Grenzenloos. spaanse spookdorpen. onroerend goed Frans. gelukkig hebben we skype MAGAZINE. Te koop voor een appel en een ei

Grenzenloos MAGAZINE

Grenzenloos.nl

Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters

NR

3

Pieter Mans Vier jaar in Zweden

Apr 2014

Marion Hoogwegt Leven in Andalusië

spaanse spookdorpen Te koop voor een appel en een ei

onroerend goed Frans Redt u zichzelf met een aannemer?

gelukkig hebben we skype het verhaal van achterblijvers

Uitgeverij

1

Grenzenloos

Welkom

Colofon Grenzenloos Magazine Gratis online magazine voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste vrijdag van de maand. Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos, een imprint van VanDorp Uitgevers Voor meer informatie of adverteren, kijk op www.grenzenloos.nl of mail naar [email protected] In dit nummer staan bijdragen van: Pieter Mans Ludique le Vert Marion Hoogwegt Heidy van Beurden Ellen De Vriend Tin van Arkel

profiteren van economische crisis

E

lk nadeel heb z’n voordeel, sprak ooit Neerlands meest beroemde voetbalgrootheid. Het ging toen over een Europacupwedstrijd, maar ook in het dagelijks leven is dit Cruijffiaans gezegde vaak toepasbaar. Zo ook voor u als potentiële emigrant of expat in tijden van economische crisis, zoals anno nu. Ik spreek steeds vaker mensen die een heimelijk verlangen hadden om een tijdje in het buitenland te gaan wonen en die door het verlies van hun huidige baan nu net dat zetje krijgen dat ze nodig hadden om hun leven om te gooien. Ook heeft de crisis gezorgd dat de betaalbaarheid van onroerend goed over de grens is verbeterd. Mocht u een aantal jaren geleden een emigratie naar Spanje in de ijskast hebben gezet vanwege de overspannen woningmarkt aldaar, dan is het de moeite waard om u hernieuwd te oriënteren. Lees als inspiratie het artikel over complete Spaanse dorpen die te koop staan. Uw reacties en tips worden altijd erg gewaardeerd. Wij zijn te bereiken via [email protected] Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke laatste vrijdag van de maand.

Trix van Bennekom Eric Jan van Dorp

Copyright©2014 VanDorp Uitgevers Op de teksten en foto’s in deze uitgave rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden opgeslagen, gekopieerd of op andere wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of verspreid, zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke toestemming van de uitgever.

2

Inhoudsopgave

4

Laatste nieuws

De achterblijvers

14

We zijn thuis!

Blauwe vogel

20

24

800 teentjes knoflook

Eco lodge in Nieuw-Zeeland

42

18

Snöppe en Barbro

Spaanse sp0okdorpen

30

6

Onroerend goed Frans 3

34

Nieuws zweden meest innovatieve land van europa nederland zakt naar zesde plaats Zweden, Denemarken, Duitsland en Finland zijn de meest innovatieve landen van Europa. Dat meldt de Europese Commissie in een deze maand gepubliceerd rapport. Nederland staat op een zesde plaats. Vorig jaar stond Nederland nog op een vijfde plaats, daarvoor zevende. Naast de 28 EU-landen zijn ook Zwitserland en Noorwegen meegenomen in het onderzoek. Het complete rapport is hier te lezen: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/ innovation/files/ris/ris-2014_en.pdf

Singapore duurste stad ter wereld om in te wonen Mumbay en New Delhi de goedkoopste Wie in Singapore wil wonen, moet daarvoor in 2014 diep in de buidel tasten. Dat bleek dinsdag uit het jaarlijks onderzoek van het Britse weekblad The Economist.

Singapore stoot de Japanse hoofdstad als duurste stad van de troon. Tokio staat dit jaar slechts op de zesde plaats. De top vijf wordt aangevuld door Parijs, het Noorse Oslo, het Zwitserse Zürich en Sydney. De hoofdstad van het land Singapore is zo prijzig omdat de munt (Singapore Dollar) een sterke waarde heeft. Ook autorijden, de energierekening en kleding zijn relatief duur in Singapore. Er staan geen Nederlandse steden in de lijst. De Indiase steden Mumbay en New Delhi behoren tot de goedkoopste steden ter wereld. Bron: nu.nl

4

Nieuws stemmen voor europees parlement vanuit het buitenland Stembiljet kan nu per e-mail naar u worden gestuurd Als u wilt stemmen voor de verkiezing van de Nederlandse leden van het Europees Parlement op 22 mei 2014, dient u zich eerst te registreren. Dat kan uiterlijk tot en met 10 april 2014.

Het stembiljet voor kiezers in het buitenland is veranderd. Bij wijze van experiment is het mogelijk om het stembiljet per e-mail aan de kiezer in het buitenland toe te sturen. Het stembiljet dat u ontvangt (per post of per e-mail) moet echter altijd per post, met gebruikmaking van de enveloppen die daarvoor zijn verstrekt, worden teruggestuurd naar het briefstembureau. Het stembiljet kan niet per e-mail naar het briefstembureau worden teruggestuurd. Alle informatie over deregistratie en stemmen vanuit het buitenland vindt u op deze website van de overheid: www.verkiezingen2014.nl/ stemmenvanuitbuitenland Bron: Rijksoverheid.nl

Noord-Europese landen koploper in duurzame energie nederland behoort tot europeese achterhoede De Scandinavische en Baltische landen zijn veruit koploper op het gebied van duurzame energie. In Zweden is zelfs meer dan de helft van alle gebruikte energie duurzaam opgewekt. In Letland en Finland is dat ongeveer 35%. Nederland staat op een drie na laatste plaats in Europa. Slechts 4,5% van alle energie in ons land is op dit moment duurzaam. Alleen in Groot-Britannie, Malte en Luxemburg is dit nog minder. De Nederlandse overheid streeft ernaar om het percentage in 2020 op 14% te hebben en in 2050 op 100%.

5

Achterblijvers

’Ik vond dat emigreren juist wel stoer’ Achterblijvende zussen vertellen

H

oewel de televisieprogramma’s over emigranten enorm populair zijn, hebben juist de achterblijvers ook een verhaal. Hoe ervaren zij het vertrek van hun familielid? Wat betekent het praktisch maar ook emotioneel? Blijft het contact goed of verwatert het juist? Moderne communicatiemiddelen kunnen de afstand verkleinen, maar dat is niet hetzelfde als een bakkie doen wanneer het maar uitkomt.

Alita en Jennie (midden en rechts op de foto boven) hebben er alle begrip voor dat hun zus Janet naar Noorwegen is geëmigreerd. Ze noemen het, onafhankelijk van elkaar, stoer dat Janet dit deed en bewonderen haar. ‘Janet was altijd al dol op dit soort landen en heeft op Groenland en IJsland gewoond,’ vertelt Alita van Keulen-Roelofs. Jennie Roelofs herinnert zich het enorme verdriet dat zij op Schiphol had.

6

Gelukkig hebben we Skype Zowel Alita als Jennie voelt zich gelukkig en veilig in Nederland. ‘Natuurlijk had ik Janet liever dichterbij, maar ik was op het moment van haar emigratie ook met heel andere dingen bezig dan zij. Ik was net bevallen van mijn derde kind en was bezig met het opbouwen van mijn eigen leven in Zwolle. Ik was druk met mijn gezin, man en mijn leuke baan,’ legt Alita uit. Jennie vult aan dat Janet haar autonome houding altijd heeft laten zien. ‘Haar emigratie was daar een uiting van. Ze had echt een hang naar de noordelijke landen. Ze is wel eens naar Turkije geweest en naar Portugal en ik meen me te herinneren dat ze dat mooi vond maar zo warm. Janet is drie maanden op IJsland geweest en kreeg vervolgens een relatie met Gert, die gids was op IJsland. Dat was natuurlijk een schot in de roos. Toen werd er ineens gepraat over Nederland verlaten, emigreren, huis verkopen, baan opzeggen en het is wel vol in Nederland... Het klopte voor hun voor honderd procent.’

onze andere broer is in 1996 geëmigreerd naar Canada. En nu ging mijn lieve zus ook nog weg.’ Alita denkt achteraf gezien dat ze de emoties rond het vertrek van Janet heeft weggestopt. ‘Wanneer je zelf kinderen hebt, komt emigreren verder van je af te staan’ ’Zij was met heel andere dingen bezig, waardoor we op dat moment minder op één lijn zaten. Zij was ook niet bezig met kinderen, zoals ik. Misschien heb ik haar daar wel in gemist. Ze was met de emigratie bezig en het kan best zo zijn dat ze mij daarin heeft gemist. Dat heb ik haar nooit gevraagd. Gelukkig is Jennie er ook, die veel heeft opgevangen. Wanneer je zelf kinderen hebt, komt emigreren ook verder van je af te staan want je wilt ze niet uit hun vertrouwde omgeving halen.’ Alita haast zich om te zeggen dat ze die behoefte ook niet had.

