GRENZELOOS BEROEPSONDERWIJS EUROPE UNDER CONSTRUCTION MAGAZINE OVER INTERNATIONALE ONTWIKKELINGEN. » Implementeren of toepassen?» Internationale BPV

MAGAZINE OVER INTERNATIONALE ONTWIKKELINGEN

GRENZELOOS

BEROEPSONDERWIJS Najaa r 2012

In dit maga zine o.a .

» Implementeren of toepassen? » Internationale BPV » Internationaal aandacht

R E D N U E P O R U ‘E ’ N O I T C U R T S N CO

broaden your horizon

voor ondernemerschap

» Beleid ‘verduurzamen’ » Netwerken is de sleutel

VOORWOORD

INHOUD

‘Grenzeloos beroepsonderwijs’ is een uitgave van KCH International. Het magazine is uitgereikt op 31 oktober 2012 tijdens het symposium ‘Europe under construction’. Zo lang de voorraad strekt zijn extra exemplaren verkrijgbaar via KCH International. Stuur daarvoor een mail aan

3

Europe blijft permanent ‘under construction’ Peter Cras

4

’Internationale samenwerking; een vorm van 1 + 1 = 3’

6

’Social inclusion’: krijgen sociale risicogroepen ook een leven lang (leren)?

8

We gaan op reis en nemen mee? In deze speciale uitgave besteden we aandacht aan internationale ontwikkelingen die de arbeidsmarkt

ECVET, waar gaat het om?

10

Column: Europese aanbevelingen: kijken of doen?

12

in denkwijzen over bedrijfsvoering, scholing en zelfs opvoeding. De stap van theorie naar praktijk blijft

Kwaliteit: van beheersbaarheid naar duurzaamheid in internationale stages

14

voltrekken. KCH International neemt het voortouw echter graag bij deze zaken.

Internationaal, internationaler, transnationaal, globaal…

17

EQF: implementeren of toepassen?

20

Ondernemende ondernemers/werknemers gezocht m/v

23

Netwerken is de sleutel

26

[email protected].

en het onderwijs kleuren. Het belang van deze ontwikkelingen is inmiddels ruimschoots doorgedrongen soms lastig. Daardoor ontstaat soms de neiging bij partijen om af te wachten hoe ontwikkelingen zich

De moeilijkheden die soms worden ondervonden bij het

helpt ons heel goed om projectresultaten ‘passend’ te

maken van de vertaalslag van theorie naar praktijk komen

maken voor het eigen nationale systeem. Naast deskundig-

niet alleen in Nederland voor. Deelname aan diverse Leo-

heid en ervaring beschikt KCH International ook over een

nardo da Vinci projecten wees uit dat meer landen het las-

praktische instelling. Juist daarom nemen we deel aan de

tig vinden om die vertaalslag te maken. Dat is ook niet raar

projecten. We willen bijdragen aan de vertaalslag van Euro-

want in projecten worden vaak ‘ideale omstandigheden’

pese ontwikkelingen naar onze Nederlandse context. We

gecreëerd. En – om het maar zo te zeggen – in een labora-

ondernemen immers graag en dat is kansen zien én pakken.

Roelf jager

COLOFON

Voorwoord Roelf Jager

torium is nog nooit spontaan leven ontstaan. We besteden in deze uitgave aandacht aan de Europese In een ‘klinisch’ proces worden oplossingen die iedereen

instrumenten en programma’s die zijn ontwikkeld om het

‘passen’ eenvoudiger gevonden dan in de praktijk. Zoals

beroepsonderwijs in Europa beter op elkaar af te stem-

we weten is de praktijk ‘weerbarstig’; oplossingen die in de

men. We beginnen met de beleidsmatige kijk vanuit de

projectomgeving goed werkten, blijken in de ‘eigen’ situ-

directie. De boodschap van deze uitgave is kennis delen en

atie ineens veel moeilijker inpasbaar. Maar dat alles is geen

open staan voor ideeën.

reden om er dan maar mee op te houden. ‘We wensen u veel leesplezier, inspiratie én succes met uw In een groot aantal gevallen slagen we er met z’n allen in

(Europese) praktijkwerkzaamheden.

om positieve projectresultaten te vertalen naar de praktijk

4 2

8

15

17

G ren z e l oos B eroepsonder w i j s

van alledag. Pragmatisme en creativiteit zijn daarvoor

Roelf Jager

nodig. Met andere woorden: een ‘pragmatische aanpak’

directeur Educatieve Dienstverlening KCH

op reis

‘ E urope under construction ’

3

Europa blijft permanent ‘under construction’

PETER CRAS

scholing en arbeidsmarkt. Op de website van KCH International staan uiteenlopende projecten waar KCH International in participeert. Daarnaast promoot KCH International het belang van een internationale oriëntatie bij veel opleidingen en bevordert KCH International de mobiliteit van studenten. Dat gebeurt in samenwerking met diverse internationale partners om zo de kwaliteit van een buitenlandse stage of studieonderdeel zo goed mogelijk te borgen. KCH wil actief bijdragen aan het besef dat de toekomst

’Ik zie graag meer distantie en onafhankelijkheid in plaats van meedoen met de macht’

van Nederland in Europa besloten ligt en dat er alleen in die context perspectief op vrede en welvaart blijft. Ook wil KCH bijdragen aan Europese samenwerking tussen instituten en personen. Soms ben ik aanwezig bij een van de bijeenkomsten van projecten waar we aan meedoen. Dan zie je mensen uit diverse landen en uiteenlopende situaties op betrokken wijze met elkaar overleggen over concrete arbeidsmarkt- en scholingszaken. Dat geeft voldoening en

Moet er op het gebied van Human Capital meer

bevestiging, hoe relatief zo’n project ook is.

gereguleerd worden vanuit de EU? Vanuit een duidelijke visie werken en inzicht bieden in de feitelijke situatie werkt naar mijn mening meer dan een woud aan opgelegde richtlijnen. Ik denk sowieso dat de weg uit de crisis niet via controle op controle op controle

Peter Cras is niet alleen algemeen directeur van KCH, hij is ook bestuurs-

ging wordt neergezet en ernaar wordt gehandeld. Met 76

moet komen. Politici, maar ook beleidsmensen van diverse

lid van EVTA; een organisatie die actief is op het gebied van vocatio-

miljoen laag of niet gekwalificeerden in Europa en een hoge

pluimage zouden eens wat vaker hun mening niet moe-

uitval bij beroepsopleidingen is er wel werk aan de winkel.

ten inruilen voor het mogen meedoen met de macht. Of

nal education and training (mbo onderwijs). Alle leden nemen daaraan deel vanuit hun eigen achtergrond. Sommige leden vertegenwoordigen publieke organisaties, andere private. De redactie sprak met Cras.

het nu onderwijs, gezondheidszorg, farmacie of accounWaarom hecht KCH aan de activiteiten van

tancy is, beleidsmakers beperken zich teveel tot het slaafs

KCH International?

propageren en verdedigen van standpunten van de club

KCH International draagt op praktische wijze bij aan de

waarvoor ze werken. Ik pleit voor meer distantie en onaf-

Wat is je mening over ‘The Bruges Communiqué?

samenwerking tussen instanties en personen door te par-

hankelijkheid in analyse en discussie. Ik zie dat nog niet zo

Europa heeft het moeilijk. De crisis verscherpt de verschil-

ticiperen in concrete Europese projecten op het gebied van

snel gebeuren, maar het zou echt bijdragen tot een meer

lende belangen en inzichten, niet-financiële doelstellingen van de Europese Unie worden overschaduwd door de impact die de crisis heeft op de financiële positie van de

op mensen en menselijke maat gerichte ontwikkeling.

Het ‘Bruges Communiqué’

Wanneer is Europa af?

De Europese beroepsonderwijs- en -opleidingsstel-

beroepsopleiding een tweeledig doel: bijdragen aan

Europa is ‘under construction’ en dat zal zo blijven. De

sels moeten volgens het ‘Bruges Communiqué’ in

inzetbaarheid en economische groei, en inspelen op

economische en maatschappelijke ontwikkelingen staan

Ondertussen worden er door de EU op het gebied van

2020 aantrekkelijker, relevanter, meer loopbaan-

ruimere maatschappelijke uitdagingen (in het bij-

nooit stil en de samenwerking tussen landen zal altijd

arbeidsmarkt en scholing weer vergezichten geschetst

gericht, innovatiever, toegankelijker en flexibeler

zonder het bevorderen van de sociale cohesie). Beide

een resultaat van posities en belangen zijn. Maar juist die

die relevant en wenselijk zijn, maar die in schril contrast

zijn dan in 2010. Ook moeten zij bijdragen tot excel-

dienen aantrekkelijke en uitdagende carrièremoge-

voortdurende ontwikkeling maakt het interessant om er

staan met de huidige Europese werkelijkheid. ‘The Bruges

lentie en kansengelijkheid met betrekking tot een

lijkheden te bieden voor jongeren en volwassenen.

een, hoe klein ook, onderdeel van te zijn en bij te dragen

Communiqué’ van december 2010 is daarvan een goed

leven lang leren.

