G O E D E R E N V E R V O E R
P E R
S P O O R
I N
2 0 1 3
Goederenvervoer per spoor in 2013 Lichte groei, maar bedieningen sneuvelen In 2013 groeide het goederenvervoer per spoor volgens voorlopige cijfers met 3% (tonkilometers, bron www.railcargo.nl). De economische dip die vanaf 2008 het vervoer een opdoffer gaf, begint ook op dit front wat weg te ebben. De prestatie van topjaar 2007 is echter nog niet in zicht. Maar in perspectief: ten opzichte van 1993 (het naoorlogse dieptepunt) is het volume gestegen van 17 naar 39 miljoen ton.
40
Bij de vervoerders viel in 2013 het faillissement van CRS op. Ingrijpender was de mededeling aan het eind van het jaar dat Husa zijn spooractiviteiten eind februari 2014 gaat stopzetten. Nieuwkomer op het Nederlandse spoor in december was BLS Cargo (onder attest van ERS Railways). Verder pikte LOCON opvallend veel vervoer in. Het kolenvervoer van RheinCargo (waarin HGK deelneemt) startte per 1 januari 2013 vanaf de Maasvlakte en Amsterdam, en liep het hele jaar door. Het was verantwoordelijk voor de groei van
R A I L
M A G A Z I N E
3 1 2
het spoorvervoer in 2013. Voor kleinschalig vervoer was 2013 een slecht jaar. De bedieningen van Maarssen (Utrecht Lage Weide), Haanrade en Hengelo vervielen. De lijn Heerlen – Maastricht heeft helemaal geen spoorvervoer meer, net als het westelijk deel van de haven van Delfzijl, met de mooiste stamlijn van ons land langs de kerk van Heveskes. Dat er meer 189’ers over de Betuweroute rijden is qua tonnage relevanter, maar als liefhebber heb je daar niet veel aan. CRS CRS (Continental Rail Services) werd in 2010 in Nederland opgericht. De eerste periode beschikte het niet over eigen tractie en werden andere vervoerders ingeschakeld. Vanaf 2012
Hendrik Bouwknegt zette CRS eigen elektrische locomotieven in. In 2013 reden vier locomotieven voor CRS: de 186 148, 149 en 239 en de 189 105. Alleen de witte 186 239 droeg rode logo’s van CRS. CRS organiseerde vooral graanvervoer van Oost-Europa naar Nederland. In het spotvervoer reed CRS ketelwagentreinen. Vanaf januari 2013 reed CRS containertreinen van de Maasvlakte naar Germersheim en Mannheim/ Wörth. In juni 2013 ging het bedrijf failliet, wat in de branche niet als een verrassing kwam. Andere vervoerders namen de treinen over. Husa Hoewel het einde van Husa eigenlijk in het jaaroverzicht 2014 thuishoort, kunnen we er hier niet aan voorbijgaan. In februari 2011
In Zeeuws-Vlaanderen verdreef DB Schenker de Belgische collega’s. Vlaamse Reuzen rijden alle treinen tussen Zeeuws-Vlaanderen en Nederland via Gent Zeehaven. Alleen met de Yara-kunstmesttrein komt de Belgische reeks 77 enkele keren per maand in dit sympathieke deel van ons land. Op 23 januari 2013 passeren de 6512 en 6506 voormalig station Ertvelde, vijf kilometer onder Sas van Gent. De Buna-trein van Dow Terneuzen telt 28 wagens. Vanaf Gent Zeehaven zal NMBS Logistics hem met een Traxx via Roosendaal naar Bad Bentheim rijden. Vanaf 15 december 2013 rijdt DB Schenker de trein met twee Vlaamse Reuzen naar Kijfhoek. Van daar gaan ze met een 189’er over de Betuweroute naar Duitsland.
