In gesprek met … Greet Caris, pedagogisch begeleider PAV voor het GO!
aanleiding van de verkiezingen is het bijvoor-
Welke onderwijsmethodes gebruiken PAV-leerkrachten om te werken rond de actualiteit?
beeld belangrijk om de leerlingen grafieken,
Er is geen verschil met de
tabellen en schema’s te leren lezen.
werkvormen die ze bij andere
taalvaardige leerlingen hebben, kan dit al in
INTERVIEW
1
de tweede graad geïntegreerd worden. Naar
projecten gebruiken. De pedago-
Welke plaats krijgt de actualiteit in de PAVlessen in het GO!?
gische begeleidingsdienst van
Ik werk als pedagogisch begeleider PAV voor het GO!. Er zijn ongeveer 150 GO!-scholen
Leerkrachten PAV in het GO! werken op een
aan om voornamelijk activerende
waar PAV wordt aangeboden.
projectmatige manier. Sommige leerkrachten
werkvormen te gebruiken wanneer
het GO! moedigt de leraren wel
kiezen ervoor om een actuadag te organi-
er rond de actualiteit wordt gewerkt. In
Hoe begeleid je de leerkrachten?
seren, bijvoorbeeld elke maand tijdens een
sommige scholen spelen ook de nieuwe
Organiseert het GO! permanente nascholingen voor de PAV-leerkrachten?
Begeleiding gebeurt steeds op vraag
vast lesuur, maar meestal wordt de actualiteit
media al een cruciale rol. Een PAV-lokaal
Ja, wij organiseren nascholingen die specifiek
van de school. In de praktijk is dit vaak
in thema’s verwerkt. Voor PAV bestaat geen
is verplicht uitgerust met computers die
gericht zijn op PAV-leerkrachten. Zo bestaat
naar aanleiding van een doorlichting. Dan
handboek, maar sommige uitgeverijen bieden
beschikken over een internetaansluiting.
er een netwerk voor de leerkrachten
komen er vooral vragen rond leerplanre-
wel uitgewerkte thema’s aan.
alisatie, evaluatie, didactisch-materiële
Voor het GO! is het belangrijk dat elke leerling
voorwaarden, ... Het accent in het leerplan
opgroeit tot een mondige burger.1 Werken
PAV – dat aan bod komt in de tweede en derde graad van het BSO – ligt op vaardigheden, en niet op kennis. We proberen de
van de eerste graad. Daarnaast bieden we ondersteuning aan alle leraren die voor
rond de actualiteit is een van de manieren om
Welke link leggen de PAV-leerkrachten van het GO! tussen de actualiteit en wereldburgerschap?
dit te verwezenlijken. Binnen PAV is het vooral
Het opvoeden van de leerlingen tot wereld-
PAV-leerkrachten, daarom pleiten we binnen
een middel om de vaardigheden te trainen.
burgers behoort tot de vakoverschrijdende
het GO! voor een betere continuïteit.
een schoolopdracht, en we zien ook dat veel
aanscherpen. Actuele gebeurtenissen kunnen
PAV wordt enkel in het BSO gegeven. Vormt het niveau van taalvaardigheid een probleem? Hoe gaan de leerkrachten hiermee om?
de aanleiding vormen om aan deze vaardig-
In het BSO bestaan er grote verschillen met
noord-zuidproblematiek, mensenrechten
heden te werken. De vaardigheid kritisch
betrekking tot taalvaardigheid, en dit vormt
en duurzame ontwikkeling aan bod komen.
omgaan met informatie komt expliciet aan
zeker een uitdaging. Het is de taak van de
bod in de derde graad, maar als leerkrachten
leerkrachten om bij elk project de woordenschat van de leerlingen uit te breiden. Leerlingen worden ook aangemoedigd om zaken die ze niet begrijpen, spontaan op te zoeken.
scholen initiatieven opstarten. In de lessen
Interview
vaardigheden bij hun leerlingen kunnen
zowel een grote toe- en uitstroom is van
eindtermen. Het GO! beschouwt dit dus als
leerkrachten dus voornamelijk bij te brengen hoe ze de lees-, schrijf-, spreek- en luister-
het eerst PAV geven. We merken dat er
PAV zijn er projecten waarbij onder andere de
“We merken dat er zowel een grote toe- als uitstroom is van PAV-leerkrachten, daarom pleiten we binnen het GO! voor een betere continuïteit.” 1 Zie PPGO (www.g-o.be/Net_eMagazineHome/Pages/OverGO.aspx?Id=1)
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Wat houdt je job precies in?
