binnenkijken nieuwbouw
Betonnen rust Niet veel woningen laten zich in één woord samenvatten, maar die van architecte Ellen Vertommen wel: beton. De gevels, de binnenwanden, de vloeren en zelfs het tuinhuis zijn van beton. Die consequente materiaalkeuze zorgt voor een rustgevend eindresultaat. Maar het is net deze ogenschijnlijk eenvoudige uitstraling die deze realisatie zo uniek en geniaal maakt. Tekst:: Bert De Pau • Fotografie: Thomas De Bruyne
Voor voorbijgangers op straat is de woning een groot geheim. Het enige wat ze zien, is een gesloten betonnen wand.
23
binnenkijken nieuwbouw
Zelfverdichtend beton
Centraal in het ontwerp staat het zelfverdichtend beton waaruit de hele constructie zowel binnen als buiten opgebouwd is. Volgens architecte Ellen Vertommen biedt dit materiaal heel wat mogelijkheden. “Een groot voordeel is dat het niet meer getrild moet worden, waardoor het resultaat zeer glad is. Beton is bovendien niet alleen mooi, maar het is ook duurzaam, recycleerbaar en milieuvriendelijk. Waar u wel rekening mee moet houden, is dat u op voorhand al goed moet weten welke leidingen en aansluitingspunten waar zullen komen. Achteraf is het namelijk vrijwel onmogelijk om nog op een discrete manier aanpassingen door te voeren.”
Opvallen doet deze woning op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door het eigenzinnige ontwerp, dat met zijn strakke lijnen en gedurfde vormgeving een sterk contrast vormt met de eerder landelijke woningen in de rest van de straat. De consequente keuze voor beton benadrukt dat contrast nog meer. Wat het eveneens bijzonder maakt, is de indeling: Ellens architectenkantoor Pluspunt Architectuur bevindt zich op kelderniveau en is bereikbaar via een groene helling en een trap, het woongedeelte is daar volledig bovenop gebouwd. “Ik was op zoek naar een manier om mijn levens als moeder en als zaakvoerster op een zo efficiënt mogelijke manier te combineren”, legt Ellen uit. “Het leek mij de beste oplossing om zowel wonen als werken op dezelfde plek te organiseren. Daar zijn uiteraard ook nadelen aan verbonden, maar die wegen volgens mij niet op tegen de voordelen. Als ik ’s avonds nog wat langer wil werken, dan kan dat ook gewoon zonder dat ik mij zorgen moet maken over wat er thuis gebeurt.” Voldoende ruimte Dat mensen een kantoorgedeelte in hun woning voorzien, gebeurt wel vaker. Toch is het hier op een heel bijzondere manier gebeurd. Het kantoor palmt namelijk een volledige kelderverdieping in. “Ik wilde niet dat mijn privéleven en mijn professionele activiteiten met elkaar in conflict zouden komen”, vertelt Ellen. “In dit geval niet zo evident, want het gaat niet om een eenmanszaak, maar om een volwaardig bedrijf met meerdere werknemers. Daar wilde ik ook voldoende ruimte voor vrijmaken om op die manier ook een aangename werksfeer te creëren. Dat maakte de zoektocht naar een geschikte bouwgrond er uiteraard niet eenvoudiger op. Die moest namelijk aan twee voorwaarden voldoen: ten eerste moest de oppervlakte groot genoeg zijn om een woning en een kantoor te combineren, ten tweede mochten er geen specifieke bouwvoorschriften gelden zodat ik volledig mijn eigen ding kon doen. Toen de locatie vast stond, kon het denkproces over het specifieke ontwerp beginnen.” 24
25
binnenkijken nieuwbouw Het werkblad van het centrale spoel- en ziteiland is van wit composiet. De lange eettafel is een eigen ontwerp. Zes stoelen en twee banken worden er met elkaar gecombineerd. “Op die banken kunnen nog meer mensen plaats nemen dan wanneer we voor extra stoelen gekozen hadden. De lengte van de eettafel past perfect bij de grootte van de ruimte.”