Emoties Jennie denkt nog altijd als ze op Schiphol is aan de enorme huilbui die zij daar had toen ze Janet omhelsde, kuste en groette. Het huilen bleef maar doorgaan, zelfs in de auto op weg naar huis. ‘Het deed veel pijn en ik had zo’n enorm verdriet. Het had niets te maken met het feit dat ik haar keus niet goedkeurde, het was veel meer een gevoel dat er een deel van mij afgescheurd werd of zo. Ons gezin werd weer kleiner... Onze jongste broer is al op een jonge leeftijd overleden en

7

Achterblijvers ‘Mijn ouders hebben in hun leven veel meegemaakt. Ze zijn nu 85 en 86 jaar. Vooral het overlijden van mijn jongste broertje is erg bepalend geweest. Maar toch hebben we met elkaar de draad weer opgepakt, zo goed en kwaad als dat ging. Mijn broer heeft de boerderij overgenomen en later verkocht om naar Canada te emigreren. Na hun trouwen zijn ze in Duitsland gaan wonen omdat ze daar grond en een boerderij hadden. Ze vonden het wel erg dat een zoon en dochter emigreerden, maar vader zei altijd: als je het ergens anders beter kan krijgen moet je dat doen.’

Tweepersoonsbed Het gezin Roelofs bestond, naast de ouders, uit vier dochters en twee broers. De zussen stellen allemaal dat ze een goede band hadden. Alita is de jongste van de zussen en Janet is de zus boven haar. ‘Zij hadden een wat hechtere band samen en ik had net iets meer met de zus die na mij komt,’ zegt Jennie. Alita knikt: ‘Janet en ik deelden een slaapkamer en een tweepersoonsbed. Voordat we gingen slapen bespraken we als kinderen de dag met elkaar. En later gingen we ook wel eens samen uit. Maar zij had haar vriendinnen en ik die van

8

Gelukkig hebben we Skype mij. We zaten ook op verschillende middelbare scholen. Janet ging eerder het huis uit dan ik en een opleiding volgen tot ziekenverzorgende. Ik ging hbo-V doen in Zwolle.’ Alita denkt even na: ‘We waren allebei onze eigen levens aan het opbouwen, waar we elkaar niet zo bij nodig hadden. Natuurlijk zagen we elkaar wel en dan was het ook goed.’ Diepgaande gesprekken Jennie echter zocht Janet juist op. ‘Wij wisten elkaar altijd wel te vinden. Telefonisch of we zagen elkaar bij onze ouders of bij één van de twee thuis. We woonden relatief dichtbij elkaar. We deelden dagelijkse dingen, maar ook onze zorgen, soms beldenwe urenlang met elkaar. We voerden goede en diepgaande gesprekken over wat ons bezighield. Janet en ik zijn twee keer naar een weekend van Buitenkunst gegaan, lekker samen zingen en creatief zijn.

Verwaterd De verstandhouding tussen de zussen Roelofs veranderde in het begin niet zoveel, volgens Alita. ‘Ik had het druk met mijn leven en zij met dat van haar.’ Ze heft haar handen. ‘Waarschijnlijk heeft ze me dat wel kwalijk genomen. Ze was erg gesteld op post vanuit het thuisfront en ik kon haar dat niet bieden. Dat heeft wel even wrijving gegeven. Ik had het idee dat ze mijn leven niet zag zoals ik dat zag en het contact is toen wel verwaterd. Mijn aandacht ging in eerste instantie naar mijn gezin en kinderen terwijl Janet en Jennie daardoor in die periode meer op elkaar gericht waren.’

‘Mijn man en ik waren ceremoniemeester op hun trouwdag en ik was Janets getuige’ En gelukkig kunnen onze partners het goed met elkaar vinden. We organiseerden etentjes en bleven dan logeren en hielden spelletjesavonden met Pictionary, Party&Co en Triviant. Heerlijk was dat!’

Jennie beaamt dat de verstandhouding onveranderd goed bleef. ‘We hebben wel eens opgemerkt dat we zelfs meer contact hebben dan toen Janet in Nederland woonde. Maar het is wel anders geworden: we zijn enthousiaste briefschrijvers geworden. Tientallen, misschien wel honderden brieven en kaarten zijn er in al die jaren over en weer gegaan: dikke enveloppen soms met krantenknipsels,

Jennie zucht. ‘Jammer dat ze nu zo ver weg woont. Mijn man en ik waren ceremoniemeester op hun trouwdag en ik was Janets getuige. Dat zegt veel over wat we voor elkaar betekenen. Ze voelde me altijd goed aan en is me heel dierbaar. Ik houd erg veel van haar.’

9

Achterblijvers

tekeningen, mooi versierde enveloppen. Echt een feest om dat op je deurmat aan te treffen. Mijn man en ik gingen er dan echt voor zitten en lazen de brief aan elkaar voor.

Scherpe pijn Jennie leest de weblogs die Janet schrijft altijd trouw. ‘Het is een uitstekende manier om te volgen wat ze doet en waar ze mee bezig is. De eerste jaren na hun emigratie logeerden Gert en Janet altijd bij ons als ze in Nederland waren. Dat voelde vertrouwd en was erg gezellig. Ik herinner me goed dat alles dan weer klopte in mijn beleving omdat ze weer in de buurt was. En als ze vertrokken had ik steeds opnieuw dat scherpe pijnlijke gevoel van gemis. Ik heb dan ook heel wat gehuild. Als ze nu naar Nederland komt logeert ze in een hotel of bij onze ouders. Janet en Gert organiseerden de eerste jaren

Zowel Janet als ik zijn trouwe schrijvers en de brieven komen in een vaste cadans, om en om. En onze partners deden daar ook aan mee. Mijn man is ermee gestopt, maar Gert laat zich nog steeds van tijd tot tijd horen. Bellen doen we niet zo heel vaak meer. Dat was in de beginjaren frequenter. Sms is ook handig en Whatsapp helemaal, maar Janet heeft niet overal wifi in Noorwegen.’

10

Gelukkig hebben we Skype na hun emigratie NO-NE weekenden, waarbij zeeen grote vakantieboerderij huurden en een hele zwik van hun familieleden en vrienden uitnodigden voor een lang weekend. In Drenthe, Friesland, Overijssel en op Terschelling hebben we de meest uitzonderlijke dagen doorgebracht. Onvergetelijk! Janet en ik hebben veel gemeen,’ vertelt Jennie. ‘We zingen allebei in een koor, hebben een moestuin en doen ook allebei aan hardlopen. Zo hebben we genoten van een mooie hardloopsessie langs de haven van Kopenhagen. Onvergetelijk om samen langs het standbeeld van de Zeemeermin te rennen.’

gevoel rond.’ Alita aarzelt even maar vertelt dan: ‘Vooral de eerste keer dat we drie weken met de kinderen en hun op vakantie zijn geweest. Dat was zo fijn dat ik op de terugweg in het vliegtuig niet meer kon ophouden met huilen.’ ‘door Janets emigratie hebben we er een tweede ‘liefde’ bijgekregen: Noorwegen’

Jennie en haar man waren jarenlange Frankrijkgangers en liefhebbers. ‘We houden van de cultuur, de taal en het Franse leven. Maar door Janets emigratie hebben we er een tweede ‘liefde’ bijgekregen: Noorwegen. We hebben met Janet en Gert trektochten gemaakt van hut naar hut: Dovrefjel, Breheimen, Saltfjellet. En we hebben daar het hytteleven ontdekt en omarmd. Ook maakten we gezamenlijk een prachtige autotocht naar de Lofoten. En mijn man en ik hebben al veel in Noorwegen gekampeerd en altijd gaan we dan een paar dagen naar Janet en Gert.’

Noorwegen Alita: ‘Toen onze kinderen er de leeftijd voor hadden, zijn we een aantal keren in Noorwegen op bezoek geweest. Dat was zo warm en hartelijk dat dit het gemis wel groter maakte. We waren weer de zussen voor elkaar die we graag wilden zijn. Ook zijn we een aantal malen met Kerst bij hun geweest om te skiën. Ik ben ook echt van Noorwegen gaan houden. De kinderen zijn ook dol op hun tante. We bellen regelmatig en mailen over en weer. Onze band is nu weer heel goed. Maar het afscheid nemen van Janet, na een vakantie, dat hakt er flink in. Dan loop ik een paar dagen met een onbestemd

Tegenvallers ‘Wat me mee is gevallen van de emigratie,’ herhaalt Jennie de vraag. ‘Ja, dat is toch dat ik snel een andere manier heb gevonden om het contact

11

Achterblijvers met Janet in stand te houden. Snel een ‘bakkie’ doen of afspreken om samen uit te gaan is er niet meer bij dus moet je wel een andere weg vinden. En er is zoveel mogelijk.

onderweg. Zeker nu onze ouders ouder worden besef ik dat Janet er niet 1-2-3- kan zijn als dat acuut noodzakelijk is. Ondanks al het contact dat we hebben mis ik haar.’ Alita vult aan: ‘Jennie en ik gaan in juni een paar dagen naar Janet toe om de langste dag mee te maken.’

