VPW info nl 2008 nummer 4

VPW info nl •

2008 nummer 4

Kwartaalblad van VPW Nederland Beroepsvereniging van r.-k.pastores Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht • T 030 293 33 15 E [email protected] • W www.vpwinfo.nl

Op weg naar God

Het persoonlijk geestelijk leven voeden

VPW Nederland Beroepsvereniging van r.- k. pastores

colofon

•

VPWinfo.nl is het kwartaalblad van VPW Nederland, Beroepsvereniging van r.-k.pastores. ISSN 1574-9916. Nr. 4, december 2008.

VPWinfo.nl • Redactie VPWinfo.nl M. Bijleveld (redactiesecretaris), N. Bulter (hoofdredacteur), D. Gies, L. Meijer, J. van Lente (ontwerper). • Redactiesecretaris Marije Bijleveld, Postduifstraat 7, 6227 AZ Maastricht, T 043 - 361 89 03, [email protected] • Secretariaat Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht, T 030 - 293 33 15, E [email protected] I www.vpwinfo.nl

• Grafisch ontwerp en opmaak, fotografie en illustraties Jeroen van Lente Grafisch ontwerper, Kattenbosch 15, 5243 SE Rosmalen, T 06 28 15 20 30, E [email protected] Bezoekadres: Pastoor Hordijkstraat 5, Rosmalen. Foto’s door de auteurs aangeleverd: pagina 2, 4, 7, 8, 10, 12 en 14. • Druk Drukkerij BiblovanGerwen, Den Bosch.

Contributie

Roel, bedankt Dit is mijn eerste “woord” als voorzitter van VPW Nederland sinds ik het stokje van Roel Braakhuis heb overgenomen. Grosso modo wil ik zijn koers (en die van het bestuur) blijven volgen. Een beroepsvereniging die past in deze tijd, die werkt aan de kwaliteit van onze professie en de belangenbehartiging van pastoraal werkenden. De rol van Roel hierin is de afgelopen jaren een grote geweest. Ik noem enkele zaken. De reorganisatie van de Federatie VPW Nederland naar de VPW Nederland, waarbij we één vereniging werden met zeven afdelingen, die op hun beurt verenigingen zijn, inclusief de opbouw van een gezamenlijke leden- en contributieadministratie. De inhoudelijke denkkracht om in samenspraak met de andere bestuursleden de koers uit te zetten. De uitdrukkelijke wil om te investeren in de communicatie met de kerkelijke overheid. De zorgvuldige bestuurlijke begeleiding van de omvorming van de VPW Limburg, waarbij deze een jaar lang zich losmaakte om te reorganiseren om vervolgens terug te keren in de landelijke vereniging. Het vermogen om temidden van alle woelingen en loyaliteiten naar boven en beneden autonoom te zijn in de eigen opstelling, de onafhankelijkheid daarin te bewaren en een onafhankelijke positie in te nemen. De kennis van rechtspositionele aangelegenheden en de individuele belangenbehartiging van meerdere leden. En vooral ook een goede intuitie in het uitzetten van de volgende stap. Ik wil Roel nogmaals bedanken voor de wijze waarop hij voorzitter is geweest.

De contributie bedraagt € 135,–. Aspirant-leden (studenten) betalen minimaal € 15,–. Sommigen, onder wie emeriti, parttimers met een arbeidsovereenkomst van 50% of minder en zij die lid zijn van een andere vakbond, kunnen gebruik maken van het gereduceerd tarief van

Organisatie VPW Nederland • Secretariaat VPW Nederland N. Bulter (beleidsmedewerker) L. Westerveld (secretaresse) Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht, T 030 - 293 33 15. • Dagelijks bestuur N.H.F. Morpey, Beatrijspad 24, 3813 DM Amersfoort, 06 19876476, C. van Beek, Schrijnwerkerstraat 20, 4813 LT Breda, 076 - 520 49 26, L. Epskamp, Vossenberg 9, 4847 AT Teteringen, 076 - 581 03 31, P. Gabriël, Zwolse Anjer 8, 2631 SR Nootdorp, 015 - 310 89 36. • Bestuur C. van Beek, E. Claassens-Wanders, E.J. van Dijl, L. Epskamp, P. Gabriël, J. Langelaan,M. Th. v.d. Loo, L. Mesman, N. Morpey, W. Paassen, J. van Rooij, J. van Sante, J. Siemons, K. Tolboom. • Financiële administratie H. Kroon. • Landelijke Commissie Pastoraat en Opleiding (LCPO) N. Bulter, L. Epskamp, J. Lamberts, D.Mulder, J. Rens, M. Scherer-Rath. • Landelijke Kommissie Rechtspositie (LKR) N. Bulter, J. Deckers, S. van Diepen, S. Draisma, L. Geurts, H. Hudepohl, G. Kester, T. van de Rijken, wko, P. van Schagen. • Tuchtcollege W. Blezer-van der Walle, R.J. Bunnik (secr), R.G.W. Huysmans, A.P.H. Meijers (vz), J.W. Nibbelke, K.W. Walf. • Website P. Gabriël, webmaster.

Verzoek aan onze leden! Als er iets verandert in uw gegevens wilt u dan zo vriendelijk zijn dit door te geven aan ons secretariaat: Palestrinastraat 1b,

Niels Morpey, voorzitter

€ 67,50. De penningmeester verzoekt hen de volledige contributie te betalen of anders een hogere bijdrage. Over te maken op postbanknummer 303 72 79 t.n.v. VPW Nederland inz. Contributie m.v.v. naam en woonplaats.

3533 EH Utrecht of [email protected]. Denk daarbij aan: • Adresgegevens • Verandering van werkkring of werksoort • Arbeidsduurverandering (bijvoorbeeld van full-time naar half-time) • Het overgaan van studentlid naar werkend lid.

Diocesane VPW’s VPW Den Bosch • Secretariaat VPW Nederland Palestrinastraat 1b, 3533 EH Utrecht, 030 - 293 33 15, [email protected]. • Coördinatiegroep J. Rens, M. Rijpkema, J. van Rooij, J. Siemons. VPW Breda • Secretariaat F.M. Vermeulen, Flora Hove 24, 4702 EZ Roosendaal, 0165 - 53 45 06, [email protected] • Werkgroep Arbeidsverhoudingen F. Vermeulen, Flora-hove 24, 4702 EZ Roosendaal, 0165-534506. VPW Groningen-Leeuwarden • Secretariaat J.M.A. Langelaan, Boerschaplaan 41, 7824 NA Emmen, [email protected]. • Werkgroep Arbeidsverhoudingen W. van Harmelen, p/a Adm. Helfrichstraat 74, 9801 GJ Zuidhorn, T 058 - 266 03 01. VPW Haarlem • Secretariaat J.C.J. Verbruggen, Meerkoet 6, 1745 HJ Spanbroek, 0226 - 351 951, [email protected]. • Werkgroep Arbeidsverhoudingen M. Bruijns, Snuiverstraat 2, 1561 HD Krommenie, 075 - 628 12 08. VPW Limburg • Secretariaat E. Claassens-Wanders, St. Franciscusweg 43, 6416 ET Heerlen, 045 - 572 08 74, [email protected]. VPW Rotterdam • Secretariaat H.J.T. Dam, Mondriaan 5, 2681 MJ Monster, [email protected]. • Kommissie Arbeidsverhoudingen P. van Schagen, Sterzegge 5, 2318 ZG Leiden, 010 - 418 10 41. VPW Utrecht • Secretariaat Chr. Kantoci-Janssen, Bussloselaan 17-A, Bussloo-Voorst, 0571-261914, [email protected] • Commissie Rechtspositie L. Geurts, Lorentzstraat 9, 7316 GJ Apeldoorn, 055 - 521 94 24.

i nh o u d Het persoonlijk geestelijk leven voeden. Dat is wezensnoodzakelijk, een wezenlijk onderdeel van ons Beroepsprofiel Parochiepastor. Maar, hoe doet men dat? Wanneer? Alleen of met gelijkgestemden, vrienden, medeparochianen, buitenstaanders? Het lijkt heel vanzelfsprekend dat een pastor zich door studie en vorming en gebed richt op een geestelijk leven. Maar in de praktijk is het niet gemakkelijk tijd vrij te maken voor gebed, voor het lezen van een tekst, voor meditatie. Een sabbatical jaar biedt in veel gevallen uitkomst. Dat is een bij uitstek geschikte periode om alles wat is blijven liggen op geestelijk gebied, weer ‘bij te werken’. En als het al lukt tijd in te plannen voor bezinning, is het dan een specifiek moment, een afgebakend moment in tijd en ruimte waarin God aanwezig is? Is de bezinning verbonden met het werk, met de dingen waar men mee bezig is? En wat gebeurt er als men zich (door welke oorzaken ook) niet meer gedragen weet door iets of iemand? Als het lijkt alsof men leeft zonder de aanwezigheid van God? Vijf pastores laten zien dat er verschillende manieren zijn om een eigen geestelijk leven te onderhouden. Zij nemen ons mee op hun heel persoonlijk (zoek)tocht naar innerlijke spirituele beleving en verdieping.

De Praktijk 4 Zorg dragen voor en praktiseren van een persoonlijk geestelijk leven Paragraaf 4.4.1 uit het Beroepsprofiel Parochiepastor. 4 De dorre, lege periode voorbij Wim van Paassen

De Rubrieken 11 Gelezen Handelingen Tijdschrift voor Praktische Theologie Piet van Hooijdonk

16 Permanent leren Een collega aan het woord

Leren ‘met hoofd, hart, lichaam en ziel’ Toos Nowacki

18 Nieuws uit de VPW-en Nico Bulter

8 Al het goede teruggeven aan de Heer Carla Berbée

10 De spiraal van het kerkelijk jaar Lidwien Meijer

12 Iets goeds ontvangen en aanreiken Hein Tops

20 Pastor en internet Overpeinzing in een tijd zonder postzegels Matthé Bruijns

22 Onze rechtspositie Nico Bulter

24 Bert van Kooten Een andere Kerst

14 Een weg te gaan Leo Nederstigt

7 Tweede ontslagronde in Utrecht Nico Bulter

21 Het PNB moet blijven! Nico Bulter

VPWinfo.nl • december 2008

3

De dorre, lege periode voorbij Wanneer somberheid terneerdrukt, lijkt God verder weg dan ooit. Wilskracht, structuur, in verbinding blijven, fysieke inspanning helpen om de leegte uit te houden en dragen bij aan het herstel. Begin september 2007 heb ik met veel zin en blijdschap mijn 25-jarig jubileum als pastoraal werker gevierd. ‘Bescheiden’, was mijn wens in de parochie van St. Caecilia in Rotterdam-Alexander, omdat ik hier nog maar kort werkte, en ‘groots’ met familie en vrienden.

