lsovd_106
02-09-2008
INFO 28E
11:56
Pagina 2
JAARGANG NUMMER
Uitgave LSOVD Verschijnt 4x per jaar Redactieadres: Meerkoethof 40, Postbus 12132 3501 AC Utrecht Tel. (030) 25 44 300 E-mail:
[email protected] Website: www.lsovd.nl
106 SEPTEMBER 2008
Redactie: Betty Huizinga (eindredactie)
Medewerkers: Rita Hartgers Sonja Meijer
ISSN: 1388-0187
Verzending: Groep Zeeland
Inhoud In memoriam Hylke van Zwol In deze Info Een nieuwe secretaris Diepe sporen: het verhaal van Philip, broer ván Yvonne Cremers, ervaringsdeskundige Puberende kleinkinderen? Ontmoetingsdag grootouders ván Het gebed (gedicht) Lezers schrijven Boekbespreking: Jansen, de Prozacmonologen Aankondiging Labyrint-In Perspectief
Uw bijdragen voor de INFO ontvangen we graag. Dat kan schriftelijk of per e-mail. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen te redigeren en/of in te korten. Grafische verzorging: ADZ, Postbus 140, 4380 AC Vlissingen.
2
3 7 8 10 18 20 23 24 25 27 29
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 3
In memoriam Hylke van Zwol (1944 - 2008)
Met grote verslagenheid heeft het bestuur van de LSOVD kennisgenomen van het plotselinge overlijden op 25 juli 2008 van zijn voorzitter
Hylke van Zwol
Wij verliezen in Hylke een betrokken, toegewijde en uiterst capabele voorzitter, die door zijn kennis, inlevingsvermogen en netwerkcontacten voor de LSOVD van onschatbare waarde is geweest. Wij wensen zijn vrouw Geertje en kinderen alle kracht toe om dit onvoorstelbare verlies te dragen. Namens het bestuur en medewerker van de LSOVD, Guus Verhoef, Tini Ouwendijk, Yvonne Cremers, Roland Burger en Ria Van den Abeele, bureaumedewerker.
Utrecht, 29 juli 2008
Guus Verhoef sprak op de afscheidsbijeenkomst op 31 juli 2008 op bij Crematorium Westerveld te Driehuis, de volgende woorden: Geertje, kinderen en kleinkinderen, mevrouw Van Zwol, familieleden, aanwezigen, Hylke was sinds 1 januari 2005 voorzitter van onze Landelijke Stichting Ouders en Verwanten van Druggebruikers. Hylke (en Geertje) waren 3
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 4
‘ouders van’ zoals wij dat noemen. Hylke, vanaf je wolkje moet je gezien hebben dat de achterblijvers het de afgelopen week samen prima hebben gedaan. Hylke was mijn opvolger. Wat een ervaring wisten we met Hylke binnen te halen: Provinciale Raad voor de Volksgezondheid, inspecteur bij de Inspectie gezondheidszorg, directielid bij Querido, bij HVO/Querido en bij de RIBW Flevoland. [Hylke en ik verschilden enorm: – ‘ouder van’ noemde ik al; – als geboren Fries wist hij op onhandige momenten mij als import Fries te verwarren met opmerkingen die ik niet verstond, of hief het Friese volkslied aan; – als socioloog heeft hij de parapsychologie opgepikt en de complementaire geneeskunde; – snoevend heeft hij mij meermalen verteld dat ik de interne vorming en scholing van Tini niet gevolgd heb en ook geen assistent-groepsleider ben; – bij de afgelopen nieuwjaarsreceptie, die hij op 20 april in Haarlem organiseerde, vroeg hij me af te rekenen wat hij besteld had en waarvan ik niet wist.]1 Ik kan nog niet bevatten, dat onze afspraak van 20 augustus, waar we halfjaarlijks een aantal LSOVD zaken door zouden nemen, niet door zal gaan. Als je ‘Hylke van Zwol’ googelt op het internet krijg je een ruim aantal hits. Daarin kun je de enorme verdiensten zien, die hij – en niet alleen voor ons – heeft gehad: de werkgroep kwaliteit van het Platform GGZ, waarin hij voor de LSOVD veel werk verzette; idem hun werkgroep Dwang en Drang en zijn presentatie op het GGZ-congres Prestatie-indicatoren. 4
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 5
Maar ook: Den Haag 16-2-2007: Het kabinet gaat bevorderen dat in elke GGZinstelling een familievertrouwenspersoon wordt aangesteld, en december 2005: het amendement op de Rijksbegroting 2006, waarin de Tweede Kamer de rijkssubsidie van o.a. de LSOVD herstelt en waarmee het voortbestaan van de LSOVD is gered. Aan deze beide laatste initiatieven heeft de vruchtbare samenwerking tussen Hylke en het Tweede Kamerlid Cisca Joldersma ten grondslag gelegen. Ik heb mijn mede bestuursleden gevraagd Hylke te typeren. Men zegt het volgende: – een zeer levenslustige man met een grote impliciete wijsheid in zijn verhalen; – een democratisch voorzitter, die het belangrijk vond om de stem van onze actieven te horen en die hechtte aan hun ervaringen; – een respectvolle houding naar mensen met wie hij te maken had; – op zoek naar de dialoog en naar win-winsituaties bij conflicten; – iemand die ruim de tijd nam; – een bruggenbouwer, bescheiden en vriendelijk, maar die met zachte hand de zaken een richting wist te geven; – hij was het perfecte gezicht naar buiten en hij heeft op integere wijze de LSOVD een gezicht gegeven. En als oud-zeevarende wil ik afsluiten met drie strofen uit een gedicht van Jean Pierre Rawie (uit ‘Onmogelijk geluk’, 1994, uitgeverij Bert Bakker) Onder het teken van de Kleine Beer Blijft niets meer in mijn leven bij het oude Een sterrenhemel die ik nooit aanschouwde Ziet ’s nachts uit alle eeuwen op mij neer … 5
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 6
Een levenlang van lief en leed ten spijt, Besef ik dat ik altijd heb geweten Dat ik uitsluitend hierop heb gewacht Ik luister naar het ruisen van de tijd, En hoor de grote sterren en planeten Bewegen door de ademlozen nacht. Hylke, vaar wel
Guus Verhoef, Penningmeester bestuur LSOVD
Het Platform GGZ, waar Hylke van Zwol voluit in participeerde, zond de volgende e-mail rond: Dag allen, Met verslagenheid hebben we vanochtend kennis genomen van het plotselinge overlijden van Hylke van Zwol. Hylke heeft veel voor het Platform GGZ betekend, zijn verlies is een groot gemis voor ons. Hylke was voorzitter van onze lidorganisatie LSOVD. Wij wensen hen veel sterkte toe met dit verlies.
