Magazine van Huisartsenpraktijk Lupine – Zomer 2015
Gratis meenem
en!
Hoe en waarom: inhalatie-instructie Willeke: ‘De PRISMA-cursus is echt een eyeopener’ Bewegen houdt fit en maakt gezond
Lupine Nieuws
Informatie! Dit is de eerste uitgave van Lupine Nieuws, de nieuwsbrief van de huisartsen van GEZ Lupine. GEZ staat voor Gezamenlijke Eerstelijns Zorg. Met elkaar geven wij vorm aan ketenzorg voor onze patiënten met chronische gezondheidsproblemen. We doen dit samen met de fysiotherapeuten, de apothekers, de praktijkondersteuners en de diëtisten. Deze manier van samenwerken maakt het mogelijk om u goede medische zorg te bieden waarvan u maximaal voordeel heeft. Onze aandacht gaat deze keer uit naar diabetes en COPD. Als thema hebben we gekozen voor ‘zelfmanagement’. We leven in een tijd waarin we overal informatie vandaan kunnen halen. Internet is de grootste bron van allemaal. Dit biedt
een groot gemak, maar is tegelijk ook een uitdaging: je moet immers de juiste informatie zien te vinden. Informatie waaraan we ook echt iets hebben. Uit onderzoek blijkt dat het belangrijk is dat patiënten hun aandoening begrijpen. Dat ze kunnen signaleren wanneer het minder gaat, maar ook weten welke stappen ze moeten zetten om hun gezondheid op peil te houden. Een bekend voorbeeld is de diabetespatiënt die een hypo voelt aankomen en weet wat hij moet doen. Het wordt al wat ingewikkelder als een insulinegebruiker een verre vliegreis wil maken. Ook op het gebied van COPD zijn er voorbeelden, zoals een vakantie naar de bergen. Ook griep en verkoudheid kunnen voor flinke problemen zorgen.
In onze praktijk vinden we de betrokkenheid van onze patiënten bij hun behandeling erg belangrijk. Daarom willen wij u informeren en adviseren. Hopelijk bevat deze eerste uitgave interessante en nuttige informatie voor u. Namens GEZ Lupine: veel leesplezier! Aja van Gemeren huisarts
Inhoud
3 Over zelfmanagement gesproken
4 Nieuws
5 Patiënt voorop bij zelfmanagement
6 Gezond op vakantie
7 Goed inhaleren vraagt om goede instructie 8 Willeke van der Klaauw, diabetespatiënt
10 Bewegen houdt fit en gezond
11 Op spreekuur bij… Anneke Meij
12 Dick Verhage, COPD-patiënt
14 Lekker en gezond eten met recept
15 Puzzel mee en win!
Colofon Lupine Nieuws is een uitgave van Stichting Samenwerking Gezondheidscentrum Lupine.
Huisartsenpraktijk Lupine
Redactieraad A. van Gemeren, A. Meij, T. Douglas, C. Ettema. Lupinesingel (Eind)redactie CHT teksten, Carine Harting25, 2403 CM Alphen aan Fotografie YOUDID fotografie Ontwerp/vormgeving Creative Fellows Druk Drukkerij Holland Telefoon: 0172-235 Oplage 2.000 ex. druk/2.000 ex. mail 2e Telefoon: 0172Omslagfoto Inhalatie-instructie door Receptenlijn: 0172Anke van der Salm
Fax: 0172-235986
www.lupine.praktijkinfo.nl
2
den Rijn 989 235 970 235 985
“
Over zelfmanagement gesproken
Anneke Meij, praktijkondersteuner huisarts “Iedereen, gezond of (chronisch) ziek, heeft mogelijkheden en onmogelijkheden. Probeer verder te kijken dan de ingesleten gewoontes, ga op zoek naar veranderingen. Kleine stapjes zijn vaak beter vol te houden dan hele grote. Elke grens die wordt verlegd, ook al is het maar een klein stukje, geeft voldoening!”
Wouter van der Linden, fysiotherapeut “Leefstijl veranderen, dat is een belangrijk onderdeel van zelfmanagement voor COPD- en diabetespatiënten. De veranderingen hoeven vaak niet eens heel ingrijpend te zijn maar geven, zeker op lange termijn, een vermindering in ziektelast en verbetering van de kwaliteit van leven. Bewegen kan hieraan een grote bijdrage leveren, maar is vaak nog een drempel. Wij als bewegingsdeskundigen kunnen de patiënten daarbij helpen. We leren de patiënt weer ervaren dat bewegen leuk is.”
Sylvia Verdoold, diëtiste “Voeding is je basis. Het staat in directe relatie tot je gezondheid en je ziektelast. Voor diabetespatiënten is letten op de juiste voeding heel normaal. Maar ook de COPD-patiënt moet zijn voeding en gewicht in de gaten houden. Het is vooral zoeken naar een juiste energiebalans om ondergewicht dan wel overgewicht te voorkomen of verminderen. De patiënt is de baas. We bespreken de knelpunten en bekijken samen hoe we die kunnen omzetten in positieve actie.”
