cé boortunnel tunnelmantel
groutlaag
Het boorgedeelte De twee boormachines die de twee tunnelbuizen moeten gaan boren, worden speciaal voor dit project ontworpen en gebouwd. Ze hebben een diameter van 11,30 meter en bewegen zich als twee reusachtige mollen vanaf Terneuzen richting Zuid-Beveland.
De boormachines werken volgens de zogenaamde schildmethode. Dat wil zeggen dat het gat dat ze graven tijdelijk in stand wordt gehouden door een boorschild, een stalen cylinder van 8 meter lengte. Direct achter het schild wordt de definitieve tunnelwand gemaakt van geprefabriceerde beton-
BOOR draait met een maximale snelheid van vier omwentelingen per seconde. Hierdoor kan men theoretisch 3.6 meter per uur boren. Per etmaal boort men 12 meter.
UZEREN SCHILD schuift angzaam mee met de boor. Hierdoor kan de geboorde schacht niet nstorten.
elementen. Het boorschild voorkomt dat grond en water de tunnel binnenstromen. Aan de voorzijde van het schild graaft een snijrad zich een weg door de bodem. De losgewoelde grond wordt vermengd met bentoniet (een soort kiei-oplossing) en water, zodat het mengsel kan worden weggepompt. De
TUNNELBUIS wordt aan de binnenzijde bekleed met betonnen rïngelementen. Ais deze ringelementen geplaatst zijn ondersteunen ze zichzelf.
HYDRAULISCHE CILINDERS drukken de boor vooruit en persen tevens de betonnen ringelementen tegen elkaar bij het opbouwen van de tunnelbuis.
BETONNEN vrachtwagt tunnel ingE vervolgens bandgepia
tunnelmantel groutlaag
de laag
Het boorgedeelte De twee boormachines die de twee tunnelbuizen moeten gaan boren, worden speciaal voor dit project ontworpen en gebouwd. Ze hebben een diameter van 11,30 meter en bewegen zich als twee reusachtige mollen vanaf Terneuzen richting Zuid-Beveland.
De boormachines werken volgens de zogenaamde schildmethode. Dat wil zeggen dat het gat dat ze graven tijdelijk in stand wordt gehouden door een boorschild, een stalen cylinder van 8 meter lengte. Direct achter het schild wordt de definitieve tunnelwand gemaakt van geprefabriceerde beton-
BOOR draait met een maximale snelheid van vier omwentelingen per seconde. Hierdoor kan men theoretisch 3,6 meter per uur boren. Per etmaal boort men 12 meter.
IJZEREN SCHILD schuift langzaam mee met de boor. Hierdoor kan de geboorde schacht niet instorten.
elementen. Het boorschild voorkomt dat grond en water de tunnel binnenstromen. Aan de voorzijde van het schild graaft een snijrad zich een weg door de bodem. De losgewoelde grond wordt vermengd met bentoniet (een soort klei-oplossing) en water, zodat het mengsel kan worden weggepompt. De
TUNNELBUIS wordt aan de binnenzijde bekleed met betonnen ringelementen. Als deze ringelementen geplaatst zijn ondersteunen ze zichzelf.
HYDRAULISCHE CIUNDERS drukken de boor vooruit en persen tevens de betonnen nngelementen tegen elkaar bij het opbouwen van de tunnelbuis.
BETONNEN E) vrachtw3ge; : tunnel mgêt< vervolgens o band geplaas
Een t u n n e l onder de Westerschelde
Eerdere initiatieven
Snellere en betrouwbaardere verbinding
De plannen voor de aanleg van een tunnel tussen Zeeuwsch-Vlaanderen en Midden-Zeeland zijn niet nieuw. Al jaren geleden zijn hiertoe de eerste initiatieven genomen. Zakenlieden uit Goes willen in de jaren dertig de oversteek over de Westerschelde vergemakkelijken en maken een ontwerp voor een tunnel met afgezonken tunnelelementen. In de jaren zeventig duiken er opnieuw plannen op voor een vaste oeververbinding tussen Kruiningen en Perkpolder; het traject van de veerverbinding. Ditmaal bestaat het ontwerp uit een hangbrug en een afgezonken tunnel. Beide keren worden de projecten te duur bevonden en daardoor niet realiseerbaar.
