BIJLAGE A BASISCONTRACT ARBODIENSTVERLENING Samen naar een gezond en fit werkend Nederland
In Nederland zijn gezonde, fitte en gemotiveerde medewerkers van cruciaal belang. Werknemers en werkgevers hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de duurzame inzetbaarheid van alle werkenden te bewaken en te bevorderen. Arbodienstverleners vervullen hierbij een belangrijke rol. Als aanjager en uitvoerder van interventies, maar ook als ‘sparring partner’ voor werkgevers bij het ontwikkelen van duurzaam inzetbaarheidsbeleid. Werkgevers, werknemers, de overheid en arbodienstverleners werken samen aan een gezond en fit werkend Nederland.
Waarom een basiscontract? Contracten tussen werkgevers en arbodienstverleners zijn zeer divers van toon, inhoud en reikwijdte. Dat is op zichzelf positief en ook vanzelfsprekend, omdat op de vrije markt afspraken worden gemaakt over de inhoud van het dienstenpakket. Een werkgever kiest de dienstverlener die bij hem past, die aansluit op zijn wensen en voorkeuren en waarmee in de praktijk op een prettige en succesvolle manier wordt samengewerkt binnen de organisatie. 1
Uit recent onderzoek in opdracht van het Ministerie van SZW blijkt dat 40% van alle organisaties met personeel de afgelopen twee jaar geen contract had met een arbodienstverlener voor diensten op het terrein van arbeidsomstandigheden, verzuim en reintegratie. Dit betekent dat een grote groep werkgevers niet aan de wettelijke verplichtingen heeft voldaan. Vanzelfsprekend heeft dit potentieel negatieve implicaties voor de betrokken werknemers. Daarnaast zijn er de laatste jaren situaties ontstaan waarbij de wet- en regelgeving onvoldoende wordt gevolgd en de werknemer geen of onvoldoende toegang tot bedrijfsgezondheidszorg heeft. Een deel van de contracten die tussen werkgevers en arbodienstverleners worden afgesloten voldoen niet aan de wettelijke minimumeisen en bieden onvoldoende borgen voor een goede zorg. OVAL staat voor bescherming van werknemers tegen onheuse behandeling en bejegening. De werknemer moet zich senang voelen en vertrouwen hebben in de rol van de bedrijfsarts en arbodienstverlener. Om tot een goed advies te kunnen komen is vertrouwen een belangrijke voorwaarde. Tegelijkertijd wil OVAL dat werkgevers goed geholpen worden door een bedrijfsarts en andere professionals van de arbodienst in het proces van preventie en verzuim. Dit moet leiden tot een goede toegang tot kwalitatieve bedrijfsgezondheidszorg, goede beheersing van de schadelast en ondersteuning van werkgevers en werknemers bij het inzetbaar blijven en houden van medewerkers. We bereiken dit met een systematische aanpak in combinatie
1
2014, Panteia, De markt en kwaliteit van arbodienstverlening
met een onafhankelijke adviesrol van de bedrijfsarts en andere professionals die bij een arbodienst werken. Met dit basiscontract willen we helderheid bieden. Zowel werkgevers als werknemers en arbodienstverleners zijn er bij gebaat dat er duidelijke afspraken worden gemaakt. Het basiscontract is gebaseerd op het wettelijk kader; de verplichtingen die voort komen uit de diverse wetten op het gebied van arbozorg. Dit zijn de eisen waaraan een contract tussen een werkgever en een arbodienstverlener minimaal moet voldoen of dit contract nu in het kader van de ‘vangnetregeling’ of binnen de ‘maatwerkregeling’ wordt gesloten. In aanvulling op dit basiscontract zijn maatwerkdiensten uiteraard mogelijk. Geen organisatie is hetzelfde en contracten tussen werkgevers en arbodienstverleners bieden veel mogelijkheden voor maatwerk. De werkgever, de werknemer (via OR of Personeelsvertegenwoordiging) en de arbodienstverlener kunnen hun wensen samen vertalen in een pakket op maat.
Privacy, kwaliteit en onafhankelijkheid Kwaliteit en privacy van de werknemer staan centraal in de dienstverlening, alleen daarmee is een onafhankelijke en vertrouwde relatie op te bouwen. De informatiestroom tussen arbodienstverleners en werkgevers/verzekeraars over zowel individuele werknemers, als over groepen van werkenden is gebonden aan strikte eisen. Wat wel en niet mag is 2
vastgelegd in wet- en regelgeving en wordt verduidelijkt in richtlijnen en protocollen .
