Geschiedenis van Bakel en Milheeze Bakel 1503

Geschiedenis van Bakel en Milheeze

1503-1593

Bakel en Milheeze c.a. 16e eeuw _______________________________________________________

Bakel 1503 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 816/11-12, d.d. 03-05-1503. Condt sij endyegeliken alsoo in tiden voirleden JACOB soen wijlen WILLEMS van de HOEIVONT anders gehyeten SOENIS erflic verpacht hadde WILLEMS HENRICS soen van MOERSEL van huys, hofstat ende hoff metten schueren ende met ene stuck lants daer aen gelegen inde Prochien van BAKEL ter stede gehyeten OP ESP met meerdere erffenissen daer omtrent gelegen. Voor zekere onraet daer uit te blijvende gelden, ende voor ende om vierdalff mud ende vier Lopen rogs erfpachts, d'maten van HELMONT die die voorschr. WILLEM pacht JACOBBE den verpachters voorschr. daer uit alle jaer schuldich soude wesen te betalen, daer aff die voorschr. WILLEM los hadde bekendt vanden voorschr. JACOBBEN van den twee mudden van den voorschr. vierdalff mud en vier Lopen rogs erfpacht voerschr. gelijc dat in <scepenen?> van HELMOND daer op gemaect breder begrepen staet. Soo is voor ons Scepenen hier ondergescreven gestaen die voorschr. WILLEM HENRICS soen van MOERSEL, ende heeft overgegeven ende opgedragen Heer MATHLION van den EYNATTEN Commandeur tot GEMERT allen alsulckene los als hem gegeven ende verleent is gelijc voirschr. staet tsamen mette voirschr. Scepenen litteren ende met alle macht hem daer in behorend en heeft opten voirschr. los ende opte voirschr. Scepen litteren ende op alle recht hem daer in toebehorend helmelinge vertegen tot behoeff des voirschr. Heere. Geloevende dat ondergescreven opdrager ende wien voirschr. eeuwelic vast ende stedich te houden sonder truch weder seggen. Ende alle commer van sijner wegen daer in wesende altemael aff te doen op hem ende op sijn goederen hebbende ende vercrijgende. Getuygen waren hier over Scepenen tot HELMONT PHILIPS SWERTS ende DIERYCK ZIBERTS. Gegeven drie daege in Meye D'maent int jaer ons Heren doen men screeff Dusent vijffhondert ende drie. _______________________________________________________

© Driek Smits, Venray

Blad 1


1503-1593

Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 818/18, d.d. 13-05-1503. YDA Weduwe WILMS WOUDS van STIPHOUT met haere vercozen momboiren die haer die ticht met en recht als gewoonte is gegeven had als voor die tocht JAN haer wittige soen met haere JAN AERT MEYSSEN soen als wittich man en momboir JENNEKEN sijns wijffs ende GHERIT HENRIX CLAES soen als wittich man ende momboir BARBARA sijns wijffs de rechten WILMS WOUDS voorschr. als voor die erflicheit hebben erflic overgegeven ende opgedragen DIERYCKE SWERTS Ontfanger inde naem ende tot behoeff Heer MATHILIANUS van EYNATTEN Commandeur tot GEMERT alsulcke negen Lopen rogge erfpachts d'maten van HELMONT alsmen jaerlics ende erflic schuldich is te gelden ende te betalen alle jaer op Onse Vrouwen Lichtmisch dach van ende vuyt eene huys, hofstat ende hoff gelegen ind Prochien van BAKEL ter stede geheten OP ESPE neve erfenis de Heren van GEMERT toebehorend aen deen sijde, ende erfenis HERMANDS SVERWERS met meer andere aen dander sijde, streckende voor aen de straet aldaer. Welcke negen Lopen rogs erfpachts voorschr. die voorschr. YDA tot haere behoeff ende tot behoeff haere voorschr. kijnderen gerechticht hebben den voorschr. Heer MATTELION met allen hun recht ende ingehaudt <= inhoud> gelijc sij selver daer machtich waren. Ende hebben op die voorschr. negen Lopen rogs erfpachts ende op die Scepen litteren ende op alle recht hen daer in toebehorend helmelingen vertegen tot behoeff des voorschr. Heer. Gelovende dat ondergenoemde opdragen mechtige ende weren voorschr. t'welcke vast ende stedich te houden sonder enich wederseggen. Ende alle commeren van Heeren wegen daer in wesende altemael aff te doen op hoy ende op hen goederen hebbende ende vercrijgende. Getuigen waren hier over Scepenen tot HELMONT PHILIPS SWEERS ende DIERICK SWEERS. Gegeven op Sinte Servaes dach Biscop int jaer Ons Heeren doene men screef Dusen vijffhondert ende drie. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 816/14, d.d. 13-05-1503.


Blad 2


1503-1593

WILLEM HENRICS soen van MOERSELL heeft erflic overgegeven ende opgedragen DIERYCKS ZWERTS Ontfanger inden naem ende tot behoeff Heer MATTELIOINS van YNATTEN Commandeur tot GEMERT een hofstat ende hoff mette schueren ende met een stuck lants daer aen gelegen ind Prochie van BAKEL ter steden geheten ESPE neved erffenis LUCAS ANSEMS aen deen sijde ende erffenis AERTS van den PAPENDONCK ende die erfgenamen wijlen WILLEMS van EYNDHOUTS aen dander zijde, streckende vanden gemeynen wech totte straten toe. Item noch een stuck lants hovende in groten acht Lopenzaet of daeromtrent gelegen ind Prochie end ter stede voorschr., neved erffenis LUCAS voorschr. met beyden sijden end aen deen eynd streckende metten anderen eynde aen die gemeyn straet aldaer. Item noch een stuck beempts ind Prochie voorschr. gelegen ter stede geheyten AENT HAVERLANT neved erffenis LUCAS voorschr. met beyden sijden ende aen deen eynd streckende metten anderen eynd aen erffenis AERTS voorschr. end de erfgenamen wijlen WILLEMS voorschr.. Item noch een stuck eeusels inde Prochie end ter stede gelegen ESP voorschr. gelegen neved erffenis LUCAS voorschr. met beyden zijden ende metten enen eynd streckende metten anderen eynde aen die gemeyn straet aldaer, welck erffenissen voorschr. den voorschr. WILLEMSSE tot enen erfpacht vuytgegeven zijn van JACOBBEN soen wijlen WILLEMS van de HOVERVOIRT gelijc in Scepen litteren van HELMONT dan gemaect volcomelic begrepen staet. Welcke Scepen litteren die voorschr. WILLEM gemechticht heeft den voorschr. Heer MATTELIOM met allen Heeren recht ende ingehaudt gelijc hij selver DIERC mechtich was ende heeft op die voorschr. erffenissen ende op die Scepen litteren ende op alle recht hem daer in toebehorende helmelingen vertegen tott behoeff des voorschr. Heer. Geloevende dat overgevende opdragen mechtigen ende vrijen voorschr. welcke vast ende stedich te houden sonder enich wederseggen ende alle commer van sijne wegen in de voorschr. erffenissen wesende altemael aff te doen op hem ende op sijn goederen nutertijt hebbende ende namaels vercrijgende. Getuygen waren hier over Scepenen tot HELMONT PHILIPS SWEERS ende DIERIJCK ZWERTS. Gegeven op Sinte Servaes dach int Jaer Ons Heeren doen men screeff Dusent vijffhondert ende drie. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert © Driek Smits, Venray

Blad 3


1503-1593

inv.nr. 816,19-W-18, d.d. 27-08-1503. Meester PHILIPS soon ABILUS DIREYCK SWEERS als gemechticht van den Convent van de Predicanten Orden tot SHERTOGENBOSCH, heeft waerlijk betuycht metten Scepenen van HELMONT in eenen gebiedende gedinge daer hem die rechten inden voerschr. naem van erfpant gebeuert heeft. Ende overmidts gebrecs is alle van de betaelinge van zekere acher stede verschenende pacht ten erfmijn van vier dalff mud ende vier lopen rogs erfpachts d'maten van HELMONT. Enden voors. Convent inde naem vande dingen .... mede goed teulant ontbrekend waeren nae waerbij sein Heeren Scepenen lestleden dusent vierhondert ende tachtentich op Sinte Matheus dach Apostel aan een huys, hofstat ende hoff metten schueren, ende met eener stuck lants daer aen gelegen inde Prochien van BAKEL ter stede geheyten ESP neve d'erffenis ANSOM LUCAS aen deen sijde, ende erffenis AERTS vanden PAPENBEECK ende erfgenamen WILLEMS van EYNDHOUTS, aen de andere sijde streckende aende gemeyne wech totte straten toe aldaer. Item noch aen een stuck lants hovende in groten acht Lopenzaet off daeromtrent inde Prochie ende ter stede voorschr. gelegen neven de erffenis LUCAS voorschr. aen beyden sijden ende aen deen eynde streckende metten anderen eynd aen die gemeyn straet. Item noch aen een stuck beempts inden Prochien voorschr. gelegen ter steden geheyten AENT HAVERLANT neve erfenis LUCAS voorschr. aen beyden sijden ende aen deen eynd strecken metten anderen eynde aen erfenis AERTS voorschr. ende die erfgenaemen WILLEMS voerschr.. Item noch aen een stuck eeusels inde Prochie ende ter stede voors. geheiten ESP gelegen nevend erfenis LUCAS voorschr. aen beyde sijde ende metten eene eynd streckend metten anderen eynde aen die gemeyn straet aldaer. Ende voorschr. Meester PHILIPS heeft inden naem als voortaein verbael betuygt metten selve Scepenen voorschr., dat hij metten voorschr. erfpant voortgevaren heeft mette recht. Ende dat doen bieden aen den rinck vande Prochikerk van HELMONT ..... onderpand dienende mette Stadt recht van HELMOND van buyten op wijnt gewoenlic is te bieden ofte daer yemont hedde geweest die dat voorschr. erfpant hedde willen quijten oft onderstaen. Ende dat dat ....... en quijten noch en onderstont, ende dat vercocht is geweest HENDRICKEN CORSTIAENS ende te loes <= los?> geset is geweest ende is blijvende staen ongeloest. Ende datter allet vont mede gedaen © Driek Smits, Venray

Blad 4


1503-1593

is. Soo een hen comende onder die bancken recht van HELMONT is niet daer vergheten noch achter gelaten. End alst schoon ende bleecke bij .......... van CLAUSDE PELS DIRICK de Stadt van SHERTOGENBOSCHEN dat die poyen <= vanaf de pui, (verhoging) aangebracht aan het stadhuis voor het doen van bekendmakingen of houden van toespraken; pui; voorgevel; bordes.> oock aldaer gepubliceert is geweest soe dat tvoorens. die Scepenen van HELMOND voerschr. wijseren ende leerden na manissen Schouthen dat die Heer vanden land den coper des coops ende de onderpanden voorschr. een weer sijn sal hem tot sijnde recht behoudelicke ende ergelicke sijns rechts. Ende behoudelicken die Weduwe ende kijnderen WILME WOUTERS van de STIPHOUT oft den profetax van den pacht van negen lopen rogs erffpacht als WILLEM ALAERTS soon van den EYKEN dan in voertijts verobligeert ende gebonden heeft na ingehandt die Scepen letteren daer aff wesend ende daer na is cond die voorschr. HENRICK voer....., ende heeft den voorschr. coop ende erffenisse ..... overgegeven ende opgegeven aande voorschr. Meester PHILIPPEN inden naem ende tot behoeff heere Heer MATTELIONIS van de EYNATTEN Lantgunddeur van den BIESEN. Ende hoe tot GEMERT helmelingen daerop vertroud ende geloefde commer van sijne wegen daer in wesende aff te doen op hem ende op sijn goederen. Getuigen waren hier over Scepenen tot HELMONT JAN SNOEX, DAAN van EYCK, JAN STARKENS, DIREYCK ZIBERT, WILLEM TOMBUS, AERT GOBEN ende JAN MEYSSEN. Gegeven int jaer Ons Heren doende screef Dusent Vijffhondert ende Drie opten sevenentwintichsten dach Augusti. De Regent. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 817, Jaar 1503. De Hoeve OP ESP. Akte van overdracht voor Schepenen van S'HERTOGENBOSCH van een erfpacht van 1½ mud rogge, gevestigd op een huis, hof en stuk land met toebehoren te ESP in de parochie BAKEL, door MARIA, dochter van JOHANNES van VRANCKEVOIRT ARNOLDUSzn., aan JOHANNES van der MOLEN ten behoeve van MATHIAAN van EYNATTEN, Kommandeur van GEMERT, 1503; met retroakte, 1475. 2 charters, (reg.nr. 360) _______________________________________________________ © Driek Smits, Venray

Blad 5


1503-1593

Regentenlijst no. 816. Jaar 1503. Stukken betreffende de overdracht van een erfpacht van 3 1/2 mud en 4 lopen rogge, gevestigd op een huis met hof, hofstad en schuren te ESP in de Parochie BAKEL, aan MATHIAAN van EYNATTEN, Kommandeur van GEMERT, 1503; met retroakte, 1480. 7 charters, reg,nrs. 389. _______________________________________________________