Een nieuw plan In 1986 wordt een nieuw plan gemaakt voor een tunnel onder de Westerschelde. Aanvankelijk gaat het ontwerp nog uit van een brug en een afgezonken tunnel, later wordt het ontwerp aangepast tot een goedkopere geboorde tunnel. De Zeeuwse Staten en de minister van Verkeer & Waterstaat komen op
basis van een tracénota en een milieueffectrapport tot een keuze voor een tracé tussen Borssele en Terneuzen. De noordelijke tunnelingang ligt ten westen van Ellewoutsdijk, de zuidelijke ten westen van Terneuzen. In dit plan kunnen de beide bestaande autoveerverbindingen, Kruiningen-Perkpolder en BreskensVlissingen, uit de vaart worden genomen. Tussen Breskens en Vlissingen komt een voet- en fietsveer.
De voordelen De overheid heeft de voor- en nadelen van de aanleg van de Westerscheldetunnel kritisch afgewogen. Een snellere en betrouwbaardere verbinding, een betere bereikbaarheid van Zeeland en kostenbesparing waren de voornaamste redenen om de realisatie van een tunnel onder de Westerschelde ditmaal wel doorgang te laten vinden. Bovendien levert het ontwerp van een geboorde tunnel geen nadelen op voor landschap en scheepvaart, in tegenstelling tot het brug/ tunnel-ontwerp.
Vooral in de zomer, in het toeristenseizoen, wordt het verkeer geconfronteerd met soms lange wachttijden bij het veer. Hier heeft vooral het bedrijfsleven veel last van. De oversteek duurt gemiddeld vijfentwintig minuten. Binnen dit tijdsbestek kan, met de auto, over de weg minstens veertig kilometer worden afgelegd. Bovendien wordt het ontbreken van een nachtdienst en het eenmaal per uur varen 's avonds en in het weekeinde als vervelend ervaren. Daarnaast bestaat altijd de kans dat een schip uitvalt als gevolg van weersomstandigheden of een storing. De tunnel zorgt voor een snellere verbinding tussen ZeeuwschVlaanderen en Midden-Zeeland en een betere bereikbaarheid van heel Zeeland. De tunnel is altijd open en levert geen wachttijden op, een verbetering ten opzichte van de huidige situatie.
Bedrijfsleven De betere bereikbaarheid kan de economische groei van Zeeland ten goede komen. Zeeuwsch-Vlaanderen zal minder geïsoleerd zijn van de rest van Nederland. Het bedrijfsleven zal hiermee gebaat zijn. De verbindingen tussen het industriegebied nabij Terneuzen
Te c h n i e k
Verkeer
Dwarsdoorsth Middelbuf \
hitteweren Ellewoutsdijk
Auto's
Westerscheldetunnel
De veerboten zetten nu gemiddeld 7.500 auto's per dag over. In de tunnel verwacht men dagelijks zo'n 12.000 N& auto's. Nu beide gebieden op een snellere manier met elkaar worden verbonden, vergemakkelijkt dit immers de mobiliteit van bedrijven en bewoners. De verdere groei van het autoverkeer wordt geschat op ongeveer twee procent per jaar, in ieder geval tot het jaar 2010. De verwachting is dat de groei na 2010 zal teruglopen naar één procent per jaar. De tunnel heeft een capaciteit van maximaal 27.000 auto's per dag.
{Terneuzen N61
zo ontworpen, dat ze makkelijk kunnen worden uitgebreid tot dubbelbaanswegen. De tunnel zelf bestaat uit twee gescheiden buizen met elk twee rijstroken van 3,5 meter breed.
Een bijzonder project Tarieven De gebruiker van de Westerscheldetunnel moet straks tol gaan betalen. Het tarief bedraagt gemiddeld ƒ 11,75. De exacte bedragen voor personenauto's en vrachtauto's,
Fietsen en voetgangers Fietsers en voetgangers kunnen niet door de tunnel. Voor deze gebruikers wordt overwogen bussen uit te rusten met aanhangers voor vervoer van de fietsen. Op beide oevers bevindt zich straks een busstation. De provincie Zeeland zal een speciale veerdienst gaan onderhouden tussen Breskens en Vlissingen voor voetgangers en fietsers. Verwacht wordt dat vooral scholieren en werknemers uit westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen en van Walcheren hiervan profijt zullen hebben.
