GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG

GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG LEEFSTIJL

5.

Social Media

5.

5.1

Computergames of social gaming

5.2

Social media video

5.3

Social media photo

5.4

Social networking

5.5

Overige media

5.6

Mobiele telefoon en smartphones

5.7

Internet

Social media

Social media, fenomeen of nachtmerrie? Wat betekent social media in onze samenleving? Een kind komt steeds jonger in aanraking met social media. Volgens de kinderconsument heeft een kwart van de 8-jarige kinderen een mobiele telefoon en zit 98% van alle kinderen op internet. Kinderen lopen rond met smartphones en spelen tijdens de pauze op school online games. Hoe gaat school daar mee om? Social media is een verzamelbegrip voor online platformen. Hiermee wordt op een gebruiksvriendelijke manier nieuws, artikelen, foto’s of muziek met elkaar gedeeld. Een kind maakt gebruik van social media omdat de hoofdkenmerken interactie en dialoog tussen gebruikers. Internet is een geaccepteerd onderdeel van het dagelijks leven geworden. Social media via internet onder kinderen blijft stijgen. Voorbeelden van social media zijn Picasa, Twitter, Facebook, Hyves, Google+, YouTube en Wikipedia. De sterke kanten van social media: 

social mediasites zijn actueel;



de inhoud van social mediawebsites zijn deelbaar en eenvoudig te verspreiden binnen een netwerk;



social media zijn snel doorzoekbaar;



social media scoren goed in zoekmachines als Google;



een bron van informatie, communicatie en amusement.

De zwakke kanten van social media: 

wanneer een kind zichzelf via social media presenteert en de reacties zijn negatief, kan dit gevolgen hebben voor zijn zelfbeeld;



verspreiden van geruchten (onwaarheden) die door de massa worden versterkt;



social media kunnen de potentie hebben om de privacy van een kind te ondermijnen;.



een kind is een makkelijk doelwit voor cyberpesten.

GGD Flevoland JGZ 088 - 0029920 www.ggdflevoland.nl

Pagina 1 van 10

Uitgave mei 2013


5.1

Computergames of social gaming

Social gaming draait om het communiceren met medespelers. Het online spelen op internet heeft een nieuwe dimensie gekregen door tijdens het spelen onderling te chatten. Door het interactieve spelen wordt een spel spannender en interessanter. De webcam speelt een belangrijke rol bij het gamen. In 2011 heeft Het Jeugdjournaal 900 kinderen tussen de 8 en 14 jaar ondervraagd over hun gamegedrag. 84% van de kinderen vindt dat ze het gamegedrag onder controle heeft. Drie procent van de kinderen vindt zichzelf ‘heel erg’ gameverslaafd en 13% zegt een beetje gameverslaafd te zijn. Uit het onderzoek blijkt dat gamen voor kinderen een sociale activiteit is. Verreweg de meeste kinderen gamen met vrienden of vriendinnen die ze (al) kennen, ook als zij online spelen. Slechts 15% van de kinderen speelt nooit met iemand samen. Iets meer dan 10% speelt soms tegen onbekenden op internet. Van deze groep heeft 12% wel eens iets vervelends meegemaakt. De helft van de meisjes vertelt dit aan hun ouders, terwijl het grootste deel van de jongens aangeeft het tegen niemand te vertellen. Als jongens dit aan iemand vertellen is het eerder aan een vriend dan aan hun ouders. Opvallend is dat relatief veel kinderen (40%) vinden dat gamen niet goed voor ze is. Door het gamen spelen ze weinig buiten. Meisjes vinden bovendien dat ze lui worden van computerspelletjes. Een kwart van de kinderen vindt wel dat gamen goed voor ze is. Als belangrijkste reden geven ze aan dat ze er vrolijker en slimmer van worden. Gewelddadige games Uit het artikel ‘maken gewelddadige games gewelddadige kinderen’ blijkt dat de relatie tussen geweld en games een populair onderwerp is in de politiek en in de media. In dit artikel de volgende conclusies naar voren gekomen:



Het is niet gemakkelijk om de relatie tussen geweld en games te onderzoeken.