Bakel 1509 BHIC. Collectie Charters Provinciaal Genootschap. Toegangsnummer 221, inv.nr. 1401, d.d. 22-02-1509. Copie. Wij ANSEM van AERLE, AERT CELEN, WILLEM SLAATS, CHRISTIAEN STERCKEN, JAN STANSEN, GERIT MERTENS ende CLAEUS KANTERS, Scepenen in BAKEL, wij ADAM de LEUW, STAN van den LAER, HENRICK FREDERICX, JAN vanden ZAEFVORT, DIERICK van HOERT, PEETER van CAUWENBERCH ende HENRICK KNYFF, als Scepenen in AELRE doen condt eenen eyggelycken certificeerende voor die Gerichte waarheid dat voirmaels die Scoutht van PELANT van weghe mijnen genediche Heeren in tyden die Heerlicheyt van BAKEL onder onsen genedigen Heer sorteerden voor en naemaels by Heerwn stanne van DOERREN na Heeren tot BAKEL nae des jaers eens een gemeijn waeren te doen plach naerder alder gewoenten daer toe hij geboet van wegen synder Officien te comen tot eender gelegender plaetsen binnen die Heerlicheyt van BAKEL gheheyten DEN WOLFS PUT alle die ghene die hey secker vermeten ende gebruyck hedden inden gemeynten van BAKEL ende AERLEN ins gheheel nae inhoudt der cartten hen voirmaels by onsen genedigen Heere verleent ende dat op eenen zekeren peen van eenen anderen schilt te verbueren tot des Heere behoef van BAKEL. Allen den ghenen die totter selve waerheyt niet en quamen, om alden bij die selve personen verclaert te hebben bij hoere Eeden die ghene overtreedens ende infracteurs der selver ghemeynten weeren in © Driek Smits, Venray

Blad 6


1503-1593

preindicien den ghenen die die selve ghemeynten gerne in eenen gehouden sagen. Niettemijn hoe wael sij die selve die de gemeijnte verleent is kiesen jaerlijcken zesse greder mannen om bij den selven die overtreders te calengeren na haeren vermogen ende inhoudt der ordinacien daer op voirmaels ghemaect zijnde ende want dan niet mogelijck en is geweest, off noch en is den selven goeden mannen alle overtreders bij hen selven te calengeren ende die bruecken te verclaren omme den Heere tot sijnen bruecken te helpen ende die gehemeijnte in haeren auden usagien rechten ende ordinancien nae inhoudt huerder caertten te houden ten sij bij deser waerheyt voirschr. soe sijn dese voirschr. dorppen eendrachtelijcken overdraghen over veele jaeren om alle jaeren eenen ghereeden Dach bij die selve zesse eendrachtelijck geordonneert te hebben om tot er selver waerheyt ende plaetsen vol gernent te comen alle die ghemeynten die hen rechs vermeten willen totter selver gemeynten van BAKEL ende AERLEN. Ende ingeval daer yemant bevonden wordde ten genoemden dage niet comende of bedragh sijnde, als overtreders der selver gemeynten sal die Heere van BAKEL mogen sonder middel sijn broecken volgen ende daer voor panden ende besetten die ghene bedragh ende broeckachtich vonden wordden ten waere sij mynlicken metten Heere of sijnen Stadt houder overcomen waeren om sijn broecken alsoe overgegeven te mogen exploiteren sonder enich wederseggen contradictie bescrijven off ende vonden tegen die selve ordinancien te pretenderen ende voirnemen het nae bij die van BAKEL ende AERLEN als principalen inden cartten begrepen off insgelijcken bijde wettige mede als hen oock rechts vermetende inder selver gemeynten soe sijs eggen. Soe sij seggen sal sijn noch dese twee dorpen voorschr. in meijnningen onderhouden te hebben het selve voirschr. staet begert hebbende opten Heere van BAKEL off zijn Stadthelder die selve ordinancie usagien ende Rechten hem met negen van wegen Recht te helpen onderhouden ende die broeckek te exploiteren op die gene die bevonden sijn off werdden sullen contrarie der ordonancien doende en voor affirmanten gemacct zijnde. Ende want dan Godlijcken ende Redelijken is der waerheyt getuijch te gevene als men der versocht wordt soe certificeren wij Scepenen inden naeme vanden dorpen voirschr. het eghene vorens gescreven staet waerachtig te sijn inden jaere als men scrijft Duijsent vijfhondert ende negen nae scrijven der Stadt van t’SHERTOGENBOSSCHE den twee en twintichsten dach in Februario der maent in brieven alle des voirscreven staet sal hebben Scepenen © Driek Smits, Venray

Blad 7


1503-1593

voirscreven den gemeynen zegel hen Scependomps hier onder aen desen brief gehangen. _______________________________________________________

Bakel 1513 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 811/-,19-M-9, 19-M-11, d.d. ??-02-1513. Wij ANSEM van ORLE, AERT CELEN, GOERT van den GOER, GOERT PETERS, GERYT MERTENS, WYLLEM JANSsoen, JAN HOEBERGCHS Scepen tot BAKEL doen condt enen iegelycken dat voor ons comen sijn alsoe mijns Heren Rentmester des van GEMERT. Had doen besclaen JAN PETERS SCLUTERSsoen allen sijn goeden inder Kerken van BAKEL voer seekere aftersteede pachten van enen erfpacht van acht vat rogh jaerlicx naeden welcken JAN dach genomen in deez Bancken van BAKEL ende dat recht daer af soe ver becomen is onssen aenspraeck ende antwoort ende getuychenysse dat vonnis JANNEN voorscreven tegen gegaen is ende mijnen Heer of sijnen procureur meede nae den welcken tussen spreken van den Scoutet van BAKEL ende sijnen Scepen in een geban gedynck ende vyerscaren syttende ende vereenycht hebbende den procureur mijns Heren den ende JANNEN voorscreven woe dat JAN van nu voert aen betalen sal den ende sijn naecoemlyck ten ewighen dagh dese selve acht vat rogh gelyck hij daer af te boeke gecoemen is ende betaelt heeft eener twentych jaer ende daer te voeren AERT dye SCLUTER te boek af stont ende sijn huysfrou gelyck dat bleeck in dye vyerscaren voer Scoutet ende Scepen tot meer seeckerheyt den Huys van GEMERT ende naemaels tot seekeren onderpanden te comen soe sett JAN vorscreven voer dees acht vat rogh huys ende hof geleghen inder Prochien van BAKEL omtrent den Dorp mettereenre syden DRIES BEERT ende metten andere syden HENRYCK CELEN metten eender eynde AERT GOEBEN ende ander eynd dye gemeyn straet. Item noch een stuck lants geleghen aen GEHOFT metten eenre syden GERYTS van AMSTEL dander sy JAN HOEBERGCHS met meer anderen dat een eynd den gemeynen wech dander eyndt dye Weduwe JANS SCLUTERS met haeren kynderen. © Driek Smits, Venray

Blad 8


1503-1593

Bezegelt metten gemeynen zegel ons Scepen domps van BAKEL gegeven int jaer Ons Heren Dusen Vyfhondert ende dertyen inder maent Sportel. _______________________________________________________

Bakel 1514 d.d. 01-12-1514. Uit Henk Beijers Archiefcollectie (vonnisboeken). RANB toegangsnummer 1107PRIVATE microfiches Algemeen Rijksarchief Brussel VONNISBOEKEN RAAD VAN BRABANT BRUSSEL inventarisnummers 525 - 673 inventarisnummer 563 fol.131 vonnisnr. 49 MEESTER JAN VAN DORINE als HEER van BAKEL verklaart 'hoe dat hij hier te hove by andere supplicacien hadde te kennen gegeven dat van ouder costuimen hercomen gewoenten ende usantien over soe lange jaeren inde voirs. heerlicheyt van BAKELE geobserveert ene onderhouden dat egheenen meere (?) en ware ter contrarien die HEERE VAN BAKELE hadde geweest gelijc hij suppliant alnoch ware in peyselycker ende vredelycker quasi (?) possessien ende gebruycke ter sake van sijnder jurisdictien ende heerlicheyt van Bakele van te moegen houden alle jaer eens in de selve heerlicheyt eenen GEMEYNE VERGADERINGE geheeten EEN GEMEYN WAERHEYT tot welke gemeynder waerheyt te houdenen wordden jairlics geboden van wegen des voirs. suppliant ter saken van sijnder voirs. heerlicheyt inde KERCKEN VAN BAKELE AERLE ende van HELMONT alle die ghene die hen rechts vermeten ende gebruyck hadden inden VROENTEN ende GEMEYNTEN van Bakele ende Aerle int geheele te commen tot eenen sekeren gelegenen dage ende plaetsen inde voirs. heerlicheyt van Bakele gelegen geheeten DEN WOLFSPUT ende op eenen sekere pene van eenen ouden scilde te verbueren tot prouffijte des voirs. Heeren van Bakele, om aldair byde selve persoenen vercleert te worddenen by huer eeden die ghene die bynnen dien jaire overtreders ende infracteurs der selver gemeynten geweest hadden, dat oic dese achter © Driek Smits, Venray

Blad 9


1503-1593

die voirs. supplicant hadde geweest ende ware in vredelyker possessien ende gebruycke vanden voirs. overtreders ende infracteurs te hebben gehadt ende ontfangen oft by sijne gecommitteerde te doen ontfangen die voirs. pene van eenen ouden scilde - op welke supplicatie den voirs. supplicant hadde verleent geweest provisie van oipenen brieven in materien van mainteneren vuyt crachten vanden welcken JAN VAN MECHELEN duerweerder van desen hove naedien hem volcomelic by informacien presedente dair op genomen gebleken ware geweest vanden voirs. ondergescrevenen possessien hercomen ende costuimen, hadde den selven supplicant opte voirs. gewoenlycke plaetse inde voirs. sijnen possessie gehouden ende gemainteneert in presencien van GROOTTER MENICHTE vanden gemeynten wel tot eenen vijftich in getale, die aldair om die voirs. gemeynen wairheyt t'onderhouden gecomen waren ende willichlick den voirs. eedt dair toe staende gedaen hadden, verclerende dat al waren ennige vanden ingesetenen in meyninge eenen nieuwicheyt op te brengen contrarie der voirs. ouder possessien dat zij van dier meyningen niet en waren, mair wouden onderhouden d'oude costume - ende hoe wel die BORGEMEESTER VAN HELMONT insgelijcx mitten voirs. vanden gemeynten aldair present sijnde gedaight om den voirs. supplicant te sien mainteneren hadde sculdich geweest den bevelen vanden voirs. brieven van mainteneren te obedieren ende alle beletten ter contrarien voirtgekeert (?) af te doene, desen niet tegenstaende soe en hadde die selve borgemeester dair toe niet willen verstaen noch den eedt vanden voirs. gemeynder wairheyt doen gelijc anderen gedaen hadden, doende sijn beste om d'ander af te trecken ende die voirs. oude possessie te infringeren niet ...tende wat bevelen die voirs. executeur van onssen voirs. genedigen heeren wagen hen dede - ende want die voirs. oepenen brieven innehielen dat die voirs. executeur af doen soude alle beletten ter contrarien voirts gekeert ende dat die voirs. supplicant ind evoirs. sijnen possessie soude gehouden ende gemainteneert bliven die voirs. van Helmont dair toe te bedwingen mit alle behoirlycke manieren van bedwange - soe hadde die voirs. executeur om die voirs. betrecken ende brieven gefurneert te worddenen begheert assistentie vanden SCHOUT VAN BAKELE ende den borgemeester doen aentasten ende vangen ende ware alsoe persisterende in sijnen wederspennicheyt ende rebellie gevangen gebleven zesse oft zeven dagen' die van Helmond zetten een proces in en proberen de gevangen genomen borgemeester van Helmond ontslagen te krijgen, wat in vonnisnr. 50 nog doorloopt [01.12.1514] © Driek Smits, Venray

Blad 10


1503-1593

_______________________________________________________

Bakel 1519 Bossche Prothocollen inv.nr. 1798, folio 2, d.d. 30-07-1519. Mr. DIRCK soene met ANTHONISSEN van den BLEECK inden naeme ende van wegen des Convents van den Celbrueders binnen SHERTOGENBOSSCHE ende alsoe als gemechticht soo hij seechde is gericht tot huijs, erve, hoff ende erffenisse dien aenliggende tsamen drie maldersche lants off daer omtrent begrijpende gelegen inder Prochie van BAKEL ter plaetsche genaempt "MILHEZE" bij der Capellen aldaer rontsomme tussche die gemeijn straet liggende. Overmidts gebreck van betalinge eenen jaerlicx ende erffelijke chijns van twee Carolij gulden van XX stuyvers per stuck te betalen St.Jansmisse welcken chijns Mr. CLAES KUYST tot behoeff PETERKENS dochtere welcken JANS ZIJBERTS tegens WILLEMEN soene des voorschr. JAN SIJBERTS inne cope vrueger hadde inde Scepenbrieven van DEN BOSSCHE vanden date den naestlesten dach July int jaer XVc ende negenthien. _______________________________________________________

Bakel 1522 Rijksarchief Den Bosch, Archief van de Kommanderij GEMERT inv.nr. 00069, d.d. 15-07-1522. Wij GERARDT van STRIJTHAEGEN Lantcommandeur der BALLIJEN van den BIJSEN DUIJTSCH ORDENE doen condt eeneijegelijck. Alsoo JAN zoen WIJLNER MATTHIJSSCHEN DIE BERCKER liggende heeft tot DOERNE een Hoeve geheyten DIE CROM AA, die onder ons te leene houdende is ende behoert. In welcke Hoeve met haere toebehoerten zoe hij ons te kennen heeft gegeven, hij JOESTEN wittige dochter JANS SLOETMAKERS, zijn tegenwoerdige echte huysvrouwe gheerne soude tochtigen. Ende dat bij onsen Oirconde, wille, ende consente, daeromme hij ons oetmoedelick heeft gebeden, soe eest dat wij als © Driek Smits, Venray

