GGZ Friesland
Borderline persoonlijkheidsstoornis
Ieder mens heeft unieke eigenschappen GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke psychische problemen. Met meer dan 160 locaties zijn we dicht bij u in de buurt. Ruim 2000 medewerkers bieden zorg vanuit hetzelfde motto: haal het beste uit uw leven! We kiezen bij GGZ Friesland voor die behandeling waarvan het effect wetenschappelijk is bewezen. De wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) bevat regels voor zorgverlening door beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg. Onze behandelaren zijn BIG-geregistreerd. Dit is een extra garantie voor de kwaliteit van onze behandelingen. Bij de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek houden we ons nauwkeurig aan de laatste landelijke richtlijnen op dit gebied (zie ook www.ggzrichtlijnen.nl).
Van blij naar boos in één seconde
Blij, boos, verdrietig en somber. Iedereen ervaart deze gevoelens, maar u wisselt erg snel van stemming. Het ene moment bent u zo gelukkig dat u fluitend over straat loopt en het volgende ogenblik zo boos dat u uw vuist wel tegen de muur wilt slaan. Ook kunnen de gevoelens diep en heftig zijn. Zo sterk zelfs dat ze u overspoelen en zij meer macht over u lijken te hebben dan andersom. Dat kan u ook weer kwaad maken. Niet alleen op anderen maar ook op uzelf. Er kan veel boosheid en woede zijn, maar ook verdriet, onverdraaglijke spanning en stress. Zo onverdraaglijk, dat het zich een uitweg zoekt. Zelfmoordneigingen of een drang uzelf pijn te doen of te verwonden kunnen sterk aanwezig zijn. Dit kan dan weer leiden tot gevoelens van schaamte en u voelt zich schuldig. Ook kunnen er periodes van hopeloosheid en innerlijke leegte zijn. Dit kan leiden tot zelfbeschadiging, om maar weer iets te gaan voelen.
l die gevoelens waarmee u worstelt, passen bij een borderline persoonlijkheidsstoornis. Vaak spelen deze gevoelens zich af binnen intense relaties die als heftig beleefd worden. Een patroon van aantrekken en dan weer afstoten is vaak aan de orde, terwijl tegelijkertijd de angst voor verlating sterk aanwezig is. U bent bang dat mensen waar u om geeft u gaan verlaten. Zodra er een reële of denkbeeldige kans bestaat dat iemand u in de steek laat, raakt u in paniek. Dat maakt alleen zijn erg moeilijk.
Ieder mens heeft unieke eigenschappen Wat is een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS)?
Een BPS is een persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door sterke schommelingen in gedachten, stemmingen en gedrag. Als u de stoornis heeft, dan denk u waarschijnlijk erg zwart-wit: u vindt iemand helemaal geweldig of compleet waardeloos. Oftewel, u bent vaak bevooroordeeld. Daarnaast heeft u geen hoge pet op van uzelf: u heeft erg weinig zelfvertrouwen. Uw onzekerheid probeert u vaak te camoufleren door hoog van de toren te blazen. Mensen met BPS hebben een erg wisselend zelfbeeld, ruilen vrienden en toekomstplannen snel in voor nieuwe en zijn erg impulsief. Die impulsiviteit, in combinatie met een gebrek aan zelfbeheersing, kunnen ervoor zorgen dat u last krijgt van eetbuien, gokproblemen, verslavingen, vechtpartijen en het hebben van onveilige seks. Als u kampt met deze stoornis, kunt u zich te midden van een grote groep vrienden alsnog eenzaam voelen en bent u bang om verlaten te worden. Zelfs als hier geen enkele reële aanleiding voor is. Tijdens een eventuele kans op verlating,
laat u uw emoties de vrije loop. U kunt dan erg agressief, verdrietig, boos tot onevenredig kwaad worden. Vaak niet op de andere persoon, maar op uzelf. De emoties kunt u niet bedwingen, waardoor u zichzelf iets kunt aandoen.
Een BPS gaat vaak gepaard met andere persoonlijkheidsproblematiek. Er bestaat een grote overlap tussen de diverse stoornissen; er is vaak sprake van verschijnselen van verschillende persoonlijkheidsstoornissen.
