gezondheidsmagazine GRATIS NAJAAR 14 JAARGANG 10 n 30 Bescherm JE HUID MARC VAN RANST ALS Dossier gehoor problemen Winterblues

NAJAAR ‘14 JAARGANG 10

n°30

gezondheidsmagazine

GRATIS

Bescherm

JE HUID MARC VAN RANST

gehoor problemen Winterblues

ALS Dossier

INHOUD

6 3

5

5 6

8

Voorwoord

Lezersvraag

Interview: Viroloog Marc Van Ranst

14 21 22

10

14 24

26

Vitamine C Wat is... Borderline?

10 13

Voeding: melk

Haaruitval

Dossier ALS

Nordic Walking



Huidbescherming in de winter

Een gezonde darmflora

26 28

Winterblues

Gehoorproblemen

31 32 33

Feiten & Fabels

34 34

Apotheker in de kijker

35 37 38

Apothekersnieuws

Annelies blogt

Slaaphygiëne

Weerstand

colofon

Wedstrijd

Verantwoordelijke uitgever: Roel Cleenders • Redactiecoördinator: Sandra Monard • Redactie: Igor Van Mullem Verschijnt om de 2 maanden • Oplage: 24.500 exemplaren • Surplusmagazine wordt verspreid bij de Surpluspartners in Vlaanderen. Overname van teksten en illustraties is enkel toegelaten na schriftelijke toestemming van de redactie en met vermelding van herkomst.De redactie staat in voor de betrouwbaarheid van de opgenomen informatie waarvoor ze echter niet aansprakelijk kan worden gesteld.

Surplusmagazine is een gemeenschappelijke publicatie van de coöperatieve CM-apotheken. www.surplusgezondheid.be

Apotheken De Volksmacht

Apotheek In Het Zwaard

Apotheek Vivantia Leuven

De Lindeboom Apotheek

Medico-Sociale Initiatieven

Ellermanstraat 74,

Prins-Bisschopssingel 75,

K. Leopold I-straat 34,

Ellermanstraat 74,

Roeselare-Tielt

2060 Antwerpen

3500 Hasselt

3000 Leuven

2060 Antwerpen

Beversesteenweg 35,

Tel. 03 206 82 28

Tel. 011 28 05 05

Tel. 016 31 44 60

Tel. 03 206 82 28

8800 Roeselare

[email protected]

[email protected]

[email protected]

[email protected]

Tel. 051 26 53 00 [email protected]

2 - Surplusmagazine Winter 2014

Voorwoord

Gevaren van internet-aankopen We leven in een informatiemaatschappij en hebben toegang tot alle mogelijke goederen en diensten via internet. Ook tot geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en gezondheidsinfo. Dat is handig als je je moeilijk naar de apotheek kan verplaatsen of er weinig tijd voor hebt. Maar het houdt ook een gevaar in!

E

en geneesmiddel of medisch hulpmiddel is immers geen gewoon consumptieproduct. Nagemaakte en vervalste geneesmiddelen zijn moeilijk te herkennen. Ze kunnen een andere samenstelling hebben dan het origineel en daardoor niet goed werken of zelfs toxisch zijn. Sommige producten worden op internet als wondermiddelen voorgesteld maar zijn puur bedrog. Soms bevatten zogenaamde voedingssupplementen geneeskrachtige stoffen waarvan je geen weet hebt en die door hun wisselwerking met andere geneesmiddelen, je gezondheid kunnen schaden. Daarom is het belangrijk om kritisch en voorzichtig om te springen met de overvloed aan informatie over gezondheid en gezondheidsproducten op het internet.

“Veilig online geneesmiddelen kopen kan enkel via de website van een vergunde apotheek.” Je apotheker kan je daarbij helpen. In België zijn enkel apothekers bevoegd om geneesmiddelen te verkopen. Hij of zij waarborgt de kwaliteit van de afgeleverde geneesmiddelen en medische hulpmiddelen en bezorgt je alle informatie die je nodig hebt om ze correct te gebruiken. Meer en meer apotheken hebben een website waarop je niet alleen terecht kan voor betrouwbare info en correct advies, maar ook voor het reserveren of aankopen van geneesmiddelen, genotificeerde voedingssupplementen of andere gezondheidsproducten. Voorschriftplichtige geneesmiddelen kun je in België niet online aankopen maar wel reserveren. Vrij verkrijgbare geneesmiddelen kan je wel op het internet aankopen. De enige manier om dit veilig te doen is via de website van een in België vergunde apotheek. Ook andere gezondheidsproducten kan je daar in alle veiligheid kopen. Heb je twijfels over een internetsite of een aangeboden (genees)middel? Neem dan geen risico en raadpleeg je apotheker. Als laatste schakel in de geneesmiddelenketen, garandeert de apotheker samen met je arts, jouw gezondheid! De Surpluspartners heten je van harte welkom op hun website www. surplusgezondheid.be!

en BiekteeurGApijostheek In Het Zwaard

h direc ceutisc a rm a F

Surplusmagazine WInter 2014 - 3

Verlicht uw maag antimetil

Antimetil gemberextract *

Advertentie Antimetil

Antimetil bij moeilijke vertering op reis snelle werking geen negatief effect noch slaperigheid

OK

3+

OK

* 50

mg gestandaardiseerd gemberextract met 10% gingerol 10 x geconcentreerder dan traditioneel gemberpoeder

www.antimetil.be

30 tabletten : 10,50 € - CNK 2697-373 4 - Surplusmagazine Najaar 2014

Gezond dankzij planten

l’Entreprise de l’Année® 2013 Entrepreneur of the year

Hoe weet je of je vraag een lintworm hebt?

LeZERS

Beste Het goede nieuws is dat lintwormen bij mensen nog maar zelden voorkomen. Toch niet in onze streken. Desondanks houdt onvoldoende gegaard vlees of vis een beperkt risico in. Net zoals een gebrekkige handhygiëne. Lintwormen zijn plat, wit of geel en zoals de naam doet vermoeden lintvormig. De lengte varieert van 2,5 centimeter tot 10 meter. Sommige kunnen tot 25 jaar in de darm verblijven. In hoofdzaak zijn er twee belangrijke soorten te onderscheiden: de runderlintworm en de varkenslintworm. Door de strenge westerse vleeskeuring zijn deze bij ons eerder uitzonderlijk. Een lintworm is vrij onschadelijk en merk je niet altijd op. Elk lichaam reageert ook anders. De meest voorkomende klachten zijn honger of net een gebrek aan eetlust. Maar ook vermoeidheid, misselijkheid en winderigheid zijn typerend. Er wordt wel eens beweerd dat mensen die veel eten maar niet bijkomen mogelijks een lintworm hebben. Dit berust op een misverstand want door een lintworm zal je niet per definitie vermageren. De duidelijkste indicatie van een lintworm zijn kleine, witte stukjes worm die in het ondergoed, het bedlinnen of de stoelgang voorkomen. Vraag dan meteen raad aan je arts of apotheker want lintwormen kun je vrij eenvoudig met een wormdodend middel uitschakelen.

CONCLUSIE Voorkomen is nog beter. Vermijd daarom zo veel mogelijk rauw vlees en vis. Was je handen goed na elk toiletbezoek en vóór je met voedsel in contact komt.

Heb je ook een vraag om trent gezondheid? Surf dan naar onze nieu we website www. surplusgezondheid .be en vul er het contactformulier in. En wi e weet behandelen we jou w vraag in het volgende nu mmer.

Surplusmagazine WInter 2014 - 5

Viroloog

© Tim Dirven

INTERVIEW

Marc Van Ranst

6 - Surplusmagazine Winter 2014

Toen hij 16 jaar was kocht hij met zijn spaarcenten een eerste microscoop. Een micro-wereld ging voor hem open. Na enkele jaren herkende hij zelfs de geur van verschillende bacteriën. Intussen is hij de bekendste viroloog van België en sinds 2007 griepcommissaris. We hadden een gesprek over virussen, griep en vaccins.

VIRUSSEN Wat is een virus eigenlijk? “Virussen zijn de kleinste en eenvoudigste micro-organismen in vergelijking met de bacteriën, parasieten, schimmels en gisten. Ze bestaan uit wat genetisch materiaal of DNA, en zijn omgeven door een eiwitlaagje. Er bestaan heel veel soorten virussen waarbij de meeste bij één diersoort voorkomen. Maar sommige kunnen toch van dier op mens overgaan. In tegenstelling tot bacteriën kunnen virussen zich niet vanzelf delen. Virussen gijzelen een lichaamscel, die ze dan voor zich laten werken.” Zijn ze noodzakelijk? “Virussen hebben er voor gezorgd dat we zijn wie we zijn. Een groot deel van ons genetisch materiaal is eigenlijk virus-materiaal. Door hen kunnen we bijvoorbeeld kleuren zien, placenta aanmaken,... Ze transporteren genetisch materiaal en creëren zo diversiteit. Daardoor overleven we beter en ontwikkelen we nieuwe karakteristieken. Weliswaar soms over miljoenen jaren.” Waarom maken ze ons ziek? “Dat zijn de jonge virussen die nog niet geleerd hebben om met ons overeen te komen. Het zijn de pubertjes onder de virussen. Ze maken hun gastheer ziek, wat zeer dom is. Want dan gaat die in bed blijven liggen, waardoor het virus zich niet kan overdragen. Als die gastheer bovendien sterft dan eindigt het verhaal van het virus daar. Oudere virussen hebben daarentegen geleerd om zich kalm te houden en de gastheer met rust te laten. Zo kan dat virus perfect overleven. Dat zijn de ‘slimme virussen’ die miljoenen jaren oud zijn.”

GRIEP Het griepvirus is dus ook een dom virus? “Klopt. Het is immers niet de bedoeling van het virus om jou ziek te maken. Die griepsymptomen zoals koorts en spierpijn helpen het virus niet, integendeel. Die spierpijn is een beschermingsmechanisme van het lichaam waardoor we in ons bed blijven

en het virus niet kunnen overdragen. En de koorts zorgt er voor dat het virus niet meer in de optimale temperatuur kan vertoeven.” Hoe gevaarlijk is griep? “Elk jaar sterven in België ongeveer 500 à 1000 mensen aan de gevolgen van griep. Maar dit cijfer vraagt wel enige nuance. Diegenen die sterven zijn vaak 85-plussers die reeds een lage levensverwachting hadden. Meestal was er reeds een secundaire bacteriële infectie waardoor de kans op overlijden hoog was. We zien dan ook dat er na een griepperiode, een periode van ‘ondersterfte’ is, omdat de overledenen met een zwakkere gezondheid iets vroeger gestorven zijn door het griepvirus. De impact is dus minder groot dan men soms vertelt.”