Blad 11


1503-1593

Lantcommandeur voerschr. geneycht wesende totter beden JANS voerschr., den selven samen hebben geoirlooft, geconsenteert, ende gewilleroert ende mits desen brieven, oirlovende, consenteren ende willeroeren voer ons ende onse naecoemelinge dat hij voer Notarys ende getuygen, ofte voer Schepenen oft voer andere goede mannen, die voorschr. JOESTE zijn echte huysvrouwe, inde voerschr. Hoeve met haere toebehoerten die onder ons ter leene horende is sal moegen tochtigen ende bij de zelve JOESTE zijn huysvrouwe, zoe verre zij hem JANNEN overleeffden, die selve Hoeve met haere toebehoerten haer levene geduerende te moegen besittene te gebruyckene tot haeren oirbaer te regerene, die emolumenten ende proffijten daeraff coemende aen te verdene ende tot haeren wille te beherene, ende in all, daer inne ende mede doen gelijck eenen tochter ofte tochteresse toebehoert. Ontbieden alsoe ende bevelen allen onsen Richteren, Ambachteren, dienaeren ende ondersaeten, ende eeneneygelicken die't aengaen mach, dat zij den voerschr. JANNEN den voerschr. onsen Oirconde, competeren ende willecoeren ende voerts het geen dat hij dien naegaende tot behoeft der voerschr. JOESTEN zijnre huysvrouwen vorderen ende doen sall, altijt doen ende laeten vredelick gebruycken. Ende de selver JOESTEN haer leven geduerende sulcke tochte ende machte als JAN voerschr. haer in ende vanden voerschr. Hoeven ende haere toebehoerten sal geven ende verleenen, laten payselick hebben ende besitten, sonder hem oft enighen van hen, daerinne stoot, letsell, oft hijnder <= hinder> te doen oft laeten geschieden, in allen anderen saecken onse Hoecheyt, Heerlicheyt, ende Rechte, ende dens toirconden soe hebben wij als Lantcommandeur voerschr. onsen zegel hyer aen doen hangen. Gegeven opten vijfthiensten dach der Maendt van Julio int jaer ons Heeren Duyssent vijffhondert twee ende twintich. Gecolloneert met zijnen originalen brieff behoerlick besegelt ende gemerckt bevonden. Accorderen bij mij JACOP van BERCHE Notaris oipenbaer geadmitteert. DIE BERCHEN. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Archief van de Kommanderij GEMERT inv.nr. 00069, d.d. 16-08-1522. Condt ende kenlick zij eenenyegelicken. © Driek Smits, Venray

Blad 12


1503-1593

Alhoe die Eerweerdige Heere Heer GERART van de STRIJTHAGEN Lant Commandeur der BALYEN van den BIESEN DUYTS ORDENEN, voer hem ende zijne naecomelingen, onlancx JANNEN DIE BERCKER MATHIJSSOEN man ende mombaer JOESTHENS zijnre Huisvrouwe dochter JANS SLOETMAECKERS, tot zijnre oetmoediger beden, georloft gewillecoert ende geconsenteert heeft gehadt. Als dat hij voer Notaris ende getuygen, oft voer Schepenen zijn echte huysvrouwe, soude moegen tochtighen in een Hoeve, met haere toebehoerten geheeten DIE CROM AA, onder den voerschr. Lant Commandeur te leen hovende ende behoerende gelege inder Prochie van DOERNE eensdeels ende inder Prochien van BAKEL ende daer omtrent omme bijder selver JOESTKEN zoe verre zijn den voerschr. Hoeve met haere toebehoerten ende gebruyckt alst 'tgeen in zeeckere brieve des Lantcommandeurs voerschr. daer op gemaect breeder begrepen te wesen. Soe is gestaen voer Schepenen onder gestaenen, die voerschr. JAN DIE BERCKER willende in desen gebruycken den orlove, het willecoeren ende tronsent voerschr. ende 'tgeen dat hem inden voerschr. brieve is verleent. Ende heeft vuyt crachte vandien, ende ter bester formen wegen ende manieren dat hij (zoe hij seechden) conste ende mochte die voerschr. JOESTKEN zijn huysvrouwe inde voerschr. Hoeve met haere toebehoerten getochticht ende heeft voerts gewilt, geordineert ende bevolen oft bijden wille goeden, alsoe geboeiden, dat hij afflijvich worde, ende JOESTKEN zijne huysvrouwe voerschr. ten lijne <= ten leene> bleve, dat dan die selve JOESTKEN die voerscreven Hoeve met haere toebehoerten, haer leven geduerende sal blijven besittene, gebruyckene tot haeren oirbare, ende prouffijte regerende, die proffijten daer aff coemende aen te verden ende die tot haeren wille beheerende. Ende in all daer inne ende mede te moegen doen gelijck eenre tochterssen toebehoerende is, ende haer als tochteresse sal believen sonder ymants wederseggen. Getuygen waer hyer over Schepenen in SHERTOIGENBOSCH JAN van BERKEL, ende GEERLACH DIE ROEVER. Gegeven opten sesthiendesten dach der maendt van Augusto int jaer Ons Heeren Duysent vijfhondert twee ende twintich. Onderteeckent JACOB. Gecolloneert met zijn originalen behoirlick besegelt ende gemerckt bevonden bij mij JACOP van BERCHEN Notaris Oipenbaer. ! P.S. op de achterzijde !


Blad 13


1503-1593

Octroije om te moegen testeren over de Leen goederen genant DIE CROM AA gelegen onder DOERNE en BAEKEL van het jaer 1522 16 Augh. No. 3800. _______________________________________________________

Bakel 1525 Rijksarchief Den Bosch inv.nr. 057.01, 812, d.d. 14-11-1525. Wij JAN HOBERCHS, AERT HANNEN, LAMBERT MICKERTS, THOEMAES HUBEN, JAN PETERS, MATHIJS NOIJEN, JAN VERBERCH Schepenen van BAKEL doen cond eenen iegelick dat voor ons comen is BIJLKEN JACOP SIEGERS soen als Rentmeester des Commandeurs ende Huse van GEMMERT. Ende heeft voor ons Schepenen gethoont eenen brief met eene duythangende segel van Heer CLAUS van der DUSSEN Landscommandeur der BALLUEN van BIESSEN nu inmakende van vier mudde erf rogge die men iarlichs geldende is uytter Hoeven geheijten DEN CLEIJNEN HIJLECKER inder Prochie van BAKEL. Heer CLAUS van der DUSSEN Lantcommandeur der BALLUEN van den BIESSEN een Hove totten Huyse en den BALLUEN den huyse van GHEMERT als hij seyde soe behuerende geheyten op GHEEN HYLACKER gelegen inder Prochie van BAKEL tusschen des Heylighen Gheyst Hoeve van HELMONT neffens eender siden ende tusschen erffenis der Kijnderen DORMAELS ende wegen geheyten VAN DER RIJPELBERCH metter andere side van eenen gemeynen waterlaet DIE BEECKE gheheyten, streckende op erffenissen JANS GHRYTEN van der SCULEN tsamen met allen samen rechten ende toe behoerten gelicherwijs JAN MICKARTS soen voortijts AERNTS dese voorgenoemde Hoeve heeft ende hefet als hij seyde. Heeft dan gegeven vuyt eene jaerlicken ende erffelicken pacht JANNEN MICKARTS voorschr. van den selven JANNEN in erffelicken pacht van vier mud roggen de maten van HELMONT te leveren, geven en te betalen den voergenoemde Heeren CLAUS ofte den Commandeur des voorschr. Huys van GEMERT van JANNEN voorgen. alle iaer erffelicken opt Hoechtijt van Onser Vrouwen Lichtmisse puris-ratio tot GHEMERT op des vorschr. Huys coerensolder te betalen ende te leveren vuytten voorschr. onderpanden als voorschr. is te pacht vuytgescheyden sijnde geloevende den voorschr. Heer © Driek Smits, Venray

Blad 14


1503-1593

CLAUS op verbintenisse allen sijnder Balluen goederen dat hij JANNEN voorschr. van den voorschr. goede hem in pacht vuytgegeven hebbende sal doen een gerecht bequeem ...... ende allen anderen hijnder ende commer in den voorschr. sijnde ofte toecomende den voorschr. JANNEN alle mael aff te doen vort na du'n geloeft JAN voorschr. wederom als pryncipael sculder te geven ende te betalen den voorschr. Heer CLAES ofte Commandeur des voorschr. Huys van GHEMERT dem jaerlicken ende erffelicken pacht van den vier mudden rogge der maten voorschr. jaerlicken ende erffelicken opten termijn van betalinge ende plaetsen voorschr. vuytten voorschr. te pacht gegevene als voorschr. is getuigen hier over Schepenen in S'HERTOGEN BOSCH MARCELIUS van UDEN ende AERT Heer soen GHIJSELBERTS, datum den seven en twentichsten der maent Octobris in Jaer Ons Heeren duysent vier hondert ende een en sestich. Also is nu koemen HERMAN die SLUTER als possessoer der selve vorschr. Hoeven ende bekent ende lijt ende geloeft den selven vorschr. WILLEM SIEGERS Rentmeester des Heeren van GHEMERT dat hij voert om dese selve vier mud rogge inden selven onderpanden voert betalen sal vuyter selver Hoeve na inhout der voorschr. brieff na ende na datum ende tenuer des selffs brieven gelooft dese selve HERMEN op verbijntenis van der selver Hoeven alsoe te betalen ende alle die gene die na hooren comen sullen dat der verbonden sullen wesen den selveren pacht alsoe te leveren ende te betalen na inhaud des ierstes brieves sonder argelist. Ende want dit al te samen voor ons Schepenen vorschr. geschiet is gelickelijck voorschr. staet, soo hebben wij Schepenen voorschr. onsen gemeynen segel Schependomps van BAKEL hier beneden aen desen brieff gehangen int iaer Ons Heeren dusent vijffhondert vijffen twintich op ten veertiensten dach Novembris der maent. _______________________________________________________

Bakel 1529 Oud Adm. archief Deurne blz. 136, inv.nr. 100, d.d. 13-08-1529. Uittreksel uit het testament van JAN van DOERNE, Kanunnik van Sint Lambertus te LUIK en Heer van BAKEL, betreffende de Hoeve DE MOESDIJCK te DEURNE, 1529. © Driek Smits, Venray

Blad 15


1503-1593

1529, Augustus 13. JAN van DOERNE, Kanunnik van St. Lambertus te LUIK, en Heer van BAKEL, heeft voor Notaris GERARDUS NOUTS en getuigen in het Klooster BINDEREN, zijn testament gemaakt, waarbij hij o.a. aan de weduwe van EVERAERT vn DEURNE en haar kinderen de Hoeve DE MOESDIJCK in de Parochie DEURNE vermaakt heeft. Hierbij is bepaald dat de erfgenamen jaarlijks twaalf mud rogge aan de armen zullen schenken, te weten 9 mud voor brood, dat driemaal per jaar zal worden uitgedeeld, en 3 mud voor erwten of olie. Mochten zij in deze in gebreke blijven, dan zijn de Heilge Geestmeesters in DEURNE gemachtigd deze bepaling ten uitvoer te brengen, waarvoor zij een mud rogge extra krijgen. Getuigen: ELISABETH van DOERNE, Abdis van BINDEREN, PHILIPS van DOERNE, klerk van het Bisdom LUIK, GOYART STUCK, PETER van HAESWINCKEL, LAMBERT CLUYTMANS en NICOLAES ROYMANS. _______________________________________________________

Bakel 1530 Bossche Prothocollen inv.nr. 1804, folio 42, d.d. 05-08-1530. AGNES Weduwe van HENRIK BUEKENTOP. Betreffende een pacht (van 2 mudde rogge) van een stuk land te BAKEL, ter plaatse geheten "DIE SCHIJVE" tussen het erf van Mr. ARNOLD GEBEN, aan beide zijden, strekkende vanaf het erf van AERT BELIEN aan beide einden. Evenals een stuk akkerland geheten "DEN COLLICKAKKER", 3 lopensaet of daaromtrent groot zijnde gelegen te BAKEL, ter plaatse geheten "COLLICKAKKER", gelegen tussen het erf van JAN de BERKER aan de ene zijde en tussen het erf van de kinderen Van de PLEES, aan de andere zijde, strekkende vanaf de straat geheten "DE OUDE MOELENWEG" tot aan de kerk. Welke verkregen is van HENRIK zoon van wijlen HENRIK CELEN volgens Schepenbrief van 24-01-1522. Nu overgedragen aan Van GERWEN, die proclameert ten eerste, ten tweede en ten derde, acte etc. Verkocht deze 3 lopensaet door AGNES voornoemd op 05-08-1530.


