Kind in Beeld
Gezond eten en bewegen
Inhoud Bewegen is leuk
4
Wat eet mijn kind? Eten en drinken vanaf 1 jaar Vitamine D tot 6 jaar Actieve voedingsdriehoek
6
6 6 6
Leren eten
7
Fruit Fruitpap
8 10
Groenten Groentepap
12
Vlees / vis / ei / vegetarisch Groentepap met vlees
16
Granen
18
Brood
18
Tussendoortjes
19
Melkproducten
19
15
17
Legende Aandachtspunt Niet doen Regioverpleegkundige Tandzorg Bacterie Hoofdmaaltijd Tussendoortjes Evolutie in de tijd
Tips
Bewegen is leuk Van kleins af aan beleeft je baby plezier als je met hem speelt. Bewegen met je baby kan je ook doen tijdens de dagelijkse activiteiten bv. tijdens de verzorging, het badje. Het hoeft geen extra tijd te kosten. Hieronder vind je enkele voorbeelden.
0 - 3 maanden Geef je baby voldoende plaats om te bewegen.
Leg je baby al vanaf de eerste weken af en toe op zijn buikje als hij wakker is. tijdens het verzorgmoment
in bad
in buiklig
3 - 6 maanden
tijdens het knuffelen
Beperk langdurig stilzitten tot de eet- en slaapmomenten. Gebruik een draagstoel of relax enkel om je baby te vervoeren of eten te geven. Geef hem nadien weer alle plaats om vrij te bewegen.
op de speelmat
rollen
Leg een voorwerp (bv. stukje speelgoed) naast je baby en wissel dat regelmatig van kant zodat je baby zijn hoofd moet draaien in de richting van het voorwerp.
6 - 12 maanden
Bewegen op muziek is leuk!
• Beeld de teksten uit.
• Stap en klap op het ritme van de muziek. • Leef je uit, spring en swing samen met je kind.
Wil je nog andere tips om leuk samen met je kind te bewegen?
stimuleren om zelf te eten
kruipend verkennen
dansen op muziek
Leg niet te veel speelgoed in de box zodat je baby nog genoeg plaats over heeft om te bewegen.
12 - 18 maanden
Comfortabele kleding zet je kind aan om te bewegen.
zelf de trap op en af stappen
samen klusjes doen
tijdens het aan- en uitkleden
18 - 36 maanden
Je kan het goede voorbeeld geven door zelf mee actief te zijn.
stimuleren om zelf te poetsen
springen en lopen
samen de tafel dekken
4
5
Wat eet mijn kind?
Leren eten
De eerste maanden heeft een baby genoeg met borstvoeding of aangepaste melkvoeding. Vanaf 4 à 6 maanden komt daar verandering in: tijd om nieuwe smaken en voedingsmiddelen te ontdekken met het eerste fruit- of groentepapje. Rond de leeftijd van 6 maanden heeft je baby steeds meer energie en ijzer nodig. Dan volgt wat variatie: vlees, vis, ei en vanaf 8 maanden ook brood.
Vanaf 4 maanden
Borstvoeding
Flesvoeding
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 maanden
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 maanden Flesvoeding
Borstvoeding
* ∆
Fruit(pap)
°
Fruit(pap)
∆
Groente(pap)
°
Groente(pap)
tofu
Vlees, vis, ei of vervanger
tofu
Brood
tussendoortje
niet afschrapen
proeven
lepel niet aan kind geven
kind heeft eigen lepel
Vanaf 6 maanden
* geleidelijk beginnen geven ° kan gestart worden
Eten en drinken vanaf 1 jaar
tussendoortje middagmaal
Vlees, vis, ei of vervanger Brood
beginnen geven *∆ geleidelijk je kan beginnen geven, maar wordt niet aangeraden
ontbijt
niet verticaal
lepel horizontaal in de mond
Gluten
*
Gluten
fijnmalen
Hier vind je enkele tips om je kind te leren eten, hoe je eten geeft, …
Vitamine D tot 6 jaar
open beker met water
indien kunstvoeding, melk in de fles
geen tuitbeker
geen zoete drank in fles
avondmaal
+ vitamine D: dagelijks tot 6 jaar
geen fles in bed
Vanaf 8 maanden
Actieve voedingsdriehoek tofu
Gezonde voeding levert alle voedingsstoffen die nodig zijn voor de groei en ontwikkeling. Hoe groter de groep, hoe meer voedingsmiddelen je uit deze groep mag eten.