Als een film Soms sluiten mensen met borderline zich af voor de werkelijkheid. U functioneert dan wel normaal, maar ziet uw leven voor u afspelen alsof het een film is. In die film gaat u gewoon door met het dagelijks leven en bent u bijvoorbeeld aan het koken, de kinderen aan het ophalen van school of wellicht zelf aan het studeren. U voelt zich alleen niet verbonden met uw eigen handelingen en daden. Dit is een manier waarop u met uw emoties – veelal stress – omgaat. Mensen met BPS kunnen kortdurend de realiteit uit het oog verliezen en depressieve periodes hebben. Ook kunnen dissociatieve verschijnselen optreden (het gevoel naast de realiteit te staan en het eigen lichaam en/of de eigen gedachten en gevoelens als onwerkelijk te beschouwen).
Oorzaken
Naar schatting hebben 100.000 mensen in Nederland een borderline persoonlijkheidsstoornis. De stoornis openbaart zich meestal in de volwassenheid, tussen het zeventiende en vijfentwintigste levensjaar. De precieze oorzaak van een BPS is nog onbekend. Wel zijn enkele risicofactoren bekend. Zo kan erfelijkheid een rol te spelen. Een temperamentvol karakter kan uitmonden in een BPS. U kunt biologisch gezien impulsiever zijn ingesteld en gevoeliger zijn voor stemmingswisselingen dan andere mensen. Jeugdtrauma’s, zoals mishandeling, verwaarlozing, blootstelling aan onveilige situaties of seksueel misbruik, verhogen eveneens de kans dat u de stoornis krijgt. Mannen hebben net zo vaak als vrouwen te kampen met de persoonlijkheidsstoornis. Bij mensen boven de 50
jaar komt BPS minder voor, omdat bij het ouder worden het temperament kan verminderen.
De gevolgen
Als u een BPS heeft, dan is het niet gemakkelijk daarmee om te gaan. Onderzoek wijst uit dat mensen met de stoornis van zichzelf zeggen dat ze slechter functioneren en zich niet goed kunnen aanpassen in allerlei situaties. Vaak is er instabiliteit op verschillende levensterreinen. Zo vindt u relaties aangaan, werk vinden en houden, het beginnen en afronden van een studie en het runnen van een huishouden erg moeilijk. Volgens diverse wetenschappelijke onderzoeken heeft u tenminste problemen op één van deze gebieden. Zelfmoord komt vaker voor onder mensen met BPS. Het roekeloze gedrag dat voortkomt uit hun impulsiviteit draagt ook bij aan een lagere levensverwachting.
Ieder mens heeft unieke eigenschappen Agnes, 29 jaar:
‘De pijn moet er soms gewoon uit’
Agnes zit al een tijd niet lekker in haar vel. Ze is onlangs gestopt met haar studie Biologie en heeft continu ruzie met haar vriendje. ‘Ik kan om de kleinste dingen boos worden, zelfs als ik daarvoor helemaal blij was. Mijn stemming wisselt heel snel’, legt Agnes uit. ‘Ik voel me ook vaak zo eenzaam en leeg van binnen. Dan ga ik maar snacken om die leegte op te vullen.’ Nadat ze gegeten heeft, voelt Agnes zich vaak schuldig. ‘Dan heb ik een bak ijs, twee hamburgers en een zak chips soldaat gemaakt en voel ik me zo slecht over mezelf. Soms snij ik in de binnenkant van mijn bovenarm; de pijn moet er dan gewoon uit.’
De juiste hulp
Nadat u aangemeld bent door uw huisarts, wordt u doorverwezen naar het zorgprogramma Persoonlijkheidsproblematiek wanneer er gedacht wordt aan deze problematiek. U krijgt een intakegesprek en samen met de intaker wordt bekeken of u aan het juiste adres bent. Na de intake volgt een behandeladvies. Er wordt met u besproken welk soort therapie voor u het meest geschikt is. Ook krijgt u informatie over de duur en de frequentie van de behandeling. Eventuele alternatieven worden met u besproken. De behandeling is gericht op het onderzoeken, bewust worden en het veranderen van de denk-, gevoels-, en gedragswijze waarop u met zichzelf en anderen omgaat. Er wordt regelmatig geëvalueerd. Samen met uw (hoofd)behandelaar wordt nagegaan of de therapie aanslaat en het gewenste effect oplevert. Wanneer u samen tot de conclusie komt dat de behandeling bijgesteld moet worden, dan kan dat.