27
Aan het woord ... Olympische Spelen. De leerkrachten willen
of films kunnen de leerlingen bijvoorbeeld de
met dit thema dan niet zozeer lesgeven over
verschillende levenswijzen van mensen uit
Het leerplan geeft enkel een zinvolle globale
sport, maar wel de doelen en inhouden met
het heden en het verleden met elkaar verge-
structuur van de leerstof aan, en stelt dus
betrekking tot een gezonde en actieve levens-
lijken. Daarnaast vraagt het leerplan dat de
geen thema’s voorop. De school kan die
stijl op een motiverende manier realiseren.
leerlingen van de tweede graad belangrijke
Welke vragen krijg je zoal van leerkrachten?
zelf kiezen naargelang de actualiteit,
In het leerplan van de tweede graad staat dat
actuele problematieken bondig kunnen
Leerkrachten komen onder andere naar
de behoeften en belangstelling van de
de leerlingen op basis van de actualiteit
omschrijven. Ze krijgen enerzijds de opdracht
mij toe met vragen over het opstellen van
leerlingen. Het gekozen thema wordt dan
en de eigen ervaringen moeten kunnen
om een dossier aan te leggen in verband met
leerlijnen en jaarplannen. Daarnaast kunnen
wel ontwikkeld met het oog op de te bereiken
illustreren dat hun leven is ingebed tussen
de actualiteit, en anderzijds om dat te kaderen
ze bij mij terecht voor ondersteuning bij het
doelen en leerinhouden van het leerplan. Zo
het verleden en de toekomst. Vanuit hun
in het historische referentiekader.
uitwerken van efficiënte werkvormen. Ten
kan er bijvoorbeeld gekozen worden voor
eigen reiservaringen en door middel van
slotte krijg ik ook vragen met betrekking tot
het thema sport naar aanleiding van de
documentaires, informatieve programma’s
INTERVIEW
differentiatie.
PAV wordt enkel in het BSO gegeven. Vormt het niveau van taalvaardigheid een probleem? Hoe gaan PAV-leerkrachten hiermee om?
Hoe begeleid je de leerkrachten?
Taal is onontbeerlijk op school, het is
De leerkrachten worden uitgenodigd voor
immers onlosmakelijk verbonden met leren
de leerplancommissies bij het ontwikkelen
en denken. In alle vakken wordt de inhoud
van nieuwe leerplannen. Daarnaast krijgen ze
overgebracht via taal, daarom moeten de
hulp bij het opstellen van overzichtelijke
vakdoelen en de taalontwikkeling in elk
jaarplannen, die de leerlijnen weergeven
vak samen worden aangepakt. Een te lage
op basis van de leerplandoelstellingen. De
taalvaardigheid kan namelijk het bereiken
bedoeling is dat het echte denk- en werkin-
van de vakdoelen in gevaar brengen. De
strumenten zijn voor de leerkrachten. Wij
didactiek die leerstofdoelen en taaldoelen
begeleiden ook vakgroepen wanneer hier naar
bewust aan elkaar koppelt in alle vakken,
gevraagd wordt.
met de bedoeling leerwinst te boeken, noemt men taalontwikkelend vakonderwijs. PAV speelt een cruciale rol in het taalbeleid dat gericht is op taalontwikkelend vakonderwijs. De lees-, luister-, spreek-, schrijf- en kijkstrategieën worden hier aangeleerd met de OVUR-structuur, een vaste opeenvolging van oriënteren, voorbereiden, uitvoeren en
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Welke plaats krijgt de actualiteit in de PAVlessen bij het OVSG?
Interview
Nathalie Ceulemans, pedagogisch adviseur voor het secundair onderwijs bij het OVSG
28
INTERVIEW reflecteren bij het aanpakken van een taak.
werkvormen hebben leerlingen complexe
Deze leerstrategieën en de OVUR-structuur
sociale vaardigheden nodig, zoals luisteren
zijn echter ook vereist bij de opdrachten in
naar elkaar, een gesprek voeren, leiding
andere vakken.
nemen en aanvaarden, ... De ontwikkeling van
Taalontwikkelend vakonderwijs is contextrijk
deze vaardigheden is steeds het resultaat van
onderwijs vol interactie en met taalsteun.
een opgebouwd leerproces.
“Een continu aanpassingsvermogen en een levenshouding die gericht is op levenslang leren, zijn een noodzaak bij het werken rond de actualiteit.”