En wat me is tegengevallen dat zijn en blijven toch de vele kilometers die ons scheiden. Als we elkaar willen zien moeten we dat lang van tevoren afspreken en vluchten en boottochten boeken. Met gemak ben je één tot drie dagen

Tekst: Ellen De Vriend Foto’s: Janet, Jennie, Alita Roelofs

Dit interview is samen met 19 andere boeiende interviews verschenen in het boek ‘Gelukkig hebben we Skype’. Gelukkig hebben we Skype! is een boek met twintig verhalen van emigranten en de familieleden die zij in Nederland achterlieten. Broers, zussen, vaders, moeders, dochters, zonen en vriendinnen staan centraal in dit boek. Hoewel de televisieprogramma’s over emigranten enorm populair zijn, hebben juist de achterblijvers ook een verhaal. Hoe ervaren zij het vertrek van hun familielid? Wat betekent het praktisch en emotioneel? Blijft het contact op duizenden kilometers afstand goed of wordt het juist minder? En hoe ga je daarmee om? Computers en andere moderne communicatiemiddelen kunnen de afstand verkleinen, maar dat is niet hetzelfde als ‘een bakkie doen’ wanneer het je uitkomt.

12

Gelukkig hebbe we Skype

Verhalen van achterblijvers en emigranten Ellen De Vriend UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850621 Prijs € 16,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

Emotionele kant van emigreren Bestel ook de andere twee titels die recent zijn uitgekomen over de emotionele kant van emigreren of niet kunnen emigreren.

Jaarlijks vertrekken veel Nederlanders

Wat doet een emigratie met je relatie?

naar het buitenland om daar hun geluk

Dagelijks spelen duizenden stellen met

te zoeken. Een TV-programma als Ik

de gedachte om in het buitenland te

Vertrek zijn mateloos populair. Maar hoe

gaan wonen. Emigreren lijkt één groot

zit het met al die mensen die eigenlijk wel

en spannend avontuur. Maar driekwart

zouden willen vertrekken maar om de een

van alle relaties komt ter plekke in zwaar

of andere reden niet kunnen?

weer terecht.

Ik vertrek nog niet

Het eerste jaar is alles opwindend

Josie Kneepkens

Auk Dijkstra & Annemies Gort

UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850492 Prijs € 16,95

UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850607 Prijs € 16,95

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

Emigranten in de wachtkamer vertellen

Wat een emigratie doet met je relatie

13

Wonen in Frankrijk

ludique “we zijn thuis!”

udique is het pseudoniem van een ouddocent die na zijn pesionering samen met zijn vrouw Maria (Lief) emigreerde naar Zuidwest-Frankrijk. Het tweetal woont en ‘werkt’ in en rond hun oude boerderij op het Franse platteland. Ludique is een begenadigd verteller/schrijver die anderen laat meegenieten van zijn dagelijkse belevenissen.

L

welwillend zijn pen. De verkoper, die een bekende Nederlander bleek te zijn waarvan wij overigens nog nooit hadden gehoord, schitterde door afwezigheid, maar de lieve makelmevrouw was present en overhandigde ons, na afloop van een reeks ondoorgrondelijke, notariële rituelen, als nieuwbakken eigenaren van ‘iets’ onroerends, de sleutel. Zij feliciteerde ons zoals je iemand condoleert met het weliswaar voorziene, maar niettemin tragische

De finale krabbels onder het dodelijke koopvonnis werden in Pompadour gezet. De notaris, die zetelde achter een, onder chaotische bergen papieren, mappen en documenten bedolven, gigantisch bureau, leende ons daartoe

verlies van een dierbare. Lief meende zelfs te hebben gehoord dat ze nog zoiets als ‘sterkte’ had gelispeld. Als de aankondiging van een onafwendbaar, naderend onheil. Afijn, we namen afscheid.

14

Ludique le Vert De acte was gepasseerd. Het vonnis was voltrokken. Gewapend met een ruim bemeten stapel papieren, een fles rode cadeauwijn en een sleutel, stapten we in onze bestelbus. Ik had nog blijmoedig voorgesteld om voor deze memorabele gelegenheid eerst ergens een feestelijk glas te gaan heffen, maar Lief, die kordaat van aard is en van doorpakken weet, wilde onmiddellijk naar onze, zojuist verworven, nieuwe aanwinst. Ons eigen huis in Frankrijk.

We belandden in een manshoge woestenij van opgeschoten gras en onkruid en met een voorwiel in een diep gat. We stonden stil. Onwrikbaar als een blok beton. “Laat de bus hier maar staan”, sprak Lief humoristisch en toch leuk. Wij baanden ons moeizaam een weg door de jungle, bestegen de paar treden van een vrijwel geheel overwoekerde stenen trap en openden de voordeur. De hoofdschakelaar ging om en er was warempel licht in de séjour. Een flauw peertje aan een donkerbruin plafond. “We zijn thuis!” kraaide Lief vreugdevol. Het was er ijzig koud en er hing, naast een rijke decoratie aan spinnenwebben en stofdraden, een bedompte, muffe, vochtige lucht. Kil. De vloer zag zwart van de dode vliegen. “Gezellig!” zei ik bedremmeld maar loyaal. De bij de aankoop zo royaal inbegrepen, foeilelijke Godin houtkachel, stond er inderdaad nog en werd door Lief terstond in de fik gestoken. Zelf ben ik CV gewend. Dat het geval daarbij zowel aan de voor- als achterkant brandde, merkten we eerst pas veel later op. Het ding gaf warmte en daar ging het om. Daar zijn die dingen voor.

“Welke kant moeten we op?”, vroeg ik op de drempel van de parkeerplaats rondom het Pompadour dominerende kasteel. “Links, die kant op”, wees Lief beslist. “Naar Lubersac en dan daar op de rotonde binnendoor richting Limoges”, voegde ze er aan toe. Ze is mijn eigen TomTom. Ikzelf verdwaal al op een openbaar toilet. En route! De tot de nok toe volgeladen bus kroop zuchtend de langgerekte hellingen op en na drie kwartier kwamen we angstvallig dicht bij Limoges. De verwachte, zo markante watertoren die ons als een baken in zee het smalle weggetje naar ons huis zou wijzen, zo wist Lief, waren we onderweg niet tegengekomen. Dat wil zeggen, we waren er wel een dozijn tegengekomen, maar niet die ene. “Je bent verkeerd gereden”, merkte Lief fijntjes op, die in voorkomende gevallen opmerkelijk tactvol kan zijn, “We moeten terug naar Lubersac. Keer maar om.” Na nog eens een ruim half uur reden we dan toch eindelijk de petite route op. Het schemerde al wat. “Zie je nou wel? We zijn er al”, stelde Lief vast. Ik draaide het ‘eigen’ erf op.

Om de boel tegelijkertijd toch ook wat te luchten, trok ik alvast een van de vensters open, haalde de haak van de gesloten luiken en wierp die met een brede zwaai naar buiten. Tamelijk letterlijk, want een van beide belandde met een doffe plof anderhalve meter lager in het opgeschoten groen. Lief was inmiddels de slaapkamer ingedoken om het bed, dat we al eens eerder hadden mogen verhuizen, op de komende nacht voor te bereiden. Het matras hadden we tevoren ingepakt. Tegen vocht, beestjes en schimmels.

15

Wonen in Frankrijk

Na een reis van pakweg twaalfhonderd kilometer heeft een mens behoefte aan goede, helende nachtrust. Maar, eerst en voor alles feestelijk een fles opengerukt en een glas wijn of twee, drie, vier, geheven op onze aan- en toekomst in Frankrijk. Santé!

dikke rol melkverpakkingen bij ons en hebben daarmee de gehele vloer bedekt. Daarop dan weer een paar dikke vloerkleden gedrapeerd en de boel was weer hele- maal klaar. Wondere nachten. Tekst & foto: Ludique le Vert

En dan naar bed. Lief had het keurig opgemaakt. “Het is hier retekoud”, merkte ik bibberend op want ik ben vrijwel vetvrij uitgevoerd en tamelijk fijn gebouwd, moet u weten, en zodoende een doorgewinterde koukleum. “J-j-je b-b-b-ent een k-k-k-kouk-k-k-kleum”, bevestigde Lief hevig klappertandend en slaakte een schelle kreet toen ze, geheel in de staat der natuur, tussen de lakens gleed en er onmiddellijk ook weer tussenuit schoot. Ik trok terstond mijn dikke woontrui en lange wollen sokken weer aan. We schoven vervolgens gezamenlijk heel voorzichtig millimeter voor millimeter onder het dekbed. Het was steenkoud en klam. Ik trok met een ruk nog een extra dikke sprei over ons heen, maar die bleef miraculeus al bollend en golvend boven het bed hangen. “Het waait hier als een gek!” riep ik en zag over de vloer een onderbroekje voorbij zeilen. Met alle kleren aan, dikke jassen bovenop de sprei, een extra dekbed en hond Sophie als prinses op de erwt tussen ons in, hebben we toch nog een bevredigende nachtrust genoten. Winderig, dat wel.

Lees alle hilarische en meeslepende verhalen van Ludique zijn prachtige nieuwe bundel.