G O E D E R E N V E R V O E R
P E R
S P O O R
I N
2 0 1 3
Eind 2013 verviel het fotogenieke maar niet bijster omvangrijke Limburgse afvalvervoer. Op 23 december 2013 is de 220 met vier wagens uit Haanrade op weg naar Maastricht. Daar zal hij in de Beatrixhaven nog een vijftal wagens oppikken. Gezamenlijk gaan ze dan naar Wijster. Om 15.43 uur nadert de 220 op tijd Schin op Geul. Op deze mooie lijn komen nu geen goederentreinen meer. Het wegvallen van dit vervoer was een van de weinige tegenslagen voor LOCON, dat verder in 2013 nogal wat nieuw vervoer verwierf.
nam Husa Transportation Railway Services de activiteiten van pionier ACTS over. Moeder Husa Transportation Group bezat al sinds 2004 de meerderheid van de aandelen van ACTS. Tegen de trend in kregen enkele locs een fraai Husa-kleurenschema met grote logo’s. De 189 096 is de fraaiste 189‘er op de Nederlandse sporen (althans naar de mening van uw auteur). Per 1 januari 2012 nam Husa liefst vier containerdiensten naar Duitsland over van concurrenten: naar Wörth, Duisburg Rheinhausen, Germersheim en Neuss. Na een jaar al gingen ze naar andere vervoerders. Niet vaak duurde een piek bij een vervoerder zo kort. De vrijgekomen capaciteit werd vanaf 2013 deels besteed aan autovervoer van de Ford-fabriek in Dillingen via Venlo naar Sloe (tot negen treinen per week) en naar Antwerpen. Per januari 2012 had Husa de dolime-trein van Hermalle via Sittard en Onnen naar Nedmag in Veendam overgenomen van DB Schenker. Hij rijdt drie slagen per week. Tussen Onnen en Sittard is een 1600 in fraaie Husa-huisstijl de trekkracht, op de andere trajecten een Class 66 die achter de 1600 in opzending meerijdt. Opvallend is dat Husa nog in oktober 2013 actief werd op de Rotterdamse kolenmarkt. Sindsdien reizen vijf kolentreinen per week van de Maasvlakte via de Betuweroute naar Moers, waarna NIAG ze doorrijdt naar Göttelborn. Husa rijdt ze met twee 189’ers in dubbeltractie. Ander vervoer van Husa dat tot op het laatst bestaat, is de afvaltrein van Haarlem naar
AEB in Amsterdam Houtrakpolder (drie treinen per week) en containertreinen van de Maasvlakte naar het Italiaanse Mortara (zes slagen per week) en Straatsburg (twee slagen). Vanaf maart 2013 rijdt elke één of twee weken een containertrein met cacaobonen in
bulk van USA in Amsterdam Houtrakpolder via Bad Bentheim naar Berlijn. Het is een van de weinige containertreinen in ons land die niet uit Rotterdam komt. De containertrein van Veendam naar de Maasvlakte die ACTS vanaf 1999 had gereden
De aanvoer van Dacia’s aan het eind van het jaar naar Born door LOCON was van tijdelijke aard. Op 27 december 2013 duwt de gehuurde 303 001 van Strukton Rail negentien wagens in twee gedeelten naar de aansluiting van Broekman. Spoorvervoer hier is zeldzaam.
R A I L
M A G A Z I N E
3 1 2
41
G O E D E R E N V E R V O E R
(lange tijd met de serie 1200 en een meehelpende ex-Belgische diesel van de serie 6700), ging per 1 januari 2013 naar DB Schenker. Husa reed hem de laatste jaren drie keer per week. Husa trok zich met ingang van 1 maart 2014 als vervoerder terug. Stijgende infrastructuurprijzen en de concurrentievoordelen die de binnenvaart heeft doordat die sector niet hoeft te betalen voor het gebruik waren daar volgens Husa debet aan. De vervoerspakketten gingen naar andere vervoerders. LOCON-tractie Vervoerder LOCON zou je de Aldi van het spoorvervoer kunnen noemen. Met oude goedkope locomotieven kaapte het in 2013 her en der vervoer weg. LOCON beschikt over zes voormalige 1600’en: de 9901-9906. Verder zijn er acht inzetbare diesels, verdeeld over liefst vier series.
