magazine van de Coöperatieve Nederlandse Champignonkwekersvereniging
chaMpignons werk
2 Interview met interventieteam champignons 4 Bekende duitse tv-koks koken met champignons 5 Snijders Lutèce melden zich gezamenlijk aan
bij Fair Produce
8 Wim Janssen, EMA Champignon: ‘Kwaliteit wint altijd’
Achtste jaargang - nummer 4 - december 2012
10 Uitgelicht: De Centrale Kringcommissie 11 CNC Exotic Mushrooms vierde jaar op rij
FD Gazelle 13 Champignons die tegen een stootje kunnen 15 Wendy Verbruggen van Verbruggen Paddenstoelen: ‘In de tuin doe ik energie op’
actueel
Interventieteam champignons:
‘Zelfregulering in de champignonsector neemt toe’ Nieuwe wetgeving Dit jaar is de Eerste Kamer akkoord gegaan met een hardere aanpak van bedrijven die arbeidsmarktwetten overtreden. Vanaf 1 januari 2013 worden boetes voor werkgevers flink verhoogd. Bij herhaalde overtredingen worden de boetes verdubbeld. Als werkgevers dan nog eens in de fout gaan, krijgen zij een nog hogere boete en kunnen bedrijfsactiviteiten worden stilgelegd. De maatregelen moeten hardnekkige overtreders afschrikken en zorgen voor een klimaat waarin ondernemers op een eerlijke basis met elkaar kunnen concurreren en werknemers worden beschermd tegen slechte werkgevers.
Bert de Wit
Piet Roowaan
Het interventieteam champignons maakt een tussentijdse balans op. Ondanks dat harde cijfers ontbreken over de afname van illegale arbeidsconstructies, constateren Piet Roowaan en Bert de Wit van het interventieteam dat de zelfregulering in de sector is toegenomen door de komst van het keurmerk Fair Produce.
die de speciale aandacht hebben van het interventieteam zijn degenen die werken met buitenlandse uitzendbureaus en dienstverleners. “Daar constateren we regelmatig dat arbeid onterecht wordt gepresenteerd als grensoverschrijdende dienstverlening. Dit om het aanvragen van tewerkstellingsvergunningen te ontduiken.” Als er aanwijzingen voor malversaties zijn, volgt in de meeste gevallen een onderzoek door de Belastingdienst. Dit boekenonderzoek kan geruime tijd duren, omdat zorgvuldigheid hierbij voorop staat.
De bevindingen van het eerste interventieteam champignons, dat actief was van 2007 tot 2009, waren aanleiding om een doorstart te maken. In april 2011 ging het tweede interventieteam uit de startblokken. Sindsdien zijn in totaal 60 onaangekondigde bedrijfsbezoeken afgelegd bij champignontelers en, waar nodig, uitzendbureaus.
Langdurig onderzoek Piet Roowaan: “Grofweg kun je zeggen dat er twee groepen malafide ondernemers zijn: degenen die het bewust verkeerd doen en degenen bij wie het water financieel aan de lippen staat en daarom kiezen voor oneigenlijke arbeidsconstructies.” Roowaan en De Wit haasten zich te zeggen dat het interventieteam ook de tweede groep onder de loep neemt. De ondernemers
2
Kat-en-muisspel Ondanks de inmiddels jarenlange ervaring van het interventieteam lukt het maar moeilijk om de doorlooptijd van de onderzoeken te verkorten. Roowaan: “Verschillende champignontelers en malafide uitzendbureaus spannen met elkaar samen om informatie in overeenstemming te laten lijken met de wettelijke eisen. Verder zijn de arbeidsmigranten vaak blij dat ze werk hebben en niet praatgraag. Het is echt een kat-en-muisspel. Er is aan beide kanten sprake van voortschrijdend inzicht. Als we een nieuwe methode hebben bedacht die werkt voor het blootleggen van overtredingen, dan kan het maar zo zijn dat deze methode de volgende keer niet meer werkt. Betrokkenen worden namelijk geïnstrueerd over de antwoorden die ze moeten geven.”
Hoofdlijnen van de nieuwe wet: • Een bedrijf dat fraudeert, betaalt de eerste keer een boete, de tweede keer een dubbele, en de derde keer een drievoudige boete. • Bij een bedrijf dat herhaaldelijk fraudeert, kunnen de werkzaamheden maximaal drie maanden worden stilgelegd. Daarnaast gaat het boetebedrag omhoog. • In het vervolg moeten werkgevers 12.000 euro per illegale werknemer betalen als zij voor de eerste keer de regels overtreden.
Werkzaamheden van het interventieteam In het interventieteam champignons werken de Inspectie SZW, de Belastingdienst, het UWV, het Openbaar Ministerie, de politie, de Sociale Verzekeringsbank en gemeenten met elkaar samen. De werkzaamheden van het interventieteam bestaan uit: • Het voorkomen en terugdringen van fraude op het gebied van sociale zekerheid, belastingen, illegale tewerkstelling en onderbetaling door het houden van toezicht op de naleving van wet- en regelgeving, het tegengaan van illegaal verblijf en het opsporen van strafbare feiten. • Het signaleren van constructies die niet conform weten regelgeving zijn, het verrichten van onderzoek en het doen van aanbevelingen. • Het voorkomen en terugdringen van misbruik van gemeentelijke wet- en regelgeving door het houden van toezicht op de naleving van vergunningen.
