VPW info nl. VPW Nederland. Collegiaal beraad als leerschool. Samen de kwaliteit van ons werk verhogen

VPW info nl •

2008 nummer 2

Kwartaalblad van VPW Nederland Beroepsvereniging van r.-k.pastores Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht • T 030 293 33 15 E [email protected] • W www.vpwinfo.nl

Samen de kwaliteit van ons werk verhogen

Collegiaal beraad als leerschool

VPW Nederland Beroepsvereniging van r.- k. pastores

colofon

•

VPWinfo.nl is het kwartaalblad van VPW Nederland, Beroepsvereniging van r.-k.pastores. ISSN 1574-9916. Nr. 2, juli 2008.

VPWinfo.nl

Orthodox katholiek Zoals bekend ben ik een orthodox katholiek met een voorliefde voor woorden die ooit belangrijk waren, maar nu niet meer klinken. Zoals ‘gewoonte’, waarmee we in de ledenvergadering aan de slag zijn gegaan met Rein Brouwer: theologische reflectie over artefacten, die het levende geloof belichamen. Incarnatie is ook zo’n woord, dat overigens weer terugkeert. Een ander woord is ‘wijdingstitel’. Sinds de grote concilies is er in de kerk een verbod op de absolute wijding. Een wijding los van een concrete functie. De pastorale functie bepaalt voor wie en waar iemand zijn wijdingsbevoegdheid uitoefent: wijdingstitel. Niet de priester gaat voor in de eucharistie in de parochies, maar de pastoor of degene die hij daarvoor gevraagd heeft. Maar die gedachte verdwijnt uit het zicht, zelfs van de bisschoppen. Hun brief over de eucharistie richten zij niet aan de pastoors, maar aan de priesters. Mocht een priester in een parochie aanwezig zijn, waar hij niet benoemd is, dan vinden de bisschoppen het niet gek, als hij daar voorgaat in de eucharistie. Dus, als een aantal mensen een aardige priester vindt en in diens levensonderhoud voorziet, dan heeft hij geen bisschoppelijke benoeming nodig om de sacramenten te bedienen, zijn wijding volstaat. De bisschoppen ondermijnen zo hun eigen bevoegdheden. Dat is een zorgelijke ontwikkeling. Met het uit handen geven van hun eigen gezag lijken de bisschoppen ook steeds minder te zeggen te hebben. Toen ik begon als voorzitter had ik de hoop dat bisschoppen en VPW elkaar wat te melden hadden. Nu wordt het steeds duidelijker dat als wij niet spreken het wel heel stil wordt in onze kerk. We doen ons best om de goede toon te blijven vinden. Ik wens jullie een mooie zomer.

• Redactie VPWinfo.nl M. Bijleveld (redactiesecretaris), N. Bulter (hoofdredacteur), D. Gies, N. Morpey, J. van Lente (ontwerper). • Redactiesecretaris Marije Bijleveld, Postduifstraat 7, 6227 AZ Maastricht, T 043 - 361 89 03, E [email protected] • Secretariaat Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht, T 030 - 293 33 15, E [email protected] W www.vpwinfo.nl

Organisatie VPW Nederland • Secretariaat VPW Nederland N. Bulter (beleidsmedewerker) L. Westerveld (secretaresse) Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht, T 030 - 293 33 15. • Dagelijks bestuur R. Braakhuis, Kenyadreef 2, 3564 CM Utrecht, 030 - 273 12 06(w), 030 - 261 14 34 (pr), C. van Beek, Schrijnwerkerstraat 20, 4813 LT Breda, 076 - 520 49 26, L. Epskamp, Vossenberg 9, 4847 AT Teteringen, 076 - 581 03 31, P. Gabriël, Zwolse Anjer 8, 2631 SR Nootdorp, 015 - 310 89 36. • Bestuur C. van Beek, R. Braakhuis, E. Claassens-Wanders, E.J. van Dijl, L. Epskamp, P. Gabriël, M. Th. v.d. Loo, L. Mesman, W. Paassen, J. van Rooij, J. van Sante, J. Siemons, K. Tolboom. • Financiële administratie H. Kroon. • Landelijke Commissie Pastoraat en Opleiding (LCPO) N. Bulter, L. Epskamp, J. Körver, J. Lamberts, D.Mulder, J. Rens, M. Scherer-Rath. • Landelijke Kommissie Rechtspositie (LKR) N. Bulter, J. Deckers, S. van Diepen, S. Draisma, G. Kester, T. van de Rijken, wko, P. van Schagen. • Tuchtcollege W. Blezer-van der Walle, R.J. Bunnik (secr), R.G.W. Huysmans, A.P.H. Meijers (vz), J.W. Nibbelke, Chr. Nolet, K.W. Walf. • Website P. Gabriël, webmaster.

Verzoek aan onze leden! Als er iets verandert in uw gegevens wilt u dan zo vriendelijk zijn dit door te geven aan ons secretariaat: Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht of [email protected]. Denk daarbij aan: • Adresgegevens • Verandering van werkkring of werksoort

Roel Braakhuis, voorzitter

• Grafisch ontwerp en opmaak, fotografie en illustraties Jeroen van Lente Grafisch ontwerper, Pastoor Hordijkstraat 5, Rosmalen. Postadres: Kattenbosch 15, 5243 SE Rosmalen, T 06 28 15 20 30, E [email protected] Foto’s door de auteurs aangeleverd: pagina 4, 8, 10, 15 en 21. • Druk Drukkerij BiblovanGerwen, Den Bosch.

• Arbeidsduurverandering (bijvoorbeeld van full-time naar half-time) • Het overgaan van studentlid naar werkend lid.

Diocesane VPW’s VPW Den Bosch • Secretariaat VPW Nederland Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht, 030 - 293 33 15, [email protected]. • Coördinatiegroep J. Rens, M. Rijpkema, J. van Rooij, J. Siemons. VPW Breda • Secretariaat F.M. Vermeulen, Flora Hove 24, 4702 EZ Roosendaal, 0165 - 53 45 06, [email protected] • Werkgroep Arbeidsverhoudingen F. Vermeulen, Flora-hove 24, 4702 EZ Roosendaal, 0165-534506. VPW Groningen-Leeuwarden • Secretariaat N.G. ten Wolde, Túnkerij 56, 8501 TK Joure, 0513 - 41 95 66 (w), 0513 - 41 42 92 (pr), [email protected]. • Werkgroep Arbeidsverhoudingen W. van Harmelen, p/a Adm. Helfrichstraat 74, 9801 GJ Zuidhorn, T 058 - 266 03 01. VPW Haarlem • Secretariaat J.C.J. Verbruggen, Meerkoet 6, 1745 HJ Spanbroek, 0226 - 351 951, [email protected]. • Werkgroep Arbeidsverhoudingen M. Bruijns, Snuiverstraat 2, 1561 HD Krommenie, 075 - 628 12 08. VPW Limburg • Secretariaat E. Claassens-Wanders, St. Franciscusweg 43, 6416 ET Heerlen, 045 - 572 08 74, [email protected]. VPW Rotterdam • Secretariaat M.Th. van de Loo, J.C. Lansstraat 36, 2551 HN Den Haag, 070 - 404 20 01, [email protected]. • Kommissie Arbeidsverhoudingen P. van Schagen, Sterzegge 5, 2318 ZG Leiden, 010 - 418 10 41. VPW Utrecht • Secretariaat T. Copier, Uilvlinder 2, 3822 AC Amersfoort, 033 - 455 04 59, [email protected]. • Commissie Rechtspositie L. Geurts, Lorentzstraat 9, 7316 GJ Apeldoorn, 055 - 521 94 24.

i nh o u d Collegiaal contact is geen bijzaak. Dat stelt ons Beroepsprofiel, in een pastoraal landschap waar toch de nodige eenlingen rondlopen, en collega’s op grond van verschillende denkrichtingen elkaar mijden. Nee, collegiaal beraad is van wezenlijk belang. Om twee redenen: om bij elkaar te zijn en te blijven, aan de ene tafel, en om van elkaar te leren en samen de kwaliteit te verhogen. Dat is onze meetlat, dat willen wij als vereniging hoog houden, hoe dan ook, hebben we tegen elkaar gezegd in 2005.

De Praktijk 4 Onderhouden van collegiaal contact en bijdragen aan intercollegiale toetsing en ontwikkeling van het werk paragraaf 4.3.2 uit het Beroepsprofiel Parochiepastor 4 De betekenis van een teambegeleider Nico Derksen

8 Bijeenkomsten die er toe doen Marije Bijleveld interviewde Eline Claassens

10 Intervisie Nico Bulter interviewde Dorenda Gies

In een pastoraal team en een samenwerkingsverband worden pastores met verschillende karakters en visies geacht met elkaar samen te werken. Samenwerking maakt onderdeel uit van de pastorale opdracht. Investeren in collegiaal beraad is dus een must. Op zijn minst om misverstanden en miscommunicatie te voorkomen. Een stapje meer: om werkafspraken met elkaar te maken, organisatorisch het werk te verdelen. Nog een stapje verder: om gezamenlijk beleid te ontwikkelen. En nog verder: om visies en spiritualiteit te delen. Het beroepsprofiel voegt er nog een dimensie aan toe: feedback geven, elkaar onderling begeleiden. Dat wil zeggen: van elkaar leren, je openstellen voor opbouwende kritiek, ervaringen uitwisselen, een casus bespreken, elkaar’s handelen bezien aan de hand van een thema. Elkaar bemoedigen, elkaar inspireren, maar ook van elkaar willen leren in een vorm van intercollegiale toetsing. Dat is een ideaal: elkaar kunnen aanspreken op het functioneren, elkaar kunnen begeleiden in het pastoraat, om elkaar en ons vak sterker te maken.