Ook dienen ze even aantrekkelijk te zijn voor zowel

aan vrede en welvaart.

lidstaten en de EU zelf.

mannen als vrouwen, voor mensen met veel poten-

voorbeeld. Ondanks deze constatering blijft het naar mijn mening waardevol om gewenste ontwikkelingen en resul-

Op zowel initieel niveau als wat bij- en nascho-

tieel en voor mensen die, om welke reden dan ook,

taten te formuleren. Een visie geeft houvast bij het han-

ling betreft hebben het beroepsonderwijs en de

van de arbeidsmarkt uitgesloten dreigen te worden.

delen van alledag. Tenminste, als die visie ook met overtui-

4



EUROPA 5

1+1=3

’Internationale samenwerking; een vorm van 1 + 1 = 3’ bijdragen aan oplossingen binnen de eigen context. Lande-

land als we ons eigen land nog op orde moeten zien

lijke oplossingen daarentegen blijken in veel gevallen te alge-

te krijgen?’. Dat is een veel gestelde vraag als het gaat om Europese samenwerking. Samenwerken in Europa biedt echter veel voordelen die anders onge-

GRENZELOOS BEROEPSONDERWIJS

‘Waarom samenwerken met partners in het buiten-

meen en doen ook meestal geen recht aan deze verschillen. Maar wegen de investeringen van de samenwerking op tegen het rendement ervan? Ook deze vraag is vaak

zien zouden zijn gebleven…

onderwerp van discussie als het gaat om deelname aan

KCH International ondersteunt het opzetten van Europe-

woorden laten we enkele mensen aan het woord met wie

se projecten op het terrein van het beroepsonderwijs en

KCH International samenwerkt en die beschikken over

neemt er ook aan deel. De ervaring wijst uit dat de reden

Europese ervaring.

Europese projecten of netwerken. Om die vraag te beant-

om deel te nemen kan variëren per initiatief. Enkele van de redenen zijn:

‘Doordat we nu betere contacten hebben met scholen in

- het in contact komen met ‘gelijken’ om ervaringen te

het buitenland, is het meesturen van een docent naar een

delen en te leren van elkaar;

buitenlands leerbedrijf niet meer nodig. Het leerbedrijf is

- het opzetten van samenwerking om concrete doe-

erkend, we hebben formele afspraken gemaakt over de

len te realiseren, bijvoorbeeld bij buitenlandse stages

leerinhoud en over de wijze van beoordelen. Dit geeft ons

(mobiliteitsprojecten);

veel vertrouwen in een goede afloop.’

- het in contact komen met organisaties die van belang (kunnen) zijn voor samenwerking in de sector (bijvoor-

Bpv-coördinator in het project NETINVET;

menten en omdat ze hiervan de mogelijkheden inzien om

zie: www.netinvet.eu

hun eigen structuur op te zetten en te versterken. Twee

beeld Europese brancheorganisaties);

vliegen in één klap dus.’ Ervaring van deelnemer in ECVET en EQF werkgroepen

- het experimenteren met Europese instrumenten waar-

‘Uiteraard is het opzetten van een portaal een middel

mee in de eigen omgeving voorbeelden kunnen worden

om het doel te bereiken. Uiteindelijk draait het om de

aangedragen om te laten zien hoe het in de eigen con-

samenwerking hierin. Tegelijk is het ‘Eumove’ portaal een

KCH International is lid van zowel het bestuur als de Gene-

text zou kunnen/moeten werken (ECVET, EQF).

stimulans om de contacten zo efficiënt mogelijk te laten

ral Assembly EVTA, ‘The European Vocational Training

verlopen én om in contact te komen met nieuwe partners

Association’. Over deelname en samenwerking in dit Euro-

en leerbedrijven. Tevens voor de uitbreiding van sectoren,

pese netwerk:

’Versterkt relatie onderwijs – arbeidsmarkt’

zoals ook gedaan wordt in het Europese project EUrFASHION. Het project is gestart in oktober van dit jaar en zal

‘Voor ons is Europese samenwerking geen moeilijke keuze.

zich richten op de sector Mode ’

We zien het als onze plicht om te kijken of de Europese

Partner in Eumove project www.eumoveabroad.eu

ontwikkelingen ook voor onze context kunnen bijdragen aan oplossingen om arbeidsmarkt en onderwijs te verster-

’Meer over grenzen kijken helpt!’ ’Ervaringen delen en leren van elkaar’

‘We zouden juist wat vaker over de grenzen moeten kijken.

ken en dichter bij elkaar te brengen. We verwachten geen

Als het gaat om de implementatie van het Europees Kwa-

schokkende veranderingen, maar het aangaan van de dia-

lificatie Raamwerk (EQF) zien we dat landen die voorheen

loog met andere partners en het leren van anderen staat

altijd achterop kwamen en die geen nationale kwalifica-

voorop. Het EVTA netwerk waar we lid van zijn brengt ons

tiestructuur hadden, nu voorop lopen. Dat komt omdat

in de juiste positie om dit te kunnen doen.’

zij direct gebruikmaken van aangereikte Europese instru-

Zie ook: www.evta.eu.

Opvallend hierbij is dat regionale en/of sectorale organisaties binnen Europa vaker samenwerken. Reden hiervoor is dat de uitdagingen in sectoren of regionale problematieken in de meeste gevallen niet zo veel verschillen binnen Europa. Regionale of sectorale oplossingen leiden vaak tot concrete

6


EVTA / AEFP


7

EEN LEVEN LANG LEREN

’Social inclusion’: krijgen sociale risicogroepen ook een leven lang (leren)? Ondersteunen

‘Social inclusion’ (letterlijk ‘sociale integratie’) staat voor het ondersteunen en faciliteren van risicogroepen waardoor ze deel kunnen uitmaken van de maatschappij én de arbeidsmarkt. In verschillende landen moeten groepen op de overheid terugvallen omdat mensen niet zelfstandig een plek op de arbeidsmarkt kunnen verwerven. Maar ook bedrijven hebben een rol hierin. In diverse

Grenzen verleggen

bedrijfstakken worden (en zijn) in de cao’s afspraken

Het project ‘Key to Mobility’ is een voorbeeld waarin onder

gemaakt over een scholingsfonds. Werknemers worden

We leven in een kennismaatschappij. Het doorlopend opdoen van kennis en het beschikken over informatie is dé manier om je staande te kunnen houden en om goed te kunnen blijven functioneren in de samenleving. De kenmerken van de kennismaatschappij en kenniseconomie zijn ook op de arbeidsmarkt steeds beter zichtbaar…

daarmee gefaciliteerd om zichzelf te blijven ontwikkelen.

meer een trainingsprogramma is ontwikkeld voor school-

Dit geldt voor werkenden, maar in toenemende mate ook

gaande jongeren (die deel uitmaken van een risicogroep)

voor (mensen in) de ‘risicogroepen’. Dat gebeurt vanuit

die aan de vooravond staan van toetreden tot de arbeids-

een maatschappelijke verantwoordelijkheid, maar ook

markt. Het programma helpt de jongeren om hun grenzen

omdat dergelijke werknemers over talenten beschikken

te verleggen.

waar bedrijven baat bij hebben.

Expertise inzetten voor risicogroepen

Kenniscentrum Handel initieert, in samenwerking met en/ of in opdracht van overheden en werkgevers- en werkne-

’Inside out’

Contracten voor onbepaalde tijd zijn een zeldzaamheid

mersorganisaties, activiteiten om een ‘Leven Lang Leren’

‘Inside out’ is een voorbeeld van een project waarvan

Investeren in risicogroepen vraagt een bijzondere aanpak,

aan het worden; we schuiven van baanzekerheid naar

onder werkenden en werkzoekenden te stimuleren en te

KCH International penvoerder is. De ervaringen opgedaan

zowel vanuit werkgever als werknemer. Maar ook deze

werkzekerheid. Door technologische ontwikkelingen, een

faciliteren. Voor de risicogroepen is het leren niet vanzelf-

in het Nederlandse project ‘SW Binnenstebuiten’ (SW =

werkenden en werkzoekenden ontwikkelen zich dagelijks.

toenemende internationale concurrentie en verschuiving

sprekend, maar wel zo belangrijk. Juist het blijven ontwik-

‘Sociale Werkplaatsen’) worden ingezet om ‘mentoren’

Het bijblijven en blijven ontwikkelen is in onze verande-

van productie naar dienstverlening krijgen medewerkers

kelen, op formele én informele wijze, vergroot de duur-

in bedrijven op te leiden. Zo’n mentor begeleidt de men-

rende samenleving en kenniseconomie ook voor deze

te maken met flexibiliteit, complexere taken en stijgende

zaamheid van de werkende op de arbeidsmarkt en zijn

sen met een afstand tot de arbeidsmarkt die bedrijven

groepen essentieel. Het vraagt echter om maatwerk en

kwalificatie-eisen.

zelfredzaamheid in de maatschappij. KCH International zet

in dienst heeft genomen. Hierbij wordt het bedrijf voor-

ondersteuning.

haar expertise in internationale samenwerkingsverban-

bereid op het in dienst nemen van een arbeidskracht die

den in en benut haar (in binnen- en buitenland opgedane)

meer begeleiding nodig heeft. Dat gebeurt op een manier

Kenniscentrum Handel en KCH International leveren met

deskundigheid en ervaring voor risicogroepen.

dat de werknemer enerzijds zijn talenten kan inzetten en

hun projecten een bijdrage aan de realisatie van organi-

anderzijds zijn arbeidsportfolio kan aanvullen.

saties met lerende werknemers. Leren en ontwikkelen

’Risicogroepen’

Een ‘Leven Lang Leren’ doelt op het voortdurend en blijvend voldoen aan de veranderende eisen van een arbeidsleven. In toenemende mate ligt de verantwoordelijkheid

is daarbij voor iedereen een vanzelfsprekendheid, waar-

hiervoor bij de individuele werknemer die mogelijkheden

bij aandacht bestaat voor de talenten en mogelijkheden

krijgt aangereikt die hij zélf moet verzilveren. Veel werk-

van elk individu. Juist de diversiteit aan medewerkers

nemers (of groepen mensen) kunnen daarmee goed uit

8

zorgt immers voor een krachtige organisatie waarin voor

de voeten. Er zijn echter ook mensen die er in meerdere of

In ‘Inside out’ is ook een methode voor ‘jobcarven’ ont-

iedereen een plaats is. Mensen in risicogroepen willen en

mindere mate moeite mee hebben. Groepen mensen die

wikkeld. Dat is een manier van kijken naar het bedrijfs-

kunnen zich ontwikkelen. Door hierin als samenleving te

er moeite mee hebben categoriseren we tegenwoordig als

proces in combinatie met taakspecialisatie en taakdif-

investeren, participeren mensen en is dus sprake van soci-

‘risicogroep’. Het zijn groepen mensen die een ‘afstand tot

ferentiatie. Door het zoeken naar een goede match

ale inclusie.

de arbeidsmarkt’ hebben, of die vallen in de categorie ‘laag

tussen werkende en werkplek vergroot de werkgever de

opgeleiden’ of ‘arbeidsgehandicapten’.

opbrengst voor beiden.