42
OVET in Vlissingen Sloe nam in 2013 een kolenbelader voor spoorwagens in gebruik. In de eerste weken kwamen diverse vervoerders op proef langs. Daarna keerde TXL regelmatig terug. Op 23 augustus 2013 trekt loc 500 1571 van LOCON een TXL-trein onder de belader.
R A I L
M A G A Z I N E
3 1 2
P E R
S P O O R
I N
2 0 1 3
Van het moderne type G 1206 zijn de 1507 en 1571 actief. Aan oude locs is de serie V 100 vertegenwoordigd met drie exemplaren: de oranje 220 en de van NBE (Nordbayerische Eisenbahn) langdurig gehuurde 203 160 en 163. Oude Bakkies (NS-serie 600) zijn de 9702 (ingezet in Apeldoorn voor de dagelijkse afvaltrein) en de 9701 (Wijster), beide oranje. Hun leeftijd van 59 jaar (!) weten ze goed te verbergen. Erg geliefd is ten slotte de 9802 in Sloe, de enige rijdende loc van de voormalige Belgische reeks 6300. Als 6325 reed hij sinds 1966 bij de Belgische spoorwegen. Hij stond jarenlang terzijde, maar is de laatste maanden af en toe in actie met kolentreinen voor TXL van emplacement Sloe naar OVET aan de Westerschelde. LOCON treinen In 2013 nam LOCON de cellulosetrein van Verbrugge in Sloe naar Osnabrück (twee slagen per week) over van Captrain. De Franse vervoerder zette een 186 in, LOCON een goedkope 9900. Vanaf Bad Bentheim rijdt de Bentheimer Eisenbahn hem verder. Ook van Captrain kaapte LOCON per september 2013 de containertreinen van Frankfurt Oder (aan de Duits-Poolse grens) naar Pernis, drie slagen per week. Deze rijdt in Nederland meestal ook met een 9900. Van Rurtalbahn nam LOCON de Retrack-treinen over (maximaal drie per week), de enige bonte trein die niet door DB Schenker wordt gereden. Minder zichtbaar zijn de containertreinen die LOCON sinds begin 2013 rijdt van de Maasvlakte naar Germersheim/Frankfurt am Main en naar Neuss (ex-Husa). Deze containertreinen en de Retrack rijdt LOCON met 189’ers.
Aan bloktreinen noteerde LOCON enkele opvallende nieuwtjes in 2013. Vanaf 1 oktober rijdt LOCON de graantreinen naar Barneveld (twee nachtelijke halve treinen per week) en vanaf IGMA in Amsterdam. Van eind november tot eind december reed LOCON een hele stoet extra Dacia-autotreinen via Emmerich naar Born. Als klapper startte LOCON op 13 december met een wekelijkse trein van Tata Steel in Beverwijk naar Neuss. Hiermee werd het monopolie van DB Schenker bij een van de grootste industriële complexen van ons land eindelijk doorbroken. DB Schenker De grootste goederenvervoerder van ons land zag in 2013 concurrentie van RheinCargo en TXL met een fors kolenpakket vanuit Amsterdam Westhaven en de Maasvlakte. Ook de hiervoor genoemde start van de concurrentie bij Tata Steel zal pijn doen. In 2013 veroverde DB Schenker ook het een en ander. Containers vanuit Veendam werden van Husa afgepikt. In plaats van drie bloktreinen per week (Husa) rijdt DB Schenker elke werkdag vijftien wagens met Unit Cargo naar de Maasvlakte. Van 17 december 2012 tot en met 23 oktober 2013 reed DB Schenker 67 treinen met betonnen tunnelsegmenten van Hamminkeln via Emmerich, Roosendaal en Gent Zeehaven naar de bouwplaats van de Sluiskiltunnel bij Terneuzen Zuid. Het hele jaar reden cokestreinen van Seraing via Visé en Venlo naar Bremen. De cokesfabriek zou per 1 januari 2014