Anke van der Salm, apotheker “Als patiënt sta je er niet alleen voor. Zijn er vragen over medicijnen, loop dan gerust bij ons binnen voor advies. Daar zijn wij voor. Goed begrip van medicijnen en eventuele hulpmiddelen zoals een inhalator of bloedglucosemeter, bevorderen juist het zelfmanagement. Soms vraagt dat om advies op maat en dat is wat we bij de apotheek op laagdrempelige wijze kunnen bieden.”
3
Nieuws
Altijd bereikbaar met
MijnGezondheid.net Bent u al actief op MijnGezondheid.net? Op deze beveiligde internetsite kunt u uw eigen zorgdossier inzien. Bovendien regelt u heel gemakkelijk uw gezondheidszaken met uw huisarts, praktijkondersteuner en de apotheek. Deze site is gratis. Gebruik MijnGezondheid.net bijvoorbeeld voor het aanvragen van herhaalrecepten. Of stel een vraag aan uw huisarts via een e-consult. Als de huisarts uw vraag heeft gelezen, kan hij u via het portaal van MijnGezondheid.net antwoorden. Ook afspraken maken voor een bezoek aan de huisarts, praktijkondersteuner of apotheker doet u heel eenvoudig via deze site. Ook op MijnGezondheid.net > Een overzicht van de gezondheidsklachten en aandoeningen waarvoor u onder behandeling bent en die bekend zijn bij uw huisarts. > Aantekeningen van uw huisarts, die hij of zij na afloop van het consult in uw dossier kan plaatsen bij de betreffende klacht of aandoening. > Een overzicht van alle medicijnen waarvan de huisarts en/of apotheek weet dat u ze gebruikt. > U kunt de uitslagen van bijvoorbeeld bloedonderzoek via de internetsite bekijken. Uw huisarts plaatst de onderzoeksresultaten met uitleg en advies in uw dossier op MijnGezondheid.net Goed en veilig geregeld MijnGezondheid.net maakt gebruik van een besloten en beveiligd netwerk op internet. Om in te loggen heeft u een DigiD met sms-functie en een mobiele telefoon nodig. Op onze site www.lupine.praktijkinfo.nl staat de link naar MijnGezondheid.net. Hier kunt u zich aanmelden voor het gebruik van dit patiëntenportaal. Bekijk op onze site ook het voorlichtingsfilmpje over hoe MijnGezondheid.net werkt.
4
Wist u dat ……. > Er geen lichte of zware diabetes bestaat > Niet alleen oudere mensen diabetes krijgen > Diabetes niet besmettelijk is > Diabetes of suikerziekte niet ontstaat door te veel suiker
> Iemand met diabetes nog steeds suiker mag eten > Vezels in voeding de koolhydraten en suikers langzamer laten opnemen, dus liever kiezen voor zilvervliesrijst, volkoren macaroni of spaghetti, volkoren brood, enz.
> De data van de PRISMA diabetescursussen en DISCO-COPD-cursussen voor 2015 op onze website www.lupine.praktijkinfo.nl terug te vinden zijn.
Patiënt voorop bij
zelfmanagement
Zelfmanagement is een relatief nieuw begrip en vraagt om uitleg. Zelfmanagement kan niet zomaar worden toegepast bij complexe zaken, maar biedt wel kansen. De patiënt weet hoe het is om ziek te zijn. De dokter heeft dan weer verstand van de ziekte. Breng ervaring en kennis samen en zo kan een behandeling ontstaan die de meeste kans van slagen heeft en waarvan de patiënt kan profiteren. Nog niet zo heel lang geleden kenden we vooral de klassieke vorm van begeleiding. De patiënt komt met zijn of haar klachten bij de dokter. De dokter stelt allerlei vragen en samen bespreken ze hoe het verder moet. Bij zelfmanagement krijgt de patiënt veel informatie over de ziekte en de behandelingsmogelijkheden. Juist door de patiënt goed te informeren kan hij beter meedenken over zijn ziekte en de beperkingen die hij iedere dag weer ervaart. Bovendien kan hij zelf maatregelen nemen, zoals afgesproken met de arts of praktijkondersteuner. Deze laatste zal steeds meer de rol van coach krijgen voor de patiënt. Gemotiveerde patiënt Natuurlijk verwachten we niet dat de patiënt van de ene op de andere dag de verantwoordelijkheid op zich kan nemen voor het zelf managen van zijn ziekte. Wel leert de ervaring dat de patiënt met een beetje nieuwsgierigheid en enige inzet toch veel te weten komt en merkt dat die kennis over zijn aandoening ook wat oplevert. Vanuit onze praktijk
bieden we de DISCO-cursus aan voor COPD-patiënten en de PRISMA-cursus voor diabetici. En in ons Multi Disciplinair Overleg (MDO) krijgen patiënten de gelegenheid om met meerdere zorgverleners tegelijk te overleggen. Voor de patiënt is het internet een grote bron van informatie. Neem bijvoorbeeld de website van het Longfonds, www.longfonds.nl/COPD. Of www.diabetesfonds.nl. voor de diabetici. Hier vindt u veel informatie over deze chronische ziektes, onder meer verpakt in filmpjes. Blijf kritisch Zelfmanagement vraagt ook een andere benadering vanuit de artsen en praktijkondersteuners. Wij zijn gewend om te adviseren en te zeggen wat u het beste kunt doen. Maar bij zelfmanagement speelt ook de patiënt een grote rol. Daarom: zorg dat u goed geïnformeerd bent over uw ziekte en mogelijkheden en blijf kritisch op uw behandeling.