Blad 16


1503-1593

. _______________________________________________________ Bossche Prothocollen inv.nr. 1804, folio 45, d.d. 30-09-1530. HERMAN zoon van wijlen JACOB van CASTEREN voor zich en zijn medeeisers betreffende een huis, erf, tuin en zeker erf daarvan gelegen te BAKEL tussen erf ARNOLD LENARTS ex uno gemene straat, en alio en ene einde tot aan klooster van BIJNDEREN. Evenals zeker weiland geheten "EEN EUSEL" ook aldaar, tussen DANIEL zoon van wijlen AMELIS MAUWAERTS ex uno en het erf van UDO van BUUDEL ex alio, strekkende vanaf het gemene water tot aan de gemeente. En nog land geheten "DIE MEER". Het betreft een erfpacht van 2 mud rogge, welke pacht JOHANNA Weduwe wijlen JACOB van CASTEREN verkregen had van HENRIK zn. wijlen HENRIK CELEN volgens Schepenbrief van 29-01-1520. Overgedragen Van GERWEN, ten eerste, ten tweede en ten derde. En verkocht aan HENRIK zoon van wijlen HERMAN VILT, 30-09-1530. . _______________________________________________________

Bakel 1536 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 819-5, d.d. 08-06-1536. Wij THOMAS PETERSzoon, JAN van de MITTELHAGEN, RUTGER WOUTERSzoon, GERT MAES AERTSzoon, NICLAES JANSzoon, PETER JANSzoon ende GERT JOESTEN Scepenen in GEMERT tugen in desen openen brieve dat voer ons comen is JAN JAN AERT PHILIPSzoon die men heyt JAN CNOEP ende met hem LAUWREYNS sijn wettige broeder ende noch JACOP PETER VREYNSENzoon van ZOERENDONCK als wittich man ende momboir KATHELIJNEN sijnder huysfrouwe dat was een © Driek Smits, Venray

Blad 17


1503-1593

wittige dochter JAN AERT PHILIPSzoon ende GHERTRUYDEN sijnder huysfrouwe. Ende noch met hem DIERCK als man en momboir HIJLLEGONT sijnes huysfrouwe oock een wittige dochter JAN AERT PHILIPS ende GHERTRUY voorschr.. Ende hebben gesamenderhant ende een drechtelick geloeft ende een yegelick een voor al bekendt WILLEME JACOP JEGERSzoon Rentmeester des Huys van GEMERT ende tot behoeff des selfs Huys alle jaer te betaelen uit hennen huys, hoeff ende erffenisse vier vaet erff roggenpachts der maeten van GEMERT altijt op Onser Liever Vrouwen Lichtmisse dach. Ende daer noch toe elf stuver ende een oert gelts opten zekere schoudach daer aff zijnde van welcke vier vaeten erffroggen metten jaergelt tachter stondt, dat die voorschr. geloevers geloeft hebben te betalen den Rentmeester voorschr. als voor reycken sculdt die < > van de sestien Rijnsgulden nu tot Kersmysse toe comen ende tot Lichtmysse daer naest wel betaelt voert soe hebben dese voorschr. geloevers geloeft als sculders principael op hen ende op allen henne gueden nu ter tijt hebbende ofte naemaels vercrijghende dese voorschr. geloefte enttelick vast en stedich te houden. Ende dat voorschr. huys en erffenisse altijt goet genoch ende wael deugdelick te maecken als als voor die betalinghe vanden vier vaet erff roggenpacht ende dat jaergelt voorschr. sonder argelist bezegelt met onsen gemeynen zegel ons Scependomps voorschr.. Gegeven int Jaer Ons Heren Duysent Vijffhondert Sees en dartigh en achten dach Juny deser maent. <MITTELHAGEN?> en AERT MAESSEN. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 819 De Hoeve OP ESP. Akte bevattende een verklaring voor Schepenen van GEMERT van de kinderen van JAN AART PHILIPSzn., dat zij aan WILLEM JACOB JEGERSzn., Rentmeester van het huis van GEMERT, 16 Rijnsgulden zullen betalen voor achterstal van een erfpacht van 9 vaten rogge, 1536. 1 charter. _______________________________________________________ © Driek Smits, Venray

Blad 18


1503-1593

Bakel 1544 WINDMOLEN TE BAKEL Bossche Protocollen inv.nr. 1859, folio 270recto, d.d. 19-01-1544. Wij STEGEN ende BORCHGREVE Scepenen in SHERTOGENBOSCH doen condt een yegelijcken dat opten dach van huijden datum desbrieffs voor ons gestaen zijn geweest Joffrouwe ALEIJT WIJFFLIJET naegelaete Weduwe LUCAS van AMERZOIJEN ende DIRCK JAN VOOGELERSSEN Moelder daer die voorschr. Joffrouwe ALEIJT kenden verpacht ende DIRCK voirs. in pachtinge ontfangen te hebbene den Wijntmoelen staende inde Prochien van BAKEL met allen hoeren, rechten ende toebehoerten van malerijen ende metten huijsen, hoven, schuer, schop, lant ende sant daer toebehoerende in allen manieren gelijck JAN VOOGELER Molder dat all plach te gebruijcken. Ende dat tot eenen termijn off tijt van acht jaeren die ingaen sullen inden Hoochtijden der Geboorten van Sint Jan Baptisten naestcommende sonder !middet! volgende te hebbene ende gebruijckene onder conditie dat partijen voorschr. met vier jaere aff zullen moegen staen bij alsoe dat die geen die sceyden will dat die der ander partijen dat sall moeten opseggen bynnen die Heilige daegen van Korsmisse als Sint Jansmisse daer nae dat vierde jaer zall exspereren als te weten voir eenen alde scild grontchijns oft winchijns den Hertoge van BRABANT te geven ende te betalen van DIRCKEN voirschr alle jaer der pachtinge voorschr. opten rechten chijns dach. Ende noch voor een pont pepers, een pont gengberss <= gember, een genotmiddel> ende een halff pont nagelen te gevene van DIRCKEN voirschr. alle jaer der voirschr. pachtinge der voirschr. Joffrouwe ALEYT op Bamisse daer aff den iersten termijn van betalinghe sall sijn op Bamisse naestcomende als te voorlijve der moelen voirschr. Noch sal DIRCK pechter sculdich sijn te gheven der voirschr. Joffrouwe ALEYT alle jaer der voirschr. jaeren geduerende tot Corsmisse een goet vet gemest vercken daer aff den iersten termeym van betalinge sall sijn tot Corsmisse naestcomende ende alsoe voirtaen des voirschr. jaeren geduerende.


Blad 19


1503-1593

Item ende noch voir eene somme negen ende veertich mudden roggen der maten van HELMONT te geven ende te betalen den voors. Joffrouwe ALEYT van DIRCKEN voirschr. alle jaer die pachtinge voirschr. geduerende tot vier termijnen als te wetene een vierendeel tot Bamisse, dander tot Korsmisse, de derde tot halleff Mert ende vierde tot Sint Jansmisse voir aff den ierste termijn als van den vierendeel sal tot Bamisse naest comende ende zoo voirtane betalinge te doen ten termynen zoo voirschr. is. Ende den voirschr. rogge als deen helfte te leveren opte AA daermense pleyten mach, ende all loss ende vrij sonder cost der voirschr. Joffrouwe ALEYTS, ende dander helfte sall Joffrouwe ALEYT voirschr. tot haeren cost doen halen ende met voirwarden hier inne toegedaen als dat die voirschr. DIRCK, pachtere die voirschr. molen zall onderhouden van cammen, rutssel, steenen, hoefceyen, zeyelen ende zeelen ende in finez vuytgenomen bynnen zeel ende buyten zeel. Ende in dien die molen voirschr. langher dan drie daegen stille muste blijven staen bij gebreeck van tymmeringe ende reparatien dat zall zijn ten costen Joffrouwe ALEYTS voirschr. Ende oft die moelen naeden derden dach ginck met eender royen dat zall sijn tot halven cost Joffrouwe ALEYTS voorschr.. Item, ende die pechter zall sculdich sijn dese moelen te wachten voor stormen, donder vlagen ende onwederen ende indien hij yet daer aen versuymden bij brant oft anderssints dat sall die pechter op moeten rechten ende emenderen <= verbeteren, schade vergoeden, boete betalen>. Item soo DIRCKEN pechter voirschr. inde voirgaende jaere opte moele voorschr. geleent heeft gehadt hondert Carolus gulden van twentich stuvers stuck zoo sullen die selve hondert Carolus gulden noch opte moelen voorschr. geleent blijven staen ende is daer aff vorwaerde dat Juffrouwe ALEYT voorschr. oft die geen die de selve molen zall aenverdende teynen dese pechtinge zall sculdich sijn die den voorschr. DIRCKE weder te geven ende noch is voirwaerde dat die pechter voorschr. hem altijt die pechtinge geduerende zall versien op Joffrouwe ALEYTS cost van royen ende lassen dat hij die altijt gemact sal hebben bij hem come gereet inne te stekene op dat die moelen nyet langher stille en staet dan drie dagen. Noch sall die voorschr. DIRCK pechtere tot gehouden sijn ende sculdich wesende tot costen der voirschr. Joffrouwe ALEYTS te coepen stander, assen ende plaeten ende ander groot hout datmet behoeft totten voirschr. moele ende alsmen eenen moelen steen behoeft die sal die voorschr. DIRCK oock sculdich sijn te coepen tot custhen die voorschr. Joffrouwen. Ende die voorschr. © Driek Smits, Venray

Blad 20


1503-1593

pechteren zall den voorschr. werckluyden alsnoch aen die voorschr. moelen moet tymmeren den montcost gevende daer voor hij die spaenderen sall hebben ende dat audt houdt datmen totten moelen neyt langher en can geoirbaerden <= gebruiken>. Ende Joffrouwe ALEYT sal die dach ueren loonen. Item noch eest voirwaerden dat die voorschr. pechter sall onderhouden die huysinge in goeden lofbaeren !gercke! van dake ende wenden. Ende naegaende die voirwaerden voorschr. soe heeft Joffrouwe ALEYT voorschr. gelooft op verbijntenisse van haeren goederen die voorschr. pechtinge inde manieren voorschr. stedich te houden. Ende des soo hebben die voorschr. DIRCK pechter ende met hem GOVART HENRICXSSEN van KUYCK Smit ende JAN GERIT COMANSSEN wederomme gelooft als sculdenaere principael onverscheyden op hen ende alle haer goederen nu hebbende ende naemaels vercreygende te geven ende te betalen des voorschr. Joffrouwe ALEYT den peper, gengber, nagele ende vercke voors. Ende voor den voorsch. rogge alle jaren ten voors. termynen ende te leveren dese pechtinghe voorschr. geduerende ende oock den voorschr. alden schilt sculdich wesen te betalen alsoo dat Joffrouwe ALEYT voorschr. daer aff egeenen scade en come ende hebbe voorts gelooft die voorschr. DIRCK pechter GOVART ende JAN onverscheyden opte verbijntenisse voorschr. allen die voorwaerden, voorschr. inder manieren voorschr. zoese voorschr. staen te achtervolgen ende mette weerck te volbrenghen ende oock te doen nae gaen achtervolgen ende metten werck te doen volbrenghe sonder wedersegge hier inne voirsien ofte die voorschr. DIRCK pechter bynne middeler tijde storff oft oock met en betaelen van vierde jaers tot vierde jaers ende die voors. mede gelovers daer aff scade leden dat die selve mede gelovers die moelen voorschr. opte voorschr. voirwaerden sallen moegen aenverden ende gebruycken den tijt vanden voorschr. pechtinge geduerende sonder argelyst in kennisse der waerheyt. Soo hebben wij Scepenen voors. onse segellen hier aen doen hanghe. Gegeven den XIXen dach der maent January int jaer Ons Heeren Dusent vijfhondert vier ende vertich Den XIXe January Ao. XLIIIJ. _______________________________________________________

Bakel 1548 WINDMOLEN TE BAKEL.


Blad 21


1503-1593

Bossche Protocollen inv.nr. 1859, folio 136r - 139r., d.d. 23-01-1548. Wij Schepenen en wesende het Corpus in SCHERTOGENBOSSCHE doen condt eenen yegelicken dat opten dach van huyden datum des briefe voor ons gestaen zijn geweest Joffrouwe ALEYT WIJFFLIET naegelaete Weduwe LUCAS van AMMERZOYEN ende DIRCK JAN VOGELENsoen Moelder ....... die voorn. Joffrouwe ALEYT verpacht ende DIRCK voirschreve in pachtinge ontfangen te hebbene den Wijntmoelen, staende inder Prochie van BAKEL met allen hare Rechte ende toebehooren van malerije ende mette huysen, hoven, schuere, schop, lant ende zant daer toe behoorende in alder manieren gelijck JAN VOGELER molder dat al placht te gebruycken. Ende dat tot een termijn oft tijt van vier jaeren die ingaen zullen inden Hoochtijden der Geboorten van Sint Jan Baptisten naestcomende dat een jaer naeden anderen sonder middelt <= tussentijds> volgende te hebbene ende te gebruyckene als te wetene voor enen alden schildt grontchijns oft wijnschijns den Hertoge van BRABANT te geven ende te betalen van DIRCKEN voorschreve, alle jaer der pechtinge voirschreven geduerende opten Rechte chijns dach. Ende noch van een pont pepers en een pont ........ ende een halff pont nagelen te geven van DIRCK voorschreven, alle jaer den voors. pachtinge geduerende den voorschr. Juffrouwe ALEYDE op Bamisse daer aff den iersten termijn van betalinge zal zijn op Bamisse naestcomende. Noch alle jaer hondert eijer ende sess smael hoender, te geven, van DIRCKE voorschr, alle jaere voorschr. pechtinge geduerende der voorschr. Joffrouwe ALEIJDE die eijer op Paesdach ende die hoender Sint Jan Baptiste dach. Daer aff den iersten termijn van betalinge sall zijn tot Paesschen ende Sint Jan Baptisten ierstcomende. Als dat te voirlijve der moelen voorschr.. Noch sal DIRCK pachter sculdich zijn te geven der voirschre. Joffrouwe ALEYDE alle jaer den voorschreve jaere geduerende tot Cormisse een goet vet gemest vercken, wegende hondert ende tachtentich pont daer aff den iersten termijn van betalinge sal zijn tot Cormisse naestcomende ende alsoo voortaen den voorscreven jaere geduerende. Item ende noch van eene somme drie ende vijftich mudde rogge der maten van HELMONT rogge, te gheven ende te betaelen der voirschreve Joffrouwe ALEYDE van DIRCKEN voorschr. alle jaer die pachtinge voirschreven geduerende tot vier termijnen als te wetene een vierendeel tot Bamisse dander tot Korsmisse, t'derde tot halleff © Driek Smits, Venray