Er staan drie basisprincipes centraal. Ten
tweede zorgt het scheppen van interactie-
Welke link leggen de PAV-leerkrachten van het OVSG tussen de actualiteit en wereldburgerschap?
mogelijkheden ervoor dat er meer natuurlijke
Het bijbrengen van burgerzin is een
gesprekken in school- en vaktaal plaats-
onderdeel van de PAV-leerplannen bij het
vinden. Als laatste geeft taalontwikkelend
OVSG. De leerlingen verwerken de inhouden
vakonderwijs taalsteun aan de twee vorige
als een geheel, zoals ze ook de realiteit van
leerbevorderende principes. Om dit te kunnen
het leven als een geheel ervaren. Daarom is
realiseren houdt de leerkracht rekening met
het leerpakket gericht op het dagelijkse leven
de doelstellingen functionele taalvaardigheid
van de leerlingen. Op die manier verhoogt
die in het PAV-leerplan zijn opgenomen.
hun interesse en inzicht in de mens en de
eerste plaatst een rijk taalaanbod nieuwe leerstof in bekende en bredere contexten. Ten
maatschappij, zodat ze kunnen uitgroeien
Van welke pedagogische methodieken maken PAV-leerkrachten voornamelijk gebruik om rond de actualiteit te werken?
tot mondige en geëngageerde deelnemers
De leerlingen moeten de kans krijgen om
seerd die gelinkt worden aan wereldburger-
op een actieve en zelfstandige manier te
schap.
aan de samenleving. In de derde graad worden vaardigheidsdoelstellingen gereali-
Dit veronderstelt het verwerven van vaardig-
Is er binnen het OVSG permanente vorming voor de PAV-leerkrachten?
via zelfstandig werken, naar zelfstandig
Centraal in de basisvorming van het BSO
heden en attitudes, met de bedoeling de
We organiseren in samenwerking met het
leren. Leren is bovendien een sociaal proces,
staat de bekommernis om de leerlingen te
leerlingen psychisch weerbaar en sociaal
POV een intervisie voor PAV-verantwoor-
aangezien de opgedane kennis en ervaring
begeleiden in hun individuele persoonlijkheids-
vaardig te maken, en hen op die manier
delijken. Daarnaast bestaat er, eveneens in
getoetst worden aan anderen. Leerlingen
ontwikkeling en in hun sociale vorming. De
voor te bereiden op de maatschappij van
samenwerking met het POV, een netwerk
moeten trouwens goed kunnen samen-
bedoeling is dat de leerlingen op die manier
morgen. Daarom is het werken met de actua-
voor de PAV-leerkrachten. Op aanvraag
werken. Didactisch betekent dit dat de
zowel in de context van hun persoonlijke
liteit belangrijk. Een continu aanpassingsver-
organiseren we ook vormingen.
leraren geregeld groepswerken inplannen.
leven, als in het kader van hun deelname aan
mogen en een levenshouding die gericht is op
Om te kunnen participeren aan deze actieve
het maatschappelijke leven, adequaat en
levenslang leren is een noodzaak.
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Wat vindt het OVSG belangrijk aan werken rond de actualiteit?
zelfredzaam kunnen optreden en handelen.
tiviteiten en werkvormen: van zelf werken,
naar zelfstandigheid inbouwen in de leerac-
Interview
kunnen leren. De leerkracht kan die groei
29
Het gedacht van ... Karine De Gendt, begeleider ICT-integratie in het vakgebied PAV voor het POV en leerkracht PAV in PITO Stabroek Op welke manier begeleid je de leerkrachten?
opmerkelijk nieuwsfeit kan hiervan
Het POV begeleidt de leerkrachten niet
de aanleiding zijn. Zo kan een net
vakgebonden, maar via netwerking. Er zijn
opgedoken bacterie gelinkt worden
vier netwerken waarbij PAV-leerkrachten zich
aan het thema voeding.
Kan je wat meer vertellen over je twee jobs?
kunnen aansluiten: twee groepen voor het
In mijn eigen lessen laat ik de
Enerzijds werk ik als begeleider ICT-integratie
beroepssecundair onderwijs, een groep voor
leerlingen onder andere een
voor leerkrachten. Eind 2011 kreeg ik de
het deeltijds beroepssecundair onderwijs en
nieuwsuitzending bekijken,
opdracht om ICT te integreren in de lessen
een virtueel netwerk. Ik breng, samen met
organiseer ik een actua-quiz of
PAV. Hiervoor werk ik samen met het GO! en
mijn collega Maggy Dekens, de leerkrachten
geef ik de opdracht om een prikbord te
het VKSO, het is dus een netoverschrijdend
PAV bij elkaar, zodat ze praktijkvoorbeelden,
maken. Daarnaast maak ik, samen met de
project. Daarnaast geef ik ook les aan de
lesmaterialen en methodieken kunnen
leerkrachten zedenleer, een jaaroverzicht.