Nieuwe data PRISMA- en DISCO-cursussen Bent u diabetes- en/of COPD-patiënt en wordt u behandeld door een huisarts binnen de huisartsenpraktijk Lupine, dan kunt u zich voor de PRISMA- en/of DISCO-cursus opgeven. Dat kan bij uw praktijkondersteuner of bij mevrouw C. Ettema, apotheek de Hoge Zijde, telefoon 0172 447 933 of
[email protected]. PRISMA diabetes PRISMA diabetes DISCO COPD PRISMA diabetes DISCO COPD
Donderdagochtend 10 én 17 september 2015 van 9.00 - 12.30 uur Maandagmiddag 5 én 12 oktober 2015 van 13.30 - 17.00 uur Dinsdagmiddag 27 oktober én 3 november 20015 van 13.30 – 17.00 uur Woensdagochtend 18 én 25 november 2015 van 9.00 - 12.30 uur Dinsdagmiddag 1 én 8 december 2015 van 13.30 - 17.00 uur
5
Tips
Lekker op vakantie? Goede reis! Heeft u de koffers al gepakt? Wat een heerlijk idee dat u straks gaat genieten van een mooie vakantie. Gaat u naar het buitenland? Dan hebben wij een aantal tips voor u zodat uw reis ook gezond verloopt.
Reistips voor diabetici > Onderzoek van tevoren welke invloed het klimaat van uw
Reistips voor COPD-patiënten > Kies een vakantieland met een gunstig klimaat voor uw lon-
vakantieland op uw diabetes kan hebben. In de warmte wordt insuline bijvoorbeeld sneller en makkelijker opgenomen. Dit verhoogt de kans op een hypo. > Meet uw bloedglucose vaker tijdens uw vakantie. Een dagje luieren op het strand kan de bloedglucose laten stijgen, terwijl minder stress en relaxen ook weer bloedglucose verlagend kunnen werken. Extra controleren geeft u zekerheid. > Ga goed voorbereid op reis. Zorg dat u voldoende diabetesbenodigdheden meeneemt, want het is niet altijd mogelijk om dezelfde middelen in het buitenland te krijgen. Vraag voor vertrek een extra recept aan. > Insuline, glucagon, teststrips en insulinepompen mogen niet warm worden bewaard. Gaat u op stap als het warm is, bewaar de insuline en glucagon dan bijvoorbeeld in een koelbox of een Frio koeltasje. Zo’n koeltasje is verkrijgbaar bij de apotheek.
gen. Zoals de droge en warme klimaten in Spanje, Portugal, Griekenland en Turkije. Ook een vakantie in de schone berglucht is goed. Bedenk wel dat het zuurstofgehalte van de berglucht lager kan zijn. > Neem extra medicijnen mee, dan komt u in uw vakantieland niet zonder te zitten. Vraag voor vertrek een extra recept aan. > Dit is misschien overbodig, maar toch: let op dat uw kamer, appartement of huisje rookvrij is en bij voorkeur ook makkelijk schoon te houden. > Reist u met het vliegtuig? Weet dan dat het zuurstofgehalte tijdens de vlucht lager wordt. Heeft u ernstig COPD? Dan kan dit betekenen dat u extra zuurstof nodig heeft tijdens de vlucht. Vaak kan de vliegtuigmaatschappij u daarbij helpen. Informeer wel vooraf wat de mogelijkheden zijn. > Neem uw medicijnen bij voorkeur mee in uw handbagage. Voor auto- en busreizen geldt dat u de medicijnen niet in de felle zon moet laten liggen.
Voor alle patiënten > Vraag bij uw apotheek uw medicijnpaspoort op en neem dit mee op vakantie. > In sommige landen is een medische verklaring van uw arts verplicht voor uw medicijnen. > Neem een taalgids mee of zorg dat u de belangrijkste woorden en zinnen die te maken hebben met uw ziekte in de juiste vertaling bij u heeft. Dat maakt communiceren met een buitenlandse arts iets makkelijker. > Kijk voor meer tips op www.longfonds.nl en www.diabetesfonds.nl.
6
Tot slot de beste tip die wij u kunnen geven...
Geniet van uw vakantie!
Goed inhaleren vraagt om
goede instructie
Voor patiënten met COPD is het gebruik van medicijnen een belangrijk onderdeel van het ‘managen’ van hun ziekte. Wie zijn inhalatiemedicatie goed en volgens voorschrift gebruikt, bereikt daarmee dat hij zo min mogelijk last heeft van de gevolgen van zijn ziekte. Maar wat betekent goed gebruik van inhalatiemedicatie en welke rol speelt de apotheek hierin? We vragen het aan Anke van der Salm, apotheker bij Apotheek Ridderveld. “Goed gebruik van inhalatiemedicatie gaat over de techniek van het inhaleren en hoe vaak de patiënt de inhalator op een dag gebruikt,” legt Anke uit. Goed inhaleren is belangrijk zodat de medicijnen werkelijk in de longen terechtkomen waar ze hun werk kunnen doen. Nieuwe patiënten krijgen bij het eerste recept voor inhalatiemedicijnen dan ook een uitgebreide instructie. De instructie volgt vaste protocollen en de meest recente richtlijnen van de Long Alliantie Nederland (LAN). Het tarief voor dit eerste advies/instructiegesprek is € 6,-, alle volgende gesprekken zijn service van de apotheek.