Blad 22


1503-1593

Meert ende t'vierde tot Sint Jansmisse, waer aff den ierste termijn als vanden vierendeel sall tot Bamisse naestcomende ende zoo voirtane betalinge te doen ten termijne zoo voirschreven is. Ende den voirs. rogge als deen helfte te leveren opte AA daer mense pleyten mach, d'andere helft te leveren tot HELMONT ende ende en is daer egheen water omme te pleyte soo sall hij den rogge moete levere int geheel tot HELMONT ende all loos ende vrij sonder cost der voirschr. Joffrouwe ALEIJTS. Ende met voorwaarden hier inne toegedaen als dat die voirschr. DIRCK pechtener der voorschreven molen zal onder houden van cammen rutsel steenen zeylen ende zeelen, ende in smeer vuytgenomen binnen zeel ende buyten zeel. Ende in dien die molen vorschreve langer dan drie dagh stille muste blijve staen bij gebreck van timmeringe ende reparatie, dat zal zijn ten costen Joffrouwe ALEIJTS voirechreven. Ende oft die molen naerden derden dach ginck met eender royd dat sal zijn tot halven cost Joffrouwe ALEYTS voorschr.. Item die pechter zal sculdich zijn dese molen te wachte voor stormen, donder slagen, ende onweder ende indien hij het daer aen versuymden bij brant oft andersins dat zal hij pechter op moete rechten ende emenderen. Item soo DIRCK pechter voirschreve geleendt heeft gehadt hondert ende wiftich Caroli guldens van twintich stuyvers tstuck soo sullen die zelve hondert ende viftich Caroli gulden noch opte moelen voorschr. geleent blijven staan. Ende is daer aff voirwaerde dat Joffrouwe ALEIJT vorschreve oft die gheen die de zelve moelen sall aenwaerden teynden dese pechtinge zal sculdich zijn die den voirscreve DIERCKEN weder te gheven. Ende noch is voirwaarde dat die pechtere voors. hem altijt die pechting geduerende zal versien op Joffrouwe ALEYTS van ALEYTS cost van royen ende lassen dat hij die altijt gemaect zal hebben bij hem omme ghereet inne te stekene op dat die moelen niet langer stille en staet dan die drie dagen noch sal die voorscrevene DIRCK pechtener gehouden zijn ende sculdich wesen tot costen der voorschr. Joffrouwe ALEYTS te coopen stander assen ende plaete enden ander groot hout dat metten behoefft totter voirschreve moelen. Ende alsmen eenen moelen steen behoefft die zal die voirscreven DIRCK oock sculdich zijn te coepen tot costen der voirs. Joffrouwen. Ende die voirs. pechtere sall den voirscreve werckluyden alsmen aen die voirschr. moelen moet tijmeren den mondcost geven. Daer voir hij die spaender sall hebben ende dat ander houdt dat men totter moelen nyet langer en can geoirbaeren. Ende Joffrouw ALEYTS sal die dachueren loonen. © Driek Smits, Venray

Blad 23


1503-1593

Item noch eest voirwaerde dat die voorschr. pechter zall onderhouden die huysinge in goeden lofbaere decke van daken ende wenden, ende den <marge is niet leesbaar>. Ende naegaende der voorwaerde voorscreven. Soo heeft Juffrouwe ALEIJT voirschreven, cum tutoren gelooft opte verbijntenisse van haere goederen die voorschr. pechtinge inder manieren vorscreve stedich te houdene ende dat soo getrou die voorschr. DIRCK pechter ende met hem ARNT MARTENS HEESMANS ANDRIES ...... van DOERNE <marge is niet leesbaar> geweest als sculdenaer principael onversceijden op hen ende allen haer goederen nu hebbende ende naemael vercregende te gevene ende te betalen den voirscreve Joffrouwe ALEIJDE en den peper gember naegelen, eyer, hoender, ende vercken voorscrevende. Ende voor den voorscreven rogge alle jaer ten voorscreve termijnen ende te levere. Dese pechtinge voorscreve geduerende enden oyck den voors. alden scylt sculdich wesen, te betalene alsoo dat Joffrouw ALEIJT voirschr. daer aff egeenen scade en comen. Ende hebben voorts gelooft die voirscreven DIRCK pechter, ANRNT ANDRIES ende PETER onverscheijden opte verbijntenisse voirscreven inder manieren voirscreven zoose voirscreven staen te achtervolgen ende mette werck te volbrengende ende oyck te doen naegaen, achtervolgen ende mette werck te doen volbrengen sonder wedersegge <marge is onleesbaar> hier inne voirsien oft die voors. DIRCK pechter bijnnen middeler tijden sterft oft oyck nyet en betaelt van vierdels jaers tot vierdel jaers ende die voorschr. mede gelovers daer aff scade leden dat die zelve mede gelovers die moolen voorschr. opte voorschr. voorwaerden sullen mogen aenvaerden ende gebruycken den tijt vande voirschreve pachtinge geduerende sonder argelyst in kennisse der waerheyt, soo hebben wij Scepenen voorscreven onse zegelen hier aen doen hangen. Gegeven den XXIIJen Januari Anno XVc XLVIII. Dictus THEODRYCUS etc. _______________________________________________________

Bakel 1557 WINDMOLEN TE BAKEL. Bossche Protocollen inv.nr. 1859, folio 150r - 151v., d.d. 22-06-1557. © Driek Smits, Venray

Blad 24


1503-1593

Wij Schepenen inne SHARTOGEBOSSCHE doen condt eenen yegelicken dat opten dach van huyden datum des briefs voer ons gestaen sijn geweest Joffrouwe ALEYT WYFFLIET naegelaeten Weduwe LUCAS van AMMERZOYEN ende DIRCK JAN VOEGELERSSE Molder. Daer die voorschr. Joffrouwe ALEYT kenden verpacht, ende DIRCK voorschr. inne pachtinge ontfangen te hebbene een Wijntmoelen staende inne der Parrochie van BAKEL met allen heuren rechten ende toebehoorten van malerijen ende metten huijsen, hoven, schuer, schop, landt ende sandt daer toebehoerende inne aller manyeren gelyck JAN VOEGELER Mulder dat all plach te gebruycken. Ende dat tot eenen termijn oft tijt van vier jaeren. Dat een jaer naeden anderen sonder middelt volgende St.Jansmisse Anno seeven ende vijftich overgaende als te weezene voor eenen alden schilt grontchijns off wynchijns den Haertoge van BRABANT te geven ende te betalen van DIRCKEN voorsz. alle jaer der pechtinge voorsz. opten Rechten Chijnsdach ende noch voor een pont peepers, een pont gymbersse <= gember, een genotmiddel> ende een half pont nagelen te gevene van DIRCKEN voorsz. alle jaer der voirsz. pachtinge den voirsz. Joffrouwe ALEYT op Bamisse daer aff den ierste termijn van betaelinge sal sijn op Bamisse naestcomende als te voerlijve <= aanbetaling ook geschenk dat gegeven wordt als een beleefdheid bij pacht en huur> der moelen voors.. Noch een ton biers alle jaer der voorsz. pachtinge op Sinte Willboerts dach. Noch sal DIRCK pachter schuldich sijn te geven der voorsz. Joffrouwe ALEYT alle jaer der voorsz. jaeren geduerende tot Korsmisse een goet vet gemest vercken swaer wegende hondert ende seventich pont. Noch sal DIRCK voorschr. pechter geven alle jaer Sint Jansmisse sess smaeler hoender ende noch hondert eyer alle jaer te Paesschen. Item ende noch voer ende omme drije ende vijftich mudden roggen den maten van HELMONT te geven ende te betalen der voorschr. Joffrouwen ALEIJDT van DIRCKEN voerschreven alle jaer der pachtinge voorsz. geduerenende tot vier termijnen als te weetene een vierendeel tot Bamisse, dander tot Kersmisse, t'derde tot half Meert ende t'vierde tot Sint Jansmisse waer aff den iersten termijn als vanden vierendeel sall tot Bamisse naestcomende ende soo voortaene betalinge te doen ten termijnen soo voorschr. is. Ende den voorsz. rogge als deen helfte te leeveren op de AA daer mense pleyten mach ende al loss ende vrij sonder cost der voorschr. Joffrouwe ALEIJDTS ende dander helft tot HELMONT. Ende en is daer egeen water so sal hij den rogge leveren int geheel tot © Driek Smits, Venray

Blad 25


1503-1593

HELMONT, ende is loss ende vrij van sonder cost der voorschr. Joffrouwe ALEYDTS. Ende met voerwaerden hyer inne toegedaen als dat die voors. DIRCK pechter die voerschreven moelen sall onderhouden van cammen, rutssel, steeven, hecscheyen zeylen ende zeelen ende in sinter. Vuyt genomen binnen zeel ende buyten zeel. Ende indyen die moelen voerscreven langher dan drye daghen stille moste blyven staen by gebreck van timmeringhe ende reparatien dat sal sijn ten costen Joffrouwe ALEYDTS voirschrven. Ende off die moelen naeden deren dach ghinck met eender roeyen dat sal sijn tot haeren cost Joffrouwe ALEYDTS voors.. Item ende die pechter sall schuldich sijn dese moelen te wachten voor stormen, dondervlaghen ende onweeder ende inne dyen hij iet daer een versuymden bij brant off anderssins dat sal die pechter op moeten rusten ende emenderen <= verbeteren> tot synen eygenen costen. Item soo DIRCK pechter voorschr. inde voorgaende jaeren opte moelen voorschr. gelevert heeft gehadt hondert ende vijftich Carolus gulden van twintich stuyvers tstuck soo sullen die selve hondert ende vijftich Carolusgulden noch opte moelen voorschr. geleent blyven staen. Ende is daer aff voirwaerden dat Joffrouwe ALEYDT voirscreven oft die gheen die de selve moelen sall aenveerden teynde dese pachtinghe zall schuldich sijn die de voorschr. DIRCKEN weder te gevene. Ende noch is voerwaerden dat die pechter voors. hem altijt die pechtinge geduerende sal versien op Joffrouwe ALEYDTS coste van royen ende lassen dat hij die altijt gemaect sall hebben bij hem omme gereet inne te steekene op dat die moelen nyet langer stille en staet dan drye daeghen. Noch sall die voorschr. DIRCK pechtere gehouden sijn ende schuldich wesen tot costen der voerscreve ALYEDTS te copen stander effen ende plaeten ende ander, groot hout datmen behooft tottet voorschr. moelen. Ende alsmen eenen moelensteen behoeft die sal die voorschr. DIRCK oock schuldich sijn te coopen tot costen der voorschr, Joffrouwen. Ende die voorschr. pechter sall den voerscreven werkluyden alsmen aen die voorschr. moelen moet tymmeren den montcost geven daer voer hij die spaender sall hebben ende dat oudt hout datmen totter moelen nyet langer en can gearbaeren. Ende Joffrouwe ALEYT sall die dachhueren loonen. Item noch rest voerwaerde dat die voirschr. pechter sall onderhouden die huysinghe inne goeden lossbaeren gerete van dake ende wenden. Ende naegaende der voorwaerden voorschr., soo heeft Joffrouwe ALEYT voorschr. gelooft op verbyntenisse van haeren goederen die voirscreven pachtinghe inder maniere voorschr. stedich te houdene. © Driek Smits, Venray

Blad 26


1503-1593

Ende des soo hebben die voirschr. DIRCK pechter ende met hem JAN voorschr. DIRCK JAN GEVAERTS ...... wederomme gelooft als schuldenaere principael onverscheyden op hen ende allen huer gueden nu hebbende ende naemaels vercregende te gevene ende te betaelene der voirschr. ALEYT den peper, ghimber, nagelen ende vercken voors., tonne biers, hoenderen ende eyeren voors.. Ende voirs. rogge alle jaer ten voirscreven termijnen ende te leveren dese pachtinge voorscreven geduerende. Ende oock den voorschr. alden schilt schuldich weesen te betaelene alsoo dat Joffrouwe ALEYT voorschr. daer aff egheenen schade en conne. Ende hebben voorts gelooft die voorschr. DIRCK, pechter ...... onverscheyden opte verbyntenisse voorschr. allen die voorwaerden voorschr. inder manieren voorschr. zoose voirschreven staen te echtervolgen ende mitten werck te volbrengen sonder wederseggen hyer inne verstaen oft die voorschr. DIRCK pechter bynnen middelen tijden storf off oick nyet tn betaelen van vierdel jaers tot vierdel jaers ende die voorschr. medegeloovers daer aff schade leeden dat die selve medegelovers die moelen voorschr. opte voorschr. voerwaerden sullen moegen aenveerden ende gebruycken den tyt vanden voorschr. pachtinge geduerende sonder argelist in kennisse der waerheyt. Soo hebben wij Schepenen voorschr. onse segelen hier aen doen hangen. Gegeven op ten XXIJen dach ende maent van Junie Anno XVc zeven ende vijftich. _______________________________________________________

Bakel 1566 Bossche Protocollen inv.nr. 1818, folio 65recto, d.d. 16-05-1566. Inden name Ons Heeren Godts Amen. Bij den inne houden van desen tegenwordigen oepenbaeren instrumenten zij condt ende kennelick eenen iegelicken dat als die REIJNER soone WILMER WOUTERS die LEEWE inden naeme ende van wegens JACOPS soone WILMER HENRICH COPPENSS ende alsoe als gemechticht soe hij seechde is gericht geweest bijden Richter der Stadt van SHERTOGENBOSSCHE midts vonnisse der Heeren Scepenen der selve Stadt totte helft van een stuck lants genoempt gemeijndelijck DIE BLEECKACKER gelegen inder Prochie van BAKEL inde plaats genoempt MILHESE tussen erffenisse © Driek Smits, Venray