VACCINEREN Is vaccinatie nuttig? “Voor bepaalde doelgroepen wel. Niet voor gezonde mensen maar wel voor mensen die al een onderliggende ziekte hebben, voor 65-plussers en belangrijk: voor gezondheidswerkers. Wanneer je verantwoordelijk bent voor de gezondheid van andere mensen, bijvoorbeeld op een transplantatieafdeling met patiënten met een heel beperkte weerstand, dan is het immoreel om daar griep binnen te brengen. Van alle Vlaamse huisartsen is ongeveer 80 % gevaccineerd.

antilichamen aan. Wanneer het echte virus dan toeslaat, kunnen die antilichamen virussen neutraliseren en deactiveren. De antilichamen blijven ongeveer zes maanden in je lichaam en dan verdwijnen ze. Maar het immuunsysteem van hoogbejaarden is verouderd waardoor de antilichamen trager opbouwen, minder in aantal worden en sneller weer afgebouwd worden. Eigenlijk moeten ouderen dus het laatst gevaccineerd worden. Want als de griep een beetje later komt, hebben zij geen weerstand meer. In plaats van op 1 oktober, de traditionele start van het vaccinatieseizoen, laten ze zich beter in de tweede helft van november vaccineren. Het kan wel interessant zijn om je vaccin bij de huisarts of apotheker te reserveren zodat er zeker nog één beschikbaar is op het moment dat je je wilt laten vaccineren.” Kun je ziek worden van een vaccin? “Het probleem is dat de vaccinatieperiode samenvalt met de periode waarin de meeste verkoudheden voorkomen. Daardoor ontstaat bij sommigen de perceptie dat ze wat ziek worden door het vaccin. Maar dit heeft niets met elkaar te maken. Het vaccin kan jou immers ook niet helpen tegen een verkoudheid. Het is alsof je zou zeggen: ik moet hoesten, gisteren heb ik een cola gedronken, dus komt dat door die cola.” Ben je volledig beschermd met een vaccin?

“Griep is een dom virus.” Dit is beter dan vroeger maar dat wil wel zeggen dat 20% zich nog steeds niet laat vaccineren. Omdat ik contact heb met het ziekenhuis laat ik me ook vaccineren. Niet om niet ziek te worden, maar om andere mensen niet ziek te maken.” Wat doet zo’n vaccin precies? “In een vaccin zitten kleine deeltjes van het oppervlakte-eiwit van het griepvirus. Het lichaam denkt dat het geïnfecteerd wordt en maakt

“Geen enkel vaccin werkt 100 % en het griepvaccin is zeker niet de Rolls Royce onder de vaccins. In het beste geval werkt het voor 80 %, maar bij hoogbejaarden daalt dat al naar 50 %. Dat is nog altijd beter dan helemaal niet beschermd zijn, maar we verwachten in de toekomst betere vaccins en een intranasaal griepvaccin dat je in de neusgaten kunt vernevelen. Vergeet niet om, naast je laten vaccineren, ook gezond te leven. Door gezond te eten, voldoende beweging en rust te hebben versterk je je weerstand.”

Surplusmagazine WInter 2014 - 7

VITAMINE C

In de 18de eeuw ontdekte men dat scheurbuik, een gevreesde zeemansziekte, werd veroorzaakt door een tekort aan vitamine C oftewel ascorbinezuur. Zeelui zaten soms maandenlang op hun schip zonder verse groenten en fruit aan boord, met ernstige gevolgen. Aan land hoef je deze ziekte niet meteen te vrezen maar het is wel belangrijk om jouw vitamine C-gehalte op peil te houden.

Waarom belangrijk?

Aanbevolen hoeveelheid

Vitamine C speelt immers een belangrijke rol in de vorming van collageen. Dit is een bindweefsel dat een goede wondgenezing bevordert. Bovendien is ze cruciaal voor de reparatie en het onderhoud van kraakbeen, botten en tanden. Ze stimuleert de opname van ijzer uit voeding en de stofwisseling van koolhydraten, eiwitten en vetten. Een tekort aan vitamine C verhoogt de gevoeligheid voor infecties. Je weerstand vermindert en je krijgt een vermoeid gevoel.

De Belgische Hoge Gezondheidsraad beveelt voor een volwassene een dagelijkse hoeveelheid van 110 mg vitamine C aan. Wie gezond eet haalt dit makkelijk. Sommige mensen zijn gebaat met een verhoogde dosis. Rokers worden extra blootgesteld aan schadelijke radicalen waardoor er voor hen 125 mg wordt aanbevolen. Maar ook zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, nemen best respectievelijk 10 en 20 mg extra in.

Weetje Bij het blancheren en stomen van de groenten gaat ongeveer 20 tot 35 % van de vitamine C verloren. Wanneer je ze in de snelkookpan of microgolfoven stopt, is het verlies veel beperkter.

Hoe opnemen? Alle planten en de meeste dieren maken zelf vitamine C aan. De mens is - samen met de cavia en de mensapen - een uitzondering. Wij moeten deze vitamine via onze voeding opnemen. De meeste vitamine C vind je in bepaalde fruitsoorten zoals citrusvruchten, aardbeien, bessen, frambozen en kiwi’s. Maar ook aardappelen, paprika en vele koolgroenten zijn rijk aan vitamine C.

Wat is...

Vitamine C is wateroplosbaar. Een teveel aan vitamine C wordt dus niet in onze vetreserves opgeslagen maar wordt via de urine afgevoerd. Het is dus belangrijk om het gehalte dagelijks op peil te houden.

Extra vitamine C? Een dagelijkse lage dosis vitamine C zou de ernst en de duur van een verkoudheid een beetje verminderen. Bij topsporters en mensen die zware fysieke inspanningen leveren, kan de nood aan een dagelijkse extra vitamine C-opname iets hoger zijn. Door de uitzonderlijke omstandigheden, verzwakt hun immuunsysteem waardoor ze sneller een verkoudheid oplopen.

Borderline?

In Vlaanderen kampen 60.000 tot 80.000 mensen met een borderlinestoornis. Dit is een persoonlijkheidsstoornis met sterke afwijkingen in de gedachten, gevoelens en gedragingen. Borderline ontstaat door een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Het kan zijn dat je er meer aanleg voor hebt, maar meestal wortelt het ook in gevoelens van grote onveiligheid – misbruik, scheiding, verwaarlozing - in de kindertijd. Maar het is niet altijd evident om de precieze oorzaak aan te duiden. Borderlinepersoonlijkheden hebben doorgaans weinig zelfvertrouwen en een laag zelfbeeld. Dat maakt dat ze 8 - Surplusmagazine Winter 2014

Wateroplosbaar

overgevoelig reageren op kritiek. Mensen met borderline gedragen zich heel erg impulsief. Ze zijn vatbaar voor verslavingen, eetstoornissen, snel wisselende seksuele contacten en woede-uitbarstingen. Er is niet veel nodig om de stemming te doen omslaan, van enthousiast naar bijzonder boos of omgekeerd. Desondanks hebben ze een grote behoefte aan intimiteit en zijn ze bang om verlaten te worden. Daardoor stellen ze de mensen die hen graag zien ook voortdurend op de proef. Ze hebben de neiging vaak van baan of relatie te veranderen, wat hen een beangstigend gevoel van innerlijke leegte geeft.

WHEE U E OT

K

NIDE AP IN

Als uw tanden op uw zenuwen werken...

LISTERINE PROFESSIONAL SENSITIVITY THERAPY ®

Gepatenteerde behandeling: 100% opvulling van de open dentinekanaaltjes,* de oorzaak van tandgevoeligheid.  Effectieve

pijnverlichting  Langdurige bescherming tegen tandgevoeligheid**  Klinisch bewezen

Meer info hier:

* In laboratoriumtests, na 9 spoelbeurten ** bij regelmatig gebruik

www.listerine.be

Surplusmagazine Najaar 2014 - 9

VOEDING

Is melk

gezond? Melk is een belangrijke bron van calcium en eiwitten en daarom essentieel voor een goede botgezondheid, op elke leeftijd. De aanbevolen hoeveelheid melk en melkproducten levert ongeveer 70 procent van de benodigde hoeveelheid calcium voor de groei en het onderhoud van de botten. Behalve calcium leveren melk(producten) nog andere belangrijke voedingsstoffen zoals vitamine B2 en B12. Volle melk(producten) bevatten ook vitamine A en D.

10 - Surplusmagazine Winter 2014

Word je dik van melk? Melk is erg voedzaam. Dit wordt soms wel eens verward met vet. Maar dat klopt niet. In magere of halfvolle melk zitten er relatief weinig calorieën, maar wel een gezonde dosis essentiële nutriënten. Melk en melkproducten in hun natuurlijke vorm, houden geen gevaar in voor overgewicht of tandbederf. Gezoete zuivel en kaas bevatten doorgaans wel meer vet en calorieën. Net zoals fruit bevat ook melk een kleine hoeveelheid natuurlijke suikers, met name lactose.

Drinken we voldoende melk? Belgen drinken vanaf de leeftijd van 15 jaar gemiddeld slechts 1 glas melk, melkproduct of calciumverrijkte sojadrank per dag. We blijven dus ver onder de aanbevolen hoeveelheid. Slechts 3,4 % van de Belgen verbruikt de minimumhoeveelheid.

Hoeveel melk moet je drinken? Dit varieert naargelang de leeftijd. Melk is niet alleen noodzakelijk voor kinderen. Ook de botten van volwassenen hebben calcium nodig. Een volwassen persoon heeft een dagelijkse calciumbehoefte van 900 mg terwijl een gemiddelde voeding zonder melk of melkproducten slechts 300 tot 400 mg calcium telt. Bovendien bevat ze nog veel andere essentiële voedingsstoffen die bijdragen tot een goede gezondheid. Het is dus belangrijk om voldoende melk te drinken of melk adequaat te vervangen door bijvoorbeeld yoghurt, platte kaas of karnemelk.

Kaas is een goede aanvulling in de voeding maar geen geschikte melkvervanger. Een sneetje kaas bevat ongeveer evenveel calcium als een glas melk, maar vaak wel meer zout en vet. Vandaar de voorkeur voor magere of light kaas in een gezonde voeding.

ZONDER MELK Het kan zijn dat je geen melk lust of dat je melk niet verdraagt. Dan kun je het glas melk vervangen door karnemelk, chocolademelk, een potje yoghurt, platte kaas, pudding, vla, pap, een melksmoothie of een glas calciumverrijkte sojadrank. Varieer gerust maar vermijd zo veel mogelijk gesuikerde producten.

Lactose-intolerantie Een beperkt percentage van de bevolking heeft een tekort aan het lactase-enzym. Lactase zorgt er voor dat je de lactose die in melk zit, kunt verteren. Bij een tekort aan het enzym blijft de lactose onverteerd in de darmen wat kan leiden tot maag-en darmklachten. Omdat het lactosegehalte in melk niet zo erg hoog is, kun je meestal wel nog één glas melk per dag verdragen. Lactose wordt beter verdragen als ze gemengd is met andere voedingsstoffen, bijvoorbeeld door melk in een maaltijd te verwerken. Ook yoghurt wordt beter verteerd omdat de aanwezige levende fermenten zelf lactase produceren, wat de afbraak van lactose bevordert. Harde en gerijpte kazen bevatten weinig of geen lactose, waardoor ook deze in het algemeen beter worden verdragen. Er bestaat ook lactose-arme melk en calciumverrijkte sojadrank, vrij van lactose.

Koemelkeiwitallergie Dit is een zeldzame reactie van het immuunsysteem op melkeiwitten, vaak ook van andere diersoorten. Dit komt vooral voor bij jonge kinderen en vermindert meestal vanaf de leeftijd van twee jaar. Je kun dit het best

Gemiddelde aanbeveling per dag kinderen en 60-plussers

4 glazen melk of melkproducten (+/- 600 ml.)

Volwassenen

3 glazen melk of melkproducten (+/- 450 ml.)

voorkomen door enkel borstvoeding te geven tot de leeftijd van 4 tot 6 maanden.

En wat met een calciumsupplement? Deze kunnen nuttig zijn om de calciumbehoefte te helpen dekken maar kunnen melk niet vervangen. Melk en melkproducten bevatten immers nog andere essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, vitamine B2 en B12, fosfor, kalium en zink.

Kun je melk vervangen door plantaardige dranken? Soja is van nature arm aan calcium en vitamine B2, waardoor deze enkel melk kan vervangen als deze voedingsstoffen eraan zijn toegevoegd. Vitamine B12 komt bovendien enkel in dierlijke producten voor. Dranken op basis van rijst, granen, amandelen of kokos zijn geen volwaardige melkvervangers omdat ze te weinig essentiële aminozuren bevatten.

