successieplanning.book Page v Monday, November 24, 2008 2:25 PM
Inhoudstafel
Handboek Estate Planning – Bijzonder Deel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
i
Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
iii
ALGEMEEN DEEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
Afdeling 1. Huwelijksvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Afdeling 2. Schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
Afdeling 3. Testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Hoofdstuk I.
Voorafgaande algemene beschouwingen over (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
Afdeling 1. (Fiscale) successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
Afdeling 2. In extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Afdeling 3. (Fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De oorzaken van de successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . § 2. Specifieke kenmerken van de successieplanning in extremis . . . . . . § 3. De houding van de wetgever/decreetgever, de overheid en de Administratie m.b.t. de successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . § 4. De beoordeling van de successieplanning in extremis in de rechtsleer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De notaris en de (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . .
20 21 26
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
Hoofdstuk II.
De al dan niet georganiseerde vorm van (fiscale) successieplanning in extremis. Van eenmalige toevalstreffer naar uitgebalanceerd systeem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Afdeling 1. De niet-georganiseerde (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het vergaren van informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De ongezondheid van geest van de betrokken personen of de onmogelijkheid een geldige wil te uiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De onbereikbaarheid van de mede betrokken personen . . . . . . . . .
LARCIER
30 58 74
115 115 115 117 120
v
successieplanning.book Page vi Monday, November 24, 2008 2:25 PM
INHOUDSTAFEL
§ 4. De handelingsonbekwaamheid van de betrokkene en van andere betrokken personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
121
Afdeling 2. De georganiseerde (fiscale) successieplanning in extremis § 1. Het voorbereiden van de (fiscale) successieplanning in extremis . . . § 2. De diverse maatregelen of technieken van successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het uitwerken van een opvangnet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het herstel of het niet-overlijden op korte termijn . . . . . . . . . . . . . § 5. De periode post mortem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Besluit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
130 131
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
151
Hoofdstuk III. Besluitende beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
165
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
167
BIJZONDER DEEL I INLEIDING TOT DE BIJZONDERE DELEN – E-MIGRATIE EN TECHNIEKEN UIT HET FAMILIERECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
169
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
171
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
171
Hoofdstuk I.
173
Inleiding tot de bijzondere delen. . . . . . . . . . . . . . . . . .
143 143 146 149 150
Afdeling 1. Het nut van een (exhaustief en geactualiseerd) overzicht van technieken van (fiscale) successieplanning in extremis. . . . .
173
Afdeling 2. De diverse technieken van (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Toepassing van de principes (a contrario) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Beperking van de bestudeerde technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173 173 174 176
Afdeling 3. Het indelen van de technieken van (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
176
Afdeling 4. Werkwijze die dient gevolgd te worden bij de bespreking van de technieken van (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
177
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
178
Hoofdstuk II.
E-migratie en technieken uit het familierecht . . . . . . . .
179
Afdeling 1. E-migratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het zich in extremis door emigratie onttrekken aan de toepassing van de Belgische Successiebelastingwet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
179
vi
180
LARCIER
successieplanning.book Page vii Monday, November 24, 2008 2:25 PM
INHOUDSTAFEL
§ 2. Het zich in extremis door interne migratie onttrekken aan de toepassing van de Vlaamse successiebelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het in extremis verlagen van de belastingdruk door verplaatsing van de gezinswoning (art. 48 § 2 lid 3 e.v. Vl. W. Succ.) . . . . . . . . . . . . . . .
189 192
Afdeling 2. In extremis-technieken uit het familierecht . . . . . . . . . . . . Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De voordelen waarop de verkrijgers van groep één aanspraak kunnen maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het in extremis onderbrengen van de verkrijger in groep één door middel van familierechtelijke technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
195 195
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
209
BIJZONDER DEEL II HET HUWELIJKSCONTRACT EN DE AKTE HOUDENDE WIJZIGING VAN HET HUWELIJKSCONTRACT ALS TECHNIEK VAN (FISCALE) SUCCESSIEPLANNING IN EXTREMIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
217
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
219
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
221
Hoofdstuk I.