In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het aantal gewelddadige incidenten door jongeren de afgelopen 25 jaar gedaald.



Men is vergeten hoe gewelddadig media vroeger waren.



Niet alle daders van grote schietpartijen zijn fervente gamers.



Een bepaald hersengebied wordt door gewelddadige games geactiveerd.

Een jong kind met agressieve neigingen kan door het spelen van gewelddadige games nog wat agressiever worden. Bijna alle kinderen spelen spellen waarin een bepaalde vorm van geweld voorkomt. Ook in tekenfilms zoals ‘Tom & Jerry’ en Disneyfilms zoals ‘De Kleine Zeemeermin’ komt geweld voor. Door middel van kunst, cultuur en spel verwerkt de mens zijn wereld. Voor een kind is spel de ideale mogelijkheid om te leren omgaan met de (soms enge en gewelddadige) wereld om hem heen. Games zijn niet per definitie erger dan andere vormen van gewelddadige spellen of media.


Pagina 2 van 10

Uitgave mei 2013


5.2

Social media video

Social video omvat de mogelijkheden om op websites te communiceren rondom video(bestanden). De kosten van webhosting zijn laag waardoor het eenvoudig is om video's online te plaatsen, te delen, te waarderen en te bekritiseren. De waarde wordt gebruikt om filmpjes te categoriseren en te rangschikken op populariteit. Voorbeelden De website der websites op gebied van social video is YouTube. Deze website bevat de grootste videocollectie en is een van de meest bezochte websites ter wereld. In Nederland gaat de meeste aandacht uit naar sites als uitzending gemist en dumpert.

5.3

Social media photo

Picasa Google Picasa is een gratis download programma van Google waarmee foto's bewerkt en gedeeld kunnen worden. De foto's worden in een online webalbum (Picasa Web Albums) gezet, afgedrukt of via e-mail verstuurd. Het programma importeert automatisch foto's uit digitale camera's en kent diverse bewerkingsmogelijkheden waaronder bijsnijden, rode ogen verwijderen, rechtzetten, helderheid en contrast bewerken, lichtintensiteit veranderen, kleurbalans wijzigen, een fotocollage en een screensaver maken met eigen foto’s. Flickr Flickr is een website voor het delen van foto's en videofragmenten. Bij het uploaden van foto's kan de gebruiker opgeven onder welke voorwaarden (licentie) anderen een foto mogen gebruiken. Foto's kunnen in een privégedeelte worden geplaatst of toegankelijk worden gemaakt met toestemming van de uploader. Het uploaden kan via pc, e-mail of mobiele telefoon.

5.4

Social networking

Microblogging Microblogging is een vorm van een internetdienst. Een gebruiker kan een korte tekst- of multimediafragmenten op internet publiceren. Microblogging lijkt op bloggen (het bijhouden van een weblog). De fragmenten zijn kleiner. Meestal gaat het om een foto (met titel of onderschrift) of een tekstbericht van enkele regels. De populairste microblogging-dienst is Twitter. Op Twitter kan de gebruiker in maximaal 140 tekens aangeven wat hij op een bepaald moment doet of wat hem bezighoudt. Twitter wordt gebruikt om links, foto’s en video’s te delen, aankondigingen te doen en om vragen te stellen aan vrienden of door crowdsourcing aan het internetpubliek in het algemeen. Twitter heeft overeenkomsten met bijvoorbeeld de ‘status updates’ van Facebook en de ‘wie wat waar’ van Hyves. In zekere zin is hier ook sprake van microblogging.