Verantwoordelijkheid Of er de laatste jaren sprake is van een afname van illegale arbeidsconstructies in de champignonteelt, kan Roowaan niet zeggen. “Omdat we risicogericht werken, zijn onze gegevens niet representatief voor de hele sector. Wel zien we momenteel dat de zelfregulering in de sector toeneemt door de komst van het keurmerk Fair Produce. Dat vind ik bijzonder positief.” Roowaan en De Wit benadrukken dat oneigenlijke arbeidsconstructies in de champignonteelt niet kunnen worden uitgebannen door overheidsoptreden alleen. “Daar moet de hele keten aan meewerken. Dus niet alleen de telers zelf, maar ook toeleveranciers, dienstverleners en retailers moeten hun verantwoordelijkheid nemen door actief afstand te nemen van arbeidsconstructies. Dit kan door te kiezen voor samenwerking met Fair Produce-gecertificeerde ondernemers. Wijzen naar de overheid is te gemakkelijk. Ook consumenten en maatschappelijke organisaties zijn in staat om invloed uit te oefenen via koopgedrag en maatschappelijk debat. Een voorbeeld daarvan is dat de FNV in november een actie heeft georganiseerd om het winkelend publiek te wijzen op Fair Produce-champignons.”
3
promotie
fair produce
Bekende Duitse tv-koks koken met champignons
Snijders Lutèce melden zich gezamenlijk aan bij Fair Produce
Tijdens de Duitse consumentenbeurs Eat&Style konden tienduizenden bezoekers zien en proeven hoe verleidelijk lekker champignons zijn. Bekende Duitse tv-koks bereidden in speciale kooktheaters gekaramelliseerde champignons met knoflook en tijm.
De circa 20 telers die machinaal oogsten en hun champignons aan Lutèce leveren, hebben zich dit najaar gezamenlijk aangemeld voor Fair Produce-certificering. Champignonteler Gerard Sikes uit Ysselsteyn nam het voortouw. “Lutèce is onze klant en vanuit het oogpunt van klantgerichtheid vond ik dat we Fair Produce niet op ons af moesten laten komen, maar zelf het initiatief moesten nemen”, vertelt Sikes. Hij deed een belronde langs zijn collega-telers om het aanmelden in groepsverband te bespreken. “De reacties waren
Kooktheater met videoscherm. De door de tv-koks bereide gerechten worden uitgedeeld aan de aanwezigen.
Op een groot videoscherm boven de demonstratiekeuken werd de bereiding van het recept in een filmpje getoond. Verder kregen de bezoekers bij binnenkomst in het kooktheater een folder uitgereikt met aan de voorzijde informatie over de gezonde eigenschappen van champignons en aan de achterzijde het champignonrecept. Annemieke Bouwmeester van de Mushroom Promotion Foundation (MPF): “Gezien het publiek hebben we gekozen voor een recept met een culinair tintje, dat tegelijkertijd wel eenvoudig te bereiden is. Het recept is speciaal ontwikkeld door de in Duitsland bekende tv-kok Stefan Wiertz.”
“Daarmee bedoel ik dat we liever een wat kleiner publiek bereiken dat echt geïnteresseerd is in koken met champignons dan een grote groep die vooral naar een consumentenbeurs komt om te grabbelen en gratis boodschappen te doen. Het gaat ons om het effect, namelijk extra consumptie van champignons, en niet om de hoeveelheid folders die we uitdelen.”
Eat&Style is een jaarlijkse consumentenbeurs voor culinair genieten, waar bezoekers in contact komen met de nieuwste keuken- en kooktrends. De beurs vond in november achtereenvolgens plaats in München, Keulen en Stuttgart. Het evenement trekt in totaal ongeveer 85.000 bezoekers. Vorig jaar was de MPF alleen in Keulen aanwezig en dit jaar op alle drie de locaties. Bouwmeester: “Wat de Eat&Style voor ons extra aantrekkelijk maakt, is dat er ook veel media aanwezig zijn. De spin-off is dus breder dan alleen het publiek dat naar de beurs komt.”
Echte interesse
4
Online Als hij gecertificeerd is, zet Sikes het certificaat direct online op zijn website www.boergerard.nl. “Zo kan iedereen zien dat we actief afstand nemen van arbeidsconstructies die het imago van onze sector en onze producten beschadigen. We laten aan de buitenwereld zien dat we onze zaken goed voor elkaar hebben en dat we niks te verbergen hebben.” Godert Tegelberg, directeur van Lutèce, stelt het bijzonder op prijs dat de telers zich gezamenlijk hebben aangemeld. “Het is van levensbelang voor de hele sector dat er een einde komt aan de slechte beeldvorming over de Nederlandse champignonteelt en de oneerlijke concurrentie door oneigenlijke arbeidsconstructies. We steunen de verdere ontwikkeling van Fair Produce dan ook van harte en zijn blij dat de snijders die aan Lutèce leveren, zich gezamenlijk hebben gemeld bij de Stichting Fair Produce.”
Kruidenier ook over op Fair Produce Na C1000, DeliXL en Coop heeft ook Kruidenier Foodservice de keuze gemaakt voor de verkoop van Fair Produce champignons. Hiervoor is het bedrijf een samenwerking aangegaan met Kanters Paddestoelen, dat zowel de keurmerken Milieukeur als Fair Produce mag voeren. Kruidenier Foodservice wil haar klanten kwaliteitsproducten garanderen met een eerlijke prijs. “Wij willen af van producenten die hun product onder de prijs aanbieden en hun plicht van een faire beloning ontduiken”, aldus Peter Kruidenier van Kruidenier.