12 Ha Collega’s Hans van Druten

De Rubrieken 7 Gelezen Zorg voor het verhaal Piet van Hooijdonk

11 Boekbespreking Beroepsethiek voor pastores Nico Bulter

15 Permanent leren Een collega aan het woord Marie-José Dusseldorp

16 Nieuws uit de VPW-en Nico Bulter

21 Pastor en internet Komkommertijd Matthé Bruijns

22 Onze rechtspositie Nico Bulter

26 Bert van Kooten De boosheid van Wim en Cor

18

Pensioenfonds van de Nederlandse Bisdommen (PNB) Belangen op het spel Nico Bulter

VPWinfo.nl • juli 2008

3

De betekenis van een teambegeleider Taken m.b.t. bisdom, dekenaat en collega’s Het Beroepsprofiel Parochiepastor - geen last maar een lust om mee te werken - is een richtsnoer voor het pastoraal handelen. De bijdragen in deze aflevering geven een concrete uitwerking aan paragraaf 4.3.2., Onderhouden van collegiaal contact en bijdragen aan intercollegiale toetsing en ontwikkeling van het werk. 4.3.2 Onderhouden van collegiaal contact en bijdragen aan intercollegiale toetsing en ontwikkeling van het werk Dit omvat met name: • collegiaal beraad met collega parochiepastores, pastores in instellingen, predikanten. • meedoen in en een bijdrage leveren aan onderlinge begeleiding en feedback. • zichzelf en elkaar aanspreken op de naleving van de Beroepscode. • contacten onderhouden met andere beroepsgroepen als maatschappelijk werk, huisarts en psychosociale hulpverlening.

Parochies worden in parochieverbanden samengebracht met de achterliggende opdracht missionaire geloofsgemeenschappen te zijn. Het kost tijd en moeite om een nieuw beleidsspoor te ontwikkelen. Een deskundig buitenstaander kan uitkomst bieden. De situatie waarover ik schrijf heeft te maken met de situatie van het aartsbisdom Utrecht de laatste zes jaren. Het beleid was/is op het volgende gericht: op weg naar missionaire geloofsgemeenschappen, parochies samenbrengen in parochieverbanden die met elkaar een fusie aangaan, vorming van pastorale teams voor die parochieverbanden van minimaal vier personen, zodat vier profielen tot ontwikkeling kunnen komen: een profielpastor voor opbouwwerk/gemeenschapsopbouw, een voor de diaconie, een voor de catechese en een voor de liturgie. Deze pastores zijn in hun profiel eerste – niet enige – verantwoordelijke en zij zorgen als pastor en theoloog voor de vorming, toerusting en inspiratie van hun vrijwilligerskader, naast de verantwoordelijk-

Nico Derksen 64 jaar, teambegeleider en kerkelijk opbouwwerker Dekenaat IJssellanden, aartsbisdom Utrecht.

De Praktijk 4


heid voor persoonlijk pastoraat en liturgie die voor allen blijft gelden. Zij kunnen meer op de grens van eerste en tweede lijnspastoraat werken omdat in elke parochie/locatie van het parochieverband een pastoraatsgroep wordt ingesteld: vrouwen en mannen die het pastorale beleid, waarvoor het pastorale team verantwoordelijk is, ter plekke ondersteunen, uitvoeren, vanuit hun ervaring mee ontwikkelen. Voor een goede voortgang Vanuit het dekenaat en vanuit het bisdom ben ik, zijn wij, als externe teambegeleiders aangesteld om deze teams te helpen hun nieuwe beleidsspoor te ontwikkelen en te vinden. In dat kader heb ik als dekenaal teambegeleider de acht teamleiders van de parochieverbanden in ons dekenaat regelmatig bij elkaar gebracht voor onderlinge beraadslaging. Aangezien ik binnenkort met pensioen ga en er geen opvolger komt, hebben we beraadslaagd waarin het dekenaat en bisdom dienen te voorzien wil de teamontwikkeling goede voortgang vinden. We vonden het volgende: Het is goed dat er een relativerende en deskundige ‘buitenstaander’ in onze teams meekijkt. We dienen binnen ons profiel zorgvuldig en onderbouwd ons opbouwwerk vorm te geven binnen de aangegeven beleidslijnen. Daarvoor is onderlinge uitwisseling, die ook nog eens goed gecoördineerd moet zijn, noodzakelijk: namelijk diep te graven hoe we ons pastoraat binnen de aangegeven beleidslijnen vorm willen geven. Centrale vragen daarbij zijn: Hoe bouwen we onze kerk in de gegeven context goed op? Wordt het door alle collegae gedragen? Doet iedereen mee? Het is van belang dat ieder zich prettig en goed voelt in een team. Omdat de teambegeleiding wegvalt, zal er snel minder hulp zijn om de soms mankerende interne communicatie bespreekbaar en/of zicht-

baar te maken. Het is structureel noodzakelijk om onder deskundige leiding elkaar te verrijken met inzichten en vaardigheden die in het eigen team slechts latent voorhanden zijn. Regelmatig dient de vraag op tafel te komen: Hoe zijn we bij elkaar? Wat voor een team kunnen en willen we zijn? Inhoudelijk en voor wat betreft de profielen komen de teams zelf wel rond.

‘Veel baat bij ondersteuning:

waarachtige, kritische en altijd opbouwende feedback’ Een krachtige buitenstaander Een van de teamleiders, die ook profielpastor kerkopbouw is, schreef namens haar team naar de personeelschef van het bisdom: ‘In mei van dit jaar zal teambegeleider Nico Derksen


5

voor het laatst bij het pastoraal team IJsseldelta zijn vanwege het feit dat hij de dienstverlening gaat verlaten. Het pastoraal team heeft heel veel baat gehad bij zijn ondersteuning: zijn waarachtige, kritische, maar altijd opbouwende feedback, de impulsen die hij gaf vanuit de beleidslijnen van het bisdom, de geloofsgesprekken die hij net iets meer diepgang kon geven, zijn ‘tegenover’ voor het team, omdat hij als niet-teamlid het overzicht kon houden op gebeurtenissen en processen binnen de vergaderingen. Een krachtige buitenstaander met verstand van zaken, die zicht heeft op grote processen in kerkelijk Nederland, maar ook heel klein binnen een team en die ons kon wijzen op soms onderhuids spelende zaken die de teamvorming en een vruchtbare samenwerking in de weg konden staan. Ik durf te zeggen dat het pastoraal team IJsseldelta, dat open stond en staat voor begeleiding, hierdoor beter is gaan functioneren en wij zijn hem ook zeer dankbaar’. Afgezien van het feit dat dit voor mij een goede feedback is op mijn functioneren, maakt het heel duidelijk wat de betekenis van een teambegeleider kan zijn.

legiale samenwerking met een toenemende intensiteit van samenwerken. • De overleggroep: beroepskrachten bespreken met regelmaat werkervaringen en onderwerpen met elkaar. Soms gaat men daardoor wat meer een lijn volgen. • De projectgroep: beroepskrachten zetten van tijd tot tijd een beperkte gezamenlijke activiteit op. Soms leidt dit tot enige specialisering/profilering. • Het werkteam: vanuit een gezamenlijke planning verdelen de beroepskrachten de taken, voeren deze in overleg uit en evalueren regelmatig. • Het team: de beroepskrachten kennen als samenwerkende groep een hoge mate van functionele en persoonlijke integratie. Dit houdt ondermeer in, dat zij: – wekelijks bijeenkomen (minimaal). – gestructureerde aandacht voor interactie in de groep. – inbreng van alle werkzaamheden in de groep. – specialisering/profilering van elk van de groepsleden. – projectmatig werken voor een (groot) deel van de werktijd gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het geheel van de werkzaamheden. Teamvorming is een proces dat gericht is het helpen verbeteren van de uitvoering van taken van een team en teamleden te helpen hun interpersoonlijke en probleemoplossende vaardigheden te vergroten. (Zie: Collegiale groepen die samenkomen in kerkordelijk verband, G. Groener en K. Waardenburg, in: J. van Ark en H. Roest, De weg van de groep, hfdst. 12, Meinema 2004).

openheid in communicatie.’

‘Een goede sfeer bevordert de

Vormen van samenwerking Deze hele operatie werd en wordt diocesaan ondersteund doordat ieder team een driedaagse teambuilding wordt aangeboden – die bijna alle teams ondertussen ook gevolgd hebben – waarin de teamleden geholpen worden te ontdekken waarin ieders talenten en krachten liggen in het team (De methode van Belbin. Googelen: de teamrollen van Belbin). Een collegiaal samenwerkingsverband is nog geen team. We, teambegeleiders/kerkelijk opbouwwerkers van het Utrechtse, onderscheiden vier vormen van col6


Teamontwikkeling Mijn specifieke invalshoek is altijd geweest te beginnen met 20-30 minuten geloofscommunicatie. Dat houdt in: de Schriftlezing van de dag nemen , de vraag stellen : Wat raakt je, wat komt wel/niet binnen, waar blijf je hangen? Dit met elkaar delen. En dan afsluiten met nogmaals de tekst lezen.

Als pastores help je elkaar en jezelf te voeden door de eerste geloofsbron aan te spreken. Je helpt elkaar op diepte te komen. Bovendien – een secundair maar niet minder belangrijk doel – schep je een goede sfeer en bevorder je de openheid in de communicatie die vruchtbaar wordt voor de andere doelstellingen van de teambegeleiding. Vervolgens heb ik allerlei invalshoeken en methoden benut om hen te helpen een werkteam of een team te worden: al naargelang de mogelijkheden die er zijn met de mensen die teamlid zijn. Aandacht voor persoons -, taak- en groepsontwikkeling is focus van dit alles. Al bij al een zeer vruchtbare bezigheid. Ik heb bijna altijd te maken met mensen die ook gemotiveerd zijn voor de teambegeleiding en dus ervoor openstaan. Dat betekent niet per se dat de teamontwikkeling dan ook gemakkelijk verloopt. Ik ben tijdens de begeleiding aan heel wat communicatieve conflicten en brandjes toegekomen. Aan supervisie ben ik in de teambegeleiding nooit toegekomen: 1 x per 4 weken drie uur teambegeleiding geeft daarvoor de ruimte niet. Voor de opleider in geloofscommunicatie via Bibliodrama is supervisie een structureel onderdeel. Feedback op ingebrachte cases in groepssupervisie is een vruchtbaar onderdeel om zelf leiding te leren geven in Bibliodrama. Daarover een andere keer.

n

Gelezen Een boek uit de stapel

door Piet van Hooijdonk

Ruud Ganzevoort & Jan Visser

Zorg voor het verhaal Achtergrond, methode en inhoud van pastorale begeleiding. Meinema, Zoetermeer, 2007, 430 pag.