Pagina 3 van 10

Uitgave mei 2013


Facebook Facebook is een sociaalnetwerksite en sinds september 2006 openbaar. Iedereen vanaf 13 jaar mag zich registreren. Op de site wordt gebruik gemaakt van de data van Facebook in een eigen (web)applicatie. Het succes komt tot uiting in populaire Facebook-applicaties als FarmVille, CityVille, Gardens of Time en Pet Society. Hyves Hyves profiel wordt opgebouwd door het invullen van vragenlijstjes en het uploaden van een of meerdere afbeeldingen. Op Hyves zijn ook andere (gratis) diensten beschikbaar zoals een marktplaatsfunctie en games.

5.5

Overige media

Social Nieuwssites Op social nieuwssites komt de content op een democratische wijze tot stand doordat een gebruiker zelf nieuwsitems kan voorstellen en kan stemmen op items van andere gebruikers. De populairste artikelen verschijnen op de frontpage, waar de meeste bezoekers kijken. De websites NUjij en Dichtbij publiceren (nieuws)artikelen op het gebied van wetenschap en technologie, politiek en amusement.

5.6

Mobiele telefoons en smartphones

Met een mobiele telefoon of GSM wordt draadloos getelefoneerd. Mobiele telefoons maken gebruik van radiogolven en telefooncentrales om binnen een bepaalde regio communicatie tussen de gebruikers mogelijk te maken. Dit kan zowel op een openbaar als een privénetwerk. Een mobiele telefoon is in eerste instantie bedoeld om mee te bellen en sms’en.

5.7

Internet

Wat is de invloed van internet op een kind? We leven steeds meer in een mediacultuur. Overal zijn de invloeden van social media zichtbaar. In de trein, op feestjes, op het schoolplein. Het lijkt of iedereen een mobieltje met internetverbinding heeft. Internet is leuk en biedt vele mogelijkheden voor een kind. Hij kan online kijken, ontdekken, nieuwe dingen leren, nieuwe dingen meemaken en andere kinderen ontmoeten. Bij een kind blijkt het internetgebruik een combinatie van plezier, spanning, zelfexpressie en communicatie. Het gaat om de lol en het contact met anderen. Volgens de Kinderconsument ‘zit’ 98% van de kinderen in Nederland op internet. Bijna elke tiener heeft een eigen GSM. 81% van hen msn’t. De voordelen van internet: 

internet als laagdrempelig communicatiemiddel;



internet is een snelle informatievoorziening en informatiebron waar ook ter wereld;



internet voor onderwijsmogelijkheden;


Pagina 4 van 10

Uitgave mei 2013




internet voor ontspanningsmogelijkheden;



internet als persoonlijke informatiebron.

De nadelen van internet De risico’s die de opmars van computernetwerken met zich meebrengt, worden steeds groter: 



Juridische risico’s o

Kopen via internet.

o

Geript (beroofd) worden door 0900-dealers (dure betaalnummers).

o

Geld verdienen via internet.

o

Hacken (inbreken op een andere computer).

o

Defacen (bekladden van webpagina’s).

o

Illegaal kopiëren.

o

Een eigen homepage opleuken met plaatjes van een andere website.

o

Internetvandalisme (een voorbeeld zijn de “scriptkiddies").

Sociaal-emotionele risico’s o

Cyberpesten In toenemende mate wordt een leerkracht geconfronteerd met een kind dat via internet gepest wordt. Vier op de 10 kinderen zegt dat cyberpesten in de eigen klas voorkomt.



o

Vereenzaming

o

Verslaving

o

Spelen met de eigen identiteit

Veiligheidsrisico’s Via de talrijke verbindingen kunnen virussen zich snel verspreiden en kan spyware gemakkelijk geïnstalleerd worden.



Schending van privacy Een kind dat contactgegevens doorgeeft aan onbekende derden waarbij zijn persoonlijke veiligheid in het geding komt. Persoonlijke gegevens zijn vaak slecht beveiligd en daarmee gemakkelijk toegankelijk voor onbevoegden, wat gevolgen heeft voor de privacy van een kind.



