Groningen ademt onderwijs
Voorwoord Groningen ademt onderwijs. Dat ervaar en voel je elk moment dat je door onze stad loopt. Samen met onze onderwijspartners steken we dan ook veel energie in het creëren van een goede leeromgeving. Mijn inzet daarbij is om op alle niveaus, van voorschoolse opvang tot universiteit, goed onderwijs te bieden. Dat is volgens mij de beste garantie voor succes in het leven. Groningen is een echte onderwijsstad. Ruim 100.000 jongeren genieten hier onderwijs. Daarvan studeren bijna 55.000 jongeren aan diverse hbo-instellingen, waaronder de Hanzehogeschool, en aan de Rijksuniversiteit Groningen. Deze laatste bestaat in 2014 maar liefst 400 jaar. Onderwijsstad Groningen staat nationaal en internationaal bekend als bruisende studentenstad. Het aantal studenten vanuit het buitenland groeit. Zij maken de sfeer in de stad steeds internationaler. Ook ons basis-, voortgezet- en middelbaar onderwijs doet regelmatig van zich spreken. Echte Groningse vernieuwingen zoals het Technasium en de Vensterschool kregen de afgelopen jaren landelijk navolging. Natuurlijk verbetert Onderwijsstad Groningen zichzelf voortdurend. Dat doen we door als gemeente met alle partners intensief samen te werken. In dit boekje vindt u daarvan een paar mooie voorbeelden. Met de oprichting van het College van Onderwijs Groningen ligt de focus op vijf gezamenlijke kwaliteitsambities. We noemen dit het Onderwijspact.
Recentelijk Europees onderzoek laat zien dat Groningen van 79 onderzochte Europese steden bovenaan staat als het gaat om tevredenheid over het onderwijs. Ook de stichting Nationale Onderwijsweek is onder de indruk. De stichting heeft Groningen de titel ‘Onderwijsstad van Nederland 2014/2015’ toegekend. Als u dit boekje leest, begrijpt u waarom.
Ton Schroor
Wethouder Onderwijs Gemeente Groningen
Inhoud Voorwoord Groningen Onderwijsstad van Nederland 2014/2015 7 College van Onderwijs Groningen en het Onderwijspact 9 Nieuwe impuls voor de Vensterschool 11 De frisse en duurzame school
13
Kansen voor kinderen
15
Vreedzame Wijk: duidelijke en gezamenlijke opvoeding in Groninger wijken
17
Onderwijs in beweging 19 Meer techniek in het onderwijs
21
Opleiden voor werk
23
City of Talent
25
Groningen Onderwijsstad in getallen
26
Het College van Onderwijs bestaat uit
27
5
Groningen Onderwijsstad van Nederland 2014/2015 Bovendien is Groningen aantrekkelijk voor bedrijven in hoogwaardige technologie omdat er veel vakmensen zijn op alle niveaus.
Groningen mag zich een heel jaar dé Onderwijsstad van Nederland noemen. Groningen heeft de Commissie van Toetsing van de Nationale Onderwijsweek hiervan overtuigd door de goede samenwerking tussen de stad en onderwijspartijen. Groningen valt vooral positief op door:
De intensieve samenwerking tussen onderwijs, samenleving en gemeente Dit maakt grote indruk op de Toetsingscommissie. De samenwerking tussen álle onderwijspartijen, van voorschoolse instelling tot universiteit, in het Groninger Onderwijspact heeft er mede voor gezorgd dat we Groningen Onderwijsstad van Nederland mogen noemen!
De nieuwe impuls voor de Vensterscholen De Groningse Vensterscholen waren een landelijk voorbeeld voor brede scholen. Schoolbesturen, kinderopvang en gemeente realiseerden zich dat een voorsprong niet zomaar blijvend is. Daarom geven ze een nieuwe impuls aan de Vensterscholen.
De relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt Schoolbesturen en gemeente zijn hierin erg actief. Samen met ondernemers in stad en regio en het middelbaar en hoger beroepsonderwijs is er veel aandacht voor praktijkstages, gemeenschappelijk onderzoek en het creëren van werk.
7
College van Onderwijs Groningen en het Onderwijspact 3. Onderwijs leidt je op voor de arbeidsmarkt.