RAUWE MELK Dit is onbewerkte melk. Ze is dus ook nog niet gekookt waardoor ze vaak nog veel bacteriën bevat. Consumptie wordt dan ook eerder afgeraden.

UHT Op de meeste melkverpakkingen zie je deze afkorting staan. Dit wil zeggen dat de melk minder dan 10 seconden op een ultrahoge temperatuur van 135150°C werd verwarmd. Dit doet niets af aan de kwaliteit van de melk maar zorgt er wel voor dat ze ongeopend enkele maanden houdbaar is bij kamertemperatuur.

GEPASTEURISEERD Deze melk ondergaat een mildere hittebehandeling van 71°C gedurende 15 seconden of 63°C gedurende 30 seconden. Dit betekent dat de melk ongeopend maar een week houdbaar is in de koelkast.

Surplusmagazine Winter 2014 - 11

12 - Surplusmagazine Najaar 2014

haaruitval Tijdelijke

Haarverlies is de normaalste zaak van de wereld. Elke dag verliezen we 50 tot 100 haren. Dat lijkt veel maar als je weet dat we gemiddeld zo’n 100.000 tot 180.000 haren hebben, dan valt dat nog mee. Naarmate we verouderen worden echter alsmaar minder haartjes vervangen, met mogelijks kaalheid tot gevolg. Zo’n 60% van de mannen krijgt er vroeg of laat, en in verschillende variaties, mee te maken. Bij vrouwen is die kans veel kleiner en leidt het bijna nooit tot volledige kaalheid. Haarverlies is in hoge mate erfelijk bepaald. Merk je echter kale plekken of een groot haarverlies op korte termijn op, raadpleeg dan zo snel mogelijk je huisarts. Er zijn immers een aantal factoren die tijdelijk haarverlies kunnen veroorzaken. Laten we eerst een paar misverstanden uit de wereld helpen. Een hoofddeksel dragen, je haar verven of een permanent leiden niet tot haarverlies. Ook voeding lijkt weinig waarschijnlijk. Enkel in extreme gevallen met een zeer eenzijdig voedingspatroon zou het eventueel een oorzaak kunnen zijn.

Maar hoe dan wel? We zetten even een aantal mogelijkheden op een rijtje: Kanker Bij bestraling is haarverlies afhankelijk van de locatie van de straling. Het duidelijkste voorbeeld is de behandeling van een hersentumor. Door de bestraling van de hoofdhuid is de kans op verlies van hoofdhaar zeer groot. Maar de wenkbrauwen of eventuele snor- en baardharen blijven gespaard. Na de bestralingsperiode groeit het haar meestal wel terug, maar dit kan enkele maanden duren. Chemotherapie werkt van binnenuit en vernietigt zowel de kankercellen als de gezonde cellen. De snel-delende cellen die voor de haargroei zorgen, zijn het gevoeligst voor chemo. De ernst van het haaruitval hangt af van de gebruikte chemo-medicijnen. Van zodra de therapie is afgelopen en het lichaam de kans krijgt om zich te herstellen, begint ook het haar opnieuw te groeien. De textuur en de kleur kan evenwel veranderen. Stress Stress stimuleert de productie van adrenaline. Dit hormoon verhoogt de alertheid en geeft meer energie. Te grote hoeveelheden zijn echter schadelijk. In de haren wordt adrenaline moeilijker afgebroken met nefaste gevolgen voor de hoofdhuid en de haargroei. Een hoofdhuidmassage kan de doorbloeding stimuleren en de stress verminderen. Speciale lotions of shampoos brengen de hoofdhuid terug in goede conditie.

Bepaalde medicijnen Sommige medicijnen kunnen matig haartuitval veroorzaken. Raadpleeg de bijsluiter en bespreek eventueel een alternatief met arts en apotheker. Verminderde werking van de schildklier Het schildklierhormoon stimuleert de stofwisseling in het lichaam. Die werking kan echter verstoord geraken door een auto-immuunziekte, een bestraling van de hals, een operatie aan de schildklier, … Je kan weinig doen om dit te voorkomen. Gevarieerd eten en regelmatig bewegen hebben wel een positief effect. Ijzertekort Een tekort aan ijzer kan haaruitval veroorzaken. Zorg daarom voor een gevarieerde en gezonde voeding met vis, groenten, bonen,… Slechte conditie van de hoofdhuid Een slechte doorbloeding of een tekort aan bepaalde essentiële voedingsstoffen kan een invloed hebben op de gezondheid van de hoofdhuid. Eventueel kunnen externe (milieu) invloeden een rol spelen. Vitamine B6, zink en cystine zijn noodzakelijk voor de haargroei. Er bestaan verschillende producten die deze bestanddelen bevatten. Laat je over het gebruik ervan adviseren door je arts en apotheker. Hormonale afwijkingen Veel vrouwen krijgen tijdens of na de zwangerschap last van haaruitval. Dit is vervelend, maar stopt meestal vanzelf. In het geval van een ontregelde hormoonhuishouding bestaat er medicatie om die uitval tegen te gaan. Traumatische haaruitval Dit wordt veroorzaakt door menselijk gedrag. Het dwangmatig trekken aan de eigen haren of bepaalde kapsels zoals een paardenstaart, kunnen lokaal haaruitval veroorzaken. Door de haren met rust te laten is volledig herstel mogelijk. Surplusmagazine Winter 2014 - 13

DOSSIER ALS

ALS D

eze zomer was de wereld in de ban van de Ice Bucket Challenge. Genomineerden werden uitgedaagd om een emmer ijswater over zichzelf te gieten of een donatie te doen ten voordele van ALSpatiënten. De meeste deelnemers deden beide. Daardoor werd in de VS meer dan 100 miljoen dollar opgehaald voor onderzoek. Maar ook in België kwam er hierdoor extra budget vrij voor het DNAonderzoek Project Mine. We spraken met Bernard Muller, mede-oprichter van het onderzoek. Maar ook met neuroloog prof. dr. Jan De Bleecker en ALSpatiënt Timmy Putzeys.

14 - Surplusmagazine Winter 2014

ALS of Amyotrofe Laterale Sclerose is een dodelijke spierzenuwziekte waarbij de signalen van de hersenen niet meer tot bij de spieren geraken. Daardoor sterven die af en vallen de verschillende functies uit. In het laatste stadium van de ziekte kan je je niet meer zelfstandig bewegen en valt je spraak weg. Ondanks wereldwijd onderzoek is de oorzaak tot op heden onbekend. Tijdens een dubbelgesprek met prof. dr. Jan De Bleecker, neuroloog, en Bernard Muller, zelf ALS-patiënt, zoeken we uit wat ALS precies is.

DUBBELINTERVIEW

Bernard

& Jan

Muller

prof. dr.

prof. dr. Jan De Bleeker

De Bleeker

Surplusmagazine Winter 2014 - 15

DOSSIER ALS

DUBBELINTERVIEW

Bernard

& Jan

Muller

prof. dr.

De Bleeker

Bernard Muller

Wie is Bernard Muller? Aandeelhouder en commissaris in het Rotterdamse havenbedrijf Burando, dat een miljard euro omzet draait. Kreeg in 2010 de diagnose ALS. Leerde de ziekte volledig kennen om zo op zoek te gaan naar een oplossing. Richtte samen met medepatiënt Robbert Jan Stuit het bedrijf Treeway op dat onderzoek doet naarALS.Via ProjectMine willen ze 22.500 DNA-profielen analyseren om zo de genetische basis van ALS te achterhalen en een medicijn te kunnen ontwikkelen.

Spier- en zenuwziekte prof. dr. Jan De Bleecker: “Om de diagnose ALS te stellen zijn er twee voorwaarden nodig. Er moet een stoornis zijn in het zenuwkabeltje dat

16 - Surplusmagazine Winter 2014

vanuit het ruggenmerg de spier bedient. Wat zijn de Daardoor komt de prikkel niet tot bij de spier, deze wordt dunner, begint te trekken symptomen? Hoe en krijgt alsmaar minder kracht. Maar kwam jij erachter, daarnaast moeten ook de lange banen die Bernard? vanuit de hersenen vertrekken, falen. Soms heb je maar één van de twee voorwaarden Bernard Muller: maar ken je toch het verloop van ALS.” “Bij de ene begint het met verlies aan kracht in de benen, bij de andere in de Oorzaak onbekend armen. Ik kwam er achter toen ik op een bepaald moment een knoopje van m’n prof. dr. Jan De Bleecker: hemd niet meer kon dicht knopen. Ook “Je kan niets doen om de ziekte te op de sportschool bleek m’n linkerarm voorkomen. In ongeveer 10 % van de een stuk zwakker te zijn. Eerst denk je gevallen ontstaat het door een erfelijke aan een geknelde zenuw, je schenkt er belasting. Maar die andere 90 % kunnen niet veel aandacht aan. Maar dat blijft heel gezonde mensen zijn.” duren. Na een maand of zes kwam ik pas bij een neuroloog terecht. Omdat Bernard Muller: de ziekte heel subtiel begint duurt het “Als patiënt ga je wel zoeken naar de soms lang voordat de diagnose wordt oorzaak bij jezelf. Je gaat nadenken over je gesteld.” verleden. Heb ik iets fout gedaan? Kwam ik in contact met bepaalde stoffen? Maar prof. dr. Jan De Bleecker: de oorzaak is tot op vandaag nog altijd “In het begin linkt de patiënt de niet gevonden. Het is ook zo’n complexe symptomen altijd wel ergens aan. aandoening met heel veel variëteiten. Aan de leeftijd, een verkeerde Meestal speelt het lot. Al komen sommige beweging gemaakt,… Bij slik- en genen ook wel voor bij die sporadische uitspraakmoeilijkheden raadpleegt de gevallen. Dat is waar wij met ons bedrijf patiënt soms initieel de neus-, keel- en naar zoeken. Daardoor zullen we nog niet oorarts. Daardoor valt de diagnose van de oorzaak van ALS vinden, maar het is een meer veralgemeende ziekte pas wel een belangrijk stukje van de puzzel.” laat. Dit noemt men de bulbaire vorm. Die patiënten hebben een onduidelijke

spraak, ze slikken moeilijk en hebben te veel speeksel in hun mond. Sommigen zijn ook kortademig of kunnen hun hoofd niet goed tillen.”

Bestaan er soorten ALS? prof. dr. Jan De Bleecker: “ALS ontstaat door meerdere factoren. En ze evolueert in verschillende snelheden. In de meeste gevallen gaat de ziekte vrij snel maar soms ook niet, kijk maar naar Stephen Hawking. De genen van familiale ALS-patiënten doen iets verkeerd, maar ze doen allemaal iets anders verkeerd, blijkt nu. Dat is een moeilijkheid en mogelijks ook één van de redenen waarom de behandeling niet bij iedereen even goed werkt. Mocht je de patiënten kunnen onderverdelen naar hun genetische vorm dan is het mogelijk dat je bepaalde groepen vindt die wel baat hebben bij een type behandeling.” Bernard Muller: “ALS wordt gekwalificeerd als een ouderdomsziekte. De meesten patiënten zijn tussen de 55 en 70 jaar. Ik kreeg het al op 42 jaar en misschien is dat een factor waardoor het momenteel nog relatief goed gaat met mij. Langs de andere kant heb ik een collega van 37 jaar die intussen in een rolstoel zit en niet meer kan praten.”