9

ECVET, waar gaat het om? ‘Vrij verkeer’ wordt in Europa in de breedste zin van het woord toe-

implementatie van ECVET. Daaruit blijkt dat in de meeste

implementatie. Dit komt omdat ECVET heel specifiek is

gepast. Zonder paspoort worden grenzen gepasseerd en een reis- en/

landen een verschuiving zichtbaar is in educatie en trai-

gebaseerd op het gebruik van:

of verblijfsvergunning is eenvoudig te krijgen. Studeren en werken in het buitenland moet hierdoor eenvoudiger zijn. Of toch niet? De grenzen blijven vaak potdicht voor de erkenning van mbo-leerresultaten!

Een belangrijke voorwaarde daarnaast is dat er een

ning die meer is gericht op het behalen van leerresultaten

-

Leeruitkomsten;

zwaarte aan de leereenheden moet worden toegekend,

(learning outcomes). Een land als Roemenië benutte onder

-

Units;

zogenoemde ECVET punten. Anders dan de naam doet

meer de aanbeveling voor ECVET om de landelijke stan-

-

Credits;

vermoeden, hoeven die niet per se in punten te worden

daarden van het beroepsonderwijs te herzien. Praktisch

-

ECVET punten;

uitgedrukt. Het gaat meer om een relatieve waarde. Juist

alle landen nemen deel aan internationale pilotprojecten

-

Vertrouwen tussen partners die samenwerken.

daar lijkt de spreekwoordelijke schoen te wringen. Want

Het hbo kent al jaren een vrij verkeer van ‘studiepunten’

met ECVET. En veel landen, zoals bijvoorbeeld Polen, ont-

met het punten toekenningssysteem European Credit

wikkelen hun visie over ECVET in samenhang met de ont-

Een belangrijke technische voorwaarde is dat kwalifica-

waaruit de zwaarte of de relatieve waarde kan worden

Transfer System (ECTS). Om ook voor het mbo een vorm

wikkeling van hun nationale kwalificatie raamwerk (NQF).

tiesystemen de principes van ECVET kunnen ondersteu-

bepaald.

van ‘vrij verkeer’ te vergemakkelijken stemde de Europese Commissie in juni 2009 in met het European Credit

Wat is het punt?

volgens de theorie zijn er een aantal perspectieven van

nen. Daarom moeten deze zijn beschreven als eenheden (units) van leerresultaten (leeruitkomsten). De discus-

European Credit System for Vocational and Educational System (ECVET)

Over het algemeen is de houding positief over het

sie is echter ‘wie’ deze eenheden (units) vaststelt. Is het

systeem dat is gericht op het faciliteren van ‘transnationa-

gebruik van ECVET. Stakeholders staan er bereidwillig

een taak voor scholen (units voor mobiliteit) of past deze

le mobiliteit’, erkenning van leerresultaten in het beroeps-

tegenover, maar er worden ook vraagtekens geplaatst bij

taak in Nederland meer bij de Paritaire Commissies van

onderwijs en een ‘Leven Lang Leren’. Het is een Europees

de toepasbaarheid van ECVET. Van alle initiatieven die de

de kenniscentra? En welk formaat moeten de units heb-

ECVET is een gemeenschappelijk (methodologisch) kader waarmee de

instrument dat helpt om leerresultaten behaald in de ene

mobiliteit van lerenden in de Europese Unie stimuleren,

ben? Met andere woorden; hoeveel leerresultaten moet

overdracht van studiepunten van het ene naar het andere kwalificatiesy-

context, mee te nemen naar een andere context. Zonder

heeft ECVET misschien wel de meeste voorwaarden voor

een unit bevatten? Units van een groter formaat maken

steem in toenemende mate wordt vergemakkelijkt. Nationale kwalifica-

mobiliteit moeilijker, er zijn dan immers veel leerresulta-

tiesystemen worden daardoor niet vervangen, maar ze worden onderling

ten die moeten worden behaald. Kleine units leveren het

meer compatibel en vergelijkbaar . ECVET geldt voor alle leerresultaten die

system for Vocational Education and Training (ECVET). Een

dat er opnieuw beoordeling moet plaatsvinden!

Maar hoe zit het nu precies met ECVET?

gevaar op van versnippering van de kwalificatie. Niet voor

een persoon haalt via tal van onderwijs- en leertrajecten die vervolgens

Een van de belangrijkste voorwaarden om ECVET te imple-

niets kiezen sommige landen voor een holistische bena-

worden overgedragen, erkend en gebun-

menteren is het verankeren ervan in de kwalificatiesyste-

dering, waarbij ‘het geheel meer is dan de som der delen’

deld om tot een kwalificatie te komen. Het

men. Een succesvolle invoering is niet alleen afhankelijk

(een proeve van bekwaamheid aan einde opleiding om de

biedt Europese burgers de mogelijkheid om

van de doelstellingen en de onderschreven toegevoegde

samenhang te tonen).

hun opleidingen, competenties en kennis makkelijker in een andere lidstaat te laten

waarde van ECVET, maar ook van de implementatie van de

10

ECVET punten

technische kenmerken. Dit is – als het ware – de toepassing

Veel internationale stages kennen een ‘formatieve’ toet-

van de specifieke kenmerken waarop ECVET is gebaseerd.

sing. Leerresultaten worden meegenomen in tijd en

erkennen.

opbouw van het leertraject, maar zijn niet afsluitend. Een

Meer informatie is te vinden op

Cedefop, het Europese centrum voor ontwikkelingen binnen

‘summatieve’ toetsing, die als beginsel onder ECVET ligt,

www.ecvet.nl

het beroepsonderwijs, maakt elk jaar de balans op van de

vereist veel meer in termen van validiteit.



Corporate identity chart

11

ECVET PUNT in VIJFTIEN LANDEN

Het tweede perspectief voor de relatieve waarde is dat van de complexiteit. De activiteiten die verbonden zijn aan het bedienen van de kassa krijgen dan meer waarde. Omdat

PEP goes local

het leren bedienen van de kassa een complexer leerproces

In het project ‘PEP goes local’ worden ervaringen opgedaan in ECVET pilot projecten gebruikt in (nationale) workshops voor

betekent (inclusief rekenen en commercieel inzicht).

relevante stakeholders. De workshops zijn gericht op het gebruik van de ervaringen in hun specifieke (bijvoorbeeld nationale of regionale) contexten. Verder is PEP gericht op de manier waarop het ECVET kan of moet worden gebruikt en op de vraag

Het derde perspectief tenslotte is de inspanning die het de

hoe belemmeringen kunnen worden overwonnen. Dat bepaalt de volgende stappen in de eigen context van de verschillende

lerende kost om zich de gevraagde leeruitkomsten, ken-

stakeholders. De partners maken gebruik van elkaars ervaringen uit het PEP-project voor organisatie van nationale workshops.

nis, vaardigheden en competenties eigen te maken. Deze benadering komt dichtbij het principe van ECTS. Punten worden daarin met name uitgedrukt in werkbelasting die

wordt benadrukt, is het werken met partnerschappen en

invoering van het ECVET komen eraan. Er is dus zichtbare

wordt gevraagd om de leeractiviteit te kunnen voltooien.

het creëren van zogenaamde ‘Mutual trust’. Niet alleen

vooruitgang. Ook in Nederland is een Nationaal Coördi-

horizontaal, tussen landen maar ook verticaal, tussen

natiepunt ECVET (NCP-ECVET) opgericht, deze is gepo-

Veel landen lijken de voorkeur te geven aan het derde per-

ministerie en onderwijsinstelling en/of bedrijfsleven. Part-

sitioneerd bij het Internationaal Agentschap CINOP. Met

spectief als het gaat om het toekennen van ECVET punten.

nerschappen bieden de mogelijkheid om te werken aan

het opzetten ervan heeft Nederland een belangrijke stap

De uitvoerbaarheid van het systeem en de vertrouwdheid

kwaliteit en transparantie en uiteindelijk aan het doorvoe-

gezet om ECVET in Nederland te stimuleren en om stake-

Het eerste perspectief van waaruit de relatieve waarde van

met het ECTS-systeem zijn te noemen als oorzaak hier-

ren van de Europese onderwijsdoelstellingen.

holders attent te maken op de voordelen van ECVET. Als

leereenheden kan worden bepaald is het arbeidsmarktper-

voor. Het begrip Credit veroorzaakt ook vaak misverstan-

spectief. Vanuit dit perspectief is bijvoorbeeld het verkoop-

den. In de ECVET Aanbeveling wordt dit gedefinieerd als

gesprek in de winkel belangrijker dan het bedienen van de

opbrengsten van leerresultaten, in ECTS als studiepunten.

systeem begrijpen, kan ECVET slagen!

Op dit moment zijn in vijftien landen ECVET coördinatiepunten opgericht. De hoeveel activiteiten is in alle lan-

kassa. Hier wordt de informatie vanuit de arbeidsmarkt dan benut om de zwaarte van een unit te bepalen.