Taken m.b.t. zichzelf en het beroep Het Beroepsprofiel Parochiepastor - geen last maar een lust om mee te werken - is een richtsnoer voor het pastoraal handelen. De bijdragen in deze aflevering geven een concrete uitwerking aan paragraaf 4.4.1: ‘Zorg dragen voor en praktiseren van een persoonlijk geestelijk leven’.

Ik zat goed in mijn vel, had zin in het nieuwe werkjaar en heb genoten van deze ‘vier-dag’ aan het begin van een nieuw seizoen. Ik werd verwend met cadeaus van de parochie, het IPV-bestuur en van familie en vrienden. Het stemde me dankbaar en ik voelde me gewaardeerd als werker in de wijngaard. Niets hoeft nog Sinds een jaar of vijf bestaat het praktiseren van een persoonlijk geestelijk leven voor mij er vooral in dat ik de dag begin met een half uur wandelen in het park tegenover mijn flat. Na mijn sabbatsperiode in 2002, die ik heb ingevuld met een pelgrimstocht naar Santiago, heb ik dat meditatieve wandelen voortgezet in de thuissituatie. Na een frisse douche lees ik een bijbeltekst om te overdenken op mijn wandeling. Voor de keuze van de teksten maak ik de ene periode gebruik van de daglezing, een andere periode van teksten die ik zelf bij elkaar zoek rond een bepaald thema op aanraden van mijn pastor, i.c. geestelijk begeleider, met wie ik eens in de vier tot zes weken een gesprek heb . Het beginnen van mijn dag met een ‘meditatieve’ wan-

Wim van Paassen 58 jaar, Pastoraal werker in het pasto-

4.4.1 Zorg dragen voor en praktiseren van een persoonlijk geestelijk leven Dit omvat met name: • dagelijkse tijd en aandacht voor bezinning en gebed. • deelname aan bijeenkomsten voor bezinning. • bijhouden van spirituele literatuur.

4


raatsgebied van de Interparochiële Vereniging Rotterdam-Oost, Capelle a/d IJssel en Nieuwerkerk a/d IJssel en lid van het pastoraal team van vier pastores.

De Praktijk

deling vind ik heerlijk. Ik hoef nog even niets, alhoewel het nogal eens moeite kost om niet al in gedachte bezig te zijn met mijn werk. Maar ik probeer me iedere dag weer te concentreren op het even ‘vrij zijn voor de Eeuwige’. Voor het aanschijn van de Eeuwige Tijdens de wandeling probeer ik open en ontvankelijk te zijn voor de wijze waarop Hij zich laat ontmoeten. Soms is dat door iets in de natuur, soms in een korte ontmoeting met een medewandelaar, soms door iets waarin ik tekort geschoten ben in het contact met iemand. Soms begin ik te zingen, meestal een kerkelijk lied, een lofzang op de schepping of zomaar een antifoon of een psalm die bij mij naar boven komt. Zoals ik het hier beschrijf, zo beleef en zie ik mijn morgenwandeling op mijn beste momenten. Maar vaak is het ook het uithouden van de saaiheid en de dorheid van de wandeling en het uitblijven van het opvangen van een glimp van de Eeuwige. Desalniettemin probeer ik het wandelen steeds te beleven als ‘een wandelen voor het aanschijn van de Eeuwige’ in het vertrouwen ‘dat Hij mij ziet’ en ‘met mij meeloopt’. De wandeling sluit ik thuis in mijn ‘heilige hoekje’ af met een persoonlijk gebed om zegen over hen die mij lief en dierbaar zijn, over de zieken die ik ken en hun naasten en tenslotte over mijzelf en de werkzaamheden die mij te wachten staan.

Nu ik besloten had om gedeeltelijk aan de slag te blijven, moest ik mijn gewone werkzaamheden voort blijven zetten. Dat hielp om toch enige structuur in de dag en in mijn leven te houden. Met steun van enkele mensen die me heel na staan, slaagde ik erin om eens in de 14 dagen voor te gaan, de gespreksavonden van een Geloven-Nu-groep te blijven voorbereiden en leiden, op huisbezoek te gaan en aan vergaderingen van werk-

‘Het is heerlijk om de dag

te beginnen met een ‘meditatieve’ wandeling.’ groepen en het pastoraal team deel te nemen. Opvallend was dat ik juist in deze periode nogal eens als reactie op mijn preek te horen kreeg dat die zo aansprekend was, en dat mijn gebeden in de viering zo invoelend geformuleerd waren. Wilskracht loont Het praktiseren van mijn persoonlijk geestelijk leven in deze depressieve periode was zwaarder dan anders. Zodra ik eenmaal was opgestaan, kon ik wel mijn dagelijkse ‘meditatieve’ wandeling in het

Noodzakelijke structuur Een maand na mijn jubileumviering ging ik slechter slapen, kreeg ik moeite met het plannen van mijn werkzaamheden en met de concentratie op mijn werk. Ik kreeg moeite met opstaan, werd overvallen door een sombere stemming en voelde me onzeker. Het was niet de eerste keer dat dit mij overkwam. Daarom vroeg ik om een gedeeltelijke verlichting van mijn werkzaamheden, met name even geen bereikbaarheidsdienst en geen uitvaarten, hetgeen uiteindelijk resulteerde in een gedeeltelijke ziekmelding (40%). VPWinfo.nl • december 2008

5

park doen. Maar me concentreren op een bijbeltekst was heel moeilijk. Ik was zo met mijzelf bezig en steeds drong dat sombere en donkere gevoel zich op. Toch heb ik de discipline op kunnen brengen om mijn dag te beginnen met een wandeling. ‘Leverde het dan niet veel op voor mijn geestelijk leven’, in elk geval was het goed voor mijn fysieke gestel om dat half uur in beweging te zijn. En ’s middags ging ik alleen op mijn wilskracht de deur uit om een uurtje te fietsen, vaak in gezelschap van een vriendin. Ook lukte het me om goed voor mezelf te blijven zorgen, d.w.z. op tijd te eten èn voor mezelf en soms ook voor anderen te koken. Samen eten was in die tijd heel belangrijk voor mij. Toch voldoening Echter in zo’n periode lijkt God verder weg dan anders. Het ‘meditatief’ wandelen, het persoonlijk gebed, ja zelfs het bijwonen van een viering deed ik op mijn wilskracht, misschien wel plichtmatig. In mijn persoonlijk gebed kwam ik niet veel verder dan

‘Tevreden leren zijn’ was een therapeutische oefening. vragen om kracht, geestkracht en bevrijding van die sombere gevoelens die mij zo terneerdrukten. In de vieringen, die ik bijwoonde, hoopte ik op een bemoedigend woord. Soms vroeg ik me tijdens een viering af of ik niet beter weg kon gaan, zo moeilijk kon ik me concentreren, zo onrustig en angstig was ik dan van binnen. In deze tijd was het belangrijk voor mij dat ik voor 60% mijn werk bleef doen. Werken betekende dat ik moest blijven plannen, dat ik op huisbezoek er probeerde te zijn voor die ander, dat ik geregeld op vergaderingen en in gespreksgroepen kwam en daar mijn bijdrage leverde, dat ik voor ben blijven gaan en mijn aandeel had in de voorbereiding van de viering met als ‘product’ telkens ook een preek. Hoe moeizaam het soms ook ging, 6


bij alles wat ik deed, had ik telkens wel het voldane gevoel dat het mij toch maar weer gelukt was. Al bleef ik het moeilijk vinden om tevreden te zijn met het resultaat. ‘Tevreden leren zijn’ met het resultaat van mijn werk, was in deze periode voor mij tevens een therapeutische oefening: niet langer de perfectionist zijn, maar mijn werk waarderen vanuit de gedachte ‘goed is beter dan best’. Zin in het leven Half december schrijf ik in mijn dagboek: ‘Heer, ik dank U dat ik me de laatste dagen wat beter voel en wat gemakkelijker opsta’. Terwijl ik uitkeek naar de dag dat ik ineens met zin zou opstaan en met enthousiasme aan de nieuwe werkdag zou beginnen, verliep mijn herstel geleidelijk. Langzaam maar zeker kwam mijn zelfvertrouwen terug, durfde ik geloven in mijn kwaliteiten en kreeg ik weer zin in het leven. Op mijn wandeling kon ik me steeds meer concentreren op een tekst. Er kwamen nieuwe ideeën in mij op en ik begon weer plannen te maken. Op kerstavond ging ik voor in de drie vieringen, waarvoor ik ingeroosterd was, en ik stond daar stevig, voelde me goed in mijn vel. In deze periode was het belangrijk dat ik niet bij de pakken neer ben gaan zitten. Tijdens mijn ochtendwandeling ben ik de Eeuwige blijven zoeken en heb ik mij in mijn lamlendigheid aan Hem laten zien. Op mijn wilskracht en met steun van mensen die me na staan, ben ik gaande gebleven. Dat heeft zeker bijgedragen aan mijn herstel. Maar achteraf lijkt het ook alsof het me is overkomen, alsof iemand die grauwsluier van mij heeft weggenomen. Het voelde voor mij alsof ik ‘van de hel in de hemel’ kwam. Later zei ik het zo: ‘Met Kerstmis ben ik opgestaan’.

!

Nico Bulter

Na de ontslagronde op dekenaal niveau hebben nu de medewerkers op diocesaan niveau vernomen wie er vertrekt en met gedwongen ontslag gaat. Intussen heeft de bisschop zijn beleidsvisie voor de komende jaren op tafel gelegd. Het gaat om het vertrek van 22 mensen, van wie er naar verwachting 13 gedwongen ontslagen zullen worden. Van hen zijn er 7 pastoraal werk(st)er (volgens de cijfers van begin december). Het eerste doel van de bisschop is om te komen tot een sluitende exploitatie in het jaar 2010. Een tweede doel is het versterken van de vermogenspositie om sterker de komende jaren in te gaan. Kaalslag Het is niet anders dan een kaalslag. De dekenaten worden opgeheven, en dat levert een besparing jaarlijks op van bijna € 500.000,- De inkrimping van het personeel op bisdomniveau leidt tot een jaarlijkse besparing van bijna € 700.000,Verhoging van de afdracht van parochies aan het bisdom (terwijl de dekenale bijdrage vervalt) levert ook het nodige geld op, terwijl de lichtere structuur van de drie vicariaten minder kosten met zich mee brengt. De zwaarste klappen vallen op het terrein van de pastorale dienstverlening: deze wordt tot een minimum teruggebracht ergens tussen 1 en 2 fte. De bisschop verwacht dat taken worden over-

Tweede ontslagronde in Utrecht genomen door de te benoemen regiovicarissen en leden van pastorale teams.