Drie locaties
Bouwmeester vertelt dat de MPF met deelname aan de Eat&Style op kwalitatieve bezoekers mikt in plaats van kwantitatieve bezoekers.
eigenlijk meteen positief. De meesten zeiden na één zin al ja.” Als lid van de vakgroep Paddenstoelen van ZLTO is Sikes intensief betrokken bij de discussies rond Fair Produce. “Zeker voor snijders is het makkelijk om Fair Produce als irrelevant te bestempelen. Tegelijkertijd is het wel zo dat we als hele Nederlandse champignonsector negatief in het nieuws zijn over arbeidsomstandigheden en loonbetaling. Dus ook als snijders moeten we ons verdedigen. Zodra we gecertificeerd zijn, hoeven we daar geen woorden meer aan vuil te maken.”
De receptflyer die de deelnemers aan het kooktheater kregen uitgereikt.
5
kort nieuws
column
Scherpe daling aantal champignonbedrijven
Toekomst
In 2012 daalde het aantal champignonbedrijven met 18 procent tot 131 bedrijven. Dat meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek half november. In 2011 waren er nog 160 champignontelers actief. Sinds 2000 is het aantal bedrijven met 70 procent gedaald. Ook het totale teeltoppervlak daalde in 2012. De daling bedroeg 5 procent. In 2011 was het teeltareaal nog 697.000 vierkante meter en dit jaar werd in totaal 665.000 vierkante meter beteeld. Sinds 2000 is het teeltoppervlak van champignons met 30 procent afgenomen. Ondanks het slinkende teeltoppervlak zit er volgens CBS-econoom Peter Hein van Mulligen nog steeds groei in het aantal kilo’s dat Nederlandse champignontelers jaarlijks aan oogst binnenhalen. “Maar dat betekent niet dat de sector het niet moeilijk heeft. Waarschijnlijk was de opbrengst zonder de opkomst van Polen en Oekraïne veel hoger geweest’’, aldus de CBS-econoom.
Beste leden, medewerkers en relaties,
Bron: bnr.nl, 19-11-2012
Lutèce wint publieksprijs Hersenbokaal Lutèce heeft op 20 november de publieksprijs van de Hersenbokaal gewonnen. Op de vijf genomineerden werden in totaal ruim 3000 stemmen uitgebracht. De Hersenbokaal is een jaarlijkse prijs voor werkgevers die zich inspannen om werknemers met een hersenaandoening aan het werk te houden. De prijs werd uitgereikt aan Huub Lemmen en Jan van de Pas van Lutèce tijdens een minisymposium in Arnhem onder leiding van Rob Trip (NOS). Bij de prijs hoort een geldbedrag van 5.000 euro, dat besteed mag worden aan een zelfgekozen project ten behoeve van de re-integratie van mensen met een hersenaandoening.
Huub Lemmen Huub Lemmen heeft Lutèce aangemeld voor de Hersenbokaal. Hij werkt en werkte bij Lutèce als heftruckchauffeur. In maart 2010 kreeg hij een herseninfarct met spraakproblemen en een halfzijdige verlamming als gevolg. Ondanks het feit dat hij alles opnieuw moest leren, wilde hij graag terug naar zijn werkplek. Lemmen: “Ik heb alle medewerking gekregen om na mijn herseninfarct te re-integreren. Mijn leidinggevende, Jan van de Pas, heeft in overleg met de afdeling P&O en Jobstap passend werk voor me gevonden. Ik heb nu Velden als vaste standplaats en werk vijf dagen van vijf uur. Ook heb ik samen met een jobcoach voorlichting gegeven aan mijn collega’s, waardoor zij begrijpen dat ik wel eens moe ben en er even tussenuit moet. Ik waardeer het enorm dat ik nog kan en mag werken!” Huub Lemmen, werkzaam als heftruckchauffeur bij Lutèce
Keuringsdienst van Waarde onderzoekt champignonteelt Op 20 en 27 december staat het KRO-programma Keuringsdienst van Waarde in het teken van de champignonteelt. De programmamakers houden de arbeidsomstandigheden op Nederlandse kwekerijen tegen het licht. Ook het keurmerk Fair Produce komt aan bod. De afleveringen zijn te zien op donderdag 20 en 27 december om 20.25 uur bij de KRO op Nederland 3.
6
Als nieuwe voorzitter van CNC U.A. zou ik u in deze column willen meenemen naar de toekomst. Natuurlijk, het heden is belangrijk. Maar we moeten ook verder de toekomst in kijken. Zoals het Accenturerapport van enkele jaren geleden aangaf, kan onze mooie sector niet overleven als er niets verandert. Er zijn bedreigingen vanuit de landen om ons heen, en zeker is dat de wijze waarop wij in Nederland ons product vermarkten niet goed is. Er wordt dan in eerste instantie misschien gedacht aan de zorgelijke situatie op de versmarkt. Maar ook in de conserventak zijn er bedreigingen van grote voorraden in andere Europese landen en het koersrisico van de dollar, nu we steeds meer exporteren naar dollarlanden. Om ook in de toekomst bestaansrecht te hebben, zullen we op zoek moeten naar structurele oplossingen. We weten allemaal dat initiatieven in de versmarkt hoogstnoodzakelijk zijn en we zijn dan ook volop betrokken bij Fair Produce en de ontwikkeling van een model waarmee telers champignons beter tot waarde kunnen brengen.