De inleiding geeft duidelijk het karakter en de doelgroep van dit knappe boek aan: een leerboek pastorale zorg voor pastores in parochies en gemeenten en voor geestelijke verzorgers in instellingen. Het valt uiteen in drie delen: achtergronden, methoden en inhoud van pastorale zorg. Door de pastorale zorg begeef je je in een persoonlijke relatie. Zowel je eigen persoon als pastor als de persoon van je gesprekspartner is in het geding. De klinische pastorale vorming, die in de 70er jaren pastoraat een professioneel karakter trachtte te geven en ons bewust maakte van de met name psychologische factoren die in het geding waren in de pastorale contacten, worden in dit boek in een breder theologisch kader geplaatst. Er zijn een paar aspecten die voor deze studie kenmerkend zijn: In de context van het pastoraat wordt niet alleen gewezen op de individualisering en multiculturalisering, maar ook op de biografisering: de moderne mens vertelt ten opzichte van de grote verhalen zijn eigen levensverhaal. De zorg voor dit ver-

haal is daarom op zijn plaats in het pastoraat. De vernieuwing van het pastoraat die in de 60er jaren van de pastoraal klinische vorming is uitgegaan, wordt nu als een therapeutisch model, een van de pastorale modellen naast andere modellen, geplaatst en gerelativeerd. De pastor als metgezel en de pastor als tolk en gids zijn eveneens professioneel verantwoorde modellen. Ontwikkelingen in de gesprekspartner worden benoemd en uitgewerkt, zoals levensloop, verlies, woede en geweld, schuld en schaamte, angst en verlangen. Al lezende (400 pagina’s) bekroop mij de gedachte: pastores noemen zich professionals. Zouden zij zich de pastorale professie die in dit boek wordt uitgewerkt eigen moeten maken? Dat kost tijd en precisie. Voor de profilering van het pastoraat lijkt het mij alleszins de moeite waard.

m


7

Bijeenkomsten die er toe doen Interview: Marije Bijleveld

In het bisdom Roermond zijn slechts enkele pastoraal werk(st)ers in het parochiepastoraat werkzaam. In collegiale ontmoetingen wordt de ‘accu’ opgeladen. Als ik Eline Claassens vraag iets te vertellen over intercollegiaal werkoverleg, steekt zij meteen van wal. Maar liefst vier bijeenkomsten waar pastores uit verschillende disciplines bij elkaar komen om te praten over het werk, passeren de revue. Twee daarvan zijn te situeren in VPW-verband, een is ‘grensoverschrijdend’ in die zin dat hij los staat van de VPW en de laatste is een initiatief van enkele mensen die bezorgd zijn over de toekomst van de kerk en een manier zoeken elkaar te ondersteunen. De genoemde bijeenkomsten vinden alle plaats in Zuid-Limburg. Ontmoeting in klein verband Drie á vier keer per jaar is er een bijeenkomst van de PIP-groep: Pastoraal werk(st)ers In Parochieverband. Helaas is het een klein clubje; het aantal pastoraal werkers in parochies is op één hand te tellen. Dat geeft meteen aan hoe nijpend de situatie is. Iedereen is het er over eens dat reflectie op het werk broodnodig is en ook verhelderend en blikverruimend. Het is toch de bedoeling de kwaliteit van elkaars werk te vergroten, het werk beter te maken, van elkaar te leren, ideeën op te doen, elkaar opbouwende kritiek te geven en elkaar te stimuleren? Men komt bijeen op de werkplek van een van de Pippers. Eerst wordt de kerk letterlijk bekeken, daarna figuurlijk. De gastheer/vrouw vertelt wat er zoal gebeurt in de parochie. Iedereen heeft zijn eigen ervaringen in het werkveld. Deze worden uitgewisseld en er wordt 8


verteld wat goed gaat, maar ook waar men tegenaan loopt. Het is goed over dit laatste van gedachten te kunnen wisselen met mensen die weten waar het over gaat. Het is van belang dat je je gesteund weet door gelijkgestemden die mee kunnen denken over hoe iets dat niet lekker loopt, aangepakt zou kunnen worden. Een gedeelte van de bijeenkomst staat in het teken van een thema. Dat wordt aangereikt door bijvoorbeeld een artikel uit Tijdschrift voor Theologie , of een gedeelte uit het Beroepsprofiel Parochiepastor van de VPW. De inhoud is altijd gerelateerd aan de praktijk. Daarom wordt de discussie uitgebreid naar de praktijk en wordt gekeken in hoeverre het lukt (of niet) het gebodene in de praktijk te brengen. Twee keer bijvoorbeeld was het beroepsprofiel gespreksthema. Dan blijkt dat de brochure wel aanleiding is tot het gesprek, maar dat we er in de praktijk zelf niet zoveel mee doen. Minstens zo belangrijk is echter dat men niet alleen kommer en kwel registreert, maar vooral ook tekenen van hoop, zoals: gesprekken met jongeren over hun bezoek aan Taizé, een communieproject dat breed door ouders wordt gedragen. Hoe klein misschien die tekenen zijn, ze zijn er wel degelijk.

Eline Claassens 57 jaar, pastoraal werker Andreasparochie Heerlerbaan, Heerlen.

De Praktijk

Ontmoeting in breed perspectief Eline noemt daarop een initiatief, ook in VPW-verband, dat nog maar net begonnen is: VPW Regio Parkstad. Eén van de voornemens uit het jaarplan 2007 van de VPW Limburg is om te bekijken of de leden het een goed idee vinden om zo’n drie keer per jaar, regionaal bij elkaar te komen. Op een eerste rondschrijven reageerde een redelijk aantal mensen positief. Het is de bedoeling dat deze keer niet alleen pastorale werk(st)ers bij elkaar komen, maar dat ook priesters en geestelijk verzorgers uitgenodigd worden. Ze zijn allen lid van de VPW Limburg. De bijeenkomsten hebben eenzelfde opzet als bij de PIP-groep. Ook hier wordt in eerste instantie kennis genomen van elkaars werkkring en worden er ervaringen uitgewisseld: wat loopt goed, wat niet. Maar er is één belangrijk verschil. De ontmoetingen staan in een veel breder perspectief omdat niet alleen pastoraalwerk(st)ers elkaar bevragen en bemoedigen, maar omdat ook priesters en werkers uit andere sectoren er bij zijn. Het gaat naast bovengenoemde uitwisselingen ook om informatie doorgeven aan mensen in het veld die vrij ‘geïsoleerd’ werken; dus niet in een parochie of een instelling, maar bijvoorbeeld landelijk een taak hebben. Juist in deze tijd waarin verschraling van geïnstitutionaliseerd geloof plaatsvindt, is het goed elkaar te ontmoeten en met elkaar na te denken over de vragen: Waar staan we voor? Welke manier van geloven kunnen, moeten of willen we naar buiten brengen en hoe zouden we dat kunnen doen? Kunnen we gezamenlijk aan de spiritualiteit die er leeft woorden geven en een symboliek?

welijke geestelijk verzorgers en vrouwelijke dominees. Het uitgangspunt is in feite hetzelfde als bij de PIPgroep en de VPW Regio Parkstad: uitwisseling en bemoediging. De bijeenkomsten kenmerken zich ook door een levendige discussie over een bepaalde thema-

‘Gezamenlijke reflectie is broodnodig’

Vrouwen bijeen Natuurlijk heb je naast je r.-k.collega’s ook te maken, als het goed is(!), met collega’s uit andere gezindten. Eline verhaalt enthousiast over het ‘grensoverschrijdende’, want oecumenische, Vrouwennetwerk Zuid-Limburg. Zoals de naam al aangeeft bestaat het netwerk alleen uit vrouwen: pastoraal werksters, vrou-

tiek naar aanleiding van bijvoorbeeld een bijbeltekst, een artikel, een film over Maria van Magdala. De thema’s worden wel uitgezocht op hun ‘vrouwelijke inhoud’ zoals vragen die de feministische theologie oproept. Dergelijke bijeenkomsten zijn heel inspirerend voor de deelneemsters en geven hen de nodige feedback om weer vol goede moed verder te gaan op het pad van de oecumene. Gelukkig dat dit kan! Een nieuwe vorm van vieren Tot slot wil Eline nog iets zeggen over de ‘huiskerk’ als laatste in de reeks collegiale contacten. Een groepje mensen met diverse achtergronden heeft in de kleine kloostergemeenschap van de Zusters van Treebeek een vorm van ‘huiskerk’ opgezet. Op velerlei manieren wordt in de huiskerk vorm gegeven aan vieren. De groep die dit gestalte geeft, ondersteunt elkaar, en wel zo dat vormen die ‘bedacht’ worden om te vieren ook in de eigen omgeving gebruikt kunnen worden. Het idee is ontstaan naar aanleiding van de brochure Kerk & Ambt. Want stel dat alles, geloof en kerk, ‘in elkaar zakt’, wat kunnen we dan nog voor elkaar betekenen? Waar en hoe beginnen we opnieuw plekken om bij elkaar te komen, om te vieren om samen te zingen, te bidden, stil te zijn?

n


9

Van elkaar leren We hebben voor elkaar gekozen. De groep bestaat inmiddels vijf tot zes jaar. Meestal zijn er zes tot zeven deelnemers. In de loop van de jaren zijn er mensen vertrokken en nieuwe bijgekomen. We ontmoeten elkaar om van elkaar te leren, om te investeren in de kwaliteit van het pastorale beroep. Niet enkel ont-

Intervisie Interview: Nico Bulter

Een groep parochiepastores in het bisdom GroningenLeeuwarden komt maandelijks bij elkaar voor twee uur intervisie. Dorenda Gies, parochiepastor in Wolvega, Steggerda en Frederiksoord, praat er met enthousiasme over.