Overleg Intussen hebben de bonden (de Unie, de Abvakabo en de VPW Nederland) overleg gevoerd met de bisdomleiding over de diocesane ontslagronde. De Ondernemingsraad gaf aan veel belang te hechten aan een goede uitvoering van de wachtgeldregeling. Ook wil men uitdrukkelijk dat de werkgever, die de taak heeft mensen van werk naar werk te brengen, een externe

“

Deze inkrimping raakt allereerst degenen die hun baan kwijtraken. Zij hebben zich van harte ingezet. Men hun functie verliezen zij ook de waardering voor hun werk. Dit verlies van een baan is een rouwproces, met buikpijn, verdriet en boosheid… Deze inkrimping raakt daarnaast het engagement van een veel grotere groep pastoraal werkenden, die jarenlang met grote inzet hebben meegewerkt aan een kerk waaraan alle gelovigen samen bouwen…Er zijn veel inspanningen geleverd om pastorale teams te begeleiden en er is veel tijd en geld besteed aan de scholing van pastoraal werkenden voor de vier profielen. Wat in de afgelopen jaren zo aan kwaliteit is opge-

deskundige inhuurt voor de reïntegratie (en niet een medewerker uit eigen kring zoals bij de dekenale ontslagronde). Er is een sociaal plan opgesteld en naar verwachting worden er per medewerker individuele vaststellingsovereenkomsten opgesteld.

"

bouwd, belooft veel voor de toekomst en verdient een passend vervolg. Anders is er sprake van een ernstig verlies aan kwaliteit en inzet… Wij doen een beroep op uw pastoraal leiderschap en dat gaat verder dan wat formeel vereist is.

”

Uit de brief van de VPW Utrecht en de VPW Nederland aan aartsbisschop W.J. Eijk van 11 november 2008. Zie www.vpwinfo.nl Voor de beleidsvisie: Zie www.aartsbisdom.nl


7

Al het goede teruggeven aan de Heer Spiritualiteit is persoonsgebonden en laat zich niet gemakkelijk vertalen naar parochiespiritualiteit. Wat niet wegneemt dat men altijd een klimaat kan scheppen waarin zij ter sprake kan komen. Wanneer Franciscus van Assisi mijn leven is ingewandeld weet ik niet meer. In mijn jeugd was hij vooral een lieve heilige die knuffelde met de dieren. Met wat romantiek en naïviteit. Dat laatste is gebleven, maar heet nu: ‘open mind’ of ‘awareness’. Sinds 10 jaar werk ik als pastoraal werkster in een parochiële setting. Daarvoor heb ik drie jaar voor de franciscaanse familie over heel Nederland gewerkt. Voor de theologie ben ik een late roeping. Wat doet een mens besluiten een andere afslag op de autobaan van het leven te nemen? Op tocht Tijdens een moeizame periode in mijn leven, waarin ik als vrijwilliger binnen een parochie met hart en ziel me uitleefde in allerlei taken en functies, ontdekte ik werkelijke tochtgenoten op mijn tocht door de woestijn, zoals mijn leven toen voelde. Allerlei oudtestamentische verhalen over de uittocht van de Hebreeën kregen voor mij ook een heel nieuwe klank en kleur. Voor het eerst begreep ik dat deze verhalen ook over mijzelf gaan. In de parochiële setting was voor deze spirituele ontdekking niet zo veel ruimte. Toevallig kwam ik in contact met de Franciscaanse Samenwerking (nu Franciscaanse Beweging) en met de Pinksterdagen ging ik mee op een voettocht. Het voelde als een thuiskomen: werkelijk Pinksteren, zeg ik achteraf. Hier trof ik leeftijdgenoten en spirituele verdieping, er werd gelachen en discogedanst. Een combinatie die ik in de an8


dere kerkelijke context nog nooit zo was tegengekomen en vooral: wat zich prima met elkaar verdroeg. Dat was het startpunt van een nieuwe weg in mijn leven. Meditatie Via de Oosterse mystiek en meditatie kwam ik hier bij onze eigen traditie uit. De combinatie van mijn theologiestudie met deze spiritualiteit was als twee benen om op te lopen: hoofd en hart, verstand en mystiek. Tijdens mijn afstudeerscriptie ontdekte ik hoe spiritualiteit een motor, of vliegwiel kan zijn voor religieus leven. Onze parochies zijn netwerken met een zwaar accent op de sociale kant en veel minder op de religieus/ spirituele kant. Door mijn werk binnen de franciscaanse familie kreeg ik ook wel eens de indruk dat territoriale nabijheid (zoals in parochies) een grote religieuze nabijheid in de weg kan staan. Loslaten De bagage, die ik al van mijn ouders en katholiek nest gekregen had, was vertrouwen. Wat heeft Franciscus en franciscaanse mensen mij gebracht? Vooral loslaten, of: teruggeven aan de Heer. Door losla-

Carla Berbée (1957) Pastoraal werkster in het

ten ontstaat er ruimte; en zonder ruimte kun je niet verder, niet leven, niet veranderen of vernieuwen. Door los te laten in vertrouwen mag dit weer verder groeien, zelfs tegen de klippen op. In combinatie met de oosterse vormen van meditatie heeft dit mijn oog gescherpt voor de zen-parodoxen: actief en toch wachtend; plannen en uit handen geven; je dienstbaar opstellen en je eigen ruimte behouden. Nederigheid: niet als knechting, maar als een ruimte om mezelf te kunnen zijn: niet groter en ook niet kleiner. Bij alles wat Franciscus doet en ziet, richt hij zich steeds op het Goddelijke, op Christus’ aanwezigheid om zich heen. Uiteindelijk hebben we alles gekregen: onze talenten en ons bezit; daarom mogen we dat ook weer teruggeven, we hoeven dat niet krampachtig vast te houden of mee te torsen. Mij geeft dat ruimte en adem: om onbevangen in het nu te staan. Parochiecontext Ik weet dat de tijden in kerkelijk Nederland onzeker zijn en we in een ‘krimp’- sector werken. Franciscus zou zeggen: je armoede is je rijkdom. Wij moeten de komende jaren nog veel meer gaan loslaten. Dat is een lang en pijnlijk proces voor veel mensen. Daarmee komt ook ruimte en energie vrij. Voor ons zelf en voor de Geest die waait… Het dwingt om terug te gaan naar de kern van de zaak: van pastoraat, van parochie-zijn, van mijn eigen geloof en van mijn pastor zijn. Vanuit mijn functie als opbouwwerker en teamleider houd ik me veel bezig met ontwikkelen van beleid op middellange termijn. Maar wel in het besef dat het hier niet gaat om einddoelen en vastgezette scenario’s. Het zijn visioenen die ons op gang houden; maar wie weet komen we wel heel ergens anders uit tenslotte. En dat zij dan zo.

parochiepastoraat in Enschede, met profiel kerkopbouw en teamleider.

De Praktijk

Persoonsgebonden Over mijn franciscaanse inspiratie praat ik binnen mijn werk niet zo heel veel. Spiritualiteit is zeer persoonsgebonden. En als je het er te dik bovenop legt, wekt het aversie op. Af en toe, tijdens

een overweging of in een vergadering gebruik ik een tekstje of gedachte van Franciscus of Clara van Assisi. Sommige mensen worden dan nieuwsgierig en dat is genoeg als opstapje naar een gesprek. Parochies zijn een verzamelplek van allerlei mensen met verschillende bezieling. Spiritualiteit laat zich mijn inziens daarom niet zo goed vergroten tot een parochiespiritualiteit. Maar je kunt wel een klimaat proberen te scheppen waarin daar van harte over wordt verteld en gedeeld. Onderhoud Het kost me regelmatig kruim om mijn spiritualiteit te onderhouden. Dat doe ik door een leesgroep over teksten van Franciscus, contactmomenten op landelijk niveau, individuele contacten en een paar dagen kloosterleven in te plannen. De Vereniging ’Door loslaten van Broeder Frans is sinds 20 jaar mijn thuishaven. Tien jaar geleden heb ik met nog vijf anderen een verbintenis uitgesproken aan de franciscaanse weg; vergelijkbaar met een kloostergelofte. Zo is deze stroming de dragende laag in mijn leven en werken geworden. Ik heb bepaalde keuzes in mijn leven en werken gemaakt. Bijvoorbeeld me als leek te onderschikken aan een priestercollega; als gelovige te kunnen staan naast andere gelovigen. In mijn persoonlijke leven probeer ik ruimte te houden voor meditatie, niet gehaast te leven, aandacht aan mensen te besteden. Voor mij geen auto en geen tv. Zonder deze spirituele weg zou ik niet in het pastoraat kunnen werken; tenminste niet op de manier zoals ik dat wil en nodig heb. Ten slotte kan ik alleen voor mij zelf spreken. Ik herken het wel bij franciscaanse medegenoten met hetzelfde beroep. Het maakt dat ik het niet alleen volhoud, maar vooral dat ik zo met andere gelovigen positief op tocht blijf gaan, op de weg van Jezus.

ontstaat er

ruimte’

! VPWinfo.nl • december 2008

9

De spiraal van het kerkelijk jaar Het kerkelijk jaar is een rijk geschakeerd spiritueel kader om je mee te laten voeren, op te laden. Jaar na jaar neemt de intensiteit van beleving toe, de diepte in. Voor de ontwikkeling van mijn geloofsleven is het kerkelijk jaar inspirerend, voedend. Ik beleef onze christelijke traditie in dit opzicht als heel rijk. Terwijl ik dit schrijf, is de Allerzielenviering net voorbij, we hebben de namen genoemd van de overleden parochianen. We hebben gezongen over het licht dat ons aanstoot… over de mensen van voorbij. Tegelijkertijd zien we in deze tijd al die bladeren vallen in de natuur, af-vallen… ont-vallen. Stil zijn in verlangen naar Ik kijk uit naar de Advent, mijn meest geliefde periode, en dat zit hem vooral in de zang. Het Rorate Caeli, vroeger als kind was het al mijn favoriet. En dan het Oh kom oh kom Immanuel, Het daghet in het oosten, en Scheur toch die wolken weg en kom… Prachtig… uitkijken naar het licht, uitzingen van verwachting en verlangen in de donkerste tijd van het jaar. De Adventkrans mag langzaam meer licht laten zien. Thuis brand ik een Adventkaars, iedere dag een stukje, totdat hij bijna op is, dan zijn we bij het kribje. Zou deze periode zo intens zijn omdat de ‘gewone wereld’ er zo haaks op staat? In de stad is het al lang Kerstmis, maar wij in de kerk doen daar lekker nog niet aan, wij zijn verstild, zingen over de dauw en de woestijn en de wortel Isai, houden de adem in, je moet het verlangen laten rijpen… Om later in de nachtmis in een stampvolle kerk, los te barsten in gezangen die in het winkelcentrum al drie weken door de luidsprekers schallen.