Instellingen uit het hele onderwijsveld, van kinderopvang tot universiteit en alles wat er tussenin zit, hebben de handen ineengeslagen. Samen met de gemeente hebben zij het College van Onderwijs Groningen (CvO) opgericht. Dit CvO werkt aan het verbeteren van het onderwijs in de stad, uitgewerkt in vijf ambities. De zogenaamde ‘big 5’ van het Onderwijspact.
4. Onderwijs vernieuwt continu en richt zich op je toekomst. 5. Onderwijs biedt je kennis en ruimte voor je persoonlijke ontwikkeling en vorming. Het CvO organiseert jaarlijks vier pactsessies. Hierin pakt het CvO in steeds wisselende samenstellingen de ambities op en diept ze verder uit.
Dit zijn de Groninger ‘big 5’: 1. Onderwijs volg je in een stimulerende, veilige en frisse leeromgeving. 2. Onderwijsschakels, ook wel doorlopende leerlijnen genoemd (opvang – basisschool – middelbare school – mbo/hbo/universiteit), sluiten goed voor je op elkaar aan.
9
Nieuwe impuls voor de Vensterschool De Vensterschool is een Groningse uitvinding. Het biedt kinderen opvoeding, onderwijs en begeleiding. Zodat zij hun talenten en mogelijkheden leren kennen, ontwikkelen en gebruiken. Twintig jaar geleden hebben we in Groningen de werkwijze bedacht waarin gemeente, basisscholen en instellingen nauw samenwerken in de wijk. Tegenwoordig vind je overal in Nederland Brede Scholen en Integrale Kindcentra. Deze zijn gevormd naar het voorbeeld van onze Vensterschool of zijn daarvan afgeleid.
Ouders meer betrekken bij school: als ouders meer betrokken zijn, voelen kinderen zich meer thuis op school. En weten ouders beter hoe zij hun kinderen moeten ondersteunen. Kinderen doen het hierdoor vaak beter op school. Samenwerking met zorg: nauwe samenwerking met zorg vanuit de Vensterschool vinden we belangrijk. Zorg willen we voor gezinnen dichtbij organiseren. Scholen hebben regie: we leggen het initiatief en de aansturing daar waar het hoort, bij de scholen en dichtbij het kind. Maar alle partners blijven wel intensief meedoen, meedenken en participeren in de nieuwe scholen. Het motto van de gemeente hierbij is: ‘loslaten in betrokkenheid’.
Na twintig jaar geven we een nieuwe impuls aan onze Vensterscholen door een nieuw kwaliteitskeurmerk aan het bestaande en succesvolle concept te koppelen. De belangrijkste punten van deze nieuwe impuls zijn: Opvang, onderwijs en buitenschoolse activiteiten hand in hand verder: activiteiten rond kinderen sluiten we beter op elkaar aan. In de Vensterschool werkt de basisschool bijvoorbeeld samen met de Kinderopvang en de Buitenschoolse Opvang.
11
De frisse en duurzame school Voor elk kind een gezonde leeromgeving: frisse lucht in een gezond klaslokaal. Zodat leerlingen én leraren optimaal kunnen presteren. Met dat doel verbeteren schoolbesturen en gemeente het klimaat in basisscholen en scholen voor speciaal basisonderwijs. CO2 of koolstofdioxide zit overal in de lucht. In schoolgebouwen die nu nog niet voldoen aan de luchtkwaliteitseisen is het CO2-gehalte te hoog. Dit veroorzaakt sufheid. Precies wat we niet willen op school! Ook de temperatuur en de luchtvochtigheid kunnen beter. Daarom verbeteren we de luchtkwaliteit met behulp van goede ventilatie. Zowel de gezondheid van leerkrachten en leerlingen als de leerprestaties gaan hierdoor omhoog.
In 2012 en 2013 hebben we 3,8 miljoen euro geïnvesteerd in veertien scholen met de hoogste CO2-waarden. Met als resultaat een goed binnenklimaat. Tot 2016 steken we nog eens 3,8 miljoen euro in de overige schoolgebouwen. Dan voldoen alle schoolgebouwen aan de eisen van gemeente en rijksoverheid.