Hij of zij neemt deze mee op papier en deelt de kopieën uit. De tekst wordt hardop voorgelezen. Dan volgt een intensief gesprek, is er feedback en wordt er soms een rollenspel gedaan. Op het eind, na twee uur, worden de papieren weer ingeleverd, en gaat ieder naar huis met wat hij of zij geleerd heeft. Er gaat niets over de mail.

moeting, niet enkel inspiratie, maar meer: daadwerkelijk het eigen handelen ter sprake brengen, je kwetsbaar opstellen, de eigen biografie en geloofsgeschiedenis mee laten trillen.

n

Boekbespreking

Jacques Schenderling

Beroepsethiek voor pastores

Wat er zoal langskomt? Een conflict met een collega in het team. Spanningen in het bestuur. Het verhaal van een individuele gelovige. Meestal betreft het een casus waar je mee rondloopt, de vinger niet achter krijgt. Handel ik wel goed? Zie ik iets over het hoofd? Ben ik te

Afspraak Dat het een collegiale afspraak betreft, wordt ook duidelijk uit de afspraken met de besturen. Zij zijn op de hoogte en dragen het mee, ook financieel. De kosten van de pastoraal supervisor worden betaald. Het voelt als een verplichting naar elkaar toe. Het is dus ook heilig. De deelnemers hebben elkaar opgezocht. En met een ‘smoes’ als een uitvaart kun je niet wegblijven.

‘Supervisor kan

bedrijfsblindheid doorbreken’

Pastoraal supervisor Deze heeft een duidelijke rol. Hij leidt het gesprek, fungeert als neutrale derde, die van buiten af meekijkt en de eigen bedrijfsblindheid kan doorbreken. De deelnemers zijn ontslagen van de taak om het gesprek te beheren, dat geeft rust. De supervisor reikt meerdere methodieken aan.

dichtbij, te veraf? Soms ook algemeen: ik zit niet lekker in mijn vel, het werk loopt me over de schoenen. Voor het komende jaar wil de groep het accent verleggen naar een verbatim, naar een preek (met geluid erbij). Dan komt er hopelijk meer ruimte voor de spiritualiteit. Keuze voor structuur Er is een duidelijke structuur: intervisie onder leiding van een pastoraal supervisor. Men kijkt in elkaar’s keuken en dat vraagt om vertrouwelijkheid. Dat is dan ook de afspraak: er gaat niets naar buiten. Allerlei voorvallen in het parochiepastoraat komen aan bod. Ieder levert om de beurt een casus in. 10


Dorenda Gies 39 jaar, parochiepastor in Wolvega, Steggerda en Frederiksoord.

De Praktijk

238 blz., Uitgeverij Damon Budel, 2008. ISBN 978 905573 581 9, NUR 700, 711 Trefw.: theologie, pastoraat, ethiek.

Sociologische roltheorie als uitgangspunt De laatste vijftien jaar is er uitdrukkelijk aandacht gekomen voor de beroepsethiek van de pastor en voor regelgeving daaromtrent. Beroepsverenigingen en ook kerken hebben daartoe regels opgesteld. Zo zijn er protocollen verschenen inzake seksueel misbruik in pastorale relaties. Beroepsethiek voor pastores is het eerste boek in het Nederlandse taalgebied, dat in zijn geheel gewijd is aan de ethische vragen waar pastores mee geconfronteerd worden. Het boek is geschreven door Jacques Schenderling, theoloog en ethicus, momenteel werkzaam als predikant in de PKN. Iemand die – vanaf de werkvloer – recht van spreken heeft.

Zijn boek vormt een eerste goede aanzet tot een systematische reflectie over pastorale beroepsethiek. Tegelijkertijd is het als werkboek, voorzien van een serie vragen aan het eind van ieder hoofdstuk, goed materiaal voor zelfstudie en collegiaal beraad. De auteur maakt helder dat de sociologische roltheorie als uitgangspunt erg geschikt is om de eigenheid en spanningen van het kerkelijk ambt onder woorden te brengen. Daarna werkt hij de vier focal virtues uit die richtinggevend zijn voor de ambtsethiek: de bereidheid om te dienen als attitude, betrouwbaarheid als kenmerk van de persoon, respect voor de autonomie

van de ander als kenmerkend voor relaties, en waarachtigheid of eerlijkheid als waarmerk van communicatie. De vier hoofddeugden komen echter wel op een of andere wijze uit de lucht vallen. In het tweede deel worden de concrete ethische dilemma’s van pastores aan de orde gesteld. Achtereenvolgens de verhouding tussen het ambt van de pastor en zijn persoon, omgang met informatie inclusief vertrouwelijkheid en geheimhouding, omgang met financiën, professionele en persoonlijke relaties, doorverwijzen naar collega’s en andere hulpverleners. Volledige tekst: zie www.vpwinfo.nl VPWinfo.nl • juli 2008

11

Ha Collega’s! Er zijn pastores die geen professionele collega’s naast zich hebben in de parochie. Ze zijn wel omringd door vrijwilligers. Het ‘alleen zijn’ heeft zijn voor- en nadelen. Deze zin zou ik als pastoraal werker best wat vaker willen roepen: ‘Ha, collega’s!’ Pastoraal werker zijn is in meerdere opzichten een uniek beroep. In november 1999 ben ik als ‘late roeping’ begonnen als pastoraal werker in de Christus Koning-parochie in Geleen. Ik was toen 47 jaar. Een half jaar later ging ik ook aan de slag in de naburige Pastoor van Ars-parochie. In die laatste parochie werk ik nog steeds. In de bijna 9 jaar van mijn pastorale arbeid heb ik niet meer dan een half jaar lang een collega-pastoraal werker gehad in een naburige parochie. Voordat wij goed en wel contact hadden gelegd met elkaar was zij alweer verdwenen. Zij kon geestelijk verzorgster worden bij de landmacht. Ik ben dus eigenlijk altijd en voortdurend collega-loos! De pastor met de vrijwilligers In onze parochie, die nu al bijna twee jaar zonder pastoor is, ben ik trouwens wel omringd door vrijwilligers van het pastoraal team. Wij zien elkaar minimaal elke vrijdagmorgen. Heel informeel wordt dan het nieuws vanuit de parochie uitgewisseld. Hoe gaat het op de basisschool? Hoe is het met zieken in de parochie? Met de ouderen en de talloze alleenstaande moeders, die worstelen met de opvoeding van hun kinderen? Waar blijven wij als parochie binnen de fusie-processen van het bisdom? En waar blijven wijzelf? Wij kunnen onze verhalen aan elkaar kwijt en wij maken plannen. Ik kan in dit team ook heel goed toetsen, waar ik zelf sta. Ik werk dus niet alleen, hoewel ik een ‘professionele’ collega moet ontberen. Niettemin heb ik een ‘uniek’ beroep, waarin ik er wel nogal eens alleen voor sta. In het parochiehuis, waar 12


ooit een kapelaan heeft gewoond, heb ik ‘boven’, op een voormalige slaapkamer, een kantoortje. Hier breng ik heel wat tijd al werkend en moederziel alleen door. Het alleen zijn en het alleen werken ervaar ik in de regel als ‘rust’. Misschien mag dat wel niet van de Calvinistische katholieken onder ons, maar het is wel zo. Meestal geniet ik daarvan. Het voorbereiden van een viering, het bestuderen van een Bijbeltekst, het uitzoeken van een gedicht, het bekijken van een fresco voor de catechese. Wat een unieke luxe-baan! Ik kan mij continu bezig houden met mijn hobby’s! En dat ook nog in het besef dat alles wat ik ‘alleen’ doe, in verband staat met het welzijn van de mensen in de parochie. Het alleen zijn ervaar ik op deze manier als noodzakelijk en ook als ‘zinvol’. De rol van de pastor En toch heb je collega’s nodig. Je moet kunnen zien hoe anderen werken, hoe zij kwesties ervaren en daar mee omgaan. De gezelligheid en het gesprek met elkaar zijn belangrijk. Daar leef je toch ook van? En je moet je rol als pastor een keer aan de kant kunnen schuiven. Ook al kan ik bij heel wat parochianen terecht voor raad en daad. Een paar weken geleden was ik met twaalf parochianen voor een bezinningsdag in het klooster van de zusters in Wahlwiller in Zuid-Limburg. Een rustige en landschappelijk prachtige

Hans van Druten 56 jaar, pastoraal werker in de Pastoor van Ars-parochie, Geleen, en docent Fontys Hogeschool Sittard Theologie/Levensbeschouwing.

De Praktijk

omgeving. De vraag was of en hoe wij iets dichter bij de ouders van schoolkinderen konden komen. Door het aanbieden van rust en stilte, of juist door heel actief de communicatie te verbeteren, beleidsplannen te ontwerpen, etcetera? Of moest allebei? Het was een goede dag. De deelnemers hadden genoten van de persoonlijke aandacht, het samen zijn, de gesprekken, het samen eten en de rust. Maar zelf wist ik niet zo goed hoe ik met de uitkomst verder moest. En dan is er altijd wel iemand, in dit geval Maria van O., die toen tegen mij zei: ‘Hans, probeer het eens op die manier’. Maria die een opening bood. Ik ben dan dankbaar en ik geniet van het advies en de steun. Maar gelijktijdig gaat ook door mijn hoofd dat Maria een parochiaan is en dat ik de pastor ben. Wij hebben allebei een rol. Ik heb de rol van pastor en Maria heeft de rol van pastorant. Maria hoeft zich dat niet bewust te zijn maar ik wel. En dus heb je collega’s nodig om je rol van tijd tot tijd af te kunnen leggen en meer tot jezelf te komen! ‘Oude’ en nieuwe wegen Collega’s! In 1998 ben ik lid geworden van de VPW Roermond, nu na talloze perikelen, VPW Limburg geworden. Ik heb goede herinneringen aan Jan van de Wal die mij en menig ander pastoraal werker heel praktisch steunde en advies gaf over de inhoud van ons werk, maar ook over kwesties als de Cao, onderhandelingen met de werkgever, voortgezette opleiding en het bieden van een plek waar pastoraal werkers elkaar konden ontmoeten. Al jaren ben ik lid van het bestuur van de VPW in Limburg. Al jaren ben ik lid van het clubje ‘pastoraal werkenden in de parochie’, de P.I.P. Twee keer per jaar komen wij bij elkaar met niet meer dan zeven of acht mensen uit alle windstreken van het bisdom. Het zijn er maar weinig. Van de opleiding van

‘Wij kunnen onze

verhalen aan elkaar kwijt en we maken plannen’

