Hackfort
Zorg voor mens, landschap en cultuur
Hackfort, het landgoed Het landgoed Hackfort, eigendom van Natuurmonumenten, ligt ten westen van Vorden. Het kent een grote diversiteit aan natuur en agrarische cultuur. Het landgoed werd in 1981 bij legaat geschonken door de familie Van Westerholt van Hackfort. Het kasteel ligt – met koetshuis en watermolen – in een uniek agrarisch cultuurlandschap. Verspreid over het landgoed vindt u zo’n 42 authentieke Achterhoekse boerderijen, waarvan een klein aantal nog in bedrijf is. Natuurmonumenten werkt met de omgeving aan de instandhouding van het landschap.
Hackfort, landgoed met idealen
2
Hackfort levend landgoed Steeds meer gebouwen en landerijen op het landgoed verliezen hun oorspronkelijke functie. Om het behoud van het unieke karakter van het landgoed ook in de toekomst mogelijk te maken is Natuurmonumenten op zoek gegaan naar nieuwe functies en nieuwe economische pijlers voor het landgoed. Natuurmonumenten werkt op Hackfort samen met Urtica De Vijfsprong uit Vorden aan de ontwikkeling van die nieuwe functies. Uitgangspunt daarbij is, dat er voor mensen met enige afstand tot de arbeidsmarkt zinvol werk te doen is op het landgoed. Dat komt zowel de mensen als de bezoekers als het landgoed ten goede. Samen met boeren werkt Natuurmonumenten aan de realisatie van een aantrekkelijk assortiment agrarische producten die een herkenbare ‘streek ’-afkomst zullen krijgen.
3
Zorgboerderijen Inmiddels zijn enkele boerderijen verbouwd tot verblijfsplekken voor mensen die zorg of behandeling nodig hebben: ’t Hofhuis is in 2006 geopend en Hoogkamp in 2008. Hier wonen en werken nu in totaal een kleine twintig mensen en hun begeleiders van Stichting Urtica De Vijfsprong. De boerderijen zijn geheel in stijl verbouwd, zodat de authentieke kenmerken bewaard zijn gebleven. In samenwerking met Nuon zijn energiebesparende voorzieningen gerealiseerd. Zo heeft ’t Hofhuis een hout gestookte cv en wordt Hoogkamp verwarmd met aardwarmte. Op beide boerderijen bevinden zich voldoende zonnepanelen om alle energie op te wekken. Zo mogelijk volgen in de komende jaren nog meerdere boerderijen, voor andere doelgroepen. In de voormalige tuinmanswoning van het Koetshuis wonen enkele mensen, die zorg of behandeling nodig hebben. Zij worden begeleid door Stichting Urtica De Vijfsprong
4
Koetshuis brasserie ‘Keuken van Hackfort’ In de onmiddellijke nabijheid van het kasteel staat het koetshuis, dat verbouwd is tot brasserie. Hier bevindt zich de ‘Keuken van Hackfort’. Bezoekers van het landgoed kunnen hier genieten van (biologische) thee of koffie, een gezonde maaltijd gebruiken, of hun vergaderingen plannen. Ook voor een meeting of congres is plaats. Behalve een gastvrij onthaal zullen bezoekers in de ‘Keuken van Hackfort’ ook allerlei informatie vinden over het landgoed. De ‘Keuken van Hackfort’ kent werkplekken voor mensen die zorg vragen of die werken aan hun re-integratie in het arbeidsproces. Ze krijgen de mogelijkheid om vanuit hier zo mogelijk toe te groeien naar een reële arbeidsplaats in het maatschappelijke leven. Stichting Urtica De Vijfsprong, ‘Keuken van Hackfort’ en Natuurmonumenten werken in het Koetshuis nauw samen om ook deze doelstelling handen en voeten te geven.
5
Berendpad Het kasteel met de watermolen en brasserie is het eindpunt van het eeuwenoude Berendpad, dat in 2008 dankzij een succesvolle sponsoractie weer in ere kon worden hersteld. Het drie kilometer lange pad meandert door het landschap, langs de Baaksebeek, vanaf de Nederlands Hervormde Kerk in Vorden. Het is een route die op de befaamde ‘Hottinger’ kaart van 1783 al goed is te zien, waarbij opvalt dat het pad over een eikenlaan loopt. Op een kaart uit 1825 loopt het pad ook gedeeltelijk door een bosje genaamd Menagerie. Dankzij het Berendpad kunnen bezoekers hun auto in Vorden achterlaten om te voet het landgoed te bezoeken.
Berendpad, romantische route tussen kerk en kasteel
6
Kasteelmoestuin en boomgaard ‘Hof van Hackfort’ Van oudsher werden in kasteeltuinen groenten, fruit en bloemen voor eigen gebruik geteeld. Ook de kasteelmoestuin op Hackfort heeft deze functie en haar oude naam ‘Hof van Hackfort’ weer teruggekregen. Vrijwilligers van Natuurmonumenten, soms aangevuld met begeleiders en bewoners van de zorgboerderijen, werken in deze ‘Hof’. In de tuinschuur hebben ze een eigen binnenwerkruimte en pauzeplek. De producten uit de kasteelmoestuin komen voor het merendeel rechtstreeks op tafel in de ‘Keuken van Hackfort’. Bloemen zorgen voor de aankleding van het koetshuis en het kasteel. Op de plek van de voormalige boomgaard verzorgde Natuurmonumenten samen met de Noordelijke Pomologische Vereniging nieuwe aanplant van oude hoogstam fruitrassen. Die zullen over een jaar of wat voor de nodige oogst gaan zorgen: een nieuw streekproduct!
