1
Nieuwjaartoespraak 2015 gouverneur Theo Bovens Gouvernement aan de Maas 2 januari 2015 Dames en heren,
Een Zalig en Gelukkig Nieuwjaar. Een gelukkig Nieuwjaar voor u; en natuurlijk een heel gelukkig Nieuwjaar voor heel Limburg.
Limburg, onze prachtige provincie die dit jaar 200 jaar wordt; niet in de exacte vorm zoals we die vandaag kennen; maar het was toch in 1815 dat Limburg officieel werd geboren; en waarin ze van Koning Willem I persoonlijk de naam ‘Limburg’ kreeg; in plaats van de door de grondwetcommissie voorgestelde naam ‘Maastricht’ … Of dit nu de juiste naamkeuze was of niet, 2015 heeft in ieder geval alles in zich om een echt kroonjaar te worden. Een kroonjaar waarin het tijd wordt dat we onze successen en trots gaan delen. Immers, door te delen, vermenigvuldigen we, groeien we, over grenzen heen…
Dames en heren, we hebben veel meegemaakt en bereikt in die 200 jaar. En als we één constante mogen noemen, dan is het wel dat Limburg zichzelf telkens weer opnieuw uitvindt. Na 200 jaar kunnen we écht zeggen dat transitie hier in de meest internationale provincie van Nederland traditie is. Transitie is onze traditie, en daar mogen we trots op zijn. Eén van die grote transities werd natuurlijk in 1965 - 50 jaar geleden – aangekondigd.
Dat was in die éne toespraak, die toespraak die begon met ‘meneer de gouverneur’.
2
Dat was toen overigens gouverneur Charles van Rooy, - ik had mijn 1e Heilige Communie nog niet gedaan... Maar die ene toespraak die dus begon met ‘meneer de gouverneur’ … .. kondigde halverwege de komst van DE DAF aan.. … en eindigde met het uitspreken van het geloof “dat hier in ZuidLimburg nieuw werk, en nieuw leven, en een nieuwe samenleving zijn fundamenten zal kunnen vinden.”
Deze toespraak – de toespraak waarin minister Joop den Uyl de mijnsluiting aankondigde - was voor Limburg natuurlijk dé toespraak van de 20e eeuw. De toespraak die het begin van het einde inluidde van een samenleving tussen Vaals en Venlo, die was gebouwd op slechts één fundament: de mijnen. Een samenleving waarvan het leek dat ie al eeuwen bestond, maar in feite slechts een mensenleven oud was. Het was een samenleving die pas rond 1900 in de startblokken werd gezet en zich razendsnel liet kneden en vormen. Door overheid, ondernemers, kerk en natuurlijk vele, vele arbeiders en hun gezinnen…. Natuurlijk, Den Uyl kondigde een transitie van jewelste aan; maar het was niet de eerste transitie die Limburg doormaakte.
Dames en heren, sinds de geboorte van Limburg – op 24 augustus 1815 – sinds die geboorte hadden we natuurlijk al het een en ander meegemaakt. Maakten we toch wel even een andere – meer internationale - start in dat Koninkrijk, dan die gevestigde noordelijke gewesten en provincies…
U weet het vast allemaal nog... En zo niet, u weet inmiddels dat u in mijn nieuwjaarstoespraken altijd wel iets van een geschiedenisquiz mag verwachten.
3
En aangezien u hier weer in groten getale aanwezig bent, neem ik aan dat u dat ook waardeert, en er misschien zelfs speciaal voor komt…
OK, onze start in het Koninkrijk dus: Jaartal ?.........juist, 1815! Als 15 jarige lopen we – in 1830 dus, en zonder Maastricht en St Pieter – lopen we weg als Belgen; Negen jaar later worden we teruggefloten, gesplitst en tegelijk onder de Duitse Bond geschoven (1839); En dan is het pas in 1866 – zo’n 100 jaar vóór de speech van Den Uyl – dat we werkelijk een elfde provincie van Nederland worden. En pas dan – na al die buitenlandse avonturen – kan Limburg beginnen aan de echte integratie in de Nederlandse staat.
Een integratie die zo rond die eeuwwisseling, tussen pakweg 1880 tot 1920, zo langzaam maar zeker begint te slagen… Een geslaagde integratie? Ja, zeker vanuit de optiek van ‘Holland’. Want we worden ontdekt als wingewest. Een wingewest met een hoop zwart goud in de bodem. En dat mag er uit; het liefst zo snel en zo veel mogelijk… De gouverneur van toen – Gustave Ruijs de Beerenbrouck – is er géén voorstander van. Hij ziet zijn provincie, van Mesch tot Molenhoek, bij voorkeur verbonden in een overzichtelijk agrarisch bestaan. Hij zet de kaarten liever in op de modernisering en mechanisering van de landbouw.