Boven: doordat de kleine keukentoestellen achter een deur van een overdraaiende ontbijtkast verborgen zijn, geeft de keuken altijd een rustige indruk. Onder: de ritmische opeenvolging van gaten noemt Ellen de handtekening van ter plaatse gestort beton. “Op de plaatsen van die gaten werden de bekistingspanelen met elkaar verbonden. Je kunt die ook volledig dicht laten maken, maar ik koos ervoor om ze zichtbaar te laten om op die manier een duidelijk verschil te maken met prefab beton.
Alternatief daglicht Een van de elementen die uit het denkproces voortvloeiden, was dus het positioneren van het kantoor op kelderniveau onder de eigenlijke woning. Een keldergevoel heerst er echter niet. “We hebben gezocht naar alternatieve manieren om daglicht naar binnen te halen. Een voorbeeld daarvan is de grote glaspartij vooraan die uitkijkt op een groene helling, zodat er toch zicht is op groen. Een ander voorbeeld is dat de footprint van de kelderverdieping groter is dan die van het woonvolume. Daardoor konden we met lichtstraten werken en extra licht laten binnenvallen.” Het kantoorgedeelte en de woning functioneren volledig afzonderlijk van elkaar. Beide gedeeltes hebben een eigen toegang. De enige verbinding tussen de twee is een betonnen trap die alleen Ellen gebruikt.
‘Een huis moet voor rust zorgen als tegengewicht voor het drukke leven dat we leiden’
26
Niet te dominant De rode draad doorheen het hele gebouw is beton, zowel buiten als binnen. “De volledige constructie is uitgevoerd in zelfverdichtend beton dat ter plaatse gestort werd. Aan de straatzijde zorgt het beton voor een volledig gesloten karakter, terwijl we aan de achterzijde net voor een open karakter met grote glaspartijen gekozen hebben. Ook alle binnenwanden bestaan uit hetzelfde materiaal. De vloeren zijn dan weer overal gepolierd beton. Ondanks het feit dat alles in beton is, heb je nergens het gevoel dat het materiaal overdreven dominant aanwezig is. Dat komt door de open structuur waar we binnen voor gekozen hebben. In geen enkele ruimte zie je meer dan twee betonnen muren. Het beton zorgt zelfs voor een sterk rustgevend gevoel. Doordat het overal consequent terugkeert, zorgt het voor meer sereniteit dan wanneer je verschillende materialen met elkaar combineert. Dat is ook precies wat een huis moet doen: voor rust zorgen als tegengewicht voor het drukke leven dat we leiden. En vergis je niet: er wordt wel degelijk heel intens geleefd in deze woning. Je kan altijd meer variatie brengen door extra accessoires toe te voegen, maar als de basis al van in het begin druk is, is er geen weg meer terug.” 27
binnenkijken nieuwbouw
Boven en linksonder: het op maat ontworpen meubilair (i.s.m. interieurarchitect Pieter Vanrentherghem) is overal wit. “Wit contrasteert mooi met het grijze beton. Mochten we dit ook grijs uitgevoerd hebben, zou het misschien iets te veel van het goede geweest zijn”, aldus Ellen. “Afhankelijk van de toepassing hebben we in verschillende ruimtes voor verschillende materialen gekozen.” Rechtsonder: de gepolierde betonvloer loopt in alle ruimtes door. Om deze een wat meer huiselijke uitstraling te geven, werden de zaagsneden opgekit en de randen opgevoegd. Om dezelfde reden werden de plafonds bepleisterd. De betonnen binnenwanden werden nauwelijks extra afgewerkt. Ze kregen enkel een antistofbehandeling om het onderhoud te vereenvoudigen. Rechterpagina: de ramen lopen zowel beneden als op de eerste verdieping door tot op de vloer, waardoor er overal een sterk contact is met de tuin.