Leefstijl “We leggen uit waar de medicijnen voor dienen en hoe ze werken. Daarna oefenen we de inhalatietechniek. Goed inhaleren hangt af van de kracht waarmee de patiënt kan inademen. En of het indrukken van de verstuiver goed gecoördineerd wordt met de ademhaling. Het is voor ons meteen een check om te zien of de voorgeschreven inhalator wel past bij de patiënt. Kan hij of zij ermee overweg? Ook kijken we naar de leefstijl van een patiënt. Wie veel onderweg is bijvoorbeeld, is het meest geholpen met een praktisch apparaat, dat hij makkelijk bij zich steekt. Juist in die beginfase stemmen we veel af met de patiënt. Dat is ook de service die we bieden als apotheek. Het is immers maatwerk en een zorg die patiënten van ons mogen verwachten.” Lukt het niet om zelf naar de apotheek te komen, dan komt de apotheker op huisbezoek. “Toevallig ben ik laatst twee keer bij een meneer thuis geweest voor instructie.”
Vaker een pufje Anke van der Salm vervolgt: “Wij adviseren om jaarlijks de inhalatietechniek te laten controleren. Mogelijk zijn er vragen over de medicijnen of over de inhalator. Ook kunnen er gewoontes met het inhaleren insluipen, waardoor de medicatie niet optimaal in de longen komt. Dat nemen we allemaal mee in die controles.” Een aandachtspunt is bijvoorbeeld hoe vaak een patiënt de inhalator op een dag gebruikt. Heeft iemand vaker snelwerkende – de ‘zo nodig’ – pufjes nodig? Dan kan het zijn dat de onderhoudsmedicatie voor elke dag onvoldoende werkt. Of dat de patiënt die medicatie juist te weinig gebruikt.
Anke van der Salm
“Trouw je medicijnen blijven gebruiken terwijl je je goed voelt, is gewoon moeilijk. Maar wel heel belangrijk. Eventueel kan in overleg met de huisarts of praktijkondersteuner worden besloten de medicatie aan te passen. Zijn er problemen of klachten, meld ze dan bij ons, de huisarts of de praktijkondersteuner.”
7
Interview
“Gezond eten en lekker bewegen zijn heel be Het is meivakantie. De kleinkinderen hebben gelogeerd bij oma Willeke van der Klaauw (67 jaar). Gezellig met elkaar op stap, broodjes en drinken mee, op naar het Spoorwegmuseum. Nu is iedereen weer naar school. In de gezellige achtertuin vertelt Willeke over haar diabetes en de PRISMA-cursus die ze in maart heeft gevolgd. “Die cursus is een eyeopener, voor iedereen die eraan meedoet.”
Meer dan tien jaar geleden werd bij Willeke van der Klaauw diabetes mellitus type 2 geconstateerd. “Ik was snel moe, had veel dorst en zat gewoon niet lekker in mijn vel. Alles wat zwaarder was dan een kilo liet ik uit mijn handen vallen. Er was iets niet goed.” Uit bloedonderzoek kwam diabetes type 2 naar voren. Gelukkig voor Willeke was het in een lichte vorm. Tot nu toe gebruikt ze nog geen bloedglucoseverlagende medicijnen. Alleen een cholesterolverlager en dat wil ze graag zo houden. Naast diabetes
werd ook fibromyalgie geconstateerd, een reumatische aandoening. “Het wordt ook wel wekedelenreuma genoemd,” legt Willeke uit. “Bij veel inspanning krijg ik last van mijn spieren, mijn knieën, armen. Op dit moment heb ik een slijmbeursontsteking in mijn linkerarm.”
Zorgmap uitgedeeld Een aantal jaren geleden merkte Willeke dat haar gewicht toenam. Lisette Kolman, de praktijkondersteuner bij de HOED Lupine, constateerde ook dat het cholesterol steeg en de bloedglucosewaarden hoger werden. “Ze waarschuwde mij dat ik moest opletten. Dit moment viel samen met een uitnodiging voor een informatiebijeenkomst waarop de zorgmap werd uitgereikt. Daar kwam ik ook veel bekenden tegen, met een hogere suiker dan ik. Daar schrok ik eigenlijk wel van.” Inmiddels zijn de meeste patiënten met diabetes of COPD bekend met de termen ‘persoonlijk behandelplan’ en ‘zelfmanagement’ en hebben hun zorgmap in gebruik genomen. Ook Willeke maakte afspraken met de voor haar belangrijke zorgverleners: huisarts/praktijkondersteuner, fysiotherapeut en diëtiste.
Typisch Willeke Willeke van der Klaauw
8
“Ik heb vooral veel hulp gehad van fysiotherapeut Ramona bij Douglas Fysiotherapie. Onder haar begeleiding ben ik gaan sporten. Je weet wel, fietsen, lopen, crosstrainen en roeien. Ik was helemaal blij: de suikerwaarden gingen omlaag, ik verloor wat
elangrijk” gewicht. Maar ja”, lacht Willeke, “toen Ramona een keer vakantie had, heb ik veel te hard geroeid. Typisch Willeke, hoor. Ik had ongelooflijke pijn in mijn buik, was bang dat er iets ernstigs aan de hand was. Bleek het uiteindelijk spierpijn te zijn van mijn roeisessie. Dat had ik ook weer geleerd: bewegen is goed maar bouw het langzaam op!”