4
Een in zijn ogen té voortvarende mijndirecteur krijgt dan ook te horen, ik citeer hem: “vergeet niet, dat Limburg, als de mijnen uitgeput zijn en er geen kolen meer uit de grond komen, dat Limburg dan nog steeds landbouwproducten van eigen grond haalt.” <einde citaat>
De geschiedenis zou hem later gelijk geven … Maar ondertussen mocht zijn verzet weinig baten. In géén tijd groeide het agrarische Limburg uit tot de kachel van Nederland; In géén tijd bedachten ze hier in Limburg – ook toen al - de meest slimme, innovatieve en veilige technieken; En in géén tijd mixten de vele nieuwkomers en lokale bevolking zich tot een nieuwe, solidaire Limburgse samenleving…
Bijna een Utopia, ware het niet dat het enkel gebouwd was op die mijnen: •
Mijnen die geen andere industrie of nijverheid naast zich duldden
•
Mijnen die vooral vies, zwaar en gevaarlijk werk te bieden hadden;
•
Mijnen die overbodig werden toen ‘de kachel’ goedkoper op olie en gas kon gaan branden;
En dat was wat die éne toespraak van 50 jaar geleden ons kwam vertellen; dat het gedaan was met ons fundament…. en dat dit autootje <de DAF> ons moest komen redden.
Dames en heren, dit jaar - 2015 - is uitgeroepen tot het Jaar van de Mijnen. Een héél jaar om ons mijnverleden te memoreren. De mijnen die in ons 200 jarig bestaan kwamen en gingen…
Maar ons bovenal hebben geleerd, dat wij zélf hier in Limburg tot veel in staat zijn.
5
Dat wij zélf de kracht, de kunde en de spirit hebben onszelf wederom aan te passen; onszelf wederom opnieuw uit te vinden. En dat wij met onze eigen Limburgse kracht wederom een nieuw fundament weten te leggen voor “nieuw werk, nieuw leven en een nieuwe samenleving”, zoals Den Uyl het zei in zijn toespraak.
Een fundament dat anno nu onder meer uit kennis bestaat… Kennis, •
die in Sittard-Geleen de meest hypermoderne materialen oplevert;
•
die in Maastricht gezondheidsoplossingen én die inmiddels wereldberoemde kweekburger bracht;
•
die in Heerlen maakt dat we data nog efficiënter kunnen gaan delven dan vroeger die kolen;
•
en die in Venlo en Noord Limburg ontdekt hoe we nog slimmer en duurzamer goed voedsel kunnen produceren;
waarmee gouverneur Gustave Ruijs de Beerenbrouck dus alsnog gelijk kreeg.…
En ondertussen werd dat Dafje – als symbool van weer een transitie – een über-hippe Mini ….
… Dames en heren, Van het Dafje naar über-hippe Mini, deze transitie; deze metamorfose staat voor Limburg.
Limburg waar het goed mee gaat…
2015 gaat niet alleen het Jaar van de Mijnen worden; 2015 gaat niet alleen – hoe belangrijk ook – het jaar van de provinciale verkiezingen worden (noteer even 18 maart in uw agenda!).
6
Nee, 2015 gaat ook het jaar worden dat het 200-jarige Limburg met gerechtvaardigde trots haar kennis, kracht en succes gaat delen met velen.
Dames en heren, laat mij het goede voorbeeld geven. Laat mij een aantal – willekeurige - successen met u delen. Successen uit het jaar 2014.
Bijvoorbeeld op economisch gebied. Ik noem op: De opening van het Action-Distributiecentrum; de doorstart van VdL-Nedcar; de bouw van de grootste postorderapotheek DocMorris op Avantis; een internationaal kantoor van Bruynzeel Storage Systems in Roermond; … en dat állemaal náást de groei en bloei van onze campussen, die we voortaan onder de merknaam Brightlands presenteren.
Of successen op het gebied van cultuur: de filmwereld: Wist u hoeveel Gouden Kalveren de laatste editie van het Nederlands Filmfestival een Limburgs randje hadden? … Zeven, dames en heren, zeven…
En zo mocht ik in 2014, nog geen twee maanden geleden, de Inspiratieprijs van het Prins Bernard Cultuurfonds Limburg uitreiken aan filmer Elbe Stevens. Een Limburger die Amsterdam weer verruilde voor onze mooie provincie. Om híér films te maken, maar óók om híér Cinesud op te richten.
Een platform voor audiovisuele makers in de Euregio, waarmee hij een basis legt voor een zonnig zuidelijk filmklimaat. Ziet u het al voor u, dames en heren? Van die grote witte letters hier op de Sint Pietersberg….