álle potentiële gebruikers en de verantwoordelijken het

Vijftien landen

Nog een belangrijk element dat in de ECVET aanbeveling

den toegenomen en gedetailleerde draaiboeken voor de

COLUMN

Europese aanbevelingen: kijken of doen? Als facilitator en expert binnen het Europese en Nederlandse ECVET TEAM mag ik regelmatig twee- of driedaagse seminars of workshops verzorgen over ECVET.

rapport van februari 2012

Iedereen kent de cartoon

– scherp beschouwd – niet

de stand van zaken van

NLQF te citeren: ’The NLQF

waarin spoorrails van oost

correct vertaald (‘credit’ is

de implementatie ECVET.

provides

transparency

naar west en van west naar

erkenning van leerresul-

Bij de reguliere seminars

Persoonlijk hecht ik erg

plaatsen. Het NLQF is geba-

gesteld, zou de inschaling

Maar liefst acht strategie-

but there are also a lot of

oost worden aangelegd

taten en geen punten in

of workshops beginnen we

aan de transparantie. Het

seerd op Nederlandse defi-

van eenzelfde kwalifica-

ën zijn hierin die variëren

things that it does NOT do.

om keurig ‘naast’ elkaar, in

ECVET).

meestal met het zoeken

overzichtelijk (en inzich-

nities van kennis, vaardig-

tie Europees gezien overal

van ‘veranderen van wet-

NLQF is a new description

plaats van ze op elkaar aan

van de overeenkomsten

telijk) maken van kwalifi-

heden en competenties.

hetzelfde EQF niveau ople-

geving en structuur onder-

of the Dutch qualification

te sluiten. De oplossing is

Europese instrumenten…?

tussen

veren?

wijs’, via ‘afwachten’ tot

levels, but it is not a revisi-

natuurlijk ‘een wissel’. De

Zo lang ik ze kan uitleggen,

‘het volgen van de ontwik-

on of the Dutch education

term ‘Wisselstoring’ dringt

zijn ze al heel transparant!

system’.

zich op. Ter illustratie: de

de

verschillende

caties en leerwegen is een

Zo ook het Duitse NQF, de

aanbevelingen

groot goed voor bedrijfsle-

Poolse variant enzovoort.

op het gebied van onder-

ven en werknemers, voor

En dat terwijl er een Euro-

Hetzelfde zien we terug

kelingen in andere landen’.

wijsbeleid. Immers, ECVET

onderwijs en leerlingen

pese aanbeveling ligt voor

bij de implementatie van

Een

kun je niet isoleren. EQF,

(ouders) en tussen landen

zowel EQF, ECVET als EQA-

ECVET. Vooralsnog staat

die niet is beschreven zou

Een ander Europees begrip

van de ECVET Recommen-

EQAVET, NFIL en ESCO, het

en systemen. We kunnen

VET die uitgaat van een-

die gepland voor 2015,

kunnen zijn: implemente-

is

Outcomes’.

dation on the establish-

grijpt allemaal in elkaar.

in Europa elkaar daarmee

zelfde Europese definitie.

maar volgens de ‘Aanbe-

ren maar geen structuurs-

Het bijzondere hiervan is

ment of a European Cre-

Op een flipover verschij-

verder helpen. Onderwijs-

De vraag is of transparan-

veling’ moeten in 2012

wijziging. Op zich is deze

dat er geen aanduiding is

dit System for Vocational

nen dan deels voorspel-

beleid en initiatieven als

tie toeneemt (en daarmee

de noodzakelijke condities

negende geen negatieve

hoe de Learning Outcomes

Education

bare (en correcte) woorden

EQF en NQF zijn daarbij

het ‘wederzijds vertrou-

worden gecreëerd. In veel

keuze, kwalitatief goede

te schrijven/op te stellen.

(ECVET) is: ‘de Aanbeveling

Rob van Wezel is manager van KCH Interna-

als samenwerken, ‘mutual

zeer waardevol.

wen’) als elk land uitgaat

landen zien we in plaats

aspecten uit de ‘Aanbe-

Daarmee is het duidelijk

betreffende de invoering

tional. In die hoedanigheid initieert en par-

van eigen definities. Zou

van

van

velingen’ worden immers

dat elk land/systeem een

van het Europees systeem

ticipeert hij in veel Europese projecten op

voor

Europese

trust’, transparantie en/

12

2012) een rapport uit over

implementatie

negende

strategie

Nederlandse ‘Learning

and

vertaling

Training

of leven lang leren. Mooie

Toch kan een observa-

het NLQF werkelijk anders

ECVET

toepassing,

toegepast. Ook is een ‘Aan-

eigen

studiepuntenover-

het terrein van beroepsonderwijs. In deze

woorden die we terugvin-

tie van buitenaf over het

zijn geworden als de Euro-

benutting van de moge-

beveling’ geen ‘Verplich-

kiest. Goed verdedigbaar

dracht voor beroepsonder-

column vertelt hij over zaken waar hij in

den in de ‘aanbevelingen’

thema

pese

lijkheden. Cedefop bracht

ting’. In dit verband is het

vanuit nationaal belang,

wijs en -opleiding (ECVET)’.

het dagelijks (werk)leven tegenaan loopt.

EQF, ECVET, EQAVET.

ons voor lastige dillema’s

‘transparantie’

definities

gehanteerd.

waren

een

z e l oos B eroepsonder w i jin s Of, G ren anders in 2011 (met een update

beschrijvingswijze

‘ E urope construction ’ aardig om under het Referentiemaar transparant?

Het woordje ‘credit’ is dan

13

Kwaliteit: van beheersbaarheid naar duurzaamheid in internationale stages

EUMovetoo

In het project EUMovetoo wordt gewerkt aan het opzetten van een netwerk waardoor kwaliteit bij leerbedrijven wordt gewaar-

In 2009 is de aanbeveling tot het vaststellen voor een Europees

kwaliteitscriteria. Continue verbetering, die alle aspecten

borgd. De leerling is op deze

referentiekader voor kwaliteitsborging in het beroepsonderwijs en

van het beroepsonderwijs omvat, staat centraal.

manier verzekerd van een

training (EQAVET) vastgesteld door het Europese Parlement en de Raad. Het moet bijdragen aan kwaliteitsverbetering in het Europees beroepsonderwijs en –opleidingen.

kwalitatief goede stage (www.eumoveabroad.eu).

EQAVET is vergelijkbaar met een systeem als de ISO-normering. Is een bedrijf bijvoorbeeld ISO-9001 gecertificeerd, dan kunnen zowel de organisatie zelf als de klanten ervan op aan dat er op een vooraf gestelde en gestructureerde

Het referentiekader stimuleert transparantie van beleids-

manier aan kwaliteitsmanagement wordt gedaan (zorg,

ontwikkelingen op het gebied van de beroepsopleiding

beheersing en borging). De ISO-norm geeft aan ‘wat’ de

tussen de lidstaten. Het wederzijds vertrouwen, de mobi-

organisatie moet vaststellen, doen, beheersen en zeker-

liteit van werknemers en lerenden en een leven lang leren

stellen. Daarbij is het bedrijf vrij in ‘hoe’ zij dat invult. Het

worden hiermee bevorderd. Bestaande kwaliteitsbor-

gaat enerzijds om beheersing van processen in de organi-

gingssystemen worden niet vervangen met het referen-

satie, terwijl het anderzijds gaat om de doelmatige reali-

tiekader dat dient als ‘inspiratie’ om de huidige praktijk te

sering van gewenste resultaten of output van processen.

verbeteren.

Kwaliteitscirkel

Het concentreren op de beheersing van het proces komt in de ISO-norm 9001:2008 tot uiting in een model dat

verbetering daarvan en het vaststellen van verbeterdoel-

EQAVET omvat een kwaliteitsborgings- en verbeteringscy-

bekend staat onder de naam ‘Deming-cirkel’ (of ‘PDCA-

stellingen. Tijdens ‘do’ worden geplande verbeteringen

clus van planning, implementatie, evaluatie en herziening

cirkel’). Processen zijn daarin in vier stappen verdeeld:

doorgevoerd in een gecontroleerde proef. Tijdens ‘check’

op zowel systeemniveau (beleid) als op instellingsniveau.

Plan-Do-Check-Act. ‘Plan’ staat voor het kijken naar hui-

wordt het resultaat van de verbetering vergeleken met de

in het Europees beroepsonderwijs- en opleiding.

EQAVET wordt ondersteund door gemeenschappelijke

dige werkzaamheden, het ontwerpen van plannen voor de

oorspronkelijke situatie en getoetst aan de doelstellingen.

Het stimuleert de transparantie van beleidsont-

Tijdens de ‘act’ fase worden processen bijgesteld op basis

wikkelingen op het gebied van de beroepsoplei-

van de gevonden resultaten.

dingen tussen de lidstaten. Het bevordert weder-

Terug naar EQAVET

EQAVET

EQAVET draagt bij aan de kwaliteitsverbetering

zijds vertrouwen, mobiliteit van werknemers en lerenden en een ‘Leven Lang Leren’.

EQAVET is dus een min of meer vergelijkbare kwaliteitscirkel die bijdraagt aan de verbetering in het Europese beroepsonderwijs- en opleiding. Met soortgelijke stappen als in de PDCA-cirkel van het ISO-model. Ook bij EQAVET gaat het om beheersing van processen, niet om het uiteindelijke product.

