Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013
Inhoud • Uitgangspunt & feiten • Waarom lokaal? • Hoe? Wat kan je concreet doen?
• Ondersteuning Logo?
Uitgangspunt Verkeer beïnvloedt onze gezondheid: ook op lokaal niveau kan je het verschil maken!
Feit 1 Verkeer beïnvloedt onze gezondheid POSITIEF
Het stelt ons in staat om ons vlot te verplaatsen Sociale contacten aan te gaan, te gaan werken, winkelen,.. En ons goed in ons vel te voelen …
NEGATIEF
Gemakkelijkste keuze = gemotoriseerd verkeer Bevordering sedentaire levensstijl Veel ruimte nodig voor wegen, parkings,.. Veiligheid, verkeersongevallen Geluidshinder Luchtverontreiniging …
Naar een DUURZAME en GEZONDE mobiliteit
Gezondheidseffecten geassocieerd met luchtverontreiniging • Hart- en vaatziekten • Longkanker en vroegtijdig overlijden • Verergeren chronisch obstructief longlijden en bronchitis • Ontstaan en verergeren van astma • Verergeren allergie • Neurologische aandoeningen • Vruchtbaarheid , kans op vroeggeboorte
Gezondheidseffecten geassocieerd met lawaai • Sociaal psychologische effecten – Ervaren hinder – Slaapverstoring – Cognitieve effecten – depressie
• Klinische effecten – Verhoogde bloeddruk – Hart- en vaatziekten
Feit 2 Gezondheidseffecten t.g.v. luchtverontreiniging treden ook op ONDER de luchtkwaliteitsnormen
µg/m³
Bovendien: kwetsbare groepen
Feit 3
NO2-bijdrage in een straat in stedelijke omgeving
Verkeer straat (35%)
Luchtvervuiling en geluidshinder door verkeer is OOK een LOKALE uitdaging!
Stedelijke Agglomeratie Vlaanderen Buitenland (10 à 15%)
Lokaal verkeer (1/3de)
Stedelijke & regionale achtergrond (1/2de) Bron: MIRA T, 2006
Waarom op lokaal niveau werk maken van gezonde mobiliteit? 1. Collectieve verantwoordelijkheid
Waarom op lokaal niveau werk maken van gezonde mobiliteit? 2. Maatschappelijke aandacht
Waarom op lokaal niveau werk maken van gezonde mobiliteit? 3. Wet- en regelgeving – Grondwet (Art. 23) Iedere burger heeft recht op de bescherming van de gezondheid, geneeskundige bijstand en op de bescherming van een gezond leefmilieu
– Gemeentedecreet (Art. 2) Gemeenten beogen om op het lokale niveau bij te dragen tot het welzijn van de burgers en tot de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied
– Decreet mobiliteitsbeleid 20/3/2009 (Art. 4) Gemeenten moeten bij het voorbereiden … van het mobiliteitsbeleid als doelstelling het verhogen van de verkeersleefbaarheid en het terugdringen van schade aan milieu en natuur beogen.
– Luchtkwaliteitsplan Vlaanderen “Vlaamse maatregelen op zich zullen niet volstaan … aanvullende lokale maatregelen onontbeerlijk.” en “op lokaal niveau is vooral verkeer … het lokale mobiliteitsplan is dan ook het instrument bij uitstek om de luchtvervuiling in steden en gemeenten lokaal aan te pakken”
Waarom op lokaal niveau werk maken van gezonde mobiliteit? 4. Kadert in lokale beleidsengagementen
Harelbeke fietsgemeente 2013
Waarom op lokaal niveau werk maken van gezonde mobiliteit? 5. Gezondheidswinst fietsen vele malen groter dan gezondheidsrisico’s!