10


Intense beleving De Veertigdagentijd is ook een rijke tijd… in al zijn eenvoud. We besteden aandacht aan een liturgische schikking, die iedere week wordt aangevuld met symbolen uit de schriftlezingen. We onthouden ons van uitbundigheid en onderzoeken onze levens. Wat is mijn houvast? Wat zit me daarbij in de weg? Wat kan ik dus maar beter loslaten? We houden een sobere maaltijd en hebben aandacht voor de vastenactie ten bate van een land aan het andere eind van de wereld. En wekelijks zijn er op vrijdagmiddag korte gebedsvieringen, in een kleine kring rond het kruis. Sinds ik pastor ben (nu zo’n acht jaar) beleef ik het kerkelijk jaar intenser dan vroeger en waardeer het ook steeds meer. Ik zoek graag liederen en teksten uit die in deze tijd passen, en die je de rest van het jaar ‘Je moet het niet zingt, niet zegt. Zo verdicht zich het gebeuren. Zo geef je er kleur aan, de geëigende sfeer aan. Daar laat ik me door meevoeren en laad ik me aan op.

verlangen laten rijpen’

Lidwien Meijer 57 jaar, Pastoraal werkster in Schiedam.

De Praktijk

Gelezen Hoezo jaargetijden? We leven in een tijd van vervlakking. De invloed van de jaargetijden wordt teruggedrongen, en dat kost de aarde heel veel energie en geld. Het gehele jaar door zijn immers dezelfde groentes en bloemen te koop. Al zijn de dagen kort, overal branden kunstzonnen. Het schijnt een primaire noodzaak te zijn om het hele jaar door op terrasjes te verblijven. Ouderdom (de herfst van het leven) wordt door verf en anti-rimpelcrème (of radicalere maatregelen) tegengewerkt. De kerstspullen zijn net opgeruimd, of de paaseitjes liggen al weer te glimmen in de winkels. De temperatuur is binnenshuis het hele jaar hetzelfde. Natuurijs komt als gevolg van dit gedrag niet meer voor, dus worden er energieverslindende kunstijsbaantjes aangelegd. De spiraal van verdieping Tegelijkertijd zoeken mensen naar Top-ervaringen, maar daarin laten ze zich niet bepalen door natuurlijke processen, ze creëren ze zelf: door verre vakanties, bungie-jumpen, spannende films, mega-concerten, mega-aanbiedingen. Ik probeer me er niet door te laten verleiden en laat me liever meevoeren op de gratis (lees: genade) aanbiedingen van ons kerkelijk jaar. Het geeft me rijke ervaringen die niets kosten en de aarde niet belasten. Is het niet elk jaar hetzelfde, draai je niet almaar in hetzelfde kringetje rond? Nee, want al blijft het jaar hetzelfde, ík verander. Als ik stiekem wel eens een oude overweging doorlees om te kijken of die drie jaar later nog bruikbaar is in mijn nieuwe werkkring, dan gaat deze toch vaak in de revisie, want ik ben niet meer dezelfde. Gelukkig maar… het kerkelijk jaar biedt, juist door die vertrouwdheid, volop kansen om te groeien, de diepte in. Het is geen kring, het is een spiraal, die (bewust beleefd) ons brengt bij de kern van waar het om gaat.

Een tijdschrift uit de stapel

door Piet van Hooijdonk

Handelingen Tijdschrift voor Praktische Theologie 35e jaargang: 2008

Een oud tijdschrift in een nieuw jasje

De redactie heeft besloten tot een andere opzet om pastores in hun beperkte studietijd op een moderne wijze te benaderen: in de papieren editie door korte artikelen, praktijkverhalen en verwijzingen naar websites; en in een website door meer wetenschappelijk georiënteerde artikelen en literatuuroverzichten. Een wisselwerking tussen schrijvers en lezers wordt uitgelokt en mogelijk gemaakt door het openen van een emailadres. Iedere poging die de leesmoeheid van drukke pastores kan overwinnen, valt toe te juichen. De geïllustreerde vormgeving ziet er aantrekkelijk uit. Praktische Theologie trachtte op een systematische en methodische wijze het pastorale handelen te verbeteren en te vernieuwen.

De website die wetenschappelijk georiënteerd is, laat nog op zich wachten. Daarom heb ik naar het eerste themanummer in de papieren editie gekeken: de Bijbel functioneel. Bart Koet voorziet een praktisch theologische kritische blik: ‘Voorzover bekend heeft er geen systematisch empirisch onderzoek naar bijbelgebruik plaatsgevonden’. De zin daarvan blijkt uit het artikel: het is onzeker of Vaticanum II bijbelgebruik bevorderd heeft. Marie José van Bolhuis publiceert een prachtverhaal in twee pagina’s van actueel bijbellezen door een psychiatrisch patiënte. ‘De bijbel blijft open’, concludeert Marie José. Waarom? De patiënte voelt zich niet gek, maar serieus genomen. Hier begint de systematische en methodische reflectie.

#

! VPWinfo.nl • december 2008

11

Iets goeds ontvangen en aanreiken De voorbereiding op de viering en verkondiging van de komende zondag is een spirituele reis op zich. In de hoop dat het evangelie mag klinken en gebeuren in onze huizen en straten. Het woord ‘preek’ gebruik ik niet graag; het klinkt mij te betweterig en het roept bij mij teveel een eenrichtingsverkeer op. Liever spreek ik van: ‘verkondiging’, in de hoop, dat er iets doorklinkt van het lied van de engelen: ‘Zie ik verkondig u een grote vreugde’. Ik doe het meestal graag: een verkondiging maken. Ik heb er zin in, om iets goeds te ontvangen in de woorden van het evangelie; ik heb er zin in iets goeds te ontvangen van de mensen, met wie ik ga vieren; ik heb er zin in om iets goeds aan te reiken en mij te uiten; dan beleef ik vitaliteit. Een benedictijnse lezing Soms is het maken van een verkondiging een haastklus. Ik vind dat nog niet eens zo erg. Ik vertrouw daarin mijzelf wel en onverwacht (of verwacht) komt er wel iets inspirerends naar boven. Ik waag het erop, God zegene de greep. Maar meestal gaat het bij het voorbereiden van een zondagse verkondiging zo: ’s Maandagsmorgens lees ik rustig het evangelie van de komende zondag; ik lees het op zijn benedictijns. Daarna lees ik het nog een keer en ook (wat vlugger) de eerste en de tweede lezing. Ik kies dan welke van die twee zondag gelezen gaat worden. Daar laat ik het dan bij en kijk in mijn agenda, wanneer ik mijn verkondiging ga maken. Ik trek daar dan een kleine drie uur voor uit; het lukt ook wel in kortere tijd en dan heb ik heerlijk tijd over. In de loop van de week krijg ik meestal wel wat invallen bij een ontmoeting of op de fiets of tijdens het lezen van de krant of anderszins. Die schrijf ik dan op. 12


Weten en twijfelen Op de geplande tijd (het moet ook wel eens een andere tijd worden) ga ik eraan staan. De ene keer voel ik dat het me gaat lukken en beleef ik plezier en uitdaging aan de spanning van: krijg ik gezegd, wat het evangelie onder andere ook bedoelt en kan ik mensen raken. Een andere keer twijfel ik, omdat ik aan mezelf twijfel of in een sombere bui ben of het eigenlijk te druk heb en er teveel in mijn hoofd zit. Niet altijd kan ik dat doorbreken, maar het gebeurt dan toch wel eens, dat ik boven mijzelf wordt uitgetild door het evangelie in mij op te nemen of wanneer ik mij de mensen voorstel voor wie ik mijn verkondiging ga maken. Overigens voel ik het telkens ook als jammer, dat er niet uit mij komt wat het evangelie ons zegt of wat mensen nodig hebben. Het is allemaal zo rijk en zo mysterievol. Van de andere kant is dat niet alleen pijnlijk; want het raakt mijn verlangen aan: het mysterie van God en mensen is zoveel meer dan wij kunnen zeggen. Ontmoetingen in de stilte Maar goed, het gaat dan zo: Ik steek meestal eerst een lichtje aan en ben dan even stil. Dan lees ik weer rustig het evangelie en de lezing, die gekozen is. Vervolgens neem ik rustig wat tijd om mij de mensen voor de geest

te halen, met wie ik ga vieren (vroeger parochianen, nu zusters in Moergestel). Dit laatste overdenken doe ik sinds ik ben aangeraakt door wat van Jezus geschreven staat: ‘Hij zag haar’, ‘Hij zag hem’, ‘Hij zag de menigte’. ‘Bewogen’ is Hij. Ik ontmoet dan in die stilte: levenservaring en geloofservaring van hen, verdriet en angst van hen, bereidheid in zorg voor elkaar, hun zoeken en schuldgevoelens, hun plezier en hun lachen. Ik ben dankbaar deelgenoot te mogen zijn, en nog al eens herken ik hun onderliggende gevoelens ook in mij. En dan zing ik sinds enkele jaren een lied dat in mij opkomt. Meestal is dat zo iets als: ‘Voor mensen, die weerloos’, of ‘Laudate omnes gentes’, of ‘Veni Sancte Spiritus’, of ‘Magnificat’, of ‘Licht dat ons aanstoot’.

73 jaar, Emeritus priester in Berkel Enschot.

De Praktijk

‘Het mysterie van God en mensen

is zoveel meer dan wij kunnen zeggen’.

Bewogen zijn Een lied dat mij ook ontroert, is het lied van de fraters van Tilburg: Zie mijn mensen. U kent het wellicht al. Anders geef ik het u hieronder even. Ik heb dan in mijn hoofd en hart zitten, wat ik wil gaan

Zie mijn mensen, die hun ogen, kwetsbaar in hun onvermogen om elkander aan te kijken en hun harten te bereiken: wees met mededogen om hen bewogen. Zie mijn mensen, die hun handen, vol van het verlangen branden om gemeenschap op te bouwen, maar hun harten niet vertrouwen: wees met mededogen om hen bewogen.