Behandeling prof. dr. Jan De Bleecker: “Er is een medicijn, Rilutek, dat zo goed als geen bijwerkingen heeft. Dit zorgt er voor dat de spierkracht minder snel achteruit gaat. Daardoor kun je het leven met gemiddeld 3 tot 6 maanden verlengen. Daarnaast zorgen we voor kine, een aangepaste rolstoel en een comfortabele leefomgeving. Zaken die het leven nog kwaliteitsvol maken, dat is uiteindelijk het belangrijkste. Helaas zijn er ook een aantal charlatans die geld slaan uit de wanhoop van andere mensen. De meeste patiënten zijn immers niet in staat om het onderscheid te maken tussen wat wel en niet kan werken.”

prof. dr. Jan De Bleeker

Bernard Muller: “Stretchen helpt om de stijfheid tegen te gaan. Ik laat me elke week masseren. Maar je kan geen oefeningen doen die de krachtvermindering wegwerken. Gelukkig bestaat er intussen moderne technologie waardoor je langer kan blijven communiceren. Er wordt ook gewerkt aan een soort robotpak dat je onder je kledij kan dragen en je assisteert bij je bewegingen. Op dit moment kan ik nog op restaurant gaan. Maar als mijn armen nog zwakker worden dan heb ik - vanuit sociaal oogpunt - geen zin om in een restaurant geholpen te worden bij het eten. Dan zou ik me schamen. Maar door dit soort technologie zou dat misschien wel nog kunnen.” prof. dr. Jan De Bleecker: “Je mag ook de impact op de omgeving van de patiënt niet onderschatten. Het is heel lastig om dit in een gezin te dragen. Bernard Muller:

Ik pas me aan aan wat ik nog kan en probeer zo weinig mogelijk gefrustreerd te geraken. Bernard Muller De patiënten voelen zich hulpeloos en gefrustreerd. Ze hebben vaak dag en nacht verzorging nodig. Dat is een enorme belasting voor de partner.”

Wat mogen we in de toekomst verwachten? Bernard Muller: “De toekomst ziet er goed uit. Door alle recente acties met onder andere de ‘ice bucket challenge’ is er heel veel geld opgehaald. Geld dat nu beschikbaar is voor wetenschappelijk onderzoek. Ik geloof dat de kans op een doorbraak nu veel groter is geworden. Niet alleen voor ALS. Want dezelfde ziektemechanismen vind je ook terug bij bijvoorbeeld Alzheimer, Parkinson en dementie.” prof. dr. Jan De Bleecker: “De samenklonteringen van eiwitten die leiden tot het afsterven van cellen die de spieren bezenuwen, de zogenaamde

Bernard Muller

motore cellen in het ruggenmerg, zien we inderdaad ook bij een aantal andere ziektes op andere plaatsen in de hersenen. Als we daar iets voor kunnen vinden, is het mogelijk dat we ook voor andere ziektes een deel van de oplossing vinden en vice versa.”

En voor jou persoonlijk, Bernard? Hoe ga jij er mee om? Bernard Muller: “Ik pas me aan aan wat ik nog kan en probeer zo weinig mogelijk gefrustreerd te geraken. Dat valt niet altijd mee. Maar ik heb me nooit afgevraagd waarom mij dit nu moet overkomen. Daar kan ik toch niets aan veranderen. Ik heb besloten om mijn passie voor ondernemen te combineren met mijn ziekte. Intussen vind ik de biotech een heel fascinerende wereld. Doordat ik uit een andere cultuur kom heb ik daar een aparte kijk op. Dat geeft mij positieve energie om de oorzaak en een medicijn te vinden.”

Wie is Prof. Dr. Jan De Bleecker ? Hoogleraar neurologie aan de UGent en als neuroloog werkzaam in het UZ Gent en het AZ St. Lucas Gent. Bekwaamde zich na zijn opleiding in Gent in de Mayo Clinic, MN, USA, in spierziekten met een bijzondere interesse voor de immunologische aspecten ervan. Verantwoordelijk voor de sectie volwassenen van het Neuromusculair Referentiecentrum (NMRC) te Gent. In die hoedanigheid betrokken bij de diagnostiek en begeleiding van ALS patiënten.

Surplusmagazine Winter 2014 - 17

DOSSIER ALS

Timmy Putzeys

Timmy Putzeys was tuinaanlegger tot die bewuste dag in maart 2010. Toen viel hij uit een boom van zes meter hoog. Een ruggenwervel raakte verbrijzeld en een zware operatie volgde. Bij één van de opvolgcontroles werden de eerste symptomen van ALS geconstateerd. Volgens specialisten is er echter geen verband tussen een trauma en het ontwikkelen van ALS. Intussen zit Timmy in een speciale rolstoel. Hij kan geen enkele spier meer bewegen en communiceert nog moeizaam met de ogen. Sinds de eerste dag neemt zijn vrouw Rosita de zorg op zich en hoopt Timmy vurig dat er alsnog een medicijn wordt gevonden. We spraken met Rosita over de impact van ALS op de omgeving van de patiënt.

Snelle variant Rosita: “Vanaf toen is het zeer snel gegaan. Na één jaar waren alle functies uitgevallen. Doordat hij niet goed meer kon slikken, at hij nog amper. Daardoor verloor hij op zeer korte termijn bijna 50 kilo. Sinds hij aan het beademingstoestel ligt is zijn toestand gestabiliseerd. Maar buiten zijn ogen kan hij dus niets meer bewegen. Omdat hij heel veel speeksel aanmaakt moet hij voortdurend speekselremmers nemen en wordt er botox in de speekselklieren gespoten.”

Thuissituatie Rosita: “De assistente draait vier dagen per week mee in ons leven. 18 - Surplusmagazine Winter 2014

We wisselen de verzorging van Timmy en de huishoudelijke taken met elkaar af. Timmy moet gewassen en verzorgd worden. Maar ook voor voeding en medicatie is hij afhankelijk van anderen. Een nacht per week krijg ik bijkomende steun van een thuisverpleegster, maar alle andere nachten moet ik de verzorging van Timmy alleen doen: aspireren, naar het toilet gaan, hem verleggen in zijn bed,… Gelukkig kan ik ook op mijn zus en schoonzus rekenen. Timmy’s oudste zus komt me elke avond helpen om hem in bed te stoppen. Ook bij de ALS-liga kan ik terecht voor raad en steun.”

weet ik welke letter hij bedoelt. Timmy is sowieso een heel gesloten persoon. De communicatie beperkt zich dan ook tot het strikt noodzakelijke. Al de rest blijft achterwege.”

Communiceren Rosita: “Timmy is mentaal perfect gezond maar spreken lukt niet meer. Er zijn wel een aantal manieren waardoor we toch een beetje kunnen communiceren. Met zijn ogen kan hij de infrarood-lens van zijn spraakcomputer bedienen. Zo kan hij de verschillende letters selecteren om een woord te vormen. Maar dat duurt heel erg lang. De computer werkt ook niet altijd. Daarom communiceren we vaak met ja- en neenvragen. Door naar links of rechts te kijken kan hij antwoorden op de vraag. Of we gebruiken de alfabetkaart. Dan loop ik het alfabet af en wanneer hij een oogbeweging maakt,

©Dirk Kerstens

Rosita: “Tijdens één van de controles bleek Timmy’s linkerbeen opeens vijf centimeter dunner te zijn dan zijn rechterbeen. Een maand later was ook zijn arm dunner geworden. Intussen merkte ik dat Timmy heel moeilijk sprak, precies alsof hij zat was. Eerst dachten ze aan een tumor of de ziekte van Lyme, maar dat bleek niet het geval te zijn. Pas in augustus, 5 maanden na zijn val, kregen we de harde diagnose: Timmy had ALS, een ongeneeslijke ziekte waardoor hij nog 3 à 4 jaar te leven had.”

©Dirk Kerstens

Relatie onder druk Rosita: “Meteen na de diagnose heb ik duidelijk gesteld dat ik alles wil doen voor mijn man, tot de laatste minuut. Maar het is zeer zwaar en we hebben al moeilijke momenten gekend. In het begin ging ik nog werken en sliep ik slechts vier uren per nacht. Dat is nu iets beter doordat ik thuis ben. Maar in principe kan ik elk moment telefoon krijgen dat ik terug aan de slag moet. Maar ik kan Timmy geen moment alleen laten. Ik kan bijvoorbeeld zelfs niet vlug even de was boven wegleggen. Doordat hij zo veel speeksel aanmaakt bestaat de kans dat hij stikt. Ik vecht nu al drie jaar voor hem en dan wil ik geen risico’s lopen voor zo’n pietluttigheid. Dan blijft de was maar even liggen. Ik voel me vaak ook schuldig ten opzicht van onze dochter Myrthe (9). Ik heb bijzonder weinig tijd voor haar. Op korte tijd is ze enorm groot

geworden en is ze verplicht om heel zelfstandig te zijn. Het zijn die eenvoudige dingen die zij mist. Met haar papa aan tafel kunnen eten of een gezelschapsspel spelen. Ook op sociaal gebied is alles veranderd. In het eerste jaar kwam vrienden en collega’s hem nog bezoeken. Maar van zodra dat communiceren niet meer ging, viel ook dat weg. Thuis kreeg ik een hele harde opvoeding. Daar ben ik nu dankbaar voor want anders kon ik dit niet aan. Ik weet dat er in elke relatie wel eens ruzie wordt gemaakt. Maar dan kan je dat eventueel uitschreeuwen. Timmy kan dat niet. Al die frustraties blijven in zijn lichaam zitten. Gelukkig kan hij nog van de tuin genieten. Hij houdt er van om er in het zonnetje te zitten. Dan geeft hij ons aanwijzingen waar we plantjes en boompjes moeten planten en dan proberen we dat zo goed mogelijk te doen.”

“METEEN NA DE DIAGNOSE HEB IK DUIDELIJK GESTELD DAT IK ALLES WIL DOEN VOOR MIJN MAN, TOT DE LAATSTE MINUUT.”

Surplusmagazine WInter 2014 - 19

Precies wat ik nodig heb.

NIEUW CONCEPT MENTAAL FYSIEK FIT & GEZOND ONDERSTEUNEND

Voel je je wat futloos en kan je een flinke energieboost gebruiken? Of heb je daarentegen nood aan mentale rust? Of misschien ben je zwanger en wil je je lichaam extra in de watten leggen? Dan is Biocure ® precies wat je nodig hebt. De voedingssupplementen van Biocure ® bevatten net die vitamines, mineralen en andere broodnodige ingrediënten die tegemoetkomen aan je specifieke wensen en behoeften. Vraag raad aan uw arts of apotheker.

Dankzij de unieke formule komen alle actieve stoffen geleidelijk aan vrij in het lichaam, wat resulteert in een snelle, krachtige en langdurige werking.

Rijksweg 9 - B-2880 Bornem

BE patent 1020198A3

ADV/PUB/0084/001/2014-08

www.biocure.be

Is

Nordic Walking

bewegen

meer dan wandelen met stokken?

Wandelaars die er met twee stokken in de hand stevig de pas in zetten. Het ziet er nogal apart uit. Zou dat nu zo veel verschil uitmaken? We zochten het voor je uit.

In 1930 zochten Finse langlaufers naar een manier om hun conditie ook tijdens de zomermaanden te onderhouden. Zij ontwikkelden deze wandelvariant die sinds 1980 ook recreatief wordt toegepast. Sindsdien is het in Finland uitgegroeid tot een populaire sport voor jong en oud.

Stokken De stokken heten eigenlijk poles en zijn meestal uit carbon gemaakt. Daardoor zijn ze stevig, duurzaam en vederlicht. Ideaal om de trillingen te absorberen. Ze zijn voorzien van ergonomische handvaten. De correcte lengte kan je berekenen door je lichaamslengte te vermenigvuldigen met 0,68.