Blad 27


1503-1593

ARNTS genoempt metten Swager deen sijde ende tussen erffenisse genoempt gemeijndelijck DAT WIJFFLANT, d'ander sijden. Overmidts gebreck van betalinge eene jaerlicx ende erffelicke pachts van veerthien ende eenen half Lopen rogge maete van HELMONT welcken voirs. pacht, JAN genoempt DIDDENsoon geloeft hadde als sculdenaer principael te geven ende te betalen JANNEN genoempt WAEL alle jaer erffelick inden Hoochtijde van Corsmisse ende inde plaets genoempt MILHESE te leveren ende te vergelden van ende vuijte voirs. helft des stuck lants voorschr. gelijck inne Scepen brieven van DEN BOSSCHE daar op gemaect breder staet begrepen wesende vanden date des anderen dachs nae Hoochtijde van Darthienmisse int Jaer Ons Heeren Duijsent drie hondert een ende tseventich mede hebben die voorn. REIJNER tot behoeff des voorschr. JACOBS soone WILMER HENRICX COPPENS den cope daer van tegens den voorschr. Richter ende mits vonnisse der voorschr. Heeren Scepenen vercregen opten sesten dach der maent Aprilis voer Paesschen int jaer XVC vier ende tseestich ende heeft daer voer geboeden acht ende vijftich gelijcke Lopen roggen eens met allen die costen ende scaden van Recht allet naerder blijckende bijden vonnisboeck inder scrijfcamere ender den Secretarissen der voors. Stadt berustende. Sijnde tselve coopnemen bejaert ende bedaecht soo heeft de voors. REIJNER inden naeme voorschr. die voors. opgewonnen erstelick op Sondach lestleden soe inden Prochie van BAKEL als binnen der voirs. Stadt ter gewoendelicke plaetsche ende tijde doen veijlen gehadt. Omme inne voldoeninge ende achtervolgen de raminge ende ordening der voirs. Stadt ende haerder Meijerije op alle opgewonnen erffenisse gemaect die selve erffenisse ten tijde daege ende plaetsche naebest voer ende tegelijck tmeest daer voer biedende ten beurde ende ten verbuete te stellene. Ende eest dat inden Jaere Ons Heeren Duijsent vijffhondert sess ende tsestich opten sesthiensten dach der maent Meij des Donredaechs te naemiddage tusschen drie ende vier uren binnen der oepenbaerder Herberge ende huijse JANS van STRIJP Inden DAVID genoempt gestaen binnen der voorschr. Stadt van SHERTOGENBOSSCHE aende gemeijn merct voor mij Notario Oepenbaer ende den getuigen naebescreven is verschenen die voors. REIJNER die LEEUWE opwinnere inden qualiteijt voors. ende met hem Heer ende Mr. WILLEM HOERNKEN ende met HOERNKEN sijn broeder als naeste vrienden van den onmundigen voor RIJNDERERN des voors. JACOPSsoone HENRICX COPPENS verwect bij ELISABETH dochtere WILME ARNTS HOERNKENS HENRICHS, ende inne dier qualiteijt als toesiendens der voorschr. onmundige kijnderen ende hebben die © Driek Smits, Venray

Blad 28


1503-1593

voorschr. opgewonnen erffenisse voer eenen iegelicke ten beurde en ten verbuete gestelt te weten de voorschr. helft van een stuck lants ende hebben daer voer geboeden de voors. acht ende vijftich gelijcke Lopen roggen bij den voern. REINEREN int coopnemen geboden met oijck allen die costen ende scaden van Recht soe voer als nae ter saken des opwinninge gedaen metten gelage huijden daer op te verdrincken, ende den Notaris van desen sijnden behoerlick ende gewoendelick sallaris met noch veerthien ende een halff Lopen roggen eens lopende jaer des opwinninge inder verschenen mitsgaders den voorn. jaerlicxe ende erffelicke pacht inder erffelickheijt der machte van warantschappe den voorschr. onmundigen altijts gereserveert op dats noot sij nae inhout der Scepen brieven daer aff sijnden te mogen suecken met conditien inne desen toegedaen dat die gheene die deur meer biedinge met vuijtganck der bernender karsse aen de voorschr. opgewonnen erffvere blijft gehouden sal sijn den voern. opwinners inden naeme voors. binnen veerthien ierstcommende daeghen volle betalinge te doene andersins ende bij faulte van dien sullen ende willen sij opwinners voorschr. opgewonnen gelt wederom aenverden ten beurde off andersins vercopen oft aen hen selven inden name voorschr. behouden nae hennen gelieffen daeraff protesterende daer nae verclaerden die voorschr. opwinners ende comparanten inden name voorschr. vuijten voors. erffve hier ten beurde gestelt alnoch vergeldende te hebben eenen jaerlickse ende erffelicke pacht van veerthien ende een halff Lopen roggen mate voorschr. ende vuijt meer onder panden hier nyet ten beurden gestelt te betalen alle jaer erffelick te Corsmisse welcken pacht THOMAS genoempt BLOCKMAKER geloeft hadde als sculdenaer principael te geven ende te betalen JANNEN genoempt DE WAEL gelijck inne Scepen brieven van DEN BOSSCHE daarop gemaect bieder Stadt begrepen wesende in dato als den brieff daermede dese evictie gesciet, ten afteren staende nu Corsmisse lestleden vervallen tachtentich ende een half Lopen roggen mate voorschr. bieden also die voorschr. comparanten den voors. lesten pachten inder erffelicheijt metten voors. after stellen reserverende nyet te min hen andere onder panden inden voors. brieff begrepen ende tot dien hen volcomen waerschappe inde Scepen brieven begrepen om hen betalinge voerts daer op te prostqueren ende verhalen in tijde ende plaetsche soe hennen Raedt des gedrage sal. Verclaerende voerts die voorn. comparanten hoe dat tot behoeff van hen inder qualiteit voorschr. heeft hantlichtinge gedaen JAN NOIJEN woenende tot BAKEL van een stuck heij lants geheijten DEN WAELECKER groot sijnde © Driek Smits, Venray

Blad 29


1503-1593

veerthien Lopensaten lants off daaromtrent gelegen inden voorschr. Prochie van BAKEL ter plaetsche genoempt MILHESE tussen erffenisse CORSTIAENA GOVARTS ter eenre ende GEERTRUYT STANSS ter andere sijden streckende van den gemeijnen wech totten erffenisse der Weduwe wijlen GHIJSBERTS POLS met haer Kijnderen, t'selve oyck breder blijckende bij seeckere extracte gescreven vuyten Scepen boechken der Stadt van SHERTOGENBOSSCHE in date den IIJ Marty Anno LXIIJ refererende hen totter selver hantlichtinge in vuegen ende tot behoeff van hen als voors. is gedaan onder protestatien inne soe verre den lestgenoemden pacht bevonden worden vuege heft inden iersten brieff begrepen te vergelden ende anders nyet, Daernae is alnoch ten beurde gecompareert ARNT soene WILMER DIRICX VERDONSCHOT woenende tot BAKEL voorschr. te kennen gevende dat hij vuyte opgewonnen erffenisse ende meer andere onderpanden vergeldende heeft eenen jaerlickxe ende erffelicke pacht van een malder roggen der mate van HELMONT te betalen alle jaer op Onser Vrouwen Lichtmisse dach van eenen pacht van een mud roggen in eenen erffelicke pacht van twee mudde roggen, daer aff den voors. mudden met een mauwer aff en competent soe sij seeghen AERT GODARTS opgedragen hadde ARNDEN KNUTS gelijck inne Scepen brieven van BAKEL daer aff gemaect breder scheen begrepen te sijne in date vier daegen in Decembri int jaer Ons Heeren Duijsent vierhondert tnegentich ende negen ten afteren soe hij verclaerden. Dess iaeren Lichtmisse lestleden verschenen blijven die selve ARNT geheelick inne voorschr. Scepen brieven ende den innehouden van dijen. Ende want den dach des verbuets dienden niemant ten beurde en compareerden meer werde voors. helft des voorschr. stuck lants breder dan die voorn. REIJNER Meester WILLEM HOERNKEN ende ARNT HOERNKENS gedaen inder qualiteijt voorschr. gedaen en hebben een kersse ten beurde bernende gestelt ende behoerlick vuijtgegaen sijnde, sijn die selve tot behoeff vande voorschr. onmundige kijnderen aende voors. helft des voorschr. stuck lants hier ten beurde gestelt gebleven. Begherende hier van een oft meer instrument off instrumenten inder bester formen. Aldus geschiet ten dage, huijse ende tijde voorschr. inne puncte JANS EVERARTS HOSTE, JANS van GENT, ANTHONISSENS HERMANSS van VELMUELEN ende GHIJSBERTS ADRIAENSSEN met meer andere als getuigen, daar toe gerequireert. JAN JANSSEN van GENT JAN HOES © Driek Smits, Venray

Blad 30


1503-1593

GHIJSBERT ADRIAENSSEN Met JOANNE PETRI de BEERDONCK. P.S. Het overige is slecht leesbaar. _______________________________________________________

Bakel 1569 WINDMOLEN TE BAKEL. Bossche Protocollen inv.nr. 1859, folio 295recto, d.d. 13-07-1569. Wij HAMMBORCH et LOEF Schepenen inne SHERTOGENBOSCHE doen condt een yegelijcken dat opten dach van huijden datum des brieffs voor ons gestaen zijn geweest ! fan WIJFFLET inden naeme van hem selven ende inden naeme van CORNELISSEN ende HENRICKEN gebroederen SIJMBORCH, GEERTRUYDT, MAGDALENA, ANNA, ELYSABETH ende HENRIXKEN gesusteren kynderen Jonckers BERTHOUTS WIJFFLET zijne broeders ende susters daer voor hij henne sterck maeckt mits desen voor deen helft. Ende Heer GOYART WIJFFLET Cannunick der Cathedrale Kercken van Sint Jans Evangelisten binnen de Stadt van TSHERTOGENBOSSCHE voorschr. voor Joffrouwe CATHARINA dochtere wijlen Jonckers JANS WIJFFLET daer voerens die voorschr. Heer GOIJAERT hem sterck maeckt midts desen voor dander helft. Ende hebben in dyer qualiteijt als boven verpacht MARIJKEN Weduwe ADRIAENS WOUTERSSE zekere Weijntmoelen staende inde Prochien van BAKEL met allen hueren, rechten ende toebehoerten van malerijen ende metten huijsen, hoven, schuer, schop, lant ende sant daer toebehoerende in allen manieren gelijck DIRCK JAN VOOGELER Molder dat plach te gebruijcken. Ende dat tot eenen spatie ende termijn van acht jaeren naest malcanderen sonder middel volgens gewonelijcken nochtans oft eenige van de voorschr. parthijen belieffden sullen met vier jaeren mogen scheyden mits deen den anderen een halff jaer bevoorens op te seggen. Welck jaer begonst is Sint Jansmisse Anno negen ende tzestich lestleden te weten jaerlijcx voer eenen alden schilt grontchijns oft wijnchijns den Hertoge van BRABANT te geven ende te betalen van MARYCKEN © Driek Smits, Venray

Blad 31


1503-1593

voirschr. alle jaer der pachtinge voorschr. opten rechten chijns dach. Noch eene tonne biers alle jaer der voorschr. pachtinge opte Sinte Wilborts dach. Ende noch ses gulden in de vier jaeren eens te betalen den voorschr. verpachteren voor spelgelt <= speldegeld als bijkomende onkosten door eigenaar op de huurder geheven boven de huurprijs>. Item noch vijff ende tzestich mudden rogs der maten van HELMONT te geven ende te betalen den voorschr. Meesteren JANNEN ende Heeren GOYAERDEN WIJFFLET inder qualiteijt als voor van MARYCKEN voorschr. alle jaere der pachtinge voorschr. geduerende tot vier termijnen als te wetene een vierendeel tot Bamisse, dander tot Kersmisse, t'derde tot halff Mert ende t'vierde tot Sint Jansmisse waeraff den iersten termijn als vijf vierendeel sal zijn tot Bamisse naestcomende ende zoo voertaene betalinge te doenen ten termynen zoo voorschr. is. Ende de voorschr. rogge als deen helfte te leveren op die AA daermense pleyten mach, ende all loss ende vrij sonder cost der voirschr. verpachteraren, ende dander helfte tot HELMONT ende en is daer gheen water zoo sal zij den rogge somers int geheel tot HELMONT ende al los ende vrij sonder cost der voorschr. verpachters. Ende noch mit voirwaerden hier inne toegedaen als dat die voorschreven MARYKEN pachteresse die voirschr. Muelen sal onderhouden ---van cammen, rutssel, steenen, hecscheyen, syelen ende zeelen ende in finez vuytgenomen bynnen zeel ende buyten zeel. Ende in dyen die moelen voirschr. langher dan drie daegen stille muste blijven staen bij gebreck van tymmeringe ende reparatien dat zall zijn ten costen der voirschr. verpachtenaerenn. Ende oft die moelen naeden derden dach ginck met eender royen dat zall sijn ten halven cost van de verpachteren ende off die moelen naeden derden dach ghinck mit eender royen dat zal zijn ten halven coste van de verpachteren voirschr. Item, die pachteresse zall sculdich sijn dese moelen te wachten voor stormen, donder vlagen ende onweder ende inne dyen zij yet daer aen versuymden bij brant oft anderssints dat sall die pachteresse op moeten richten ende emenderen <= verbeteren> tot haeren eygene cost. Item bekennen die voirschr. verpachters ontfangen te hebben van ARIEN WOUTERSSE man des voirschr. MARYCKENS pachteresse de somme van hondert Carolus gulden den gulden tot XX stuyvers gerekent waer mede die voorschr. moelen is veronderpandt, welcke hondert Carolus gulden voorschr.. Zij der voorn. MARY-KEN wederom sullen moeten geven ! teyden ! vande jaeren vande hurder pachtinge, © Driek Smits, Venray