13
Kansen voor kinderen Soms biedt het ‘gewone’ schoolprogramma kinderen niet genoeg of gaat het te snel. Om zowel talent te stimuleren als achterstanden te voorkomen, willen we de kansen voor jonge kinderen verbeteren. Om dit te bereiken hebben basisscholen, voorschoolse instellingen en gemeente afspraken gemaakt. Voor school (als een kind 2,5 jaar is) en vroeg op school (dit loopt tot in groep 3). Alle ontwikkelingsgebieden komen aan bod: taal, denken, lichamelijke en sociaal-emotionele ontwikkeling. Sinds kort is er ook een ouderprogramma. Daarin oefenen ouders thuis met hun kind. Hierdoor bereiden we kinderen beter voor op groep 3. Een aantal scholen biedt schakelgroepen en een Verlengde Schooldag. In de schakelgroepen krijgen kinderen extra taalles. De Verlengde Schooldag is een project van O2G2 (Openbaar Onderwijs Groep Groningen) en de SKSG (Stichting Kinderopvang Stad Groningen).
Kinderen uit groep 6 en 7 van aangesloten basisscholen krijgen twee keer per week extra activiteiten. Talenten in Groningen krijgen extra kansen. Onder meer via verrijkt leeraanbod, plusgroepen en Leonardoklassen. De klassen bieden de kinderen extra leerstof en extra uitdaging. Om talent te stimuleren werken verschillende scholen met de principes van het programma Talentenkracht. Er is een Zomerschool. In de zomervakantie bieden O2G2 en SKSG samen met andere instellingen de Zomerschool aan. Om te voorkomen dat kinderen tijdens de lange zomervakantie achteruitgaan in niveau. De zomerschool biedt activiteiten die niet schools, maar wel prikkelend zijn.
15
Vreedzame Wijk: duidelijke en gezamenlijke opvoeding in Groninger wijken Opvoeden doen ouders niet alleen. Thuis is het de taak van de ouders. Op school geeft de leerkracht niet alleen les, maar voedt hij ook op. Maar wie voedt de kinderen op als ze op straat spelen? Wanneer je als volwassene ziet dat kinderen zich misdragen, zeg je daar dan wat van? In Groningen vinden we van wel. In de Vreedzame Wijk leren we onze kinderen om met elkaar samen te leven.
Conflicten oplossen
In de wijken Selwerd, Paddepoel, Tuinwijk en Lewenborg werken scholen, ouders, wijkinstellingen en andere opvoeders samen aan de opvoeding van alle kinderen in de wijk. Medewerkers van de instellingen in de wijk volgen samen een training zodat iedereen dezelfde duidelijke regels en opvoedaanpak gebruikt. Voor de kinderen is het duidelijk dat op school, thuis en in de buurt dezelfde verwachtingen, regels en afspraken gelden. Deze aanpak biedt meer houvast aan opvoeders én kinderen.
Dat kinderen leren conflicten op te lossen, is een belangrijk doel van de Vreedzame Wijk. We betrekken zoveel mogelijk mensen bij de opvoeding van de kinderen. Hierdoor voelen mensen zich meer met elkaar verbonden.
Een speeltuin in één van de vier wijken op een doordeweekse middag. Binnen een groepje kinderen is ruzie ontstaan. Plots roept één van hen: “Hé, we hebben toch geleerd om dit op een andere manier op te lossen?” De speeltuinmedewerker die het hoort vertelt het aan een betrokken ambtenaar. De les is blijven hangen.
17
Onderwijs in beweging Bewegen is niet alleen leuk en gezond, maar ook aantoonbaar goed voor de leerprestaties. Daarom willen we kinderen meer laten bewegen en kennis laten maken met nieuwe sporten en sportverenigingen. Dat is het doel van het proefproject ‘Bewegen voor kinderen: slim, fit en gezond’ in de wijken Hoogkerk, Lewenborg, Selwerd, Paddepoel en Tuinwijk.
Gemeente, scholen, de kinderopvang, sport-, opleidings- en kennisinstituten werken hierin samen. Om onze jeugd slimmer, fitter en gezonder te laten opgroeien.
Om kinderen meer en gevarieerder te laten bewegen, willen we de kwaliteit van het bewegingsonderwijs verbeteren. Zo gaan we dat doen: Leerkrachten krijgen (bij)scholing. De gymles gaat altijd door. De gymles en de sportactiviteiten na schooltijd sluiten beter op elkaar aan. Vakleerkrachten werken in één wijk zodat ze de kinderen echt leren kennen.