Hilarisch Frankrijk Hoe wij vertrokken Ludique le Vert UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789461851024 Prijs € 16,95

De volgende ochtend meteen de slaapkamervloer maar eens geïnspecteerd. Tussen de planken door, die zo gaar als sloffe speculaaskoek bleken te zijn, keken we zo in de cave eronder. Tussen de kieren, scheuren en gaten lagen de planken. We hadden gelukkig een

O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

16

Facebook

Grenzenloos magazine op facebook en twitter

Elke laatste vrijdag van de maand verschijnt er een nieuwe editie van Grenzenloos Magazine. Maar wist u al dat Grenzenloos Magazine dagelijks actueel interessant nieuws publiceert via Facebook en Twitter? Speciaal uitgezocht voor (potentiele) emigranten, expats en bezitters van een tweede huis over de grens. Nieuws waarmee u op de hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen die ook voor u belangrijk kunnen zijn.

Wanneer u de Grenzenloos Magazine Facebook pagina liked blijft u dagelijks op de hoogte van al het belangrijke ‘grenzenloos’ nieuws. U vindt de pagina op dit adres: www.facebook.com/grenzenloosmagazine Daarnaast rapporteert Grenzenloos Magazine al het actuele nieuws ook op Twitter. Volg ons dus ook daar. https://twitter.com/GrenzenloosMag

17

Bonaire

Blauwe vogel

T

wee weken lang heeft het bijna iedere dag urenlang geregend. Heet en vochtig weer. Geen zuchtje wind. Vandaag eindelijk een droge dag. De zon schijnt. Het belangrijkste; de passaat is terug. De lucht is helblauw met eindeloze wolkenstraten. Grote spierwitte wolken die met de harde oostenwind in een rechte lijn naar Curaçao en Aruba drijven.

Zodra de MD-11 als een minuscuul stipje aan de horizon verschijnt, springen zwarte kinderen opgewonden uit de golven. Rennen het strand op om zich pal onder het dalende vliegtuig te posteren. ‘KLM, KLM’, roepen ze verwachtingsvol. Volwassenen klauteren in de laadbak van hun pick-up truck om nog dichterbij te komen, iedereen zwaait uitbundig. Het vertrek een uurtje later naar Amsterdam is opnieuw een schouwspel waar niemand genoeg van krijgt. Het met kerosine volgeladen toestel heeft de hele startbaan nodig, een bord op het hek waarschuwt niet te dichtbij te komen. Er zijn altijd waaghalzen, vooral toeristen, die

Ik rijd over de EEG-Boulevard wanneer de dagelijkse KLM-vlucht uit Ecuador over zee aankomt. De start- en landingsbaan begint slechts enkele tientallen meters van het smalle strand van Public Beach.

18

Trix van Bennekom

het toch proberen. Soms wanneer ik toevallig langskom zet ik de auto langs de weg. Stap uit om het vertrek mee te maken. Een belevenis. Een paar minuten voordat de piloot de start inzet brullen de motoren maximaal, het toestel staat bewegingsloos in de zinderende hitte, de grond trilt, zand stuift op. Wanneer het vliegtuig zich met oorverdovend lawaai majestueus in beweging zet, spoelt een donderende schokgolf over de wijde omgeving. Het blauwe logo van de KLM op de staarttip is enkele seconden zichtbaar boven het roze luchthavengebouw, de wielen komen los van de grond en met een bocht naar het noorden verdwijnt het toestel snel achter de horizon. In het holst van de nacht komt de KLM opnieuw, dan uit Amsterdam. In het donker klinkt het geraas van het vliegtuig nog veel luider. In Nederland zou dit lawaai volkomen onacceptabel zijn. Niemand die zich hier druk maakt om de herrie die de slaapkamers op het hele eiland binnenkomt. Aankomst en vertrek geven de nacht ritme. Zonder op een wekker te kijken weet iedereen hoe laat het is. Bonairianen noemen het KLM-toestel liefkozend de Blauwe Vogel. Tot voor kort was er dagelijks een tweede vlucht, van Amsterdam naar Peru en terug. Twee keer ‘s nachts een vliegtuig dat landt en opstijgt. Geen probleem. Je kunt naar Curaçao en Aruba vliegen, naar de Verenigde Staten en ook een Nederlandse chartermaatschappij doet Bonaire aan. Maar die vluchten trekken geen bekijks. Het heeft wat ontroerends dat geen enkel vliegtuig zo de verbinding met de verre buitenwereld symboliseert. De Blauwe Vogel als levenslijn met het voormalig moederland, de KLM als symbool van het Koninkrijk. Die emotie is er altijd geweest. Toen de luchtvaartmaatschappij

in 1991 een wekelijkse rechtstreekse vlucht van Amsterdam naar Bonaire begon, waren aankomst en vertrek sociale gebeurtenissen. Ook wie er niets had te zoeken, kwam naar Flamingo Airport. Wie komt er aan, wie vertrekt, waarbij de prangende vraag ‘waarom’ nog dagenlang de meeste stof voor verhalen gaf. Tekst: Trix van Bennekom, Foto: iStockPhoto.com

Dit is een hoofdstuk uit het spraakmakende boek ‘De tragiek van Bonaire’ van Elsevier journalist Trix van Bennekom. Hierin beschrijft zij de situatie op Bonaire sinds 10-10-2010, toen Bonaire een Nederlandse gemeente werd. Het boek geldt als een must-read voor Bonaire geinteresseerden.

De tragiek van Bonaire

Nederlands onvermogen op een eiland waar niets is wat het lijkt Trix van Bennekom UItgeverij Village ISBN 9789461850614 Prijs € 17,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

19

Zweden

Pieter Mans SNÖPPE EN BARBRO

H

ij stapt altijd rond op ‘kistjes’, of het nou hoog zomer of midden in de winter is. Hij bezit geen auto maar reist voornamelijk met de bus, zijn huisje van slechts een paar vierkante meter op een enorme lap grond heeft alleen op deze wijze stromend water dat de rivier langs zijn grond stroomt. Dus zomer en winter dompelt hij zich in het vaak ijskoude water van de rivier de Klarälven.

in de wijde omgeving. Hij kent elk boompje, beestje en bloempje. Hij kan zomaar een aantal dagen op pad zijn in de bossen met zijn rugzak op; overnachten doet hij onder een afdakje van een schuilplek, of gewoon onder de sterrenhemel. Ingemar is zijn naam, maar wie naar die naam vraagt in ons dorp zal waarschijnlijk alleen vragende blikken krijgen en niet bij de juiste persoon uitkomen. Iedereen kent hem hier als Snöppe. Ik vind hem de meest interessante man van het dorp en wijde omgeving, waarschijnlijk van de hele provincie. Toen onze hond in de tuin op snuffeltocht ging en we uiteindelijk een afdruk van een

Hij heeft een buskaart en een rugzak maar vooral kennis over alles wat natuur en ook cultuur van de omgeving raakt. Hij kent alle wandelpaden, uitzichtpunten en schuilplekken

20

Retourtje Midzomer

dierenpoffel vonden, maakten we daar een foto van en lieten die Snöppe zien. Natuurlijk, een das. Toen onze sering uit Den Haag als enige de natuur van Zweden aan bleek te kunnen, en wij op zoek gingen naar iets voor in de tuin, kon Snöppe natuurlijk precies vertellen welke planten we beter wel en niet konden planten.

‘Deze man is een wandelend maar onbeschreven boek’

konden bestellen. En zoveel drinkt Snöppe echt niet. Vervolgens hebben we samen naar een alternatief gezocht. En gevonden. Singha-bier uit Thailand werd ook goedgekeurd. En jawel, eigenlijk bestellen we dit bier uitsluitend voor hem. Niet onwaarschijnlijk vraagt u zich toch af hoe oud Snöppe is. Hij vierde afgelopen jaar op de hem passende, bescheiden wijze zijn zeventigste verjaardag.

Aan de hand van wat wij mooi vonden, kon hij tips geven. Een onbekende vogel in de tuin. Beschrijf ‘m en Snöppe vertelt niet alleen de naam, maar ook waar deze soort voorkomt, wat voor geluid ze maken, typische eigenschappen en ga maar door. Deze man is echt een wandelend maar nog steeds ongeschreven boek. Ja ik heb al bedacht om met hem een maand op pad te gaan door de omgeving en gewoon alles op te schrijven wat hij zegt en doet. Ik ben er van overtuigd dat dit een zeer interessant boek over hem en de omgeving oplevert. Eigenlijk een project dat echt uitgevoerd moet worden. Ware het niet dat ik het niet zo zie zitten een week met alleen een rugzakje door de bush me een weg te banen en te slapen onder een afdakje. Te verwend. Zonder mijn hete douche, espresso-machine en internet functioneer ik niet. Snöppe komt regelmatig even bij ons binnen. Als het druk is, blijft hij rustig wachten tot hij aan de beurt is, en maant ons zelfs tot rust onder het mom ‘zolang ik hier sta geef ik geen geld uit’. Speciaal voor hem kochten we Foster’s bier, uit Australië. Dat was het enige bier dat hij dronk. Totdat de normale import stopte en we alleen nog per mega-hoeveelheid

De, volgens mij, meest interessante vrouw van het dorp is een aantal jaar ouder dan Snöppe en is de echte Spader 2. De dame van wie wij dit hotel-restaurant kochten. Een kleine dame die altijd lacht. Ze heet in het dorp Spader 2 naar een kleinste kaart bij een kaartspel (ik heb geen idee van kaartspelen). Iemand die absoluut niet stil kan zitten. Omdat ze het zo saai vond na de verkoop van het hotel-restaurant, ruim zeven jaar geleden, toen was ze dus al zeventig, verhuisde ze eerst naar een leuk huis aan de doorgaande weg met een enorme schuur.