Hoe werkt het? Nordic Walking begint en eindigt altijd met een uitgebreide serie van rek- en strekoefeningen. Pas daarna wordt er gestapt. Het bovenlichaam moet licht naar voren hangen en de schouders moeten ontspannen zijn. Van zodra de linkervoet voorwaarts beweegt volgt de rechterhand en omgekeerd. Handen en stokken moet je dicht bij je lichaam houden. Door deze techniek kan je grotere passen zetten en meer snelheid ontwikkelen. Maar dat hoeft niet, zoek gerust je eigen tempo.

Gezond? Maar de vraag blijft: is Nordic Walking dan beter

WEETJE

dan wandelen? Wel… Nordic Walking kan toch een indrukwekkende lijst aan gezondheidsvoordelen voorleggen. Tijdens Nordic Walking gebruik je maar liefst 90% van je spieren. Bij gewoon wandelen is dit slechts 60%. Ook de schouders en de bovenarmspieren worden aan het werk gezet. Door deze extra spierwerking verbruik je 20 tot 40% meer energie waardoor het een efficiëntere conditietraining is. Maar ook de zuurstoftoevoer verbetert. Door alle spieren te activeren stijgt de hartslag tot een niveau waarop je de conditie optimaal traint. Door deze wandelvariant verbeter je je lichaamshouding. Je wervelkolom en bekken krijgen meer stabiliteit waardoor de kans op blessures gevoelig daalt. De enkels, heupen en rug worden tot 30% minder belast dan tijdens gewoon wandelen.

Beginnen met Nordic Walking Iedereen kan aan Nordic Walking doen. Jong en oud. Sporters en niet-sporters. Het is ook geschikt voor mensen met hart- en vaataandoeningen, problemen met de luchtwegen, rug- en spierpijn,… Het is makkelijk te leren maar met een initiatiecursus krijg je de basisprincipes sneller onder de knie. Start voorzichtig en bouw de trainingsduur langzaam op. Luister goed naar je lichaam en stop van zodra je ergens pijn voelt.

Tijdens een uurtje wandelen verbruik je zo’n 280 calorieën. Tijdens datzelfde uurtje Nordic Walking verbruik je 400 calorieën.

Surplusmagazine WInter 2014 - 21

VERZORGING

Huid

bescherming

winter

in de

Tijdens de wintermaanden krijgt onze huid het zwaar te verduren. In tegenstelling tot de meeste diersoorten beschikken we niet over een dikke vacht. Onze ‘pels’ biedt geen enkele bescherming tegen de koude waardoor we warme kledij moeten dragen. Maar de combinatie van bijtende koude en vocht kan onze huid wel aantasten.

Tintelende zwellingen Sommige mensen krijgen last van winterhanden, wintervoeten, wintertenen of zelfs winterdijen. Maar ook de hielen, de neus en de oren zijn kwetsbaar. Ze worden gevoelig voor pijnlijke, rode, gloeiende en tintelende zwellingen. Op zich is dit een onschuldige kwaal die meestal na 2 à 3 weken verdwijnt. Maar ze kan erg vervelend en pijnlijk zijn. In uitzonderlijke gevallen komen er blaren, zweertjes, wondjes of kloven op de zwellingen. Als die opengaan kunnen ze eventueel infecteren. OORZAAK

Bij koude temperaturen wordt de huid bleker omdat de oppervlakkige bloedvaatjes dichtklappen. Daardoor circuleert het bloed dieper in het lichaam, gaat er minder warmte verloren en blijven de inwendige organen op temperatuur. Bij een te grote daling van de huidtemperatuur worden die kleine vaatjes terug open gezet waardoor de huid opwarmt en gloeit. Maar bij een abnormale reactie gebeurt die vaatverwijding niet waardoor de zwellingen ontstaan.

Tip

Te strakke (hand)schoenen en te dunne sokken werken deze aandoening in de hand. Maar ze kan ook erfelijk doorgegeven worden of gelinkt zijn aan een slechte voeding. Eventueel kan ze het resultaat zijn van een onderliggende ziekte. BEHANDELING

Wisselbaden: dompel je handen of voeten afwisselend 2 à 3 minuten in koud en vervolgens warm water. Zo ‘train’ je de bloedvaten om uit te zetten en te vernauwen. Massage kan de jeuk en de pijn verminderen. Doe dit voorzichtig want de huid is al overgevoelig. Laat je door je apotheker adviseren omtrent een goede massagecrème. Medicatie: Wie erge last heeft van wintervoeten raadpleegt best de arts om verwikkelingen te voorkomen. Er bestaan zalven en crèmes die de ontsteking verminderen, bloedvatverwijdende geneesmiddelen die de huiddoorbloeding verbeteren en medicatie die jeuk en pijn bestrijden. De arts beslist welke medicatie voor jou nodig is.

Gesprongen lippen Door een lage luchtvochtigheid tijdens de winter droogt de huid makkelijk uit. Hydraterende crèmes voeden je huid waardoor deze zacht en gezond blijft. Omdat de lippen geen talgklieren bevatten, zijn ze extra kwetsbaar. Daardoor ontstaan die typische barstjes en schilfertjes. Er aan likken maakt het alleen maar erger. Het is beter meermaals per dag een beschermende lippencrème aan te brengen. Door de verwarming wordt de lucht in huis droger. Daardoor sta je ’s morgens op met een prikkelende keel en een droge kuchhoest. Plaats daarom een luchtbevochtiger of hang een bakje water aan de verwarming.

Vrieswonden Door een lange periode in extreme koude te vertoeven kunnen de oppervlakkige bloedvaten verkrampen. Daardoor valt de bloedtoevoer naar die plekken stil met een vrieswonde als resultaat. Ook hier zijn de oren, neus, vingers en tenen de belangrijkste slachtoffers. Bij een derdegraads vrieswonde sterft de huid af.

Leg na een barre tocht je verkleumde handen of voeten niet meteen op de verwarming. Daardoor gaan de oppervlakkige bloedvaten verwijden waardoor je nog meer warmte verliest. Warm je eerst centraal op door bijvoorbeeld een kop warme soep te drinken.

22 - Surplusmagazine Winter 2014

Voorkomen

• Draag warme en goed isolerende kleding (dikke sokken, handschoenen, ruim zittende schoenen) • Vermijd grote temperatuurwisselingen • Blijf niet rondlopen in natte kledij en draag steeds droge sokken • Door lichaamsbeweging bevorder je de bloedsomloop

apothekersnieuws

IMV – INDIVIDUELE MEDICATIEVOORBEREIDING Medicatie nemen kan soms een hele klus zijn. Je vergeet ze wel eens te nemen of je raakt het overzicht kwijt. Met de individuele medicatievoorbereiding valt die zorg weg. Bij IMV wordt de medicatie in plastic zakjes verpakt. Elk zakje bevat per toedieningsmoment de juiste dosis van elk geneesmiddel die je op dat moment moet innemen. Je hoeft dus niet meer allerlei medicatiedoosjes en blisters te openen. In enkele tellen heb je alles in de hand. De zakjes scheur je eenvoudig los en open. Op elk zakje wordt niet alleen de datum en het tijdstip vermeld waarop je geneesmiddelen moet innemen. Maar ook welke geneesmiddelen het bevat, hoe ze er uit zien en hoeveel het er precies van elk zijn.

Voordelen • De juiste medicatie, in de juiste dosis op het juiste moment • Geen tijdverlies • Zonder risico op fouten • Meteen duidelijk of je de medicatie al hebt genomen • Handig om mee te nemen en op te bergen • Grote geruststelling voor jou en je familie • Helpt je langer zelfstandig te blijven • Telkens voorraad voor 2 weken

Surplusmagazine Najaar 2014 - 23

Een gezonde

darmflora In ons lichaam wonen meer dan 100.000 miljard bacteriën. Alleen al in onze darm leven 400 verschillende soorten. Samen vormen ze onze darmflora. Er zijn verschillende types, afhankelijk van het ras, het land van herkomst, de gezondheid en de voeding van de gastheer. Mogelijks verklaart dit ook waarom de opname van voeding en medicatie verschilt tussen mensen.

Bacteriën

Een gezonde darmflora

Bacteriën hebben een kwalijke reputatie. Maar er leven ook nuttige bacteriën in ons lichaam, die een belangrijk rol spelen. Zij onderdrukken de ontwikkeling van ziekmakende kiemen en breken de voedselresten in de darm af. Dit bevordert de natuurlijke

Een gezonde darmflora beschermt je tegen schadelijke bacteriën. Eet daarom gezond, rustig en gevarieerd. Drink, slaap en beweeg voldoende. Een verstoorde darmflora kan leiden tot darmklachten zoals diarree, verstopping, darmkrampen, winderigheid en vermindert mogelijks ook de weerstand tegen infecties. Er bestaan zuiveldrankjes, yoghurt en voedingssupplementen die probiotica bevatten. Probiotica zijn diverse soorten levende ‘goede bacteriën’ die kunnen helpen om de micro-organismen in je darmen in evenwicht te houden. Bespreek het gebruik van probiotica met jouw huisarts.

Wist je dat? Uit één bacterie groeien in amper 8 uur 17 miljoen andere bacteriën! afweer en een goede werking van de spijsvertering. Op hun pad richting darm moeten ze zich door het maagzuur en de galsappen werken. Daardoor worden veel goede bacteriën voortijdig uitgeschakeld.

24 - Surplusmagazine Winter 2014

Factoren die de balans verstoren

  handige

• Tabak en alcohol • Eenzijdige, vetrijke voeding • Een tekort aan vezels • Een plotselinge verandering in het eetpatroon, bijvoorbeeld door een dieet of op vakantie • Stress • Te snel eten • Te weinig lichaamsbeweging • Ouderdom



BELAN GRIJK

tip

VOEDINGSSUPPLEMENT

Verhoogt het aantal goede, natuurlijke bacteriën.

Vraag je GRATIS staal aan op

adv

www.imoflora.be

ImoFlora® Bifido is een kauwtablet met sinaasappelsmaak en bevat 1 miljard natuurlijke, goede bacteriën van de stam Bifidobacterium animalis ssp. Lactis BB-12® per tablet. Je mag dit voedingssupplement dagelijks gebruiken om het aantal goede bacteriën te verhogen. Zelfs tijdens de zwangerschap of wanneer je borstvoeding geeft. Je kan ImoFlora® Bifido ook als tijdelijke kuur gebruiken telkens wanneer je dat wenst, bijvoorbeeld als je op reis vertrekt of in een stressvolle periode.

Nieuw in de apotheek

Laatde

winterblues smelten als sneeuw voor de zon

De dagen worden korter en de zon laat zich nog maar sporadisch eens zien. Tijdens de maanden december, januari en februari krijgen heel wat mensen last van een emotionele dip. Dit varieert van een milde herfst/winterblues tot een heuse winterdepressie of SAD (Seasonal Affective Disorder). Het is moeilijk om de vinger op de precieze oorzaak te leggen, maar er zijn verschillende theorieën.