De waarde van de EQAVET-cirkel

De vraag is hoe ervoor kan worden gezorgd dat de EQAVET kwaliteitscirkel daadwerkelijk waarde krijgt en leidt tot een kwalitatief goed product? Volgens Eqavet.nl moet het gezien worden als inspiratie om de huidige praktijk te verbeteren. Maar blijft het een inspiratiebron? Of moet

14



15

Meerwaarde van internationale samenwerking voor organisaties

er worden gekeken wat er al is in de organisatie is en wat er nog moet gebeuren om de cirkel rond te maken? Veel organisaties beschikken immers al over een kwaliteitszorgsysteem. EQAVET biedt het beroepsonderwijs handvatten om het

Internationaal, internationaler, transnationaal, globaal…

te koppelen aan al aanwezige kwaliteitssystemen. Doel-

De meerwaarde van een internationale stage of werkervaring is inmiddels algemeen bekend én erkend.

stellingen zijn hierin erg belangrijk. Het is de vraag of de

Zowel scholen als bedrijven weten dat een internationale stage voor een andere competentieontwikkeling

EQAVET-cirkel ook een norm, zoals ISO hanteert, zou moeten hebben om binnen het beroepsonderwijs in Europa op een eenduidige manier aan kwaliteit te werken. Er zou-

zorgt dan een nationale stage. Behalve studenten kijkt ook de beroepsbevolking steeds vaker over de grenzen van het eigen land. In gesprek met Rien van der Spek, directeur van M. van der Spek Hoveniers…

den richtlijnen op de verschillende impactniveaus kunnen worden opgesteld; Europees niveau, niveau onderwijssy-

De theorie klopt. Steeds vaker studeren en werken men-

steem, sectoraal niveau, niveau van de school en op indi-

sen een periode in het buitenland. De diversiteit in orga-

vidueel niveau. Of zou de nationale onderwijsinspectie

nisaties neemt hierdoor toe. Voordeel daarvan is dat

hierin kunnen fungeren als onze norm?

het personeelsbestand een bredere groep klanten aanspreekt. Immers, meer mensen kunnen zich identificeren

Kwalitatieve bpv: maak gebruik van ervaring in bedrijven!

Kwaliteitscyclus IBPV

Als wordt gekeken naar de kwaliteit in de Internationale

bestand stimuleert de creativiteit in de organisatie door

Volgt een mbo-student in Nederland zijn stage in een ervaren (erkend)

Beroepspraktijkvorming (IBPV) is te constateren dat het

een grotere variëteit aan competenties, vaardigheden en

leerbedrijf, dan neemt de kans op een succesvolle stage toe.

voor scholen vaak moeilijk is om aan te tonen dat de stage

werken communicatiestijlen in vergelijking met homo-

aan de inspectie-eisen voldoet. ‘Inbreken’ in de internatio-

gene bedrijven.

met (de medewerkers van) de organisatie. En daardoor stijgt de omzet. Een ‘divers’ samengesteld personeels-

Een opleidingsadviseur van Kenniscentrum Handel stemt zijn portefeuil-

nale stage is lastig door afstand, taal en cultuur. De kwa-

le leerbedrijven regelmatig af met mbo-scholen. De school en de oplei-

liteitscyclus EQAVET biedt aanknopingspunten om het

De innovatieve producten en diensten waartoe dit kan lei-

dingsadviseur komen hierdoor tot een gemeenschappelijk gedragen

IBPV-proces te analyseren en optimaliseren.

den, verbeteren de concurrentiepositie en ook het imago

‘groep’ leerbedrijven waarvan de kwaliteit vaststaat.

van het bedrijf. Bovendien wordt het geassocieerd met Het mbo werkt in Nederland al met het bpv-protocol. EQA-

goed werkgeverschap en verantwoord ondernemen. Een

In alle fasen van de bpv (stage; voorbereiding & matching, opleiding in

VET biedt in internationaal partnerschap tussen scholen

bedrijf kán hierdoor aantrekkingskracht uitoefenen op

de bpv-periode en de beoordeling daarvan) gebruiken het leerbedrijf,

en bedrijven de mogelijkheid om de kwaliteitscirkel geza-

(jonge) mensen die een baan zoeken. Op zijn beurt leidt

de student, de school en Kenniscentrum Handel het bpv-protocol. Dat

menlijk te doorlopen. En niet gericht op de individuele

dit weer tot meer keuzemogelijkheden bij de personeels-

maakt voor alle betrokkenen inzichtelijk wie in de verschillende fasen

leerling en zijn/haar resultaten, maar het bpv-proces.

selectie. Tot zo ver de theorie.

De Europese aanbevelingen EQF, ECVET en EQAVET staan

Maakt onbekend ook onbemind?

van de bpv, welke verantwoordelijkheid heeft. Het protocol is zo voor iedereen een praktische leidraad voor de bpv.

niet op zichzelf. EQAVET kan leiden, in combinatie met

De meerwaarde van een internationale stagiair is ech-

Na het afronden van de bpv vullen

ECVET, tot een eenvoudiger aantoonbaarheid van de

ter niet erg bekend bij het bedrijfsleven en internatio-

student,

praktijkopleider en prak-

behaalde competenties. Dat kan op zich weer leiden tot

nale samenwerkingsverbanden zijn geen ‘fenomeen’. Het

tijkbegeleider een (digitaal) evalua-

een toename van het aantal internationale stages. Het

begeleiden van medewerkers met internationale ervaring

tieformulier in. Met de resultaten van

werken in een partnerschap met kwalitatief goede organi-

kost tijd en geld. Wat vaak vergeten wordt, is dat het ook

de evaluatie kunnen bpv-processen

saties leidt uiteindelijk tot kwalitatief goede stages.

iets kan opleveren voor een organisatie. We toetsen het

worden verbeterd, ook weer bij alle

bovenstaande bij Rien van der Spek, directeur van het

betrokkenen. De kwaliteit neemt

Maar ook hierin moet vooropstaan ‘wat’ de school moet

innovatieve hoveniersbedrijf M. van der Spek uit Benthui-

daardoor toe bij de betrokkenen,

vaststellen, doen, beheersen en zeker stellen. De school

zen, sinds 2007 actief op de Europese markt.

waarmee de kwaliteitscirkel ‘rond’ is.

is vrij in ‘hoe’ zij dat invult. De Kwaliteitscyclus IBPV richt zich daarbij op het functioneren en dus de kwaliteit van

‘We waren betrokken bij het Europese gesubsidieerde pro-

Theo Heintjes

de partnerschappen. Duurzaamheid wordt daardoor gega-

ject EQUFAS dat aanleiding vormde tot een vervolgproject

directeur WEB taken KCH

randeerd.

dat het Yebisu-project heet’, vertelt Rien. ‘Op de slotconferentie in Estland werd me duidelijk dat het onderwijs in

16



17

hoge mate bepaalt wat een startende medewerker in een

Yebisu project

bedrijf moet kennen en kunnen. Ik vond dat veel te weinig gericht op de aansluiting op de huidige en toekomstige markt. Het onderwijs richt zich volgens mij te veel op vak-

Yebisu is een door Leonardo da Vinci gefi-

inhoudelijke kennis in plaats van op breed ontwikkelde

nancierd project en onder project coördinatie

vaardigheden als sociale vaardigheden, communicatie en

van Andre Huigens namens het Wellantcollege

interpretatievaardigheden. Als je beschikt over die vaar-

werken verschillende bedrijven en scholen in het

digheden, is het niet zo moeilijk meer om je vakinhoude-

Yebisu-project samen om buitenschoolse kennis

lijke kennis eigen te maken. Deze vaardigheden leer je in

en vaardigheden van een werknemer meetbaar te

de praktijk, niet uit de boeken. Dát is wat we nodig hebben

maken. Om zich te ontwikkelen hebben bedrijven

in het hoveniers vak.’ Het Yebisu-project is erop gericht om

de juiste kennis en vaardigheden nodig. Dat ‘zit’

zicht te krijgen op het zichtbaar maken van het ‘informele

in mensen. Door vast te stellen wat medewerkers

leerproces’ dat medewerkers doormaken. Dat gebeurt

kunnen en door dit te combineren met de groei-

onder andere door het gebruik van EQF.

visie van het bedrijf, is duidelijk welke kennis en vaardigheden verder moeten worden ontwikkeld

De internationale samenwerking in de Europese projecten legde Van der Spek geen windeieren. ‘Het leverde ons twee

Het Yesibu-project mondde uit in een tastbaar

concrete zaken op. Je verbreedt je markt én je vergaart er

meetinstrument en een uitwisseling tussen

veel kennis mee. Dat levert ons direct en indirect geld op.’

bedrijven en scholen op Europese schaal. Het Yebisu project is gesubsidieerd door het Leonardo

Marktverbreding

da Vinci, als onderdeel van het Leven Lang Leren programma.

Van der Spek vervolgt: ‘De zoon van directeur van een Frans hoveniersbedrijf liep stage bij ons. De verschillen

Van der Spek Hoveniers

tussen de bedrijven vielen hem direct op. Wij richten ons

Door het Europese project is van der Spek zich gaan ver-

bij aanbestedingen, vanuit een commerciële doelstelling,

diepen in verschillende niveaus van werknemers, het EQF-

ook op het onderhoud van het project. Het Franse bedrijf

niveau. ‘Met dit EQF-niveau wordt intern bekeken ‘waar’

M. van der Spek Hoveniers is een hoveniersbedrijf geves-

De voordelen voor bedrijven met internationaal georiën-

leert hierbij van ons. Aan de andere kant vroeg het bedrijf

een werknemer staat en wat een project voor werknemers

tigd in Benthuizen. Het bedrijf heeft ruim 35 jaar erva-

teerde medewerkers:

ons om medewerkers te leveren om ‘daar’ te helpen met

nodig heeft. Vaak wordt gehamerd op het feit dat een

ring in het vakgebied. Dat betreft bijvoorbeeld het ont-

- Stagiaires uit een ander land spreken de taal en

werkzaamheden. Extra werk voor ons dus.’

hoog niveau van werknemers belangrijk is voor het suc-

werpen van tuinen en het onderhoud ervan. Maar ook

begrijpen de cultuur van dát land. Een bedrijf kan zo

Van der Spek is overtuigd van de meerwaarde van de inter-

ces van een onderneming. Wij ervaren juist dat je de juiste

aanleg van kinderspeelplaatsen en de inspectie daarop,

leren over het land waarmee zaken wordt gedaan.