Aansluitingen De Westerscheldetunnel en de toeleidende wegen sluiten in het zuiden aan op de N61, de oost-westverbinding in Zeeuwsch-Vlaanderen. In het noorden sluit de tunnel bij het Sloegebied aan op de N254 richting Middelburg en Goes. De wegen worden ontworpen volgens de nieuwe veiligheidsnorm voor Rijkswegen. Omdat er de komende jaren op de toeleidende wegen niet meer dan 16.000 auto's per dag worden verwacht, worden dit enkelbaanswegen. Deze zijn
De meeste tunnels in Europa zijn gebouwd in steenachtige grondsoorten. De Westerscheldetunnel wordt geboord in klei, een relatief zachte ondergrond. Voor de aanleg van de Westerscheldetunnel kan gebruik worden gemaakt van ervaringen uit andere landen, met name uit Japan. Het bijzondere aan het project van de Westerscheldetunnel is dat in WestEuropa nog nooit zo'n lange tunnel in slappe grond is gebouwd. Het boren van deze tunnel, die 6,6 kilometer lang zal zijn, kan dan ook op grote belangstelling rekenen.
Bodemgesteldheid kortingen enzovoorts zijn nog niet bepaald. De veertarieven zullen tot de ingebruikname van de tunnel in 2002 stijgen tot bovengenoemd gemiddeld tarief. Afrekenen kan alleen op ZuidBeveland, waar een tolplein komt. Gebruikers die vanuit het noorden komen betalen dus vooraf, gebruikers vanuit het zuiden achteraf.
Extra voorzieningen Om het verkeer naar en van de tunnel in goede banen te leiden, zijn extra voorzieningen nodig: • het ongelijkvloers maken van de nieuwe wegen die andere wegen, waterwegen of spoorlijnen kruisen; • het aanleggen van een tolplein, een busstation en een carpoolplaats op Zuid-Beveland; • het realiseren van een bedieningsgebouw op de zuidelijke oever van waaruit het hele tunnelcomplex bestuurd en bediend zal worden.
De tunnel wordt voor een groot gedeelte geboord door Boomse klei. Deze kleisoort is zeer vast en laat weinig water door. De laagdikte varieert van ongeveer 8 meter onder de Pas van Terneuzen tot ongeveer 38 meter onder de Middelplaat. Boven en onder de kleilaag komen zandlagen voor die soms zeer vast en op sommige plaatsen glauconiethoudend zijn. Glauconiet is een mineraal dat enigszins op mica lijkt. Tijdens het ontwerpproces is een uitgebreid grondonderzoek gedaan, soms tot een diepte van 100 meter.
Tunneltoeritten De tunneltoerit aan de zuidzijde wordt gebouwd in een soort kunstmatige polder. Deze polder wordt gemaakt van damwanden die reiken tot in de Boomse kieilaag. Aan de noordzijde ontbreekt de Boomse klei en wordt een betonnen caisson van 25 x 35 meter ingegraven tot de vereiste diepte van ongeveer 20 meter onder N.A.P.
Zuid Beveland
Middelplaat
jong zeezand
kleihoudend zand
zand met glauconiet
Boomse klei
zanden van Berg
Foto's: onderdelen boormachine Tweede Heinenoordtunnel met doorsnede van zo'n 8 meter.
uitkomende grond, het bentoniet en het water worden vervolgens op de zuidoever van elkaar gescheiden, waarna het bentoniet kan worden hergebruikt. De beide boormachines werken gelijktijdig, met een faseverschil van twee a drie maanden, aan de totstandkoming van de beide tunnelbuizen.
Deze buizen hebben een onderlinge afstand van ongeveer 12 meter en zijn op regelmatige afstand gekoppeld door dwarsverbindingen. Deze dwarsverbindingen dienen enerzijds als vluchtroute voor automobilisten en anderzijds als toegangsroute voor hulpdiensten bij calamiteiten.
kabelkanaal met tri
Aan de veiligheid van de tunnel worden hoge eisen gesteld. In de tunnel worden diverse installaties geplaatst die de veiligheid van de tunnel en zijn gebruikers controleren. Luchtkwaliteit
.I 1
Tekening: de nog te bouwen boormachine voor de Westerscheldetunnel zal een tunnel met een doorsnede van 11,3 meter moeten boren.