Fontys Hogescholen in Sittard zijn de afgelopen jaren drie nieuwe ‘Pippers’ ingestroomd. De jongste is 44 of 45. Met de collega’s praat je dus twee keer per jaar. Een uniek beroep! Wie praat maar twee keer per jaar met zijn collega’s? En natuurlijk zie ik al jaren hoe het ledenbestand afkalft en hoe prominente VPW’ers hun lidmaatschap opzeggen. Zelf wil ik lid blijven. Ter wille van mijzelf, maar ook ter wille van de oudere leden, de emeriti en bovendien ter wille van de enkeling die zich nieuw aandient. Ik blijf mij herinneren hoe ik zelf onthaald ben binnen de vereniging. Maar ik heb ook nieuwe wegen gezocht. Of die hebben zich bij mij aangediend. Ik heb het toeleidingstraject voor pastoraal werkenden gevolgd bij het Bisdom Roermond. Vorig jaar ontving ik de ‘Missio Canonica’ en ik volg nu een traject voor de diaken-opleiding. Daar kwam en kom ik ook mensen tegen met een beVPWinfo.nl • juli 2008

13

paalde gedrevenheid bij wie ik mij thuis voel en bij wie ik mijzelf kan zijn. Ook in dit verband gaat het om aantallen mensen die te tellen zijn op de vingers van twee handen. Is het evenwicht zoek? Hoe het ook zij, het is in dit werk zoeken naar collega’s. Nu moet ik zeggen dat ik van tijd tot tijd graag alleen ben. Ik liep in de zomer en het najaar van 2005 alleen van Hoensbroek (mijn woonplaats) naar Santiago de Compostella. Vooral in Frankrijk heb ik genoten van het alleen zijn. Maar er komt ook een tijd dat je je ervaringen wilt en moet delen. Pastoraal

‘Gezonde collegialiteit is van groot belang’ werker zijn brengt vanuit de aard van het beroep mee dat je dikwijls alleen opereert. Dus is het juist in dit beroep van groot belang dat er een gezonde collegialiteit bestaat. Er moet een evenwicht zijn tussen solo en samen. Ik denk dat het geen verrassende conclusie is

als ik stel dat dat evenwicht op dit moment aan het verdwijnen is, of zelfs al weg is. Ik zou, in alle oprechtheid, aan mijn eigen kinderen (drie zonen van 22, 26 en 29 jaar oud) op dit moment mijn beroep niet willen opdringen, als zij dit al zouden willen, hetgeen (nog) niet zo is. Het andere werk Ik combineer mijn baan van pastoraal werker met die van docent aan de Fontys Hogeschool Theologie/ Levensbeschouwing in Sittard. Ik vind het fijn om van de ene werkplek in de andere te ‘vallen’. Als ik in het moderne, open en ‘gedigitaliseerde’ onderwijs-gebouw van Fontys in Sittard rondloop, dan moet ik daar een plek zoeken om ‘in te loggen’. Heel anders dan het slaapkamertje in de Pastoor van Ars-parochie. Het wemelt daar van de collega-docenten van de Pabo, de leraren-opleidingen, en natuurlijk ook van theologie (deeltijd en ’s-avonds). In het onderwijs heb ik veel collega’s en het is bovendien heel fijn om met gemotiveerde studenten te werken. Maar in het onderwijs loop ik ook aan tegen bureaucratie, van boven naar beneden denken en van allerlei zaken die ‘moeten’. De kerk is daarbij vergeleken een oase van vrijheid! Vanaf januari van dit jaar maak ik deel uit van de Medezeggenschapsraad van de hogeschool. Het voelt heel lekker om, ondanks alle gedonder binnen de hogeschool, met de collega-leden samen aan een doel te werken en bij binnen komen te kunnen zeggen: ‘Ha collega’s’.

n

Permanent leren Een collega aan het woord (zie ook onze website voor actuele koppelingen en een uitgebreid aanbod)

LUCE-opleidingen

Postacademische opleidingen voor het pastorale beroepskader, waarom zou je??? Je bent opgeleid in de 80-er, 90-er jaren, een allround pastor met toch al een aantal jaren ervaring in het basispastoraat. Een vakman of vakvrouw met liefde voor de Blijde Boodschap én de Kerk als weg om die bij de mensen te brengen. En dat doe je, van harte! Voor het één heb je meer aanleg dan voor het andere maar over het algemeen kom je er goed mee weg. Vervolgens wordt er gereorganiseerd in het bisdom ( in dit geval het aartsbisdom Utrecht). Teamvorming en profilering van pastores. Je krijgt een profiel, gave én opgave. Tot zover deze inleiding. Menig parochiepastor zal het herkennen. Nu mijn eigen weg erin. Op de bovenstaande wijze kreeg ik, met mijn diepe voorliefde voor liturgie en vieren, het profiel opbouwwerk op mijn bordje geschoven. Het profiel liturgie moest door een priester worden gedragen. En ik zag mijzelf, levend van het

14


Woord, het vieren, het zingen en de spiritualiteit, al verzuipen in het regelen en organiseren en overzicht houden. En het moet ook nog missionair worden, was de boodschap. Maar met een goed team en uitstekende teambegeleiding begon ik – en met mij mijn collega’s – een weg te vinden om toch maar te doen wat van ons werd verwacht. Trouw, een flinke dosis flexibiliteit én volharding maken dat soms mogelijk. Dan wil ik er ook meer van weten, hoe ik dat moet doen, kerkopbouw, want tijdens de opleiding waren de opbouwwerkcollege’s nooit mijn grote liefde geweest. Bij alles wat je over de reorganisaties kunt zeggen moet echt één positief ding niet worden vergeten: het gegeven dat het bisdom Utrecht bij LUCE voor de vier profielen opleidingen heeft geregeld. In september ‘mocht’ ik naar LUCE: leergang kerkelijk opbouwwerk. Studeren op kosten van het bisdom en in werktijd. Mijn collega’s zagen dat méér werkdruk zelfs voor mij ongezond zou zijn, dus ik kreeg inderdaad één hele dag in de week studieverlof. Die dag heb ik ten volle

door Marie-José Dusseldorp

benut en ik heb ervan GENOTEN dit jaar. Stel je voor, op je 55e om de 14 dagen in de collegebanken met nog 11 collega’s. Enorm inspirerend, zo de tijd te krijgen om uit te wisselen wat je meemaakt op je vakgebied en om de praktijk te leggen naast de theorie. Boeken waar ik nog nooit van had gehoord, die veelal pas enkele jaren oud waren. Een scala aan docenten. Soms wel een beetje erg veel afwisseling, maar we kregen dus wel van alle kanten theorie en handreikingen. Die andere vrijdag thuis studeren en lezen en onderzoekjes doen (was niet altijd gemakkelijk, maar dat hoort erbij). En ondertussen ben ik in dit eerste jaar LUCE mijn vak, opbouwwerk, gaan verstaan. Ik zie het belang in van wat mij te doen staat. Ik heb redelijk mijn eigen sores in het vak leren relativeren door de casussen die anderen inbrachten en zie best wel kansen om met een parochieverband de toekomst in te gaan. Maar, dan moeten de andere collega’s van het team ook naar school, zodat je met elkaar op dezelfde manier en met dezelfde up-to-date deskundigheid kunt werken, anders schiet je niet veel op denk ik en loop je verloren met je nieuw opgedane kennis en vaardigheden. Dus, een aanrader! …als het even kan… doen, LUCE!

l VPWinfo.nl • juli 2008

15

Nieuws uit de VPW-en

Diocesane VPW-en

VPW Nederland n ALV 5 juni

Op 5 juni j.l. vond in Utrecht onze Algemene Ledenvergadering plaats. Voorzitter Roel Braakhuis sprak over de rol van de gewoonte in onze kerk. Wanneer krijgt een kerkelijke wet kracht van wet? Enkel als deze afgekondigd wordt? Hij liet aan de hand van de verschuivende plaatsing van het Mariabeeld in zijn kerk zien wat de rol is van de gewoonte. Dat wil zeggen: een voorschrift krijgt geldigheid als het wordt opgenomen in het concrete handelen, in de ziel van de geloofsgemeenschap, in de gewoonte. In een theologische lezing van het verplaatsen van het Mariabeeld komt bloot te liggen wat er in de geloofsgemeenschap zelf gebeurt.

16


Praktisch theoloog Rein Brouwer hield een inleiding over de rol van geloofspraktijken en artefacten, betekenisvolle voorwerpen die een rol spelen in het leven van de geloofsgemeenschappen. Hij leerde ons om als theoloog het landschap te leren lezen van onze geloofsgemeenschappen: praktijken en artefacten zijn theologisch geladen. Zijn stelling is: niet alleen de sacramentele praktijken zijn theologisch geladen; dit geldt ook voor andere praktijken van de geloofsgemeenschap. In groepen werd er vervolgens geoefend. Parochies en pastores kunnen zelf aan de slag gaan met de theologie van de artefacten. De teksten van de inleidingen verschijnen in de vol-

gende aflevering van VPWinfo. Huishoudelijke deel Het financieel jaarverslag 2007 werd goedgekeurd en penningmeester Cas van Beek werd onder dank gedechargeerd. De vergadering constateerde met tevredenheid dat de betaling van de contributie – in 2007 voor het eerst landelijk – goed verlopen is. De betalingsdiscipline is toegenomen. Meerdere leden hebben gehoor gegeven aan de oproep van de vorige penningmeester Ton Beugelsdijk om niet altijd gebruik te maken van het recht om de helft van de contributie af te dragen. Er zijn enkele duizenden euro’s meer binnengekomen, waardoor het tekort over 2007 beperkt bleef. De vergadering stemde in met de begroting voor het jaar 2009. De contributie voor het jaar 2009 bedraagt evenals in 2008 135,00 euro. Voor het jaar 2009 wordt gestreefd een subsidie te verwerven ten behoeve van een inhoudelijk project met als voorlopige werktitel ‘De bezielde voorganger’ (zie www.vpwinfo.nl tekst bestuur

februari 2008). Het bestuur streeft ernaar in het najaar dit project te formuleren en van de grond te tillen. n Communicatie

Het bestuur streeft ernaar de communicatie in de VPW-en te versterken. De beleidsmedewerker wordt meer ingezet ter ondersteuning van de plaatselijke VPW-en. Besturen maken daartoe afspraken. Ieder VPWbestuur stelt een bestuurslid op als portefeuillehouder communicatie. Deze stelt zich verantwoordelijk voor de interne communicatie en de communicatie naar het landelijke niveau: de plaatsing van berichten op www.vpwinfo.nl, met het uiteindelijke doel dat iedere VPW een eigen deel van de website gebruikt en zelf gaat beheren. Er blijven jaarlijks vier afleveringen van VPWinfo verschijnen. Besloten is leden korte berichten per email toe te zenden met verwijzing naar websites en teksten elders. Zorg blijft – ook op diocesaan niveau – dat leden zonder email ook op de hoogte gesteld blijven worden.

n Ledenvergadering

18 september Tijdens de ALV kon de nieuwe voorzitter niet in functie gekozen worden. Er is een collega die bereid is het voorzitterschap op zich te nemen, maar er is meer tijd nodig om tot een besluit te komen. Ter vergadering werd besloten een nieuwe ledenvergadering uit te schrijven op donderdag 18 september in de middag. In de ochtend vindt er een bestuursvergadering plaats. Tijdens de ledenvergadering nemen we afscheid van voorzitter Roel Braakhuis en kiezen en verwelkomen we de nieuwe voorzitter. De leden ontvangen een schriftelijke uitnodiging.

