GROEPSDYNAMICA STUDIEHANDLEIDING
Opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening Instituut ISO/Hogeschool Rotterdam Code Module-beheerder: Studiejaar: Kwartaal: Opleiding: voltijd / deeltijd E.C.T.S.-punten: Studiebelasting:
SPHGDY03RV Claudine van Boxtel & Gerard Aerts 2014-2015 1 1e jaar voltijd 2 56 uur
Inhoudsopgave
1. Inleiding
Blz. 3
2. Inhoud
Blz. 3
3. Competenties en toetsbare leerdoelen
Blz. 4
4. Literatuur en overige studiebronnen
Blz. 5
5. Studiebelasting
Blz. 5
6. Toetsing en beoordeling
Blz. 5
7. Rooster
Blz. 7
8. Les opzet per week
Blz. 8
2
1. Inleiding Waarom loopt het samenwerken met het ene projectgroepje soepel en voel je je in een ander projectgroepje helemaal niet thuis? Waarom besluit je thuis voor de spiegel dat je je niet meer zo op je kop zult laten zitten door je vrienden en sta je met je mond vol tanden zodra je hen weer ontmoet? Waarom neem je binnen je eigen gezin snel de leidende rol op je en vind je het in de klas prettiger om je wat op de achtergrond te houden? Vragen die te maken hebben met de omgeving waarin je je bevindt en de interactie met andere mensen om je heen. Kortom: de context, het systeem waarin we participeren, doet er toe en heeft invloed op ons gedrag. We functioneren in veel verschillende groepen of systemen en onze positie daarbinnen verschilt. Een groepsproces is complex en wordt beïnvloed door de onderlinge communicatie van de groepsleden, welke posities de groepsleden innemen, kortom hoe er gewerkt wordt aan de taken waarvoor een groep gesteld wordt. Er is iets wat de mensen met elkaar verbindt, hetzij alleen de taak waarvoor ze zich gesteld zien, hetzij een diepere emotionele band. Elke groep vervult bepaalde taken (bijvoorbeeld de taak om een besluitvormingsproces vorm te geven of de ‘taak’ om ervoor te zorgen dat ieder lid van de vriendengroep zich thuis voelt binnen de groep). Hoe groepen tot de uitvoering van hun taken komen heeft te maken met het groepsproces oftewel de groepsdynamiek (welke posities nemen de verschillende groepsleden in en wie oefent de meeste invloed uit, hoe reageren de groepsleden op elkaar). Ook als SPH’er heb je te maken met groepsprocessen: Binnen gezinnen, het gezin in relatie met zijn sociale netwerk, maar ook binnen leefgroepen. Als hulpverlener probeer je in de context waarin je werkt, te zoeken naar een positieve groepsdynamiek die bevorderend werkt voor de ontwikkeling van je cliënt en de groep als geheel.
2. Inhoud Dit moduul groepsdynamica is een vak dat valt binnen de kennis gestuurde lijn en legt de basis voor het verkrijgen van inzicht in groepsdynamische processen. Aan de hand van verschillende thema’s maak je je de stof eigen. Daarbij is het leren analyseren van groepsdynamiek en je eigen plek daarin een leidraad om inzicht te krijgen in de bestudeerde stof. De stof wordt middels geleid leren aangeboden en kent een opbouw van algemene kennis over de groepsdynamica en de vorming van groepen naar specifieke kennis over groepsdynamische processen, bijvoorbeeld rondom besluitvorming en situationeel leiderschap. De module is veranderd ten opzichte van vorig jaar. Het boek van Remmerswaal (2006) werd als erg lastig ervaren door de studenten, mede daarom is er gekozen voor een ander boek (Johnson & Johnson). De lesinhoud en toets vorm zijn aangepast.