‘Door de open structuur waar we binnen voor gekozen hebben, heb je nergens het gevoel dat het beton overdreven dominant aanwezig is’ 28
29
binnenkijken nieuwbouw
Intense zoektocht Doordat één materiaal overal doorgetrokken werd, oogt het eindresultaat eenvoudig. Dat het er vandaag zo eenvoudig uitziet, vormde net de grootste uitdaging. “Het enige wezenlijke nadeel van het ter plaatse gestort beton is dat je op voorhand goed moet nadenken waar je precies wat wilt op het vlak van leidingen, ventilatieroosters, stopcontacten … Achteraf nog wijzigingen aanbrengen, is niet mogelijk; toch niet zonder dat je het nadien duidelijk blijft zien. Het was dus een intense zoektocht om alles te laten kloppen zonder compromissen te sluiten. Om toch niet alles in het beton zelf te moeten verwerken, hebben we er ook voor geopteerd om bepaalde zaken onzichtbaar in het meubilair weg te werken. Nagenoeg al het meubilair is dan ook volledig op maat van de woning ontworpen. Dat is het grootste voordeel wanneer je als architecte zelf je woning ontwerpt: je kunt zo ver gaan in het ontwerp en de afwerking als 30
je zelf wilt. Bij derden ligt die kwestie vaak wat gevoeliger.” Genieten Ellen was vanaf de eerste dag overtuigd van het materiaal en de vormgeving van haar woning, maar buurtbewoners reageerden aanvankelijk wat gereserveerder. “Wat onbekend is, stuit altijd op tegenstand. Intussen heeft iedereen er al wat maanden aan kunnen wennen. Velen hebben ook binnen al een kijkje genomen en hebben hun mening intussen bijgesteld. Het is immers pas door daadwerkelijk te ervaren wat voor effect de combinatie van beton en glas heeft dat je een juiste conclusie kunt vormen. Wij wonen hier nu een klein jaar en wij zijn ook nog altijd volop de woning aan het ervaren zoals die nu is. Misschien voegen we later nog schilderijen of iets dergelijks toe, maar nu nog niet. Laat ons nog maar even genieten van de ongelooflijke rust die het beton uitstraalt.” •
Onder: in deze woning is er zeer veel oog voor detail. Zo ook in de badkamer. De bekledingsplaten van de douche en het bad bijvoorbeeld werden niet op de wand geplaatst, maar erin verzonken, waardoor het muurvlak egaal doorloopt. 31
binnenkijken praktisch
Identikit
Materialen & technieken
Bouwfirma
Gevels
Furnibo
ter plaatse gestort zelfverdichtend zichtbeton
Architect
Dakbedekking
Ellen Vertommen (Pluspunt Architectuur)
kunststof TPO
Interieurarchitect
Buitenschrijnwerk
Pieter Vanrenterghem
staal
Tuinarchitect
Vloeren en terras
Guy De Roose
gepolierd beton
Bouwjaar
Keuken
2011
werkblad in wit composiet, kasten in gelakt mdf
Bouwmethode
Kasten
ter plaatse gestort zelfverdichtend zichtbeton
verschillende materialen naargelang de toepassing
Perceeloppervlakte
Verwarming
2.400 m2
vloerverwarming en -koeling
Bewoonbare oppervlakte
Ventilatie
ca. 200 m2 (begane grond)
ventilatieroosters onzichtbaar verwerkt in maatmeubilair en ventilatie in vloer
K-peil/E-peil
nog niet bekend Budget
niet meegedeeld
20 2
3
12
1
5 6
2 8 7 11
straatkant
32
22 23
13
17
9 10
21
4
kelderverdieping 1. bureau 2. berging 3. technische ruimte 4. kelderberging 5. keuken 6. vergaderruimte 7. sanitair 8. gang 9. archief/documentatie 10. kopiekamer 11. praktijk
18
14 15
16
19
gelijkvloers 12. eetruimte 13. zitruimte 14. keuken 15. speelhoek 16. bijkeuken 17. hal 18. toilet 19. wasplaats
22
24
22
22 25
1ste verdieping 20. vide 21. mezzanine 22. slaapkamer 23. linnenkamer 24. gang 25. badkamer