Het is toch niet te geloven dat de telers in het meest ontwikkelde champignonland ter wereld de laagste opbrengstprijs ontvangen? De bedrijven die de grenzen opzoeken van de mogelijkheden om de oogstkosten te verlagen, maken het de goedwillende bedrijven wel erg moeilijk. Daar verbetering in bewerkstelligen is van het grootste belang voor onze leden en uiteindelijk ook voor de bedrijven van C4C Holding. De C4C-groep is volop bezig om de juiste wegen te zoeken naar een goede toekomst voor ons allemaal, in ons én uw belang. Dat is een grote uitdaging. Het betekent investeren en na de laatste magere jaren is daar niet zo veel ruimte voor. Tijdens de laatste bijeenkomst van de Centrale Kringcommissie, begin november, ontstond er al een goede discussie over, die zeker een vervolg zal krijgen. De klankbordfunctie van deze Centrale Kringcommissie heeft voor ons grote waarde en helpt ons bij het bepalen van de juiste koers. Wij zullen in de komende periode plannen aan u voorleggen zodra we deze zorgvuldig hebben ontwikkeld. We vragen u dan als leden om met ons mee de toekomst
in te kijken en ons daarin, ook vanuit het belang van uw eigen bedrijf, te steunen. We rekenen op u! De feestdagen staan weer voor de deur en ik wil deze column besluiten met u allen zeer prettige dagen toe te wensen. Ik hoop bovenal dat 2013 een jaar wordt waarin we beslissingen durven nemen voor een betere toekomst voor onze sector!
Cor Beerepoot Voorzitter CNC
C4C wenst u prettige feestdagen en een gelukkig, gezond en ondernemend 2013 7
bedrijfsreportage
Wim Janssen, EMA Champignon:
‘Kwaliteit wint altijd’
EMA Champignon (Wim Janssen) en CNC Welke producten neemt u af van CNC Grondstoffen? “Compost en dekaarde. Ook laat ik de champignoncellen vullen door CNC Grondstoffen.” Sinds wanneer bent u lid van de coöperatie CNC? “EMA Champignon is opgericht in 1995 en sindsdien ook lid van CNC.” Wat doet CNC goed? “De kwaliteit van de compost voor kastanjechampignons is goed en constant; hierover ben ik heel tevreden.” Waar liggen verbeterpunten voor CNC ? “Af en toe mag iets meer daadkracht worden getoond. Wanneer ik een vraag heb met betrekking tot wijziging van het vulschema, zou ik daar graag sneller antwoord op krijgen.”
EMA Champignon is verre van een doorsnee kwekerij. Alleen al omdat het bedrijf midden in het centrum van Xanten, een stad aan de zuidoever van de Duitse Niederrhein, ligt. “Geen gebruikelijke locatie voor een champignonkwekerij. Maar gelukkig is er geen sprake van problemen met de omgeving; vooral ook omdat de transportbewegingen met name ’s ochtends vroeg plaatsvinden”, zegt Wim Janssen. Hij is sinds zes jaar bedrijfsleider bij EMA en kreeg de liefde voor de champignonteelt met de paplepel ingegoten; Wim’s vader was vroeger hoofd van het dekaardebedrijf van CNC in Milsbeek. Niet alleen de locatie, maar ook de historie van de kwekerij is bijzonder. Tot eind jaren zeventig herbergde het karakteristieke pand namelijk een betonfabriek. Toen de betonbranche in de problemen raakte, besloot de toenmalige eigenaar over te stappen naar de teelt van champignons. In de fabriek werden 21 teeltcellen van 340 m2 gebouwd. “De voormalige fabriekseigenaar oogstte hier champignons tot midden jaren negentig”, weet Janssen. “Toen heeft Hans Deckers van Rheinland Champignons - één van Duitsland’s grootste handelsbedrijven in champignons - de kwekerij overgenomen.”
8
Foto’s: Steef Croonen
Bij EMA Champignon in Xanten, onderdeel van het Duitse handelsbedrijf Rheinland Champignons, vormt kwaliteit de belangrijkste drijfveer. Onder leiding van Wim Janssen werd de afgelopen jaren grote vooruitgang geboekt in productkwaliteit, maar ook wat betreft ziektedruk en productie. Met deze wapenfeiten op zak is EMA Champignon klaar voor de toekomst.
Reactie planning CNC: “Het wijzigen van een vulschema heeft gevolgen voor onze productie en logistiek en kan ook gevolgen hebben voor de vulschema’s bij andere telers. Voordat we ingaan op een verzoek, moeten we dus eerst goed kijken wat de consequenties zijn. Tegelijkertijd zien we wel mogelijkheden om op dit punt onze klantgerichtheid nog verder te verbeteren. Binnen het verbeterprogramma Move to Improve zijn er op dit vlak initiatieven.”