3
3. Competenties en toetsbare leerdoelen
3.1 Competenties Als SPH’er werk je tijdens je opleiding aan 15 competenties. Binnen deze module wordt er aan de volgende competenties gewerkt. De competenties worden binnen deze module op niveau 1 getoetst. Competentie 7: Professioneel samenwerken Aansluitend bij het instellingsbeleid en herkenbaar als sociaal pedagogisch hulpverlener samenwerken in het kader van hulpverlening met: collega's, vrijwilligers, vertegenwoordigers van andere disciplines en organisaties, vertegenwoordigers van cliënten- en belangenorganisaties en zich daarbij positioneren als initiatiefrijk vertegenwoordiger van de eigen organisatie gericht op samenwerkingsmogelijkheden en ketenafspraken. 7.1.1 De student is in staat samen te werken met anderen en kan zijn eigen rol en de rol van de 7.1.2
ander benoemen in de samenwerking met andere studenten, docenten en opdrachtgevers . De student heeft kennis van groepsdynamische theorieën.
Competentie 10: Sturen Leiding en begeleiding geven aan collega’s, andere beroepsbeoefenaren, vrijwilligers en mantelzorgers, verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van de organisatie en bouwen aan het instellingsbeleid 10.1.1 De student heeft kennis van de theorie van leidinggeven en sturen 10.1.2 De student oefent in eenvoudige situaties met leiderschapsrollen
3.2 Toetsbare leerdoelen 1. De student kan groepsdynamische processen herkennen als het gaat om groepsvorming en groepsontwikkeling, effectieve samenwerking, besluitvorming, conflicthantering, groepsnormen, (situationeel) leiderschap. 2. De student kan aan de hand van een casus (film) eenvoudige groepsdynamische processen beschrijven. 3. De student kan een eenvoudig groepsproces analyseren aan de hand van de theorie over groepsdynamische processen.
4
4. Literatuur en overige studiebronnen Boek: - Johnson, D.W. & Jonhson, F.P. (2011). Groepsdynamica, theorie en vaardigheden. Nederland, Amsterdam: Pearson. 9789043095181. Film: -
Coach Carter. Regisseur: Thomas Cater. EAN code: 8714865552124, oktober 2005 (te bestellen op bol.com)
Artikel: - Roos van Leary van J. Remmerswaal. Artikel is te vinden op natschool en behoort eveneens tot de verplichte literatuur. - Johari venster. Artikel is te vinden op natschool en behoort eveneens tot de verplichte literatuur.
5. Studiebelasting Deze module kent een studiebelasting van 2 EC, dat is gelijk aan 56 klokuren. Acht weken lang is er wekelijks 3x50 minuten werkcollege. De overige uren worden besteed aan voorbereidingen en zelfstudie en het maken van de take-home toets.
5
6. Toetsing en beoordeling De verplichte literatuur wordt aan het einde van het kwartaal (toetsweek) getoetst door middel van een Take-home toets. De Take-home toets zal bestaan uit 2 onderdelen, verwerking van de theorie door middel van een presentatie en een analyse van een film. De onderdelen van de Take-home toets staan beschreven onder kopje 6.2. Daarnaast zal er per subgroepje een presentatie worden gegeven over de literatuur (zie rooster en les opzet). De criteria staan beschreven onder kopje 6.3. Deze presentatie is voorwaardelijk voor het afronden van deze module. Indien er niet voldaan is aan de gestelde criteria, dan zal er een vervangende opdracht worden gegeven door de docent.
6.1 Take-home toets De Take-home toets en de bijbehorende beoordelingscriteria worden op de woensdag in week 1.8 op natschool geplaatst. De toets zal bestaan uit een aantal analyse opdrachten, waarbij de verplichte literatuur wordt toegepast op de film Coach Carter en een casussituatie. Inleveren van (eind)opdrachten De deadline voor het inleveren van de takehome toets is woensdag voor 22.00 uur via natschool. Bij deze module wordt er gebruik gemaakt van een toetsslot voor de toetsopdracht. Dit betekent dat het bestand voor de uiterlijke deadline geüpload moet worden via natschool bij de juiste inlevermogelijkheid. Het is dus van belang om op tijd te beginnen met uploaden en rekening te houden met de technische criteria voor het uploaden van bestanden via natschool. Na het verstrijken van de deadline zal het niet mogelijk meer zijn om het bestand te uploaden en zal er gebruik gemaakt moeten worden van de herkansingsmogelijkheid (geldt ook een toetsslot). Een uitzondering op gestelde deadline is enkel mogelijk op basis van een regeling met studentzaken. Herkansing Indien het take-home tentamen met een onvoldoende is beoordeeld (cijfer 5.4 of lager) of niet aan de voorwaarden heeft voldaan, zal de student in aanmerking komen voor een herkansing. Het inleveren van de herkansing is in de herkansingsweek van kwartaal 2, dus uiterlijk woensdag voor 22.00 uur in week 2.10 via natschool. Plagiaat Alle producten worden op tijd ingeleverd via n@tschool en gecontroleerd op plagiaat. Bij plagiaat volgt automatisch een onvoldoende. Voor de regels over plagiaat wordt verwezen naar het informatieboekje 2014-2015.