G O E D E R E N V E R V O E R
P E R
S P O O R
I N
2 0 1 3
gesloten worden, maar tot eind januari 2014 reden de treinen gewoon door. Wallonië blijft een verbazingwekkend gewest. Vervoerders SBB Cargo is vanaf september 2013 toegelaten als vervoerder in ons land. Locs van de Zwitserse vervoerder reden hier al enkele jaren rond, op het attest van collega’s. Omdat als loc doorgaans een zwarte 189’er zonder logo wordt ingezet, maken we er verder geen woorden aan vuil. BLS Cargo rijdt vanaf 15 december 2013 de ERS-treinen van de Waalhaven naar Melzo (bij Milaan). Deze gaan deels via het klassieke net over de Brabantroute. Er zitten kleurrijke exemplaren bij. Voorlopig rijden ze onder attest van ERS Railways. Nieuwe bedieningen Aan de positieve kant noemen we de opening van Botlek Tank Terminal in april 2013. Vanaf de eerste dag rijden de bloktreinen er af en aan met diverse vervoerders, vooral LTE. Tot augustus 2009 reden hier graantreinen bij voorganger Maas Silo. De betonnen silo’s zijn in de tussentijd vervangen door tanks. Ook positief was de opening van de Rail Terminal Chemelot in Geleen. Vanaf de opening in september 2013 rijdt Crossrail drie keer per week naar Novara (met een Class 66 via Visé), DB Schenker met de Waalhaven UBC-trein (vier keer per week) en vanaf oktober met een trein naar Verona (via Venlo). Als kleinigheid kwam in mei 2013 een spoor
De groei van het spoorvervoer in 2013 kan op het conto van het kolenvervoer door concurrenten van DB Schenker worden geschreven. Vanuit Amsterdam Westhaven en de Maasvlakte reden RheinCargo, TXL en Husa kolentreinen. Op 25 januari 2013 is de 189 287 namens TXL tot stilstand gekomen in Utrecht Centraal. Hij is met 28 kolenwagens onderweg van Amsterdam Westhaven naar Duitsland.
naar Solines in Moerdijk in dienst. Er komen enkele buizenwagens per week, naast perioden zonder vervoer. Het verliep voorheen via de losweg “ASA”, een kilometer verderop. Vervallen bedieningen In Moerdijk staakte Namascor zijn activiteiten
per 1 april 2013. Het zeer bescheiden spoorvervoer verviel. De kleine Schöma die in de hal met interne wagens in touw was, is met onbekende bestemming verdwenen. In Delfzijl sloot Rohm & Haas halverwege het jaar de poorten. De dochter van Dow ontving ongeveer twee keer per week een wagen met
Het sigarettenvervoer vanuit Bergen op Zoom reed op 21 mei 2013 voor het laatst. TXL had dit in september 2009 van HGK overgenomen, dat het in december 2007 van Railion had afgepikt. Op 1 februari 2010 rangeert RRF-loc 102 met de zojuist aangevoerde lege wagens.
R A I L
M A G A Z I N E
3 1 2
43
G O E D E R E N V E R V O E R
P E R
S P O O R
I N
2 0 1 3 Rurtalbahn zorgde voor een fraaie locomotief. Op 3 mei 2013 werd de 186 110 in Rail Magazineoutfit gepresenteerd. Op 15 augustus is de Botlektunnel weer eens in storing. De 186 110 rijdt met 25 graanwagens over de brug naar Europoort. Namens DB Schenker staat links de 6441 te wachten op de stamlijn Pernis Vondelingenplaat met zes ketelwagens.