21

Thuis in Zweden

Tegen de verveling begon ze in een hoek van de schuur een ‘loppis’, rommelverkoop. De Zweden gooien nooit iets weg maar houden graag een ‘loppis’, waar ze van de oude rotzooi af hopen te komen. Er zit een mega groot verschil tussen de verschillende ‘loppi’s. Bij de één tref je echt alleen maar rommel aan die allang in de container had moeten verdwijnen, maar er zijn ook ‘kwaliteitsloppis’. Zoals die van Barbro.

speelt bridge en aan het einde van de zomer sleept ze dagelijks met tonnen bessen. Geen grap. Al 26 of 27 jaar lang koopt en verkoopt ze alle voorkomende bessen. In het bessenhoogseizoen heb je letterlijk ook vele tonnen per dag die aangenomen, gewogen en verwerkt worden. Ze staat dan vrolijk voor zeven uur ’s morgens al naast haar bed omdat ze graag wil beginnen met het reinigen van de bessen voordat ze verkocht kunnen worden. Ze is in deze periode alleen en met moeite op haar mobieltje te bereiken en communiceert, hoewel ze alleen Zweeds en een paar woorden Engels spreekt, met Polen en Vietnamezen net zo makkelijk als met Zweden en Nederlanders. De prijzen worden dagelijks aangepast aan vraag en aanbod, aan- en afvoer wordt geregeld en

‘de Zweden gooien nooit iets weg’ Maar nog is het haar niet voldoende. Ze maakt hapjes voor de bejaardenbingo en praat over oudjes die soms jonger zijn dan zij zelf,

22

Leo & Janke

eenmaal moest ze zelfs tussen een verkopende groep Aziaten en hun Zweedse ‘pooier’ springen, die wilde dat ze alleen aan hem verkochten, maar dan voor een flink lagere kiloprijs natuurlijk. Uiteraard levert ze ons de beste bessen en als we het zouden vragen zou ze zonder twijfelen de taarten voor de begrafenissen weer komen maken. ‘Heb ik tenminste wat te doen.’ En passant kan ze dan verhalen over de families vertellen. Ze was immers lerares vroeger en toen ze met pensioen ging, heeft ze dit hotelrestaurant maar gekocht om wat te doen te hebben. Ze kent iedereen uit het dorp inclusief de familie, de ge-schiedenis, de kruisverbanden, de roddels en veel meer. Fantastisch gewoon.

Vlak voor we dit jaar weer met de kerstbuffetten begonnen, stond Barbro weer met een grote pot zelfgemaakte sterke mosterd voor ons. Uiteraard met een flinke scheut brandewijn erin. Zojuist reed ik even langs en was ze weer met hout voor de kachel aan het slepen. Hoeveelheden die ongeveer twee keer haar eigen omvang zijn. Met hetzelfde gemak zet ze zich achter de sneeuwblazer. En lacht. Het is –24 graden.

Tekst: Pieter Mans Foto’s: Pieter Mans en Karin Hellström

Dit verhaal komt uit de nieuwste bundel van Pieter Mans

Retourtje Midzomer Vier jaar in Zweden

Pieter Mans Uitgeverij Grenzenloos ISBN 9789461851003 Prijs € 16,95 Bol.com en Emigratieboek.nl 23

Spanje

spaanse spookdorpen te koop voor een appel en een ei

V

oor wie er van droomt om een compleet te bezitten: ga eens kijken in Spanje. Verschillende dorpen die al tientallen jaren volledig verlaten zijn, gaan voor weinig geld van de hand of worden zelfs gratis weggegeven aan een ieder die met een goed plan komt om de boel weer leefbaar te maken.

wegen zwaarder dan de voordelen van meer traditioneel leven in rurale gebieden. Met alle gevolgen van dien. Door de uitdunnende bevolking konden belangrijke voorzieningen als scholen en winkels niet meer in stand gehouden worden, wat de leegloop alleen maar versnelde. Het gevolg hiervan is dat Spanje op dit moment bijna drieduizend verlaten of half verlaten spookdorpen telt, vooral in het midden en noorden van het land.

Door grootschalige urbanisatie in de afglopen decenia zijn grote delen van het Spaanse platteland ontvolkt geraakt, een verschijnsel dat in meer grote Europeese landen (waaronder Franrijk en Zweden) voorkomt. Werkgelegenheid en de aantrekkingskracht van het snelle moderne leven in grote steden

Een dorp voor noppes Net als vele anderen verlaten dorpen in Spanje is A Barca - met zijn twaalf afbrokkelende stenen huizen bedekt met mos en klimop - op

24

Onroerend goed

zoek naar een nieuwe eigenaar die het leven in het spookdorp terug kan brengen. Het gehucht in de Spaanse noordwestelijke regio Galicië is gelegen op een heuvel met uitzicht op de Mino rivier, in de buurt van de Portugese grens. “Wie met een goed plan komt om de huizen uit de 15e eeuw op te knappen, mag de huizen en de bijbehorende grond voor niets overnemen van de gemeente,” aldus Avelino Luis de Francisco Martinez, burgemeester van Cortegada, de gemeente waartoe a Barca behoort. Het liefst ziet hij er een toeristische attractie verschijnen, iets dat werk kan bieden aan de dorpsbewoners en lokale bedrijven. De inwoners van A Barca werden in de jaren 60 uitgekocht door een Spaans bedrijf dat een dam in de nabijgelegen rivier wilde bouwen. Jaren later gaf het bedrijf de huizen over aan de gemeente, maar werden deze nimmer meer bewoond. De meeste Spaanse spookdorpen zijn verlaten toen de jongere inwoners naar de stad trokken of boerenbedrijfjes elders betere landbouwgrond konden krijgen.

Belgen en zelfs Russen en Mexicanen. Vaak is de aankoop nog niet zo eenvoudig. Het eigendom is meestal versniperd en het is niet eenvoudig om iedere rechtmatige eigenaar op te sporen en op een lijn te krijgen. Daarom duurt het vaak lang om een deal rond te krijgen. Avontuur voor buitenlanders De verlaten dorpen zijn vooral aantrekkelijk voor avontuurlijk ingestelde buitenlanders, zoals Neil Christie, een 60 - jarige gepensioneerde Brit die jarenlang voor de Engelse televisie werkte. Hij kocht voor € 45.000 drie stenen huizen en een graanschuur op rotspilaren die deel uitmaken van het gehucht Arrunada in Asturië, ongeveer 30 kilometer ten zuiden van de Atlantische kust. Christie is al vier jaar bezig om het geheel te restaureren, maar hoopt om tegen het einde van het jaar klaar te zijn.

Galicië Het Spaans Nationaal Instituut voor Statistiek schat dat er in het hele land ongeveer 2.900 compleet of grotendeels verlaten dorpen zijn. De helft daarvan bevinden zich in Galicië -een landelijk gebied bekend door het beroemde bedevaartsoord Santiago de Compostela- en de regio Asturias. Er zijn tegenwoordig zelfs bedrijfjes en websites die zich hebben gespecialiseerd in de verkoop van deze (half)lege dorpen en gehuchten. Een daarvan is is aldeasabandonadas.com. Manager Rafael Canales vertelt dat zijn klanten vooral buitenlanders zijn. Britten, Noren,

“Ik wilde de stress van Londen te ontvluchten, weg van de hectiek. Dit waren weliswaar gewoon een stelletje ruïnes. Maar ik zou nooit in staat zijn om iets dergelijks in Engeland te kopen,” vertelt hij. “Het is bovendien een heel erg mooi gebied. De mensen in deze regio zijn heel aardig. Er is een echte kwaliteit van leven.” Tekst: Eric Jan van Dorp, Foto: iStockPhoto.com

25

26

Grenzenloos uitzicht 27

Advertentie

te koop

In ST. HONORE LES BAINS (Morvan) vraagprijs: €118.000

O

p een unieke plek, midden in de natuur en op 800 meter van de geasfalteerde weg, ligt dit karateristieke woonhuis op een besloten terrein van 2.503 m2. Het huis is in goede staat en direct bewoonbaar. Overname meubelen bespreekbaar.

badkamer met bad en douche, WC, wastafel en bidet, slaapkamer (30 m2) met daarboven een tweede slaapkamer, eveneens 30 m2. Een deel van het dak is volledig vernieuwd. Elektrische verwarming. Bron voor gratis water, kelder met nieuwe pompinstallatie, terrein met diverse terrassen, helemaal besloten dus veel privacy, en een demontabel schuurtje. Voorzieningen op slechts enkele kilometers in Saint Honoré les Bains. Een leuk huis met veel karakteristieke elementen (ornament op dak). Om zelf te bewonen en/of te verhuren: aantoonbaar goede huurinkomsten.