Groningen-Leeuwarden In de ledenvergadering van februari j.l. was het thema ziekte en ziekteverzuim. Zie elders in dit nummer. In september vindt de volgende ledenvergadering plaats. Het thema is: Pastor zijn in een kaartenhuis. De inleider is praktisch theoloog Jozef Wissink. De invoering van leaseauto’s blijkt voor meerdere parochies te duur. Jan Langelaan heeft in het bestuur de portefeuille communicatie op zich genomen, en voorzitter Koos Tolboom de portefeuille belangenbehartiging. Haarlem Pastoraal werkster Marlies Roelofs van Tso’ar in Leidschendam (www.tso’ar.nl) sprak tijdens de ledenvergadering op 20 mei over differentiatie in het pastoraat: verscheidenheid in vormen en profilering van het parochiepastoraat. De nieuwe statuten komen nog in een tweede ronde langs de ledenvergadering. Met de bisdomstaf is in april gesproken over het personeelsbeleid, onder meer over de taakverdeling tussen bisschop en deken. Het bestuur

vraagt zich af of er niet een afzonderlijk overlegorgaan van pastoraal werk(st)ers moet komen. De waardering voor de pastoraal werk(st)er neemt in het bisdom algemeen af. Rotterdam Tijdens de ledenvergadering sprak Rob Hoogeboom over ‘Hoe houden we plezier in ons werk?’. Het traject tot invoering van de nieuwe statuten wordt binnenkort afgerond. Daarna vindt er een gesprek met de bisdomleiding plaats. Utrecht Na heel veel jaren zich actief ingezet te hebben als secretaresse ten behoeve van de VPW Utrecht neemt het bestuur afscheid van Tineke Copier. Zij wordt opgevolgd door mw. Kantoci. Tineke: vanaf deze plaats heel veel dank! De ledenvergadering heeft in april de statuten goedgekeurd. Er is gesproken over de pastoraal werkster. Wat er misgaat wordt door de leiding gezien en behandeld als een incident, niet als een structureel feit. Het VPW-bestuur is zich ervan bewust dat er in de afgelopen jaren meer aandacht gegeven had moeten worden aan de positie van de pastoraal werkster.

Limburg Niek Ploegmakers treedt terug als voorzitter, zijn termijn loopt af. De helft van de 150 leden is 65 jaar of ouder. Zeventig procent van de leden is nog actief. Van hen is 30% werkzaam in het parochiepastoraat en 27% in het zorgpastoraat. Bij uitvaarten wordt vaker een beroep gedaan op een pastoraal werk(st)er. Binnen de VPW zijn er op regionaal niveau bijeenkomsten en overleggroepen van leden. Den Bosch Er zijn veranderingen gaande in de bisdomleiding. De bisschop heeft een denktank ingesteld. De twee huidige vicarissen treden per juli terug, met toestemming van Rome worden er in het najaar twee hulpbisschoppen aangesteld. De leiding streeft naar verjonging en zoekt naar wegen om aansluiting te vinden bij nieuwe doelgroepen en vooral jongeren.


17

Pensioenfonds van de Nederlandse Bisdommen (PNB)

Belangen op het spel Nico Bulter

Het PNB is een bijzonder pensioenfonds. Werkgevers, werknemers en bisschoppen zitten samen aan de bestuurstafel. Dat staat op gespannen voet met de nieuwe pensioenwet. Maar het fonds is gezond en vermogend, en is in ons aller belang.

18


Het Pensioenfonds van de Nederlandse Bisdommen (PNB) bestaat sinds 1973. Het is een kerkelijke instelling, ingesteld door de bisschoppen. Het betreft een zelfstandig pensioenfonds met een eigen bestuur. De uitvoering van de pensioenreglementen en de pensioenadministratie is volledig uitbesteed aan een gespecialiseerd bureau: AZL te Heerlen. Het PNB kent Reglement I ten behoeve van de priesters, diakens en pastoraal werk(st)ers, en Reglement II ten behoeve van het huishoudelijk personeel. Reglement I heeft betrekking op priesters, pastoraal werk(st)ers en diakens, die een aanstelling hebben ontvangen in een parochie, bij een dekenaat, bij het bisdom of bij een andere door de bisschop erkende kerkelijke instelling. Men is deelnemer vanaf het moment van aanstelling. In het pensioenreglement is de pensioenopbouw omschreven. Het gaat om ouderdomspensioen, arbeidsongeschiktheidspensioen, en weduwe, weduwnaars- en/of wezenpensioen (nabestaandenpensioen). Priesters en ongehuwde diakens bouwen geen nabestaandenpensioen op.

Inrichting Het bestuur van het PNB bestaat uit acht personen. Vier personen zijn door de werkgevers benoemd. En vier personen zijn aangewezen door de werknemers (de deelnemers). Het voorbereidend werk voor het bestuur wordt verricht door een Werkcommissie, een Beleggingscommissie en een Commissie Voorlichting en Communicatie. Het bestuur legt periodiek verantwoording af aan het Advies- en verantwoordingsorgaan, dat het bestuur adviseert in belangrijke besluiten. Er is ook een Intern toezichtorgaan. Daarnaast wordt het fonds gecontroleerd door twee organisaties, te weten De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Website Sinds januari j.l. kent de PNB een eigen website. Het bestuur heeft in de afgelopen jaren flink werk gemaakt van het verbeteren van de communicatie met de deelnemers. Informatie is dus voortaan ook op de website te vinden. Op de homepage kan men kiezen wat van toepassing is. Bijvoorbeeld:

• Bouwt u pensioen op bij PNB? Kies dan op de homepage voor ‘Deelnemer’. • Ontvangt u pensioen van het pensioenfonds? Kies dan voor ‘Gepensioneerde’. • Hebt u in het verleden pensioen opgebouwd bij PNB en bent u van werkgever veranderd. Kies dan voor ‘Oud-deelnemer’. Op de website zijn inmiddels meerdere folders te vinden en te downloaden betreffende allerlei vragen. Zo is er bijvoorbeeld een uitstekende folder voor gehuwde diakens en pastoraal werk(st)ers met de titel Hoeveel pensioen ontvangt u?. De folder biedt inzicht in de hoogte van het ouderdomspensioen, de AOW en het pensioen, de maandelijkse betaling, de indexatie van de pensioenuitkering, pensioen en deeltijd. www.vpwinfo.nl kent intussen een link naar www.pnb.nl

pastoraal werkers die actief zijn binnen het PNB: Niko Raaphorst en Tom van Rijken als leden van het PNB-bestuur, en Jan Vogels die deelneemt tot op heden aan het College van Advies. Overige uitgenodigde pastores waren verhinderd.

Overleg Het bestuur van de VPW Nederland heeft het middagdeel van de bestuursvergadering van 17 april j.l. gewijd aan de situatie van het PNB. Aan het overleg werd ook deelgenomen door drie

Nieuwe pensioenwet Op 1 januari j.l. trad een nieuwe pensioenwet in werking. Het PNB heeft zijn statuten aangepast en ter goedkeuring voorgelegd aan De Nederlandsche Bank. Deze moet nog een

De homepage van de PNB-site.

Financiële situatie gezond Op 30 september 2007 was de dekkingsgraad 160%; er was 60% meer in kas dan nodig is om alle pensioenrechten die de deelnemers samen hebben opgebouwd, te kunnen betalen. De toezichthouder, De Nederlandsche Bank, eist een dekkingsgraad van minimaal 105%. Het bestuur streeft naar 140%. Nu de financiële situatie zo gezond is, wordt de premiebijdrage in 2008 niet verhoogd. De pensioenen stijgen juist wel.

uitspraak doen. Het centrale punt in de nieuwe pensioenwet is dat niet-belanghebbenden zoals in dit geval de Bisschoppenconferentie, niet meer toegelaten mogen worden tot het bestuur van het PNB. In de voorgelegde versie van de statuten behouden de bisschoppen hun positie, en dat strookt dus niet met de eisen van de toezichthouder DNB. De bisschoppen zouden hun zeggenschap gaan verliezen op vier punten, te weten het goedkeuren van de jaarrekening, de transactie van vervreemding van vermogens (uitgaand), liquidatie, en de aanvaarding van vermogen (ingaand). De bisschoppen komen zo in een moeilijke positie vanwege hun kerkrechtelijk verankerde zorgplicht. De bisschoppen wensen de zeggenschap op deze vier punten te behouden om de zorgplicht te kunnen blijven waarmaken. Ook het College van Advies was in meerderheid voor de handhaVPWinfo.nl • juli 2008

19

ving van de statutaire positie van de bisschoppen. Ook de Bisschoppenconferentie was deze mening toegedaan. Op grond daarvan heeft het fondsbestuur besloten de statuten in deze versie ter goedkeuring voor te leggen aan DNB, voorzien van de opmerking dat het een bijzonder fonds betreft, een kerkelijke instelling, met de mogelijkheid tot een eigen inrichting. De goedkeuring wordt dus gevraagd op basis van de bijzondere status van het fonds. Als DNB daarmee akkoord gaat, is er geen probleem. Als DNB geen akkoord afgeeft, is er een probleem. Knelpunt Belangrijk knelpunt is de arbeidsovereenkomst van de pastoraal werk(st)ers. De wet eist daarvoor een pensioenregeling op basis van de nieuwe statuten, gemaakt voor iedere werknemer in Nederland. De pastoraal werk(st)er is werknemer in de zin van het arbeidsrecht, ook al is de zending eraan verbonden. Daarnaast beschikken de bisschoppen over ‘eigen’ personeel in de vorm van priesters en diakens, voor wie zij de zorgplicht waar moeten maken. De bisschoppen kunnen daartoe zelf regelingen treffen, maar dat zou volgens de nieuwe pensioenwet strikt genomen niet samen kunnen in een en hetzelfde fonds met de pastoraal werk(st)ers. Het gevaar van splitsing is dus ook aanwezig. Als de pensioenvoorzieningen voor de pastoraal werk(st)ers bij splitsing worden overgeheveld naar een ander pen20