Hein Tops

zeggen en kijk dan na wat ik eventueel in de loop van de week heb opgeschreven. Ik lees dan nog: ofwel de exegese, die Marie-José Janssen en Gerard Zuidberg geven, ofwel in een afdruk van een artikel in Kerugma, dat collega pastor Mieke Dik telkens zo attent voor mij klaar legt ofwel Anfre Louf, ofwel Drewermann (niet alle vier).

Hoop En dan begint het laatste geschrijf. Soms gaat het in één ruk, soms is het geworstel. En daar doorheen: verlangen en meeleven en het plezier om mij te uiten. Ik hoop, dat in mijn verkondiging het evangelie doorklinkt zoals het bedoeld is; ik hoop, dat in mijn verkondiging het verhaal van onze mensen doorklinkt. Zoals ik ook hoop, dat het brood breken en delen en het vieren van de beker van het Verbond geen geïsoleerd (teveel kerkelijk) gebeuren is, maar Zie mijn mensen, hoor hun woorden, mee blijft klinken en gebeurt in die hun goede wil verwoorden onze huizen en onze straten. Als om zich aan elkaar te binden, mijn voorgaan daartoe wat maar het hart niet kunnen vinden: heeft bijgedragen, maak ik mewees met mededogen om hen bewogen. zelf een compliment (waarom niet als het niet zo geslaagd is?) en dank de Heer. Zie mijn mensen, door hun vragen naar geluk dat op zal dagen, Ja, zo gaat dat bij mij… als zij onbevreesd het wagen naar elkanders naam te vragen: eindeloos bewogen door mededogen. ! VPWinfo.nl • december 2008

13

Een weg te gaan Wanneer voel je je echt met Christus verbonden? Kún je dat wel ooit met zekerheid zeggen? Ontmoetingen met mensen in en buiten de kerk zijn onmisbaar om de nabijheid met het goddelijke te kunnen ervaren. Schrijven over priesterlijke spiritualiteit vervult me met schroom. Bij de priesterwijding wordt gevraagd, zich steeds meer aan Christus te binden en werk te maken van het gebed. Bidden voor de mensen die aan je zorgen zijn toevertrouwd, hoort daar bij. Ik heb dat van harte beloofd. Het valt na te gaan hoeveel tijd ik besteed aan gebed, aan liturgie en wat daar bij hoort. Wat ik daar aan beleef en wat niet is een tamelijk intiem gebeuren. En die binding met Christus? Is het na te gaan of dat lukt? Afgelopen zondag las ik het Evangelie, waarin Christus zich laat ontmoeten in hongerige, dorstige, naakte en zieke mensen. De parochie waar ik pastor ben, zit vol vreemdelingen, maar als er veel mensen uit andere culturen samen komen, dan dienen zich weer andere vreemdelingen aan. En gevangenen? Om een kwartiertje een parochiaan te ontmoeten, die in de gevangenis zit, moet ik heel wat formaliteiten ondergaan. Of je Christus echt ontmoet, in die onbekende hulp-behoevende, blijft een vraag. Wanneer mag ik me echt met Christus verbonden voelen? Je mag het hopen en er naar verlangen. Hoe sterk die binding is, bepaal ik niet. Priesterlijke spiritualiteit? Ik schrijf iets over mijn manier van doen. Het helpt mij het een en ander te verzamelen en wie weet zet het anderen aan een eigen weg te vinden.

boekenwinkeltje zag ik een boekje: Een pelgrim op terugtocht naar God. Ik werd geboeid door de titel. Het ging over Bernardus van Clairvaux. Zou daar geen scriptie in zitten? Ik dook in oude teksten: ‘Preken over het Hooglied’ en ‘Over het beminnen van God’. Ik vond het prachtig. Maar ik kreeg geen letter op papier. Sterker nog. Na enkele maanden moest ik de hele onderneming stop zetten. Het was te hoog gegrepen. Onbewust dacht ik door deze scriptie allerlei tegenstrijdigheden in mezelf op te kunnen lossen: het verlangen naar God, de behoefte aan geborgenheid, het zoeken naar liefde, het verlangen naar wijsheid. Ik wist wel dat er een straatjongen en een monnik in mij zaten, maar die tegenstrijdigheid loste ik niet op. Met het loslaten van dit onderwerp viel er heel veel van me af: een vastomlijnd toekomstbeeld, een vitaal geloof vol geborgenheid, de zekerheid met de studie wel iets te kunnen, het stramien van een seminarie, dat ik ook in die jaren van Amsterdamse theologie nog behoorlijk had vastgehouden. Geen scriptie maar wel leegte en woestijn. Was ik wel bezig op de terugtocht naar God? Het leek wel alsof ik aan het begin stond en ik had het gevoel na jaren theologie nog niets te weten.

Ik word meegetrokken Het kost tijd en strijd om vanuit die leegte door te gaan en het uit te houden in een woestijn. Zonder gidsen en zonder vrienden zou ik er niet door gekomen zijn. Er kwam een scriptie, heel wat minder ambitieus dan die eerste. En ik kon stage lopen. Stage? Maar kan ik dat wel en heb ik wel genoeg geloof? Ik koos een stage in een buurt die in die tijd bekend stond als de meest onkerkelijke van Amsterdam. Maar ik raakte geboeid en betrokken. Ik ontmoette zoveel prachtige mensen. Ik ontmoette bovendien in en buiten de kerk heel veel geloof. Ik werd geraakt, verwonderd, ontroerd. Ik werd meegetrokken en mijn verwondering maakte geloof en kracht bij anderen wakker. Het was het begin van een weg. Interdependentie Afgelopen zondag was Daniël in de kerk. Hij is portier op het Rembrandtplein. Meestal wordt het laat. Veel kan hij niet komen. Hij was enthousiast over de warme gemeenschap, waar ik pastor van ben. Hij vertelde over zichzelf en over zijn vriendin. ‘De mensen zeggen dat zij mijn ruggengraat is. Ik heb dat niet zo’. De pastor (ik dus): ‘Dat mag ook wel. We hoeven het niet alleen te doen. We hebben elkaar nodig. Jij hebt je vriendin vast ook wel wat te bieden’. Daniël: ‘Nou en of. Heet dat geen interdependentie?’ Ik weet niet in welke cursus Daniël dat had geleerd. Maar ik besefte dat hij een waar woord sprak. Niet alleen in de tijd van woestijn en leegte, maar ook daarna heb ik altijd mensen nodig gehad. Niet alleen mensen die dicht bij je durfden staan in onzekerheid, duisternis, teleurstellingen maar ook in geloof en vertrouwen. En ik weet haast zeker, dat ik daardoor van mijn kant mensen terzijde kon staan en hier en daar wat goeds heb wakker gemaakt.

Leo Nederstigt Een pelgrimstocht naar God Begin jaren zeventig was ik al een aardig eindje op weg met de theologiestudie. Het werd tijd voor een scriptie. In de vakantie raakte ik verzeild in de abdij van Clervaux in Luxemburg. In het 14


61 jaar, Pastor in AmsterdamOost.

De Praktijk

Steunpunten op de weg Toen ik 25 jaar priester was, kreeg ik van mijn broers en zussen een moderne Russische icoon, die ik ooit had zien hangen in de abdij van Egmond. Er staat een man op afgebeeld met een

hand aan zijn oor. De plank waarop geschilderd is, bevat een groot gat. Zowel dat gat als dat luisterende oor zijn voor mij vol betekenis. Er wordt naar mij geluisterd en ik word uitgenodigd zelf te luisteren. ‘Ik heb haast niets gezegd en toch zeiden mensen na afloop dat het een heel goed gesprek was’. Dat hoorde ik van een oudere man in de parochie, met wie mensen graag praten. Zoiets zou ik ook wel willen. Ook hier is sprake van wederzijdsheid. Ik ben daarom ontzettend blij dat ik vertrouwd ben met enkele groepen mensen, buiten de parochie, waar ik mijn verhaal

‘Er zitten

een straatjongen en een monnik in mij...’

kan vertellen en waar ik dat van anderen hoor. Zo maak ik deel uit van een groep collega’s en gelijkgestemden, die samenkomen voor gebed, voor gesprek en voor gezelligheid. Dat laatste moet ik ook een beetje organiseren. Met je agenda in je hand moet je vriendschappen koesteren en genieten van familie en andere vertrouwde mensen. Iedere dag is er in de parochie iets in de kerk te doen: een gebed of een Eucharistie. Dat helpt me om te blijven bidden, vooral als ik het gevoel krijg belangrijker dingen te doen te hebben. Een steunpunt is zeker ook de abdij van Egmond. Al jarenlang kom ik daar met een zekere regelmaat voor een stille dag. Het doet me beVPWinfo.nl • december 2008

15

seffen dat de wereld van God net zo goed aanwezig is in een Amsterdamse buurt als in de serene sfeer van de abdij. Kleur op de weg Sinds mijn sabbatverlof van de afgelopen zomer schrijf ik haast dagelijks mijn ervaringen van de dag op. Ik doe dat in de vroege ochtend als het kabaal van de stad nog niet is losgebarsten. Ik denk na over de ontmoetingen van de dag daarvoor. En ik verbind die mooie en lastige ontmoetingen en ervaringen met de psalmen die ik graag bid. Als ik Eucharistie vier, dan breng ik mijn eigen gebrokenheid en tegenstrijdigheid en die van de mensen in. Ik voel dan dat ook het verscheurde leven niet van betekenis is ontdaan. Is dit alles priesterlijke spiritualiteit? Ik weet het niet, maar ik houd het er mee uit: met hoop en ook wel met plezier. En als de woestijn weer oprukt, dan vertrouw ik er op dat er mensen en oases zijn, die mij helpen de pelgrimsweg te gaan, terug naar God.

!

‘Ook het verscheurde leven is

16

niet van betekenis ontdaan.’