Van wit naar bruin Wat betreft omvang is er de afgelopen jaren weinig veranderd op de kwekerij; EMA Champignon telt nog steeds een totaaloppervlak van 7140 m2. Op het gebied van teelt, productie en kwaliteit is echter veel vooruitgang geboekt. Dit begon in 2009, met de overstap van witte champignons naar kastanjechampignons. “Rheinland Champignons, dat ons product levert aan met name Duitse retailketens, signaleerde een sterk toenemende vraag naar bruine champignons. Daar zijn we op ingesprongen”, vertelt Janssen. “Dit bracht veel veranderingen met zich mee, onder meer wat de oogst betreft. We moesten twee maal daags gaan oogsten, daarnaast mochten er geen ‘reuzen’ meer worden geplukt.” Ook in het teeltschema werden de nodige aanpassingen doorgevoerd. Werd aanvankelijk een zeven weken-schema gehanteerd, later stapten Janssen en zijn team over naar een vijf weken-schema en eind 2010 zelfs naar een vier wekenschema. “Op deze manier is de teelt beter ziektevrij te houden in een oudere kwekerij als deze. We hebben forse vooruitgang geboekt wat betreft ziektedruk en gebruiken vandaag de dag
geen gewasbeschermingsmiddelen meer. Daarnaast is de productie fors omhoog gegaan: toen ik hier in 2006 kwam werken, oogstten we 28 ton per week en inmiddels is dat opgelopen tot 40 ton. Overigens proberen we onze productie zoveel mogelijk af te stemmen op de vraag vanuit de markt: in de zomer vullen we bijvoorbeeld minder cellen. We proberen zo flexibel mogelijk te zijn!”
Kwaliteit loont Kwaliteit is volgens Janssen echter de belangrijkste leidraad binnen het bedrijf; EMA Champignon wil alleen maar topkwaliteit champignons afleveren. “Door de aanpassingen in het teeltschema en het feit dat we hierdoor geen derde vluchten meer hebben, is de gemiddelde kwaliteit verder omhoog gegaan. We bieden nu voornamelijk de sortering ‘middel’ van de eerste kwaliteit aan. Een champignon die niet mooi rond is, gaat naar de conservenindustrie. Daar zijn we heel streng in!” Deze aanpak werpt volgens Janssen duidelijk zijn vruchten af. “Diverse Duitse winkelketens presenteren onze champignons onder een premiumlabel. Daarnaast pakt de markt de productie-
toename van de laatste jaren zeer goed op. Dat geeft aan dat kwaliteit wel degelijk loont!”
Kwekerij met karakter Na de grote stappen voorwaarts van de afgelopen jaren is de rek er inmiddels uit, geeft Janssen aan. “Op alle vlakken is het maximale bereikt. Met onze huidige werkwijze en kwaliteit kunnen we de komende jaren vooruit. En we hebben goede hoop dat de vraag naar ons product nog verder zal stijgen. Ik blijf me in ieder geval voor meer dan 100 procent inzetten; hoewel ik in loondienst ben, voelt EMA als mijn eigen bedrijf. Mijn ziel en zaligheid ligt in deze kwekerij - het is echt een kwekerij met karakter.” Tot slot: hoe ziet Wim Janssen de toekomst van de West-Europese pluksector? “Hier in Duitsland is de vraag naar verse champignons groeiende. Bijkomend voordeel voor de Duitse champignonbranche is dat de Duitser het liefst een product uit eigen land wil. Nederland is daarentegen echt een exportland; dat is een lastiger verhaal. Maar ook hier denk ik dat telers, wanneer ze kwaliteit leveren, heel ver kunnen komen. Ook in dit geval geldt dat kwaliteit altijd wint.”
9
actueel
coöperatie
Uitgelicht:
De Centrale Kringcommissie Leden van de Centrale Kringcommissie • Peter van Asseldonk • Ruud van Asseldonk • Jan Goesten • Eric Heestermans • Han van Hemert • Siebert van Hooft • Frank van Hooijdonk • John Jacobs • Jasper Kanters
• Bert Kemmeren • Johan van Namen • Leon van den Oord • Ad Peffer • Mark Smits • Gerard Sikes • Gerard Thijssen • Coen Verkooijen • René Voet
CNC Exotic Mushrooms vierde jaar op rij FD Gazelle CNC Exotic Mushrooms behoort voor het vierde jaar op rij tot de snelst groeiende bedrijven van Nederland. Ondanks de economisch mindere tijden, is het bedrijf de afgelopen drie jaar maar liefst 67% in omzet gegroeid. Ieder jaar stelt het Financieele Dagblad (FD) een lijst op van de snelst groeiende bedrijven in Nederland; de FD Gazellen. Dit zijn ondernemingen die gemiddeld 20% omzetgroei of meer hebben gerealiseerd over de afgelopen drie jaar. CNC Exotic Mushrooms, een dochterbedrijf van CNC Grondstoffen, is opnieuw een van de leden van dit selecte gezelschap. Het bedrijf produceert hout- en compostsubstraten voor de teelt van onder andere shiitakes, koningsoesterzwammen, bundelzwammen en amandelpaddenstoelen.
Groei in balans coöperatiestrategie doorlopen. Daarin was aandacht voor onder andere interview- en presentatietechnieken, ledenbeleid, acquisitiebeleid, financiering en internationale ontwikkelingen. Ook heeft toen een excursie naar Polen plaatsgevonden.” De Centrale Kringcommissie heeft momenteel 18 leden en komt twee tot drie keer per jaar bij elkaar in Rosmalen. De leden van de Centrale Kringcommissie worden tijdens de kringcommissie-vergaderingen benoemd op voordracht van de zittende leden.
Bert Rademakers, directeur CNC Exotic Mushrooms: “Ik vind het een eer dat ik ook dit jaar deze prijs in ontvangst heb mogen nemen. Een woord van dank aan de telers die substraat bij ons afnemen, is daarbij op z’n plaats. Want zij zijn degenen die exotische paddenstoelen succesvol in de markt zetten. Naar de toekomst kijkend, hoop ik dat de groei van de productie van exotische paddenstoelen in balans blijft met de groei van de consumptie. Dat is noodzakelijk voor een economisch gezonde prijsvorming.”