Welke pedagogische methodieken worden vaak door PAV-leerkrachten gebruikt om rond actualiteit te werken?
derde graad in het PITO in Stabroek, waar
uitwisselen via peer coaching. Er wordt
Zo komen alle leerlingen – ook diegene die
De PAV-leerkrachten van het POV gebruiken
ik al veertien jaar PAV geef in de opleiding
zowel vraag- als aanbodgestuurd gewerkt.
katholieke godsdienst of islam volgen – in
verschillende methodieken. Het is belangrijk
contact met de actualiteit. Ik moedig mijn
om de leerlingen de actualiteit niet enkel
leerlingen ook aan om kritisch te zijn. Ook dit
schriftelijk en via opzoekwerk te laten
heeft te maken met wereldburgerschap.
verwerken, maar ook spelenderwijs. Zo
andere als loodgieter of elektricien aan de slag.
Welke plaats krijgt de actualiteit in de PAVlessen in het POV? Binnen het leerplan van PAV wordt de actualiteit
kan je bijvoorbeeld werken met een quiz of
Met welke vragen komen de leerkrachten naar je toe?
ingepland in de tweede en derde graad van het
De PAV-leerkrachten willen inspelen op hun
werken vooral geïntegreerd aan de actua-
doelpubliek en zijn daarom steeds op zoek
liteit binnen een bepaald project, terwijl
PAV is een vak dat enkel gegeven wordt in het BSO. Vormt het niveau van taalvaardigheid een probleem? Hoe gaan PAV-leerkrachten hiermee om?
naar leuke en vernieuwende werkvormen.
anderen liever aparte momenten voorzien. Een
Leerkrachten geven zowel aandacht aan
secundair onderwijs. Sommige leerkrachten
lezen, luisteren, schrijven en spreken. Vanuit het POV proberen wij een leerlijn mee
“Het is belangrijk om de leerlingen de actualiteit niet enkel schriftelijk en via opzoekwerk te laten verwerken, maar ook spelenderwijs.”
te geven. Zo werken we in de tweede graad met vereenvoudigd lesmateriaal – zoals de ‘Wablieft krant’ – terwijl de derde graad ‘gewone’ krantenberichten leest. We willen het voor hen niet vereenvoudigen omdat ze later nog in contact zullen komen met allerlei documenten zoals handleidingen en facturen.
met beeldmateriaal. Meer en meer komen ook de nieuwe media aan bod, zowel web 2.0-applicaties als de sociale media krijgen de aandacht. Interview
Nijverheid. Mijn leerlingen kunnen later onder
Wereldburgerschap in de klas: Actua
INTERVIEW
30
INTERVIEW Welke link leggen de PAV-leerkrachten van het POV tussen de actualiteit en wereldburgerschap?
Actua op het web
Dit komt vooral in projecten aan bod.
• Leerlingen gaan bewust om met de actualiteit;
Toch wordt de link niet altijd gelegd bij
• leerlingen leren keuzes maken;
de bespreking van elk nieuwsitem. De
• leerlingen schatten de juistheid van een bron in.
gina 32-35
Zie bijlage pa
Doel?
leerkrachten proberen dit wel te doen, maar ze willen zich niet beperken tot losse feiten. Het is namelijk ook belangrijk om het grotere verhaal te kaderen.
De succesformule van Karine De Gendt
Doelgroep? Zesde jaar.
Materialen? Bestaat er een permanente vorming in het POV voor PAV-leerkrachten?
Wat?
Een computerklas is erg handig voor de eerste twee lessen, wanneer de leerlingen actief
‘Actua op het web’ vind ik
hun pagina moeten opbouwen. Daarnaast is het belangrijk om een goede internetverbinding
Ja, we organiseren nascholingen op vraag
een absolute aanrader. Via een
te hebben, zodat de leerlingen een webpagina met RSS-feeds kunnen maken.
van de leerkrachten. Zij kunnen tot aan de
webpagina kunnen leerlingen
herfstvakantie suggesties doorgeven. Na die
zelfgekozen RSS-feeds verza-
Bronnen?
vakantie komen de leerkrachten dan bijeen.
melen. Sommigen kiezen om de
www.symbaloo.com: op deze website kan je alle belangrijke PAV-websites integreren.
Per schooljaar organiseren we drie bijeen-
muzikale en de culturele actualiteit
www.scoop.it: op deze website kan je via zoektermen gemakkelijk je eigen interesses terug-
komsten. Daarnaast zijn er de vakoverschrij-
te volgen, terwijl anderen meer
vinden. De RSS-feeds moeten de leerlingen zoeken op nieuwswebsites.
dende nascholingen voor leerkrachten, zoals
geïnteresseerd zijn in reizen en in
klasmanagement en ICT-ondersteunend leren.
het buitenland.