Permanent leren Een collega aan het woord (zie ook onze website voor actuele koppelingen + een uitgebreid aanbod) door Toos Nowacki

In het kader van blijven studeren wil ik in deze rubriek iets vertellen over drie-jarige opleiding Professionele Communicatie bij de Phoenix Toos Nowacki, werkzaam opleidingen te als geestelijk verzorger Utrecht. Met een bij VieCuri, ziekenhuizen aanvullend 4e in Venlo en Venray. masterjaar en kennis van DSM wordt deze vorm van therapie vergoed. Mogelijkheden Dat was echter niet mijn eerste insteek om deze opleiding te gaan volgen. Zelf heb ik mogen ervaren in gesprekken en oefeningen dat mensen die deze opleiding volgen zoveel meer te bieden hadden dan ik als geestelijk verzorger/pastor. Ik werd erg nieuwsgierig. Hoe en waar hadden ze dat geleerd? Juist omdat ik meteen de mogelijkheden zag (en steeds meer) zie voor het begeleiden van mensen bij hun levensvragen. In de setting van het ziekenhuis, waar soms maar één gesprek mogelijk is vanwege de korte opnameduur, luistert dat erg nauw. Wat heb ik zoal geleerd? De opleiding vertrekt voornamelijk vanuit drie psycho-

Leren ‘met hoofd, hart, lichaam en ziel’ therapeutische stromingen te weten de transactionele analyse, het neurolinguistisch programmeren (n.l.p.) en het systemisch werk. Deze stromingen zijn op bijzondere wijze met elkaar verweven, hetgeen in het eigene van de opleiding tot uitdrukking komt. De vijf kernwaarden/ kernwoorden bij Phoenix waarmee gewerkt wordt zijn: Autonomie, Heelheid, Identiteit, Integratie, Zingeving, waarden die in ons vakgebied bekend zijn, vanuit de verhalen en de vormen. Eigen levensverhaal Vanuit de transactionele analyse werkt men met begrippen als: script, egotoestanden stoppers, drivers, racketsysteem, strooks. Omschrijvend kunnen we zeggen dat ieder van ons de eigen identeit opbouwt vanuit een (onbewust) script, dat in het eigen levensverhaal geschreven is. Ieder van ons heeft daarin een eigen strategie ontwikkeld, je bent vrolijk, of juist erg teruggetrokken omdat in het eigen verleden het juist nodig was om je zo op stellen. Leren hoe mensen leren Bij het neurolinguïstisch programmeren leren we hoe wij mensen leren. Deze theorie brengt vier systemen bij elkaar waarin mensen tot grote leerprestaties kwamen: de communicatie en cyber-

netica, (Greogory Bateson) staat van veranderd bewustzijn, (Milton Erickson) staat van de gezinstherapie (Virginia Satir) en de Gestalttherapie (Fritz Perls). Dit is de input van het “NLP land” dat de gebieden van zintuiglijke alertheid, taalgebruik modelleren, hulpbronnen, toestand van zelfvertrouwen, rapport (veilige, open omgeving scheppen) en communicatieve vaardigheden behelst. De ander teruggeven wat van de ander is Het systemisch werk ligt aan de basis van het contextueel pastoraat. Het boek “Uit betrouwbare bronnen” onder redactie van Marianne Thans geeft een prachtig inzicht in wat contextueel pastoraat vermag. De basis ligt bij het systemisch werk dat in concrete oefeningen en opstellingen in een oogopslag duidelijk maakt hoe het systeem verstoord is. Door de opstelling te veranderen kan iemand leren wat daadwerkelijk van iemand zelf is en wat van de ander. Een vast gegeven is dat wij mensen onbewust – uit liefde- veel voor anderen (o.a. ouders) dragen, soms tot hoge leeftijd toe. Zaak is om de ander terug te geven wat van de ander is (verdriet, angst, boosheid). En vooral ook je eigen gevoelens en je eigen taak aan te nemen. Mede door de groepsenergie kan een opstelling bevrijdend, helend werken.

In verbinding komen met de ziel Wat voor mij zo wezenlijk is bij deze opleiding is dat mij in een uiterst zorgvuldige en gastvrije omgeving handvatten aangereikt worden om bovenstaande vijf waarden in begeleiding handen en voeten te geven. En ik… ik leer nu “met hoofd, hart, lichaam en ziel. Ik leer op een ander niveau, een andere diepte. Ik zou bijna zeggen dat precies deze inspirerende opleiding een leerweg is om in verbinding te komen met de (eigen en ‘andermens’) ziel om van daaruit de zoektocht te ondernemen naar -zoals Hellinger het noemt- de “Grote Ziel”.

$


17

Nieuws uit de VPW-en VPW Nederland ! Actie Steunfonds

! Pastoraal leiderschap

Wilt u a.u.b. een bijdrage overmaken naar giro 42 31 970 t.n.v. penningmeester VPW Nederland te Haarlem, o.v.v. ‘bijdrage steunfonds 2008’? Uw bijdrage komt terecht in het Fonds Rechtsbijstand. Drie leden kunnen per jaar een beroep doen op dit fonds tot een maximum van € 1.000,-

Het bestuur is voornemens een project in het leven te roepen in zake het thema van het pastoraal leiderschap. Hoe pastoraal leiderschap in te vullen in de nieuwe context van grote parochies en werken in teamverband?

! Helvoirt

Op 17 en 18 november j.l. beleefden 12 leden in Helvoirt een tweedaagse onder het thema “Op adem komen”. Sleutelwoorden waren ontspanning, ontmoeting en inspiratie, in een periode van 24 uur. Met onder meer creatief schrijven, lichaamswerk, een bezinnende inleiding, in het kader van een ontspannen programma. De deelnemers zijn allen zeer positief. Het bestuur heeft besloten in het voorjaar een tweedaagse te organiseren ten behoeve van leden uit het noordelijk deel van ons land. Zie de meditatie van Marianne Boselie op www.vpwinfo.nl

18


! Publicaties van leden

Leden worden uitgenodigd hun publicaties te melden ten behoeve van een rubriek op www.vpwinfo.nl ! Publiciteit

In het bestuur is de zorg uitgesproken dat de beeldvorming van pastoraat in de media sterk wordt bepaald door mensen zoals Antoine Bodar. Het is van mening dat er omwille van de bestaande diversiteit ook andere personen vanuit het pastoraat hun bijdrage moeten gaan leveren. Het bestuur probeert eraan te werken. ! Diakens lid?

Kunnen onbezoldigde diakens lid worden van de VPW Nederland? Een vraag die voortdurend terugkeert en tot

op heden met “nee” is beantwoord. Het bestuur buigt zich opnieuw over deze vraag.

Diocesane VPW-en ! Statuten VPW Utrecht

Het landelijke bestuur heeft de statuten van de VPW Utrecht in zijn vergadering van 27 november j.l. goedgekeurd. In alle VPW-en zijn daarmee de statuten nu gewijzigd conform de nieuwe inrichting van de VPW Nederland. In januari a.s. vindt het uitgestelde gesprek met de bisdomleiding plaats. Aartsbisschop Eijk heeft zijn Beleidsplan begin december het licht doen zien onder de titel “Hoopvol op weg naar een missionaire toekomst - Pastoraal Beleidsplan van het aartsbisdom Utrecht. Zie www.aartsbisdom.nl Er is – op verzoek van de ledenvergadering - een projectgroep van vijf leden aan het werk die antwoord wil geven op de vraag: Waar

staan wij voor? Waar willen wij voor staan? De groep levert – in samenspraak met het bestuur - een notitie ten behoeve van de ledenvergadering van 22 januari a.s. Deze vindt plaats in Apeldoorn van 10.00 tot 12.30 uur. Deze notitie wordt daar besproken tezamen met het beleidsplan van de aartsbisschop. Het bestuur heeft, toen de plannen bekend werden betreffende de diocesane ontslagronde, op 11 november een brief gezonden naar aartsbisschop Eijk. De brief is mede ondertekend door de VPW Nederland. Zie www.vpwinfo en elders in dit blad. ! VPW Breda

Het bestuur belegt een ledenvergadering annex nieuwjaarsbijeenkomst op dinsdag 6 januari vanaf 14.30 uur, dekenaal

Centrum dekenaat Markiezaat, Rector Hellemonstraat 1, Roosendaal. Aan de ledenvergadering wordt voorgesteld om Ria van Oorschot-van Overveld te benoemen tot penningmeester als opvolger van Cas van Beek. De daaropvolgende ledenvergadering vindt plaats op dinsdag 22 september om 14.00 uur. Het blad Periodiek bevat in zijn novemberaflevering de tekst van de inleiding van René Hornikx onder de titel “Mensen van de weg: geloofsgesprek en kerkopbouw”. Een oproep een einde te maken aan de klaagcultuur onze parochies en te laten zien wie je bent en waar je voor staat.

Het bestuur is bezig met een notitie personeelsbeleid in samenwerking met de dekenaten. Het bestuur streeft naar de totstandkoming van een jaarlijks overleg tussen de bisschop en de groep pastoraal werk(st)ers. De VPW gaat een bijdrage leveren aan een commissie die studeert op de rol en de betekenis van de pastoraal werker. In samenwerking met de VPW Nederland wordt er gewerkt aan de totstandkoming van een publicatie ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de pastoraal werk(st)er. ! VPW Groningen-

! VPW Haarlem

Per 1 januari 2009 heet het bisdom Haarlem officieel bisdom Haarlem-Amsterdam. Op 11 november j.l. was het thema van de goed voorbereide ledenvergadering “Fris blijven in je vak”. Zeven basispastores hadden ervaringsberichten geschreven en lazen deze ter plekke voor. Liturgist Andries Govaart voorzag de verhalen van commentaar en reflectie. Aan de hand van beeldmeditatie stonden we stil bij ons zelf en onze bronnen van geloof.. Zie www.vpwinfo bij VPW Haarlem.

Leeuwarden Tijdens de ledenvergadering hield Sieds Prins een inleiding. Zie voor een kort verslag www.vpwinfo.nl Het bestuur heeft een goed overleg gehad met bisschop de Korte, onder meer over de sollicitatieprocedure voor pastores, het personeelsbeleid en de vorming. Het bestuur heeft een advies uitgebracht in zake de inrichting van de studiedagen en retraites voor pastores. De VPW is gevraagd een voorstel op tafel te leggen voor de inhoudelijke invulling van de studiedriedaagse.

! VPW Limburg

Op 5 maart a.s. (14.00 – 17.00 uur) vindt de komende ledenvergadering plaats in Roermond. Het bestuur legt daar het voorstel op tafel om de VPW Limburg dezelfde status te geven als de VPW den Bosch: niet meer een vereniging met een eigen bestuur en een eigen rechtspersoon, maar een afdeling met een kleine coördinatiegroep, die direct valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de VPW Nederland. Om allerlei redenen is het niet langer houdbaar om op dezelfde voet door te gaan. Tegelijkertijd zijn er meerdere redenen om door te gaan: omwille van ontmoeting en uitwisseling, collegiaal beraad, zorg voor elkaar, en continuering van een lijn naar de toekomst.

