30-5-2012
Programma
Gezond en vitaal langer doorwerken?!
Allard van der Beek Hoogleraar Epidemiologie van Arbeid & Gezondheid Afdeling Sociale Geneeskunde, Geneeskunde, EMGO+ Instituut Onderzoekscentrum Body@Work TNOTNO-VU/VUmc VU/VUmc
Inleiding
• Inleiding • Redenen wel/niet vroeg-pensioen • Willen en kunnen doorwerken • Gezonde en vitale oudere werknemers • Conclusies
Inleiding De grijze druk: % 65+ers per 100 werkenden
“The Silver Tsunami”, The Economist, Februari 2010
Inleiding
Inleiding Vergrijzing in de algemene en in de beroepsbevolking: financië financiële last vanuit medisch, maatschappelijk en bedrijfsperspectief!
En in 2009 werkte van de 60-65 jarigen maar de helft!
1
30-5-2012
Inleiding Huidige oplossingen: • Pensioengerechtigde leeftijd verhogen (>65 jr) • Stimuleren doorwerken na pensioengerechtigde leeftijd (werkgevers en werknemers!)
• Maar kan dat ook voor fysiek zware beroepen?
Redenen wel/niet vroeg-pensioen
Methode
Doel van onderzoek was het nagaan van:
•
Kwantitatief onderzoek:
1. redenen om vervroegd met pensioen te gaan + redenen om dat niet te doen
– Prospectief cohort (LASA), n=1.002 mensen van 55+ jaar
2. redenen om langer door te werken (d.w.z. na het 65e jaar)
– Nametingen om de 3 jaar, 1e in 2005-2006
3. voorspellende waarde van de genoemde redenen
– Representatieve steekproef van NL oudere bevolking
•
Kwalitatief onderzoek: – Interviews met werknemers – Workshop met bedrijfsartsen en werkgevers
Reden om met vervroegd pensioen te gaan Werknemers
VUT-ers
Stress en werkdruk te hoog
9.8%
6.3%
Lichamelijk te zwaar
6.8%
5.4%
Gezondheidsklachten
6.8%
6.3%
Niet meer gemotiveerd
2.1%
5.9%
Leuker om meer tijd aan privéleven te besteden
59.4%
27.3%
Organisatorische veranderingen in bedrijf
2.6%
9.8%
Regelingen die het aantrekkelijk maakten met VUT te gaan
-
14.6%
Gegevens afkomstig van LASA
Reden om niet met vervroegd pensioen te gaan Reden om niet met Reden om niet volledig vervroegd pensioen met vervroegd pensioen te gaan te gaan Voldoende uitdaging in werk
59.6%
18.1%
Onderhouden sociale contacten
17.6%
25.3%
Andere tijdsbestedingen 0.7% zijn minder prettig
1.8%
Financieel gunstiger
5.9%
32.6%
Andere reden
16.2%
22.2%
Gegevens afkomstig van LASA
2
30-5-2012
Voorspellende waarde van genoemde reden
Motiverende factoren om langer door te werken
Werkstatus op follow-up per reden om niet volledig met vervroegd pensioen te gaan
Gegevens afkomstig uit interviews
T1 werkend T1 deels met vervroegd pensioen
T1 volledig met vervroegd pensioen
Competenties en vaardigheden
Voldoende uitdaging in werk
66.7%
5.9%
11.8%
Gezondheid
Onderhouden sociale contacten
32.5%
10.4%
35.4%
Andere tijdsbestedingen 66.7% zijn minder prettig
0%
25%
Financieel gunstiger
63.8%
4.5%
24.2%
Andere reden
46.3%
8.9%
33.3%
Beloning en waardering Combinatie van werk en privé Sociale contacten Plezier en uitdaging in werk
Gegevens afkomstig van LASA
Kwalitatief onderzoek - resultaten
Kwalitatief onderzoek - resultaten
Uit de workshop met bedrijfsartsen en werkgevers:
•
Uit de workshop met bedrijfsartsen en werkgevers:
Geen nieuwe factoren, wel meer nadruk gelegd op aantal factoren:
Geen nieuwe factoren, wel meer nadruk gelegd op aantal factoren:
– Maatregelen om balans te behouden/bevorderen tussen (werk)belasting en (individuele) belastbaarheid:
– Maatregelen om balans te behouden/bevorderen tussen (werk)belasting en (individuele) individuele) belastbaarheid: belastbaarheid:
•
d.m.v. gezondheidsbevordering, gezonde leefstijl
• d.m.v. gezondheidsbevordering, gezondheidsbevordering, gezonde leefstijl
– Uitdaging in werk, opleiding, ontwikkelings- en carrière mogelijkheden, etc.
– Uitdaging in werk, opleiding, ontwikkelings- en carrière mogelijkheden, etc.