nationale projecten. ‘Door internationale samenwerking

mensen op de juiste plek moet hebben. Voor sommige

terreininrichting of buitenruimtes, vijvers, bestratingen

- Een stagiair uit een andere cultuur benadert projecten

zijn wij materiaal gaan leveren aan het buitenland. We

klussen is een EQF-niveau 1/2 voldoende. Kostentechnisch

en rioleringen. Het bedrijf verzorgt alle denkbare hove-

anders. Dat kan voor een team een waardevolle aan-

leveren onder meer aan Finnen om zogenaamde ‘groene

is dat interessanter voor ons. We werken nu bijvoorbeeld

niersactiviteiten.

vulling zijn.

daken’ te maken.’ Ook de hovenierssector wordt echter

veel samen met SW-bedrijven.’ Van der Spek vervolgt:

- Voor uitbreiding van het werkgebied, biedt een sta-

getroffen door de gevolgen van de crisis. ‘Door krapte in

‘Interessant om te zien is dat Duitsland alleen werkt met

giair uit dat gebied een uitkomst op het terrein van

de markt worden grenzen verlegd. Onze Duitse partner

EQF-niveau 4/5. Zelfs voor het vegen van de straat en

der Spek zich sinds enkele jaren ook op de buitenlandse

marktonderzoek en het opbouwen van een netwerk.

heeft juist 30% meer groei. Het leidt ertoe dat wij kunnen

schoffelwerkzaamheden. Discussie hierover geeft beiden

markt. Door buitenlandse samenwerkingsverbanden ver-

- De stagiair die op een vestiging in Nederland wordt

besluiten om te verbreden naar Duitsland.’

interessante informatie.’

groot het bedrijf zijn markt en wordt ondernemen buiten

opgeleid, kán na zijn opleiding gaan werken in een

de landsgrenzen makkelijker.

vestiging in het buitenland, mét de kennis en erva-

Vanwege het innovatieve bedrijfskarakter richt Van

ring van de stage in Nederland.

Kennis

‘Kennis is macht’ is ook in de hovenierssector van toepas-

Van der Spek raakte in 2007 betrokken bij het Euro-

- Het oplossen van personeelstekort. Op korte termijn

sing. Wie vernieuwend is, heeft de markt. Meedenken

pese project ‘EQUFAS’ (www.equfas.com). Dat was het

is een internationale stagiair een aanvulling op het

met opdrachtgevers in termen van onderhoud en duur-

begin van internationale samenwerking met diverse

personeel. Op lange(re) termijn kunnen internationa-

zaamheid is van groot belang. ‘In en buiten Europa kun-

Europese landen. Equfas ging later over in het Yebisu-

le stagiaires ook blijven werken waardoor eventueel

nen we veel van elkaar leren. Zo komen Hongaren hier

project.

personeelstekort kan worden opgelost.

bijvoorbeeld kijken naar wat er gebeurt. In de gesprekken

internationaal die daaruit voortvloeien leer je veel van elkaar.’

18



19

EQF: implementeren of toepassen? Wat is EQF?

Europees kwalificatiekader

Het EQF is een ‘referentiekader’ waarin kwalificaties uit Europa worden ondergebracht in acht niveaus. De basis daarvoor vormt de complexiteit van de taken en de inzichten die met de kwalificatie verbonden zijn. Niveau 1 begint met de kwalificaties in het voortgezet onderwijs (vmbo basisberoepsgericht); niveau 8 is het hoogst bereikbare niveau. Dat niveau is vergelijkbaar met een doctoraat of daarmee gelijkgestelde kwalificatie. De niveaus worden bepaald op basis van leerresultaten (learning outcomes) die zijn beschreven in termen van kennis (wat je weet), vaardigheden (wat je kunt) en competenties (in de context van

Als een soort ‘Google translator’ kan het Europese kwalificatie raamwerk

Het Nederlandse kwalificatiekader biedt de mogelijkheid

vorming of aanpassing nooit voorop heeft gestaan bij

EQF wordt competentie in termen van verant-

(EQF) helpen bij internationale communicatie over nationale onderwijssy-

om niveaus van kwalificaties met elkaar te vergelijken. Dat

de ontwikkeling ervan. Met andere woorden: het is geen

woordelijkheid en zelfstandigheid beschreven).

kan doordat alle bestaande kwalificaties in Nederland in

herziening van ons onderwijsstelsel. Dat lijkt natuurlijk

Het gaat daarbij om de uitkomst van een leer-

het kader zijn opgenomen en systematisch zijn geordend

ook niet nodig, want alle Europese principes als leeruit-

proces en het staat los van lesinhoud of leerplan.

van basiseducatie niveau 1 tot en met het doctoraal. In

komsten en units, worden min of meer gehanteerd in ons

De bedoeling is dat iedere deelnemende lidstaat

principe is het NLQF een ‘open systeem’; dat houdt in dat

onderwijssysteem.

alle eigen kwalificatie- of diplomaniveaus én alle

stemen. Door te spreken over de leerresultaten van kwalificaties in termen van kennis, vaardigheden en competenties wordt eenduidigheid gecreëerd. Verschillende kwalificatiesystemen in het onderwijs wor-

het ruimte biedt voor non-formele kwalificaties. Maar

vormen van onderwijs kan aanduiden aan de hand

den op Europees niveau transparant en vergelijkbaar.

welke doelstellingen streeft Nederland met de ontwikke-

van deze niveaus. Niet alleen worden daarmee for-

Mobiliteit in het onderwijs én de arbeidsmarkt wordt

ling van het NLQF na?

meel onderwijs, maar ook non-formeel en informeel verworven competenties meegenomen.

daardoor vereenvoudigd en het bevordert gelijke kansen in de (kennis)maatschappij.

In het referentierapport dat Nederland schreef ter onderbouwing van het NLQF, is aangeven dat het NLQF de trans-

EQF is een nieuwe stap naar transparante kwa-

Landen ontwikkelen onderwijsbreed een nationaal kwa-

parantie verhoogt in de wereld van opleiding en training in

lificaties in Europa, naar het beter zichtbaar en

lificatie kader (NQF) om een goede koppeling te kunnen

Nederland. Het plaatsen van het hele Nederlandse onder-

vergelijkbaar maken van diploma’s en certifica-

maken met het Europese kwalificatie raamwerk. Zo wordt

wijssysteem in één perspectief is uniek voor ons land. Het

ten. Hiermee zouden een leven lang leren, gelijke

de overbrugging van een nationaal kader naar een Euro-

NLQF geeft inzicht en het laat ons zien hoe het onderwijs

kansen in de kennismaatschappij en de verdere

pees kader als het ware verkleind. Een gezamenlijke aan-

zich tot elkaar verhoudt. Het vergroot daarmee het begrip

integratie van de Europese arbeidsmarkt worden

pak of methodiek over de manier waarop nationale kwali-

over de waarde van formele en non formele kwalificaties

bevorderd. Dit met in achtneming van de ver-

ficatiesystemen (via een nationaal kwalificatiekader) aan

in Nederland én Europa. Ook geeft het inzicht in de ver-

het Europese kwalificatie raamwerk worden gekoppeld,

schillende leerroutes waarmee het tevens een ‘Leven Lang

bestaat nog niet. Sommige landen werken een kwalifica-

Leren’ stimuleert. Verder is het een goed uitgangspunt

Ondanks dat het EQF, het NLQF en de Nederlandse mbo

Het EQF past binnen de ontwikkelingen die in

tieraamwerk uit per onderwijsvorm, maar de meeste lan-

voor communicatie tussen het onderwijs en de arbeids-

kwalificaties min of meer zijn beschreven in termen van

Bologna in gang zijn gezet. Het EQF betrekt naast

den kiezen voor een overkoepelend raamwerk waarin alle

markt.

leeruitkomsten, zijn ze niet één op één vergelijkbaar. Reden

het hoger onderwijs ook beroepsonderwijs, vol-

hiervoor is dat ze verschillende indelingscriteria gebruiken.

wasseneducatie en de werkcontext in het raam-

Met de transparantie zit het met ons NLQF dus wel goed.

Binnen EQF wordt gebruikgemaakt van de categorieën

werk van ‘een leven lang leren’. Het EQF verbindt

Toch roept het NLQF vragen op. Want als we in Nederland

Kennis, Vaardigheden en Competenties (KSC’s) om leeruit-

nationale kwalificatiesystemen en kaders van

Ook Nederland werkte hard aan het ordenen van zijn nati-

‘ja’ zeggen tegen het EQF hoe kan dan mobiliteit mak-

komsten te beschrijven. NLQF hanteert ‘Context’ als vierde

deelnemende Europese landen met elkaar doordat

onale kwalificaties. Daarna zijn ze nauwkeurig in een over-

kelijker worden gemaakt met ons NLQF? Het is immers

categorie. Hierin wordt aangegeven in welke omgeving

het kwalificaties qua niveau vergelijkbaar maakt.

koepelend raamwerk geplaatst, het zogenaamde NLQF.

‘slechts’ een beschrijvend kader. Dat betekent dat enige

de leerresultaten zijn verworven. Daarnaast is de definitie

kwalificaties op alle niveaus vervat kunnen worden.

NLQF

20


Eén op één vergelijkbaar?


scheidenheid aan nationale onderwijsstelsels.