Betrouwbaarheidsrisico’s Een kind kan niet beoordelen hoe betrouwbaar informatie is. Een kind denkt erg zwart-wit. Internet geeft een gevoel van anonimiteit. Dit is voor sommigen aanleiding om extremer te reageren dan normaal. Via internet kan ongewenste of onbetrouwbare informatie eenvoudig verspreid worden.

De mogelijke gevaren van internet De mogelijkheden van internet zijn divers. Bij het gebruik van internet komt ook het gevaar dichterbij. Hieronder een overzicht van mogelijke gevaren. 

Surfen


Pagina 5 van 10

Uitgave mei 2013


Bij het zoeken naar spelletjes, informatie, muziek, filmbestanden et cetera kan een kind websites tegenkomen over bijvoorbeeld seks en geweld.



Interactie is leerzaam Door middel van fora, gastenboeken en sites met reactiefaciliteiten kan een kind in aanraking komen met mensen die geen goeds in de zin hebben. Hieronder valt ook cyberpesten.



E-mail Het gevaar van snel verspreiden van virussen of het ontvangen van spam of phishingmails.



Chatten Chatten is een anoniem, maar populair communicatiemiddel waarbij een kind met zijn identiteit speelt. Chatten kan intimiderend zijn. Het gevaar is dat bijvoorbeeld een pedofiel zich kan voordoen als een kind.



MSN Instant messaging is een systeem waarbij een kind zelf kan aangeven met wie hij wil chatten. Deze manier van communiceren is veiliger dan een chatbox. Een kind kan zelf bepalen met wie hij contact wil. Het gevaar ligt meer op een technisch vlak, zoals virussen en hackers.



Webcam Het gevaar is dat er pornofilmpjes gemaakt kunnen worden die verkocht worden, zonder dat een kind dit in de gaten heeft.



Downloaden van liedjes, foto’s en filmpjes Het gevaar bestaat dat een kind niet op de hoogte is van de juridische risico’s bij het downloaden van foto’s, filmpjes en mp3-liedjes.



Homepage Bij het maken van een eigen homepage moet een kind oppassen met het vermelden van persoonlijke gegevens (schending van privacy).



Een persoonlijk profiel aanmaken Een persoonlijk profiel met foto’s op bijvoorbeeld Facebook of Hyves is razend populair. Het gevaar is dat er veel informatie wordt prijsgegeven en dat een kind vergeet om die gegevens voldoende af te schermen. Als een kind zijn profiel niet heeft afgeschermd voor buitenstaanders kan dit vervelende consequenties hebben. Een buitenstaander weet dan bijvoorbeeld wanneer er niemand thuis is, doordat een vooraankondiging is gemaakt van een vakantieperiode en andere uitjes.



Hacken Het inbreken op een andere computer ziet een kind als spannend en uitdagend. Het gevaar is dat steeds meer kinderen er achter komen hoe je dit moet doen. Zij overzien de schade en juridische gevolgen niet.

Wat kan de school/een leerkracht doen? Een leerkracht kan een kind wegwijs maken op internet en daarbij wijzen op de gevaren die bestaan. In de groep kan gepraat worden over de ervaringen van een kind en aangeven welke informatie niet geschikt is voor een kind, zodat duidelijk is dat media ook een keerzijde heeft.


Pagina 6 van 10

Uitgave mei 2013


Op school kan misbruik van digitale media een bedreiging vormen voor de veiligheid voor zowel leerlingen als onderwijspersoneel. Enkele voorbeelden 

Bepaal als school het beleid.



Stel een protocol op waar iedereen zich aan moet houden.



Geef goede begeleiding en maak kinderen wegwijs op internet.



Stel duidelijke regels op voor mobiel gebruik in de klas.



Creëer inzicht in de kosten van mobiel bellen en internetten.