7
Of een prachtig succes op het gebied van duurzaamheid. Nog geen maand geleden won Gulpener Brouwerij de éénmalige MVO Nederland Award. Dé onderscheiding voor het bedrijf dat de afgelopen tien jaar het meest toonaangevend is geweest op het gebied van duurzaam ondernemen. Een Limburgs bedrijf dames en heren! En dan te weten dat ook DSM en Van Houtum Papier uit Swalmen zich tot de tien finalisten mochten rekenen. Dríé, vanzelfsprekend uit ons duurzaam Limburg. En voorlopig tot slot: wat dacht u van onze grensoverschrijdende lobby en daarmee onze groeiende internationale reputatie. Is het de continuïteit waarmee we aankloppen op de Haagse deuren? Was het de opening van een Limburgse ambassade rond Prinsjesdag? Of was het de schrik die onze schutters aanjoegen op het Binnenhof? Feit is dat onze Haagse lobby vruchten af begint te werpen.
Een grenseffectentoets voor nieuw beleid begint te landen; én we hebben het voor elkaar gekregen dat Den Haag fors mee gaat betalen aan de elektrificatie van de Maaslijn; die voor ons zo cruciale treinverbinding tussen Roermond en Nijmegen.
Ofwel dames en heren: Den Haag begint door te krijgen dat Limburg Nederland groter maakt!
En ook in Brussel zitten we niet stil. Natuurlijk zijn we trots op Frans Timmermans, een ‘kind van de mijnen’ die nu vice-voorzitter van de Europese Commissie is. Maar ook daar – in Brussel dus - valt Limburg op als een regio met een sterke focus op grensoverschrijdende samenwerking.
8
In Europees verband hebben we ons in 2014 aangesloten bij het zogenaamde Vanguard Initiative, een kopgroep van 20 economisch sterke regio’s. Sterke regio’s, die stuk voor stuk een hoog ambitieniveau hebben op het op het gebied van her-industrialisatie. Want óók de maakindustrie blijft belangrijk voor Limburg.
Kijk dames en heren, zo doe je dat dus: zo deel en vier je dus successen. Successen die aantonen hoe we een transitie hebben gemaakt naar een kenniseconomie, mét ruimte voor een moderne maakindustrie en een innovatief MKB. Waarin het ook nog eens goed leven en recreëren is.
Maar dames en heren, natuurlijk moet ik nog één transitie noemen; en wel een die we nu doormaken. De transitie van de zorg naar de gemeenten; de overheid die het dichtst bij de burgers - de Limburgers - staat en het beste weet wat hun inwoners nodig hebben. Dames en heren, natuurlijk het is een spannende transitie; en zal het overal meteen perfect lopen? Nee, zo perfect zijn zelfs wij Limburgers niet… Van de andere kant weet én vertrouw ik op de Limburgse samenleving die haar familie, vrienden en buren niet in de steek zal laten als het niet overal meteen even soepel loopt. Want al hebben we nog wat te leren over het delen van successen; dat gaat niet op over het delen van leed. Het grote leed én het kleinere leed. Leed, dat ook in 2014 helaas velen in onze provincie heeft getroffen. We leven met degenen die verdriet hebben, arm zijn of pijn lijden welgemeend mee. Die compassie, die betrokkenheid met de medemens zit gelukkig nu eenmaal meer dan elders verweven in ons DNA. Om met onze Koning te spreken: Limburg is zeker weten meer dan 1,12 miljoen selfies.
9
En ook, dames en heren, heb ik vertrouwen in onze Limburgse gemeentebestuurders. Zij hebben de afgelopen jaren hard gewerkt aan de condities om de transitie succesvol te maken, ambitieus en toegewijd om de Limburgse burgers de best mogelijke zorg te bieden.. Dus dames en heren, ik hoop van harte – maar weet haast zeker - dat ik volgend jaar die transitie ook aan onze successen kan toevoegen. Want het gaat uiteindelijk toch om het welzijn, de gezondheid en het geluk van allen die in deze provincie wonen, werken, leven …. Niemand uitgesloten!
En dan nog even terug naar de al gescoorde successen. Natuurlijk kon ik nog veel meer ‘trots-makers’ opsommen. Maar dat kunt u ook. Deel ze en vier ze met elkaar. Bijvoorbeeld als zo dadelijk de glazen weer gevuld zijn. Deel uw successen en toast op ze. Maak ze samen tot ‘ons’ succes!
Want dames en heren, 2015 mag dan wel ‘het jaar van de mijnen’ zijn, maar laat het vooral ook ‘een jaar van de onzen’ worden. Een ‘jaar van de onzen’ – en een ieder waarmee we ons verbonden voelen – in een 200 jarige provincie waar wij meer dan trots op mogen zijn. Een provincie waar Nederland trots op mag zijn… Je zult maar in zo’n vaderland wonen, je in Limburg thuis mogen voelen…
[Limburgs volkslied]
Toast: Gelukkig Nieuwjaar voor u en ons jubilerend Limburg! Glück Auf!