1
6
De tussen [ … ] geplaatste tekst is op de plechtigheid niet uitgesproken.
lsovd_106
02-09-2008
IN
DEZE
11:56
Pagina 7
I NFO …
stelt de nieuwe secretaris van het LSOVD-bestuur zich aan u voor. In een nieuwe rubriek getiteld ‘Diepe sporen’ zult u in de komende Info’s een aantal interviews vinden met familieleden van druggebruikers, waaruit blijkt hoe diep de sporen zijn die een verslaafde in hun leven trekt. In dit nummer het verhaal van een broer van … De interviews zijn gemaakt door Rogier de Jong die ook zorg draagt voor de tekst van onze website. Verder Daisy Middelburg over puberende kleinkinderen, Yvonne Cremers over haar lezingen als ervaringsdeskundige en in ‘Lezers schrijven’ het verhaal van een moeder die hoopte tegen beter weten in. Het ‘Gebed’ van Reinhold Niebuhr komt in uitgebreidere versie voor in het stappenprogramma van de AA, de Anonieme Alcoholisten. Daarnaast vindt u in dit nummer twee aankondigingen van bijeenkomsten en een boekbespreking.
Bijdragen worden altijd geplaatst onder verantwoordelijkheid van de inzender. De LSOVD kan daar dus niet op aangesproken worden. Het boekje ‘Verslaafd aan de verslaafde’ is inmiddels weer herdrukt en is te koop bij het bureau van de LSOVD. U kunt het daar bestellen en krijgt het dan thuisgestuurd met een factuur. De prijs van het boekje is € 8,50.
7
lsovd_106
02-09-2008
E EN
11:56
Pagina 8
NIEUWE SECRETARIS Graag wil ik mij aan u voorstellen als nieuw bestuurslid en kersverse secretaris van de LSOVD. Tini Ouwendijk attendeerde mij op deze vacature en zij wist mij hiervoor te interesseren. Na een tweetal introductiegesprekken stelde ik mij kandidaat. Ik zal per 20 juni 2008 trachten mij de functie van secretaris eigen te maken. Maar eerst wat eraan voorafging.
Voordat ik in aanraking kwam met drugsgebruik, was dat een onbekende wereld voor mij, waarmee ik zo weinig mogelijk te maken wilde hebben. Dat veranderde toen een van onze kinderen ons meetrok in die wereld. Al onze toekomstverwachtingen vielen in duizend stukken. We holden van de ene hulpverlener naar de andere om toch maar het grote gevaar af te wentelen. Helaas, ervaar je dan, jouw kind is verslaafd en je geplande verdere levensloop wordt door jouw kind gewijzigd. Familie en kennissen begrijpen het niet en je ontvangt een lawine aan goedbedoelde adviezen. Jammer dan, maar je zult er zelf mee moeten leven. Via GGZWNB kwamen wij in contact met de gespreksgroep van de LSOVD, de zoveelste dacht ik, maar na enkele sessies ging ik anders denken, vooral door de ervaringen die je deelt met andere ouderparen. Wij ondervonden steeds meer ondersteuning, en nu, na enkele jaren, ben ik samen met mijn vrouw in het stadium waarin wij weer het gewone leven kunnen oppakken van werken en genieten, doch met een beheersbare zorg voor de kinderen. Doordat ik vanuit mijn eigen ervaring de bittere noodzaak inzie voor de ondersteuning van ouders en verwanten van verslaafde kinderen, wil ik als LSOVD-bestuurslid hier graag aan meewerken. 8
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 9
Mijn personalia: Mijn naam is: Roland Burger, oud 65 jaar en gehuwd met Ine Burgervan den Boom. Wij hebben samen een dochter van 29 en een zoon van 28 jaar oud. Sinds mijn geboorte woon ik al in Bergen op Zoom, en tot voor kort was ik werkzaam in de IT-branche, de laatste jaren voornamelijk als docent bedrijfsopleidingen. Ik hoop u spoedig persoonlijk te ontmoeten. Roland Burger
STEUNPUNTEN VAN DE LSOVD De LSOVD heeft een aantal steunpunten voor familieleden. Het betreft – steunpunt grootouders (ouders waarvan de verslaafde kinderen zelf kinderen hebben) – steunpunt ouders van jonge druggebruikers – steunpunt ouders van overleden druggebruikers – steunpunt broers en zussen van druggebruikers Deze steunpunten zijn te bereiken via de Telefonische Hulpdienst. Het nummer van de Telefonische Hulpdienst is 0900 - 515 22 44 (maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 22.00 uur) 9
lsovd_106
02-09-2008
‘D IEPE
11:56
Pagina 10
SPOREN ’
Het verhaal van Philip broer ván: ‘Lucas was er altijd’ Druggebruik van een kind raakt alle leden van het gezin. In de nieuwe INFOserie ‘Diepe sporen’ allereerst aandacht voor de ervaringen van zussen en broers. Philips jongere broer Lucas begon al in zijn schooltijd met blowen. De cannabis maakte geleidelijk plaats voor zwaardere middelen. Lucas raakte de weg kwijt en sleepte zijn familie mee op zijn verwoestende tocht. Inmiddels gaat het beter met Lucas en ook Philip is zijn leven aan het hervinden. Maar zoals vroeger wordt het nooit meer. Uw aandacht voor Philip, broer ván. Philip is een rustige man van midden dertig. Na veel strijd en verdriet heeft hij zijn leven weer aardig op orde. Hij is gehuwd met Bart, bekleedt een managementfunctie in de gezondheidzorg en droomt van het vaderschap en een huis met een tuintje. In zijn vrije tijd beoefent Philip de ruitersport – hij is een echte paardenliefhebber – en houdt hij zijn tuintje bij. Maar achter die vriendelijke uitstraling gaan de nodige littekens schuil. Jointjes Philip is afkomstig uit een gezin met drie jongens, hij is de middelste. De oudste, Mauk, is meubelmaker, en de jongste, Lucas, woont sinds enkele maanden in een boeddhistisch klooster in Engeland. De voorlopig laatste fase van een veelbewogen en vaak duistere levensloop die werd getekend door drugs, hallucinaties en grote consternatie in het gezin. En het begon allemaal zo onschuldig … Lucas blowde, zoals zoveel scholieren, op een ‘recreatieve manier’. Maar de incidentele jointjes werden regelmatige marihuanasigaretten en vervolgens kon Lucas er helemaal niet meer buiten. “Op een gegeven moment was hij constant stoned”, herinnert Philip zich, “dus hij voerde ook niets meer uit en moest van school af.” Lucas ging vervolgens naar een kostschool, die hij ook weer verliet, om op kamers te gaan. “Toen was-ie heftig aan het blowen en begon-ie te experimenteren met paddo’s, opium en al dat soort spul.” 10