26 - Surplusmagazine Winter 2014

Weetjes over herfst/winterblues 1. Hoe dichter je bij de polen woont, hoe meer kans 2. Tot 25% van de Europese bevolking ervaart zo’n gemoedsverandering 3. 5% van de Europeanen krijgt een winterdepressie 4. De patiënten zijn meestal tussen de 20 en 40 jaar oud 5. Vrouwen hebben er 3x meer last van dan mannen

Brede waaier aan klachten Afhankelijk van de ernst van de aandoening zijn er verschillende klachten. In hoofdzaak voel je je moe en futloos, zowel fysiek als mentaal. Ondanks meer slaap raak je maar niet uitgerust. Het is moeilijker om je te concentreren en sommigen krijgen ook een onbedwingbare zin in zoetigheden. Bij een ernstigere vorm word je echt zwaarmoedig, ga je piekeren en verdwijnt het plezier in het leven. In extreme gevallen kan dit zelfs leiden tot zelfmoordneigingen.

Verschillende theorieën 1. Lichttheorie Wanneer er minder (zon)licht is, schakelt de natuur over op een trager ritme. Ook ons lichaam gaat dan in rustmodus waardoor de pijnappelklier meer melatonine produceert. Dit is een

Weetje: De zonnebank helpt niet tegen een herfst-winterblues. Lichttherapie werkt via de ogen maar die moet je onder de zonnebank sluiten. Bovendien bevat het zonnebanklicht UV-stralen die schadelijk zijn voor de huid en de ogen. hormoon waardoor we onze activiteiten verminderen en ons voorbereiden op

de nacht. Dit helpt om ’s avonds goed te kunnen slapen. Maar als dit overdag gebeurt voel je je moe en lusteloos. Een te veel aan melatonine heeft een deprimerende invloed. Vanaf 2.500 lux (de eenheid van lichtsterkte) stopt de productie van melatonine waardoor de bloeddruk en lichaamstemperatuur terug stijgt. Daarom kan lichttherapie een goede optie zijn. De beste en eenvoudigste manier is veel in de buitenlucht vertoeven. Of je kan een speciale lamp gebruiken die daglicht van 2.500 tot 10.000 lux simuleert. Gewoon kunstlicht haalt amper 500 lux. Raadpleeg bij vermoeden van een winterdepressie eerst je arts. Gebruik zo’n lamp niet zonder zijn advies. Deze therapie werkt in 75% van de gevallen en het effect is snel voelbaar. Zeker als die ‘s morgens wordt toegepast. Het kunstmatig nabootsen van het ochtendgloren zorgt voor een uitgerust en fit gevoel. Je krijgt terug je normale humeur en eetpatroon. Deze lampen bevatten geen schadelijke UVstralen. Lichttherapie wordt afgeraden bij bepaalde ziekten en bij gebruik van bepaalde geneesmiddelen. Tip: Eén uur buitenlicht heeft evenveel effect als twee en een half uur kunstlicht

2. Een ontregelde biologische klok Onze biologische klok regelt allerlei cyclische processen in ons lichaam zoals de aanmaak van hormonen en het temperatuurritme. Maar ook de afwisseling tussen slapen en waken in de loop van 24 uur. Ze zorgt er voor dat we overdag alert zijn en ons ’s avonds moe voelen. Daarvoor heeft ze tijdaangevers van buitenaf nodig,

in hoofdzaak het natuurlijk daglicht. Wanneer de hoeveelheid licht daalt, zoals tijdens de herfst en de winter, raakt die biologische klok van slag. De productie van het slaaphormoon melatonine stijgt waardoor we ons ook overdag vermoeid voelen.

3. Verminderde lichtgevoeligheid van het netvlies Achteraan het oog ligt het netvlies of de retina. Dit vangt het licht op dat in het oog binnenkomt. Uit onderzoek bij patiënten met winterdepressie blijkt dat hun netvlies minder lichtgevoelig is. Daardoor krijgen de hersenen minder lichtsignalen en we weten intussen hoe belangrijk licht is voor onze gemoedstoestand. Het is echter nog niet duidelijk of deze bevinding echt van betekenis is.

Andere remedies Heb je last van een ernstige winterblues, raadpleeg dan zo snel mogelijk jouw arts. Hij of zij bepaalt welke behandeling het meest geschikt is voor jou.

   BELANGRIJK

handige tip

• Slaap niet langer dan gewoonlijk • Kom regelmatig buiten, haal een frisse neus en waai tijdens het weekend eens uit • Laat zo veel mogelijk daglicht binnen en werk dicht bij het raam • Eet en drink gezond • Vermijd stress • Voel je je niet lekker in je vel, praat er dan met vrienden en familie over

Surplusmagazine Winter 2014 - 27

Gehoor

problemen

Als je je ogen even sluit merk je dat er heel wat geluiden zijn die je onbewust hoort. De koffiezet, een voorbijrijdende wagen, de buurman die zijn gras afmaait,… Ons gehoor is in staat om die grote verscheidenheid aan geluiden en tonen op te vangen. Maar hoe werkt dat gehoor eigenlijk en hoe kunnen we het beschermen? Laure Vandeplas is audiologe bij Hoorcentrum Aurilis en maakt ons wegwijs in de wereld van het oor. WWW.AURILIS.BE Bel voor info of een afspraak: Limburg 011 21 39 78 • Antwerpen-Mechelen-Turnhout-Waas&Dender 015 27 77 47 Vlaams-Brabant 016 20 84 84 • Midden-Vlaanderen 09 242 43 44 • West-Vlaanderen 051 23 34 94

28 - Surplusmagazine Winter 2014

Hoe werkt het gehoor? “Geluid zijn luchtdrukverschillen die zich door de lucht bewegen. De oorschelpen vangen die golven op en door hun vorm kunnen ze registreren uit welke richting het geluid komt. Via de gehoorgang doet de geluidsgolf het trommelvlies trillen. Daarachter bevindt zich een keten van drie middenoorbeentjes. Dit trio versterkt die trilling en geeft die door aan het binnenoor. Dit is een cilindervormig slakkenhuis, gevuld met meer dan 15.000 haarcellen die elke trilling registreren. De frequentie van het geluid bepaalt welke haarcellen geactiveerd worden. Hoe luider dat geluid, hoe heviger de haartjes trillen. Deze informatie wordt via de gehoorzenuw naar de hersenen gestuurd, waar ze wordt verwerkt. Een onwaarschijnlijk complexe werking op een zeer kleine ruimte.” ”Zeer complex waardoor het ook kwetsbaar is. Welke gehoorproblemen bestaan er zo allemaal? “Aan de ene kant heb je conductief gehoorverlies. Dit wordt veroorzaakt door aandoeningen aan het buiten-of middenoor. De eenvoudigste voorbeelden zijn oorproppen. Deze versperren de gehoorgang zodat het geluid het trommelvlies moeilijk kan bereiken. Daarnaast zijn er nog een aantal ernstige aandoeningen zoals perforaties van het trommelvlies, een verkalking van de stijgbeugel (otosclerose) of andere schade aan de gehoorbeentjesketen, bijvoorbeeld een trauma na een ongeval.” Maar er bestaan ook aandoeningen aan het binnenoor? “Klopt, men spreekt dan van perceptief gehoorverlies. De meest gekende aandoening is ouderdomsslechthorendheid. Meestal verslechtert het gehoor vanaf de leeftijd van 40 jaar. Meer en meer haarcellen in het binnenoor 'sterven dan af' waardoor de hersenen minder geluidssignalen ontvangen. De hoge tonen verzwakken het eerst. Dit verloopt zeer geleidelijk waardoor je het niet meteen opmerkt. Bepaalde geluiden zoals het gefluit van vogeltjes of het tikken van de klok worden zachter en verdwijnen. Vaak zonder dat je het opmerkt. Erfelijkheid speelt hierin een rol.”

Weetje: vanaf de leeftijd van 30 jaar zijn tonen hoger dan 17.000 Hz niet meer hoorbaar Hoe kun je die ouderdomsslechthorendheid opvangen? “Het overgrote deel van de gehoorproblemen lossen we op met hoorapparaten. Het design en de technologie

evolueert voortdurend waardoor achtergrondgeluiden verzwakken en de gesprekspartner, het televisietoestel,… beter hoorbaar wordt. Het juist afregelen van het toestel moet heel minutieus gebeuren. Het is dus belangrijk om samen met de audioloog de tijd te nemen om het hoortoestel te ervaren en er aan te wennen. Tegenwoordig kun je de hoortoestellen ook koppelen aan allerlei accessoires zoals een afstandsbediening, telefoontoestel, applicaties op smartphone, externe microfoons, televisieversterkers, ...” Voelen mensen nog een drempel om een hoorapparaat te dragen? “Absoluut, de stap naar een hoortoestel is vaak zeer groot. Het dragen van een bril is algemeen aanvaard maar op hoorapparaten rust nog altijd een taboe. Nochtans is goed horen even belangrijk als goed zien. Hoe langer je het gehoor laat verslechteren, hoe moeilijker het wordt om de gehoorzenuwen terug te stimuleren. Tegenwoordig zijn hoortoestellen zo klein dat schroom gewoon niet nodig is.” Zijn er nog andere aandoeningen aan het binnenoor? “Sommige mensen worden overgevoelig aan geluid, dit noemen we hyperacusis. Het ‘lawaai’ van bestek, servies, verkeer, stofzuiger,… is voor hen zeer storend. Een ingrijpende

Tips om met een slechthorende te praten

   BELANGRIJK

handige tip

• Kijk de slechthorende aan wanneer je met hem of haar praat.

• Begin een gesprek of een vraag door eerst de naam van de persoon te noemen. • Articuleren is belangrijk maar roepen heeft geen zin.

• Probeer een alternatieve formulering als je merkt de slechthorende je niet

heeft begrepen.

• Vermijd achtergrondlawaai tijdens een gesprek. • Hou de afstand zo kort mogelijk.

Surplusmagazine Winter 2014 - 29

aandoening waardoor je makkelijk geïsoleerd raakt omdat mensen zich afsluiten van geluid. Daarnaast heb je ook nog de ziekte van Ménière die het evenwichtsorgaan en het gehoor aantast. Ook oorsuizen is een aandoening van het binnenoor.” Hoe ontstaan die precies? “Oorsuizen kan veel oorzaken hebben maar ontstaat vaak door beschadiging van de haarcellen nadat ze zijn blootgesteld aan luide geluiden. Zo’n 85% van de mensen heeft al eens oorsuizingen ondervonden na een avondje stappen. We horen dan een fluittoon of ervaren zelfs een tijdelijk gehoorverlies. Haarcellen kunnen zich binnen de 48 uur herstellen. Maar in sommige gevallen blijf je voortdurend een gesuis horen. Raadpleeg dan zo snel mogelijk een NKO-arts. Blijvende oorsuizingen of tinnitus kunnen immers een grote impact hebben op je psychosociaal leven.”

Weetje: 15% van de bevolking kampt met oorsuizingen Wat kun je doen tegen oorsuizen? “Sinds dit jaar bieden we ‘Tinnitus Retraining Therapy’ aan, zowel in groep als individueel. Tijdens die sessies maken we de patiënt bewust van wat tinnitus is en hoe je de focus kunt verleggen. Bijvoorbeeld 30 - Surplusmagazine Winter 2014

door naar zachte muziek te luisteren bij het inslapen. In samenspraak met de NKO-arts kunnen we ook hoortoestellen aanpassen zodat ze een lichte ruis uitzenden. Het is immers gemakkelijker om te wennen aan een extern geluid dan aan de eigen suizingen.” Hoe kunnen we onze oren beschermen? “De regel is dat je 80 dB gedurende 8 uur kunt verdragen, zonder gehoorschade op te lopen. Werkgevers zijn dan ook verplicht om hun werknemers die 8 uur na elkaar in 80 dB of meer werken, te voorzien van gehoorbescherming. Voor elke bijkomende 3 dB halveert de tijd. Als je weet dat een rockconcert zo’n 110 dB produceert zou je dus maar enkele minuten kunnen luisteren. We komen dus regelmatig in contact met schadelijk geluid. Universele doppen kunnen die geluiden dempen. Maar omdat elke gehoorgang een unieke vorm heeft, geven oordoppen op maat meer zekerheid. Door een mal van de gehoorgang te maken kunnen we de doppen perfect laten passen zodat er geen schadelijk geluid meer kan binnenglippen.”