Over leiding geven aan jezelf in het proces van verandering. Over leren omgaan met diversiteit, beeldvorming, conflicten, verschillen in visie en pastoraat. ! VPW Rotterdam

Op 25 november j.l. vond de ledenvergadering plaats. Tessica Dam hield een inleiding over haar project in zake het huisbezoek en contact met jonge gezinnen. Nico Bulter hield inleiding over de functieontwikkeling en de positie van de pastoraal werker. Zie de tekst op www.vpwinfo.nl

! VPW Den Bosch

Op donderdag 19 maart vanaf 14.00 uur vindt de komende ledenvergadering plaats in Den Bosch. Er zal een beleidsplan gepresenteerd worden voor de VPW Den Bosch voor de periode 2009 tot eind 2012 onder de titel “Omzien naar elkaar”. De inzet is de zorg voor elkaar en de collegialiteit in het proces van verandering op weg naar samenwerking van parochies en werken in teamverband. VPWinfo.nl • december 2008

19

Het PNB moet blijven!

Pastor en internet Op zoek naar inspiratiebronnen op het wereldwijde web

door Matthé Bruijns

Overpeinzing in een tijd zonder postzegels Lang geleden verzamelde ik prentbriefkaarten. Prachtige foto’s van een leven uit vervlogen dagen. Uit de tijd dat de hele buurt geduldig poseerde voor de fotograaf. Van iedere straat zijn wel een paar prenten beschikbaar. De grote diversiteit had te maken met de vraag. Er was nog geen telefoon voor de gewone man en men schreef elkaar. Behalve de voorkant is ook de achterkant interessant. Het vertelt namelijk over het leven van toen. Er werd aankondiging gedaan van familiebezoek – ‘we blijven niet eten, want we willen ’s avonds naar het Marialof’. Van weetjes over ditjes en datjes, maar ook ernstige ziekte of aankondiging van nieuw leven. Soms sturen we nog een kaartje met vakantie, maar deze hele briefcultuur is verdwenen door de komst van de telefoon. En het telefoonnet geeft sinds een jaar of 10 weer nieuwe mogelijkheden door email. Er wordt wat af ‘gemeeld’. Het valt mij op dat het dagelijkse telefonische pastor spreekuur zichzelf overbodig heeft gemaakt. Het was echt een ‘regel’ half uurtje van vrijwilligers die belden om een aantal afspraken kort te sluiten. Het is nu rustig geworden, alleen als ik op welk moment van de dag ook mijn computer start dan rollen de mailtjes binnen. Soms ook van mensen die eigenlijk 20


per kerende post, en ze bedoelen dan met de ‘Beantwoorden’ – knop reactie verwachten. Afgelopen maand had ik een paar dagen geen email; ‘wat een rust’, maar wat een stuwwal aan berichten daarna. Bij veel zit dat paperclipje met extra leeswerk of met een uitroepteken ‘Dit bericht heeft de prioriteit hoog.’ En het is net als bij die stapel op mijn bureau. Ik begin bovenaan, en de berichten onder aan de balk verdwijnen langzamerhand uit het beeld en de aandacht. Met een weemoedig gevoel denk ik terug aan de tijd van de floppies die we rondstuurden met onze berichten en hoe ik die vaak in stukken uit de enveloppe van toen nog PTT binnen kreeg. Maar heeft alles altijd wel de prioriteit hoog? Kunnen zaken niet even blijven liggen of zelfs helemaal blijven liggen? Want de berichten die met CC of BCC worden toegestuurd nemen ook toe. Een negatief kantje aan de email is ook dat bij boosheid of conflicten er vaak emails over het internet vliegen die er beter door een virusscanner kunnen worden uitgehaald. Vaak wordt zo’n bericht per direct beantwoord en schieten de emails als pingpongballen door de digitale wereld. Toen KPN nog brievenbussen had staan, moest je altijd over straat om een

Nico Bulter

brief te posten. En aangezien de lichting net was geschied, wachtte je maar even tot de volgende dag. Na een nachtje slapen ging de envelop dan soms weer open, om de stijl en de redenering aan te passen. Of bij nadere lezing de brief gewoon maar niet te versturen, en bij nader inzien is het wel nodig om zo heftig te reageren. Via de CC knop worden ook bondgenoten gezocht of denk je: ‘Dat moeten de anderen ook weten’. En voordat je het weet is er een enorme rel geboren. Of er gaan allerlei mensen zich in de discussie mengen die er maar zijdeling iets of zelf niets mee te maken hebben. En alle reacties staan keurig onder elkaar. Soms grijp ik in wanneer er een vloed aan reacties komt, die allemaal op het verkeerd lezen of verstaan teruggaan. Wanneer je iets zegt kan je aan de stem of het gezicht van de spreker zien wat hij bedoelt, maar humor, ironie, verdriet, je leest het niet uit de email of je moet van die Emoticons gebruiken, de smile’tjes die in allerlei vormen over het scherm dansen. En misschien is nog wel het ergste dat al die berichten allemaal bewaard blijven op onze pc’s met giga opslagcapaciteit. Soms is een crash zonder dat je een back-up hebt gemaakt ook wel eens heilzaam.

%

Het Pensioenfonds Nederlandse Bisdommen verzorgt de pensioenregeling voor priesters en diakens, pastoraal werkers en huishoudsters gezamenlijk. Velen vinden dat dit zo moet blijven. Maar er zijn tegenkrachten in de Bisschoppenconferentie, die hardop nadenken over een splitsing. Op 11 november j.l. kwamen enkele leden van de VPW Nederland bij elkaar, die zitting hebben in het adviesorgaan van het PNB. Zij studeerden op een rapport over de gevolgen van een mogelijke splitsing van het fonds en bereidden zich voor op het uitbrengen van een advies aan het bestuur. Let wel, om alle verwarring te voorkomen, de opdracht tot het rapport was afkomstig van het adviesorgaan, niet van het bestuur. Pensioenwet Deelnemers aan het PNB met een arbeidscontract (pastoraal werk(st)ers en huishoudsters) dienen te vallen onder de werking van de Pensioenwet. Deze stelt bijvoorbeeld dat niet alleen in geval van een huwelijk maar ook bij geregistreerd partnerschap het PNB een pensioenregeling moet treffen. Dat staat op gespannen voet met het kerkelijk karakter van het PNB. Dat bleek ook uit de uitspraak van de Commissie Gelijke Behandeling van

enkele jaren terug in een procedure aangespannen door de VPW Nederland: eigenlijk is het PNB geen (zuiver) pensioenfonds en geen (zuiver) kerkelijke instelling. Canoniek recht Van de andere kant dient het PNB ook afgestemd te zijn op het canoniek recht: de pensioenregeling bij het PNB voor de gewijden komt voort uit de zorgplicht van de bisschoppen. Maar als het PNB eigenlijk geen kerkelijke instelling is, hebben de bisschoppen dan nog wel de vrije hand om de zorgplicht ook waar te kunnen maken? Zie hier, het motief waarom enkele bisschoppen nadenken over de mogelijkheid van splitsing van het fonds. Advies In het belang van alle betrokkenen dient het PNB in zijn huidige constellatie gehandhaafd te worden. Dat is de kern van

het advies van het AVO aan het bestuur van het PNB. Splitsing gaat alleen maar veel geld kosten. De schaalgrootte gaat verloren. De jaarlijkse uitvoeringskosten zullen stijgen met € 400.000 tot € 500.000. De parochies moeten meer premie opbrengen. Als de priesters en diakens in de toekomst moeten terugvallen op een regeling per bisdom, daar is de AVO helemaal op tegen. En als splitsing moet, dan is de beste regeling de volgende: een verzekering voor de priesters en diakens, die voldoet aan de eisen van de wetgever betreffende verzekeringen en het toezichtsorgaan; en een pensioenfonds voor pastoraal werk(st)ers en huishoudsters volgens de Pensioenwet, met twee varianten, namelijk een afzonderlijk pensioenfonds, of overhevelen naar het pensioenfonds Zorg en Welzijn (PGGM).

"

VPW-leden die zitting hebben in het Adviesen verantwoordingsorgaan (AVO) Henk Berflo (Rotterdam), André Bosman (Rotterdam), Margot Dijkman (Utrecht), Agaath Erich (Groningen-Leeuwarden), Jan Vogels (Den Bosch), Peter van Hecke (Breda) en Dominicus Ketelaar (Groningen-Leeuwarden).


21

Onze rechtspositie Berichten voor pastoraal werk(st)ers, vanuit de Landelijke Kommissie Rechtspositie Berichten voor Priesters en Diakens, vanuit de Commissie Honorering Priesters en Diakens

! Aanvullende

! Arbeidsongeschikt

! Landelijke raadpleging

overeenkomst Aan het RPW wordt een modeltekst aanvullende overeenkomst bij wijziging van standplaats toegevoegd. Dit is van toepassing in de bisdommen waar een diocesane kerkelijke rechtspersoon optreedt als werkgever, dus de bisdommen Haarlem en GroningenLeeuwarden. Als een pastoraal werker van standplaats verandert, wordt de arbeidsovereenkomst met de diocesane werkgever voortgezet, en wordt de wijziging van standplaats vastgelegd in een aanhangsel bij de arbeidsovereenkomst, ondertekend door de werkgever en de werknemer. Dit alles wordt in een artikel vastgelegd. Daarmee is formeel het instemmingsrecht van de pastoraal werker bij verandering van standplaats in het RPW verankerd.

Het bisdom Breda telt over de jaren 1998-2008 in totaal 6 arbeidsongeschikte pastoraal werkers, en het bisdom Rotterdam 3. Den Bosch kent er volgens de officiële cijfers geen. Van de overige bisdommen moeten de cijfers nog binnenkomen.

De LKR heeft dit najaar – in tegenstelling tot voorgaande jaren - geen landelijke raadpleging van de achterban georganiseerd. Er is wel een jaarverslag opgesteld, dat binnenkort via de secretariaten van de bisdommen aan alle pastoraal werk(st)ers zal worden toegezonden. Zij worden verzocht bij voorkeur via email feedback te geven. Het plan is een bijeenkomst te beleggen in het najaar van 2009. Op de agenda staat dan de bespreking van een beleidsplan, door de LKR opgesteld ten behoeve van 2010 – 2012.