7
De takkenbosoven Naast de boomgaard staat een nieuwe takkenbosoven, naar model van de bakhuisjes die nog bij verschillende boerderijen op Hackfort te vinden zijn. Alleen de capaciteit is een stuk groter. In deze oven wordt bij tijd en wijle het landgoedbrood gebakken. Het graan voor dit brood (spelt en haver) komt o.a. van het landgoed en van de boeren van de Vijfsprong. De biologische graanakkers hebben bijzondere landschappelijke en botanische waarden. Vroeger werd het graan op de watermolen verwerkt, tegenwoordig zijn de eisen van de keuringsdienst te hoog om er graan voor (menselijke) consumptie te malen. Dat gebeurt nu op een (wind-)molen in de buurt. Maar de hele productielijn van graan tot brood is nog altijd te volgen op Hackfort.
8
Vijvertheater en Westerholtzaal Hackfort biedt ook mogelijkheden voor het luisteren naar muziek, voor het kijken naar toneelproducties of voor het organiseren van lezingen. In het kasteel bevindt zich de Westerholtzaal. Natuurmonumenten organiseert hier regelmatig culturele activiteiten, soms gecombineerd met culinaire mogelijkheden, waarbij de ‘Keuken van Hackfort’ een belangrijke rol speelt. In de toekomst zal er achter de moestuin een vijvertheater gerealiseerd worden.
Theater en keuken, cultuur culinair
9
Hackfortfestival Inmiddels tot ver in de omstreken bekend is het Hackfortfestival dat geregeld – door Natuurmonumenten, ‘Keuken van Hackfort’ en Urtica De Vijfsprong – in september wordt georganiseerd. Het draait er om oogsten, brood bakken en er is een boerenmarkt met b iologische streekproducten. Diverse ambachtslieden tonen hun vakmanschap en ook de Noordelijke Pomologische Vereniging is aanwezig. De boswachters van Natuurmonumenten nemen de bezoekers mee voor een korte wandeling en vertellen onderweg alle wetenswaardigheden over verleden en toekomst van het landgoed. De molenaars laten op deze dag zien hoe het graan wordt gemalen in de watermolen en er is een demonstratie van een mobiele houtzagerij. Ook kinderen kunnen er zich vermaken. De ene keer met het Pannenkoekspoor (van zelf graan oogsten, dorsen, malen tot pannenkoek bakken), de andere keer volgen ze het Houtspoor; zien ze hoe je van een boomstam een nestkastje kan maken en beleven.
10
En verder… Plannen zijn er nog genoeg. Weilanden rond het kasteel bijvoorbeeld zijn niet compleet zonder grazend vee. Het landgoed Hackfort biedt met zijn rijkdom aan natuur, landbouw, cultuur en landschap veel aanknopingspunten voor educatieve programma’s gericht op kinderen. Hoewel culturele activiteiten in de Westerholtzaal allang geen zeldzaamheid meer zijn, is er een geregeld programma-aanbod te creëren door optimaal gebruik te maken van het vijver/tuintheater, de Westerholtzaal en de ‘Keuken van Hackfort’. Met boeren uit de omgeving is overleg over streekproducten; vlees van Herefords die grazen op de terreinen van Natuurmonumenten, honing van de bijen, groenten en fruit uit de tuin en boomgaard, en het Bronckhorstkaasje van de Vijfsprong ligt er al. Misschien in de toekomst walnotenolie uit eigen boomgaard?
11
Urtica de Vijfsprong
Keuken van Hackfort
Stichting Urtica, een therapeutische leefwerkgemeenschap, biedt behandeling en zorg aan mensen met een psychiatrische problematiek en aan mensen met een verstandelijke handicap. Het samen leven en werken staan hierbij voorop. Het boerenbedrijf is hierin de spil, antroposofie de inspiratiebron. ‘Uitgangspunt voor de zorg en hulpverlening is de overtuiging dat een gezond leef- en werkklimaat genezend werkt. Het zwaartepunt van de hulpverlening ligt in het aanbieden van een omgeving waarin het gezonde overheerst en waarin mensen worden aangesproken in hun kracht. Op het landgoed Hackfort is dat gezonde leef- en werkklimaat meer dan aanwezig! www.urticadevijfsprong.nl
De keuken van Hackfort heeft de bezoeker, de passant, de natuurliefhebber en zelfs de gastronoom iets te bieden. Eric van Veluwen en zijn Chef Alex van Zuuk koken ‘basic’; de bediening heeft echte gastvrijheid hoog in het vaandel staan en beide knopen vakmanschap aan hartelijkheid. Eerlijke producten sieren de kaart, echte koffie, heerlijke thee in het glas en plezier op het bord. In deze Keuken willen we meer zijn dan doorsnee, we willen u graag onze signature meegeven. Dat is beleving! Dat is waar we voor staan; beleving op een authentieke manier. In alle gerechten worden dus enkel de best beschikbare producten gebruikt, altijd ecologisch en ethisch verantwoord. Baakseweg 6, 7251 RH Vorden T (0575) 55 50 15 www.keukenvanhackfort.nl
Natuurmonumenten Natuurmonumenten is een vereniging van meer dan 750.000 leden, met een gezamenlijk doel: zorgen voor natuur in Nederland. Daarom verwerven en beheren we natuurgebieden – het zijn er inmiddels 345 met een gezamenlijk oppervlakte van 100.000 hectare. Zo houden we Nederland open en groen en kunnen we blijven genieten van de natuur. www.natuurmonumenten.nl
Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