Onafhankelijkheid bedrijfsarts Naar onze mening is één van de factoren voor resultaat bij ziekteverzuimbegeleiding dat werknemers én werkgevers kunnen vertrouwen op de onafhankelijkheid van de bedrijfsarts. De bedrijfsarts trekt geen partij voor de werkgever of de werknemer. Hij weegt vanuit zijn professionele deskundigheid de gezondheidsproblematiek en overige relevante factoren af om tot een goed advies te komen. Dit advies wordt voor de werkgever en werknemer op een begrijpelijke wijze schriftelijk vastgelegd en zo nodig telefonisch of persoonlijk toegelicht. De bedrijfsarts geeft een zodanig advies waardoor werknemer en werkgever worden geholpen om effectief met elkaar in dialoog te gaan en te komen tot een plan van aanpak in het kader van ziekteverzuimbegeleiding of (terugval)preventieplan. De bedrijfsarts is zowel voor vragen van de werkgever als werknemer vrij toegankelijk (preventief en bij ziekteverzuim).
Wat zijn de elementen van een basiscontract? In een contract tussen werkgever en arbodienstverlener worden minimaal afspraken gemaakt over activiteiten op het terrein van arbeidsomstandigheden, verzuimbegeleiding en re-integratie na ziekte, beroepsziekten en preventie.
2
Deze zijn opgenomen in de leidraad privacy van OVAL en NVAB, het beroepsgeheim van artsen en 2
de KNMG-regels.
oval.not.13386561- 2
1. Arbeidsomstandigheden
RI&E De werkgever schakelt een arbodienstverlener in voor het maken van of accorderen van de wettelijk verplichte RI&E en de toetsing daarvan door één van de geregistreerde 3
kerndeskundigen . Met de RI&E worden de risico’s voor de gezondheid, veiligheid en het welzijn van de werknemers (werkenden) binnen de onderneming in kaart gebracht.
Bijdragen arbeidsomstandighedenbeleid De werkgever betrekt een arbodienstverlener bij het mede ontwikkelen en draagt waar nodig bij in de uitvoering van het arbeidsomstandighedenbeleid. Dit is het beleid in de organisatie ter bevordering van de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van de werkenden.
2. Verzuimbegeleiding en re-integratie
Bevorderen van re-integratie bij verzuim wegens ziekte of gebrek, met inachtneming van de wettelijke termijnen uit de Wvp: o in de1e week een ziekmelding bij arbodienst of bedrijfsarts o is de werknemer 6 weken ziek, dan wordt door de bedrijfsarts een probleemanalyse gemaakt. o de werkgever en werknemer stellen per individuele ziekmelding uiterlijk in de 8e week een casemanager Poortwachter aan. Deze casemanager ondersteunt beiden bij het volgen en bewaken van het proces. Deze casemanager verzamelt, beoordeelt en verwerkt geen medische gegevens. o Deze casemanager Poortwachter ondersteunt hen bij het volgen van de juiste stappen in het kader van de Wet Verbetering Poortwachter. In het minimumcontract moet helder zijn hoe dit per individuele ziekmelding wordt vastgesteld. o binnen 8 weken na de ziekmelding of uiterlijk 2 weken na de probleemanalyse stelt de werkgever in overleg met de werknemer een Plan van Aanpak op. In dit plan staat beschreven wat beiden gaan doen om de werknemer te kunnen laten re-integreren. De arbodienst kan hierbij samen met andere professionals ondersteunen. o vervolgafspraken door de bedrijfsarts voor een tussentijdse evaluatie of bijstelling probleemanalyse: deze vervolgafspraak vindt minimaal om de 6 weken plaats, tenzij de bedrijfsarts daarvan gemotiveerd afwijkt. De advisering door de bedrijfsarts wordt voortgezet zolang het dienstverband duurt, ook al is de periode van 104 weken verzuim overschreden. o De bedrijfsarts maakt het actueel oordeel en medisch dossierverslag WIA of voert een spreekuur ‘ ziek uit dienst’ uit met het opmaken van een medisch dossierverslag ziek uit dienst.
de bedrijfsarts: o adviseert over herstel- en re-integratiemogelijkheden, waarbij zo nodig toegang tot en onderzoek naar de werkplek/omstandigheden. En schakelt gericht andere professionals in om daarbij te adviseren en te ondersteunen. Waar er sprake is
3
Deze verplichting geldt niet voor werkgevers met minder dan 25 werknemers die gebruik maken van
een door de branche goedgekeurde RI&E.