! Salaris

Het salaris wordt met ingang van 1 januari 2008 op basis van de gemengde index verhoogd met 3.4%. De nieuwe salaristabel is begin januari te vinden op www.vpwinfo.nl 22


! Keerpunt

De LKR is niet tevreden over de dienstverlening van Keerpunt bij de reïntegratiebegeleiding van zieke pastoraal werk(st)ers. Keerpunt wordt door Maetis ingehuurd om mensen weer naar werk te geleiden. Maar de begeleiding wordt uitgevoerd door medewerkers die geen kennis hebben van het pastoraat. Dat leidt tot onwerkbare integratievoorstellen.De LKR streeft ernaar dat Keerpunt expertise gaat opbouwen en verzamelen bij enkele medewerkers. De bisdommen streven ernaar de informatie over Maetis en Keerpunt in de tekst van de Diocesane Regelingen te verbeteren.

! Contributie vakbond

Er is verwarring gerezen in zake een mogelijke aftrekbaarheid van de vakbondscontributie. Pastores, die lid zijn van de AbvaKabo, zouden via de belasting een deel van de vakbondscontributie vergoed krijgen, en de belasting zou dat afgesproken hebben met de werkgevers. Dat heeft de AbvaKabo hen per brief medegedeeld. Dat is echter niet het geval. Er is tot op heden niets geregeld op dit punt.

door Nico Bulter

AbvaKabo heeft beloofd dit naar de leden toe te corrigeren. Wel streeft de LKR ernaar dat er een dergelijke regeling gaat komen voor alle pastoraal werk(st0ers die lid zijn van een bond zoals de AbvaKabo en de VPW Nederland. ! Berekening salaris

Er heeft in het overleg met de ICORA een discussie plaatsgevonden over de berekening van de gemengde index in de afgelopen jaren. Die discussie ontstond toen de LKR zelf aan het rekenen sloeg en tot andere uitkomsten kwam. De gemengde index is van belang, zij is immers het ijkpunt voor de salarisontwikkeling. De berekening is soms lastig omdat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meerdere verschillende kolommen levert, en een aantal jaren geleden een berekeningsfout had gemaakt. Alle informatie is nu boven tafel gekomen over de afgelopen jaren, en er is overeenstemming bereikt in zake de concrete uitvoering van de formule, zoals vastgelegd in het RPW.

! Reiskostenvergoeding

! Notitie Ruud Huysmans

Vanaf 1 januari 2008 wordt conform de CAO-Welzijn de vergoeding voor dienstreizen verhoogd met € 0,02 per km. De vergoeding wordt daarmee € 0,32 per km (waarvan € 0,19 belastingvrij). De belastingvrije vergoeding voor woon werkverkeer blijft € 0,19 per km.

Op verzoek van de LKR heeft kerkjurist Ruud Huysmans gestudeerd op de gevolgen van de invoering van de diocesane werkgeverskoepels in de bisdommen Haarlem en Groningen-Leeuwarden. Zijn artikel is te vinden op www.vpwinfo.nl

! CAO-Welzijn

In de CAO-Welzijn (de referentie-CAO voor pastoraal werkers) is een akkoord bereikt voor de periode tot en met 2010. Er vindt een flinke verbetering van de salarissen plaats (7,75%). De eindejaarsuitkering wordt verhoogd met 4.8%. Daarmee ontstaat er een dertiende maand van 8%, gelijk aan een maandsalaris. Employability en flexibiliteit zijn sleutelwoorden. De bestaande wachtgeldregeling vervalt per 1 januari 2009. Partijen spreken een aanvullende regeling af in het geval van WW; daar keert de wachtgeldregeling op een andere wijze terug. In het najaar van 2009 evalueren LKR en ICORA in hoeverre wij in de pas lopen met de CAO-Welzijn.

Huysmans geeft een exacte beschrijving hoe te verstaan wat belangrijke woorden als functie, ambt en zending nu precies inhouden. Intussen is er wellicht onbewust met de komst van de koepels meer gebeurd dan louter het invoeren van een nieuwe administratieve regeling. Er is een band met de bisschop en het diocees gecreëerd. De koepel leidt hopelijk tot een professionalisering van het werkgeversschap. De VPW Haarlem wil dat het werkgeverschap zichtbaar wordt. Nu weten pastoraal werk(st)ers vaak niet de weg, en zijn de dekens als werkgevers en bestuur van de koepel te weinig bereikbaar. ! Kantonrechterformule

gewijzigd Het rekenmodel dat kantonrechters hanteren voor de toekenning van vergoedingen bij de ontbinding van arbeids-

overeenkomsten wordt aangepast. Oud: de dienstjaren tot de leeftijd van veertig jaar tellen voor een maandsalaris, van veertig tot vijftig voor anderhalf en vanaf vijftig jaar voor twee. Nu wordt een verfijning aangebracht. De dienstjaren tot 35 jaar tellen voor een half maandsalaris, van 35 tot 45 jaar voor een, van 45 tot 55 voor anderhalf en vanaf 55 jaar voor twee maandsalarissen. Daarmee willen de kantonrechters aansluiting zoeken bij de verbeterde marktpositie van jongeren, maar met behoud van bescherming van de oudere werknemer. ! Dekkingsgraad

pensioenfonds De dekkingsgraad van pensioenfondsen in Nederland bedraagt momenteel gemiddeld 109 procent. Bij veel pensioenfondsen is de dekkingsgraad zelfs gezakt onder de grens van 105 procent. De fondsen zijn flink geraakt door de kredietcrisis en hebben beleggingen in rook zien opgaan. Op 20 oktober j.l bedroeg de dekkingsgraad van het PNB 135%. Het PNB-bestuur neemt in december besluiten omtrent de pensioenverlening voor 2009 en omtrent de premiestelling voor 2009.

De wissel voorbij Onder deze titel is in de PKN recentelijk het zogeheten rapport van de commissie Veerman verschenen. Het rapport zet lijnen uit in de richting van functiedifferentiatie en werken in teamverband. De juniorpredikant werkt een jaar in de gemeente. De basispredikant werkt gedurende vier tot zes jaar in dezelfde gemeente, tijdens welke periode een begin kan worden gemaakt met een beroepsspecialisatie. De afronding daarvan leidt tot de positie van seniorpredikant. Predikanten en kerkelijk werkers zijn verbonden aan een gemeente en maken verplicht deel uit van een collegiaal team, dat verantwoordelijk is voor de gemeenten in de regio. Het team is samengesteld uit verschillende predikanten en werkers en staat onder leiding van de seniorpredikant, die zich gespecialiseerd heeft als leidinggevende. Naar verwachting zullen er 150 teams ontstaan. De eerste reacties op het rapport zijn positief. Zie ook www.pkn.nl VPWinfo.nl • december 2008

23

...

B er t v a n K o o t e n

Een andere Kerst – ‘En,… wat voor leuks gaan we dit jaar eens doen met de Kerst?’, vroeg de jolig geluimde teamleider aan het eind van de vergadering van de pastoraatsgroep. Het was 12 oktober. Tijd om plannen te maken. ‘Iemand een goed idee?’ – ‘Is het een geintje of meen je het serieus?’ – ‘Nou, ik zei het eigenlijk meer voor de aardigheid. Maar misschien kunnen we er ook wel even serieus over denken. We zouden Kerstmis dit jaar best eens een andere invulling kunnen geven. Als je een goed idee hebt…’ – ‘Ik wil er wel over denken.’ – ‘Ik ook. Lijkt me leuk.’ – ‘OK, volgende week komen we met plannen.’ Een week later: Plan 1 We vieren de geboorte van Jezus dit jaar op 6 januari. Die datum heeft sowieso wat oudere papieren. De kerstdagen laten we voorbijgaan. Ieder mag gezellig een paar feestelijke dagen hebben. Twee dagen lieve vrede kan geen kwaad. Na de kerstdrukte en na de jaarwisseling kunnen we dan op 6 januari de geboorte van de Heer vieren met degenen, die echt interesse hebben in Jezus en zijn verhaal. Tegen die tijd hebben we geen last meer van de commercie en voelen we ook niet langer

de druk van overspannen gezelligheidsverwachtingen. Kunnen we eindelijk inhoudelijk en bezielend stilstaan bij waar het werkelijk om gaat. Plan 2 Een ‘Corinthian party’ in de kerk op kerstavond. Goede publiciteit vooraf. Iedereen is welkom. Het kerkgebouw is groot genoeg. De ruimte gezellig versieren. En net als destijds in Korinthe: ieder brengt te eten en te drinken mee. Wie het breed heeft, laat het breed hangen. Wie geen cent te makken heeft, komt met lege handen. Alle eten en drinken bij elkaar en dan delen. Maar, anders dan toen in Korinthe: wachten tot iedereen binnen is en een plekje heeft. We bidden, we zingen een mooi lied en we delen wat we hebben bijeengebracht. Geen vaste plaatsen. Een soort buffet is het beste. Dan komen de gasten in contact met elkaar. Want dat zou het resultaat moeten zijn: betrokken raken bij elkaar, verbondenheid creëren, die blijven zal. Let op: de party moet wel zó bijzonder en vullend zijn, dat de gasten niet de behoefte voelen om later op de avond nog eens thuis aan tafel te gaan. Plan 3 Op 24 december om 19.00 uur start de ‘kerstnachtherberg’. Tot 23.00 uur blijft de kerk open voor inloop en uitloop. De

hele avond kunnen mensen binnen komen. Kort blijven, even meedoen. Lang blijven, als het bevalt. Er is een continuprogramma. Sfeervolle verlichting in de kerk. Veel kaarsen (op veilige plekken). Een levende kerststal, waar ook wat beweging in zit. Een beamer projecteert bij Kerstmis passende schilderijen en foto’s. Jongerenkoor en dames- en herenkoor zingen om beurten kerstliederen. Vooral liederen om mee te zingen, maar tussendoor ook wat luisterliederen. Er is een marktkraam van de wereldwinkel. Bij de informatiestand van Solidaridad is de collectebus duidelijk aanwezig. En de Parochiële Caritas maakt zichtbaar welke noden heel dichtbij om aandacht en ondersteuning vragen. Je kunt voor in de kerk gaan zitten, je kunt achterin in de kerk rondhangen, je kunt wat rondlopen, een praatje maken, kijken bij de stal, een kopje koffie of thee drinken (limonade voor de kinderen). Ieder half uur gaan we allemaal even zitten. Een moment van stilte: een eenvoudig en passend gebed, een korte (twee minuten) overdenking met een enkele zinvolle gedachte. Nog een week later: – ‘Wel, wat gaan we doen? Wie durft?’

...

VPW info nl 2008 nummer 4

Recommend Documents