Dicht op het vuur Champignonteler Frank van Hooijdonk uit Bavel vindt het als lid van de Centrale Kringcommissie interessant om een kijkje te krijgen in de keuken van C4C. “Tijdens de vergadering van begin november hebben we bijvoorbeeld uitgebreid stilgestaan bij de financiële positie en strategie van C4C. Ik stel het op prijs dat we daarover geïnformeerd worden en van gedachten kunnen wisselen met de directie en de Raad van Commissarissen.
De Centrale Kringcommissie bestaat uit een selecte groep CNC-leden. Samen vormen zij een klankbord voor het coöperatiebestuur en de Raad van Commissarissen van C4C Holding. Ook krijgen de leden van deze commissie de kans zich persoonlijk en bestuurlijk te ontwikkelen.
vertelt Cor Beerepoot, coöperatievoorzitter van CNC. “Zo zijn we beter in staat om de ledenbelangen mee te laten wegen bij het nemen van strategische keuzes.” Bevoegdheden heeft de Centrale Kringcommissie niet: het nemen van officiële besluiten is voorbehouden aan de algemene ledenvergadering, het bestuur en de Raad van Commissarissen.
Persoonlijke groei De Centrale Kringcommissie heeft een belangrijke rol als sparringpartner. “Als bestuur en Raad van Commissarissen hebben we de behoefte om een aantal leden mee te nemen in de strategie en een klankbord te hebben omtrent zaken die op ons pad komen”,
10
Om hun taak goed uit te voeren, krijgen de leden van de Centrale Kringcommissie de kans om opleidingen en trainingen te volgen. Beerepoot: “In 2009 en 2010 heeft de Centrale Kringcommissie bijvoorbeeld een uitgebreid opleidingstraject
Eric Heestermans: ‘De Centrale Kringcommissie zit dicht op het vuur’ Ook de cursus balanslezen die Simon Hoenderop van C4C en Jan Hendrikx van Ernst & Young dit jaar gegeven hebben, vond ik bijzonder de moeite waard.” Volgens champignonteler Eric Heestermans uit Ulvenhout zit de centrale kringcommissie dicht op het vuur. “Je zit bovenop het nieuws en kunt erover meepraten. Voordat onderwerpen op de agenda staan bij de kringvergaderingen en de algemene ledenvergadering, zijn ze eerst met ons besproken.”
11
actueel
r&d
Kwekerij Van de Vorle opent Paddenstoelenhuis
Champignons die tegen een stootje kunnen Iedereen die wel eens champignons koopt in de supermarkt, weet dat deze er helaas niet altijd even mooi uit zien. Dat kan komen doordat ze te lang hebben gestaan of slecht zijn gekoeld. Ook is de kans groot dat de verkleuring (mede) wordt veroorzaakt doordat champignons bijzonder stootgevoelig zijn.
Op 9 november hebben René en Marja van de Vorle uit Berghem een bijzonder ontvangstgebouw bij hun kwekerij geopend: Het Paddenstoelenhuis. ‘De huiskamer van ons bedrijf’ noemt Marja van de Vorle het stijlvolle pand. Het Paddenstoelenhuis is bedoeld voor kookworkshops, boerderijeducatie, bedrijfsuitjes, vergaderingen en bijeenkomsten. “Kookworkshops kunnen we verzorgen voor maximaal 30 personen en als vergaderlocatie is het Paddenstoelenhuis voor 50 tot 60 personen geschikt”, vertelt Marja van de Vorle. Het gebouw is ontworpen door architectenbureau Mulders vandenBerk uit
Amsterdam. “De samenwerking met dit architectenduo is tot stand gekomen via het project ALFA-bouw van de provincie Noord-Brabant. Dit project richtte zich op het verhogen van de ontwerpkwaliteit van gebouwen in het buitengebied.” Bij de bouw zijn innovatieve materialen gebruikt. “De buitenzijde van Het Paddenstoelenhuis is bijvoorbeeld opgetrokken uit een nieuw type betonsteen, waarin marmergranulaat is verwerkt. Dit geeft een mooie glinstering in de zon. Ook is het gebouw voorzien van een energiezuinige warmtepomp.”
Nederland verkeert qua oogstkosten voor verse champignons in een nadelige positie ten opzichte van landen in Oost-Europa. Vergaande mechanisatie van oogstarbeid kan dus een grote bijdrage leveren aan een betere concurrentiepositie van Nederlandse telers. Maar hoe kun je de oogst en de verwerking van champignons voor de versmarkt mechaniseren, terwijl champignons bijzonder gevoelig zijn voor verkleuring na stoten of kneuzen? Met die vraag zijn Bromyc en Lutèce (beide onderdeel van C4C Holding) en een aantal andere partijen, te weten het Productschap Tuinbouw, Banken Champignons, The Greenery, Sylvan en WEBE-systems, naar onderzoekers van Wageningen Universiteit gestapt. Eind 2008 is een onderzoeksproject van start gegaan. Het vierjarige project richt zich op de ontwikkeling van kneusongevoelige champignonrassen die zich lenen voor de mechanische oogst. Wim Arts, R&D’er bij C4C Holding: “Met dit onderzoek leggen we de lat hoog. We willen hiermee duidelijk aangeven in welke richting we willen doorstoten.”