twee tankcontainers uit Veendam, af en toe een ketelwagen natrium uit Frankrijk. Voorafgaand aan de sluiting was het spoorvervoer al afgenomen. Het oostelijke deel van de Delfzijlse haven heeft nu geen spoorvervoer meer. De stamlijn vlak langs de eeuwenoude kerk van Heveskes zal gaan roesten. Van Heezik in Maarssen (Utrecht Lage Weide) zag op 22 mei zijn laatste trein van Captrain. Sindsdien is hier alle vervoer voorbij. Aan de andere kant van de lijn Utrecht – Amsterdam heeft Bonder Recycling overigens nog spoorvervoer van ballast. Bij het einde van het spoorvervoer in Hengelo hebben we in de vorige uitgave al uitvoerig stilgestaan. Omdat het zo’n mooie bediening was, zien we hem hier nog een keer. Op 9 december 2013 komt de 6412 met de zes beladen wagens van Akzo. De lege aanvoer wacht rechts op de stamlijn. Van eind 2012 tot oktober 2013 reed DB Schenker in twee series tunnelsegmenttreinen naar Terneuzen. Ze worden gebruikt voor de Sluiskiltunnel onder het Kanaal van Gent naar Terneuzen. Deze wegverkeerstunnel moet in 2015 gereed zijn. Op 9 september 2013 zijn de 6515 en 6507 net bij de losplaats boven de bouwput aangekomen. De kraan haalt een tunnelsegment van de trein.
44
R A I L
M A G A Z I N E
3 1 2
G O E D E R E N V E R V O E R
P E R
S P O O R
I N
2 0 1 3
DB Schenker verwierf in 2013 het cokesvervoer van Seraing naar Bremen. Tegen de verwachting in heeft het na de jaarwisseling 2013/ 2014 standgehouden. Op 12 april 2013 rijdt trein 48552 tegen de traditie in eens op tijd en nadert Venlo. In Sittard is de Vlaamse Reus verruild voor ATBNG locomotief 6412 voor de Maaslijn. Met twaalf wagens is hij opvallend kort.
In Bergen op Zoom reed TXL op 21 mei de laatste sigarettentrein vanaf de fabriek van Philip Morris naar Italië. De lokale loc van RRF kon ook meteen inrukken. Het spoorvervoer in de stad is nu beperkt tot het LOCON-afvalvervoer op aansluiting Kragge, aan de lijn naar Roosendaal. Op 23 december vertrok bij Akzo in Hengelo de 6412 met de laatste vijf wagens. Voor Hengelo was dit de laatste goederenklant. De laatste jaren bediende DB Schenker het complex elke maandag met een slag vanuit Bad Bentheim. In schuifwandwagens gingen pallets zout naar Denemarken en Zweden. De fraaie stamlijn via Sluis Hengelo heeft geen functie meer. In Sloe kwam in 2013 voor het laatst een trein bij Thermphos, dat failliet ging. De heropleving van OVET aan dezelfde stamlijn was een schrale troost. Het Limburgse afvalvervoer reed op 31 de-
cember 2013 voor het laatst. In Haanrade komt nu niets meer. Maastricht Beatrixhaven verliest Attero, maar behoudt Steel Solutions (vroeger SLE) en Lawter. De enige goederentrein over de mooie lijn Heerlen – Schin
op Geul – Maastricht is hiermee gesneuveld. LOCON reed de laatste jaren vijf keer per week met een V 100. Foto’s Hendrik Bouwknegt
45
Britse veteraan gearriveerd op uw modelspoorbaan De passende e-loc voor de IC Den Haag - Venlo is binnenkort verkrijgbaar De modellen zijn digitaal voorbereid. Ovalen buffers zoals in de beginjaren gevoerd zijn bijgeleverd, evenals messing naamplaten aangebracht in de laatste dienstjaren. NL100.70 DC e 264,95 NL100.70 AC e 286,95 Kijk voor meer informatie op www.elotrack.nl.
EloTrains is een eigen merk van EloTrack-modelbouw, Molendijk 19-A 3235 XE Rockanje,
[email protected], www.elotrack.nl R A I L M A G A Z I N E 3 1 2 T +31(0)181-405532, F +31(0)181-405346, Importeur van A.C.M.E. en Micro Metakit