Indeling: entree, ingerichte keuken (18 m2), woonkamer van 37 m2 met twee schoorsteenkanalen, marmeren schouw en deur naar terras, daarboven een eventueel bewoonbaar te maken zolder van dezelfde afmetingen en met een goede stahoogte,

28

Advertentie

te koop woning In ST. HONORE LES BAINS (Morvan) vraagprijs: €118.000 Bel voor meer informatie: Dhr. F. wouters - 06 20000371

Uw woning in Grenzenloos Magazine? Vele duizenden lezers vinden elke maand tijd om hun favoriete online tijdschrift te lezen. De groep bestaat onder andere uit potentiele emigranten, expats en tweedehuisbezitters, de ideale doelgroep om uw te koop staande woning onder de aandacht te brengen. Neem contact met ons op om te informeren wat het kost om uw huis op deze pagina’s geplaatst te krijgen. Mail vrijblijvend naar: [email protected]

29

Nieuwe boeken

retourtje midzomer vier jaar in Zweden

Enkele jaren geleden trok Pieter Mans samen met zijn partner naar Midden-Zweden om daar een hotel-restaurant Wärdhuset Spader 2 over te nemen en het leven een hele andere wending te geven. Retourtje Midzomer is een gebundelde verzameling met ervaringen van de afgelopen vier jaren, doorspekt met zowel humoristische momenten als waardevolle overpeinzingen van een Nederlandse emigrant in Zweden. Enkele jaren geleden verscheen van Pieter Mans ook het succesvolle boek Volgende week, misschien... over zijn allereerste ervaringen met leven, wonen en werken in Zweden. Lees ook het voorbeeldhoofdstuk van Retourtje Midzomer op pagina 20 en volgend.

Retourtje Midzomer Vier jaar in Zweden Pieter Mans Uitgeverij Grenzenloos ISBN 9789461851003 Prijs € 16,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl 30

Nieuwe boeken

Gelukkig hebben we Skype Verhalen van achterblijvers en emigranten Ellen De Vriend Uitgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850621 Prijs € 16,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

gelukkig hebben we Skype

Verhalen van achterblijvers en emigranten In Gelukkig hebben we Skype vertellen achterblijvers en emigranten nun verhaal. Er staan veertig verhalen in: twintig van emigranten, die onder andere vertrokken naar Tanzania, Lapland, Japan, Oeganda, Frankrijk, Canada en Ecuador. En twintig verhalen van de familie en kennissen die zij achterlieten in Nederland. Deze broers, zussen, vaders, moeders, dochters, zonen en vriendinnen staan centraal in dit boek. Hoe ervaren achterblijvers het vertrek van hun familielid? Wat betekent het praktisch maar ook emotioneel? Lees ook het voorbeeldhoofdstuk op pagina 6 en volgend.

31

Spanje

marion hoogwegt

‘men neme 800 teentjes knoflook...’

H

et is vrijdagochtend 28 februari, Dia de Andalucia. Vanuit de Siërra blaast er een gure wind naar het dorp. Ik sta in een tent en ben ingedeeld bij de tomaten.

Ik krijg een mes en een heel groot formaat afwasbak in mijn handen geduwd en word aan het werk gezet. Voorlopig bestaat mijn taak uit het fijnsnijden van tien kilo tomaten. Aan de knoflooktafel wordt hevig gediscussieerd over de hoeveelheid teentjes die gepeld moeten worden. De aspergedames zijn al flink op dreef. Inmiddels loopt de tent lekker vol en stoere mannen gieten tientallen flessen goudgele olijfolie in pannen met een diameter die groter is dan een vrachtwagenwiel.

El Burgo viert ieder jaar El Dia de los Siete Ramales, en dat betekent dat er honderden kilo´s tomaten, paprika, knoflook, uien en asperges geschild moeten worden. Die worden vervolgens gebakken in een enorme pan en daarna gemengd met stukjes brood. Op dit traditionele feest komen veel mensen af, want rond etenstijd worden gratis bordjes soep uitgedeeld. Blijkbaar zijn niet alleen de Nederlanders gek op ´gratis´.

De eerste teilen met gehakte groenten worden doorgegeven. En zoals de traditie wil, staan de mannen met een soort houten hooivork

32

Marion Hoogwegt het geheel te roeren. Er komen steeds meer bezoekers op de heerlijke geur af. Ondertussen sta ik te zwoegen om mijn tweede afwasbak te vullen. Er klinkt muziek en gekwebbel. De sfeer is gezellig en gemoedelijk.

de kleuren van de Andalusische vlag. Hoe kun je beschrijven wat de mensen nu voelen? Het is geen nationalisme, maar het is wel trots. Trots op Andalusië, trots op Blas Infante, de jurist en vrijheidsstrijder die in 1936 op de vooravond van zijn presidentschap van de deelstaat werd neergeschoten. Het zijn vooral de oudere mensen die zich deze dag bewust zijn van de betekenis van de Dia de Andalucia. De jongeren komen voor de pret. Én voor de soep.

In Andalucia is het vandaag een feestdag. Er wordt herdacht dat de regio Andalusië op 28 februari 1980 als autonome regio werd erkend door de regering. De dag staat in heel Andalusië in het teken van de culturele identiteit van Andalusië. En in El Burgo doen ze er een schepje bovenop door de traditionele soep met de zeven ingrediënten te bereiden.

Het grote moment is aangebroken. Er vormt zich een lange rij. De Burgeños hebben hun zelfgemaakte houten mok meegenomen. De ´buitenstaanders´moeten het doen met een plastic bordje. Ondertussen is de groentewok gemengd met broodkorstjes. Van een soep is nauwelijks sprake. De dikke brij wordt verdeeld en op iedere portie wordt een glanzend gebakken ei gedeponeerd. De feestvreugde is compleet. De zeveningrediëntensoep smaakt heerlijk en vult goed. En daar gaat het om in Andalusië. Wie er bij is begrijpt het, er bestaan twee regio´s in Spanje: het noorden… en Andalusië.

De tent is ondertussen flink vol. Als voorgerecht worden er plastic bordjes doorgegeven met een ware delicatesse: sla die begoten is met olijfolie uit de omgeving. De sfeer wordt uitbundiger. Er verschijnen mensen met groen-witte sjaaltjes,

Tekst en foto’s: Marion Hoogwegt Marion Hoogwegt woont al jaren in Andalusië. Ze is auteur van het boek ‘Kus uit Spanje’ en blogt via haar website www.kusuitspanje.wordpress.com

33

Nieuw-Zeeland

Leven als vorige generaties ecologische lodge in nieuw-zeeland

A

l jong had Kees Weytmans een huis in gedachten waarin alle elementen van de natuur zouden samenkomen. In Nieuw-Zeeland bouwde hij deze droom, samen met zijn vrouw Kay. Hun ecolodge voldoet aan alle moderne wensen, maar verder leven zij samen met hun gasten nog net als generaties terug;zelf groenten verbouwen en hout kappen voor het haardvuur van zelf geplante bomen. ‘Dit zou je moeten zien! Er staan hier twintig eenden voor de deur. Ze weten dat ik net uit het bos ben teruggekomen; nu willen ze eten. Het zijn de eenden die op mijn eigen land zijn opgegroeid. Ik kijk uit over het landschap dat ik zelf heb

gecreëerd; elke boom heb ik zelf geplant.’ Kees klinkt als een intens gelukkig man. Aan de andere kant van de wereld is zojuist de zon opgekomen op het 32 hectare grote stuk land in Gisborne, Noordereiland, Nieuw-Zeeland. Sinds 1987 is dit zijn thuis. Samen met zijn NieuwZeelandse vrouw Kay woont hij op de boerderij die al drie generaties in het bezit is van haar familie. Nu staat er een ecolodge die meerdere awards voor duurzaamheid heeft gewonnen, maar toen het stel hier net kwam wonen was de boerderij volgens Kees ‘hard op weg om de eerste prijs te winnen voor de meest verwaarloosde boerderij in de omgeving.’ De grond eromheen was overwoekerd met onkruid en bramen.

