Het Zijlstra Center for Public Control and Governance Vrije Universiteit Amsterdam
Governance en de rol van de RvT 8 mei 2013 Prof. dr. J. Bossert Zijlstra Center VU
Inhoudsopgave • • • •
Doen we het goed? Doen we het goede? Doen we genoeg? Doen we het goed genoeg?
2
Context Good Governance • VerwachAngen poliAek en samenleving erg hoog: kwaliteit, integriteit, doelmaAgheid, toegankelijkheid en … sociaal oplossingsgerichtheid (krimp, economie, sociaal enz.): Normen veranderen snel door nieuwe codes, incidenten en poliAeke discussies; • Verwarring rondom de ministeriële verantwoordelijkheid op stelselniveau focust sterk op de RvT: van afstand naar aanwijzing. PoliAek zoekt in wetgeving aansluiAng bij RvT; • LegiAmaAe vraagstuk verandert van aard: van ‘formeel’ (door de overheid) naar ‘maatschappelijk’ door publiek en stakeholders. 3
De theorie.... Mark Moore: terugtred centrale overheid Overheid Non-profit Markt
Prive
Centraal Regio Lokaal Kleinsch.
4
Het gevolg: relaAeve plaats tussen markt en overheid
Rechtspersonen met weWelijke taak
O
!
M
V
E
A
R
H
R
E
I
K
D
ZBO’s
Privaatrechtelijke
T
rechtspersonen
5
Het gevolg: een bestuurlijke ontwikkeling: from government to governance • • • •
Bestuurlijke ontwikkeling van terugtredende overheid, ten gunste van lokale overheid, non-‐profitsector, marktwerking en burger Corporate: proces van versterking van decentrale bestuur & toezicht (checks and balances): fusies, intern toezicht en codes Instelling op zoek naar legiAmaAe in de samenleving door stakeholders een belangrijke rol te geven Versterking van de kwaliteit van de publieke dienstverlening: ruimte voor de professional die zich verantwoordt.
6
Wat is ook al weer governance?
Verantwoorden
Toezicht
Governance
Sturen
Beheersen
intern
‘Governance is het waarborgen van de onderlinge samenhang van de wijze sturen, beheersen en toezicht houden van een organisatie, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van doelstellingen, alsmede het daarover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden.’
extern
Definitie:
Lange termijn
korte termijn
Wat betekent dat voor de posiAe van de RvT? • Veelheid van toezichtslijnen: intern, extern (verAcaal en horizontaal); • Ethisch en maatschappelijk appèl op de organisaAe wordt (ook) neergelegd bij de rvt/rvc (beloningen, maatschappelijke taak, verwaarlozing); • Sterk beroep op zelfverantwoordelijkheid: onafankelijheid, informaAevoorziening, zelfreflecAe, zelforganisaAe, openbare verantwoording;
8
Klassieke taken RvT En hoe zit dat bij een ZBO?
Kaderwet ZBO Werkgeverstaak
Sparring partner (adviseur)
Toezichthouder
Meerwaarde t.o.v. audit commissie
Onderscheid beleid en bedrijfsvoering 9
De adviesrol van de RvT • Regisseur van toezicht: intern en extern, horziontaal en verAcaal. Moet zorgen dat het loopt! • Pro-‐acAef integraal toezicht regelen. • ZelforganisaAe goed structureren (toetsingsplan, kriAsche tegenkracht organiseren, jaaragenda, infovoorziening, evaluaAes, verantwoording, deskundigheid enz); • Toezien op de maatschappelijke meerwaarde, doelmaAgheid en doeltreffendheid Waar lopen we in de prakQjk tegenaan? 10
RvT als toezichthouder Leden RvT noemen:
• Construc0eve tegenkracht door externe zoveel informa0e te (laten) verzamelen dat ik de interne info kan plaatsen; • RvT’s werken grotendeels op gevoel: niet pluis moet je agenderen. Gaandeweg afglijden is funest. • Risicomanagement is een kerntaak van toezicht. Doorvragen zonder wantrouwen te creëren is toezicht! • Het gaat om een lerende organisa0e: daar neem ik verantwoordelijkheid voor fouten. Een s0lstaande organisa0e krijgt mij niet als toezichthouder. • In beginsel zou ik verantwoordelijk willen zijn voor alle hoofdlijnen: maar als inspec0e, accountant, OR en stakeholders fouten niet zien dan is daar ook voor het toezicht een grens. Dat betekent wel (intensief) contact met alle par0jen. Waar lopen we in de prakQjk tegenaan? 11
Een fatalisAsche kijk op de wereld..
X
Werkgeverstaak
Sparring partner (adviseur)
Toezichthouder
Raad van Advies
Maar: .....Is dat Good Governance?
Audit Commissie
12
Verantwoorden
Toezicht
Governance
Sturen
Beheersen
intern
• Inrichten checks & balances • Scheppen van waarborgen voor goed bestuur • Invullen van de vier ballen: toezicht, verantwoorden, sturen en beheersen
extern
Waar ging het ook al weer om?
Lange termijn
korte termijn
• Kortom: toezicht moet ‘ballen’ krijgen! 13
Het wordt fantasAsch, maar niet eenvoudiger! • Toezicht met ‘ballen’... • Het gaat om checks & balances... • Maar waar leg je die? Minister
Raad van Toezicht Bestuur ZBO
14
!
Dank voor uw aandacht.
15