Blad 32


1503-1593

als zij den voorschr. verpachters te vollen voldaen sal hebben. Ende is noch voerwaerde dat die pachteresse voorschr. haer altijt dese pachtinge gedueren sal ! ver.. ! tot coste van de verpachtenne van vrijen ende lossen dat zij die altijt jemant sal hebben bij haer omme gereet inne te steeckene op dat die moelen nyet langer stille en staet dan drye dagen. Noch sall die voorschr. pachteresse gehouden sijn ende sculdich wesen tot costen der voirschr. verpacheren te coopen stander, assen ende plaeten ende ander groot hout dat men behoeft totter voerschr. moelen. Ende als men eenen moelensteen behoeft dan zal die voorschr. pachtersse oyck sculdich zijn te coopen tot coste van de voorschr. verpachtenaeren. Ende die voorschr. pachteneresse sal den werckluyden als men aen den voorschr. moelen moet tymmeren den montcost geven daer voor dat zij die spaenderen sall hebben ende dat oudt houdt datmen totter moelen neyt langher en can geoirbaeren <= nog kan gebruiken> ende sullen die verpachters die dach hueren loonen. Item zal al noch die voorschr. MARYKE gehouden ende verbonden wezen die voorschr. huysinge bijder moelen staen te ondehouden in goeden loffwaerlijcken gereecke <= in goeden kostbare toestand> van dack werken ende ! .. ! zoe ende in sulcke vuegen als zij daer inne behoort te woonen ende offt wierden dat die voorschr. verpachtenaeren daer iet aen begherden te timmeren zoo zal zij den werckluyden den montcost geven ende die voorschr. verpachters sullen die dach hueren betaelen. Geloovende die voorschr. Meester JAN WIJFFLET ende Heer GOYAERT als schuldenaeren principael onder verbijntenissen van haere persoonen ende alle haere goederen hebbende ende toecomende dese verpachtinge enwel vast stedich ende van werden te houden sonder enich wederseggen. Geloovende oyck die voorschr. MARYKEN pachteresse. Ende mit Heer JAN van CUYCK, GERIT DIERICK JACOPSSEN ende JAN WOUTERSSEN als schuldenaeren principael onverscheijden ende een voor al opte verbyntenisse van haere persoonen ende alle huere goederen hebbende ende toecomende te geven ende te betaelen den voorschr. verpechters de voorschr. vijff ende tzestich mudden rogs den voorschr. alden schilt ende een tonne biers ten voorschr. termynen ende plaetsen te leveren. Dese pachtinge voorschr. jaerlicx geduerende. Ende hebben alnoch geloeft den voorschr. MARYKEN pachteresse, JAN van CUYCK, GERART DIERICK JACOPSSEN ende JAN WOUTERSSE on verscheijden ende een voor alle opte verbijntenisse voorschr. allen die voerwaerden voorschr. inde © Driek Smits, Venray

Blad 33


1503-1593

manieren zoo die voorschr. staen te achtervolghen ende mitten werck te volbrengen. In kennissen ! tOirconde ! XIIJen Julij Ao.XVc LXIX. Want dit aldus is als boven verhaelt staet, soo is gestaen voor Scepenen onderschreven die voors. MARYKEN ende heeft geloeft supra <de rest van het document heeft een latijnse tekst? >. _______________________________________________________

Bakel 1570 Rijksarchief Den Bosch, Archief van de Kommanderij GEMERT inv.nr. 00070. d.d. 20-04-1570. Eerweerdighe Weledele Wijse ende Zeer Voirsienigen Discrete Heere Wij gebieden ons zeer frintelycken tot Uwer Eerweerdichelycke. Eerweerdighe Heere wij hebben zeckerlick beslooten de brieven in dato den lesten February lestleden bij Uwer Eerw. geexpediteert ende aen ons gedierigeert guefelijck ontfanghen daer inne Uwe Eer zijn versueckende, dat men alsulcken proces als JAN van BERCKER DOUDE sustimerende is, tegens JANNEN DE BERCKER DE JONGE sijnen soen voor ons ter saecken van eenre Hoeve geheyten DIE CROMME AA dwelck soude weesen een Volle Leen resorteerende te Leene onder Uwe Eerw. Heerlicheyt ende Huys van GHEMERT. So men renuioneren aen Uwe Eerw. Stadthoudere ende mannen van Leen aldaar. Om aldaer beslicht ende gedetermineert te worden. Ende wandt wij dyen achtervolgen wel gemeycht souden wesen Uwe Eerw. versuecke te achtervolgene. Soo en hebben wij tselve nyet (mits pregnante reedenen ons daer toe monerende) cunnen volvueren duer dyen partijen voors. voor ons Litem hebben gecontesteert, als hebbende inde voorschr. saecken gedient bij Aenspraecke, antworden, replycken, duplycken, contrariefeyten, exceptie, trypelijcke, staende voerts de selve parthijen in terminis probande hebbende alsoe de voorschr. partijen sonder exceptie deckmatoir geproponeert hebbende des rechtes voor werdich gemant. Daer aff wij Uwe Eerw. nyet en hebben cunnen gelaeten te adverteren. Eerweerdighe Edele Wijse ende Heer Voirsienighe Heere kunnen wij Uwel.Eerw. in andere saecken dinge vermitschap te wijsen, sullen ons daer toe tot allen tijden goetwillich ende bereet vijnden.


Blad 34


1503-1593

Kanne Godt Allemechtich die Uwe Eerw. in Lange salighe lenen gespaeren wille. Gescreven twintich daechen in April Anno XVC tseventich. Uwe Eerw. goetwillige vrienden Schepen der Stadt van SHARTOGENBOSSCHE. . N.B. Bovenstaande is gericht aan: Eerweerdighen ende Edelen Wijsen Froome ende Zeer Voorsienigen Heeren, Heeren JOHAN VAN GOIR Duyts Ordens der BALLEY BIESSE Landt Commandeur, Heeren tot GEMERT, GRUYTRAIDT etc. Onsen besondere goede gunstighe Heere. _______________________________________________________ Bossche Protocollen inv.nr. 1818, folio 352verso, d.d. 17-08-1570. Inden name ons Heeren Godts Amen. Bijden inne houden van desen tegewoerdigen oepenbaeren instrumenten sij condt ende kennelijck eenen iegelijcken dat alsoo REIJNER de LEEUWE inden name en van wegen der tutoren ende mombaren der onbejaerde kynderen WILMER JACOBS COPPENS ende als gemechticht soo hij seechet gericht is geweest bijden Richter SMIDTS vonnisse der Heeren Schepenen der Stadt van SHERTOGENBOSCHE totte helft van een stuck lants genoempt gemeijnelijck DIE BLEECKACKER gelegen inde Prochie van BAKEL inde plaets genoempt MILHESE tusschen erffenisse ARNTS genoempt METSEN SWAEGER deen sijde ende tusschen erffenisse genoempt gemeijnelijck DAT WIJFFLANT dandere sijde noch tot eenen acker lants genoempt gemeijnelijck DIE HUYSACKER inde voorschr. plaets genoempt MILHESE tusschen erffenisse ARNTS genoempt NOLLEN van EGHELMEER deen sijde ende tusschen erffenisse ELISABETHS genoempt DIE GEBINDERINNE dander sijde, ende totte helft van een stuck lants genoempt gemeynelijck DIE SCHORFF gelegen aldaer tusschen erffenisse Joffrouw HADEWIJCH genoempt VAN DE SCHAUT deen sijde ende tusschen erffenisse LOEDEWIJCKS genoempt LOEDE ARNTSS andere sijde. © Driek Smits, Venray

Blad 35


1503-1593

Overmidts gebreck van betalinge eene jaarlickse ende erffelicke pachts van veerthien ende een halff Lopen roggen mate van HELMONT te betalen alle jaer erffelick inden Hoochtijde vande Geboorte Ons Heeren ende inde plaets genoempt MILHESE te leveren en te vergelden welcken voorschr. pacht THOMAS genoempt BLOCKMAKER gelooft hadde als schuldenaer principael te geven ende te betalen JANNEN genoempt wael van ende vuyt sgeens voorschr. staet gelijck inne Scepen brieven van BOSSCHE ende op gemaeckte brieven staet begrepen wesende vanden date des anderen daechs nae Darthienmisse het jaer Ons Heeren Duisent drie hondert een ende tseventich, mede hebbende die voorschr. REIJNER tot behoeff der voorschr. onbejaerde kijnderen den cope verijst tegens den voorschr. Richter ende midts voorschr. die voorschr. Heeren Schepenen vercregen ende genoemen opten vierden dach der maent van Meije int Jaer XVC negen ende tsestich hebben hier voor geboeden thien ende een halff mudden roggen maete van HELMONT voorschr. eens met allen die costen ende schaden van Recht allet selve naerden blijckende bijden voorschr. boeck inder scrijfcamer onder den Secretarissen der selve Stadt berustende welk tselve coop nemen bejaert en bedaecht soo heeft die voorschr. REIJNER inden name voorschr. de voorschr. parchelen op Sondach lestleden soo binnen dese Stadt als tot BAKEL voorschr. ter gewoenelijke plaetse en tijde doen veijlen gehad omme aldus de raminge ende ordenen tussen dese Stadt ende haeren Meijerijen op allen opgewonnen goederen gemaeckt de voorschr. parchelen en huyse daege en tijde naelesen voor eenen iegelick tmeest daar voer bieden ten beurde ende ten verbeute te stellene. Soo eest dat inden jaere desselfs Ons Heeren Duysent vijff hondert en tseventich opten seventhiensten dach des maent van Auguste omtrent den vier uren naden middach inden openbaerde Herberge genoempt DEN DAVID gestaen binnen de selve Stadt aende gemeyne merckt voer mij Notaris oepenbaer is die voorschr. REINER die LEEU ende met hem Mr. WILLEM HAENKENS FOSTER als mombaer der voorschr. kijnderen inden naeme der selver onbejaerde kijnderen ende hebben aldaer allereerst ten beurde ende ten verbuete gestelt de helft vande voorschr. stuck lants genoempt gemeijntelick DEN BLEECKACKER mitsdien sij verklaarde dandere landen en parcheelen niet te cunnen vijnden niet tegenstaende sij den cope van regt daar aff meer hebben genoemen ende en willen daar omme int beuten van dien niet vorder gehouden sijn waer nae hem een iegelick mach weten te reguleren ende hebben daar voor geboden die voorschr. thien en een © Driek Smits, Venray

Blad 36


1503-1593

halff mudden roggen eens bijden voorschr. REIJNDER int coopnemen geboden. Met allen die costen ende schaden van Recht soo voor als nae ter saken desselfs duncken gedaen metten gelage hier daarop te verdrincken en noch veerthien en een half Lopen rogge mate voorschreven eenen Lopen dese evictie meer verschenen, mitsgaders den voorschreven jaerlickse en erffelicke pacht van XIIIJ en een half Lopen roggen jaers inde erffelicheijt. Der macht van warantschappe inde Scepen brieven begrepen op dats noot sij vorder te sueken altijts referens oeck sijn andere onderpanden soo verre die RIJNDER sijn om die als dan eerst te vervolgen nae behoren met seer expresse conditien. Inne desen toegedaen dat die ghene die deur meer biedinge met vuijt ganck die bernenen kerssen aende voorschr. helft blijft verbonden wesen sal binnen XIIIJ ierstcomende dage den voorschr. onbejaerde kijnderen volle betalinge te doene van allen de voorschr. geboeden tes taster heden (andersins ende bij faulte van dien sal den willen sij REINDER ende Mr. WILLEM de helft van voorschr. stuck lants wederom aenverden ten beurdt off andersins vercopen off aen hen selven tot behooff als voer behouden nae haeren gelieften daar aff protesterende. Ende want aldaer ten beurde niemant dy compareerden meer voor de helft van voorschr. stuck lants biedende ofte meer daar voor wilde gheven dan die voorschr. REIJNER die LEEU ende Mr. WILLEM inden name voorschr., gedaen en heeft een karsse ten beurde berten gestelt ende behoert vuytgegeven sijnde) soo sijn die selve REIJNDERE ende Mr. WILLEM tot behoeff vande voors. kijnderen WILMER JACOBS COPPENS daeraen gebleven. Begheren hier aff een off meer instrument off intstrumenten. Aldus geschiet ten huijse, daege, jaere ende maende voorschr. inne poincte van Mr. FRANCHOIJSEN van HAENEBEECK, JANNES PIJNAPPEL, WILLEMSCH JANNEN vande MEER innen JACOBBEN van BERCHEN, GREGORISSEN van BERSSELAC ende LANBERDEN van INDICK met meer anderen als getuygen, daer toe versocht. HAENEBERCH Van BERSSELAC JAN van der MEER De BERCHEN en anderen J. BEERDONCK, Notrs. _______________________________________________________