196 199 208
Het bijzondere karakter van de successieplanning via huwelijkscontract of akte wijziging huwelijkscontract .
223
Afdeling 1. Verschuiving tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
223
Afdeling 2. Verschuiving ten bezwarende titel . . . . . . . . . . . . . . . . . .
225
Afdeling 3. Verschuiving tussen echtgenoten ten bezwarende titel . . .
226
Afdeling 4. Andere relevante kenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
227
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
228
Hoofdstuk II.
De nieuwe procedure van de wijziging van het huwelijksvermogensstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
235
Afdeling 1. De nieuwe procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
235
Afdeling 2. De gevolgen van de nieuwe procedure voor de successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
238
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
239
Hoofdstuk III. De inhoud van het huwelijkscontract of de akte houdende wijziging van het huwelijkscontract . . . . . . .
243
Afdeling 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
243
LARCIER
vii
successieplanning.book Page viii Monday, November 24, 2008 2:25 PM
INHOUDSTAFEL
Afdeling 2. Schrapping van dure bedingen en wijziging van dure contracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
245
Afdeling 3. De technieken inzake gemeenschapsstelsels . . . . . . . . . . . § 1. Het vervangen van een verblijvingsbeding in volle eigendom door een verblijvingsbeding of een keuzebeding onder last . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De eenzijdige inbreng van eigen goederen in het gemeenschappelijk vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De wederkerige inbreng van eigen goederen in het gemeenschappelijk vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De zgn. “sterfhuisclausule”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De combinatie van de inbreng in het gemeenschappelijk vermogen en de sterfhuisclausule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
247
Afdeling 4. De technieken inzake stelsels van scheiding van goederen § 1. De externe correctiemechanismen (TIGV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De interne correctiemechanismen (verrekenbedingen). . . . . . . . . . .
267 267 268
Afdeling 5. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
278
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
279
Hoofdstuk IV. De publiciteitsmaatregelen en de tegenwerpelijkheid van de wijziging van het huwelijksvermogensstelsel . . . . . .
317
Afdeling 1. De nieuwe regeling i.v.m. de publiciteitsmaatregelen en de tegenwerpelijkheid van de wijziging van het huwelijksvermogensstelsel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De tekst van de nieuwe wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De gevolgtrekkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
317 317 317
Afdeling 2. De probleemstelling bij een in extremis-planning . . . . . . . § 1. De kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Fiscale Administratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Andere publiciteitsmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
319 319 319 320
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
321
Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
323
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
324
BIJZONDER DEEL III DE SCHENKINGEN ALS TECHNIEK VAN FISCALE SUCCESSIEPLANNING IN EXTREMIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
325
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
327
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
327
viii
247 252 254 256 262
LARCIER
successieplanning.book Page ix Monday, November 24, 2008 2:25 PM
INHOUDSTAFEL
Hoofdstuk I.
De schenking van onroerende goederen . . . . . . . . . . . .
329
Afdeling 1. De regel: schenken van onroerende goederen in extremis heeft geen zin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Vóór de regionalisering van de materie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Na de regionalisering van de materie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
329 329 330
Afdeling 2. Toepassingen van de regel: schenken van onroerende goederen in extremis heeft zin in geval van discrepantie tussen schenkings- en successierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het algemene tarief. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De bijzondere regimes met betrekking tot bepaalde onroerende goederen: de schenking van bouwgronden in het Vlaamse Gewest . . . . § 3. De schenkingen van onroerende goederen aan privaatrechtelijke rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
332 332 334 338
Afdeling 3. Twee bijkomende aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De door de schenker betaalde schenkingsrechten . . . . . . . . . . . . . . § 2. De schenking onder opschortende voorwaarde. . . . . . . . . . . . . . . .
339 339 339
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
340
Hoofdstuk II.
De schenking van roerende goederen . . . . . . . . . . . . . .