Stel ouders op de hoogte dat school aandacht aan mobiel gebruik besteedt.



Bespreek in de groep wat een kind met een mobieltje kan doen en waarvoor internet gebruikt kan worden. Is het alleen om muziek te downloaden of om spelletjes te spelen?



Probeer erachter te komen wat de reden is van mobiel internetgebruik bij een kind. Is er sprake is van groepsdruk of is het kind een meeloper?



School kan ouders en kinderen er op attenderen dat op Hyves gemakkelijk onder een valse naam met een neutraal profielplaatje een account aangemaakt kan worden, waarmee een ander kind gepest kan worden. Vaak hebben media een mogelijkheid om dit te melden (‘Dit is niet OK’ op Hyves bijvoorbeeld) en een kind kan ook een melding maken via bijvoorbeeld meldknop.nl. Het is echter de vraag of een kind deze mogelijkheden kent.



Attendeer ouders erop dat zij de computer thuis kunnen instellen op ‘ouderlijk toezicht’.

Richtlijnen voor veilig internetgebruik Technische oplossingen Om een kind goed te kunnen begeleiden en om problemen te voorkomen moet een leerkracht weten welke software beschikbaar is en wat deze software doet. Hieronder wordt een aantal belangrijke aspecten beschreven.



Historie Bekijk regelmatig de historie (geschiedenis) van de webbrowser om te zien welke internetsites een kind bezocht heeft.



Beveiliging



Beveiliging: bewaken van softwarefragmenten die tijdens het surfen automatisch binnen komen.



Internetrestricties: tegengaan van inhoudelijke zaken als grof taalgebruik, seks en geweld.



Privacy: de verwerking van zogenaamde cookies (gegevensbestandjes die automatisch op de schijf worden geplaatst wanneer een website bezocht wordt).



Filtersoftware



Blokkeert verschillende verboden websites, maar ook functies.



Houdt toezicht tijdens het chatten.


Pagina 7 van 10

Uitgave mei 2013




Houdt de onlinetijd in de gaten.



Voorkomt dat er persoonlijke informatie (zoals creditcardnummers) ingevoerd wordt op webformulieren.



Spamfilter Een softwareprogramma houdt ongewenste e-mail tegen of plaatst dit automatisch in een aparte map.



Virusscanners Behoeden de PC tegen de schadelijke gevolgen van computervirussen en dingen die daarop lijken, zoals wormen en Trojaanse paarden. Een kind moet weten waarom een bijlage niet zomaar geopend mag worden.





Firewall



Een firewall beschermt tegen inbraken van buitenaf.



Houdt al het uitgaande internetverkeer in de gaten.



Waarschuwt bij het ongemerkt naar buiten gaan van gegevens.

Kinderbrowser Met een kinderbrowser kan een kind alleen naar websites surfen die school heeft uitgekozen.

Opvoedkundige oplossingen Een kind opvoeden tot een verantwoorde internetgebruiker gaat verder dan alleen technische oplossingen. Soms werken technische oplossingen niet. Hieronder een aantal opvoedkundige tips:



Toezicht houden Soms is het verstandig om toezicht te houden als een kind zelfstandig internet. Een leerkracht moet zelf voldoende weten van internet. Sta als leerkracht open voor nieuwe kennis om te begrijpen waar een kind mee bezig is. Ga op onderzoek of bijscholing uit.



Internetbeleid o

Maak duidelijke afspraken over het internetbeleid.

o

Stel duidelijke regels op over het internetgebruik.

o

Bespreek de afspraken en de regels in de groep.

o

Hang de afspraken en regels naast de PC.

o

Laat een kind weten dat school open staat voor zijn ervaringen. Hierdoor is een kind eerder geneigd aan te kloppen voor hulp of bij problemen.

o

Leg geen internetverbod op, want internet speelt een belangrijke rol in het sociale leven van een kind.

o

Zorg voor evenwicht in het computergebruik.

o

Stimuleer een kind om ook aan andere activiteiten deel te nemen, bijvoorbeeld sporten of buitenspelen met andere kinderen.


