. De uitwerkingen zijn ook te raadplegen door op de groene hyperlink in de tabel te klikken. Indicator

omschrijving

1

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen


Sub 1. EBM methoden

Ja: indien geen sterren

Sub 2. Evalueren

Nee

Sub 3. Intervisie/supervise

Nee

2


Nee

3


Nee

a



4

Behandelplan


b

Nazorg

n.v.t.

5


Exclusie van zowel risico als gevaar: indien Umami breed beschikbaar is, harde norm voor DBC’s

6

Drop-out

Nee

7

Terugkeerkosten

Nee

8

Wachttijden

Nee, wel toekomstig

c

Volumenorm

n.v.t.

d


In ontwikkeling

Indien één harde norm niet gehaald geen selectieve inkoop.

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen 1. Wat meet het?

20

De indicator toetst of de aanbieder evidence based medicine (EBM) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? EBM behandelen betekent dat interventies overeenkomstig de richtlijnen worden toegepast, regelmatige evaluatie en bijstelling volgens de richtlijn plaatsvindt. Het behandelen conform protocollen en multidisciplinaire richtlijnen (MDR) geeft een grotere kans op betere behandel resultaten. Een richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming door beroepsbeoefenaren en cliënten, gericht op het uitdrukkelijk omschrijven van goed handelen (Multidisciplinaire richtlijn Depressie 3e revisie, 2013.) We weten dat: 

Het naleven van de MDR leidt tot betere uitkomsten van zorg (M. K. van Dijk et al, 2014).



Slechts 33% van een onderzochte groep chronisch depressieve cliënten een adequate behandeling met antidepressiva had gekregen (Koscis et al, 2008)



Ook de controle groep die een standaard EBM behandeling krijgt voor angst en/of depressie opknapt. Het betrof hier cliënten die langer dan 2 jaar in zorg waren en vergeleken werden met een nieuwe interventie (Spijker J, et al; voorlopige conclusie cVGZ op basis van eerste presentatie data ZemCad studie).

Kortom er valt winst te halen door het juist toepassen van de richtlijnen. Het aanbieden van een EBM interventie geeft geen garantie dat de techniek van de interventie ook juist wordt uitgevoerd, dit blijkt ook het onderzoek van Stobie et al (2007). Daaruit bleek dat 60% van cliënten met een behandeling voor OCD, geen exposure of huiswerk opdrachten had gekregen, zoals hoort bij een CGT behandeling. Ze hadden enkel gesproken met een therapeut. Therapeuten die getraind worden op een behandelprotocol passen deze beter toe. Dit blijkt uit de studie van Becker et al. (2004) waar 83% van therapeuten in de behandeling van PTSS geen imaginaire exposure toepaste. Na training van de therapeuten, paste nog (maar) 33% geen imaginaire exposure toe. Deze onderzoeken richten zich op de behandeling van stoornissen die onder angst vallen. De verwachting is dat dit te veralgemeniseren is naar alle stoornissen waar psychotherapeutische interventies worden ingezet. Redenen om van de behandeling af te wijken, zijn te vinden in emoties, gedrag en opvattingen van de therapeut (Waller, 2009). Supervisie en intervisie zijn middelen van feedback en geven de mogelijkheden een therapeut bij te sturen in zijn opvattingen en gedrag en zo toch de juiste technieken toe te passen. Onderzoek in de psychotherapie laat zien dat het geven van feedback aan behandelaars over de resultaten bij cliënten bijdraagt aan de effectiviteit van hun werk (Lambert, 2010). Volgens Miller en Hubble (2007) onderscheidt de effectieve therapeut zich van de minder effectieve collega’s door het feit dat hij voortdurend en systematisch zijn eigen feedback organiseert. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Wordt cliënt en familie geïnformeerd over de stoornis? Antwoorden: -

Nee Ja, altijd mondeling Ja altijd schriftelijk Ja mondeling en schriftelijk

Vraag 2. Welke behandeling/ behandelinterventies biedt u aan mensen met: a) b) c) d) e)

Paniek stoornis Obsessieve Compulsieve Stoornis(OCS) Posttraumatische stress-stoornis (PTSS) Sociale angst stoornis Gegeneraliseerde angst stoornis

21

Antwoorden: Geel

Groen

Geen vulling

Blauw

Turquoise

Paars

Zelfhulp/zelfman agement (e health);

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve therapie

Farmacotherapie via aanbieder

Acceptance and commitment therapie (ACT)

repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS)

Activerende begeleiding;

Exposure in vivo

Farmacotherapie via huisarts

Handicapmodel

Psycho- educatie, cliënt

Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR)

Deep Brain Stimulation (DBS)

Psycho- educatie familie

Imaginaire exposure

Psycho- educatie mantelzorger

Schrijftherapie Sociale vaardigheidstraining;