19
Meer techniek in het onderwijs Techniek heeft de toekomst. Zowel voor jongens als meisjes. Technische opleidingen bieden jongeren kansen op werk. We proberen jongeren dan ook al vroeg te interesseren voor techniek. En ze daarin goed op te leiden mét doorgroeimogelijkheden. In Groningen bieden we techniek aan van basisonderwijs tot hoger onderwijs. Een paar voorbeelden:
Het Techniek Innovatie Centrum van het mbo laat leerlingen kennismaken met nieuwe technieken. Het centrum wil samen met het bedrijfsleven dé technici van de toekomst opleiden via een leer-werkomgeving. Universiteit en Hanzehogeschool hebben de Energy Academy Europe (EAE). Een nieuw topinstituut waar energieonderwijs, -onderzoek en -innovatie samenkomen. De belangrijkste thema’s zijn gas, energie van overmorgen, smart grids, energie-efficiency en -besparingen en CO2-reductie.
Enkele basisscholen werken aan de Kubusschool. Daar leren kinderen al jong door te doen: ze gaan regelmatig praktisch aan de slag met techniek. Voor het voortgezet onderwijs is er het Technasium. Verschillende scholen laten hun leerlingen al een aantal jaren kennismaken met techniek en wetenschap.
Veel lessen bestaan uit projecten in nauwe samenwerking met technische bedrijven. Zij leveren bijvoorbeeld de praktische opdrachten aan. Door de lessen zo in te richten, is de verwachting dat meer jongeren voor een technische opleiding gaan kiezen. Ook doet de gemeente Groningen mee aan het ‘Techniekpact
Het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs heeft het Skillslab. Dit is een opleiding waar vmboleerlingen met belangstelling voor techniek volledig op hun plek zijn. De leerlingen richten zich hier specifiek op hun capaciteiten en beroepsperspectief.
Noord-Nederland’. Een initiatief om onderwijs en techniek nog beter samen te brengen.
21
Opleiden voor werk Onderwijs leidt op voor werk, niet alleen voor een diploma. Je kunt leren in een klaslokaal maar voor sommige jongeren werkt het beter om direct praktijkgericht aan de slag te gaan. Met name het middelbaar beroepsonderwijs biedt vele mogelijkheden. Samen met werkgevers werken zij aan opleidingen die extra praktijkgericht zijn. Bij deze opleidingen zijn altijd werkgevers betrokken. We noemen er drie: Het Martini Gilde, Opleiding Binn’stad en de Albert Heijn Klas.
Opleiding Binn’stad
Het Martini Gilde
Albert Heijn Klas
Actief leren in de praktijk, stage lopen en onderwijs volgen in het Martini Ziekenhuis. Dat doen leerlingen van de opleiding helpende zorg & welzijn bij Het Martini Gilde. Het is een samenwerkingsverband van het Alfa-college, het Noorderpoort, het Martini Ziekenhuis en kenniscentrum Calibris. De leerlingen hebben een eigen leerhonk in het Martini Ziekenhuis, waar ze les krijgen en huiswerk maken. Daarnaast doen de leerlingen veel ervaring op in de praktijk.
De Albert Heijn Klas is een opleiding tot verkoopspecialist op mbo-niveau 3. Wat deze opleiding bijzonder maakt, is dat hij is toegespitst op de praktijk van het werken bij Albert Heijn. Deelnemers aan deze praktijkgerichte opleiding werken minimaal 24 uur per week in de supermarkt. Een initiatief van het Alfa-college, Prima Winkelpersoneel en een aantal Albert Heijns.
Bij Opleiding Binn’stad kunnen jongeren die geen diploma hebben werken en leren in de binnenstad. De leerlingen krijgen’s ochtends in het leerhonk in de binnenstad les op mbo/aka-niveau (arbeidsmarktgekwalificeerd assistent). ’s Middags lopen ze stage bij een lid van de Groningen City Club. Het Alfacollege verzorgt de lessen. Deelnemers kunnen na tien weken doorstromen naar een reguliere mbo-opleiding op aka-niveau.
23
City of Talent Kennisstad Groningen is een stad die barst van de talenten, van jong tot oud. Om dit ‘Gronings Goud’ zichtbaar te maken en de ruimte te geven zich te ontplooien, promoten we deze talenten bij potentiële werknemers, overheden en bedrijven uit binnen- en buitenland. Hiervoor gebruiken we de campagne ‘City of Talent’. Deze vloeit voort uit het ‘Akkoord van Groningen’. Het samenwerkingsverband van de gemeente Groningen met de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Stuk voor stuk excellente instellingen. De Rijksuniversiteit is al 400 jaar één van de belangrijkste pijlers onder het onderwijs in de stad. Ook de Hanzehogeschool staat nationaal en internationaal hoog aangeschreven. En het UMCG is een topinstituut met baanbrekend onderzoek op het gebied van Life Sciences en Healthy Ageing.