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 11
Bruin poeder Zoals zoveel families heeft ook het gezin van Philip heel lang niet erkend dat Lucas een drugsprobleem had. “Achteraf weet je dat we het niet hebben willen zien”, concludeert Philip, “want zoiets is gewoon te erg om te aanvaarden.” De ontdekking van het druggebruik van Lucas was dan ook schokkend voor Philip en zijn medegezinsleden. “Op een avond kwam hij samen met mijn oudere broer Mauk bij mij eten, en bij het weggaan vergat hij z’n tas. Ik hoorde natuurlijk niet in zijn tas te kijken, maar ik deed het toch en vond een blikje met bruin poeder.” Philip reageerde impulsief vanuit zijn geschoktheid en belde Lucas meteen. “Je weet hoe ik over je weedgebruik denk en nu dit. Hoe haal je het in je hoofd om heroïne mijn huis binnen te brengen!” Ik voegde eraan toe dat ik alles door de wc had gespoeld. Wat niet waar was, maar ik zei het omdat ik zo boos was. Lucas reageerde – dat had ik nog nooit meegemaakt van hem – erg agressief, met name toen ik het had over dat doorspoelen. Hij schold me uit voor alles wat mooi en lelijk was en ging vals en gemeen doen. “Ga maar lekker klikken bij paps en mams”, zei hij, “want daar was je altijd al goed in.” Toen ik die reactie hoorde, wist ik dat er iets ergs aan de hand was, want zo kende ik mijn broer niet. Een uur tevoren, tijdens ons etentje, was hij nog goed geluimd en gezellig geweest en nu opeens dit. Voor het eerst van mijn leven was ik bang voor mijn broer.” Harde criminaliteit Lucas kwam terug om zijn tas-met-inhoud op te halen en de twee broers hadden in de tuin een moeizaam gesprek, dat zich eindeloos leek voort te slepen, terwijl het in totaal maar ruim een kwartier duurde. Het viel Philip op dat Lucas erg nerveus was. “Hij praatte onsamenhangend, over wat hij moeilijk vond in het leven en dat-ie alles al had geprobeerd en dat dit het enige was wat hem liet voelen. ‘En nu dit ook niet werkt, ga ik maar de harde criminaliteit in. Misschien dat ik dan iets ga voelen.’ Normaal ging ik altijd met Lucas in discussie, maar nu was ik zo moe en lamgeslagen dat ik zei: “Als jij denkt dat je dat nodig hebt, ga je je gang maar. Zoek het maar uit.” Toen is hij de deur uitgelopen met de woorden: “Ik weet 11
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 12
dat je graag boos op me wilt worden, maar die kans geef ik je niet.” Eén lijn Op het risico af door Lucas als ‘klikspaan’ te worden beschouwd, ging Philip met zijn verhaal naar zijn broer. Mauk bleek te weten dat Lucas gebruikte. Hij had zijn jongste broer al eens eerder op het gebruik van middelen betrapt, maar de informatie voor zich gehouden, in de hoop dat het een experiment was en over zou waaien. Nu dat niet zo was, besloten Philip en hij ermee naar hun ouders te gaan. “Nadat ze van de schrik waren bekomen, spraken we af Lucas voorlopig niet meer te zien, en daar met zijn allen één lijn in te trekken. Wij hebben Lucas dat ook laten weten.” Philip erkent dat het consequent volhouden van die lijn niet meeviel: het leven was vaak sterker dan de leer. Als de één had gezegd: “Je komt er niet meer in”, dan ging de ander Lucas geld lenen of kleren brengen omdat hij niet kon aanzien dat Lucas zo afgleed. “We hebben met z’n allen heel lang geprobeerd te voorkomen dat-ie op z’n bek ging. We hielden ’m klein.” Sprei Tevergeefs. Lucas ging wél onderuit en niet zuinig ook. Hij gebruikte diverse middelen en leefde ’s zomers op straat. Daarin ontwikkelde hij een soort ‘uitgekooktheid’. ’s Winters, als het te koud werd om buiten te leven, liet hij zich opnemen in een ontwenningskliniek. Philip: “Dus dan zat-ie weer eens ergens op de Veluwe, en dan gingen we hem met z’n allen opzoeken. Zodra het voorjaar zich aandiende, dacht hij: Wat zit ik hier in godsnaam nog? En dan liep hij weer weg.” Het kwam ook voor dat Lucas ’s winters onverwacht bij zijn familie aanbelde. Philip herinnert zich: “Op een winteravond – ik had een vriend te eten – stond Lucas onverwacht voor de deur. Het was bitterkoud, maar mijn broer was slechts gekleed in een T-shirt. Daaroverheen droeg hij een beddensprei van mijn oma. Hoewel ik de familielijn – ‘geen contact’ – daarmee overtrad, liet ik hem, bezorgd als ik was, binnen. Ik maakte me ’s winters vaak zorgen over mijn broer. Dan dacht ik: ‘Jezus, waar lig je nu? Onder een 12
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 13