Vraag 3. Hoe vaak vind behandelevaluatie plaats? -

Per 6 weken Per 3 maanden Per 4 maanden Per half jaar Per jaar Anders, namelijk:

Vraag 4. Past u een vorm van intervisie of supervisie toe (waarbij methodisch handelen en in interacties tussen behandelaar en cliënt het onderwerp van gesprek is)? (Wordt alleen uitgevraagd voor de SGGZ) -

Ja Nee

Vraag 4a. Wie geeft de supervisie? Cognitief gedragstherapeut (Psychiater, Klinisch Psycholoog, Psychotherapeut, Vcgt) GZ psycholoog Anders, namelijk: Vraag 4b. Wanneer past u dit toe? Structureel tijdens het MDO Ad hoc tijdens het MDO Ad hoc In een apart overleg Structureel in een apart overleg 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Vraag 1+2. Welke informatie en behandelinterventies Met de ingezette interventies is rekening gehouden of er sprake is van basis GGZ of gespecialiseerde GGZ. De volledige uitwerking is terug te vinden in het code boek GGZ. Sterren

Harde norm

Geen

Geen EBM uit de richtlijn

1

Minimaal 1 EBM interventie

2

1 van de basis interventies + 1 EBM interventie

3

Alle basis interventies + 1 EBM

4

Alle basis interventies + meerdere EBM

Ja

22

5

Alle basis interventie + alle EBM interventies + informatie schriftelijk en mondeling

Vraag 3. Hoe vaak wordt geëvalueerd? Sterren

Harde norm

Geen

Jaarlijks

nee

1

Elke 6 maanden

2

Anders namelijk, korter dan 6 maanden

3

Na 6 weken en na 3- 4 maanden

4

Na 6 weken en na 3 - 4 maanden, ROM wordt teruggekoppeld aan begin en bij afsluiting

5

Na 6 weken en 3 - 4 maanden, ROM wordt op elk evaluatiemoment teruggekoppeld

Vraag 4. Welke vorm van supervisie/ intervisie Sterren

Instelling

Harde norm

Geen

Nee

nee

1

Ja, maar geen cognitief gedragstherapeut

2

Ja, maar geen cognitief gedragstherapeut, wel structureel

3

Ja, ad hoc in MDO/ apart overleg met cognitief gedragstherapeut

4

Ja, structureel in MDO met cognitief gedragstherapeut

5

Ja, structureel in apart overleg met cognitief gedragstherapeut

Sterren

Vrijgevestigde

Harde norm

Geen

Nee

nee

1 2 3

Ja ad hoc in apart overleg met psychiater of klinisch psycholoog of psychotherapeut

4 5

Ja structureel in apart overleg met psychiater of klinisch psycholoog of psychotherapeut

Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling Voor toelichting zie:


Zorgprogramma en zorgpad Voor toelichting zie:


23

Expertise behandelaar 1.Wat meet het? De indicator meet of er voldoende GGZ behandelexpertise is betrokken bij de behandeling. 2. Waarom meten we het? Inzet van de juiste expertise vergoot de kans dat de cliënt de juiste diagnose krijgt en vervolgens de juiste behandelinzet wordt gepleegd. Bij de behandeling van angst is bekend dat behandelen volgens een geprotocolleerd aanbod meer invloed heeft op de behandeluitkomst dan de expertise van de behandelaar. Expertise maakt dat de behandelaar minder tijd kwijt is aan de behandeling. Voor angst is specifieke expertise van de behandelaar minder van belang. In de richtlijn staat: “Wat betreft de uitvoering van de behandeling: deze kan in principe conform de wet BIG gedaan worden door eenieder die daartoe bekwaam is en zich daartoe in staat acht” (MDR angst stoornissen 2013). Deze indicator zal daarom niet specifiek worden meegenomen. 3. Hoe wordt het getoetst? Niet van toepassing, aanbieders moeten voldoen aan eisen van hoofdbehandelaarschap dit is een inkoopcriterium, geen kwaliteitsnorm.

Behandelplan Voor toelichting zie:

Behandelplan

Nazorg Er is maar beperkte informatie bekend over nazorg, de MDR angststoornissen (2013) schrijft: “Alhoewel er geen evidentie bestaat dat terugvalpreventie effectief is, adviseert de Richtlijnwerkgroep na een geslaagde psychologische behandeling of na een geslaagde behandeling met farmaca aandacht te besteden aan het voorkómen van terugval”. Daarnaast is het volgens de richtlijn ook van belang dat er overleg is tussen de eerste en tweede lijn. Dit geeft onvoldoende houvast om nazorg als indicator uit te werken. Mogelijk bieden de standaarden die ontwikkeld worden meer handvaten.