Pagina 8 van 10

Uitgave mei 2013




Flames Flames zijn scheldberichten die niet letterlijk genomen moeten worden. Leer een kind flames te herkennen, te identificeren en te negeren. Druk een kind op het hart nooit te reageren op flames en dit te melden aan de leerkracht.



Kleuters Maak duidelijke afspraken met kleuters. Attendeer ouders erop dat een kleuter weet hoe internet op de mobiele telefoon werkt.

Problemen en signalen Internet kent veel mogelijkheden om sociale contacten te onderhouden. Ondanks voorzorgsmaatregelen kunnen er toch problemen ontstaan. Pesten, intimidaties en bedreigingen via mobieltjes komen veelvuldig voor. Kinderen kunnen elkaar het leven behoorlijk zuur maken. Steeds vaker krijgen scholen te maken met kinderen en docenten die het slachtoffer zijn geworden van ongewenste foto's of filmpjes die op internet worden gezet of via mobieltjes zijn verspreid. Het is voor een leerkracht vaak lastig om problemen bij een kind te herkennen of om erachter te komen.



Cyberpesten Cyberpesten is vaak moeilijk te herkennen omdat een kind dit uit schaamtegevoel goed weet te verbergen. Een kind dat in het echt gepest wordt, loopt een hoger risico om online ook gepest te worden. Hij zit langer achter de computer en lijkt internet te gebruiken om met negatieve ervaringen in het echte leven om te gaan.



Bezemen Leeftijdgenoten plaatsen zelfgemaakte filmpjes op Youtube met vervelende (rap)teksten en soms met het adres en telefoonnummer van het slachtoffer. De filmpjes die via smartphones worden verspreid, zijn afkomstig uit de MSN-account en/of de Hyvespagina van het slachtoffer zelf.

Andere problemen Check regelmatig de historie om het surfgedrag te bepalen en te zien of een kind geen verkeerde websites bekijkt. Veel professionals denken dat vereenzaming voorkomt bij een kind dat veel internet. Maar internet is juist een middel waarmee een kind contacten legt. De sociale drempel is lager. RSI (Repetitive Strain Injury) Te lang achter de computer zitten veroorzaakt RSI. Een kind krijgt rugklachten, last van stijve schouders of kramp in zijn arm. RSI kan blijvende schade aanrichten. Het is belangrijk om regelmatig te bewegen. Houd oefeningen paraat bij kramp: 

recht voor het scherm zitten met de rug tegen de stoelleuning;



schouders moeten hierbij ontspannen zijn;



stel de stoel op de juiste hoogte in;


Pagina 9 van 10

Uitgave mei 2013




de voeten moeten de grond raken [gebruik een voetenbankje];



laat een kind niet langer dan 50 minuten per dag achter de computer zitten.

De signalen bij internetverslaving:



obsessieve omgang met internet;



moeite om het gebruik onder controle te houden;.



internetgebruik gaat ten koste van zijn huiswerk, sociale contacten en het contact met gezinsgenoten;



een kind internet ongeveer 24 uur per week, terwijl afhankelijk van de leeftijd, het normale gebruik een half uur tot 1 uur per dag is;



een kind speelt niet meer buiten en heeft alleen internetvriendjes.

Meer informatie? Neem contact op met de afdeling Jeugdgezondheidszorg van GGD Flevoland, of raadpleeg http://ggdwijzers.ggdflevoland.nl voor meer informatie en een overzicht van het aanbod van lesmaterialen en voorlichtingsactiviteiten.


Pagina 10 van 10

Uitgave mei 2013

GGD WIJZER GEZOND EN VEILIG IN BASISSCHOOL EN BUITENSCHOOLSE OPVANG

Recommend Documents