Nieuw: Advies- en verantwoordingsorgaan Het Advies- en verantwoordingsorgaan vervangt per januari jl. het oude College van Advies. Het bestuur legt bij dit orgaan verantwoording af over het beheer van het fonds en het gevoerde beleid. Voorheen gebeurde dit, zij het wat vrijblijvender, bij het College van Advies. Dit College wordt opgeheven. Voor de groep pastoraal werk(st)ers waren er in dit College vijf zetels. De (nieuwe) pensioenwet schrijft voor dat het Advies- en verantwoordingsorgaan bestaat uit een representatieve groep belanghebbenden. Wie er in het orgaan zitten, is nog niet helemaal rond.

sioenfonds, dan wordt de premie enkele honderden euro’s per maand hoger. Zijn wij dan beter af? Als iedere bisschop vervolgens een eigen pensioenfonds voor zijn priesters en diakens gaat beheren, is dat een flinke verslechtering voor de positie van priesters en diakens. Dan gaan we terug naar de situatie voor 1973. Conclusie: Het is van belang het huidige PNB als zodanig in stand te houden. Het is in ons aller belang. Er is een groot vermogen, de premie is laag. Daar heeft de pastoraal werk(st)er baat bij. De priester lift mee op de

salarisopbouw van de pastoraal werk(st)er en de hoogte van de pensioenuitkering en de veiligheid daarvan. Deze verwevenheid is de kracht en het grote goed van het PNB. Premieverhoging? Volgens de nieuwe statuten van de DNB dienen de aanspraken op pensioenen vanaf nu voor een belangrijk deel betaald te worden uit de binnenkomende premies. De pastoraal werk(st)er betaalt momenteel 1/4 en de werkgever 3/4 van de premie. De bisdommen betalen alle premies voor de priesters en de diakens. Als de premies omhoog moeten, stijgen de kosten voor de parochies. Het bestuur van het PNB streeft er echter naar de dekkingsgraad hoog en de premie laag te houden. Met behulp van de hoge dekkingsgraad – het gevolg van conservatieve beleggingen – is het mogelijk de premie laag te houden. Daarvoor is toestemming vereist van de DNB. Betrokkenheid deelnemers De betrokkenheid van de deelnemers bij het PNB is niet groot. In het belang van ons allen is het zaak deze betrokkenheid te vergroten. Deelname aan de overlegorganen in het PNB is wel een minimum. Daartoe is scholing vereist, en enige vrijstelling in tijd. De LKR streeft ernaar dat de werkgever dit gaat faciliteren. Ook streeft de LKR ernaar om als instantie te gaan fungeren, die kandidaten gaat voordragen.

s

Pastor en internet Op zoek naar inspiratiebronnen op het wereldwijde web

door Matthé Bruijns

Komkommertijd Herkenbaar? Zit je eindeloos tegen een lege pagina aan te turen, over wat je zult schrijven, krijg je ineens de geest en dan blijkt er teveel kopij te zijn. Vandaar dat ik mijn bijdrage begin met wat de vorige aflevering is weggevallen. Het ging er toen over hoe je als pastor kunt zorgen dat je parochiële website onderhoudend blijft. Een voortdurend verzamelen van materiaal en er regelmatig voor gaan zitten. Het is echt investeren. Pastor Ria Casalod-Brakenhoff, werkzaam in de Zaanstreek, heeft een andere werkwijze. In de parochies waar zij werkt zijn eigen websites. Haar zorg is ook dat je teksten bij de tijd moet houden, anders kan de website ook bij het spreekwoordelijke oud papier. Met name agenda’s zijn kwetsbare onderdelen. Met een week loop je al achter. Haar advies: zorg dat je een gemakkelijk programmamodel hebt wat je ook zelf als pastor kunt bewerken, zodat je niet afhankelijk bent van ‘deskundigen’. www.pastoRia.nl is de eigen website van Ria, door haar zoon cadeau gedaan aan zijn moeder bij haar start als basispastor. Deze website staat los van de parochie. Voor haar is het schrijven van de column VaRia van belang om terug kijken op wat er allemaal is gebeurd en de week ermee af te sluiten. Bij haar wordt dat door vele pastores gemiste punt van reflectie op

deze wijze vorm gegeven. Wekelijks een column schrijven vraagt discipline. De zondagavond is daarvoor bestemd, vaak een uur voor en een uur na Kruispunt. En daarna het op de website zetten. Terugkijkend in de VaRia’s geeft het haar ook een inzicht in haar eigen groei in de vijf en half jaar die zij als pastor werkzaam is. Daarnaast bieden de VaRia’s de mogelijkheid om verdieping aan mensen aan te reiken. Hoewel het bereik in eerste instantie de Zaanstreek is komen via contacten met uitvaarten en dergelijke ook bezoekers uit het hele land, in totaal zo’n 110-120 per week. Ria: ‘ik bereik meer mensen via de site dan in de kerk’. Religieus dagje uit En dan is het zomertijd, een tijd voor velen om er op uit te trekken. Voor deze zomer heb ik wat websites bij elkaar gezocht voor een religieus dagje uit. • www.onzelievevrouwternood.nl met mogelijkheid om door te linken naar het werk van de veelzijdi-

•

• •

•

•

• •

• De kathedraal van Santiago de Compostella.

ge kunstenaar Han Bijvoet. Werk van zijn handen is ook te vinden in de kathedrale Bavo te Haarlem www.rkbavo.nl. In het zuiden van de randstad is in Brielle de sterfplaats van de 17 martelaren van Gorcum een monumentale plek van rust en bezinning: www.martelarenvangorcum.nl. Vlakbij in Schiedam vindt u ook: www.liduinabasiliek.nl. In het noorden van het land wordt in Dokkum de gedachtenis aan de heilige Bonifatius levend gehouden: www.heiligbonifatius.nl. En helemaal aan de zuidelijke grens die van de heilige Gerardus Majella te Wittem Zd-Limburg: www.redemptoristen.nl. En op de heen of terugreis is het mogelijk de gedachtenis aan Titus Brandsma in Nijmegen in de Jozefkerk: www.titusbrandsmamemorial.nl te ontmoeten. Nergens zoveel kerken op loopafstand als in Utrecht: www.kerkenkijken.nl. Maar in dit jaar natuurlijk ook even kijken op www.religieuserfgoed.nl of www.2008re.nl. En wie nog meer tijd heeft kijkt even op www.santiago.nl, maar dan wordt het wel gelijk je sabbath of levensloopregeling opnemen.

a VPWinfo.nl • juli 2008

21

n Portefeuillehouder

Onze rechtspositie Berichten voor pastoraal werk(st)ers, vanuit de Landelijke Kommissie Rechtspositie Berichten voor Priesters en Diakens, vanuit de Commissie Honorering Priesters en Diakens

n Reorganisatie

aartsbisdom Utrecht Het laatste deel van de ledenvergadering van 5 juni j.l. was gewijd aan de komende reorganisatie in het aartsbisdom Utrecht. Duidelijk werd dat deze consequenties heeft voor veertig tot vijftig werknemers, van wie een aanzienlijk deel theoloog is en lid van onze vereniging. De ledenvergadering besloot om onze zorg en ongerustheid per brief over te brengen naar aartsbisschop W.J. Eijk. Tevens werd besloten de leden een brief toe te zenden als een teken van bemoediging in moeilijke tijden. De brieven verzonden we op 9 en 10 juni j.l. n Teksten brieven

Op 12 juni j.l. besteedde katholieknederland.nl een uitvoerig persbericht aan de inhoud van de twee brieven ‘die hen in bezit waren gekomen’. Vervolgens hebben wij de beide brieven geplaatst op www.vpwinfo.nl. Zie aldaar voor de inhoud. n Reacties van leden

Op het secretariaat zijn rond 25 positieve tot zeer positieve 22


reacties binnen gekomen op de beide brieven. ‘Complimenten’. ‘De juiste snaar’. ‘Ik ben er in een keer weer trots op om VPW-lid te zijn’. ‘Dit is een waardige brief’. ‘Een hart onder de riem’. ‘Ik maak me ernstig zorgen over het wegvallen van de ondersteuning voor de vorming en toerusting van vrijwilligers’. ‘Niet verzanden in negativiteit, maar vanuit het geloof in de Geest elkaar blijven bemoedigen en steunen’. ‘Ik hoop dat mensen in parochies goed duidelijk wordt wat ons bezielt en onze kritiek is op het beleid’. ‘Voordat je het weet mopper je de dagen door. Ik ga mijn leven beteren’. n Ondernemingsraad

en sociaal plan Aartsbisschop W.J. Eijk heeft besloten een ondernemingsraad in te stellen voor het diocesane personeel. Zoals bekend bestaat er al een ondernemingsraad voor het diocesane personeel in het bisdom Breda. De vakbonden de Unie, de AbvaKabo en wij zijn betrokkene bij de totstandkoming, er hebben reeds enkele gesprek-

ken daartoe plaatsgevonden. Twee tot drie maanden zijn nog nodig om tot instelling over te gaan. De bisdomleiding heeft het voorgenomen collectieve ontslag gemeld bij de drie betrokken bonden. In overleg is besloten dat de Commissie Rechtspositie van de VPW Utrecht, die al sinds jaren overleg voert met de bisdomleiding, namens ons in deze het voortouw neemt. Roel Braakhuis, lid van de Commissie, is het directe aanspreekpunt en contactpersoon voor de leden, werkzaam op diocesaan en dekenaal niveau. n Opheffing vijf dekenaten