Drop-out Voor toelichting zie:

Drop-out

Terugkeerkosten Voor toelichting zie:

Terugkeerkosten

Wachttijden Voor toelichting zie:

Wachttijden

24

Somatoforme stoornissen Algemene gegevens aantal cliënten Zorgkosten Aantal aanbieders

: 3504 : 12 M€ : 2171

Overzicht indicatoren somatoform Onderstaande tabel bevat een overzicht van de Indicatoren die onderzocht zijn voor Somatoforme stoornissen. De zwartgedrukte indicatoren worden uitgevraagd. De blauwe indicatoren bleken ongeschikt of nog niet haalbaar. Daarnaast staat achter elke indicator beschreven of het om een harde of een zachte norm gaat. Indien een aanbieder niet voldoet aan een harde norm dan is er geen reden voor inkoop. De indicatoren zijn op de volgende pagina’s uitgewerkt met onderbouwing en VGZ normering. De uitwerkingen zijn ook te raadplegen door op de groene hyperlink in de tabel te klikken. Indicator

Omschrijving

1

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen somatoform


n.v.t Nee n.v.t Nee

3

Sub 1. EBM methoden Sub 2. Evalueren Sub 3. Intervisie/supervise Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling Zorgprogramma en zorgpaden

a



4

Behandelplan


c

Nazorg

n.v.t.

5


Exclusie van zowel risico als gevaar: indien Umami breed beschikbaar is, harde norm voor DBC’s

6

Drop-out

Nee

7

Terugkeerkosten

Nee

8

Wachttijden

Nee, wel toekomstig

d


In ontwikkeling

2

Nee

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen somatoform 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based medicine (EBM) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? EBM behandelen betekent dat interventies overeenkomstig de richtlijnen worden toegepast, regelmatige evaluatie en bijstelling volgens de richtlijn plaatsvindt. Het behandelen conform protocollen en multidisciplinaire richtlijnen (MDR) geeft een grotere kans op betere

25

behandelresultaten. Een richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek en aansluitende meningsvorming door beroepsbeoefenaren en cliënten, gericht op het uitdrukkelijk omschrijven van goed handelen (multidisciplinaire richtlijn Depressie 3e revisie, 2013). De multidisciplinaire richtlijn Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) en Somatoforme Stoornissen uit 2008 beschrijft de volgende stoornissen als vallen onder somatoforme stoornissen: Aandoening

Omschrijving

Prevalentie bij de huisarts

Somatisatiestoornis

Multi-symptomatische aandoening die vaak begint voor het dertigste levensjaar, langdurig aanhoudt en gekarakteriseerd wordt door een combinatie van pijn, gastro-intestinale, seksuele- en pseudo neurologische klachten.

<0,5%

Pijnstoornis

Onverklaarde pijn die ernstig genoeg is om het functioneren te beperken en medische hulp in te roepen. Ontstaan, ernst, verergering en voortbestaan worden in verband gebracht met psychische factoren.

2%

Conversiestoornis

Onverklaarde symptomen of uitvalsverschijnselen die de willekeurige motorische of sensorische functies treffen, die doen denken aan een neurologische of andere somatische aandoening. Verband met psychische factoren wordt aannemelijk geacht.

0,2%

Ongedifferentieerde somatoforme stoornis

Minstens één somatisch onverklaarde lichamelijke klacht die minimaal langer dan zes maanden belemmeringen veroorzaakt in het dagelijks leven. Functionele syndromen kunnen vallen binnen de groep ongedifferentieerde somatoforme stoornis.

13%

Somatoforme stoornis niet anderszins omschreven

Somatoforme klachten en syndromen die niet voldoen aan de criteria voor een van de specifieke somatoforme stoornissen.

30%

Hypochondrie

Sterke preoccupatie en angst een ernstige ziekte te hebben, als gevolg van verkeerde interpretatie van lichamelijke symptomen gedurende minstens zes maanden.

1-5%

Gestoorde lichaamsbeleving

Preoccupatie met een vermeende onvolkomenheid van het uiterlijk.

0%

Gezien de verscheidenheid aan beelden in de verschillende prevalenties zal de gemiddelde behandelaar in de GGZ voor een deel van deze stoornissen (conversie, gestoorde lichaamsbeleving en somatisatie stoornis) onvoldoende expertise en ervaring opbouwen voor een goede behandeling. Voor de twee stoornissen met hoge prevalentie: Ongedifferentieerde somatoforme stoornis en Somatoforme stoornis niet anderszins omschreven zijn de uitingsvormen zo divers dat behandeladviezen soms heel specifiek zijn, of juist heel algemeen. Heel vaak ontbreekt ook de evidentie om een uitspraak over een behandeling te doen. Aangezien er geen specifieke cognitief gedragstherapeutische interventies in zijn algemeenheid geadviseerd worden voor deze stoornis, heeft supervisie en intervisie maar een beperkte meerwaarde. Meer van belang is dat tijdens het MDO gestructureerd de behandeldoelen worden geëvalueerd. 3. Hoe wordt het getoetst? Het uitwerken van behandelalgoritme voor de somatoforme stoornis is niet mogelijk, er is nog onvoldoende kennis over de aspecten die een intensievere behandeling vragen. Daarnaast vallen vele verschillende uitingsvormen onder de somatoforme stoornis die soms ieder een eigen specifieke behandeling vragen. CGT is meestal, maar niet altijd onderdeel van de behandeling (MDR Somatisch onvoldoende verklaarde klachten, 2008). Na 2008 zijn er geen nieuwe onderzoeken gevonden die meer inzicht in deze aspecten geven. We kunnen daarom alleen varen op behandelevaluatie en intervisie om het behandelen volgens de richtlijn te ondersteunen.