brug? Met halfbevroren tenen?’ Toen hij zo ineens voor de deur stond was ik overrompeld en bezorgd en liet hem binnen. Lucas begon waanverhalen op te hangen, over kleuren en vormen die alleen hij zag en het was duidelijk dat hij helemaal in de war was. Ik gaf mijn broer te eten en te drinken en daarna zei ik dat hij moest gaan. Ik wist dat ik hem letterlijk de regen en de kou instuurde, dat hij nergens naartoe kon, omdat hij geen cent te makken had. Maar ik stuurde hem toch weg. ‘Ik kan dit er niet bij hebben en je niet opvangen en helpen,’ zei ik. “Dat is een van de moeilijkste momenten geweest.” Uitbarsting De ommekeer kwam niet zozeer door de eensgezinde lijn die de familie met vallen en opstaan probeerde te trekken. Philip erkent bijna schuldbewust dat woede niet het handelsmerk is van zijn familie. “Wij worden niet zo gauw boos. Eerder verdrietig.” Het was zijn oudste broer Mauk die de koe de bel aanbond en daarmee voor de gehoopte kentering zorgde. “Mauk en ik reageerden allebei heel anders op Lucas’ verslaving,” legt Philip uit. “Aanvankelijk was ik het boze broertje en Mauk het kind dat zich terugtrok. Ik had medelijden met mijn ouders omdat ze zo hulpeloos waren. Tegelijk was ik kwaad op hen omdat ik vond dat ze het niet goed deden. Ik ging de strijd met hen aan, met name met mijn moeder (mijn vader ging de strijd uit de weg). Achteraf besef ik dat ik zijn vaderrol probeerde over te nemen. En dat ik geprobeerd heb te ‘ouderen’ over mijn ouders (en later ook in het gezin). Op een gegeven moment veranderde dat en probeerde ik ‘de goede zoon’ te zijn, waarop mijn ouders trots konden zijn. Ik legde me neer bij de zelfdestructie van Lucas en maakte me los van mijn broer. Mauk veranderde ook: van teruggetrokken zoon werd hij opstandig en strijdbaar. Op een gegeven moment is hij ontzettend boos geworden op Lucas en heeft hem de waarheid recht in z’n gezicht gezegd. Hij gaf hem de volle laag, gooide al zijn woede en frustraties eruit.” Lucas schrok van de uitbarsting van Mauk en liet zich opnemen in een afkickkliniek in de buurt van Rotterdam. Philip: “Vanuit dat programma is hij uiteindelijk op het pad gekomen van dat boeddhis13
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 14
tische klooster in Engeland. Dat werd zijn keuze en daar is hij helemaal voor gegaan, ook al hebben die boeddhisten daar aangegeven dat ze helemaal niet op hem zaten te wachten. Aan die volharding van Lucas konden we merken – hoopten we te merken – dat er bij hem iets was veranderd, dat er een andere wind was gaan waaien.” Redden Philip is blij dat zijn broer het geluk heeft gevonden en wenst hem alle goeds toe. Zelf heeft hij die staat van verlichte gelukzaligheid vooralsnog niet bereikt. Zijn leven is getekend door de ervaringen met Lucas en vooral met zichzelf. Hij heeft een harde strijd moeten voeren om met zichzelf in het reine te komen. De zwaarste klap was misschien wel het besef dat hij zijn broer niet kon redden. En dat terwijl de familie het druggebruik van Lucas eigenlijk had zien aankomen. “Eigenlijk is hij een heel bijzondere, gevoelige jongen. De meest talentvolle van ons drieën. Maar tegelijk had hij een kwetsbare kant en daar wist hij geen raad mee. Soms was hij psychotisch en dan kon hij de gekste dingen uitkramen. Hij voldeed ook aan de klassieke symptomen van schizofrenie: eenzaamheid, grootheidswaanzin, extreme gevoeligheid en een woest uiterlijk om mensen af te schrikken en op afstand te houden. Dat vond ik heel erg en ik heb echt m’n best gedaan om hem tegen zichzelf te beschermen, om hem te redden. Dat is me niet gelukt en daar heb ik het, denk ik, van alles het moeilijkste mee gehad.” Zuid-Afrika Om Lucas op afstand te houden en zichzelf de pijnlijke confrontatie met zijn eigen machteloosheid te besparen, ging Philip twee jaar naar ZuidAfrika. Hij kwam in een warm, liefdevol gezin terecht en kon z’n hart ophalen in de mooie, ruige natuur. Naast z’n werkzaamheden ving hij de kinderen des huizes op en ontdekte zo z’n opvoedingskwaliteiten (en wellicht z’n kinderwens). Na Zuid-Afrika ging Philip nog een jaar naar Engeland. Eenmaal terug in het vaderland leek het of hij was gegroeid: hij had heel lang en echt volledig z’n eigen leven geleid en voelde zich 14
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 15
sterk. Lucas en diens druggebruik waren mijlenver weg. Philip: “Heerlijk was dat.” Tegelijk was er in Philips binnenste een lacune ontstaan, een gemis, een enorme behoefte om voor anderen te zorgen. Maar die behoefte had ook iets gevaarlijks: ze fluisterde hem in anderen ook te behagen, ja zelfs hun problemen op zijn schouders te laden. “Het was me niet gelukt om Lucas te redden”, filosofeert hij, “en mijn ouders had ik ook niet tegen hun verdriet kunnen beschermen. Zo ging ik me over anderen ontfermen, speelde hun redder. Die reddingsacties gingen wel ten koste van mezelf, na afloop was ik totaal leeg, uitgeblust, futloos. Daarom wilde ik op een gegeven moment ook geen mensen meer zien. Ze zogen me leeg. Ik had genoeg aan mezelf.” Stik maar Zo brak er een eenzame periode aan voor Philip, die na een onvermijdelijke crisis uitmondde in psychotherapie. “Het was een heftige therapievorm”, blikt Philip terug, “bonding geheten, waarin mijn reactie op Lucas centraal stond. Alle ervaringen die ik had doorgemaakt, met name het gebrek aan aandacht thuis, omdat onbewust alle belangstelling naar Lucas uit was gegaan, beleefde ik opnieuw. Het kind in mij kwam in opstand. ‘Verdomme, dacht het, ik heb gewoon recht op die aandacht, en wil ook gezien worden door mijn ouders. Stik maar, Lucas!’ Dat heeft me, denk ik, uiteindelijk erg goed gedaan. Al gaf het mij geen inzicht in de specifieke drugsproblematiek van Lucas.” Dat inzicht kreeg Philip wel tijdens een broer- en zussentraining van de LSOVD. Ondanks aanvankelijke aarzelingen van Philip – “Ik ben toch al in therapie?” – gingen Mauk en hij er samen naartoe. Philip: “Het was fantastisch. Die training gaf mij inzicht in de specifieke drugsproblematiek van Lucas. Als familie zaten wij met zijn allen gevangen in een web en Lucas was de spin in dat web. Maar – en nu komt het – Lucas zelf zat zelf ook gevangen, en wel in die spin! Dat vond ik een heel treffend beeld dat mij veel duidelijkheid heeft gegeven. Los daarvan heeft die LSOVDtraining Mauk en mij dichter bij elkaar gebracht.”