Monnikenwerk De onderzoekers zijn begonnen met het ontwikkelen van een methode om kneuzing en verkleuring van champignons objectief te meten. Vervolgens is een groot aantal commerciële en wilde champignonrassen met elkaar vergeleken wat betreft mate van verkleuring als gevolg van kneuzing. “Doordat gelijktijdig
is gekeken naar de genen en de stoffen in de champignon die deze gevoeligheid veroorzaken, heeft dit gedeelte van het onderzoek geleid tot meer inzicht in de moleculaire en biochemische achtergrond van verkleuring”, vertelt Arts. Vervolgens is gestart met het kruisen van diverse rassen om zo nieuw uitgangsmateriaal te produceren. Arts: “Dat laatste is monnikenwerk. Het is hierbij de kunst om de goede eigenschappen van de bestaande rassen te behouden en tegelijkertijd verminderde kneusgevoeligheid in te kweken.“
Spannend Inmiddels is nieuw uitgangsmateriaal beschikbaar. “Nu is het moment aangebroken om onder praktijkomstandigheden te toetsen in hoeverre daadwerkelijk een grotere ongevoeligheid voor verkleuring is verkregen. De komende maanden zijn dus erg spannend”, vertelt Arts. “Als alles goed gaat en de resultaten veelbelovend zijn, kunnen op basis van het uitgangsmateriaal een of meerdere nieuwe commerciële rassen ontwikkeld worden. Rassen waarmee in de toekomst zowel de champignon zelf als de Nederlandse verssector economisch minder stootgevoelig wordt. Daar gaan we voor!” Het project wordt gefinancierd door de in dit artikel genoemde bedrijven en organisaties en daarnaast voor een belangrijk deel door de Rijksoverheid via het technologisch topinstituut TTI Groene Genetica.
Onderscheidend zijn Met de opening van Het Paddenstoelenhuis zetten René en Marja in op schaalvergroting van hun nevenactiviteiten. “We ontvingen al schoolklassen op ons bedrijf en hielden al af en toe kookworkshops. Nu kunnen we professioneler aan de slag en zijn we bovendien in staat om de markt van bedrijfsuitjes en vergaderlocaties aan te boren.” Het Paddenstoelenhuis komt voort uit de vernieuwingsdrang van de kwekers. “Voor iedere ondernemer is het belangrijk om naar de toekomst te kijken. Voor ons is meer en groter niet voor de hand liggend; we kiezen bewust voor iets nieuws. Bovendien vinden we paddenstoelen helemaal geweldig. Met dit initiatief maken we dus de perfecte match tussen onze wens om onderscheidend te zijn en onze passie voor paddenstoelen.” Kijk voor meer informatie op www.hetpaddenstoelenhuis.nl
12
Objectieve meting van de stootgevoeligheid van champignons
13
sales
thuis bij...
Lutèce en FLM doen goede zaken op SIAL
Wendy Verbruggen van Verbruggen Paddenstoelen:
‘In de tuin doe ik nieuwe energie op’
Wendy Verbruggen uit Erp runt samen met haar man John een uniek bedrijf: het echtpaar teelt biologische oesterzwammen in de kleuren grijs, geel en roze. Wendy werkt volop mee op de kwekerij, maar maakt ook tijd vrij voor andere dingen. Zo is ze druk met de opvoeding van de kinderen én besteedt ze de nodige uurtjes aan haar eigen hobby’s. Tuinieren is zonder twijfel Wendy’s grootste passie.
SIAL - één van de grootste levensmiddelenbeurzen ter wereld vond van 21 tot en met 25 oktober plaats in Parijs. De beurs telde ongeveer 5600 exposanten en trok ruim 150.000 bezoekers. “Als marktleider in conservenchampignons mag Lutèce niet ontbreken op deze tweejaarlijkse beurs”, zegt Daan Opheij, medewerker marketing bij Lutèce. “De SIAL trekt veel inkopers van grote retail- en foodservice-organisaties, van over de hele wereld. Hierdoor vormt de beurs een ideale gelegenheid om bestaande klanten te ontmoeten, maar ook om nieuwe contacten te leggen.”
Smartpack als eyecatcher In de stand stonden drie opvallende zuilen met de thema’s Innovation, Sustainability en Experience. “Innovation was het hoofdthema; hiermee wilden we benadrukken dat Lutèce
14
meegaat met de ontwikkelingen in de markt en continu aan nieuwe producten werkt”, zegt Opheij. “Binnen dit thema schoven we de smartpack, onze nieuwe stazak voor champignons, prominent naar voren. Hier was veel belangstelling voor; inkopers van over de hele wereld gaven aan zeer geïnteresseerd te zijn in deze stazakken.” De zuil rondom het thema Sustainablity focuste onder meer op het Fair Produce-keurmerk, op tracking & tracing en op energiereductie. “Hiermee wilden we benadrukken dat deze items onze aandacht hebben”, zegt Opheij. “En met de Experience-zuil refereerden we aan onze rijke en ambachtelijke historie.”
Buitenmens “Daarnaast ben ik een echt buitenmens. Ik ga graag een eind wandelen met de hond en ben ook veel in de tuin te vinden. We hebben een grote tuin, met veel gras, perkjes en natuurlijk de nodige speeltoestellen voor de kinderen. Ik vind het heerlijk om hier te schoffelen, te harken, plantjes te poten, et cetera. Dit is totaal iets anders dan achter de computer zitten of op het bedrijf bezig zijn en de ideale manier om je hoofd leeg te maken. In de tuin doe ik nieuwe energie op!”