oval.not.13386561- 3
verzuimbegeleiding en inzicht in en verwerken van medische gegevens werkt een professional onder direct toezicht van de bedrijfsarts met delegatie van taken door de 4
bedrijfsarts.
o adviseert wat de randvoorwaarden vanuit bedrijfsgeneeskundig en wet- en regelgeving perspectief (Beleidsregels beoordelingskader Poortwachter) zijn voor het maken of bijstellen van het plan van aanpak. o signaleert tijdig of er sprake is van stagnatie. In het herstel van de medische toestand en/of de functionele mogelijkheden en de eventuele oorzaken daarvan. o adviseert de werknemer en werkgever over (onderbouwde) interventies. o adviseert de organisatie over aanpassing van het verzuimbeleid, mede op grond van de geaggregeerde gegevens en schakelt voor deze advisering waar nodig andere (kern)deskundigen in. o overlegt, indien nodig, met de huisarts of behandelend specialist voor een behandeling in de reguliere zorg of het uitwisselen van informatie om te komen tot een goed gecoördineerde diagnostiek en behandeling stappen en invulling van werkmogelijkheden. Dit gebeurt uitsluitend na toestemming van de werknemer.
3. Beroepsziekten of beroepsgebonden aandoeningen De werkgever betrekt de bedrijfsarts bij het voorkomen, signaleren en, waar mogelijk, behandelen van beroepsziekten en beroepsgebonden aandoeningen. Bij een vermoeden van een beroepsziekte of beroepsgebonden aandoening speelt de bedrijfsarts een belangrijke rol. Specifieke activiteiten van de bedrijfsarts:
beoordeelt of het risico wat verband houdt met de beroepsziekte of de beroepsgebonden aandoening is opgenomen in de RI&E en een plan van aanpak. Het bezoeken van de werkplek kan daarbij onderdeel uitmaken van de beoordeling.
doet een melding van de beroepsziekte of beroepsgebonden aandoening bij het NCvB (Nederlands Centrum voor Beroepsziekten).
verwijst de werknemer waar nodig naar een tweedelijns arbeidsgeneeskundige die gespecialiseerd is in de diagnostiek van beroepsziekten en advies kan geven over: o de noodzakelijke behandeling; o de noodzakelijke stappen voor preventie.
adviseert de werkgever over een onderzoek naar de oorzaak en de te nemen maatregelen om het arbeidsrisico te minimaliseren.
Wanneer de werkgever ondanks het herhaaldelijk advies van de bedrijfsarts en door de bedrijfsarts ingeschakelde kerndeskundigen geen maatregelen neemt om beroepsziekten te voorkomen, meldt de bedrijfsarts dit bij de Inspectie SZW. De werkgever is dan immers structureel nalatig in zijn zorgplicht voor goede arbeidsomstandigheden voor haar werknemers.
4
De context waarbinnen deze werkzaamheden worden verricht moeten voldoen aan hoge
kwaliteitseisen en nauwe samenwerking zoals deze zijn verwoord in het standpunt van de NVAB Delegatie van taken.
oval.not.13386561- 4
4. Preventie en duurzame inzetbaarheid
In het basiscontract voor iedere organisatie is opgenomen dat de bedrijfsarts bij het ingaan van het contract met de werkgever de RIE en het plan van aanpak RIE ontvangt. Op basis van deze informatie wordt een advies gegeven of een PMO/PAGO 5
noodzakelijk is. Als een PMO/PAGO noodzakelijk is wordt een PMO/PAGO advies
gegeven door de bedrijfsarts.
Als uit het PMO/PAGO advies blijkt dat een actief aanbod noodzakelijk is dan wordt een concreet PMO/PAGO voorstel gedaan en uitgevoerd. Hierbij wordt de personeelsvertegenwoordiging of Ondernemingsraad betrokken. Met deze instrumenten wordt de gezondheid van medewerkers in relatie tot het werk en de -omstandigheden onderzocht.
Het naar aanleiding van deze onderzoeken uitbrengen van adviezen, zowel aan de werkende op individueel niveau als aan de organisatie op groepsniveau. Een en ander in samenhang met de uit de overige activiteiten verkregen, geaggregeerde gegevens.
Bovenstaande wordt periodiek herhaald.