Kanteldijken
LEN worden met of trein de chten een lopende
t.
LENGTE van de totale boorinrichting bedraagt 250 meter.
Door het graven van de bouwputten komt veel grond vrij. Deze grond wordt voor een deel gebruikt voor kanteldijken. Dit zijn dijken aan weerszijden van de toeritten naar de tunnel. Ze beschermen de tunnel tegen overstromingen van de achterliggende polder. Omgekeerd beschermen ze de polder als de tunnel zou vollopen. Bovendien beletten de dijken dat het water, bij het vollopen van de ene polder, via de tunnel naar de andere polder loopt.
De luchtkwaliteit in de tunnel wordt continu bewaakt. Bij verkeersstagnatie treedt een ventilatiesysteem in werking dat in de eerste plaats dient om de uitlaatgassen af te voeren. Het systeem heeft een zodanige capaciteit dat bij een calamiteit eventuele explosieve gasmengsels en rook kunnen worden afgevoerd. Ve 1 k e c r s d e t e c t i e De tunnel krijgt een verkeersdetectiesysteem. Met video wordt de tunnel continu gecontroleerd. Zodra een auto langzaam gaat rijden of stilstaat, wordt dit gesignaleerd. In de tunnel worden omroepinstallaties en een intercomsysteem geplaatst. In het bedieningsgebouw is dag en nacht bewaking aanwezig. In geval van een calamiteit grijpt de bewaking direct in: het verkeer in en buiten de tunnel wordt stilgelegd en de dwarsverbindingen tussen de buizen worden opengesteld. Mensen kunnen zo te voet via de dwarsverbinding de andere tunnelbuis bereiken en de tunnel verlaten. B1 a n d In de dwarsverbindingen zijn speciale brandvoorzieningen aangebracht.
Voor meer informatie: Rijkswaterstaat Zeeland Postbus 5D14 4330 KA Middelburg Telefoon 0118 - 63 11 98 COLOFON
\
LIPTGAVE
lerschetdetVinel i o
REALISATIE
\
Podium Bureau voor £ communicatie bv
Volta grafisch ftï rkjimtelijkVritwerpers :iafle ••=• 'h Equipage
LVU5TRAT1ES
Rijkswaterstaat •Wn TO|»t>graf i!f hï Of Visucom
i FtMUARI T997
7*
Aanieg, beheer, onderhoud en explotiatie van de Westerscheldetunnel itgt in handen van de N.V. Westerscheldetunnel i.o..
De N.V. Westerscheldetunnel i.o. krijgt, naast de taak om de Westerscheldetunnel aan te leggen, de zorg voor het technisch beheer, het onderhoud en de exploitatie. Via de tolheffing zal een deel van de kosten terugvloeien in de staats- en provinciale kas. Hiervoor is een termijn gesteld van dertig jaar. Dan moeten de kosten voor de aanleg van de tunnel zijn terugverdiend. Rijkswaterstaat heeft, in opdracht van de N.V., de zorg voor de aanleg van de tunnel. Rijkswaterstaat, Directie Zeeland, heeft de verantwoording voor de planologische aspecten, de grondverwerving en de vergunningen. De aannemer is verantwoordelijk voor ontwerp en bouw van de tunnel. De Bouwdienst Rijkswaterstaat toetst de producten van de aan-
nemer en houdt toezicht tijdens de bouw.
De overheid als N.V. is een uniek gegeven. De aandeelhouders, de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Financiën samen 95% en de provincie Zeeland 5%, hebben relatief veel invloed op het handelen van de N.V. en zijn politiek verantwoordelijk. De commissarissen, die worden benoemd door de ministers van Verkeer en Waterstaat en Financiën en de provincie Zeeland, worden geacht uitsluitend het belang van de N.V. te dienen.
De kosten van het gehele project bedragen 1.659 miljoen gulden. De kosten voor bouw en exploitatie zullen worden gedekt door de eerdergenoemde tolheffing, het
ir i l
I\J*
bedrag dat het Rijk jaarlijks bijdroeg aan de exploitatie van de veren en door een jaarlijkse bijdrage van de provincie Zeeland. De mogelijkheid tot private deelneming door grote bedrijven wordt opengehouden.