Met het Akkoord laat de stad zich zien als internationaal kennisknooppunt en als centrum van innovatie. Waarbij naast ‘Gezond en actief ouder worden’ ook ‘Energie’ een belangrijk thema is. Ook onze studenten dragen een steentje bij aan ‘City of Talent’ met de ‘Groningen Talent Group’. Deze groep van ongeveer 80 talentvolle jongeren en studenten denkt mee over uitdagingen en kansen voor Groningen. Dat de stad een steeds internationaler karakter ontwikkelt, blijkt ook uit de volledig doorgaande lijn in Engelstalig onderwijs in Groningen/Haren. Dit start met Engelstalige kinderopvang en loopt helemaal door tot Engelstalig hoger onderwijs. Samen met alle onderwijspartners blijven we investeren in onze talenten en ontwikkelen we ons als stad. We blijven onze krachten bundelen om excellentie te bevorderen.
25
Groningen Onderwijsstad in getallen In 2013 volgden in Groningen 102.810 leerlingen en studenten onderwijs: 1.124 kinderen voorschools programma 12.162 leerlingen basisonderwijs 2.041 leerlingen speciaal onderwijs 14.446 leerlingen voortgezet onderwijs 18.603 leerlingen middelbaar beroepsonderwijs 26.546 studenten hoger beroepsonderwijs 27.888 studenten universitair onderwijs 54.434 s tudenten in het hoger/universitair onderwijs. Van 79 onderzochte Europese steden staat Groningen op nummer 1 voor wat betreft tevredenheid over het onderwijs. De Rijksuniversiteit Groningen is gesticht in 1614 en bestaat in 2014 dus 400 jaar.
3 middelbare scholen hebben een technasium: - het Werkman College - het Zernike College en - het Praedinius Gymnasium
Vertegenwoordigers van 31 instellingen in het onderwijsveld hebben hun handtekening gezet onder het Onderwijspact met daarin de ‘Big 5’. De Verlengde Schooldag: kinderen uit groep 6 en 7 van aangesloten basisscholen krijgen 2 keer per week extra activiteiten aangeboden. De Vreedzame Wijk: zoveel mogelijk mensen bij de opvoeding van de kinderen betrekken. 24 groepsleerkrachten zijn in 2013 begonnen aan een scholing om gymnastiek te mogen geven. Deelnemers aan de Albert Heijn Klas werken minimaal 24 uur per week in de supermarkt.
26
Het College van Onderwijs bestaat uit: - Alfa-college - Algemene Onderwijsbond - COP groep - Christelijke Scholengemeenschap Groningen/SCOG - Gemeente Groningen - Gomarus College - Groningse Schoolvereniging - Hanzehogeschool Groningen - Katholieke Onderwijs Centrale - Kentalis Tine Marcusschool - Lectoraat Integraal Jeugdbeleid, Hanzehogeschool Groningen - Maartenscollege - Noorderpoort - NHL Hogeschool, Instituut Educatie en Communicatie - Openbaar Onderwijs Groep Groningen - Onderwijsgroep Noord / AOC Terra - Open Universiteit - Parcival College - Portalis, Het Poortje Jeugdinrichtingen
- RENN4 - ROC Menso Alting - Rijksuniversiteit Groningen - Stichting voor Christelijk Basisonderwijs op Reformatorische Grondslag voor Groningen en Drenthe - Stichting Kinderopvang Stad Groningen - Stenden Hogeschool - Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Groningen - Stichting Vrijescholen Athena - Noorderbasis - Vereniging Christelijk Onderwijs Groningen - Vereniging Gereformeerd Speciaal Onderwijs Groningen - Willem Lodewijk Gymnasium
27
Colofon Uitgave
Gemeente Groningen gemeente.groningen.nl
Fotografie
Centrum voor Jeugd en Gezin Frank Abspoel Gemeente Groningen Gemma van der Aa Jan Anninga Martini Ziekenhuis Natuur en Duurzaamheidseducatie
Teksten
Gemeente Groningen/ Tekstbureau Smale Schrijft
Opmaak
Gemeente Groningen
Drukwerk
Zalsman, Groningen Groningen, maart 2014