Aanvullende diensten: maatwerk en duurzame inzetbaarheid Het basiscontract moet minimaal borgen dat alle dienstverleners in ieder geval minimale zorg bieden. Het basiscontract biedt dus letterlijk een minimum. Om te komen tot echte invulling van duurzaam inzetbare medewerkers en goed werkgeverschap is meestal meer nodig dan het minimum. Dienstverleners bieden werkgevers en haar werknemers ondersteuning en advies om invulling te geven aan duurzame inzetbaarheid en goed werkgeverschap. Deze maatwerkdiensten zijn in aanvulling op het basiscontract met elkaar af te spreken.
Voorwaarden voor uitvoering van het contract Toegankelijkheid binnen de organisatie Voor de werknemer moet duidelijk zijn hoe hij in contact kan komen met de bedrijfsarts voor vragen over zijn/haar gezondheid, veiligheid of welzijn, voor zover er een verband is met het werk- en/of de werkomstandigheden of arbeidsverhoudingen. Ook wanneer er geen sprake is van verzuim en zonder toestemming van zijn manager, moet de werknemer deze gelegenheid worden geboden. Een, eventueel anoniem, arbeidsomstandighedenspreekuur is hiervoor een goede vorm.
Contracteren van de bedrijfsarts of arbodienst Als een organisatie bij toepassing van de maatwerkregeling uit de Arbowet een zelfstandige bedrijfsarts of groep bedrijfsartsen die in dienst zijn bij een arbodienst contracteert, dan vindt dit contracteren volgens de wettelijke normen plaats via een directe overeenkomst met de werkgever als opdrachtgever. 5
PMO staat voor Periodiek Medisch Onderzoek; PAGO staat voor Periodiek Arbeidsgeneeskundig Onderzoek)
oval.not.13386561- 5
Onafhankelijke rol Het gaat hier om een beroepsuitoefening vanuit een onafhankelijke rol door bedrijfsartsen en andere professionals. Daarbij geeft de bedrijfsarts of de andere professional een onafhankelijk advies, dat recht doet aan de werknemer en werkgever en past binnen de wettelijke kaders en professionele richtlijnen van de beroepsgroep. Bij twijfels of klachten over de onafhankelijkheid kan dit worden aangekaart via de verplichte klachtenprocedure bij arbodiensten, met als sluitstuk externe toetsing door de Geschillencommissie Arbodiensten of klachtenprocedure van de individuele bedrijfsarts niet werkende bij een arbodienst
Multidisciplinaire samenwerking en aanpak Bij alle activiteiten in het kader van een verantwoorde arbogerelateerde zorg is samenwerking in een multidisciplinair team vanzelfsprekend. Samen wordt gezocht naar de snelste meest effectieve manier om de werknemer fit, volledig en duurzaam inzetbaar te laten zijn en blijven. Dit beperkt zich niet tot de kerndeskundigen, maar hier zijn ook andere deskundigen bij betrokken zoals arbeidsdeskundigen, interventiepartijen, reintegratiebedrijven, arbeidsgeneeskundigen in de tweede lijn, centra voor toxicologisch onderzoek en coaches voor de werknemer of werkgever.
Kennis van het bedrijf Om goed invulling te kunnen geven aan de arbeidsgerelateerde zorg, zowel in het kader van preventie als in het kader van re-integratie bij ziekteverzuim, is een goed inzicht in de arbeidsomstandigheden en de belasting in het werk een must. Dit vraagt erom dat bedrijfsartsen en andere professionals, het bedrijf écht leren kennen en toegang hebben tot de werkplek.
Rol van de OR of Personeelsvertegenwoordiging Met de OR of personeelsvertegenwoordiging moet worden overlegd en vervolgens overeenstemming worden bereikt over de keuze voor ofwel de maatwerkregeling ofwel de aansluiting bij een gecertificeerde arbodienst. Wij pleiten ervoor dat de OR of personeelsvertegenwoordiging onder alle omstandigheden betrokken is bij de keuze van de arbodienstverlener. Ook tijdens de uitvoering van de werkzaamheden is het goed wanneer de OR of personeelsvertegenwoordiging en arbodienstverlener minimaal één keer per jaar met elkaar overleg voeren.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid Werkgevers en werknemers zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden, gezondheid, veiligheid en welzijn. De arbodienstverlener ondersteunt bij het beleidsmatig en praktisch invulling geven aan deze gezamenlijke verantwoordelijkheid.
oval.not.13386561- 6