Timing?
In het zesde jaar worden sommige
Voor de opstart heb je twee lesuren nodig, daarna kunnen de leerlingen de website als bron
Heb je tips voor andere PAV-leerkrachten?
nieuwsitems verplicht gemaakt,
gebruiken voor het uitwerken van een project.
Een interessante uitgave is het ‘Actua
zoals binnenlandse zaken in het
magazine’ van Plantyn, waarop leerkrachten
kader van het thema democratie.
verwacht wordt. Ik geef hen een verplicht item om te volgen: de newsfeed van ofwel VTM of
gericht naar de derde graad en houdt
Deze werkvorm geeft leerlingen
rekening met verschillende functionele
de mogelijkheid om hun eigen
VRT. In het zesde jaar komt daar nog een verplicht item bij: binnenlandse politiek. Vervolgens
vaardigheden.
interesses te volgen. Het werkt
leer ik hen hoe ze de RSS-feed kunnen koppelen aan een startpagina of e-mail. Ze mogen
methodes.plantyn.com/uitkijk/e-actuama-
drempelverlagend omdat de
van mij ook social media-feeds op hun webpagina plaatsen.
gazine
actualiteit in beknopte zinnen naar
Gedurende het schooljaar wordt er binnen bepaalde thema’s gekeken wat de RSS-feeds
hen toe komt. Soms zoeken ze
ons meedelen. Vaak wordt daar een klasleergesprek aan verbonden. Dan delen de
zelfs spontaan meer informatie
leerlingen hun informatie met elkaar en wordt er bijvoorbeeld gekeken of de verschillende
op, om die ene korte zin beter te
bronnen elkaar tegenspreken. Zo gaan we op zoek naar correcte en betrouwbare bronnen.
kunnen begrijpen.
Wereldburgerschap in de klas: Actua
De leerlingen krijgen eerst een voorbeeld te zien, zodat ze weten wat er precies van hen
een abonnement kunnen nemen. Het is
Interview
Verloop?
31
32
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Interview
33
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Interview
34
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Interview
35
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Interview
Kleur bekennen sprak met ... Jan Bonne, school-, GOK-, en vakbegeleider PAV bij het VSKO. zijn het maken van een actua-wand in
De actualiteit is de rode draad doorheen de
Welke onderwijsmethodes gebruiken PAV-leerkrachten om te werken rond de actualiteit?
lessen PAV. Het is enorm belangrijk dat de
Soms vertrekken de leraren vanuit de actua-
fiches. Interessant om mee te werken zijn
inhoud die tijdens de lessen wordt aange-
liteit, bijvoorbeeld de aswolk die gepaard
het Actualiteitenmagazine bij de reeks ‘Uitkijk’,
Met welke vragen komen de leerkrachten naar jou?
bracht, aansluit bij de interessewereld van
ging met de uitbarsting van de Eyjafjallajökull,
het Actuamagazine dat wordt uitgegeven
de leerlingen. De actualiteit is een goed
het stranden van het cruiseschip Costa
door Plantyn en het project ‘Kranten in
Leerkrachten hebben vooral vragen met
vertrekpunt om te werken rond leefmilieu,
Concordia, een kind dat door z’n tiener-
de klas’. methodes.plantyn.com/uitkijk/e-
betrekking tot het opbouwen van leerlijnen,
politiek, internationale hulporganisaties,
moeder vermoord wordt,… om een onder-
actuamagazine
het evalueren van vaardigheden en het
burgerschap, … De leraren moeten hier
wijsleergesprek op gang te brengen. Soms
opstellen van groepswerken. Ook bij de
voldoende aandacht aan besteden omdat
is het andersom en moeten de leerlingen
verhouding tussen kennis en vaardigheden
het belangrijk is dat BSO-leerlingen een
individueel of in groep de actualiteit van een
Is er bij het VSKO een permanente vorming voor de PAV-leerkrachten?
worden vraagtekens geplaatst. Daarnaast
ruime kijk krijgen op de wereld, en inzicht in
hele week volgen en daar dan een presentatie
Initiatieven hierrond worden meestal per
vragen leraren raad over hoe ze de actualiteit
de denkwijze en leefwereld van mensen uit
over geven in de klas. Andere mogelijkheden
diocees genomen.
in de lessen kunnen integreren.
andere culturen.