34

Een eigen eco lodge Ontwikkelingswerk Al acht jaar voor de start van een nieuw bestaan in Nieuw-Zeeland had Kees Nederland verlaten. Niet met de gedachte om nooit meer terug te keren, al zorgde de aard van zijn werk er wel voor dat hij zich altijd in andere landen bevond. Hij werkte als ontwikkelingswerker in de bosbouw in Afrika, Zuid- Amerika en Nepal. Daar ontmoette hij eind jaren tachtig Kay. ‘Het was heel romantisch en het ging heel snel. Kay had zeven jaar in Londen gewoond en was onderweg terug naar huis. Ze wilde wel met mij mee naar Nederland, maar dan wilde ze toch eerst naar Nieuw-Zeeland om haar ouders gedag te zeggen.’ Toen Kees in Gisborne aankwam, had hij meteen door dat het om een unieke plek ging. Het is vanuit Nederlands perspectief gezien het meest oostelijke stadje ter wereld. Kees: ‘Het ligt aan de oceaan met prachtige stranden. Daar is Scheveningen niets bij. Het is net zo vlak als Nederland, maar daarachter liggen wel bergen. Vijftig procent van de bevolking bestaat uit de traditionele Maori en er is onnoemelijk veel vruchtbare grond. Oh, en dan heb ik het klimaat nog niet eens genoemd. Het vriest hier nooit en op ons erf groeien bananen.’ Meloenen exporteren Niet verwonderlijk dus dat Kees onder de indruk was en de toekomstplannen met Kay nog eens heroverwoog. Toevallig werden ze gevraagd een paar weken op het huis van een nichtje te passen en toen zij terug was, vroeg iemand anders hetzelfde. ‘Zo zijn we erin gerold. Totdat ik zelf na een week of tien zei: “Joh, dit is een prima plek om te wonen”. Ik zou veel meer problemen hebben gehad om weer in Nederland aan de slag te gaan. Om weer aan dat landje te moeten wennen. Bovendien heeft deze hele omgeving

iets productiefs, er wonen veel groentetelers en veeboeren. Daar paste ik goed tussen. Al op mijn twintigste op de Bosbouwschool in Arnhem was ik bezig mijn eigen aardappeltjes te verbouwen.’ ‘eerste geld verdiende we met het exporteren van meloenen naar Japan’ Het eerste wat hij in Nieuw-Zeeland deed, was zijn eigen groentetuintje aanleggen. Plannen voor een ecolodge waren er toen nog helemaal niet. Eerst woonden ze op andere locaties en hun eerste geld verdiende het koppel met het exporteren van meloenen naar Japan. Kees: ‘We hebben daarmee goed geboerd, maar het was een wisselvallige business. Je bent erg afhankelijk van het weer en dat kan tot grote verliezen leiden. Zo hebben we ooit ons huis moeten verkopen aan de bank.

Toen we het laatste seizoen wél goede winsten hadden behaald, besloten we ermee te stoppen.’ Kees ging werken als zelfstandig bosbouwkundig adviseur voor private eigenaren van aangeplant

35

Nieuw-Zeeland bos, bedoeld om te kappen. Met zijn ervaring uit Zuid-Amerika en Afrika kon hij deze commerciële partijen vertellen hoeveel er op korte termijn geoogst kon worden of welke houtproducten de bossen op zouden leveren. Met eco had dit niks te maken, maar zo leerde hij wel de soorten hout en de regelgeving rondom de bosbouw kennen. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een van de elementen in de huidige lodge waar Kees het meest trots op is: het creëren van je eigen landschap door het groeien van eigen bomen. Eigen bos bouwen Al in de meloenentijd was Kees begonnen met de aanleg van bomen op het ruige landgoed

van Kay’s familie. Dit ondanks aanzienlijke tegenstand van boeren in de omgeving, die liever gras wilden zien. ‘Maar wat zij niet zagen, is dat zonder het herstructureren van de bodem grote stukken grond naar zee zouden verdwijnen’, legt Kees uit. ‘De grond is zeer onbestand tegen erosie en de rivieren behoren tot de meest slibhoudende ter wereld. Om het land te beschermen, moet er bos zijn. Maar de boeren hier, de oorspronkelijke pioniers, hebben nog maar vier generaties geleden met veel handarbeid het oerbos gekapt om er boerderijen van te maken voor de schapen en de koeien. De laatste jaren neemt de weerstand tegen het planten van bomen wel af

36

Een eigen eco lodge onder druk van de stadsbevolking en de regering. Over het algemeen zijn er geen regels voor; als langeigenaar mag je op je land zelf doen wat je wilt.’ Zo kon Kees tien hectare eigen bos bouwen zonder trage processen voor de nodige vergunningen. Ook een vierhonderd meter lange sloot en een kas kwamen zo zonder inmenging van de autoriteiten tot stand. ‘Als bosbouwer wilde ik het liefst een houten huis, een blokhut’ Pas toen de bomen na zeven jaar begonnen te groeien en de structuur van het ruige stuk grond begon te veranderen, werd het een geschikte plek om te wonen en verhuisden ze definitief naar de vervallen boerderij op het terrein. ‘Dat ging niet zomaar’, lacht Kees. ‘Over hoe het huis er dan uit moest zien, verschilden we nogal van mening. Als bosbouwer wilde ik het liefst een houten huis, een blokhut. Maar Kay wilde een groot huis om mensen te ontvangen. Ze kan heel goed koken en had voor ogen dat ze een paar keer per jaar grote dinnerparty’s zou geven voor zo’n vijftig mensen. Zij had een huis in gedachten dat absoluut niet bij ons inkomen paste. Toen ontstond het idee om het huis als een business op te zetten.’ Die business zou een lodge worden. Veel betaald voor advies Ze maakten een businessplan met alles wat er gedaan moest worden. Over 450 meter moest elektriciteit, telefoon en een oprijlaan worden aangelegd en er zou een schuur moeten komen als berging. ‘Het erfgoed van drie generaties moest veranderen’, verklaart Kees. ‘Daar zijn jaren van plannen overheen gegaan.’ Ze bouwden een bestaande melkstal met goede muren en

37

betonnen vloer om tot schuur waar ze eerst zijn gaan wonen. Omdat hun toekomstige huis vanuit het niets opgebouwd moest worden, konden ze er veel eco- elementen in verwerken die bij bestaande bouw veel moeilijker te realiseren waren geweest. Zo is de Nederlander erg trots op de heetwatercylinder die op drie manieren verwarmd wordt, via een kachel, zonnepanelen en het elektriciteitsnet. Een ander paradepaardje is het systeem van waterslangen onder het ijzeren golfplaten dak, die het water verwarmen als de zon schijnt en dat onder de vloer doorpompen als verwarming. En niet te vergeten het hout voor de lodge, dat Kees na lang zoeken twintig kilometer verderop vond. Dit is een van nature erg duurzame houtsoort dat niet uit de tropen wordt geïmporteerd, niet uit het Nieuw- Zeelandse oerbos komt en geen chemicaliën nodig heeft. Daarnaast keek het stel naar zaken als isolatie, het opvangen van regenwater en de meest milieuvriendelijke keuken. ‘We hebben daarvoor gewerkt met consulenten. We hebben onze eigen tekortkomingen ingezien en raad gevraagd waar nodig. We hebben veel betaald voor advies!’ Maar daarmee is voor Kees dan ook wel een droom in vervulling gegaan. Ecologisch leven heeft hij altijd voor ogen gehad. ‘Alle ideeën die ik als twintigjarige had, heb ik hier kunnen verwezenlijken.’

Nieuw-Zeeland De lokale overheid ziet dat er iets bijzonders is gebeurd op het landgoed. In 2003 wonnen ze de Rural Environment Award voor het op ecologisch verantwoorde manier leven op een uitgeput stuk land. En in 2006 wonnen ze prijzen voor beste ‘farm foresters’ van het jaar en voor het Gisborne Registered Master Builders House. Voor dat laatste was de kwaliteit van het gebouw en de toegepaste isolatie doorslaggevend. Dure brochures Maar alle mooie dromen en awards ten spijt, de lodge moest wel gasten krijgen. Het werd al snel duidelijk dat het in het businessplan aantal geschatte gasten niet gehaald zou worden. Kees:

‘Als ik zo terugkijk, is het een uitermate goede vraag waarom wij ons wilden toeleggen op internationale gasten. In Gisborne komt slechts 1,3% van de internationale bezoekers van NieuwZeeland. Dat is heel weinig en is zeker nadelig voor onze omzet. Wij wisten echter zo zeker dat we dit in Gisborne wilden doen en dat we hier zouden blijven, dat was een vaststaand gegeven. Het maakte ons niet uit waar de wind vandaan zou komen.’ Tijdens de verbouwing waren er nog geen andere hotels in Gisborne. Wel toen die eenmaal achter de rug was. Er was alleen nog geen accommodatie voor het hogere segment, iets wat Knapdale wel is. Kees en Kay richten zich op bezoekers uit Noordwest-Europa. Gepen-

38

Een eigen eco lodge sioneerden of succesvolle mensen met in hun achterhoofd dat ze ‘ook wel iets ecologisch’ zouden willen doen. ’s nachts in een zware storm het land op om naar verkleumde lammetjes te zoeken