Bron: de Hartog, Boogaard, Nijland & Hoek, 2013
Wat kan je op lokaal niveau doen? Geïntegreerde aanpak Beleidsmatige aanpak – Gezondheid expliciet integreren in lokaal mobiliteitsplan en –beleid – Integratie ‘no regret’ beleid (Strategische Adviesraad welzijn-gezondheid-gezin) – STOP-principe hanteren bij prioriteitstelling
Wat kan je op lokaal niveau doen? Lokaal draagvlak voor verkeer en gezondheid vergroten
Binnen het gemeentebestuur: – Zelf het goede voorbeeld geven • Dienstverplaatsingen met de fiets, duurzaam naar het werk
– Aankaarten bij collega’s (milieuambtenaar, ruimtelijke ordening, gezondheidsambtenaar,..) – Agenderen op het Gemeentelijk Begeleidingscomité (GBC) met als doel: • leden informeren • Belang gezondheidsaspect/gevoelige groepen signaleren • Engagement uitlokken
Wat kan je op lokaal niveau doen? Lokaal draagvlak voor verkeer en gezondheid vergroten naar de burger – Gezonde mobiliteit uitdragen • Sensibilisatie-initiatieven (belgerinkel naar de winkel, afkicken!, 10000 stappen, ..) ondersteunen • Informeren via artikels (infoblad, website,..)
– Engagement uitlokken via de gemeentelijke adviesraad • Milieuraad, seniorenraad, gezondheidsraad,..
Wat kan je op lokaal niveau doen? Geïntegreerde aanpak 1. Sensibiliseren •
Actieve verplaatsingen promoten
2. Faciliteren •
Structurele maatregelen
3. Regels & handhaving •
Afspraken, adviesafstanden of controle op regelgeving
Wat kan je op lokaal niveau doen? Geïntegreerde aanpak 1. Sensibiliseren actieve verplaatsingen promoten
Wat kan je op lokaal niveau doen? Geïntegreerde aanpak 2. Faciliteren: structurele maatregelen – verkeersintensiteit , doorstroming , schonere voertuigen stimuleren – Afstemmen ruimtelijke inplanting, bestemming gebouwen en mobiliteit/gezondheid; functievermenging – Parkeerbeleid en routebeleid (omleiding) ten gunste van de fietser en voetganger – Fiets- en wandelinfrastructuur uitbreiden/verbeteren – Groenbuffers, geluidschermen, akoestische isolatie –… Zie handleiding LNE / mobilometer
Wat kan op lokaal niveau doen? Geïntegreerde aanpak 3. Regelgeving Cfr. adviesafstanden Nederland Beperken blootstelling kwetsbare groepen: • Snelweg (A-weg) en grote ringweg (R-weg): >300m • Kleine ringweg (R-weg) en gewestweg (N-weg): 50m • Wegen > 10.000 voertuigen per dag: tot 50 m geen gevoelige groepen in de eerstelijnsbebouwing
Geïntegreerde aanpak: voorbeeld schoolomgeving • Actieve verplaatsingen promoten en bevoordelen • Aanpak rijgedrag: borden, verkeersmaatjes, wegversmallingen, … • Aanpak verplaatsingsbehoefte: wie moet waar zijn? Nabijheid? Ruimtelijke inplanting • Aanpak routekeuze: verkeer omleiden
Op welke ondersteuning kan je rekenen? • Project Logo’s, VIGeZ en Agentschap Z&G
Ondersteuning door Logo: • Hoe draagvlak voor verkeer en gezondheid vergroten? Hoe participatietraject vorm geven? • Infosessie over de gezondheidseffecten van verkeer • Interactieve workshop om knelpunten van de gemeente in kaart te brengen • Handleiding voor adviesraden om tot een gedragen advies over gezondheid en verkeer te komen • FAQ voor lokale besturen en professionelen • Scan van mobiliteitsplan vanuit gezondheidsoogpunt •…
Contactgegevens Logo’s Logo Brugge-Oostende vzw Dieter Vanparys
[email protected]
Logo Midden-West-Vlaanderen vzw Stefanie Vanhoutte
[email protected]
Logo Leieland vzw Wim Depuydt
[email protected]