Hoe weet je dat je gehoor vermindert? “Vaak merkt de omgeving het gehoorverlies sneller op dan de persoon in kwestie. Doordat het verlies zo traag gaat, is men er zich niet van bewust welke geluiden er geleidelijk aan wegvallen. Het televisietoestel moet wat luider, het lijkt alsof de anderen mompelen, er ontstaan misverstanden,… Dit zijn signalen die er op wijzen dat je best een audioloog raadpleegt.”

Cocktail party effect: Een functie van de hersenen stelt ons in staat om een gesprek te voeren in een drukke omgeving door de achtergrondgeluiden weg te filteren. Deze functie vermindert naarmate we ouder worden. Dit noemt men het ‘cocktailparty effect’. Helaas is dit niet volledig te compenseren met hoortoestellen.

Je haren en nagels groeien verder na je dood fabel

Een paar dagen na overlijden lijkt het alsof het haar en de nagels van de gestorvene zijn gegroeid. Bij een man verschijnen er zelfs stoppels op de wangen. Maar kan dit wel?

Voor de groei van haar en nagels is er zuurstof en bloed nodig. Maar de longen werken niet meer en de bloedsomloop is stilgevallen. Het lichaam kan dus geen nieuwe cellen meer aanmaken. Door het stil liggen zakt het bloed naar het diepste punt. Bij een overledene is dat dus meestal naar de rug. Intussen droogt de huid uit en verstijven de huidspieren. Daardoor trekt de huid terug en wordt er meer nagel zichtbaar en verschijnen de topjes van de baardhaartjes aan het oppervlak.

Vandaag zijn nog mensen ziek door WO II Trauma’s in oorlogstijd werden de afgelopen 70 jaar al intens bestudeerd. Ook recent onderzoek in verschillende Europese landen die al dan niet betrokken waren in de oorlog, toont aan dat de gevolgen tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Door extreme hongersnood en ondervoeding van ongeboren kinderen komt diabetes vaker voor bij de kinderen van toen. Vele kinderen en jongeren verloren hun vader aan het front maar ook trauma’s door onteigening en vervolging zorgen later voor een verhoogde kans op depressie en angst.

feit

Lezen in halfduister beschadigt je ogen Veel kinderen proberen in bed nog stiekem een strip of spannend boek te lezen in het halfduister. Vaak denken ouders dat dit slecht is voor de ogen. Onderzoek toont fabel aan dat dit een misverstand is. Lezen in het donker vraagt wel meer inspanning van de ogen omdat er veel minder contrast is. In het donker knipperen we ook minder met de ogen waardoor ze droog en pijnlijk kunnen aanvoelen. Eventueel kunnen de ogen zelfs wat tranerig en rood worden. Maar dit zijn allemaal tijdelijke verschijnselen die geen blijvende schade veroorzaken. Dit geldt trouwens ook voor te dicht bij de televisie zitten.

aantal liter bloed van een volwassen persoon

250 300

gemiddeld aantal hartslagen per dag

gewicht van een volwassen hart

gram

5

100.000

Surplusmagazine Winter 2014 - 31

apothekersnieuws

Wat met niet-gebruikte en vervallen geneesmiddelen? Sinds 2005 mogen enkel apotheken vervallen geneesmiddelen inzamelen omdat vervallen geneesmiddelen niet ongevaarlijk zijn. In elke apotheek kun je ze gratis binnenbrengen, ongeacht of je ze daar gekocht hebt of niet. In 2012 werd zo meer dan 500 ton vervallen geneesmiddelen in de Belgische apotheken verzameld en vernietigd door gespecialiseerde bedrijven. Kijk regelmatig eens je apotheekkast na en verwijder de geneesmiddelen die hun vervaldatum hebben bereikt, ook de dierengeneesmiddelen en homeopathische producten. Zo ben je zeker dat niemand ze per ongeluk kan innemen. De stabiliteit van het actief bestanddeel in die vervallen geneesmiddelen is immers niet langer gegarandeerd waardoor de werking kan verminderen. Maar het product kan ook toxisch worden of allergische reacties veroorzaken. Je kan de vervaldag terugvinden op het doosje, de blisterverpakking, het dopje van de fles, het potje zelf of op het vlakke stuk van een tube. Als je toch nog twijfelt, neem het dan in de verpakking mee naar je apotheker die je kan zeggen of je het geneesmiddel nog kunt gebruiken. Let extra op bij steriele verpakkingen, zoals bijvoorbeeld oogdruppels en oogzalven. Deze mogen zeker niet meer gebruikt worden als zij langer dan 1 maand geopend zijn.

Wat mag je naar de apotheker brengen? • Alle niet-gebruikte tabletten en capsules • Zetpillen in hun blister

32 - Surplusmagazine Winter 2014

Wat mag je NIET naar de apotheker brengen? • Lege glazen flesjes (glasbol) • Lege doordruk- en kunststofverpakkingen (huishoudelijk afval) • Papieren bijsluiters en kartonnen doosjes (papier) • Resten van bestrijdingsmiddelen, onkruidverdelgers, kunstmeststoffen, chemicaliën (containerpark) • Dieet- en babyvoeding , vitaminebereidingen en kruidenproducten (huishoudelijk afval) • Spuiten zonder naald (huishoudelijk afval) • Aparte naalden verzamelen in de naaldcontainer (verkrijgbaar in de apotheek) en wanneer die vol is afgeven in het inzamelcentrum voor chemisch afval • Resten van tandpasta, shampoo, badschuim, zeep (restafval) • Resten van cosmetica en verzorgingsproducten (klein gevaarlijk afval) • Verbanden, kompressen, pleisters, watjes, doekjes (restafval) • Incontinentiemateriaal en luiers (restafval) • Teststrookjes en strips (restafval)

• Restjes zalf in de tube • Resten van siropen en vloeibare geneesmiddelen in hun flessen • Resten van sprays en aerosols • Voorgevulde spuiten, met de naald eraan vast in een blisterverpakking

Z

Z

Z

z

Z Z

Z

Tipsgoede voor een

Z

slaaphygiene

Lig je ’s nachts wel eens de schaapjes te tellen? Of vang je overdag soms een uiltje? Goed slapen is essentieel voor het functioneren van de mens. We geven je enkele tips zodat je uitgeslapen de dag kunt starten.

Interne klok Vaste gewoontes vormen de basis voor een goede nachtrust. Probeer daarom zo veel mogelijk op hetzelfde tijdstip op te staan en te gaan slapen. Zo kun je je lichaam ‘programmeren’ om aan te voelen wanneer het moet rusten. Verschillende factoren kunnen die interne klok ontregelen. Kom daarom zo veel mogelijk buiten en vermijd vooral lang uitslapen. Je gaat beter wat vroeger slapen dan dat je ’s morgens lang in bed blijft liggen.

Hoe lang moet je slapen? Voldoende slapen is belangrijk om overdag optimaal te functioneren. Het aantal uren dat je moet slapen verschilt per persoon maar is ook afhankelijk van de leeftijd en slaapomstandigheden. De belangrijkste regel is om pas te gaan slapen als je moe bent. Leg jezelf dus geen minimum aantal uren op, maar luister naar je lichaam.

Tip

Z

Z

Z

z

Z

Voeding Wat je eet en drinkt beïnvloedt jouw slaap. Zowel een volle als een lege maag verstoren de nachtrust. Beperk ook het cafeïnegebruik. Dit stimuleert immers de hersenen en werkt dus ook op je slaap in. Drink niet te veel voor het slapengaan zodat je ’s nachts niet naar het toilet moet.

Ontspannen Beweging stimuleert de slaapbehoefte. Wandel, fiets of werk wat in de tuin. Maar zorg er wel voor dat je ontspannen in bed kunt kruipen. Een uurtje voor het slapengaan, schakel je best de digitale schermen uit. Een kort bad nemen, helpt je te relaxen.

Let op: nicotine werkt opwekkend.

Slaapkamer De slaapkamer speelt een belangrijke rol in de kwaliteit van de nachtrust. Het mag er niet te warm of koud zijn. Hou ze opgeruimd en netjes. Vermijd zo veel mogelijk licht en lawaai en zorg voor voldoende verluchting. Ban televisies en andere toestellen uit de slaapkamer.

Alcohol doet je misschien wel sneller in slaap vallen maar zorgt ook voor een onrustige nacht. Surplusmagazine Winter 2014 - 33

APOTHEKER

in de

kijker

HASSELT Wie op de Grote Markt van Hasselt wandelt, kan er niet naast kijken. Op de kruising met de Kapelstraat bevindt zich een imposant hoekhuis. Tot 1713 deed het dienst als herberg, maar sindsdien is het onafgebroken een apothekershuis. Het historische karakter van dit geklasseerd gebouw wordt zorgvuldig beschermd. Desondanks voldoet de apotheek aan alle moderne vereisten. Sinds 2008 beschikt ze zelfs over een indrukwekkende apotheekrobot. Apotheker-titularis Jos Moesen geeft ons een rondleiding. “De opstart verliep met vallen en opstaan. Zoals bij elke innovatie kampten we in het begin met heel wat kinderziektes. De robot sputterde regelmatig tegen en er doken voortdurend technische problemen op. Het kostte ons verschillende nachturen om de robot te laden met de 7.500 medicatiedoosjes die hij kan stockeren. Maar dat was wel het startschot voor een nieuwe stap in de ontwikkeling van onze apotheek. De verwerking en het beheer van onze stock verloopt nu veel sneller en gemakkelijker dan vroeger. Het medicatiedoosje gaat in een klein ingeefluikje. Daar meten sensoren de afmetingen van het doosje waarna de grijparm het naar een bepaald plaats in de robot brengt. De doosjes liggen dus niet op merknaam of alfabet maar allemaal door elkaar, naargelang de afmetingen en de beschikbare ruimte. De robot hanteert de ‘first in-first out’-methode. De geneesmiddelen die het eerst in de robot gingen, worden er ook het eerst weer uitgehaald. Van zodra de apotheker de bestelling van de patiënt in de computer ingeeft, herinnert de robot zich waar hij het artikel heeft gelegd, gaat het oppikken en bezorgt het via een luikje aan de apotheker in ongeveer … 16 seconden.”

“Door de robot kunnen we meer tijd in onze klanten investeren.”

©Dirk Kerstens

“Dat lijkt snel, maar is het niet altijd. Wanneer je verschillende producten nodig hebt, gaat de robot ze telkens apart halen. Vermits we hier vaak met vijf collega’s tegelijkertijd onze klanten bedienen, moeten klanten eraan wennen dat we soms even staan te wachten op het product, waar we het vroeger zelf uit een lade gingen halen. Maar die vrijgekomen tijd heeft ook grote voordelen. De begeleiding van onze klanten is voor ons topprioriteit. De korte wachttijd geeft ons de kans dieper in te gaan op de gebruiksaanwijzing van het geneesmiddel en hen te informeren over neveneffecten en interacties met andere medicatie. Door de robot kunnen we dus meer tijd in onze klanten investeren.” “Voor de apotheker betekent de robot vooral een snellere verwerking, een grotere stockruimte en een betere controle op de vervaldata. De robot is zo’n 6 meter lang en 3 meter hoog. Volledig gevuld kunnen er 7.500 doosjes in. In gewone ladekasten zouden we nooit zo veel geneesmiddelen kunnen stockeren. Bovendien krijgen we door één druk op de knop een overzicht van alle producten die weldra gaan vervallen. Zo hoeven we niet steeds elke lade uit te pluizen om de vervaldata te controleren.”