PRISMA-cursus Begin 2015 viel de uitnodiging voor de PRISMA-cursus op de mat. PRISMA staat voor PRo-actieve Interdisciplinaire Self-MAnagement en is bedoeld voor mensen met diabetes type 2. Diabetes is een ziekte die zich goed door de patiënt zelf laat controleren en managen. De patiënt staat aan het roer en werkt actief samen met de verschillende zorgverleners aan zijn of haar gezondheid. Een belangrijke boodschap is dat elke positieve ontwikkeling, hoe klein dan ook, winst oplevert voor de patiënt. “Ik heb de cursus als heel positief ervaren. Nog los van alle informatie die je krijgt over je ziekte, is het ook een moment waarop jij als patiënt alle aandacht krijgt. Je mag er zijn, je kunt je verhaal doen en tegelijk leren van ervaringen van anderen. De groep bestond uit tien mensen. Bij veel verhalen dacht ik ‘Oh, dat doe ik ook, of dat voel ik ook zo.’” Willeke heeft veel geleerd over gezonde voeding en past dit nu ook toe. “Niet dat ik super slecht at, maar ik stond bijvoorbeeld te weinig stil bij wat er aan zout en suiker in kant-en-klaarproducten zit. Nu kook ik vooral met verse ingrediënten en eet op geregelde tijden; vijf maal per dag. Het werkt: ik voel me beter en heb meer energie.”
Stoppen met roken Een onderdeel van de cursus is een persoonlijk actieplan maken: waaraan wil je werken, wat wil je daarmee bereiken en wie of wat heb je nodig om dit
> Ik heb vooral veel hulp gehad van fysiotherapeut Ramona doel te behalen. Willeke pakt haar map erbij en wijst aan wat ze heeft opgeschreven: meer bewegen en stoppen met roken. “Dertig minuten lichaamsbeweging, dat lukt me wel, zeker als ik het kan verdelen over meerdere momenten op een dag. Ik laat wat vaker de auto staan en ik heb een elektrische fiets gekocht. Met mooi weer maak ik met gemak een prachtige rit door het Groene Hart. Pas nog een rondje van 80 kilometer! Ik heb zelf gezien dat mijn bloedsuiker daalt van 6,7 naar 6,0 na 6 minuten lopen. Bewegen heeft dus wel degelijk effect. Maar… dat stoppen met roken, of zelfs minder roken, dat is nog niet zo makkelijk. Dat zal nog wel lang een actiepunt blijven,” besluit Willeke.
9
Tips
Bewegen houdt fit
en maakt gezond
Lekker bewegen kan op zoveel verschillende manieren. Natuurlijk in de sportschool, bij de fysiotherapeut of bij een sportclub. Er is veel te doen in de gemeente Alphen aan den Rijn. Ook een stukje wandelen of even de fiets pakken om de boodschappen te doen, zijn prima manieren om aan uw dagelijkse half uur beweging te komen. Zeker diabetes- en COPD-patiënten voelen zich beter als ze regelmatig bewegen. Natuurlijk is bewegen leuk en gezond, maar ook heel moeilijk vol te houden. De fysiotherapeuten van Stichting Alphense Fysiotherapeuten (SAF) weten als geen ander dat patiënten een grote kans lopen om na een intensieve beweegperiode toch weer in hun oude leefstijl terug te vallen. Daar zijn allerlei redenen voor: geen tijd, geen energie, geen geld voor het lidmaatschap van een sportschool, slecht weer; kortom, het ontbreekt ze aan motivatie om te blijven bewegen. Met als gevolg dat patiënten zich weer melden bij de huisarts met dezelfde klachten en hulpvraag.
Het Beweegpad Daar hebben Fysiotherapie Van den Berg, Fysio Alphen en Douglas Fysiotherapie van SAF iets op bedacht: het Beweegpad. Deze aanpak is vergelijkbaar met de zorgpaden in de eerstelijnszorg, waar u als diabetes- en/of COPD-patiënt mogelijk ook mee te maken heeft. Op aangeven van huisartsen, praktijkon-
10
dersteuners of andere zorgverleners kunnen de fysiotherapeuten mensen steunen en begeleiden op weg naar regelmatig meer bewegen. Daaraan gekoppeld is het SAFBeweegspreekuur: driemaal per week kunnen niet alleen patiënten van de huisartsenpraktijk Lupine, maar alle Alphenaren beweegadvies vragen bij een van de SAF-praktijken. De kosten hiervan neemt de SAF op zich. De fysiotherapeut kijkt samen met u naar uw wensen als het gaat om bewegen en wat u aankunt. U krijgt een beweegadvies. Denkt u aan zwemmen, fietsen, Nordic walken of cardiofitness om een aantal mogelijkheden te noemen. De fysiotherapeut kan ook contact leggen met de betreffende vereniging
of club – bij voorkeur uit het netwerk van SAF – en voor een persoonlijke overdracht zorgen.