343
Afdeling 1. Inzake roerende goederen dient er (niet) steeds in extremis te worden geschonken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
343
Afdeling 2. De bijzondere positie van de gehuwde schenker bij een schenking in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De in gemeenschap van goederen gehuwde schenker . . . . . . . . . . . § 2. De in scheiding van goederen gehuwde schenker . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het onderscheid op fiscaal vlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
344 344 346 347
Afdeling 3. Het doorvoeren van de niet-georganiseerde schenking in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Informele schenkingen (handgift en onrechtstreekse schenking of bankgift) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Schenkingen bij Belgische notariële akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Gemeenschappelijk probleem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Vergelijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
348 349 355 356 357
Afdeling 4. Het in extremis fiscaal regulariseren van een niet verplicht registreerbare schenking van roerende goederen . . . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De fiscale regularisatie in het bijzonder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
358 358 360
Afdeling 5. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
365
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
366
LARCIER
ix
successieplanning.book Page x Monday, November 24, 2008 2:25 PM
INHOUDSTAFEL
BIJZONDER DEEL IV HET TESTAMENT ALS TECHNIEK VAN (FISCALE) SUCCESSIEPLANNING IN EXTREMIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
379
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
381
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
381
Hoofdstuk I.
De troeven van het testament als techniek van (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
383
De twee functies van het testament als techniek van (fiscale) successieplanning in extremis . . . . . . . . . . . . .
385
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
386
Hoofdstuk III. De testamentaire technieken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
387
Afdeling 1. Voorafgaande beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
387
Afdeling 2. De twaalf technieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Herroeping van “fiscaal dure” testamenten en andere uiterste wilsbeschikkingen (het “herroepend testament”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het spreiden van de nalatenschap over een zo groot mogelijk aantal erfgenamen of het “divide et impera”-testament (het “spreidend testament ratione personae”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De spreiding over een zo groot mogelijk aantal erfgenamen én het overslaan van een generatie of “generation skipping” (het “generatieoverslaand testament”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het voorrang geven aan erfgenamen van groep 1 (het “kinderloze vrijgezel testament”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Spreiding over roerende en onroerende goederen (het “spreidend testament ratione materiae”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Maximaal gebruik van vrijstellingen en verminderingen (het “vrijstelling testament”). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Het toekennen van uitdovende rechten (het “uitdovend testament”) § 8. Het vermijden van dubbele overgangen (het “dubbele heffing vermijdend testament”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 9. Het fideïcommis de residuo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 10. Het klassieke duo-legaat, het intern duo-legaat, het omgekeerd duolegaat en het mono-legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 11. Het ten laste leggen van de successierechten (het “vrij van rechten testament”) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 12. Het erkennen van een schuld in en buiten het testament . . . . . . . .
388
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
420
Besluitende beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
431
Hoofdstuk II.
x
388
390
392 400 402 404 407 408 410 413 418 419
LARCIER
successieplanning.book Page xi Monday, November 24, 2008 2:25 PM
INHOUDSTAFEL
BIJZONDER DEEL V COMBINATIE VAN TECHNIEKEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
433
Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
435
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
435
Hoofdstuk I.
Voorafgaande beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
437
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
438
Hoofdstuk II.
De combinatie van de voorbereidende maatregelen en de uitvoering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
439
Afdeling 1. Omschrijving, kenmerken, voordelen . . . . . . . . . . . . . . . .
439
Afdeling 2. Indeling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
441
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
442
Hoofdstuk III. De combinatie van hoofdtechniek en opvangnet . . . . .
445
Afdeling 1. Principe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
445
Afdeling 2. Toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
446
Afdeling 3. Nadere regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
447
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
449
Hoofdstuk IV. De combinatie van simultaan gebruikte technieken . . .
453
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
455
Hoofdstuk V.
De combinatie binnen de opties . . . . . . . . . . . . . . . . . .
457
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
459
Hoofdstuk VI. De combinatie van successieplanning in de eerste graad en in de tweede graad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
461
Noten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
465
Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
467
LARCIER
xi