De aannemer Op 28 juni igg6 werd een overeenkomst tussen de N.V. Westerscheldetunnel in oprichting en de aannemerscombinatie 'Kombinatie Middelplaat Westerschelde' (KMW) getekend. De overeenkomst houdt in dat KMW de tunnel met bijkomende werken ontwerpt, bouwt en voor een periode van tien jaar onderhoudt. KMW bestaat uit zes bedrijven: BAM Infrabouw B.V., Heijmans N.V. Voormolen Bouw B.V. (allen Nederland), Franki N.V. (België), Philipp Holimann A.G. en Wayss & Freytag A.C. (beiden Duitsland)..
V i .."V"" v - - , t«
»*
v
ni voertuig
Dwarsdoorsnede
Westerscheldetunnel
Door de gekozen oplossing voor een geboorde tunnel, worden de Wester-
In de tunnel zelf bevindt zich iedere 50 meter een hulppost met poederblusser, slanghaspel en intercomaansluiting. De tunnel is bekleed met hittewerend materiaal. Ruim Door de ronde vorm van de tunnel, brede rijstroken en het kleurgebruik zal de reiziger die straks gebruikmaakt van de tunnel, niet het beklemmende gevoel hebben zich in een lange en smalle gang te bevinden.
De tunnel ligt voor Nederlandse begrippen diep. Het diepste punt bevindt zich op 60 meter beneden de zeespiegel. Het hellingspercentage is maximaal 4,5%. Dat is niet meer dan in andere tunnels. Doordat de hellingen lang zijn, zullen bestuurders van vrachtauto's en caravans hier wel rekening mee moeten houden. Verlichting Het verlichtingsniveau kan lager worden dan gebruikelijk is in andere tunnels, in verband met de lengte van de tunnel. Bij de in- en uitgang wordt de verlichting stapsgewijs aangepast aan het veranderende lichtniveau. Er wordt gebruikgemaakt van een techniek die eerder met succes werd beproefd in de Wijkertunnel. Het gaat om zogenaamde tegenstraalverlichting. Hiermee zijn de contouren van andere auto's zeer goed waarneembaar.
schelde en de aanwezige natuurgebieden niet aangetast. De tunnel beïnvloedt het bestaande natuurlijk evenwicht van de bodem en de stroming van de rivier niet.
Zo'n 1,6 miljoen m' boorspecie zal in de Westerschelde worden gestort. Dit is natuurlijk een aanzienlijke hoeveelheid, maar in vergelijking met een tijwisseling waarbij iedere keer opnieuw 2 miljoen m' wordt verplaatst, toch maar weinig.
De toegangswegen naar de tunnel zullen landbouwpercelen, wegen en waterlopen gaan kruisen. In de plannen is terdege rekening gehouden met de wensen van de bewoners ten aanzien van het landschap. De landbouwkundige waarde wordt zoveel mogelijk gespaard door afstemming met lopende en op te zetten herverkaveling en indeling van het agrarisch gebied. Het verwerven van grond gebeurt in goed overleg met betrokken partijen.
Bij een eerder plan voor een vaste oeververbinding dat voorzag in een brug en een afgezonken tunnel, zou een natuurgebied worden aangelegd bij Ellewoutsdijkpolder. Dit ter compensatie van de inpoldering van het natuurgebied de Staartsche Nol, die een gevolg zou zijn van de uitvoering van het plan. Hoewel de geboorde tunnel deze bezwaren niet kent, wordt het natuurgebied van ongeveer 35 hectare toch aangelegd. In het natuurgebied zullen karrevelden, sloten, plassen en reliëfrijk grasland worden aangelegd. Het gebied krijgt hiermee een functie ten behoeve van de fouragering voor overwinterende watervogels. De Staartsche Nol blijft in z'n huidige vorm gehandhaafd. Daarnaast zal de N.V. Westerscheldetunnel i.o. meebetalen aan het Sloebos rondom het Sloegebied dat door de gemeente Borsele is gepland. Waar het tracé langs bebouwing of natuurgebieden gaat, worden geluidswallen aangebracht.
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Inrichting NV, wetgeving
Planning
Ontwerptunneten toeritten
De ontwerp- en bouwtijd bedraagt 76 maanden. In 16 maanden wordt het basisontwerp uitgewerkt en worden de voorbereidingen getroffen voor de bouw. De uitvoering zelf neemt 60 maanden in beslag. In november 199j zal met de bouw wor den gestart. De boringen starten begin iggg. De oplevering is gepland in november 2002.