pletten
geen fles in buggy
Vanaf 12 maanden
Bron: VIGeZ Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie, www.vigez.be. Bewerking: Kind en Gezin.
kleine stukjes
6
zelf eten met lepel
stukjes fruit
7
geen fles tussen de maaltijden
Fruit
Het is altijd handig wat fruit in huis te hebben. Hou wel rekening met de bewaartijd en de bewaarvoorschriften. Kies altijd voor zacht, vers en rijp fruit. Schil en ontpit het fruit.
Vanaf 4 à 6 maanden
appel
banaan
citroen
kiwi
mandarijn
mango
meloen
perzik
peer
nectarine
pompelmoes
pruim
sinaasappel
aardbei
abrikoos
braambes
framboos
lychee
papaya
passievrucht
rabarber
sharonvrucht/kaki
sterfruit
vijgen
druiven
kersen
kruisbes
blauwe bosbessen
rode bessen
veenbes
Vanaf 6 maanden
Vanaf 8 maanden
granaatappel
Vanaf 12 maanden
ananas
8
9
Fruitpap • Voorbereiden Kies voor vers fruit. Verwijder de rotte delen en spoel het fruit goed onder koud water. Koek of meel voeg je enkel toe om fruitpap in te dikken als deze te vloeibaar is. Gebruik niet dagelijks kinderkoek, want dit leidt tot de gewoonte om ook een koek aan je kind te geven wanneer fruitpap overgaat in stukjes fruit. Kies altijd voor ongezoete kindermelen, -vlokken, -granen of -koek. kindermeel
OF 1
koek
2
• Hoeveelheden Start met enkele lepeltjes fruitpap en een melkvoeding. Gaat dit goed, voer dan de hoeveelheid fruitpap langzaam op tot 150 g. De hoeveelheid verschilt van kind tot kind.
kindermeel
OF +
+
1/4
koek
+
1/4
1/4
=
+
OF
=
+
OF
1/4
kindermeel
+
+
1/2
+
1/2
OF
1/2
koek
1/2
kindermeel
+
+
+
1
1
1
OF
koek
=
1
• Bereiden Maak de fruitpap niet op voorhand klaar. Hou geen restjes voor de volgende dag of vries ze niet in.
1
2
3 niet mixen
10
niet in fles
geen honing of suiker toevoegen
11
geen yoghurt of plattekaas toevoegen
Groenten
Het is altijd handig een aantal basisingrediënten in huis te hebben. Hou wel rekening met de bewaartijd en de bewaarvoorschriften.
Vanaf 4 à 6 maanden
aardappel
andijvie
aubergine
bloemkool
broccoli
Chinese kool
courgette
knolselder
kropsla
pompoen
postelein
rode biet
spinazie
tomaat
tuinkers
veldsla
venkel
waterkers
witloof
wortelen
zoete aardappel
aardpeer
avocado
champignons
doperwt
oesterzwam
pastinaak
prei
prinsessenbonen
rapen
snijbonen
Vanaf 6 maanden
12
13
Groenten
Groentepap Kies voor verse groenten. Verwijder slappe en rotte bladeren van groenten. Spoel de groenten onder koud water.
Vanaf 8 maanden
• Voorbereiden
OF 2/3
artisjok
asperges
bleekselder
1
1/3
2
komkommer
• Hoeveelheden Start met enkele lepeltjes groentepap en een melkvoeding. Gaat dit goed, voer dan de hoeveelheid groentepap langzaam op tot 150 g. De hoeveelheid verschilt van kind tot kind.
koolrabi
+
Vanaf 12 maanden
2/3
OF
1/3
hoeveelheid ± 100 g
koolraap
maïs
paksoi
2/3
paprika
1/3
hoeveelheid ± 150 g
• Bereiden
radijs
rammenas
rodekool
savooikool
Maak de groentepap niet op voorhand klaar. Hou geen restjes voor de volgende dag of vries ze niet in. Geef groentepap bij voorkeur ’s middags.