15
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 16
Duiveltje Inmiddels gaat het – ondanks alle littekens – erg goed met Philip. Hij is gehuwd, heeft een leuke baan, en Bart en hij willen dolgraag een kind adopteren. Daarnaast kan Philip beter voor zichzelf zorgen, vindt hij, en is meer in staat om gevoelens – waaronder verdriet – toe te laten. Natuurlijk, zoals vroeger wordt het nooit meer. Het verdriet zit diep, en je groeit er niet een, twee, drie overheen. “Bovendien kun je Lucas niet wegtoveren”, weet Philip, “hij is er altijd.” Maar de ervaringen met zijn jongere broer hebben Philip ook gevormd tot wie hij nu is: een completer mens, die er trots op is dat hij met zijn man zijn eigen weg kiest. Het ideaal? “Weg uit de Randstad en ergens in de provincie een woning bemachtigen met een groentetuintje erbij. En een kindje, dat zou het mooiste zijn,” mijmert Philip. Soms komt het Philip: ‘Ik ben een completer mens geworden’ bekende duiveltje even omhoog: Vraag ik niet te veel? Geef ik niet te weinig? Maar dan beseft Philip weer dat nemen niet altijd ten koste hoeft te gaan van een ander. En dat stemt gelukkig. Rogier de Jong
16
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 17
STEUNPUNT
Broers en zussen van druggebruikers … … hebben het ook erg moeilijk! Wanneer je broer of zus drugs gebruikt, ontstaat er thuis vaak een heel moeilijke situatie. Thuis draait alles om het druggebruik van deze broer of zus. Veel broers en zussen van druggebruikers proberen vaak zowel hun ouders, als de druggebruiker te helpen. Vaak zetten ze hun eigen behoeften opzij. Voornamelijk om alle ellende voor hun ouders een beetje te verminderen en om hen minder zorgen te geven. Ze passen zich volledig aan andere gezinsleden aan. Ben jij broer of zus van een druggebruiker en wil je hierover praten met een andere zus? Dan kun je terecht bij Karin Jansen. Dat kan op twee manieren: • stuur een mailtje naar Karin; • of bel naar de telefonische hulpdienst. Zij zorgen ervoor dat Karin je terugbelt. E-mail Karin:
[email protected] Telefonische hulpdienst: 0900 - 515 22 44 (maandag t/m vrijdag, van 10.00 tot 22.00 uur) Ook ouders kunnen bij Karin terecht voor hun niet-gebruikende kind(eren)!
17
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 18
Y VONNE C REMERS ,
ERVARINGSDESKUNDIGE
Als ervaringsdeskundige was ik gevraagd door PsyQ *, onderdeel van Parnassia, om op twee informatie-avonden voor mantelzorgers en ouders van … een lezing te geven. Samen met een verslavingsarts van Parnassia deed ik mijn verhaal. Hij gaf uitleg over de werking van drugs, de gevolgen van druggebruik en over de behandeling van druggebruikers. Ik vertelde, hoe het is om een verslaafd kind te hebben en wat voor invloed dat heeft op het gehele gezin. In het begin vond ik het een beetje eng om voor zoveel mensen mijn verhaal te doen. Het ging echter allemaal heel goed (ik zag alles toch wat wazig zonder bril!) en het was een geslaagde avond. De mensen bleken erg onder de indruk van de heftige situaties die je met een verslaafd kind nou eenmaal mee kunt maken. Later was er ook nog een lezing voor een Lions club, een heel andere ervaring. Op één vrouw na, waren er alleen maar mannen aanwezig. De club had dit jaar als thema gekozen: ‘geest’. Zij wilden graag horen wat de ervaringen waren van een ouder met een druggebruikend kind. Ook hier waren er heel wat reacties en ik heb veel vragen beantwoord die na mijn verhaal loskwamen. Het zijn avonden, die veel vergen: het kost heel wat energie om steeds weer je ervaringen te vertellen. Maar van zulke avonden steek je zelf ook weer iets op. Ik heb nieuwe contacten gelegd en ervaringen uitgewisseld. En vooral heb ik een hoop duidelijk kunnen maken aan ouders van … en mensen die in de zorg werken. Yvonne Cremers * PsyQ biedt gespecialiseerde behandelingen van een aantal veel voorkomende psychische klachten. Er wordt een kortdurende, resultaatgerichte behandeling geboden. Er zijn geen wachttijden en er zijn verschillende locaties verspreid over het land. www.psyq.nl
18
lsovd_106
02-09-2008
11:56
P UBERENDE
Pagina 19
KLEINKINDEREN ?