Hoe begeleid je de leerkrachten? stuurd. Op vraag van de scholen – meestal
PAV wordt enkel gegeven in het BSO. Vormt het niveau van taalvaardigheid een probleem? Hoe gaan de PAV-leerkrachten hiermee om?
wanneer ze met concrete noden zitten of
Door het bespreken van actuele problemen
na een doorlichting – zijn wij aanwezig op
kan de woordenschat en de taalkennis van
vakvergaderingen. Daarnaast doen we ook
de leerlingen worden verruimd. Spreken en
klasbezoeken met reflectiegesprekken.
lezen over de actualiteit en ernaar luisteren,
Tweejaarlijks organiseren we de Dag van
kan de taalvaardigheid zeker verhogen. Het
Mavo, 23 februari 2013 was de meest
is een prima manier om de spreekangst bij de
recente editie, en we plannen nascholingen
leerlingen weg te werken.
die ingaan op de noden en behoeften van de scholen.
van de school of het bijhouden van actua-
Interview
We werken zowel vraag- als aanbodge-
de klas of een actua-toren in de inkomhal
Wereldburgerschap in de klas: Actua
INTERVIEW
Welke plaats krijgt de actualiteit in de PAVlessen in het VSKO?
36
In gesprek met ... Annemie Tyvaert, leerkracht PAV in CLW in het Vrij Technisch Instituut Oostende
INTERVIEW
Kan je een voorbeeld geven van een methodiek die niet gelinkt is aan wereldburgerschap, maar die toch voor die thematiek gebruikt kan worden? In elk thema kan je linken leggen die je
Hoe gebruik jij de actualiteit om in PAV-lessen aan wereldburgerschap te werken?
kunnen helpen om je leerlingen bewust te
We zijn geabonneerd op een krant. Ik leen in
Wanneer je bijvoorbeeld rond het thema
de bibliotheek soms verschillende kranten en
reizen werkt, kan je aan de leerlingen vragen
dan vraag ik aan de leerlingen om de artikels
om hun eigen manier van reizen te bespreken
met hetzelfde onderwerp met elkaar te
en te evalueren. Zo kan je het hebben over
vergelijken. Daarnaast hou ik soms een actua-
hun ecologische voetafdruk, over de cultuur
quiz of bekijken we in de les een reportage
van de lokale bevolking en de plaatselijke
van ‘Koppen’ die ik koppel aan een bepaald
economie, over de natuur, ...
maken van hun betrokkenheid in de wereld.
thema. Ik laat de leerlingen ook zelf artikels rond een bepaald thema opzoeken, zoals bijvoorbeeld milieuvervuiling.
Kan je een praktijkvoorbeeld met betrekking tot digitaal leren geven? We maakten een webquest rond het verbruik van twee gezinnen. Ter voorbereiding hiervan
Heb je tips voor andere PAV-leerkrachten? gerschap. Zo heb ik een spel rond ecologisch
Hoe motiveer je je leerlingen om op een betrokken manier met de actualiteit om te gaan?
reizen waarbij de drie p’s aan bod komen:
Ik gebruik afwisselende werkvormen.
people, planet en profit.
Daarnaast is het belangrijk om in te spelen
Er bestaat veel spelmateriaal rond wereldbur-
“Het is belangrijk om in te spelen op de actualiteit die een invloed kan hebben op het eigen leven van de leerlingen.”
op de actualiteit die een invloed kan hebben op hun eigen leven. Zo probeer ik steeds op zoek te gaan naar actuele thema’s die gelinkt zijn aan hun leefwereld.
Wereldburgerschap in de klas: Actua
energieverbruik.
Interview
bezochten we verschillende websites over
37
INTERVIEW Kan je enkele thema’s of gebeurtenissen opsommen waar je in het kader van wereldburgerschap al rond werkte?
Vul aan: ik vind het belangrijk om rond de actualiteit te werken binnen de lessen PAV omdat ...
Er liep op school een milieuproject rond het
... de leerlingen kritischer worden bij het
sorteren van vuilnis. Daarnaast bestond er
nemen van beslissingen. Ze leren nadenken
een project rond biologische producten,
over de gebeurtenissen in de wereld en
en als verlengde hiervan hebben we een
ze leren een eigen mening vormen. Op die
moestuin aangelegd op school. De leerlingen
manier worden ze ruimdenkender. Het volgen
maakten ook al een rap en een videoclip rond
van de actualiteit zorgt er ook voor dat de
milieuvervuiling en onze school deed mee aan
leerlingen de uitdaging aangaan om ook
de Walk for Water.
moeilijkere teksten te lezen en te ontleden.
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Interview
“In elk thema kan je linken leggen die je kunnen helpen om je leerlingen bewust te maken van hun betrokkenheid in de wereld.”