26

Vraag 1. Hoe vaak vind behandelevaluatie plaats? 

Per 6 weken

 Per 3 maanden  Per 4 maanden  Per half jaar  Per jaar  Anders, namelijk: 4. Hoe wordt het gewaardeerd? Vraag 1. Hoe vaak vindt behandelevaluatie plaats? Sterren

Harde norm

Geen

Jaarlijks

nee

1

Elke 6 maanden

2

Anders, namelijk, korter dan 6 maanden

3

Na 6 weken en na 3 -4maanden

4

Na 6 weken en na 3 - 4 maanden, ROM wordt teruggekoppeld aan begin en bij afsluiting van de behandeling

5

Na 6 weken en ROM wordt op elk evaluatiemoment teruggekoppeld

Ontwikkeling indicator De somatoforme stoornis NAO en ongedifferentieerde somatoforme stoornis zijn categorieën waar de diagnosen burn-out en aanpassingsstoornis onder geschoven kunnen worden. Vanwege de lichamelijke klacht; vermoeidheid, die bij deze stoornissen voorkomt, bestaat er een potentieel lek van GGZ budget naar onverzekerde zorg in deze groep. Selectief inkopen en hierop gericht afspraken maken (dat beide stoornissen niet behandeld mogen worden onder deze noemer) zou daar een risico in kunnen beperken. De informatie waarop declaraties binnen komen geven nu echter te weinig diepgang om met de juiste aanbieders hierover afspraken te maken.



Zorgprogramma en zorgpaden Voor toelichting zie:


Expertise behandelaar 1. Wat meet het? De indicator meet of er voldoende GGZ behandelexpertise is betrokken bij de behandeling. 2. Waarom meten we het? Inzet van de juiste expertise vergoot de kans dat de cliënt de juiste diagnose krijgt en vervolgens de juiste behandelinzet wordt gepleegd. Bij de behandeling van somatoforme stoornissen zijn behandelinterventies afhankelijk van de uitingsvorm van de stoornis, dit vraagt dan ook steeds om een andere behandelinzet en expertise. Deze indicator is daarom niet uit te werken. 3. Hoe wordt het getoetst? Niet van toepassing, aanbieders moeten voldoen aan eisen van hoofdbehandelaarschap. Dit is inkoopcriterium, geen kwaliteitsindicator.


Behandelplan

27

Nazorg Over nazorg staat niets opgenomen in de richtlijn. Mogelijk zullen de te ontwikkelen standaarden hier wel informatie over opnemen.

Drop-out Voor toelichting zie:

Drop-out


Terugkeerkosten


Wachttijden

Intercollegiale toetsing In de psychiatrie bestaat nu intercollegiale toetsing als visitatie door psychiaters, psychotherapeuten en psychologen opgezet door de beroepsverenigingen. Sommige zijn verplicht een maal per 5 jaar en andere zijn op verzoek van zorgaanbieder zelf. De somatoforme stoornis is een aandoening met een beperkt volume, maar bij veel aanbieders aangeboden. Daarnaast is dit een stoornis met een potentiele groei omdat de criteria voor het stellen van een somatoforme stoornis breed uitlegbaar zijn. Hierdoor kan zorg die eigenlijk niet tot het GGZ pakket behoort toch onder een GGZ betaaltitel weggezet worden. Een voorbeeld is als de vermoeidheidsklachten die bij een burn-out ontstaan beschreven worden als een somatoforme stoornis. De vermoeidheidsklachten worden dan beschreven als somatische klachten die niet aan een somatische oorzaak toe te schrijven zijn. Wanneer het veld hier zelf normen voor gaat hanteren (wat behandel je, wanneer en in welk echelon) en elkaar toetst op deze normen, sluit cVGZ hier in de inkoop op aan. Bijkomend worden kwaliteitsstandaarden per stoornis ontwikkeld. De eerste worden in 2016 opgeleverd, ook hier worden indicatoren in opgenomen en wordt beschreven wat, waar en wanneer te behandelen. Rond somatoforme stoornissen is dit nog niet, zoals bij EPA en eetstoornissen, in een kwaliteitsnetwerk belegd.