Daisy Middelburg over problemen met pubers Zoals bekend ben ik sinds twaalf jaar het grootoudersteunpunt van de LSOVD. Ik probeer in iedere Info de nieuwste ontwikkelingen te vermelden, zodat wij als groot/pleegouders niet achterop raken. We hebben immers een bijzondere taak op ons genomen, vaak belangeloos. Die willen we toch ook graag in alle opzichten goed volbrengen in het belang van onze kleinkinderen? Vanuit mijn werk voor de LSOVD bezocht ik pas geleden een themadag in Horn (Limburg) waar gesproken werd over de ‘problemen’ met pubers. Voor grootouders, die plotseling met de puberteit van hun kleinkind te maken krijgen interessant? U weet dat ik altijd eerst wijs op onze ervaring met onze eigen kinderen. Die zijn ook door hun puberteit gegaan, dus we weten wel dat dit niet altijd even gemakkelijk was, maar ze zijn er allemaal doorheen gekomen! Terug naar de thema-avond Spreker was Arno Derikx, die met veel humor wist te vertellen wat er nou eigenlijk aan de hand is met een puber. Hij stelt: “Puberteit is geen gril van de natuur om het ouders lastig te maken”. Wat gebeurt er met lichaam en geest van pubers en wat is anders bij ‘pleegpubers’. Pubers groeien lichamelijk heel hard en hebben daardoor niet altijd in de gaten hoe lang hun armen en benen zijn. Daarom zijn ze zo slungelig en af en toe onhandig. Of zoals Arno het zei: “Het is een limousine met de aansluiting van een eend.” Pubers hangen ook niet om te klieren lang op de bank. Ze zijn letterlijk moe van het groeien; ze moeten in de puberteit veel leren en doen. In de 19
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 20
puberteit kunnen ze ook niet meer met alles thuis terecht. Het voelt voor een puber nogal gênant om met je ouders bijvoorbeeld over seks te praten. Het worden dus anderen die belangrijker lijken in hun bestaan. Pubers gaan zich afzetten tegen hun ouders. Dit doen ze om een eigen persoonlijkheid te kunnen vormen. Daar is niets mis mee. Hier hebben pleegouders het moeilijker, want tegen wie moeten en mogen zij zich afzetten?! In de puberteit gaan kinderen, wanneer zij niet meer bij hun ouders wonen, zoeken naar hun identiteit. De vragen:“Waarom kunnen mijn eigen ouders niet voor mij zorgen? Waar is alles misgegaan?” Of: “Ben ik soms schuldig aan het feit dat ik niet meer thuis woon?” houden hen tijdenlang bezig. Ze kunnen daardoor onrustig slapen, minder eetlust hebben, ze krijgen concentratieproblemen op school en thuis; het kan zich allemaal voordoen in de voor hen vaak moeilijke tijd. En dan is het zaak voor ons als grootouders deze signalen weer als vanouds op te pakken en het kind een veilig gevoel te geven. Belangrijk is ook hier weer: speel open kaart met je kleinkind(eren). Blijf proberen tegen het kind met respect over de eigen ouders te spreken en informeer ze over de onmogelijkheden van thuis wonen voorlopig! De ouders kunnen nog zo slecht in hun ogen zijn geweest, de band tussen ouder en kind blijft behouden. Wanneer deze kinderen door de puberteit heen zijn, zullen zij zelf op onderzoek uitgaan en zullen de redenen van uithuisplaatsing duidelijk worden. Hun grootouders hebben de taak van de ouders overgenomen omdat de ouders dat zelf niet meer konden. Zij hebben door hun druggebruik of welke vorm van onvermogen ook, hun kinderen niet kunnen geven wat grootouders wel hebben gekund en gedaan, omdat zij van hun kleinkind houden; en hielden van eigen kinderen. Onthoud ook altijd voor jezelf, dat je je eigen kinderen ook door de puberteit hebt heen geholpen met vallen en opstaan. Het zal jullie lukken 20
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 21
het ook weer met de kleinkinderen te doen, alhoewel de opvoeding van een reeds beschadigd kind zwaarder is dan die van een gezond eigen kind. Daisy Middelburg-Nanning En dan nog dit: BELEID Uitspraak hoger beroep halfwezenuitkering & pleegvergoeding De Centrale Raad van Beroep (CRvB ) heeft op 15 mei uitspraak gedaan in een zaak (nr.05/ 4790 ANW) waarin de pleegvergoeding voor een halfwees ter discussie stond. De CRvB oordeelt dat als de verzorger van een halfwees een pleegvergoeding ontvangt, die voor het onderhoud en de verzorging van het kind in beginsel kostendekkend is, dat dan niet is voldaan aan het onderhoudsvereiste dat als essentieel element deel uitmaakt van het begrip ‘zorg dragen als ware hij/zij ouder’. Dit betekent voor pleegouders dat, als u een halfwees als pleegkind heeft en u daarvoor pleegvergoeding ontvangt, u niet ook nog een halfwezenuitkering kunt krijgen. Commentaar van Daisy: Men bréngt wat tot stand?!
21
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 22
ONTMOETINGSDAG VOOR ‘GROOTOUDERS VAN’ Heeft u een dochter of een zoon met psychische en/of drugsproblemen en bent u grootouder geworden? Maakt u zich zorgen over uw kleinkind omdat dochter of zoon zelf zoveel zorg en aandacht nodig heeft? Vangt u uw kleinkind regelmatig op en neemt u een deel van de opvoeding over? Of mag u misschien geen contact meer hebben met uw kleinkind? Als ‘grootouder van’ speelt u een belangrijke rol in het leven van uw kleinkind. Stichting Labyrint-In Perspectief organiseert in samenwerking met de LSOVD en Ypsilon een ontmoetingsdag in Utrecht voor alle grootouders die in een dergelijke situatie verkeren. Op die dag kunt u met andere ‘grootouders van’ ervaringen uitwisselen: wat gaat er goed en wat zijn de lastige problemen en dilemma’s waar je tegenaan loopt? Hoe pak je het allemaal aan? Deze dag vindt plaats op vrijdag 3 oktober van tien uur tot halfvier. In de ochtend zijn er interviews met grootouders, van elke organisatie één. Tijdens de lunch is er een spreekuur en ook een informatiemarkt en in de middag is er lotgenotencontact in gespreksgroepen. Plaats: SOW kerk, Lessinglaan 33, 3533 AN Utrecht (wijk Oog in Al). Voor meer informatie en aanmelding kunt u terecht bij: Stichting Labyrint-In Perspectief Telefoon 030-2546803 E-mail:
[email protected] Website: www.labyrint-in-perspectief.nl
22
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 23
H ET
GEBED
God, geef mij kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, moed om te veranderen wat ik kan veranderen, en wijsheid om tussen deze twee onderscheid te maken. Moge ik dag voor dag leven, van het moment genieten en moeilijkheden aanvaarden als de weg naar vrede. Moge ik deze zondige wereld nemen zoals hij is, gelijk Hij deed en niet zoals ik haar graag zou willen hebben. Moge ik er op vertrouwen dat Hij alle dingen nieuw zal maken als ik mij overgeef aan Zijn wil. Moge ik gelukkig zijn in dit leven en bovenal gelukkig met Hem in het volgende. Reinhold Niebuhr, 1926 STICHTING STEUNFONDS VERWANTEN DRUGGEBRUIKERS De stichting SVD, opgericht in 1994, beoogt financiële steun te geven aan organisaties die zich richten op de verbetering van de positie van verwanten van druggebruikers. In het bijzonder en in de eerste plaats wordt gedacht aan de LSOVD. Ook u kunt uw steentje bijdragen op: giro 5524760 t.n.v. Stichting Steunfonds Verwanten Druggebruikers te Oudenbosch.