Lekker uurtje wandelen Wie graag wil bewegen in een groep, maar niet naar een sportvereniging kan of wil, is er de SAF-wandelgroep! Elke donderdagmiddag wandelt een groepje mensen onder begeleiding van een fysiotherapeut in het Zegerslootgebied. De meeste deelnemers zijn ouder dan 50 jaar, hebben een chronische ziekte of een orthopedische ingreep achter de rug. Onderweg worden oefeningen gedaan en u bepaalt zelf het tempo en de intensiteit. Het is vooral een gezellig uurtje bewegen in de buitenlucht. Het kan u ook op ideeën brengen om zelf weer te gaan bewegen.
Wilt u meer weten over het Beweegspreekuur of wandelt u graag mee in de groep? Kijk dan op www.saf.nl of vraag ernaar bij uw praktijkondersteuner.
Op spreekuur bij…
Anneke Meij
Anneke Meij (53 jaar) werkt al 35 jaar in de gezondheidszorg, waarvan de laatste vijf jaar als praktijkondersteuner somatiek voor dokter Nijessen. Sinds drie jaar is ze ook praktijkondersteuner GGZ voor de begeleiding van patiënten met psychische klachten. Welke voldoening haalt zij uit haar werk én haar vrije tijd? ze realiseren, al is die nog zo klein, is een positieve verandering. Iedere patiënt is verschillend dus ieder heeft ook zijn eigen (on)mogelijkheden. Daar wil ik naar op zoek.” Waarmee heb je moeite? Anneke lacht: “Met de tijd in de gaten houden. Mijn spreekuur loopt nog wel eens uit. Ik doe echt mijn best om de klok in de gaten te houden, maar ja. Aan de andere kant hoop ik dan maar dat de patiënten snappen dat ik de tijd voor ze neem. En dan kan een gesprek net iets langer duren dan gepland.”
Anneke Meij
Hoe zien patiënten jou? “Ik hoop dat de mensen mij als toegankelijk ervaren. Iemand bij wie ze hun verhaal kwijt kunnen. Zelf vind ik het ook leuk om de mensen te leren kennen. Om een indruk te krijgen van de mens achter de patiënt. Dat is ook het bijzondere aan mijn beroep. Ik vind het heerlijk om iedere dag weer met mensen om te gaan.” Wat vind jij een uitdaging binnen jouw vak? “Ik vind het een uitdaging om patiënten met een chronische aandoening, zoals COPD of diabetes, te stimuleren om zelf de regie over hun ziekte te nemen. Ik kan ze daarbij helpen door ze goed te informeren, zodat ze hun ziekte echt begrijpen en inzien wat ze allemaal kunnen. Elke verandering die
Welk excuus wil je liever niet meer horen op je spreekuur? “Een excuus dat ik vaak hoor, is dat iemand ‘geen tijd heeft’ of ‘te moe is’ om te bewegen, te ontspannen, gezond te koken… Dat begrijp ik wel, maar juist door deze dingen wél structureel voor jezelf te doen, krijg je een fijner gevoel en dat leidt weer tot meer energie.” Volg je altijd je eigen advies op? Ze lacht weer. “Nou, ik heb natuurlijk ook mijn zwakke plekken als het gaat om eten, drinken en bewegen. Voor mij zijn twee dingen heilig: tennis en beeldhouwen. Ik tennis al zo’n dertien jaar en nog steeds merk ik dat ik verbeter. Dat komt ook door mijn leraar, die me ieder keer prikkelt om mijn grenzen op te zoeken. Beeldhouwen doe ik bij Parkexpressie. Het is hard werken: hakken, beitelen, schuren, en stoffig dat je ervan wordt. Ik laat me leiden door de vorm en de kleur van de steen. Als ik bezig ben met mijn beeld of als ik op de tennisbaan sta, kan ik mezelf daarin helemaal verliezen. Ik ben dan helemaal dáár.”
11
Interview
“Een terugkommiddag van de DISCO cursus: is dat te regelen?” Dick Verhage (74 jaar) houdt van vissen, al zijn hele leven. Vanmorgen zat hij nog aan de waterkant, maar helaas, ze wilden niet bijten. Vissen is geen probleem voor de Alphenaar. Andere activiteiten die hij vroeger deed, lukken helaas niet meer. Zoals tuinieren. Ook merkt Dick dat lang praten hem moeilijker afgaat en dat hij soms last heeft van stemmingswisselingen. Dat hoort er allemaal bij. Lees meer over Dick’s ervaringen met COPD.
De diagnose “Ik was bij praktijkondersteuner Anneke Meij voor mijn cholesterol en bloed. Zij stelde voor mijn longen te testen omdat ik al een tijdje last had van kortademigheid. Wat bleek: ik heb astma en COPD. Astma waarschijnlijk al sinds mijn jeugd. COPD komt van het roken: van mijn 14de tot en met mijn 58ste een pakje zware shag per dag! Ik werkte in de bouw als stukadoor, tegelzetter en metselaar. Iedereen rookte, dus ja… Toen ik de diagnose COPD kreeg rookte ik gelukkig al niet meer. Ben van de ene op de andere dag gestopt na een bezoekje aan de longaf-
12
deling van een ziekenhuis. Wat ik daar zag was zo erg, zo wilde ik niet eindigen. Maar ja, ik ben toch ziek geworden.”