28

Selectieve inkoop op basis van minimumnormen Eetstoornissen Betreft voortzetting van het inkoopbeleid 2015 Algemene gegevens Aantal cliënten Zorgkosten Aantal aanbieders

: 1753 : 74 M€ : 596

Normen Selectieve inkoop Indicator

Omschrijving

Minimum norm inkoop

1

Evidence based werken

Minimaal werken met een Multidisciplinair team.

11

Volume norm

Minimaal 30 behandelingen per jaar.

12


Ter ontwikkeling, beleggen bij NAE.

Waardering Vergelijk en Kies Indicator

Omschrijving

Kwaliteit van zorg

2


1-5 sterren

5

Behandelplan

1-5 sterren

9

Terugkeerkosten

1-5 sterren

10

Wachttijden

1-5 sterren

Zorgprogramma is bij deze algemene indicatoren bij vergelijk en kies niet opgenomen omdat de richtlijnen nu onvoldoende aanwijzing geven voor keuzemomenten in de behandeling.

Evidence based en volgens de richtlijn behandelen (indicator 1) en volume norm (indicator 11) 1. Wat meten we?  Indicator 1. De samenstelling van het behandelteam en de mate waarin een beroep gedaan kan worden op somatische-, psychiatrische en diëtistische zorg.  Indicator 11. Het aantal behandelingen voor de gehele behandelpopulatie (niet alleen VGZ cliënten). 2. Waarom meten we het? Voor de indicatoren voor eetstoornissen sluiten we aan bij de eisen van de Nederlandse academie voor eetstoornissen. De Nederlandse Academie voor Eetstoornissen is een vereniging voor professionals die werken met cliënten met eetstoornissen. Zij heeft tot doel de structuur en kwaliteit van zorg voor cliënten met een eetstoornis te verbeteren en onderzoek en preventie te bevorderen. De NAE stelt de volgende eisen aan haar leden: 

Er moeten jaarlijks ten minste 30 nieuwe cliënten met een eetstoornis ingeschreven worden.



Het behandelteam moet multidisciplinair samengesteld zijn en kan zo nodig een beroep doen op somatische-, psychiatrische- en diëtistische zorg.



Als uw afdeling geen klinische behandelmogelijkheden heeft, moet er een aantoonbaar samenwerkingsverband bestaan met een klinisch behandelcentrum.



Drie ‘gewone’ leden van het behandelteam moeten minstens een jaar lid zijn van de NAE.

29



De behandeling moet plaatsvinden conform de Multidisciplinaire Richtlijn voor de Behandeling van Eetstoornissen.

VGZ heeft een aantal criteria opgenomen voor de inkoop 2015 om op kwaliteit van de behandeling van eetstoornissen in te kunnen kopen. Het gaat hierbij om:  

Voldoende expertise door het behandelen van voldoende volume Toepassen van de richtlijn en multidisciplinair werken.

Deze keuze wordt onderbouwd door de MDR eetstoornissen 2008. De richtlijn beschrijft dat de behandeling van cliënten met een eetstoornis een specifieke deskundigheid vereist. Door het relatief geringe aantal cliënten, krijgt niet elke behandelaar voldoende ervaring op dit gebied. Hierdoor kan de behandeling aan kwaliteit inboeten en/of meer tijd vergen, wat tot een hogere kans op recidive van de eetstoornis en tot hogere kosten leidt. Het bundelen van de kennis en ervaring in centra met een gespecialiseerde behandeling levert een toename van de kwaliteit en een besparing van de kosten van de behandeling op. 3. Hoe wordt het getoetst? Uitvraag bij de GGZ aanbieders. Vraag 1. Hoeveel cliënten met een eetstoornis behandelt u jaarlijks? Vraag 2. Welke disciplines heeft u in dienst? o o o o o o o o

Psycholoog Sociotherapeut GZ psycholoog Vaktherapeut Klinisch psycholoog Psychiater Diëtist Somaticus

Vraag 3. Met welke disciplines heeft u samenwerkingsafspraken? o o o o o o o o

Psycholoog Sociotherapeut GZ psycholoog Vaktherapeut Klinisch psycholoog Psychiater Diëtist Somaticus

4.Hoe wordt het gewaardeerd? Indicator

Minimum norm voor inkoop

Multidisciplinair behandelen

Minimaal aanwezig, psychiater, klinisch psycholoog, vak therapeut, diëtist en (toegang tot) somaticus

Volume norm

Minimaal 30 behandelingen

Het toepassen van de richtlijn is voor alle gecontracteerde aanbieders een inkoopvereiste, daarom geen aanvullende eis voor eetstoornissen.

Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling Voor toelichting zie: Klachtenmonitoring als onderdeel van de behandeling Behandelplan Voor toelichting zie:

Behandelplan


Terugkeerkosten

30


Wachttijden

Intercollegiale toetsing VGZ is in gesprek met de NAE over de toetsing op de kwaliteitseisen die de NAE stelt. Het doel is dat VGZ er in de toekomst vanuit kan gaan dat lidinstellingen van de NAE daadwerkelijk getoetst (en her-toetst) worden op deze punten. Dit is nu nog niet het geval. Daarom wordt lidmaatschap van de NAE ook niet verplicht gesteld. De NAE vindt de ideeën van VGZ interessant. Zij zien het als extra impuls om verder na te denken over de rol van de NAE bij het bevorderen van de kwaliteit. VGZ ziet voor de NAE een rol in de kwaliteitsborging op de volgende punten: -

Jaarlijkse visitatie door de visitatiecommissie bij lidinstellingen. Scholing in de gehele keten: o Huisartsen, zelfstandig werkende diëtisten, kinderartsen, internisten (case finding, motiverende gespreksvoering) (door lid instellingen). o Behandelaren GGZ (EBM behandelmethoden, richtlijn, behandelduur, herstelcriteria)

Daarnaast wil VGZ een gedeelde visie met de NEA over welk deel van de behandeling waar gegeven kan worden (GBGGZ, SGGZ, “derdelijns” verwijzingen). De pilot topzorg GGZ kan hier ook een impuls aan geven, VGZ participeert in deze pilot.

31

Alcohol en overig aan een middel gebonden stoornissen Algemene gegevens Aantal cliënten:

Zorgkosten:

Aantal aanbieders:

Alcohol Overige middelen

:4462 :4221

Alcohol

:43,8 M€

Overige middelen

:37.7 M€

Alcohol

:153

Overige middelen

:147

Normen Selectieve inkoop Indicator

Omschrijving

Minimumnorm inkoop

1


Zorgtoewijzing, d.m.v. gevalideerd zorgtoewijzingsinstrument (MATE of Europasi)

6

Nazorg

Bieden van nazorg

Waardering Vergelijk en Kies Indicator

Omschrijving

Kwaliteit van zorg

2


1-5 sterren

5

Behandelplan

1-5 sterren

9

Terugkeerkosten

1-5 sterren

10

Wachttijden

1-5 sterren

Evidence based werken volgens de richtlijn behandelen. 1. Wat meet het? De indicator toetst of de aanbieder evidence based medicine (EBM) behandelt, waarbij richtlijnen als leidraad worden gebruikt. 2. Waarom meten we het? Alle alcohol- en druggerelateerde richtlijnen benadrukken het belang van het gebruik van gestandaardiseerde screening en assessment instrumenten om meer EBM te werken door middel van een inschatting welke zorg het meest passend is. Het gestandaardiseerde zorgtoewijzingsinstrument neemt drie dimensies in ogenschouw: ernst van de verslaving, ernst comorbide psychopathologie en ernst van de sociale desintegratie. De richtlijnen geven geen aanbevelingen over een specifiek instrument. De Multidisciplinaire Richtlijn Opiaatbehandeling zegt hierover: “Zowel de EuropASI als de MATE kennen psychometrische tekortkomingen, waardoor de relevantie van het toepassen van deze instrumenten moeilijk te beoordelen is. Het gebruik van deze semigestructureerde interviews blijft echter te prefereren boven niet gestructureerde diagnostiek (niveau 2 bewijs)” (Verslavingszorg in beeld, 2014). Evenals de MATE werkt de EuropASI met ernstscores op verschillende leefgebieden aan de hand waarvan een inschatting wordt gemaakt over welke zorg het meest gepast is. Het gebruik van de MATE/ EuropASI objectiveert de keuze inzet van de behandeling. 3. Hoe wordt het getoetst? Uitvraag bij de aanbieders. Vraag 1. Maakt u gebruik van een gevalideerd zorgtoewijzingsinstrument? -

Ja Nee

32

Vraag 2. Zo ja, welke? -

Mate EuropAsi Anders, namelijk:

Vraag 3. Waar gebruikt u het meetinstrument voor? 1. 2. 3. 4. 5.

Als ondersteuning bij het triageren/ zorgtoewijzing Als ondersteuning bij verdere beleidsontwikkeling Als evaluatie instrument Als interne benchmark Als externe benchmark en toetsing met andere instellingen.