38
Aan het woord … Jana Appelmans, lesgeefster in het Centrum Leren en Werken in Halle Heb je tips voor andere PAV-leerkrachten?
lende manieren aanbrengen, bijvoorbeeld
Kan je een voorbeeld geven van enkele thema’s of gebeurtenissen waar je in het kader van wereldburgerschap al rond gewerkt hebt?
door te werken rond het project ‘Kranten in de
We maakten een Bundel van
Hoe gebruik jij de actualiteit om in de lessen PAV aan wereldburgerschap te werken?
klas’ of door een eigen weekkrant of jaarover-
Cultuurverschillen over armoede,
zicht te maken. Plan daarnaast projecten,
gelijkenissen en verschillen tussen
Bepaalde onderwerpen uit de actualiteit –
zoals een spel rond de millenniumdoelstel-
de mensen, vooroordelen, verschil-
zoals armoede, duurzaamheid, diversiteit,
lingen, racisme, discriminatie, … Leerlingen
lende godsdiensten, racisme en
racisme, solidariteit, politiek, discriminatie en
kunnen ook zelf een project opstarten, waarbij
nationalisme. We organiseerden ook een
energie – kunnen we gemakkelijk bespreken
ze bijvoorbeeld geld, speelgoed of kleren
projectweek rond de millenniumdoelstellingen.
in de PAV-lessen. Ik vraag de leerlingen naar
kunnen inzamelen voor een goed doel. Nog
Onze school steunde de Music for Life-actie:
Vul aan: ik vind het belangrijk om binnen de lessen PAV rond de actualiteit te werken omdat …
hun eigen mening en moedig hen aan om
een idee is om per trimester een bepaald
we wonnen eerst informatie in over het goede
... we veel uiteenlopende onderwerpen in de
zich te verplaatsen in het leven van anderen.
thema in de verf te zetten waarrond de
doel dat Studio Brussel steunde en zetten
lessen kunnen aankaarten en de leerlingen
Een spel rond rechten en kansen is bijvoor-
leerlingen allerlei opdrachten moeten maken,
daarna zelf een project op poten om geld in te
weet zouden hebben van wat er rondom
beeld een mogelijkheid om de leerlingen te
zoals het uitwerken van een affiche.
zamelen.
hen gebeurt. Tijdens de lessen breng ik de
Probeer wekelijks met je leerlingen rond de actualiteit te werken. Dit kan je op verschil-
leerlingen sociale vaardigheden bij die hen
laten inzien dat het niet evident is wanneer je
de leerlingen bijvoorbeeld laten zien dat ze
Hoe motiveer je je leerlingen om op een betrokken manier met de actualiteit om te gaan?
verantwoordelijk zijn voor hun eigen handelen.
Op het einde van de lesweek bespreek ik
Met betrekking tot het milieu kunnen we
verder kunnen helpen in hun schoolloopbaan en uiteindelijk bij het innemen van hun plaats in de maatschappij als wereldburger.
de actualiteit van de afgelopen dagen. Door wekelijks de interesse van de leerlingen te wekken, stellen ze na een tijdje zelf voor om een nieuwsfeit in de klas te bespreken. Bij belangrijke gebeurtenissen kijken we gezamenlijk naar het nieuws en vraag ik aan de leerlingen om verwerkingsopdrachten te maken. Verschillende keren per jaar werken we met ‘Kranten in de klas’.
“Door wekelijks de interesse van de leerlingen over de actualiteit te wekken, stellen ze na een tijdje zelf voor om een nieuwsfeit in de klas te bespreken.”
Interview
niet dezelfde kansen krijgt als iemand anders.
Wereldburgerschap in de klas: Actua
INTERVIEW
39
Het gedacht van … Heb je tips voor andere PAV-leerkrachten? zelf interessant vinden, probeer hen niet
Hoe motiveer je je leerlingen om op een betrokken manier met de actualiteit om te gaan?
Volgens mij ligt de sleutel tot het werken aan
zomaar iets op te leggen. Laat hen zelf
Door de link te leggen met hun persoonlijke
vertellen wat ze over een bepaald onderwerp
leefwereld. Ik laat hen eerst iets uitkiezen
Hoe gebruik jij de actualiteit om in de PAVlessen aan wereldburgerschap te werken?
wereldburgerschap binnen het BSO – en
weten, en stel (bij)vragen. Zoek naar invals-
wat ze zelf interessant vinden, een werkwijze
waarschijnlijk ook binnen het ASO en het TSO
hoeken die voor de leerlingen relevant zijn
die zeker bij jongere leerlingen z’n vruchten
Grote natuurrampen zoals overstromingen
– net bij die zaken die er ogenschijnlijk geen
door vanuit hun eigen wereld en kennis te
afwerpt. Bij leerlingen uit het zesde en
of tsunami’s zijn jammer genoeg vaak een
verband mee houden. De meeste leerlingen
vertrekken. Ze weten vaak meer dan je denkt.