Internationale reisagenten stonden niet te springen om een nieuwe lodge in hun pakket. Kees: ‘De eerste jaren willen ze nog niet veel van je weten omdat je nieuw bent. Er zijn zoveel starters die na twee jaar het bijltje er alweer bij neergooien. Als ze je dan eenmaal in hun dure brochures hebben geplaatst, dat willen ze niet. Het heeft een tijdje geduurd voordat we voor vol aangezien werden. Nu begint het meer en meer door te komen.’ Kakkerlakken en regenwater Reizigers zelf hebben soms andere reserves bij de ecolodge. Kees kan niet ontkennen dat het geitenwollensokkenimago nog altijd bestaat. ‘Wij krijgen hier veel ‘wwoofers’, dat zijn willing workers on organic farms. De eerste vraag die zij meestal stellen is: hebben jullie kakkerlakken? Gevolgd door: is er wel water? Ze zijn bang dat ze buiten op een soort poepdoos, een ‘long drop’, moeten zitten. Onze ecolodge is een systeem. Het grootste verschil ten opzichte van gewone hotels is dat wij heel dichtbij de cirkels van de natuur staan. Wij leven door middel van design in een heel schone omgeving. Wij vangen het regenwater van het dak op voor drinkwatergebruik, verbouwen ons eigen eten, niet alleen fruit en groenten maar ook herten-, koeien- en lamsvlees en planten bomen voor ons eigen haardvuur. Dat is de natuur. Voor ons is

dat heel normaal. Het houdt natuurlijk ook in dat je soms ’s nachts in een zware storm het land op moet om naar verkleumde lammetjes te zoeken of dat je soms een diep gat moet graven omdat je lievelingsbeestje is doodgegaan.’ De gasten die bij het echtpaar langskomen kunnen zoveel als ze zelf willen onderdeel uitmaken van het ecosysteem. Kees en Kay hebben een project opgezet waar bezoekers zelf op een educatieve manier met de natuur bezig kunnen zijn. Bijvoorbeeld door zelf bomen te planten. Op de website kunnen ze dan bijhouden hoe het met hun boompjes gaat. Kees: ‘We realiseren ons dat een reis naar Nieuw-Zeeland niet de goedkoopste is. Als mensen hier komen, willen we echt met ze bezig zijn. Een rondleiding over het land, dieren begroeten. We hebben hier tamme herten, je kunt ze voelen. We leggen uit hoe we hier op het land leven en dat we eigenlijk niets bijzonders doen. Het gaat net zoals vroeger bij Kay’s vader. Het enige verschil is de luxe in ons huis. Verder leven wij hier zoals onze grootouders leefden. Niet dat plastieke leven. Wat ik daarmee bedoel? Druk werken in de stad, gestrest worden en dan in een gymlokaaltje je spieren bijhouden en een vakantie naar Ibiza nodig hebben om in de zon te liggen. Wij werken hier in het bos ook hard, maar we hoeven niet naar zo’n lokaaltje en we voelen de hele dag de zon op ons lijf.’

39

Nieuw-Zeeland

Uit het hart Een unieke bijkomstigheid voor de gasten is dat de ecolodge grenst aan een traditioneel Maori dorp, de bewoners die in Nieuw-Zeeland woonden toen het door de Europeanen werd ontdekt. Kay ging vroeger naar dezelfde school als de mensen in dat dorp. Hoewel de komst van de Europeanen grote invloed heeft gehad op het leven van de Maori, is de samenleving tussen hen en de blanken vrij innig, volgens Kees. ‘Ik ben blij dat ik wat dat betreft niet in Zuid-Afrika woon. Er wordt redelijk goed voor gezorgd dat de Maoricultuur behouden blijft, juist omdat er nu wordt ingezien dat er in het verleden veel van hun land

40

en invloed verloren is gegaan.’ Voor de gasten in het hotel organiseren Kees en Kay samen met de Maori authentieke performances op hun eigen historische ontmoetingsplekken, waarvan er twee op Knapdale zijn. Een partnership voor 80% in handen van de Maori, de overige 20% van Kay en Kees. Tijdens die voorstellingen wordt er gedanst en gezongen en uitleg gegeven over hun geschiedenis en tradities. Kees: ‘Een heel charismatische gids doet het woord. De plek waar het plaatsvindt, is 500 á 600 jaar oud. Het is echt midden in de natuur, niet in een hotellobby. De Maori staan met hun blote voeten op hun eigen historische grond. Het komt vanuit het hart. Bezoekers voelen automatisch hoe bijzonder

Een eigen eco lodge

dat is. Zo’n ervaring met de Maori is voor hen een heel ingrijpende ervaring.’ Voor Kees zelf is dat gevoel voor romantiek al jaren getemperd; tijdens zijn ontwikkelingswerk was hij voortdurend omringd door inheemse culturen en tradities. Het is onderdeel van zijn werk. Wel blijkt uit zijn hele verhaal hoe hij nog altijd diep onder de indruk is van de schoonheid van de natuur. ‘Soms sta ik ’s ochtends vroeg op om de afwas van de vorige avond te doen. In de keuken hebben we grote ramen rondom. Ik kijk dan in alle rust naar de omgeving die héél, héél erg mooi is. Dan denk ik: man, wat zit je toch te peinzen over je bedrijf. Je hebt helemaal geen enkel probleem!’

DIt verhaal is een van de 17 interviews uit het boek ‘We doen het gewoon’, waarin landgenoten vertellen over de B&B, hotel of lodge die zij in het buitenland begonnen. ‘Een rijk geïllustreerd leesboek met sfeervolle interviews voor iedereen die graag over passies leest en inspirerend voor mensen die zelf grensverleggende ambities hebben.’ - De Telegraaf -

Tekst: Heidy van Beurden Foto’s: Stephen Jones

We doen het gewoon B&B’s, hotels en lodges van Nederlanders wereldwijd Heidy van Beurden UItgeverij VanDorp Educatief ISBN 9789077698600 Prijs € 19,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

41

Technisch Frans

onroerend goed frans

komt u uit uw woorden bij de makelaar of aannemer?

E

en andere taal leren voor dagelijks gebruik is niet altijd even eenvoudig. Zeker als het aankomt op bouwtechnische termen. • • • • • • • • • •

De proef op de som. Wat is in het Frans: • • • • • • • •

hoofdschakelaar hittebestendig energieleverancier driewegklep (in verwarmingsketel) dakgoot buitenlamp brandwerend bedrading

42

afwateringsgootje aardlekschakelaar aanrechtblad zaagblad vloertegel vervuilde grond verkavelen uurloon timmerwerk tegelwerk

Bij de makelaar of aannemer Bekijk hieronder de antwoorden. hoofdschakelaar: interrupteur principal

aardlekschakelaar: interrupteur différentiel

hittebestendig: réfractaire

aanrechtblad: plan de travail

energieleverancier: fournisseur d’énergie

zaagblad: lame de scie

driewegklep (in verwarmingsketel): vanne 3 voies motorisées

vloertegel: dalle

dakgoot: gouttière

vervuilde grond: Sol pullué

buitenlamp: luminaire extérieur

verkavelen: lotir

brandwerend: résistant au feu

uurloon: taux horaire

bedrading: câblage

timmerwerk: menuiserie

afwateringsgootje: rigole d’évacuation

tegelwerk: carrelage

Waarschijnijk lastiger dan u dacht. En wat dacht u van deze Franse begrippen: acquéreur agence immobilière annexes bruit bûcher capricorne chien assis cloison commodités corps de *bâtiment couverture de toit délabré

disjointure effondrement moisissure paroi poutre rangements soupente vermoulure vide sanitaire xylophage valeur vénale valeur locative

43

Technisch Frans Hier weer de antwoorden:

acquéreur: koper

disjointure: scheur in stenen muur

agence immobilière: makelaarskantoor

effondrement: instorting

annexes: bijgebouwen

moisissure: schimmelplek

bruit: geluidsoverlast

paroi: scheiding(smuur)

bûcher: houthok

poutre: balk

capricorne: boktor

rangements: bergruimte

chien assis: dakkapel

soupente: vliering

cloison: binnenmuur

vermoulure: houtmolm

commodités: voorzieningen

vide sanitaire: kruipruimte

corps de *bâtiment: hoofdgebouw

xylophage: houtkever

couverture de toit: dakbedekking

valeur vénale: verkoopwaarde

délabré: bouwvallig

valeur locative: huurwaarde

Voor de echte taalfreaks weer vijf niet allerdaagse technische termen die te maken hebben met onroerend goed. Weet u ze allemaal? Mail de antwoorden naar [email protected] en maak kans op een gratis exemplaar van Het Frans onroerend goed Woordenboek. saignée, laiton, goudron, embout, domino

De antwoorden van de vorige maand waren: palatin: verhemelte, indolore: pijnloos, glande: klier, coqueluche: kinkhoest, périnée: bilnaad Het exemplaar van het Frans medisch woordenboek is gewonnen door Mw. Geerlings uit Amstelveen.

44

Bij de makelaar of aannemer

Het Frans onroerend goed woordenboek Verklarend woordenboek met vertalingen en uitleg van woorden en vaktermen die behoren bij de verschillende activiteiten rond aankoop en bouw van onroerend goed in Frankrijk. • ruim 1500 woorden NL-FR en tevens ruim 1500 woorden Fr-NL. • extra informatie over Franse gewoonten, vergunningen, rechten en plichten van de koper en verkoper • lijst met afkortingen uit onroerend goed advertenties • Franse computertermen en handige websiteadressen

Het Frans onroerend goed woordenboek is ook beschikbaar als app voor de iPhone voor slechts 2,99 euro.

Het Frans onroerend goed woordenboek

Ga naar iTunes en zoek op de term La Maison of gebruik deze link:

Auteur: Tin van Arkel Prijs € 14,95

https://itunes.apple.com/nl/ app/la-maison-frans-onroerend/ id363903336

O.a. te bestellen via: Bol.com en Emigratieboek.nl

45

Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine verschijnt op 25 april Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.

Emigratieboek.nl BOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS

GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN

Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)

46