Voor vragen over drugs: de Drugs Informatielijn 0900 - 1995
23
lsovd_106
02-09-2008
L EZERS
11:56
Pagina 24
SCHRIJVEN
Nooit meer … toch weer! Jaren geleden had ik besloten dat mijn drugverslaafde, afgekickte, weer verslaafde en problematische zoon nooit meer in huis zou nemen. Echt nooit meer!!! Maar vorig jaar ging het zo goed met hem. Hij was weer aan het sporten, bezocht af en toe zijn kindje en kwam ook thuis langs voor een bezoekje aan mij of zijn minderjarige broer. Hij had een moeilijk jaar gehad, een baby gekregen, ruzie gehad met de moeder van het kind, een baantje gehad, ruzie met de eigenaresse van het café, een kamer gehad, eruit gevlogen. Maar nu woonde hij bij een vriend en dat ging goed en hij zou zijn leven weer opstarten. Alleen, die vriend, ma, die had toch wat uitgehaald: die wilde de fiets van een oud vrouwtje stelen en dat kon je toch niet door laten gaan, of wel soms? Hij kon er niet meer tegen. Het liefst had hij die vriend een paar goede dreunen verkocht, maar verstandig als hij was, had hij daarvan afgezien. Kon hij misschien het weekend hier wonen? Dan kon het allemaal even betijen. Oké dan, voor een weekend. “Ik help je ook waar ik kan mama, ik zie dat je erg slecht loopt.” Het weekend werd een week en de week werd een maand. De spullen werden uit het huis van de vriend opgehaald. Ze stonden eerst in de garage en slopen toen langzamerhand de logeerkamer in. Het was erg moeilijk iets anders te vinden en moeder kon met haar kapotte knieën toch wel wat hulp in de huishouding gebruiken??? Met een beetje op mijn tenen lopen (sowieso goed voor je benen) ging het allemaal wel. De kerstdagen zouden mijn jongste zoon en ik in Oostenrijk doorbren24
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 25
gen. Wel sneu dat de oudere niet mee kon … of toch wel, misschien??? Ook de kerstdagen werden gezamenlijk doorgebracht en na de kerst zou er hard gewerkt worden aan een huis, een baan, een rijbewijs (‘want dan kan ik je rijden als je geopereerd bent’). Het huis liet op zich wachten, wel werden er laptops aangeschaft, een pak (‘voor in de kerk, ma’) en diverse andere dingen. Allemaal van de Wajong want wonen en eten bij moeder is gratis. En dat geld voor dat bijbaantje is alvast voor de nieuwe woning. Toen kwam de nieuwe, veel oudere vriendin. Zij had een auto, daar kon je ook zonder rijbewijs in rijden. (Eigenlijk was het alleen een opfriscursus, had je verteld). En als moeder eens een keertje een weekend weg was, deed die vriendin wel de boel aan kant. Makkelijk toch (zolang moeder het niet merkt). Tot moeder eens wat zegt wat je niet zint en dan pak je je tas en rot je gewoon op! Je laat je spullen staan. Ze zoekt het verder maar uit. Dat deed ze ook, moeder werd wakker na een gesprek met de vriendin (toevallig, in een winkel). Zoon was ook daar verdwenen, had veel geld geleend (‘huur nieuwe woning’). Niks gehuurd, niks terugbetaald. Weer terug bij af! Na afspraak werden de spullen na vier weken in de garage gezet en na nog eens vier weken werden de resten naar de vuilstort gebracht. Jongste zoon hielp een handje en baalde nu ook als een stekker. De begeleiding in en na het ziekenhuisverblijf kwam neer op jongste zoon (zonder rijbewijs) en een paar goede vriendinnen. Het toeval wil dat ik die ene vriendin via de LSOVD heb leren kennen. Is die verslaving toch ergens goed voor geweest. Van mijn oudste zoon heb ik overigens al maanden niets meer gehoord. Hij komt er nu vast en zeker niet meer in. Ik heb hiervan geleerd … toch??? Cora
25
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 26
STEUNPUNT
GROOTOUDERS, OUDERS VAN EEN DRUGGEBRUIKER Wij als ouders van … zijn ons ervan bewust welke zorgen het ouderschap met zich meebrengt, maar heeft u er wel eens over nagedacht wat het betekent om grootouder te worden van een kind, waarvan de ouder(s) drugs gebruik(en)? Als houder van het grootoudersteunpunt van de LSOVD en zelf grootouder van zo’n kleinkind heb ik mij opgeworpen om de belangen van deze kinderen te behartigen. Wanneer u ook een grootouder bent van zo’n kindje schroom dan niet om contact op te nemen met ons. Wij behartigen niet alleen de belangen van uw kleinkinderen, maar ook die van u als grootouders! Wij benaderen Raden van Kinderbescherming, kinderrechters, advocaten, Jeugdzorginstellingen enz. (indien gewenst) en proberen op deze wijze de juiste oplossing voor uw problemen te zoeken. De samenwerking tussen u en deze instanties verloopt niet altijd even vlekkeloos. Dan is tussenkomst of goed advies, soms ook doorverwijzing onontbeerlijk gebleken. Er is geen betere en meer vertrouwde omgeving te vinden voor een kind dan die van grootouders of andere familieleden. Het begrip en daarom inlevingsvermogen voor deze kinderen vanuit de eigen familie is al even belangrijk, zo niet nog belangrijker. Steeds meer aandacht wordt gegeven aan de kinderen van verslaafde ouders en niet ten onrechte. Wanneer u behoefte heeft om met lotgenoten van gedachten te wisselen of u ontmoet op uw weg tegenstand van hulpverleners en/of instanties, weet ons dan te vinden. Wij zullen proberen u op weg te helpen in deze doolhof. U kunt met al uw vragen terecht bij onze Telefonische Hulpdienst 0900-5152244 (ma t/m vr 10.00-22.00 uur) of rechtstreeks via het Grootoudersteunpunt LSOVD 070-3236584 Daisy Middelburg-Nanning, e-mail
[email protected]
26
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 27
