Handboek Politiek deel 2 Derde Kamer der Staten-Generaal
Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over plannen van de regering. Misschien doe je dat tijdens de week van Prinsjesdag? Misschien doet jouw klas het wel op een andere dag en praten jullie over een stelling die op de website staat? Hoe dan ook, als politicus moet je natuurlijk wel een beetje verstand hebben van de politiek. In Handboek Politiek deel 1 heb je natuurlijk al veel geleerd. In dit deel kom je nog meer te weten over politiek. Probeer zelf de vragen te beantwoorden. Weet je het antwoord niet, kijk dan op de website www.derdekamer.nl. Hier vind je alle informatie die je nodig hebt. Veel succes!
2
plak hier je pasfoto
DERDE KAMERLID
Dit Handboek Politiek is van: Naam: Klas: Leeftijd: Partij:
3
Fotografie Hans Kouwenhoven Panzerfaust: pagina 24
4
Dag 1 Derde dinsdag Derde dinsdag in september Troonrede
8 10
Dag 2 Parlement Volksvertegenwoordigers14 Plannen16 Regering controleren17 Van plan tot wet 18
Dag 3 Stemmen Verkiezingen22 Kiesrecht24 Vorming regering 26
Dag 4 Grondwet Grondwet30 Artikel 1 van de Grondwet 32
5
Dag 1
6
Derde dinsdag
7
Derde dinsdag in september Het politieke jaar begint op de derde dinsdag van september. Die dag presenteert de regering de plannen die ze gemaakt heeft voor het komende jaar. Dat gebeurt in de Ridderzaal waar de koningin de plannen voorleest aan de Staten-Generaal
Koningin Beatrix leest de troonrede voor.
8
1. Hoe wordt de derde dinsdag in september meestal genoemd?
2. Wie lopen er allemaal mee in de stoet van de koningin in de Ridderzaal?
3. Hoeveel Kamerleden zitten er in de Ridderzaal?
9
Troonrede Troonrede De ministers hebben allemaal een stuk geschreven over de plannen van hun eigen ministerie voor het komende jaar. De minister-president voegt alle stukken samen tot een geheel. 4. Welke minister schrijft het stuk over: a. scholen?.................. b. milieu? ........................ c. geld? ............................. Om de plannen uit te voeren is geld nodig. De ministers hebben in de Miljoenennota opgeschreven hoeveel geld ze daarvoor nodig denken te hebben. Om uit te zoeken of dat allemaal betaald kan worden maakt de minister van Financiën de rijksbegroting. Daar staat in hoeveel geld het rijk binnenkrijgt en hoeveel er uitgegeven kan worden aan die plannen. 5. Waarom heet het de Miljoenennota?
10
6. Vul de lege vakken in.
Je kunt kiezen uit: koningin, Tweede Kamerleden, Algemene Politieke Beschouwingen en Eerste Kamerleden. Wanneer
Plaats
derde dinsdag in september
Ridderzaal
derde dinsdag in september
Tweede Kamerzaal
minister van Financiën
meestal de woensdag na de derde dinsdag
Tweede Kamer
regering
voor mei
vergaderzaal van de Eerste Kamer
regering
!
Wie
Wat
Aan wie
voorlezen Troonrede
StatenGeneraal
presentatie Miljoenennota en rijksbegroting Tweede Kamerleden
begrotingen
Kijk op www.derdekamer.nl voor meer games
11
Dag 2
12
Parlement
13
Volksvertegenwoordigers Tweede Kamer
Eerste Kamer
In de Eerste Kamer en Tweede Kamer heeft iedereen zijn eigen plek.
14
Nederlanders gaan naar de stembus om Kamerleden, volksvertegenwoordigers, te kiezen. Een keer in de vier jaar kiezen ze de leden van de Tweede Kamer en één keer in de vier jaar kiezen ze de leden van Provinciale Staten die op hun beurt weer de leden van de Eerste Kamer kiezen. Ze stemmen dan op een partij of een man of vrouw van een bepaalde partij die over allerlei onderwerpen hetzelfde denkt als zijzelf. 1. Noem eens andere vertegenwoordigers dan volksvertegenwoordigers?
2. Wie kan er Kamerlid worden?
3. Noem 4 politieke partijen die in de Eerste Kamer en in de Tweede Kamer zitten.
15
Plannen De plannen die de regering maakt, worden niet zomaar wetten die voor iedereen gelden. Daar zijn een aantal stappen voor nodig. De Eerste Kamer en de Tweede Kamer debatteren onderling over de plannen die in de troonrede staan en met het kabinet. Want het zijn nog maar plannen van de regering, daar moet het parlement (de Eerste Kamer en de Tweede Kamer) eerst nog ja tegen zeggen. 4. Wie verdedigt een wetsvoorstel in de Eerste Kamer en de Tweede Kamer?
5. Hoe heet een plan als dat in het parlement besproken wordt?
6. Noem een Eerste Kamerlid en een Tweede Kamerlid.
16
Regering controleren De Kamerleden kunnen de regering op allerlei manieren controleren. Bijvoorbeeld door: - een brief te schrijven aan de minister met vragen waar de minister op moet antwoorden; - een minister te vragen naar de Eerste Kamer of de Tweede Kamer te komen om vragen te beantwoorden en in debat te gaan; - nee te zeggen tegen wetsvoorstellen, zodat het geen wet wordt; - nee te zeggen tegen begrotingsvoorstellen, zodat de regering geen geld heeft om de plannen uit te voeren; - een motie in te dienen. 7. Wat is een motie?