Omgaan met COPD “Ik wist niets over COPD. Anneke legde mij goed uit wat er met mij aan de hand was. Ik kreeg medicijnen: luchtwegverwijders en ontstekingsremmers. De puffers worden steeds iets zwaarder; ja ik weet dat mijn longen nooit meer beter worden. Eens in de drie maanden ga ik op controle bij Anneke en twee keer per jaar krijg ik een longfunctietest. Samen met
> Het was prettig om je ervaringen te delen met de andere deelnemers de diëtiste heb ik gekeken naar wat ik zoal at. Op gewicht blijven en goed eten zijn heel belangrijk. Nu volgde ik al een koolhydraatarm dieet, maar de diëtiste heeft dat beter in balans gebracht. Juist met COPD mag je weer niet te weinig koolhydraten eten en je hebt natuurlijk ook je eiwitten nodig. Bij longproblemen vraagt je lichaam om meer energie, bijvoorbeeld omdat ademhalen meer moeite kost. Als ik moe ben heb ik minder zin om te eten. Dat kan tot ondergewicht leiden en dat is niet goed.”
DISCO-cursus “In maart heb ik de DISCO-cursus gedaan. Ik heb echt veel geleerd over COPD. Het was ook prettig om je ervaringen te delen met de andere deelnemers. Als lotgenoten begrijp je precies wat de ander bedoelt. Ik zou graag een terugkommiddag willen. Weer even bij elkaar komen en kijken hoe we ervoor staan. Is dat niet te regelen? Wat ik heel nuttig vond was de ‘Hoe voelt u zich’-lijst. Dat is een mooie check waaruit blijkt hoe ik met de ziekte omga. Gelukkig ben ik een positief ingesteld mens, dat blijkt ook uit de lijst. Dat ik soms slecht slaap, last heb van stemmingswisselingen – gelukkig gaat mijn vrouw daar goed mee om – of geen zin heb om te eten worden bevestigd. Ook kan ik me moeilijker concentreren. Dat heeft toch te maken met het feit dat COPD een grote impact heeft op mijn leven. Het houdt me bezig.”
Impact van COPD “Ook al ben ik er dagelijks mee bezig – goed eten, bewegen, mijn medicijnen gebruiken – merk ik dat mijn conditie achteruit gaat. Ik kan steeds iets minder. Bijvoorbeeld tuinieren. Er is een moment geweest waarop ik drie moestuinen had in de Ridderbuurt. Ik vond het heerlijk om buiten bezig te zijn. Uiteindelijk heb ik ze allemaal weggedaan. Vervolgens werd ik kantinebeheerder van de volkstuinvereniging. Maar ook daar ben ik mee gestopt. Ik hield het lopen en sjouwen met boodschappen fysiek niet vol. Zo ervaar ik steeds meer belemmeringen in mijn dagelijkse leven. Een drukke verjaardag waarbij je veel praat, dat wordt al moeilijker. Ik ontloop dat soort activiteiten vaker. Gelukkig kan ik mijn grootste hobby, vissen, nog makkelijk doen. Ik richt me vanaf nu vooral op de leuke activiteiten waarbij ik me niet al te veel hoef in te spannen.”
Dick Verhage
Bewegen, bewegen, bewegen “Ik ga twee keer per week naar fysiosport bij Douglas Fysiotherapie. Anderhalf uur per keer, dat gaat heel goed. Ik fiets en loop en voel me er lekker bij. Kortgeleden heb ik een hometrainer gekocht, zodat ik thuis ook kan fietsen. Maar… dat is toch niet zo’n goed apparaat als bij Douglas! Wat ik jammer vind, is dat fysiosport de eerste drie maanden wordt vergoed en daarna word je aan je lot overgelaten. Met als gevolg dat COPD-patiënten die er geen geld voor hebben, stoppen met sporten. Waarom fysiosport niet langer vergoeden voor mensen met COPD?”
13
Eten
Lekker & Gezond Goede voeding is de basis voor uw gezondheid. Lekker bezig zijn met wat u eet en drinkt is bovendien een onderdeel van zelfmanagement. Bewuste keuzes maken, weten waarom u bepaalde producten wel, minder of liever niet gebruikt, helpen u bij het managen van uw ziekte. Heeft u vragen over gezond eten? De diëtist kan u helpen. Niet met strenge regeltjes, maar adviezen waar u echt iets aan heeft!
COPD: juiste energiebalans Als u de diagnose COPD heeft gekregen, is het verstandig om minimaal één keer een gesprek te hebben met een diëtist. Voor COPD geldt vooral dat een juiste energiebalans wordt gevonden om ondergewicht dan wel overgewicht te voorkomen of te verminderen. Het past bij een chronische longziekte dat u gewicht verliest terwijl u wel normaal eet. Vanwege de ziekte heeft u een verhoogde energiebehoefte. Gewichtsverlies is niet altijd erg, maar het mag zeker niet ten koste gaan van de spiermassa. De kracht in arm- en beenspieren maar vooral in de ademhalingsspieren neemt dan af. Daardoor gaat ademhalen nog moeilijker, waardoor u sneller vermoeid raakt bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen. Overgewicht is ook niet gewenst. Het verhoogt onder meer de kans op hart- en vaatziekten. Bovendien krijgt u meer moeite met bewegen. Merkt u dat u minder zin heeft in eten of dat eten moeilijk is
omdat u benauwd bent? Ook dan heeft de diëtist veel tips voor u.