– Financiële stimuli
– Financiële stimuli
Conclusies
•
Uitdagend werk tezamen met financiële stimuli zijn veelbelovend voor een duurzame inzetbaarheid
•
Maatregelen om balans te behouden/bevorderen tussen (werk)belasting en belastbaarheid door gezondheidsbevordering en/of gezonde leefstijl
Study on Transitions in Employment, Ability and Motivation (STREAM)
Jan Fekke Ybema, Goedele Geuskens, Swenneke van den Heuvel, Astrid de Wind Samenwerking: VUmc (Allard van der Beek) binnen Body@Work en Erasmus MC (Lex Burdorf)
Proper et al., Human Resources in Health 2009;7:70
3
30-5-2012
Steekproef en onderzoeksopzet
Deelnemers STREAM
Werknemers, zelfstandigen en niet-werkenden van 45-64 jaar Gestratificeerd naar leeftijd Longitudinaal onderzoek Metingen najaar 2010, 2011, 2012 en 2013 Internetpanel van Intomart GfK
Leeftijd
Werknemers
Zelfstandigen
Nietwerkenden
Totaal
45-49
3.001
254
482
3.737
50-54
3.001
250
520
3.771
55-59
3.495
252
526
4.273
60-64
2.558
273
506
3.337
Totaal
12.055
1.029
2.034
15.118
Vragenlijst via internet • De gegevens kunnen worden gekoppeld aan het SSB van CBS bij 88.7% van de deelnemers
Daarnaast Koppeling aan registraties bij CBS Kwalitatief onderzoek bij selectie van de deelnemers
STREAM 2010: Willen en kunnen doorwerken
STREAM 2010: Willen en kunnen doorwerken
Tot welke leeftijd wilt u doorgaan met werken? Tot welke leeftijd denkt u dat u in staat bent om te blijven werken?
Tot welke leeftijd wilt u doorgaan met werken? Tot welke leeftijd denkt u dat u in staat bent om te blijven werken?
willen
willen
kunnen
kunnen
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
60
61
62
63
Werknemers
64
65
Werknemers
NEA 2008: Willen en kunnen doorwerken
66
67
68
69
70
Zelfstandigen
NEA 2011: Willen en kunnen doorwerken
Tot welke leeftijd wilt u doorgaan met werken? Tot welke leeftijd denkt u dat u in staat bent om te blijven werken?
≥65 jaar: 27% tot 65 jaar: 50%
Leeftijd 45-49 jaar 50-54 jaar 55-59 jaar 60-64 jaar
WILLEN ≥65 jr 1.00 0.98 (0.82-1.18) 1.50* (1.24-1.82) 4.01* (3.01-5.34)
KUNNEN tot 65 jr 1.00 1.08 (0.91-1.28) 1.10 (0.92-1.32) 2.31* (1.64-3.23)
Geslacht (vrouw)
0.85* (0.73-0.98)
0.83* (0.72-0.95)
Gevraagd aan werknemers van 55 t/m 64 jaar: jaar: Tot welke leeftijd denkt u dat u in staat bent om te blijven werken?
Leeftijd met pensioen
2006 61 jaar
tot 64,7 jaar
2011 > 63 jaar (Bron: CBS, StatLine)
4
30-5-2012
STREAM 2010 Vitaliteit van werknemers en zelfstandigen Arbeidsparticipatie ouderen: prognose
Zonder aanvullend beleid en zonder rekening houdend met een eventuele verhoging van de AOW-leeftijd, stijgen van ongeveer 48% in 2008 naar ruim 60% in 2020 Bron: CPB
STREAM 2010 Vitaliteit van werknemers en zelfstandigen
Vitaliteit
STREAM 2010 Vitaliteit van werknemers en zelfstandigen
Vital@Work
Nauw gerelateerd aan gezondheid Doel: Het ontwikkelen en evalueren van een leefstijlinterventie om vitaliteit van oudere werknemers te bevorderen
Vitaliteit
Mentale factoren - Geen mentale klachten (depressie, angst, stress) - Welzijn - Minder vermoeid - Positieve emoties
Fysieke factoren - Geen chronische ziekten - Energiek - Fysieke fitheid
• RCT • N=730 werknemers op baseline • Oudere werknemers: 45 jaar en ouder • Vitaliteitprogramma: 6 maanden Strijk et al., BMC Public Health 2009;9:408
5
30-5-2012
Vitaliteitprogramma Vitality Exercise Programme (VEP) Mentaal: Yoga (45 minuten, 1x per week)
Fysiek: Workout (45 minuten, 2x per week) 1x per week begeleid door fitness instructeur, 1x per week zonder begeleiding
www.thevitalatworkstudy.nl
Vitaliteitprogramma
Conceptueel model Direct
Vitaliteit:
Personal Vitality Coach • 1ste 12 weken interventie
Mentale factoren
1.Yoga & Workout
• In totaal 3 gesprekken
Fysieke factoren
2.Intensief sporten 3.Fruit
Gezondheid Fruit
Indirect
Fitheid
• Gratis fruit bij de Yoga en workout lessen van VEP
Werk: Productiviteit, Verzuim, etc.