Vraag 4. Biedt u zelfhulpmaterialen aan, bij de start van de behandeling (deze zelfhulpmaterialen bestaan uit boeken, brochures en dergelijke die gericht zijn op het motiveren tot en begeleiden van verandering van drinkgedrag)? o o o o o

Nee Ja, incidenteel Ja, indien dit in het voorgaande traject nog niet is gebeurd Ja standaard aan iedere nieuwe cliënt Ja standaard bij ieder nieuw zorgtraject

4. Hoe wordt het gewaardeerd? Indicator Multidisciplinair behandelen

Minimumnorm voor inkoop Minimaal gebruik van gevalideerd zorgtoewijzingsinstrument, ter ondersteuning bij zorgtoewijzing. Minimaal toepassen/aanbieden van zelfhulpmaterialen




Behandelplan

Nazorg 1. Wat meet het? De indicator meet of de aanbieder toeleidt naar een vorm van nazorg. 2. Waarom meten we het? Uit divers onderzoek blijkt dat enige vorm van nazorg bijdraagt aan het langer abstinent blijven van cliënten. Nazorg krijgt vorm in verschillende interventies zoals zelfhulpgroepen (reguliere of door de aanbieder georganiseerd), telefonische monitoring, gerichte feedback, warme overdracht naar bijv. huisarts/POH. Waar mogelijk is het raadzaam zelfhulpgroepen een plaats te geven in de behandeling. In veel landen zijn zelfhulpgroepen meer geïntegreerd in het reguliere zorgaanbod dan in Nederland. In de literatuur zijn aanwijzingen gevonden dat specifieke elementen van zelfhulp een positieve bijdrage leveren op het gebied van middelenmisbruik bij dubbele diagnoseproblematiek (Christien Muusse, Sonja van Rooijen 2009). Onderzoek laat verder zien dat wanneer verslavingsbehandeling gevolgd wordt door een relatief lichte nazorginterventie, zoals telefonische monitoring en gerichte feedback, dit tot betere resultaten leidt (McKay et al., 2010). De Wildt & Vedel (2013) achten het op basis van de evidentie wenselijk dat ook ambulante cliënten een vorm van nazorg aangeboden krijgen. In het rapport “Verslavingszorg in beeld” (2014) ontbreekt een heldere definitie van het begrip nazorg. Nazorg kan verschillende doelen en vormen hebben en kan ‘los’ worden aangeboden (gericht op maatschappelijk herstel, of terugvalpreventie middels zelfhulpgroepen). Maar er is ook nazorg die onderdeel van de behandeling is, zoals bij CGT/leefstijl, CRA etc. Het blijven volgen van nazorg, de frequentie

33

en intensiteit van deelname en de duur van de nazorg beïnvloeden in belangrijke mate het positieve effect van nazorg. 3. Hoe wordt het getoetst? Door middel van het uitvragen van informatie bij GGZ aanbieders. Vraag 1. Leidt u de cliënt tijdens of na behandeling toe naar een vorm van nazorg? -

Ja Nee

Vraag 2. Zo ja, naar welke vorm? -

Interne zelfhulpgroep (georganiseerd door aanbieder zelf) Externe zelfhulpgroep (denk aan AA, NA etc.) Nazorggroep Warme overdracht naar huisarts/POH of andere zorgprofessional? Anders, namelijk:

Vraag 3. Is de invulling van nazorg een onderdeel dat altijd wordt opgenomen in het behandelplan? Ja Nee 4.Hoe wordt het gewaardeerd? Indicator

Minimum norm voor inkoop

Nazorg

Minimaal toeleiden naar nazorgvorm


Terugkeerkosten


Wachttijden

34

Dementie Algemene gegevens Aantal cliënten: zorgkosten: Aantal aanbieders:

60.000 (schatting) 25,2 M€ 39

Hierin volgen we het cVGZ inkoopbeleid dementie, waarbij regievoering voor totale zorg en familie belegd is bij casemanager. Indicator

Omschrijving

Minimumnorm inkoop

1


casemanagementfunctie & participatie regionaal dementienetwerk

35

Hoofdstuk 2 klantbeleving De zorg draait om medische interventies, zorgverleners en kosten, maar bovenal draait de zorg om cliënten. De cliënt die zorg krijgt moet vooruit geholpen worden en een positief effect ervaren. Alleen cliënten zelf kunnen bepalen of dit gelukt is. Wij kunnen hier achter komen door het aan cliënten te vragen. De antwoorden van cliënten geven VGZ inzicht in de beleving van hun zorg, het ervaren effect, maar ook in hun behoeften en ervaren knelpunten. Daardoor weet VGZ waar onze aandacht en ondersteuning nodig is om voor onze cliënten de beste zorg te kunnen organiseren, nu en in de toekomst.

Over welke data gaat het? Bij de pijler klantbeleving is de bron van de informatie de cliënt. De indicatoren van de pijler klantbeleving zijn afkomstig van Consumer Quality onderzoek, Review and Ratings van ggz-cliënten en een uitvraag van cliëntenraden van ggz-instellingen. Consumer Quality index CQ- onderzoek is een gestandaardiseerde methodiek om klantervaringen in de zorg te meten, te analyseren en te rapporteren. De resultaten van CQ onderzoeken worden altijd opgeleverd in percentage-scores van 0-100% met daarbij een analyse of de resultaten van een instelling significant verschilt ten opzichte van het gemiddelde van alle instellingen. VGZ selecteert de indicatoren van de CQ op basis van de volgende thema’s:     

informatieverstrekking, aandacht van de artsen en verplegers voor de cliënt samenwerking binnen de zorginstelling, effect van de behandeling, scores waarop nog veel verbetering te verwachten is.