Diabetes: gevarieerd en regelmatig eten Heeft u diabetes, dan mag u in principe alles eten. Ja, ook een stukje taart op een verjaardag. Natuurlijk let u dan de rest van de dag wel op wat u nog meer eet. Suikervrije producten zijn niet nodig. Wat vooral belangrijk is, is dat u gezond, gevarieerd en regelmatig eet, en beweegt. Diabetici letten op koolhydraten, die onder meer zitten in brood, aardappelen, deegwaren, rijst, suiker, fruit en melk, en houden rekening met hun cholesterol en bloeddruk. Kies bijvoorbeeld voor pure producten en producten met goede vetten, zoals zalm, noten en olijven. En laat de zoutbus liever staan. Specerijen, kruiden, peper en azijn geven veel smaak.
Salad days! Met de zomer voor deur is het weer tijd voor gezonde en frisse salades. Wat dacht u van de klassieker Salade Niçoise. Ingrediënten voor 2 personen: - 100 g sperziebonen - ½ komkommer - 2 tomaten - 2 eieren, gekookt - 1 rode ui - 100 g gemengde sla - 200 g tonijn op water, uitgelekt - 10 zwarte olijven - 2 el kappertjes - 2 el vinaigrette dressing
14
Kook de sperziebonen beetgaar en giet af. Snijd ondertussen de komkommer, tomaten en eieren in partjes en de ui in ringen. Verdeel de sla over twee borden en leg de overige ingrediënten erop. Giet als laatste de dressing over de salade – 1 portie levert 355 Kcal.
Puzzel mee en win! compact disc
longfunctietest
alvleesklierhormoon
voedsel
compagnon
eenheid
activiteit in het water
namaak
1
voetverzorgster
wees gegroet
grondsoort
insect fijngemaakt medicijn
kloosterzuster
hemellichaam
graanproduct
in opdracht
parelduikster
klein hapje
zijde v.e. schip
longblaasjes
medisch hulpmiddel
extreem (als voorvoegsel)
oliemaatschappij
scantechniek
vordering
vogel ingedikt sap
7
gesleten plek
vrolijk
luizenei
niets
zangnoot
vervoermiddel
automerk
ongehinderd visgerei Hongarije op internet
deel v.e. kast dun
3
4
5
oude lap
watervogel
vaatwerk
vaartuig
uittocht
bijenhouder
6
3
4
2
2
halsdoek
mondeling
universum
bacteriële ziekte
lekkernij
meisjesnaam
schrijfkosten vreemde munt
asvaas
6
bedorven
instrument
5
tocht
1
botontkalking
onbevreesd
onverteerbare voedingsstof
onder andere
in goede conditie
tijdperk
vleesproduct
© Creataal, Schijndel
7
Vul de puzzel in en neem de letters in de met een cirkel gemarkeerde vakjes over in de oplossingsbalk. Daar verschijnt dan de oplossing van de puzzel.
2de prijs
U kunt uw oplossing doorgeven tot en met 31 augustus 2015. Onder de inzenders van de juiste oplossing, verloten wij drie prijzen. De eerste prijs is een Omron stappenteller, de tweede prijs is een Bayer glucosemeter en de derde prijs is een Klinion verbanddoos voor onderweg. U kunt de oplossing aan ons doorgeven via
[email protected], of per post versturen naar: Huisartsenpraktijk Lupine, Lupinesingel 25, 2403 CM Alphen aan den Rijn. Vermeld er dan bij dat het om de puzzel gaat. De prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.
1ste prijs
3de prijs
Veel puzzelplezier!
15
Contact
HUISARTSEN
APOTHEKEN
Huisartsenpraktijk Lupine Lupinesingel 25 2403 CM Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 23 59 70 www.lupine.praktijkinfo.nl
Apotheek Ridderveld Troubadourweg 3 2402 EP Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 42 34 34 www.apotheekridderveld.nl
Apotheek Allart Toussaintstraat 49 2406 XN Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 42 10 00 www.apotheekallart.nl
Douglas Fysiotherapie Klompenmaker 156 2401 PR Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 42 05 03 www.douglas-fysiotherapie.nl
Apotheek De Hoge Zijde Prinses Irenelaan 1A 2404 BH Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 44 79 33 www.apotheekdehogezijde.nl
Dagnacht Apotheek Meteoorlaan 4 2402 WC Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 42 31 23 www.dagnachtapotheek.nl
Fysio Alphen Sterrenlaan 16 2402 BC Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 44 56 00 www.fysioalphen.nl
DIËTIST
De Voedietist Spreekuur bij Huisartsenpraktijk Lupine Telefoon: 0172 44 48 93 www.voedietist.nl
Apotheek De Herenhof Herenhof 6 2402 DM Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 42 38 38 www.apotheekdeherenhof.nl
FYSIOTHERAPIE
Fysiotherapie Van den Berg Prinses Irenelaan 1 F/G 2404 BH Alphen aan den Rijn Telefoon: 0172 47 38 55 www.fysiovdberg.nl