In grote lijnen zijn er de volgende behandelingsmogelijkheden: Stabiliseren Wanneer u instabiel bent op 1 of meerdere gebieden in uw leven (zoals wonen, dagbesteding en geestelijke gezondheid), wordt met u een gerichte behandeling gestart met als doel stabieler te worden op deze gebieden. Dit kan ambulant gebeuren of in dagbehandeling. Ambulant houdt meestal in dat u 1 keer per week een groepsbijeenkomst heeft waarin u uw afspraken en vorderingen doorneemt. Daarnaast heeft u af en toe begeleidende gesprekken met een sociaal psychiatrisch verpleegkundige, eventueel aangevuld met medicatiebehandeling door een psychiater of arts en soms aangevuld met systeemtherapie. Deze vorm van therapie richt zich op u en uw naasten.
Psychotherapie Wanneer u redelijk stabiel bent, komt u mogelijk in aanmerking voor psychotherapie. Deze vorm van behandeling kan bestaan uit groepspsychotherapie of individuele behandeling (meestal 1 maal per week een gesprekscontact met een psychotherapeut), of intensiever in dagbehandeling. Dagbehandeling Dagbehandeling is gericht op stabiliseren dan wel op duurzame veranderingen. Deze intensieve vorm van behandeling is bedoeld voor mensen die sterk zijn vastgelopen in werk of thuissituatie en een tijdlang aan zichzelf willen/moeten werken. De therapie vindt plaats in groepen gedurende 2, 3 of 5 dagen per week. Op de locaties Heerenveen, Sneek en Leeuwarden kunt u deelnemen aan deze programma’s. Wanneer u de therapie doorlopen hebt, is er (meestal) nog een periode van “consolidatie”. In deze fase wordt u geholpen bij het vasthouden en toepassen van het geleerde in de praktijk van alle dag.
Ieder mens heeft unieke eigenschappen Psychische hulpverlening valt onder de basisverzekering voor ziektekosten. De kosten worden daaruit vergoed. Wel kan een eigen risico in rekening worden gebracht. In uw verzekeringspolis vindt u hierover meer informatie.
Uw belangen, rechten en klachten
Voor vragen en hulp kunt u altijd terecht bij uw behandelaar. Ook kunt u de geestelijk verzorger, de patiëntenvertrouwenspersoon, de Cliëntenraad en/of de Familieraad benaderen. Contactgegevens vindt u in de folder ‘In behandeling bij GGZ Friesland’. Ook vindt u in deze folder meer informatie over rechten en plichten rondom uw behandelplan, behandeling en dossier. De folder ‘Ontevreden? Laat het ons weten!’ vertelt u waar u terecht kunt met eventuele klachten. Deze brochures zijn te vinden in de wachtkamers of u kunt ze opvragen bij de afdeling Communicatie via
[email protected] of via tel: 058 284 87 15.
Afspraak afzeggen
Om een behandeling succesvol te laten verlopen, is het belangrijk dat u aanwezig bent op de geplande afspraakmomenten. Als u onverhoopt niet kunt komen, verzoeken wij u dringend uw afspraak tijdig, zo mogelijk 24 uur van tevoren, af te zeggen.
Adressen Leeuwarden Sixmastraat 2 8932 PA Leeuwarden Tel. 058 28 48 888
Heeft u vragen
Voor vragen of meer informatie kunt u terecht bij een locatie van GGZ Friesland bij u in de buurt. Kijk voor meer informatie ook op www. ggzfriesland.nl
Franeker Burg. J. Dijkstraweg 6 8801 PG Franeker Tel. 0517 39 86 00 Drachten Compagnonsplein 1 9202 NN Drachten Tel. 0512 58 89 57 Heerenveen Kastanjelaan 1 8441 NC Heerenveen Tel. 0513 61 90 00 Sneek Hegedyk 2 8601 ZR Sneek Tel. 0515 43 62 24
Colofon
Deze brochure is door de afdeling Communicatie van GGZ Friesland met de grootste zorg gemaakt. Ze zijn hierin geadviseerd door de Centrale Cliëntenraad. Mochten er onduidelijkheden in staan, neem dan
contact op met de afdeling Communicatie. Tel. 058 284 87 15 of stuur een mail naar
[email protected] Borderl.ps.0412
este uit ‘Haal het b uw leven’ Mst.o.1210
Wat zijn de kosten?