• Ter ondersteuning van een gezonde leefstijl!
Langer doorwerken
Evaluatie: Uitkomsten
Wie doen er mee?
• Vragenlijst:
Baseline N=730
– Leefstijl: sport, intensief bewegen & fruit – Mentale gezondheid – Werkgerelateerde vermoeidheid
• Beweegmeters in subgroep – Sport & intensief bewegen
• 2-km wandeltest
Leeftijd (Jaren) Geslacht (Vrouw)
52.4 75.5%
Partner (Ja)
75.2%
Opleiding (Hoog)
61.1%
Chronisch ziek (Ja)
58.1%
Roken (Ja)
10.7%
– Schatting fitheid (VO2max)
6
30-5-2012
Proces evaluatie
Positieve effecten (na 6 maanden) Sporten
Proces uitkomsten Cijfer
Bereik*
Gem. aantal
Yoga
7.5
70.6%
10.4
Workout
7.8
63.8%
11.1
PVC gesprekken
6.9
89.6%
2.7
Fruit
8.3
n.v.t
n.v.t
Fruit
I: 283
132.2 (137.5)
209.0 (191.0)
C:269
125.1 (136.0)
166.6 (177.0)
I: 291
24.8 (14.9)
31.1 (14.6)
C:280
25.4 (13.5)
28.7 (14.8)
40.4 min/week (13.0 - 67.7)
2.7 stuks/week (0.06 - 4.7)
* Bereik van alle drie de interventiecomponenten samen: 52.0% Herstelbehoefte Range: 0-100
Effect sport – subgroepen (na 6 maanden)
26.9 (27.4)
25.3 (26.7)
C:281
28.5 (27.2)
27.5 (28.0)
-3.5 (-6.4 - -0.5)
Effect fruit – subgroepen (na 6 maanden)
Effectiveness on Sport
Effectiveness on fruit intake
80
4.5 3.8
4
70
4
3.5
50 Yoga
40
Workout
30 20
Estimated effect*
60 Estimated effect*
I: 293
3
Yoga Workout
2 1.5 1
10
2.6 2.3
2.5
1.2 0.9
0.5 0
0 No group sessions
≤mean sessions
No group sessions
>mean sessions
* effect in vergelijking met controle groep
I: 286
326.0 (283.1)
488.8 (687.9)
bewegen C:271
343.1 (297.5)
479.7 (584.6)
I: 61
24.8 (39.6)
37.6 (39.5)
C:73
20.7 (37.3)
27.5 (37.1)
30.1(7.0)
31.6 (8.2)
48.5 min/week (-81.0 - 178.1) 8.5 min/week (-0.34 - 17.3)
Geen significante effecten (na 12 maanden) Vitaliteit
I: 250
4.90 (0.9)
4.99 (0.8)
UWES
C:250
4.94 (0.8)
4.95 (0.8)
I: 138
ml*min-1*kg-1
C:122
30.8 (7.0)
32.4 (8.3)
Mentale gezondheid
I: 291
75.9 (14.3)
76.9 (13.8)
(Range: 0-100)
C:280
77.9 (13.3)
77.0 (13.4)
I: 250
67.6 (16.8)
69.5 (17.9)
C:250
68.8 (15.7)
68.9 (17.2)
RAND-36
0.231 (-0.82 - 1.03)
1.04 (-0.7 - 2.8)
0.07 (-0.04 - 0.18)
Range: 0-6
Vitaliteit Fitheid
>mean sessions
* effect in vergelijking met controle groep
Geen significante effecten (na 6 maanden) Intensief
≤mean sessions
Followed guided group sessions
Followed guided group sessions
Range: 0-100
Bevlogenheid Range: 0-6
I: 250
4.75 (0.8)
4.82 (0.8)
C:250
4.78 (0.8)
4.78 (0.8)
1.5 (-0.73 - 3.8)
0.07 (-0.03 - 0.16)
7
30-5-2012
Subgroepen met hoge yoga deelname
UWES vitaliteit
Vitaliteit
↑
Kosten-effectiviteit / return on investment
RAND-36 vitaliteit
Conclusie
Conclusies • Sporten • Fruit • Herstelbehoefte
• Intensief bewegen • Fitheid • Mentale gezondheid • Vitaliteit / bevlogenheid
• Redenen wel/niet vroeg-pensioen: • Uitdagend werk met financiële stimuli • Balans tussen belasting en belastbaarheid
• Willen en kunnen doorwerken: • We willen steeds langer doorwerken • We denken langer te kunnen doorwerken
• Gezond en Vitaal Langer Doorwerken?!
• Productiviteit / ziekteverzuim • Kosten-effectiviteit
8