Ontwerpwegen en kunstwegen I nrichtenwerkterrei n Aanleggen werkhaven Werkwegen Terneuzen ToeritTerneuzen Wegen en kunstwerken Terneuien Toerit Borsele Inrichten werkterrein Borsele Wegen en kunstwerken Borsete Bouw Boormachine Hoorproces Afwerken tunnel en wegen
Cijfers over de tunnel
Oplevering Westerscheidetunnel Middelburg
254
Westmchetde
•
De tunnel wordt 6,6 kilometer lang.
•
Het diepste punt van de tunnel bevindt zich op 60 meter beneden de waterspiegel.
•
Het hellingspercentage is maximaal 4,5%.
•
De tunnelbuizen zijn eik IT,J meter in diameter en in iedere buis bevinden zich 2 rijstroken voor snelverkeer van elk 3,5 meter breed.
•
De tunnel bestaat uit 45.000 tunnelring-elementen.
•
Dagelijks zullen ongeveer 12.000 auto's de tunnel passeren.
•
De tunnel kan maximaal 27.000 voertuigen per dag verwerken.
•
De realisatietijd bedraagt 76 maanden, waarvan 60 maanden voor de bouw zelf.
•
De boorwerkzaamheden beginnen in 1999.
•
Het opstellen van een tunnelboormachine duurt 3 maanden, de bouw ervan is maanden.
•
Gedurende 27 maanden wordt er geboord.
•
Er zal 6 dagen per week, 24 uur per dag, worden geboord waarbij per dag 12 meter wordt afgelegd.
•
Bij het graven komt 1,6 miljoen m' boorspecie vrij.
•
De tunnel is eind 2002 klaar.
•
Het hele project kost, inclusief de aanleg van de aansluitende wegen, ruim i,6 miljard gulden.
•
Het (gemiddelde) toltarief zal fujsgaan bedragen (basisprijspeil 1996).
Perkj' Westerscheldetunnel Tracé van de Westerschelde N61
Sas van Gent
en het Sloe op Zuid-Beveland worden aanmerkelijk vergemakkelijkt. Ook voor het verkeer tussen bijvoorbeeld Cent en Europoort betekent de tunnel tijdwinst. Kostenbesparing De bestaande veerdiensten worden gefinancierd door het Rijk, de provincie en de gebruikers. De Rijksoverheid draagt het grootste deel bij: jaarlijks zo'n 50 miljoen gulden. Op langere termijn zijn aanleg en onderhoud van de tunnel en een nieuw voet- en fietsveer goedkoper dan het handhaven van de autoveerdiensten.
Vragen Nieuwe plannen roepen kritische vragen op. Sommige gebruikers van de veerdiensten vragen zich bijvoorbeeld af of zo'n snellere verbinding via een tunnel in plaats van een rustige overtocht per veer nu echt nodig is en bij het karakter van Zeeland past. Bovendien maken zij zich ongerust over de tolgelden die zullen worden geheven, de hoeveelheid verkeer die de nieuwe tunnel aan zal trekken en de voorzieningen die zullen worden getroffen voor langzaam verkeer. De N.V. Westerscheldetunnel i.o. tracht de zorgen van de toekomstige gebruikers zoveel mogelijk weg te nemen.
N.V. Westerscheldetunnel i.o. Aanvankelijk zou de provincie Zeeland het project onder haar hoede nemen. Ondanks een flinke financiële bijdrage van het Rijk, bleek het project te duur voor de provincie. Daarop nam de minister van Verkeer en Waterstaat, samen met haar collega van Financiën in het najaar van 1995, het initiatief van de provincie over en deed een nieuw voorstel voor de bouw en exploitatie van de oeververbinding. De minister stelde voor dat het Rijk met deelname van de provincie een N.V. zou oprichten en financieren. Deze zou de taak krijgen om de Westerscheldetunnel tot stand te brengen en te exploiteren. De Tweede Kamer stemde in met het voorstel voor de bouw en exploitatie. Wel bleek het nodig een speciale wet te maken waarin de oprichting van de N.V. wordt geregeld. Hierin is tevens geregeld dat de tunnel wordt aangemerkt als een openbare weg waarbij tolheffing mogelijk is. Normaal gesproken is dat niet mogelijk bij dit soort wegen.