6.2 Presentatie De klas wordt opgedeeld in willekeurige subgroepen van 4 à 5 studenten. Per week krijgt een subgroep de opdracht om een videofragment uit te kiezen van een tv programma of film wat het onderwerp van de week daarvoor goed weergeeft. Tijdens de presentatie moet voldaan worden aan de volgende criteria: -
-
Fragment duurt circa 5 minuten Naar aanleiding van het filmfragment worden minimaal 5 inhoudelijke vragen opgesteld (MC vragen, open vragen en/of stellingen) waarbij er een koppeling wordt gemaakt met de theorie (zie verplichte literatuur voor die week). Er wordt gebruik gemaakt van een PowerPoint presentatie / Prezi-presentatie Zorg voor interactie met de klas (bijv. stel vragen en laat de klas actief mee doen!) De presentatie is géén herhaling van het hoor- werkcollege van de vorige week!
6
7 Rooster
Week
Tijd
Werkvorm
Thema
Voorbereiding (Boek Johnson & Johnson)
1
3x50 min
HoorInleiding in de Werkcollege Groepsdynamica
1.1 t/m 1.5 1.9
2
3x50 min
HoorGroepsontwikkeling Werkcollege
1.6 – 1.8
3
3x50 min
HoorSociale interdependentie I Werkcollege
2.1, 2.8, 2.9 Alvast bekijken film Coach Carter
4
3x50 min
HoorSociale interdependentie II Werkcollege + effectieve samenwerking
2.10 en 2.12 Alvast bekijken film Coach Carter
5
3x50 min
HoorCommunicatie: Werkcollege De roos van Leary
3.7 Artikel Roos van Leary (natschool)
6
3x50 min
HoorLeiderschap en Werkcollege leiderschapsstijlen
4.1, 4.3, 4.4, 4.6 (alleen pag. 116, 126, 127)
7
3x50 min
HoorBesluitvorming Werkcollege
6.1, 6.2, 6.4, 6.6
8
3x50 min
HoorBelangenconflicten Werkcollege
8.1, 8.5 Artikel Johari venster
9
Inleveren van de Take-home toets op woensdag vóór uiterlijk 22.00 uur. De Take-home toets moet ingeleverd worden op natschool, onder het kopje: ‘Take-home toets’.
7
8 Les opzet per week Week 1 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 1.1 t/m 1.5 en 1.9 - Doornemen studiehandleiding Hoor- werkcollege: Inleiding in de Groepsdynamica - Introductie groepsdynamica - Belang van groepen - Groepsstructuur - Geschiedenis van de groepsdynamica Opdracht: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel kennis maken met de cursus groepsdynamica en het herkennen van de groepsstructuur en het belang van groepen.
Week 2 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 1.6 t/m 1.8 Hoor- werkcollege: Groepsontwikkeling - Soorten productieve groepen - Factoren effectieve groepen - Fasen binnen groepsontwikkeling - Uitleg over de presentatie opdracht (zie ook beoordelingscriteria) Opdracht: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel inzicht verkrijgen in de verschillende soorten groepen, de wijze waarop groepen gevormd worden en welke fasen een groep kan doorlopen.