B OEKBESPREKING Marleen Jansen: de Prozacmonologen Dit boekje bevat een aantal verhalen over het gebruik van antidepressiva. Het zijn verhalen van gebruikers. Maar daarnaast komen ook een hersenwetenschapper, een psychiater, een hoogleraar psychologie en een producent van de pillen aan het woord, evenals een hoogleraar gezondheidsethiek en een spirituele goeroe. Het boek begint met een aantal feiten: waarom en wanneer ze worden voorgeschreven en hoe vaak; de kosten; hoeveel recepten er worden uitgeschreven (in 1997 2,5 miljoen, in 2006 5,8 miljoen); welke het meest worden voorgeschreven (Seroxat, Efexor en Cipramil) en wat de bijwerkingen zijn. Antidepressiva worden vaak chronisch gebruikt: negen van de tien voorschriften is een herhalingsrecept. Het eerste verhaal is van de journaliste Marleen Jansen zelf: het verhaal hoe haar ex-vriend zomaar ineens ontspoorde, of, zoals ze zelf zo treffend verwoordt: ‘over de grens tussen geluk en gekte kieperde’. Jaren later ging ze zich afvragen hoe het kwam dat gewone, gezonde mensen ineens ontspoorden. Hoe ontstaat het? Wat voor invloed heeft het op hun directe omgeving? Is er wat aan te doen? Heeft de huidige maatschappij er iets mee te maken? De geïnterviewde gebruikers/patiënten zijn allen heel verschillende mensen van verschillende leeftijd en met verschillende achtergrond; volwassen vrouwen en mannen, maar ook een tiener. Twee BN’ers oftewel Bekende Nederlanders doen ook hun verhaal: zanger/schrijver/theatermaker Henk Westbroek en zanger/leider van de Achterhoekse band Normaal, Bennie Jolink. En dan de deskundigen. Er wordt verschillend gedacht over het al dan niet, direct of niet direct voorschrijven van het middel. Er wordt een ver27
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 28
gelijking gemaakt met bloeddrukverlagende middelen: waarom heeft niemand het daarover en wel over Prozac of Seroxat? Wat is er op tegen? Depressies zijn niets nieuws, alleen werd het vroeger niet herkend. Er is echter wel altijd het verlangen van de mens om zich beter te voelen. En na het gepraat en gepsychologiseer moest er een medicijn komen voor de ‘stemmingsziekten’. Maar een alternatief in de vorm van therapie is ook mogelijk. Hersenen zijn altijd in beweging en door het praten worden ze geherstructureerd. De psychiater vindt dat antidepressiva te snel worden voorgeschreven. Zijn devies: ga hardlopen of –fietsen. Depressie maakt inactief en van inactief zijn word je depresssief: het een versterkt het ander. Antidepressiva moeten onderdeel zijn van een totaalpakket. De goeroe bekijkt de wereld heel anders: wij leven op een onnatuurlijke manier En zo heeft ieder een mening. Soms lijken ze op elkaar, soms niet. Achterin het boek staat nog een en ander: wat zijn psychische stoornissen; wat zijn antidepressiva en hoe werken ze? Verder een verwijzing naar meer informatie, via boek of internet en een korte beschrijving van de deskundigen die aan het woord geweest zijn. Uitgeverij Scriptum, Schiedam, 2007. ISBN 978-90-5594-532-0 www.scriptum.nl Betty Huizinga
28
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 29
A ANKONDIGING
LABYRINT
-
IN PERSPECTIEF
Landelijke dag voor volwassen kinderen van ouders met psychische problemen Thema: Ik ben aan de beurt Datum: zaterdag 1 november 2008 Plaats: Amersfoort Organisatie: Stichting Labyrint-In Perspectief Als je als ‘kind van’ altijd rekening hebt gehouden met de gevoelens, behoeften en wensen van anderen, hoe (her)ken je dan die van jezelf? En als je ze kent, hoe ga je ermee om? Wat gebeurt er met je? Hoe blijf je in respectvolle verbinding met jezelf en de ander? Deze vragen worden in het ochtendprogramma belicht vanuit ‘Geweldloze communicatie’ of ‘Verbindende communicatie’, zoals onze gastspreker Jan van Koert het noemt. Er zijn ’s middags gespreksgroepen en workshops om verder op het thema door te gaan of om even de zinnen te verzetten. Na de zomer volgt meer informatie op onze website: www.labyrint-inperspectief.nl Voor informatie, suggesties en aanmelding: Stichting Labyrint-In Perspectief T: 030 2546803 E:
[email protected] www.labyrint-in-perspectief.nl
29
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 30
L ANDELIJKE S TICHTING O UDERS EN V ERWANTEN VAN D RUGGEBRUIKERS DOELSTELLING De Landelijke Stichting Ouders en Verwanten van Druggebruikers (LSOVD) is een organisatie van ouders en andere familieleden van druggebruikers en is sinds 1980 actief. Door het uitwisselen van ervaringen en het geven van informatie hoopt de Stichting te bereiken, dat ouders e.a. de problemen die het gevolg zijn van verslaving, beter aankunnen. De LSOVD treedt ook op als belangenbehartiger bij overheden en instellingen. De LSOVD ontvangt donaties, meestal van ouders, en ontvangt subsidie van het ministerie van VWS. De LSOVD heeft een landelijke telefonische hulpdienst (THD); heeft gespreksgroepen door het hele land; geeft individuele hulp en advies; organiseert landelijke contactdagen en geeft een kwartaalblad uit. Er is een klachtencommissie voor eventuele problemen met actieven of vrijwilligers, die werkzaam zijn bij de stichting. Het klachtenreglement is op aanvraag bij het kantoor beschikbaar. BESTUUR Voorzitter: vice-voorzitter: mw. T. Ouwendijk. Secretaris: R. Burger. Penningmeester: G. Verhoef. Leden: mw. Y. Cremers, vacature. Alle correspondentie te richten aan: Secretariaat LSOVD, Postbus 12132, 3501 AC Utrecht. Telefoon: 030 - 25 44 300. Postgiro 1386158 t.g.v. LSOVD, Utrecht. E-mail:
[email protected] Website: www.lsovd.nl
30
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 31
T ELEFONISCHE H ULPDIENST Onze Telefonische Hulpdienst (THD) is maandag t/m vrijdag te bereiken van 10.00 tot 22.00 uur
0900 - 515 22 44 (€ 0,20 p.m.) De telefonisten zijn evenals alle actieven van de LSOVD vrijwilligers. De LSOVD kan alleen haar werk doen dankzij deze vrijwilligers en UW DONATIE. U kunt zich door middel van onderstaand strookje opgeven als donateur bij ons secretariaat in Utrecht. De jaarlijkse donatie bedraagt minimaal € 27,50. U ontvangt een machtigingsformulier voor eenmalige opdracht om dit bedrag over te maken. Vier keer per jaar ontvangt u INFO, het tijdschrift van de Stichting, en u bent welkom bij de activiteiten die de Stichting organiseert.
Naam: de heer/mevrouw: Adres:
kopiëren of
✄
........................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
Postcode: ....................................... Plaats: Datum:
................................................................
.....................................................................................................
Handtekening:
.............................................................
meldt zich aan als donateur van de LSOVD. Strookje zenden aan: Secretariaat LSOVD, Postbus 12132, 3501 AC Utrecht. 31
lsovd_106
02-09-2008
11:56
Pagina 32