1 schorseneren
sluimererwt
sojascheuten
2
3
4
spitskool
OF
5
6 niet mixen
spruiten
uien
wittekool
14
15
geen honing of suiker toevoegen
Vlees / vis / ei / vegetarisch
Groentepap met vlees Je baby heeft steeds meer energie en ijzer nodig. Varieer daarom de voeding. Voeg mager vlees, magere vis, een half ei of een vleesvervanger toe aan de groentepap.
Kies voor vers vlees zonder zichtbare vetrandjes, zoals kip, kalkoen, paarden-, kalfs-, rund- of varkensvlees. Zorg voor variatie. Alle verse zeevis, zoals kabeljauw, rog, schelvis, tong, tonijn en zalm, is geschikt voor baby’s. Koop liefst gefileerde vis en pas op voor graten.
• Voorbereiden
Vanaf 6 maanden
OF
1
gevogelte
rundvlees, paardenvlees, ...
2
worst, gehakt, ...
3
vis
• Hoeveelheden
schaaldieren, fishsticks, ... 1/2
15g
10g
kikkererwten
eieren
quorn
15g
Begin met 1 eetlepel vlees, verhoog de hoeveelheid langzaamaan tot 25 g (rauw gewogen) op 12 maanden. Start met ongeveer 20 g vis per dag. Op 1 jaar is 30 g vis per dag ruim voldoende. Vervang vlees 1 tot 2 x per week door vis. Vervang 1 x per week vlees of vis door 1/2 ei.
1/3
1/3
tofoe
2/3
2/3 30g
10g
50g 25g
15g
hoeveelheid ± 150 g
hoeveelheid ± 100 g linzen
champignons
oesterzwammen
• Bereiden
Vanaf 8 à 10 maanden
Stoom of kook het vlees best in een beetje water met wat zachte tuinkruiden tot de leeftijd van 1 jaar. Bereid het vlees samen met de groenten en aardappelen.
10g
1
2
3
sojabonen
OF
Vanaf 12 maanden 25g
seitan
25g
15g
tempé
witte, rode en bruine bonen
16
25g
4
5
6
schaaldieren
17
Granen
Deze producten kan je ook gebruiken als vervanging van aardappelen. Neem 1 à 2 lepels of 50 -100 gr (ongekookt). Vraag advies aan je regioverpleegkundige.
Tussendoortjes
tussendoortje
deegwaren
Brood
witte rijst
couscous
Kies voor gezonde tussendoortjes en beperk ze tot maximum 2 per dag.
+
tussendoortje
Vanaf 12 maanden
Vervang 1 melkvoeding geleidelijk aan door een broodmaaltijd met lichtbruin brood. Je kan dit op verschillende manieren doen.
fruit
rijstwafel, kinderkoekje, ontbijtgranen, …
rauwe groenten
soep
voldoende water
zoete dranken
snoep, ijs, chocolade, chips, …
geen hele noten tot 4 jaar
Vanaf 8 maanden kindermeel
Maak een papje van melkvoeding met granen.
Melkproducten
OF 1
2
Melk is belangrijk voor kinderen. Ze krijgen bij voorkeur borstvoeding of een aangepaste melkvoeding tot de leeftijd van 3 jaar. Na de leeftijd van 3 jaar drinken kinderen het best volle melk tot de leeftijd van 4 jaar. Daarna gaat de voorkeur naar halfvolle melk.
Week stukjes brood in melkvoeding.
OF
borstvoeding
Vanaf 18 maanden
Vanaf 4 jaar
Laat je baby af en toe knabbelen op een broodkorstje.
OF van 18 maanden tot 3 jaar 1
groeimelk
2
Besmeer een sneetje brood met wat vetstof of zacht beleg.
van 18 maanden tot 4 jaar volle melk
17
18
19
halfvolle melk
Kind en Gezin-Lijn: 078 150 100 www.kindengezin.be
Verantwoordelijke uitgever: Kind en Gezin, Katrien Verhegge, administrateur-generaal - Vlaams agentschap Editie 2015 D/2015/4112/2 05/2015
Hallepoortlaan 27 l 1060 BRUSSEL