21

Ondernemende ondernemers/ werknemers gezocht m/v Europa kent veel uitdagingen op het gebied van werkgelegenheid. Als het aan ‘Europa’ ligt worden we allemaal ondernemers die iedereen aan het werk helpen én houden. Ondernemers zijn de drijvende kracht van het succes van de markteconomie: initiatieven van ondernemers zorgen voor een verhoging van productiviteit. Meer ondernemers en ondernemingen leiden tot verhoging van de concurrentiedruk. Ondernemingen worden daardoor gedwongen tot efficiëntie en innovatie. De concurrentiekracht van de economie neemt daarmee toe. Consumenten profiteren daarvan doordat er een ruimere

Common grounds for referencing NQF en SQF to EQF

Het EQF kent acht niveaus waarin de kwalificaties kun-

keuze is en lagere prijzen. Individuen moeten echter niet

nen worden ondergebracht. Het NLQF kent naast de acht

alleen kansen zien, maar deze ook grijpen om tot (nieuwe)

niveaus echter ook een instroomniveau. Op dit niveau

ondernemersinitiatieven te komen. En dat gaat verder dan

In het project ‘Common grounds for referencing NQF’s en SQF’s to EQF’

wordt de basiseducatie geschaald. De leerresultaten van

individuen die eigen baas willen zijn.

is gewerkt aan de ontwikkeling van een gemeenschappelijke methodiek

basiseducatie niveau 1 liggen onder het niveau van het

(‘employability grid’) waarbij leerresultaten van kwalificaties worden

EQF niveau 1. Dit komt omdat er op dit niveau geen han-

Onder werknemers is ondernemerschap ook belangrijk. Zij

beschreven in termen van de bekwaamheden die nodig zijn om werk-

delingen in de praktijk worden uitgevoerd. Leerresultaten

hebben vaak een scherpe blik op de concurrentie. Op som-

processen uit te voeren.

kunnen daarom niet aan het EQF niveau 1 worden gekop-

mige punten zijn ze zelfs bereid om méér risico’s te nemen.

peld. Samen met het instroomniveau kent het NLQF negen

Met hun eigen ondernemerschap/ondernemend werk-

niveaus.

nemer zijn, kunnen zij een organisatie een grote dienst

Deze methodiek moet zowel te gebruiken zijn voor de beoordeling van kwalificaties als voor de evaluatie van het raamwerk waartoe de kwali-

bewijzen (I.Dijkman & W. Oedit Doebe, 2009, ‘Succesvol

ficatie behoort. Het test in hoeverre de beschrijvingen van raamwerken

Het NLQF kent overigens ook een extra toevoeging op

ondernemend zijn’, afstudeerscriptie Economische Weten-

en kwalificaties duidelijk maken wat de leeruitkomsten van kwalifica-

niveau 4. Het zogenaamde 4+ niveau. Het VWO krijgt daar-

schappen en Econometrie).

tieprocessen zijn in termen van vereisten

op, met een doorstroomrecht naar de universiteit (Bache-

van werkprocessen. Het ondersteunt de

lor level 6), een speciaal plaatsje. Daarnaast is de discussie

Europese arbeidsmarktmobiliteit.

omtrent mbo-kwalificaties die al dan niet voldoen aan de

Volgens (demissionair) minister Maxime Verhagen voltrok

descriptoren van level 5. Dit is een interessante discussie,

zich in Nederland een ware ondernemerschapsrevolutie.

want begint het Hoger Onderwijs op level 5 of level 6? In

Eén op de acht Nederlanders verdient zijn of haar geld als

van Kennis, Vaardigheden en Competentie en de manier

Europa zijn de meningen hierover verdeeld en dat zal er

ondernemer. Sinds kort staat Nederland daarmee te boek

waarop ze in leeruitkomsten worden beschreven, aange-

ongetwijfeld voor zorgen dat rondom EQF level 5 in Europa

als Europees Kampioen ondernemerschap, met het hoog-

past aan de Nederlandse situatie. Het meest opvallend is

die transparantie nog niet de transparantie wordt bereikt

ste percentage ondernemers in de volwassen bevolking en

dit bij de categorie Vaardigheden. Deze categorie valt uit-

die gewenst is.

een grote aanwas van nieuwe ondernemingen.

Terug naar de kop

De reden hiervan is echter niet altijd positief. De krapte op

Het brengt ons terug naar de titel van dit artikel: EQF

de arbeidsmarkt ‘dwingt’ mensen dan ook om zelfstandig

- kennis te reproduceren, analyseren, integreren, eva-

implementeren of toepassen? Het laatstgenoemde lijkt

ondernemer te worden. Zo ‘doet’ een groep het zelfstan-

lueren, combineren en toe te passen in een beroep of

het meest voor de hand liggen gelet op het eigen karakter

dig ondernemerschap ‘erbij’. Er zijn huisvrouwen die een

kennisdomein;

van het NLQF. Omdat het hoger onderwijs al jaren een ste-

webwinkel beginnen; een vorm van werken die makke-

- problemen te her- of onderkennen en op te lossen;

vige ‘vriendschap’ met Europa onderhoud door de Dublin

lijk is te combineren met de zorg voor de kinderen en het

- zich te kunnen ontwikkelen, zelfstandig of met bege-

Descriptoren, heeft vooral het mbo groot belang bij een

huishouden. Ook veel ouderen benutten hun kennis door

valide positionering in het NLQF. Dus blijft implemente-

zich na hun pensionering aan te bieden als bijvoorbeeld

ren het doel. In dat geval kunnen ook mbo-studenten en

consultant.

een in cognitieve en praktische vermogens om binnen een gegeven context:

leiding; - informatie te verkrijgen, verzamelen, verwerken, com-

EQF

bineren, analyseren en beoordelen;

- te communiceren op basis van de in de context geldende omgangsregels.

22

Ambitieuze vacature: ondernemerschap

mbo-gediplomeerden door het vertaalsysteem ‘straks’ in de goede bak worden gesorteerd en een diploma hebben

De laatste vormen van zelfstandig ondernemerschap blij-

met het juiste EQF niveau.

ken vaak niet bestendig. Vaak houdt hun onderneming



23

ondernemend zijn’ is gekeken naar de essentiële kenmerken voor de ondernemer en de ondernemende werknemer. Het vraagt creativiteit, zelfvertrouwen om beslissingen te

Examinering van ondernemerschapsvaardigheden

nemen en activiteiten te initiëren en om inzicht in bedrijfs-

Waar ondernemerschapsonderwijs begint met goede docenten, eindigt

matige processen. Daarnaast vraagt het ook om een

het met goede examens die recht doen aan wat leerlingen eerder heb-

flinke dosis communicatieve vaardigheden om aan rela-

ben geleerd en ervaren. Examens die ervoor zorgen dat elk certificaat

ties te bouwen, om relaties te kunnen overtuigen en om

een herkenbare en erkende waarde heeft voor de buitenwereld en de

die op een juiste manier te kunnen beïnvloeden. Kortom,

leerlingen zelf.

het is een profiel waarvan de ambities afspatten. Maar of iemand succesvol is met ondernemerschap hangt niet

KCH Examens ontwierp een examenmix gebaseerd op de zeven werk-

alleen van talent af, maar ook van opleiding en scholing.

processen van de CE Ondernemerschap. In de examens is er ruimte voor

Jong gedaan is oud geleerd

‘creëren’ (bijvoorbeeld door het maken van een ondernemingsplan), ruimte voor simulaties, maar ook voor kennis door theorietoetsen.

Mensen zijn van nature ondernemend en bezitten het ver-

CE Ondernemerschap De CE Ondernemerschap beschrijft het ondernemerschap dat iemand

mogen om invulling te geven aan hun leven. Dat begint

Bij het ontwerpen van de examenmix stonden drie zaken centraal:

vroeg als de (ondernemende) baby met zijn nieuwsgierig-

- de examens moeten geschikt zijn voor elk beroep: van artiest tot

heid de wereld gaat ontdekken. Of denk aan de onderne-

bouwvakker;

nodig heeft om een eigen onderneming te kunnen starten en te runnen.

binnen vijf jaar op te bestaan. Voorzichtig kan worden

mertjes in spe die speelgoed verkopen op de vrijmarkt. Maar

De kwaliteiten, kennis en kunde vormen de basis van een onderwijspro-

geconcludeerd dat de reden hiervoor is dat zij het ‘er maar

over het algemeen zijn het wíllen presteren (winnen) en het

gramma voor met name mbo-deelnemers.

bij doen’. Dat is geen goede basis om het zelfstandig

hebben van een positieve houding ten opzichte van onder-

- iedereen die een mbo-niveau 3 opleiding heeft afrondt moet de examens

ondernemerschap tot een succes te maken. Terugkomend

nemerschap geen natuurlijke karaktertrekken. Die trekken

kunnen maken. Het niveau wordt dan ook omschreven als ‘niveau 3+’.

De CE Ondernemerschap is een onderdeel van de landelijke (mbo-)kwa-

op ‘Nederland als Europees kampioen ondernemerschap’,

voor ondernemerschap kunnen wel – vooral op jonge leef-

lificatiestructuur en is door alle onderwijsinstellingen in alle sectoren te

scoort ons land in termen van jonge, innovatieve bedrijven

tijd – worden ontwikkeld. Niet alleen is daarvoor professio-

gebruiken. Al vanaf afgelopen schooljaar (2011-2012) kunnen onderwijs-

die groeien slechts middelmatig. Juist dát geeft proble-

neel beroepsonderwijs nodig, maar ook al primair en secun-

instellingen deze ‘plus’ aanbieden én erkennen.

men voor de toekomst. Innovatie en groei zijn immers de

dair onderwijs dat daarop is ingericht. Juist bij leerlingen in

brandstof voor werkgelegenheid en welvaart.

deze leeftijdscategorie kan het ‘eigen’ ondernemerschap

gevoel, samenwerken en zaken oppakken. Op jonge leeftijd

worden ontdekt en ontwikkeld. Dit ‘ondernemerschapson-

ondervinden leerlingen vooral het plezier van nieuwe din-

derwijs’ moet dan zijn gericht op creativiteit, commercieel

gen doen en zelf verantwoordelijk zijn. En inzicht in eigen

De CE Ondernemerschap bestaat uit zeven werkprocessen, uitgewerkt

- de examens moeten zo dicht mogelijk staan bij wat een beginnend ondernemer paraat moet hebben;

Meer informatie? Kijk dan eens op www.kchexamens.nl.

in competenties, kennis en vaardigheden. Het is dus geen volledige

‘Ondernemerschap’ is dus niet eenvoudig. Of het nu gaat

beroepsopleiding, maar een ‘plus’ met arbeidsmarktrelevantie. De deel-

om een eigen onderneming of om ondernemend zijn in

kunnen: ‘wat kan ik goed, wat vind ik leuk en wat vind ik

nemers met de CE Ondernemerschap op zak hebben zeker een streepje

het eigen werk. In eerdergenoemd onderzoek ‘Succesvol

moeilijk?’ Verdere uitbreiding van ondernemerschapson-

voor op de arbeidsmarkt!

derwijs lijkt dus nuttig om ondernemerschap te stimuleren.