8. Hoe kan jij invloed uitoefenen op Kamerleden?
17
18
Speel het spel op www.derdekamer.nl
19
Dag 3
20
Stemmen
21
Verkiezingen Verkiezingen
In elke wijk in Nederland is een stembureau.
Verkiezingen zijn belangrijk. Op die dag kunnen mensen in Nederland duidelijk maken welke zaken ze belangrijk vinden; waar moet de Kamer zich de volgende vier jaren mee bezig houden. Om de verkiezingen eerlijk te laten verlopen staat er in de Grondwet (artikel 53): ‘De verkiezingen worden gehouden bij geheime stemmingen.’
22
1. Wat betekent geheime stemming?
2. Waarom is dat belangrijk?
3. Hoe organiseer je geheime stemmingen? Waar moet je op letten?
4. Zijn er nog andere zaken waar je op moet letten als je eerlijke verkiezingen wil hebben?
23
Kiesrecht Nederlanders van achttien jaar en ouder hebben actief en passief kiesrecht. Het actief kiesrecht is het recht om te gaan stemmen. Het passief kiesrecht is het recht om gekozen te worden. Dan word je bijvoorbeeld Kamerlid. Na de invoering van het algemeen kiesrecht (voor mannen in 1917 en voor vrouwen in 1919) bestond er lange tijd een opkomstplicht bij verkiezingen. In 1970 werd deze opkomstplicht afgeschaft.
Poster van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht.
24
5. Vind je 18 jaar een goede leeftijd om te gaan stemmen? Waarom wel of waarom niet?
6. Wat betekent precies een stem uitbrengen?
7. Wat gebeurt er na de verkiezingen als we weten welke partijen de grootste zijn?
25
Vorming regering In Nederland heeft er nog nooit één partij een absolute meerderheid gehaald (meer dan de helft van de stemmen). Dus moet er na de verkiezingen onderhandeld worden over welke partijen samen de regering gaan vormen. De partij die de meeste stemmen heeft gekregen, mag als eerste proberen een coalitie aan te gaan en een regering te vormen.
Het “Torentje” is de werkkamer van de minister-president.
26
8. Wat is een coalitie?
9. Wat is de oppositie?
10. Is een minister ook Kamerlid?
11. Hoe heet het kantoor van een minister?
27
Dag 4
28
Grondwet
29
Grondwet De Grondwet is de basiswet van Nederland. Hier zijn alle andere wetten van afgeleid. Omdat het zo’n belangrijke wet is kun je de Grondwet ook niet zomaar veranderen. Als je de Grondwet wil veranderen, moeten die veranderingen niet één keer, maar twee keer goedgekeurd worden. Door zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer.
1. Hoe vaak moet er gestemd worden over verandering in de Grondwet?
! 30
Vergeet niet de website te gebruiken als je iets niet weet: www.derdekamer.nl
De Eerste Kamer en de Tweede Kamer moeten allebei twee keer stemmen voordat de Grondwet veranderd kan worden. De tweede ronde in de Tweede Kamer mag pas nadat er verkiezingen geweest zijn. En in de tweede ronde is een gewone meerderheid niet genoeg, maar moet twee derde van de Kamerleden voor de Grondwetswijziging stemmen.
2. Wat is een gewone meerderheid?
3
Hoeveel Kamerleden moeten er voor de Grondwetswijziging gestemd hebben in de tweede lezing om hem te wijzigen?
a. Eerste Kamer b. Tweede Kamer 4. Hier zijn vier jaartallen waarin de Grondwet gewijzigd werd. Zoek op www.derdekamer.nl wat er toen veranderde. 1848, 1919, 1956 en 1983.
31
Artikel 1 van de Grondwet De Grondwet is in de loop van de jaren regelmatig aangepast. Soms veranderde er niet zoveel, maar soms waren de aanpassingen heel ingrijpend.
Artikel 1 van de Grondwet in de Ridderzaal.
32
In artikel 1 van de Grondwet staat: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’
5. Wat betekent artikel 1?
6. Het botst soms tussen de rechten die in artikel 1 genoemd worden en andere grondrechten. Kun jij een voorbeeld bedenken?
33
Win een debat met echte Kamerleden! Als jouw klas tijdens de week van de politiek (de derde week van september) heeft meegedaan dan kunnen jullie een bezoek aan het Binnenhof winnen om daar samen met échte Kamerleden te debatteren! Stuur nu een e-mail naar
[email protected] met daarin jullie plan én vertel waarom jullie dit het beste plan vinden. Wie de beste argumenten heeft, wint de prijs. De winnaars worden bekend gemaakt op www.derdekamer.nl.
Win een Staten-Generaal verrassingspakket Als jouw klas niet tijdens de Week van Prinsjesdag heeft meegedaan maar in een andere week, dan kunnen jullie het Staten-Generaal verrassingspakket winnen! Stuur nu een e-mail naar
[email protected] met daarin jullie plan én vertel waarom jullie dit plan het beste vinden. Jullie horen snel of jullie het verrassingspakket hebben gewonnen. Bovendien maak je ook nog kans op een rondleiding over het Binnenhof. De winnaars worden bekend gemaakt op www.derdekamer.nl.
34
Derde Kamer der Staten-Generaal is een initiatief van de Eerste Kamer en Tweede Kamer der Staten-Generaal
www.derdekamer.nl