34 - Surplusmagazine Winter 2014

“Vreemd genoeg stelt een stuk technologie ons in staat om nog menselijker met onze klanten om te gaan. Er is meer tijd om naar de patiënt te luisteren en hem of haar te begeleiden in het gebruik van de medicatie. Essentieel in onze filosofie over wat een hedendaags apotheek moet zijn.”

©Dirk Kerstens

nderen, ama van 4 ki m is s ie el n An e Anna. de piepjong wa aronder ar houdt ze een half ja Gedurende et reilen en oogte van h ons op de h ar gezin. zeilen in ha

Nooit eerder

was

Annelies ' dagboek

nend

tspan n o o z n e l e wink

de naar het et de hele ben m t r rs ee et h het dan maa aar voor elen. Ik gooi grenzen. M k i je in be el w le al n sn aa je en eg krijg hekel s in huis verl ktspel”. Ze s hebben een ar en rm g et n pe z jo u in e “S s D Met vier ukje . d het et al ijft spannen otiveren met afwerken. M warenhuis bl obeer ze te m oom moeten pr n to en au eg k bo ij e el og tiev grotere ze zo goed m over een crea t mij een nog penlijstje, dat g or ap z h be sc y od bo een r Rém tistieke voldoende ar ft boven. Maa sdrankje. et ri g h n in sc er el n ov ev oo li h ik n sc hu schik elk… in beste Gelukkig be aal ik mijn n, aardbei, m Ik voorzie h l. ij o aa n st ro je m ba P , ra r g oo og in V n. pict hon even zoet zij alles moet in (hagelslag), uitdaging: zullen ze wel nummertje trekken, oals muisjes z en en ed h ak d z ig om nod oeten ze een vaardigheden en. Met elk een tiental be werij. Daar m ou al h rt en ve be te e d es : prentj ijkheid n extra moeil aatsen. voor allebei ee hten en een bestelling pl is. ac w het warenhu hun beurt af ik ze los in at . la n e tj ve ij en bl t ag moe kelw kinder-win it hun buurt nna in de u n A ee al n or en va vo en n ik ie ag at w d el k k ij in el w Elk voorz id u et de idee dat van een e nog snel d troost me m kinderzitje ik n r ar ee aa in m i Ze maken m t k h ik nd met de k een zic stalleer ik R om voortdure Het is echt g ij euse e. h tj m t n re g ee Intussen in ar k in e an w ensje k datzelfd l Anna d im n ra in va oo m p V . el n h n ee sc pe o le al baby nd, z is ontwor zus wijst ze ij niet gegu en voor mij n fiere grote ee ilstaan is m lemaal ls st al het niet alle A n et t. h ve n E at . sa n la te blijve aar die erg amu r g m ee in w en eg er w an vo d be te et in na dt h atie met An n! Rikki vin babyconvers keel op zette n ee el w t jk . Ze li de lekkers aan is meer dan orbijgaan. vo r um van tijd aa jes m n ak z ee aan h 8 In el . e gereden karretje w to n ij ij z m r in aa ik n erk 1 tot 10 en siast rbazing bem e lijst genummerd van snel enthou ve al n t ij m om k ot o T ro d Pje heb am met het ewerkt. rklaring. Ik rwarring kw n lijstje afg ve ij ve z et in n m s va rd ip ft aa ch el e h Uiter bij d tewel chips! dat hij enkel “spookjes”, of s! Toch gek je k oo sp e d aan anneer bij punt 8 st hulpzaam. W be g er n ij l… z aanta charmant en ken van de scenario best ellende blik st et h st u en er d and komt g n vi ik n, krijg klanten Tot plots iem te e . h ig is ac ez rt w w u te n be t aa n De ij staa aal van de het zij e beenhouwer en wanneer ntje is helem d ve lg n e vo aa ig op d y ee oe ém m m R wel jonge dame n. Het s. Ze zullen salami. De ntje wil gaa e oo on z ew n g ij d m oo omstaander j bi op…d als: met of niet even tot met vragen ine variaties n le k pe el n st aa er d vragen of ik ov ei h y te t door de veel r op dan Rém ? wijs gebrach dt er niet bete i,... n m vi la k n sa n ba pe achter de toon met of zonder look, kip en, zonder kruid iest, geeft spanning k in e st e in m e van d pel is dat! D eeds de weg erij. Zo sim w ou h ar en la k be Pjeroo die st e st el nd willen het sn ewoon af aa zijn lijstje g strijd van en n aan de ed re w pe n op ee m er er en en zond el . sn o jongens mak z e w te aan slaan rder waren le lijkt alvast anneer we u rm zijn. Nooit ee fo e ez D w g thuis. en me steeds nu kassa en teru en de kinder en is vanaf ag el vr k n in ie W ad ! n en el en sp ek w en e D zull permarkspel terug het Su . k u le d en ontspannen

Surplusmagazine Winter 2014 - 35

om d e

geirriteerde keel t e v e rz ach t e n

zuigtabletten zonder suiker

verzacht en maakt de keel snel vrij OK

OK

verkrijgbaar in 3 smaken

ontdek het hele winter gamma op winter.tilman.be Gezond dankzij planten

vraag uw

GRATIS stalen

4+

Verhoog je

weerstand

Elke dag bedreigen virussen, schimmels, parasieten en bacteriën onze gezondheid. Onze huid houdt de meeste ziektekiemen tegen. Maar geregeld komen ze toch in ons lichaam terecht. Gelukkig beschikken we over een ingenieus afweersysteem dat ons beschermt tegen deze indringers. Zonder deze natuurlijke weerstand zouden we voortdurend ziek zijn. Het zorgt voor de productie van witte bloedcellen. Die zweven door ons lichaamsstelsel op zoek naar ziektekiemen om ze te doden en op te ruimen.

Kinderen Kinderen zijn gevoeliger voor verkoudheden. Gemiddeld worden ze zes tot tien keer per jaar verkouden. Hun afweersysteem is immers nog niet volledig ontwikkeld waardoor ze vatbaarder zijn voor infecties van de luchtwegen. Bovendien hebben ze intensief fysiek contact met elkaar en hebben ze minder oog voor hygiëne. Maar die (onschuldige) infecties zijn nuttig voor de opbouw van hun afweersysteem.

Rokers In onze luchtwegen zitten een heleboel kleine trilhaartjes. Zij werken de slijmen naar boven en beschermen ons zo tegen ziektekiemen. De trilhaartjes van rokers zijn echter dood. Daardoor hebben rokers een lagere afweer en een groter risico op verkoudheden.

Verkoudheid Ondanks een sterke weerstand kan het toch gebeuren dat de ziektekiemen de overhand nemen… met een verkoudheid tot gevolg. Die virussen zijn immers erg besmettelijk. Even niezen of iemand de hand schudden kan voldoende zijn. Bescherm jezelf door: • Regelmatig je handen te wassen • Het huis goed te ventileren • Niet te roken

Behandeling Er is geen medicatie die een verkoudheid sneller doet genezen. Maar je kan de symptomen wel verlichten. Paracetamol is zowel voor kinderen als

volwassenen een uitstekend en veilig product. Daarnaast kan Ibuprofen of acetylsalicylzuur (voor kinderen jonger dan 15 jaar enkel op doktersadvies) soelaas bieden. Om de neus te reinigen gebruik je best fysiologisch water. Als dit niet volstaat kun je ook ontzwellende neusdruppels of sprays gebruiken. Doe dit maximaal 7 dagen om het slijmvlies niet te irriteren. Voor kinderen jonger dan zeven jaar en zwangere vrouwen worden neusdruppels afgeraden omwille van mogelijke nevenwerkingen.

Weerstand versterken Een verminderde weerstand maakt ons vatbaarder voor ziektekiemen die zich dan kunnen delen en ontwikkelen. We kunnen ons dus maar beter goed wapenen. 1. Eet gezond en evenwichtig (veel groenten en fruit, volkorenbrood, goede oliën, noten,…) 2. Drink voldoende water 3. Vermijd stress

4. Doe het rustig aan met alcohol en roken 5. Slaap en rust voldoende

6. Neem af en toe eens een momentje voor jezelf om even op adem te komen 7. Beweeg regelmatig in de buitenlucht 8. Ventileer het huis goed

Surplusmagazine Winter 2014 - 37

WEDSTRIJD Naast een Surplus-apotheek vind je in de stad die we zoeken, ook deze twee gebouwen. Weet jij welke stad dit is? Laat het ons dan snel weten en maak kans op het boek ‘Zal ik de dokter bellen?’ van CM-preventiearts Michiel Callens. Deelnemen kan tot 15 december.

Hoe kun je deelnemen? • Surf naar www.surplusgezondheid.be • Klik door naar de wedstrijd-pagina • Vul je voornaam, naam, e-mailadres en het juiste antwoord in • Klik op indienen en klaar! • De winnaar wordt persoonlijk gecontacteerd. (*Af te halen in een apotheek bij jou in de buurt)

Wat kan je winnen? ZAL IK DE DOKTER BELLEN?2 Overgewicht en heel wat gezondheidsklachten zijn vaak het gevolg van een verkeerde levensstijl. Veel mensen bewegen onvoldoende, eten ongezond, slapen te weinig en pakken stress verkeerd aan. In het boek 'Zal ik de dokter bellen? Gids voor een gezond en evenwichtig leven' vertelt dokter Michiel Callens wat een gezonde levensstijl inhoudt. Hij geeft je ook eenvoudige en concrete tips om het dagelijkse leven een pak gezonder te maken.

38 - Surplusmagazine Winter 2014

producten

kijker

in de

gezondheid Plantil, hoestsiroop voor iedereen

€ 6,98

✓ Stopt snel de hoest

€ 5,93

✓ Met stevia (zonder suiker)

Actieperiode : van 1 november tot en met 31 december 2014

✓ Aangename smaak, zonder aroma’s ✓ Handig maakbekertje

Resist, Om verkoudheden te bestrijden

€ 12,90

€ 10,97

✓ Hoog gedoseerd in Echinacea ✓ Preventief EN curatief

Actieperiode : van 1 november tot en met 31 december 2014

Gamma Thymo op basis van tijm ✓ Verzacht de pijn ✓ Maakt de luchtwegen vrij € 5,98

€ 5,08 Actieperiode : van 1 november tot en met 31 december 2014

Hygiëne € 8,60

€ 6,88 20% korting

Be.care herstellende lippenbalsem en+ verzorgende handcrème zolang de voorraad strekt

€ 6,90

€ 5,87 Actieperiode : van 1 november tot en met 31 december 2014

1 op 5 Belgen heeft last van

migraine

Bent u er één van? Excedryn® zorgt voor een doeltreffende, snelle verlichting van migraine. Het verlicht niet alleen de hoofdpijn, maar ook andere migrainesymptomen zoals misselijkheid en overgevoeligheid voor licht en geluid.

Raadpleeg uw arts of uw apotheker.

Excedryn® is een geneesmiddel. Geen langdurig gebruik zonder medisch advies. Niet gebruiken bij kinderen jonger dan 18 jaar, in geval van overgevoeligheid aan acetylsalicylzuur of andere niet-steroïdale antiinflammatoire middelen, in geval van maag- of duodenumulcus of tijdens de zwangerschap. Lees aandachtig de bijsluiter en vraag raad aan uw arts of apotheker. Novartis Consumer Health NV. PQC 2013-058.

ZONDER

voorschrift