De werkprocessen die in de CE Ondernemerschap zijn uitgewerkt zijn:

Rolmodellen?

- bepaalt het (toekomst)beeld van de onderneming;

Goed ondernemerschapsonderwijs begint met goede

- geeft de onderneming vorm;

docenten. Het lijkt een cliché, maar leerlingen hebben

- regelt het financiële gedeelte (van het opstarten) van de onderne-

veelal een rolmodel nodig om buiten hun ‘comfortzone’

ming;

te kijken en te ontdekken. Een docent vervult deze rol

- bewaakt de financiële positie van de onderneming;

vaak: hij of zij staat dicht bij de leerling en ziet zijn groei

- positioneert en/of innoveert de onderneming;

en mogelijkheden. Alleen ontbreekt het docenten nog wel

- koopt in voor de onderneming (producten en/of diensten);

eens aan ‘eigen ondernemerschap’. Hoe creatief zijn zij in

- verwerft opdrachten/klanten, stelt offertes op en/of onderhandelt.

hun vakgebied, nemen ze soms risico’s, beginnen ze iets nieuws en hoe brengen ze dit over aan leerlingen? Het eigen innovatief vermogen vergroten is lastig, laat staan als je een ander wilt helpen om dit verder te ontwikkelen. Met trainingen, eventueel ook verzorgd door KCH, worden handvatten gegeven om ‘een ondernemende docent’ te worden. Ondernemend of ondernemer ben je niet immers niet ‘zo maar’!

24



25

KCH International KCH International initieert en participeert in internationale projecten die in de lijn liggen van de wettelijke taken van Kenniscentrum Handel. Verder dienen de projecten een meerwaarde te bieden voor de organisatie en de doelgroepen. Samenwerking met instituten en organisaties in Europa staat daarbij centraal. Zo leren

Netwerken is de sleutel! In de artikelen in dit magazine komt het belang van het bestaan van netwerken en partnerschappen duidelijk naar voren, bijvoorbeeld in het artikel ‘1+1=3’. Het is een effectieve manier van werken die ons Europees veel oplevert. Volgens het spreekwoordelijke samen sterk staan, kunnen ‘netwerken’ vanuit een strategisch oogpunt grote invloed uitoefenen.

we van elkaar over behoeften op de internationale arbeidsmarkt en wordt kennis verspreid binnen de verschillende (Europese) onderwijssystemen. Belangrijke ankers voor KCH International zijn de Europese aanbevelingen voor Europese instrumenten als EQF, ECVET en EQAVET, Europe 2020, ‘Declaration of Bruges’ in EVTA verband en de nationale implementatietrajecten als NLQF. Door samenwerking met scholen, instellingen en organisaties in binnen- en buitenland biedt KCH International deelnemers in het beroepsonderwijs de mogelijkheid om (een deel van) hun opleiding te volgen in buitenlandse leerbedrijven. KCH International streeft naar partnerships en het benutten van een in 2013 op te leveren mobiliteitsportal voor de Handel en MITT in samenhang met Nederlandse instrumenten als Stagemarkt.

Maar het gaat verder. Strategisch gezien kan het werken

Bij ECVET is dat hetzelfde. Het zou een perfect commu-

met netwerken veel betekenen. Europa kan men zien als

nicatiemiddel zijn om te gebruiken binnen een netwerk.

een netwerk dat zich sterk maakt in de wereldeconomie.

Júist binnen een netwerk. Bij ECVET wordt er gekeken

Commercieel gezien is dit een interessante manier van

naar overeenkomstige leeruitkomsten die te vertalen zijn

Rob van Wezel

werken. Kijkend naar Hoveniersbedrijf M. van der Spek,

naar de eigen context van een student of werkende. Het is

Manager KCH International

Hans Diemel

zien we dat er geld kan worden verdiend met het werken

echter (nog) onmogelijk om voor alle kwalificaties en voor

[email protected]

Consultant IBPV

in een (Europees) netwerk.

alle landen te streven naar een gedeeld profiel met leer-

ECVET, EQF

[email protected]

Team KCH International

IBPV

uitkomsten. Als het gaat over kwaliteit van internationale stages zien we dat de kwaliteitscyclus EQAVET (wat betreft interna-

Zonder gedeeld profiel is er veel werk te doen voor de indi-

tionale stages) alleen werkt door een goed partnerschap.

viduele student of werknemer om de vertaalslag te maken

Het gaat hierin om vertrouwen in begeleiding en toetsing

van de ene context naar de andere context. Immers, de

van de stages. Voor dat vertrouwen is een partnerschap

kwalificatie in het eigen land én in het stageland moeten

een goede basis.

eerst naar Knowledge, Skills en Competences worden ver-

Elena Hage

Onderwijskundig medewerker

taald. Vervolgens moet er worden gekeken naar de over-


[email protected]

EQF en NLQF zijn voorbeelden van instrumenten waardoor

eenkomsten hierin; het gedeelde profiel. In netwerken

[email protected]

projectleider EU-Move2 & IBPV

een netwerk kans van slagen hebben. Het gaat hierbij

waar gedeelde profielen zijn ontwikkeld, wordt dit een-

projectleider EUR-fashion

om referentiekaders die Europees en nationaal zijn vast-

voudiger. Voor een student en werknemer kan direct wor-

gesteld. Door via EQF en NLQF te communiceren wordt er

den vergeleken met de al vertaalde competenties (naar

vertrouwen gekweekt als basis voor een goed netwerk.

KSC’s) uit het eigen land naar het gedeelde profiel. Het

Monique Jordense

meenemen van leerervaringen van het buitenland naar

Renate Brouwer

de eigen context (school, arbeidsplaats) wordt zo een stuk

Secretaresse KCH International

makkelijker!

[email protected] Projectondersteuning

Doordat ieder land zijn onderwijssysteem nationaal regelt

Jeannette Jansen

en er hiervoor nog weinig Europese regelgeving is vastge-


steld, is ‘vertrouwen’ de basis. Het is daarom belangrijk om

[email protected]

te blijven investeren in Europa en – op deze manier – ook in

projectleider Inside-Out

Europa in Nederland. Vertrouwen is de basis voor Europese samenwerking en vertrouwen kan worden gecreëerd door te werken met partners; een netwerk. Netwerken is dus de sleutel voor succes!

26




27

Horapark 2 • Postbus 7001 • NL-6710 CB Ede • T +31 (0)318 698 479 • F +31 (0)318 638 572 • E [email protected] • I www.kch.nl

! ! ! nieuw! ! ! nieuw! ! ! nieuw! ! ! nieuw! ! !

e sal oletry e h h t g inail, wdusetherlands n chin N Coa rehtion atiions in the l iona fic li rnat s a u Inte fa ut VET q d o b an n a

Coaching im Großha Einzelhande l, ndel un d in der Modein dustrie Information en über die berufliche

io

mat

Infor

Ve rs

io n:

no ve

m be

Bildung in den Nieder lande

n

Vers ion: Nove mbe r 2011

Internation

11 r 20

ans l, ching d détai Le coatrie dula modens atio us t de s form l’indo s e nces acquises au cours de r g te pé e m d co as sur les Pays-B ations ls aux Inform sionne s profes ur co et

al

no vem ver sio n:

Interna

tional

bre 20 11

Ken jij onze Coachingskaternen al? De coachingskaternen zijn in Nederland een vertrouwd

‘Welke kwalificaties heeft de student en welke activiteiten

hulpmiddel waarmee bedrijven worden geïnformeerd

kan hij/zij in mijn bedrijf uitvoeren?’

over de kwalificaties Handel en MITT.

Ook komen interculturele verschillen in de katernen aan bod. Doel van de katernen is om internationale praktijkopleiders

Sinds januari 2012 zijn de katernen ook beschikbaar voor

te ondersteunen bij het begeleiden van de Nederlandse

internationale leerbedrijven. Ze zijn verkrijgbaar in het Duits,

stagiaires. Daarnaast wordt informatie verstrekt over het

Frans en Engels. In de katernen zijn kwalificatiebeschrijvin-

beroepsonderwijs en de organisatie daarvan in Nederland.

gen te vinden voor de sectoren handel en de MITT en die voor

De praktijkopleider kan zo gebruikmaken van een profiel-

mobiliteit het meest relevant zijn.

schets van de opleiding van de Nederlandse stagiair om de training in kaart te brengen.

De katernen bieden praktijkopleiders in de desbetreffende De coachingskaternen kunnen worden besteld bij KCH Inter-

goed mogelijk Nederlandse studenten kunnen begeleiden.

national of zijn digitaal te downloaden op www.kch.nl.


10 / 2012 / 500

28

landen informatie over beroepsopleidingen waarmee ze zo


GRENZELOOS BEROEPSONDERWIJS EUROPE UNDER CONSTRUCTION MAGAZINE OVER INTERNATIONALE ONTWIKKELINGEN. » Implementeren of toepassen?» Internationale BPV

Recommend Documents