Belangstelling vanuit VS Zakelijk gezien was de beurs een groot succes voor Lutèce. Volgens Opheij brachten veel bestaande klanten een bezoek aan de stand, daarnaast werden een heleboel nieuwe contacten gelegd. Met name met foodservice-organisaties in de VS. “De grote Amerikaanse belangstelling in Europese champignons is vooral een gevolg van de teruglopende Chinese export en de gunstige dollarkoers. We hebben onze nieuwe contacten inmiddels voorzien van offertes en monsters. En al meteen na de beurs hebben we enkele concrete orders kunnen schrijven. Ook FLM heeft de nodige interessante contacten gelegd. Al met al was deze editie van de SIAL zeer succesvol!”
Uitbreiding tuin
Foto: Steef Croonen
Lutèce en FLM Foodingredients hadden dit jaar voor het eerst een gezamenlijke beursstand op de SIAL in Parijs, een beurs gericht op foodproducten en -innovaties. Voor beide bedrijven verliep de beurs succesvol: naast het onderhouden van bestaande klantrelaties, werden ook veel nieuwe contacten gelegd. Bij Lutèce resulteerde dit al meteen in concrete orders, met name vanuit de VS.
“Onze oesterzwammenkwekerij is in de loop der jaren ook echt mijn ding geworden. Ik werk minimaal 30 uur per week op de kwekerij; ik doe de administratie en verricht de nodige hand- en spandiensten. Daarnaast stippel ik samen met John de toekomstige koers van ons bedrijf uit. Eigenlijk sta ik met de kwekerij op en ga ik ermee naar bed. Maar het bedrijf is zeker niet het enige in mijn leven! Ik besteed veel tijd aan de opvoeding van onze drie kinderen en ook het huishouden slokt behoorlijk wat uurtjes op. Daarnaast heb ik mijn eigen dingen; dat heb ik nodig om mezelf weer op te laden. Zo ga ik elke dinsdagochtend sporten bij een fitnesscentrum in de buurt, ook spreek ik op zondag regelmatig af met vriendinnen. Onder het genot van een kop koffie nemen we samen de laatste nieuwtjes door.”
“We zijn onze tuin nu een stukje aan het uitbreiden en ik ben druk bezig om hier schetsen voor te maken. Om inspiratie op te doen, blader ik graag een tuinboek door. Waarschijnlijk wordt dit nieuwe stukje tuin eenvoudig en ruimtelijk van opzet, met voldoende ruimte voor een terras en speeltoestellen en voor kleurrijke bloemen. Ik houd vooral van hortensia’s en rozen. Overigens vind ik het niet alleen leuk om in de tuin te werken, maar ook om er te ontspannen. Dat hoeft niet lang te zijn; met zijn allen koffie drinken op het terras is al op en top genieten!”
15
kerstrecept
Luxe paddenstoelenpaté op crostini Amuse of voorgerecht voor 4 personen
Ingrediënten
Bereidingswijze
20 g gedroogde paddestoelen 25 g boter 100 g wildzwijn- of kalkoenham 170 g (uitlekgewicht) schijfjes champignons 2 teentjes knoflook, fijngehakt 2 el cognac 2 tl verse dille 3 el slagroom 2 gemalen jeneverbessen 3 el grof gehakte peterselie paar druppels truffelolie 1 klein stokbrood, in plakken peper en zout
Week de gedroogde paddestoelen 2 uur in een kom met heet (niet kokend) water. Laat de geweekte paddestoelen uitlekken en bewaar 2 eetlepels van het weekvocht.
Smelt de boter in een grote koekenpan en bak de ham met de champignons bruin. Pers de knoflook erboven uit en bak deze 1 minuut mee. Voeg de geweekte paddestoelen en het weekvocht toe en bak al roerend gedurende 8 minuten. Schenk de cognac erbij en bak nog 2 minuten. Haal de pan van de warmtebron en laat het mengsel 10 minuten afkoelen. Doe het in een keukenmachine en voeg dille, slagroom, gemalen jeneverbessen en peterselie toe. Pureer tot een paté en breng op smaak met peper en zout en een paar druppels truffelolie. Zet de puree afgedekt in de koelkast om op te stijven. Rooster de plakjes stokbrood goudbruin en besmeer of bespuit ze met de champignonwildpaté. Garneer eventueel met een paar gebakken schijfjes champignon en een takje dille.
Colofon Champignonswerk is een uitgave van de Coöperatieve Nederlandse Champignonkwekersvereniging U.A. en verschijnt vier keer per jaar.
Redactie Aad Albers (C4C), Anne Rottink (C4C), Cor Beerepoot (CNC) Manon Meijers (Lutèce), Ank van Lier (freelance redacteur) Productie Ontwerpbureau SIS, Nijmegen Drukwerk SHD Grafimedia, Swalmen Overname van artikelen is toegestaan na goedkeuring van CNC U.A. en met bronvermelding.
CNC U.A. Postbus 13 6590 AA Gennep T 0485 516541 F 0485 517823 E
[email protected]
CNC U.A. is 100% aandeelhouder van C4C Holding. De volgende bedrijven zijn onderdeel van C4C Holding: CNC Agricompost B.V. CNC Grondstoffen B.V.
CNC Exotic Mushrooms B.V.
CNC Middelharnis B.V.
CNC Holpol B.V.
CNC Quality Products Sp.z o.o.
AMCO B.V.
Lutèce B.V.
FLM Foodingredients Holding B.V.
pluQ B.V.