VGZ neemt daarnaast altijd de aanbevelingsvraag (Net promotorscore) mee. Reviews and Ratings Het Review and Rating onderzoek is een online onderzoek –in 2015 uitgevoerd- onder ggz-cliënten die zorg hebben gedeclareerd bij VGZ. Binnen dit onderzoek is een aantal thema’s onderzocht:        

tijd en aandacht van zorgverlener voor cliënt deskundigheid zorgaanbieder respectvolle bejegening van cliënten informatievoorziening aan cliënten tevredenheid cliënten over het resultaat van de behandeling samenwerking tussen zorgaanbieders de wachttijd tussen de eerste vraag aan zorgverlener en de behandeling de mate waarin de cliënt kon meebeslissen over behandeling

Uitkomsten zijn geplaatst op de website www.vergelijkenkies.nl. Begin 2016 wordt dit onderzoek herhaald. Cliëntenraad Review Medio 2015 vindt een onderzoek onder cliëntenraden plaats. Dit onderzoek is gebaseerd op inkoopcriteria die het Landelijk Platform GGZ heeft opgesteld voor zorgverzekeraars. In samenwerking met het LPGGZ en het LSR (een landelijk steunpunt voor medezeggenschap zijn de thema’s uitgewerkt in een vragenlijst en worden deze medio 2015 uitgevraagd bij 30 cliëntenraden van grote geïntegreerde ggz-instellingen. De vragen die hierbij worden gesteld betreffen de onderwerpen:  

Familieperspectief Ervaringsdeskundigheid

36

   

Crisiskaart Separatie/dwang en drang ROM vanuit cliëntenperspectief Somatische zorg

Uitkomsten zullen worden getoond op www.vergelijkenkies.nl. We gebruiken hiervoor 3 verschillende keurmerken aangegeven met de kleuren rood, oranje of groen.

Hoe bepaalt VGZ het aantal sterren per indicator voor wat betreft de CQ-Index? De sterren worden bepaald aan de hand van die significante verschillen. Een onder gemiddelde instelling scoort 1 ster, een gemiddelde instelling 3 sterren en een bovengemiddelde instelling 5 sterren. De toekenning van sterren gebeurt nu nog op basis van een relatieve norm (onder of bovengemiddeld). Dit betekent dat een instelling afhankelijk is van de scores van andere instellingen. Daarom legt VGZ de huidige grenzen die leiden tot het krijgen van 1 of 5 sterren vast als absolute grenzen (voor 2 jaar). Dit stelt de instellingen in de gelegenheid zichzelf te verbeteren zonder dat dit afhankelijk is van andere instellingen, 3 worden. In de jaren erna zal het gemiddelde van een instelling belangrijk zijn voor de beoordeling en niet langer het betrouwbaarheidsinterval. De normgrenzen voor de inkoop van 2017 (indien er een nieuwe meting beschikbaar is) zijn dan: -

1 ster: 88,2% of lager

-

3 sterren: tussen de 88,2% en de 91,9%

-

5 sterren: 91,9% of hoger

Hoe bepaalt VGZ de uitkomsten van het Review and Rating onderzoek? Respondenten zijn geselecteerd uit declaratiesysteem van VGZ. Onderzoeksbureau Panteia heeft het onderzoek uitgevoerd. Panteia heeft alle respondenten per mail benaderd om de vragenlijst online in te vullen. De netto respons is 1260 verzekerden. Per instelling is de totaalscore berekend en kan dieper ingezoomd worden op de resultaten per verzekerde en per uitgevraagd thema.

Hoe bepaalt VGZ het keurmerk voor wat betreft de Cliëntenraad Review? Het advies is om op de website de uitkomsten te plaatsen als 3 verschillende keurmerken 1. 2. 3.

Rode cliëntenraad review (na minder goede beoordeling) Oranje cliëntenraad review (na gemiddelde beoordeling) Groene cliëntenraad review (na goede beoordeling)

De afkapwaarden worden nog bepaald i.s.m. NIVEL. Wanneer deze bekend zijn worden deze aan het handboek Goede zorg toegevoegd.

3

Hierbij wordt uitgegaan van de instelling die met het hoogste gemiddelde nog 1 ster kreeg en de instelling die met het laagste gemiddelde 5 sterren kreeg. Voor de inkoop van 2017 kan ook gebruik gemaakt worden van grenzen voor 2 en 4 sterren, maar daar is nu nog geen keuze voor gemaakt.

37

Handboek indicatoren GGZ Indicatoren Goede Zorg voor Zorginkoop GGZ 2016

Recommend Documents