De dekenaten hebben besloten een gelijkluidend sociaal plan op te stellen voor alle werknemers. Het is de vraag of alle dekenaten hun verplichtingen na kunnen komen. Wij gaan er

door Nico Bulter

vanuit dat de bisschop, die direct verantwoordelijk is voor het besluit tot opheffing van de dekenaten, ook de volle verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid op zich neemt voor de gevolgen daarvan voor de werknemers. De vraag kan gesteld worden of de bisschop, die direct werkgever is voor het diocesane personeel, eigenlijk ook niet de werkgever is voor het personeel op het dekenale niveau (terwijl de dekenaten volgens het Nederlands arbeidsrecht natuurlijk als werkgever optreden). Een afzonderlijk punt van aandacht is de positie van de pastores, die werkzaam zijn in het buurtpastoraat en seniorenpastoraat in de stad Utrecht, en in de diaconale sector. Zij zijn werkzaam op basis van externe geldbronnen, en zijn derhalve aangewezen op de overgang naar een nieuwe rechtspersoon c.q.werkgever. Het landelijke en diocesane VPW-bestuur is van mening dat leden voor juridische ondersteuning een beroep kunnen doen op de eigen solidariteitsfondsen.

belangenbehartiging Ieder VPW bestuur stelt een bestuurslid aan als portefeuillehouder belangenbehartiging. Groningen-Leeuwarden heeft Koos Tolboom inmiddels opgesteld, Haarlem Siem van Diepen, Utrecht de Commissie Rechtspositie ( deze blijft als zodanig). De overige VPW-en moeten nog tot aanstelling overgaan. Leden kunnen zich voor informatie, advies en begeleiding direct wenden tot het betreffende bestuurslid. n Ziekteverzuim

De leden van de VPW Groningen-Leeuwarden spraken op 12 februari j.l. over ziekteverzuim. Enkele conclusies uit dit collegiaal beraad. Bijna niemand van de twintig aanwezige leden was ooit langdurig ziek of uit de running. Bij ziekte is er zelden of nooit adequate vervanging. De deken als aanspreekpunt in plaatselijke overspannen werksituaties wordt node gemist. Parochiebesturen zijn veelal niet competent om de problematiek aan te pakken. Partners van pastores grijpen soms op tijd en terecht in. Vrije dagen, ontspanning, vakanties en sabbaticals zijn een ‘must’. Woonen werkplek zoveel mogelijk gescheiden houden. De werksi-

tuatie is vaak onoverzichtelijk. Er zijn weinig goede ervaringen met werken in verschillende parochies. Het grootste risico ben je zelf, als je er voor iedereen en voor alle verzoeken wilt zijn. Collega’s en besturen hebben de taak je te beschermen tegen een burn-out of overbelasting. n Verzoek om studiegroep

De instelling van de werkgeverskoepels in de bisdommen Haarlem en Groningen-Leeuwarden brengt een verschuiving teweeg in de verhoudingen. In het Rechtspositiereglement is het eenvoudig helder: er is een arbeidsovereenkomst, een werkgever, de bisschop verleent goedkeuring en zending. Nu echter komen er elementen bij: de plaatselijke opdrachtgever, de noodzakelijke instemming van de werknemer met de nieuwe opdracht, dat alles binnen de overgang van de ene standplaats naar de andere. De LKR is van mening dat er een studie moet plaatsvinden naar de verhouding tussen vier elementen: de arbeidsovereenkomst, de goedkeuring van de arbeidsovereenkomst door de bisschop, de zending door de bisschop, de deelovereenkomst met de plaatselijke opdrachtgever inclusief de in-

stemming van de pastoraal werker. De LKR vindt dat er onvoldoende is nagedacht voordat tot instelling van de koepels is overgegaan, en dat er misverstanden en onhelderheden bestaan in de bisdommen met betrekking tot de verschillende onderdelen. Vandaar de noodzaak van een gezamenlijke studie, om tot een nieuwe formulering te komen. n Jaarverslag

belangenbehartiging In de verslagperiode (juni ’07mei ’08) zijn er 35 casussen in behandeling geweest. Dit is het tweede jaar dat de casussen telkens besproken zijn in de vergadering van het landelijk bestuur. Een greep uit de casussen: ziektewet / vergoeding scholing / ziektewet / op kruispunt van loopbaan / ontslag / diaken worden / tekst arbeidsovereenkomst / ambtsjubileum / benoemingsbeletselen / CAO Limburg / doorwerken na 65 jaar / maakt gang naar kantonrechter pastoraal werker onbenoembaar in volgende functie? / evaluatie juridische procedure en rehabilitatiebrief/ bezuinigingen / fusie / ziekte beginnend pastoraal werker / pastoraal werker met zending in bisdom Roermond / tijdschrijven / positie pastoor / ontslagprocedure. In enkele

casussen is gebruik gemaakt van de juridische ondersteuning van mw. mr . M. van Pul. n Vrijwilligersregeling

Vergoedingen die worden betaald aan vrijwilligers zijn onder bepaalde voorwaarden onbelast. De onkostenvergoeding mag niet hoger zijn dan 150 euro per maand en 1.500 euro per jaar. Dit is een all-in onkostenvergoeding waarover de Belastingdienst geen administratie zal opvragen. Deze genoemde grens per maand en per jaar hoeft geen belemmering te zijn voor het toekennen van een hogere onbelaste kostenvergoeding. Voorwaarde is dan wel dat die hogere kostenvergoeding betrekking heeft op werkelijk gemaakte kosten. Een administratie in de vorm van declaraties en bonnetjes is in dat geval noodzakelijk. n Internet

Namen, functies en foto’s van personen mogen niet op internet openbaar gemaakt worden, voordat de betrokken personen in kennis zijn gesteld en bezwaar hebben kunnen maken. Als een personeelslid bezwaar maakt, mogen de gegevens niet gepubliceerd worden. Dat zijn de richtlijnen van het College Bescherming Persoonsgegevens. VPWinfo.nl • juli 2008

23

...

B er t v a n K o o t e n

De boosheid van Wim en Cor Wim was het een beetje moe. Met een zekere gretigheid was hij in de 70er jaren mee gaan doen, toen de vernieuwing in de kerk ook in zijn parochie riep om inzet van parochianen. Gesprekskringen over geloof en kerk, liturgische werkgroepen, de parochievergadering. De vensters open. Een frisse wind door de kerk. Wim had er zich wel bij gevoeld. De teleurstelling later, toen de vensters weer wat gesloten werden en de vernieuwing her en der in z’n achteruit was gezet, had hij redelijk kunnen verwerken. Want in zijn eigen parochie viel het nog wel mee. De pastoor was er een van de oude stempel. Hij bleef zijn parochianen ruimte geven. Ook voor inhoudelijke inbreng. Ruimte genoeg in elk geval voor Wim. Wim was mee blijven doen. Wel had hij gaandeweg het gevoel gekregen, dat een steeds groter deel van het parochiewerk op zijn schouders terecht kwam. Zoveel vrijwilligers waren er niet in de enigszins vergrijzende parochie. En het beroep op de inzet van hem en andere getrouwen was alleen maar groter geworden, toen de parochie een samenwerkingsverband was aangegaan met de buurtparochies. Wim was een beetje moe. En hij voelde zich af en toe ook geïrriteerd en boos. ‘Moeten we nou alles zelf doen? Wat voeren die pastores eigenlijk uit? Het lijkt wel of er steeds meer op ons bordje komt!’ Stilaan had Wim er niet zoveel zin meer in.

Cor zou er heel wat voor over hebben, als zijn schouders juist een wat zwaardere last zouden mogen dragen. Hij was het gewend geweest. Hij had in diverse groepen meegedraaid, was voorganger geweest in weekendvieringen en had een aantal jaren de pastoraatsgroep voorgezeten. Tot twee jaar geleden de nieuwe pastoor kwam. Die had een wat andere visie dan zijn voorgangers. Cor mocht in elk geval niet meer voorgaan. Ook het inhoudelijke en beleidsstimulerende gesprek was voorbij. Cor had het altijd belangrijk gevonden dat ook de kerkblaadjes werden rondgebracht en dat het kerkgebouw regelmatig werd schoongemaakt. Hij zou er nog best aan willen meedoen. Maar als dat het enige was, dat parochianen zelf mochten doen… Cor was er gezien zijn leeftijd eigenlijk wel aan toe om langzaamaan wat te minderen. Maar niet zó. Hij voelde zich terzijde geschoven, uitgerangeerd, aan de kant gezet. Cor was ook boos, net als Wim, maar om een andere reden. ‘Wie vormen hier nu eigenlijk de parochie? Wij toch zelf! De pastoor is hier een jaar of wat en dan is ie weer verdwenen. Wij moeten door kunnen gaan.’ In zijn kwaadheid had Cor al eens gezegd, dat de parochie niet het winkeltje was van de pastoor, die als een kleine zelfstandige alles alleen zou mogen regelen. En de parochie was ook niet zonder meer een filiaal van de grote firma, vond hij. ‘Een levendige geloofsgemeenschap

heeft recht op een zekere eigenheid en het zijn vooral de parochianen, die daaraan vorm en inhoud geven. Als parochianen niet zelf hun parochie dragen, loopt alles dood.’ Cor en zijn zwager Wim. Ze kwamen elkaar tegen bij de verjaardag van hun schoonzus Fien. Fien had het gesprek aangehoord. Ze had Wim voorgesteld dat hij met Cor zou ruilen: ‘Jij moet van alles, maar je wilt niet meer en Cor wil van alles, maar hij mag niet meer. Weet je wat jullie moeten doen? Ruilen! Gewoon ruilen van parochie.’ Wim vond het een aardig idee. Misschien zou het bisdom er beleidsmatig z’n voordeel mee kunnen doen. Een variatie in soorten parochies. De diversiteit een beetje spreiden en dan zou ieder z’n keuze kunnen maken zonder al te ver uit de buurt te hoeven. Wie graag zelf mee doet, gaat naar de ene parochie, wie het moe is om het allemaal zelf te moeten doen, gaat naar de andere. Cor zag er niets in. Hij vond het ook een heel principiële keuze. ‘De parochie is er van en voor de parochianen,’ hield hij vol. En ondanks zijn ergernis over de steeds zwaarder last die gewone parochianen te dragen zouden hebben, moest Wim het daar toch wel mee eens zijn.

...

VPW info nl. VPW Nederland. Collegiaal beraad als leerschool. Samen de kwaliteit van ons werk verhogen

Recommend Documents