zevende jaar is het perfect mogelijk om de
‘dankbaar’ onderwerp om de nieuwsgie-
lopen dikwijls weg wanneer je begint over
Blijf als leerkracht het gesprek leiden, onder-
omgekeerde denkoefening te maken, en
righeid van zowel de leerlingen van de
duurzame ontwikkeling, multiculturaliteit of
breek de leerlingen niet, en zo kom je vaak uit
door hen zelf te laten achterhalen wat hun
tweede als de derde graad te prikkelen.
noord-zuidverhoudingen. Heel vaak begrijpen
op het onderwerp waarmee je verder wilt.
persoonlijke link zou kunnen zijn met een
Je hebt de mogelijkheid om te vertrekken
ze niet waarover het gaat, het is echt een
vanuit een gebeurtenis met een zeer grote
ver-van-mijn-bedshow. Een door de leerling
impact. Wanneer ik het wil hebben over
zelf gekozen artikel van het internet of uit een
de klimaatproblematiek, is een tsunami die
magazine, een klasdiscussie of een misver-
een spoor van vernieling nalaat een veel
stand in de klas kunnen vaak een opstap zijn
duidelijker uitgangspunt dan een gletsjer die
om geleidelijk naar het thema wereldburger-
langzaam aan het smelten is. Het is uiteraard
schap toe te werken. Dat hoeft niet altijd
wel belangrijk om ook de minder spectacu-
uren in beslag te nemen, je kan gerust een
laire effecten van de klimaatopwarming te
tiental minuten van je les gebruiken om een
bespreken.
bepaald aspect van wereldburgerschap aan
INTERVIEW
te kaarten.
“Leerlingen interesseren zich vaak voor een ander soort actualiteit dan leerkrachten, maar het is belangrijk dat je als leraar hun interesses niet afbreekt of belachelijk maakt.”
Vertrek zo veel mogelijk uit wat de leerlingen
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Kan je een voorbeeld geven van een methodiek die niet gelinkt is aan wereldburgerschap, maar die toch voor die thematiek gebruikt kan worden?
Interview
Karen Lesaffre, lerares PAV in de tweede en derde graad BSO in het GO! technisch atheneum Vesaliusinstituut Oostende
40
INTERVIEW “Een door de leerling zelf gekozen artikel van het internet of uit een magazine kan vaak een opstap zijn om geleidelijk naar het thema wereldburgerschap toe te werken.”
verbonden zijn met wat er in de wereld
Kan je een voorbeeld geven van enkele thema’s of gebeurtenissen waar je in het kader van wereldburgerschap al rond gewerkt hebt?
gebeurt.
In het kader van het thema multiculturaliteit
Leerlingen interesseren zich vaak voor een
liet ik de leerlingen kennismaken met verschil-
ander soort actualiteit dan leerkrachten,
lende geboorterituelen, maakten we een
maar het is belangrijk dat je als leraar hun
wandeling door Antwerpen en bespraken
interesses niet afbreekt of belachelijk maakt.
we de voor- en nadelen van multiculturaliteit.
Dat werkt demotiverend en vaak verne-
Daarnaast liet ik de zevendejaars ‘positieve’
derend, omdat hun visie op de actualiteit voor
workshops voor de vierdejaars organiseren
het grootste deel de visie is die ze van hun
over landen die vaak op een negatieve manier
ouders meekrijgen. Wanneer je als leerkracht
in het nieuws komen.
hun ideeën simpelweg afbreekt, breek je voor
We werkten ook al rond Music for Life,
een deel ook hun persoonlijke thuissituatie af.
Zuiddag en met het KITS-krantje.
bepaalde gebeurtenis uit de actualiteit. Op die manier ontdekken ze hoe ze persoonlijk
niet altijd lukt; een bepaald onderwerp kan
... actualiteit de wereld letterlijk uitnodigt in het
een leerling niet liggen, of een leerling kan
klaslokaal en in het leven van de leerlingen.
een slechte dag hebben. Als je als leerkracht
Het is een unieke kans om de leerlingen in
eerlijk bent tegenover jezelf, weet je dat je
contact te brengen met de wereld waarin ze
zelf ook niet over alle soorten actualiteit even
leven.
hun visie steeds, stapsgewijs, te verbreden.
enthousiast bent.
Wereldburgerschap in de klas: Actua
Het is belangrijk om te weten dat motiveren
Vul aan: ik vind het belangrijk om binnen de lessen PAV rond de actualiteit te werken omdat …
actualiteitskeuze aan jou uitleggen en probeer
Interview
Blijf interesse tonen en laat de leerlingen hun
41