Week 3 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 2.1, 2.8, 2.9 - Subgroepje 1 zoekt een filmfragment uit dat gaat over het onderwerp van week 3 - Film Coach Carter bekijken Hoor- werkcollege: Sociale interdependentie I - Sociale interdependentie - Interactie patronen Opdracht: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel het herkennen van de begrippen over sociale independentie, interactiepatronen en het bevorderen van groepscohesie.
8
Week 4 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 2.10, 2.12 - Subgroepje 2 zoekt een filmfragment uit dat gaat over het onderwerp van week 4 - Film Coach Carter bekijken Hoor- werkcollege: Sociale interdependentie II - Resultaten van sociale interdependentie - Groepscohesie - Bouwstenen van effectieve samenwerking Opdracht: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel het herkennen van de begrippen over sociale independentie, het bevorderen van groepscohesie en de bouwstenen van een effectieve samenwerking.
Week 5 Voorbereiding: - Bestuderen Jonhson & Johnson: 3.7 - Bestuderen artikel Roos van Leary op Natschool ( 6.7 t/m 6.7.5 pag. 141 t/m 158) - Zelftest Roos van Leary: Vul voor jezelf de test over de Roos van Leary in: http://www.testjegedrag.nl/tjg/zelftest/ . Doe de test met in je achterhoofd jouw positie binnen de klas/of projectgroep. Neem de uitslagen (en het schema dat er uitkomt) mee naar de les. - Subgroepje 3 zoekt een filmfragment uit dat gaat over het onderwerp van week 5 Hoor- werkcollege: Communicatie: De roos van Leary - Roos van Leary (Remmerswaal) - Verschillende posities binnen de roos van Leary - Wederzijdse beïnvloeding van gedrag - Effectiviteit van het communiceren in een groep Opdracht: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel inzicht krijgen in de verschillende gedragsvormen (posities) en de wederzijdse beïnvloeding van gedrag van de ander door middel van Roos van Leary.
Week 6 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 4.1, 4.3, 4.4 en 4.6 (alleen pag. 116, 125 - 126) - Subgroepje 4 zoekt een filmfragment uit dat gaat over het onderwerp van week 6 Hoor- werkcollege: Leiderschap en leiderschapsstijlen: - Leiderschap - Leiderschapsstijlen - Beïnvloedingstheorie en rolbenadering - Situationeel leiderschap Opdracht: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doen het leren herkennen leiderschapsstijlen en de invloed daarvan op het gedrag van groepsleden.
van
diverse
9
Week 7 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 6.1, 6.2, 6.4, 6.6. - Subgroepje 5 zoekt een filmfragment uit dat gaat over het onderwerp van week 7 Hoor- werkcollege: Besluitvorming - Factoren voor effectieve besluitvorming - Beslismethoden - Bevorderende factoren met betrekking tot besluitvorming - Belemmerende factoren met betrekking tot besluitvorming Opdracht tijdens werkcollege: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel het analyseren van groepsprocessen rondom besluitvormingsprocessen.
Week 8 Voorbereiding: - Bestuderen Johnson & Johnson: 8.1, 8.5 - Bestuderen Artikel Johari venster - Subgroepje 6 zoekt een filmfragment uit dat gaat over het onderwerp van week 8 Hoor- werkcollege: Belangenconflicten & het Johari venster - Factoren voor effectieve besluitvorming - Beslismethoden - Bevorderende factoren met betrekking tot besluitvorming - Belemmerende factoren met betrekking tot besluitvorming - Johari venster en feedback proces Opdracht tijdens werkcollege: Verschillende verwerkingsopdrachten met als doel het analyseren van groepsprocessen rondom conflicthantering en het Johari venster.
Week 9 – Toetsweek Inleveren van de Take-home toets op uiterlijk woensdag voor 22.00 uur. De Take-home toets moet ingeleverd worden op natschool, onder het kopje: Take-home toets. Er is een toetsslot voor deze module.
HERKANSING: Inleveren van de herkansing is in de herkansingsweek van kwartaal 2: uiterlijk woensdag voor 22.00 uur. De Take-home toets moet ingeleverd worden op natschool, onder het kopje: Takehome toets.
10