Blad 37


1503-1593

Bakel 1579 Rijksarchief Den Bosch, Archief van de Kommanderije GEMERT inv.nr. 00067, datum onbekend. Aen mijnen Heere den Lantcommandeur der BALYEN van den BIESSEN DUYTSCH ORDENE Heere tot GEMARDEN <= GEMERT>, GRUYTVORD, SINTE PETERS VOEREN etc. Gheeft in alder reverentie te kennen JAN MATHIJSSEN die BERCKER woenende tot HELMONT, hoe dat hij suppliant heeft ligghende een goet genoempt DIE DIERDONCK inder parochie van BAECKEL onder Uwe Eerweerdicheyt te leen houden ende binnen Uwe domeijnen van GEMARDEN geleghen, om te verleenen opene brieven van octroeye, omme vanden tselve voorschr. goet TER DIERDONCK te moeghen disponeren bij testamente donatione inter vivos et mortuos off anderssins nae sijne wel geval. Bidden daeromme ende oitmoedelycke suppliorende die voorschr. suppliant aen mijnen voorschr. Heere den Lantcommandeur, dat Uwe Eerwaardicheyt hem suppliant soude gelieven te oirloeffen accorderen ende te consenteren die voorschr. openen brieven als voorschr. staet ende welck doende etc. GERHARDT LENARTZ JAN WYLHEMS VERHOEFFSTAET, als Leenleutt. des Leenhoeffs van GEMART. _______________________________________________________ Rijks archief Den Bosch, archief van de Commanderij Gemert inv.nr. 057.01, no. 150. Memoriale over de saecke van GEMERT. Dat GEMERT niet Rijcx maer BRABANDTS ende onder de Meijerie van DEN BOSCH ghehoordt blijckt. 1. Om dat GEMERT in het Rijck niet geimmatriculeert en is geweest. 2. Oock is GEMERT geene soeveraine Heerlicheijt op haer selven. © Driek Smits, Venray

Blad 38


1503-1593

3. GEMERT is geinclaveert in PEELANDT een van de quartieren van de Meijerie van DEN BOSCH ghelijck de topographie uytwijst ende claer blijckt uyt verscheijde oude brieven bijsonder eenen de Anno 1451. 7 Juli. 4. Om dat den Coninck van SPANIEN Anno 1572 stellende het nieuw Bisdom van DEN BOSCH, de paroochie GEMERT heeft ghestelt onder de Landtdecanie HELMONT eene van de 4 decanien van het Bisdom van DEN BOSCH. HELMONT dan is de hooftstadt van het Peelandsche quartier der Meijerie. 5. Om dat GEMERT is eene filial kercke van BAKEL 't welcke daeraen paelt ende onder PEELANDT gehoort want GEMERT in voortijden maer een gehucht geweest is onder de Parochie van BAKEL gehoorende. 6. Om dat den Coninck van SPANIEN in qualiteijt als Hertog van BRABANT in Anno 1572 den dolerenden Bischop van LUYCK over het ontrecken van BRABANT desselven Geestelijcken Jurisdictie tot antword gaff dat hij niet in het Landt van LUYCK maar in sijne eygen erflande BRABANDT met consent van den Paus so veel bischoppen stelde als haer goet dochte. 7. Om dat GEMERT, BAECKEL, AERLE, ERP Brabandse dorpen in oude brieven genaemt worden te staen onder de diocees van LUYCK welcken biscop doen over BRABANT exerceerde Jurisdictie in Eclesiasticis waerop siet de bovengestelde antworde des Coninck van SPANIEN. 8. Om dat so wel de Commandeurs als Heeren van GEMERT ende alle ingeseten in crimineel ende civil hebben ghestaen altijt onder de Jurisdictie van't hoff van BRABANT tot BRUSSEL patet uijt francin brieven de Anno 1451 den 8e Juli geteyckent <merkteken> noch eenen van dato 1434 geteyckent <merkteken> allen beyde geseghelt met het Groot Segel van den Hertoch van BORGONDIEN en BRABANDT. 9. Om dat van't gericht van GEMERT geappeleerdt werdt naer HELMONDT ende vort nae DEN BOSCH, ende vorts op BRUSSEL aen den Raedt van BRABANDT. 10. © Driek Smits, Venray

Blad 39


1503-1593

Oock wordt de mate en ghewicht van die van GEMERT tot HELMONDT geijckt. 11. De Hertogen van BRABANDT de valor van de munte tot GEMERT geset ende op en af gestelt. 12. Den Schutter van DE PEEL welcke aengecocht is werdt bij den Schoudt van PEELANDT den Eedt afgenomen ende breucken ende boeten alsoo de vercochte Peel ende de gansche Gemeente van GEMERT waer van het dorp noch jaerlicx den zijns aenden Hertoch betalen moet ende nu aenden Rentemeester PIJECK binnen SHERTOGENBOSCH proper ende eijgen goet was van den Hertoch van BRABANDT, hout hem den Hertoch van BRABANDT de selve nevens den jaerlicken zijns van 50 oude grote tornois patiet uyt de franoin Copie van den coop brief geteijckent op ende oock uyt eenen versegelden brief van Anno 1450 6 Juli is mijn Heer OMMEREN ter handt gestelt. 13. Om dat de ingesetenen van GEMERT staen onder het ingebodt van de Stadt van SCHERTOGENBOSCH. 14. Dat den Licentiaat VERHEYEN selver toestaet dat de Judicature van GEMERT aen desen staet competeert als Hertogen van BRABANDT. Andere redenen en bewijs stucken sijn vorder te sien in het uytgegeven adrise van den Hogen Raedt van van HOLLANDT ende WEST VRIESLANDT. Vorders can men betoonen met verscheyde versegelde brieven van den Hertoch ANTHONIUS van BRABANDT, PHILIPPUS BONNUS den eersten Hertoch van de familie van BORGUNDIEN ende ander meer in oiginali dat de Landt Commandeur der BALIE BIESSEN inde Stat MASTRICHT getransfereert ende met het Convent ende principale ofte Hooftresidentie soo van Ridders als Priesters daer inne gelegen onder de soveraineteyt van desen Republique gehoort. < De datum van dit document is niet bekent.>. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 823/7, d.d. 06-10-1579.


Blad 40


1503-1593

ROYTHOMAES YSBOUTS, MARTEN HOEBEN, HENRICK WILLEMSEN van de KERCKHOFF, JAN TEUWENS, JAN AERT ANSEMS en MATHIJS van NEERVEN Schepenen in BAKEL doen conde eenen yegelycken dat voer ons ceomen is MARY LAMBERTS met haeren gecoezen momboirs haer metten Heer gerichtelycken gegeven met naemen CORNELIS ARTSSEN ende HENRICK MARTENS hebben erffelicken vercocht opgedraghen ende overgegeven Meester JANNEN VERHAEGHE een stuck eckerlants gelegen inder Prochie van BAKEL ter plaetsen OP GROTEL, groot wesende omtrent twee Loepensaet deen sijde ende eynde den Heylighen Gheest van HELMONT, dander sijde des Commandeurs van GEMERT, dander eynde STEVEN MARTENS erffgenaemen ende de erffgenaemen TRUY LOYEN, welck stuck eckerlants MARY voorschr. aen verstorven is van haeren bruer LAMBERT LAMBERTSSEN ende haer bij testamente gemaeckt los en vrij, ende hebben hier op helmelingen vertegen tot behoeff Mester JANS copere voerschr.. Geloevende dat vercopen opdragen ende overgeven metten vertijden en welck vast ende stedich te houden ende te weren op allen haeren goederen havelick ende erffelick waerden ende onwaerden sonder ergelist. Besegelt metten gemeynen segel ons Schependomps van BAKEL in jaer Ons Heeren Dusent vijffhondert negen ende seventich den sesten dach Octobris der maent. MARTEN HOEBEN HENRICK WILLEMSSEN van de KERCKHOFF. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert. Regentenlijst inv.nr. 820, jaar 1579. De Hoeve OP ESP. Akte bevattende een verklaring van de Zusters van het Sint Elisabethklooster bij de TOLBRUG in S'HERTOGENBOSCH dat zij in het vervolg de cijns van 10 gouden Rijnsgulden, gevestigd op de Hoeve te ESP in BAKEL, welke cijns hen is aangekomen bij akte van 15 Juni 1483, aan FLORIS MASSEREEL, Kommandeur van VUGHT, en GODDART van AHR, Kommandeur van GEMERT, zullen betalen, 1579. 1 charter. _______________________________________________________ © Driek Smits, Venray

Blad 41


1503-1593

Bakel 1580 Transcriptie door Dhr. Simon van Wetten te Gemert, van de Helmondse Schepenprotocollen, inv.nr. deel XI, R 240. Blz. 35, akte 99, d.d. 06-02-1580. HOEBERT LAMBRECHTS zoen VERSCHAUT heeft geloeft aan Heer GOESSEN PETERS, priester, en LUIJT JAN WAGEMANS dochter, zijn maert (dienstmeid) jaarlijks te betalen twee mud rogge, 50 honing (?) korven. Onderpand: een stuk land met hofstadt erop en een eussel erbij te BAKEL aan MATHIJSEIJNDE neven erfe LIJN EMONTS en erfe TRUIJ BOLLEN en de gemeynstraet en voorts op erfe der erfg. JAN GOBEN. Voorts als onderpand: zijn deel uit de nalatenschap van CLAERKEN, wed. van LAMBERT VERSCHAUT (zijn moeder). 6 Febr. 1580. _______________________________________________________

Bakel 1587 Bossche Protocollen, R.A. inv.nr. 55, d.d. 13-01-1587. Rollen der zaken van verzuim van consentaanvragen voor het houden van herberg, ingevolge het placaat d.d. 18 November 1585. Met de ter rolle ingediende dingtalen. Kwartier PEELLAND 13 Januari 1587 - 29 Mei 1588. THOMAS JANSSEN en HERMAN YENEN tot BAECKEL. Dezelve alhier. Den Vorster alhier. De zelve alhier en HENR. WEYNCLEN alhier. Dezelve en GERAERT LUYCAS alhier. Dezelve en THIJS van ERVEN alhier. Dezelve en WILLEM BRIJCKEN aen de kerckhof tot DURNEN. Dezelve en THOMAS van GEMERT alhier. Dezelve en JOOST GEERTS Vorster alhier. Dezelve en LUYCAS van de BOGAERT alhier. Dezelve en JANNEN EVERTS de BAECKENER alhier. © Driek Smits, Venray

Blad 42


1503-1593

Denzelve en den Jongen JACOP op JACOP COXXENER. _______________________________________________________

Bakel 1593 Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 823/18, d.d. 28-08-1593. AERT THOENIS DIERIXsoen heeft erffelic vercocht, overgegeven ende opgedragen den Eerw: ende Edelen Heerl. Heer GODDAERT van AER, Duytsch Ordens Commandeur tot GEMERT, een stuck ackerlandts gelegen inde Prochie van BAKEL, ter plaatssschen genaempt OP GROOTEL, neven erffenis des coopers voorschr. ten beyde zijden streckende van erffenis der erffgenamen ANSSUMS TEGGERS, tot op eenen vaerwech aldaer. Item noch een stuck ackerlandts gelegen inde voorschr. Prochie ende ter voorschr. plaetsschen, neven erffenis AERT ROEFFEN ter eenre ende neven den voorschr. wech ter andere zijden, streckende neven erffenis toebehooende der tafelen des Heylichs Geest binnen HELMONT tot op erffenis des vercoopers voorschr. aldaer (als zij zeyden). Ende die voorschr. vercooper heeft op beyde twee voorn. stucken ackerlandts, ende op allen recht ende toeseggen hum daer in competerende ende op alle Scepenen brieven daer af mentie maeckende <= melding gemaakt>, helmelingen vertegen tot behoeff des coopers voorschr.. Geloevende als schuldenaer principael, op hum ende alle zijne goeden hebbende ende vercrijgende dat vercoopen, opdragen ende verthijen altijt vast ende stedich te houden, sonder ennich wederseggen, ende weeren los ende vrij, vuytgenomen dat den cooperen daer vuyt zal gelden een vat roggen tsiaers aende tafel des Heylichs Geest van BAKEL ende een smael hoen tsiaers in tchijnsboeck des Heeren van HELMONT, daer mit recht vuytgaende ist meer of min sullen den cooperen ende vercooperen tselve malcanderen bijleggen tegens den penninck dertich. Voorts van allen voorcomende van zijnen tweygen. Onder conditie nochtans dat men dese voorschr. twee ackers sal mogen lossen ende quyten mit vierhondert Rijnsguldens, tot XX stuyvers den gulden gerekent, altijt tot Bamisse te voerens op te seggen als men Lichtmisse daer nae die voorschr. penningen sal


Blad 43


1503-1593

betalen, in goeden Conincx permissien gelde, als dan cours ende ganck hebbende, sonder argelist. Getuygen waeren hier over Scepenen in HELMONT, JERONIMUS van de WERVE ende WILLEM van MEREVOIRT. Gegeven den achtentwintichsten dach Augusty der maendt, int Jaer Ons Heeren Duysent vijffhondert drie ende tnegentich. _______________________________________________________ Rijksarchief Den Bosch, Kommanderij Gemert inv.nr. 823/4, d.d. 18-09-1593. ANTHOENIS DIERICXsoen heeft erffelick vercocht, overgegeven ende opgedragen Den Eerw: Edelen Heerl. Heer GODDAERT van AER DuytschOrdere Commandeur tot GEMERT, een stuck ackerlandts, gelegen inde Prochie van BAKEL ter plaetsschen genaempt OP GROOTEL, neven erffenis des coopers ter eenre, ende neven eenen vaerwech, ter andere zijden, streckende van erffenisse genaempt HET WILLICHSKEN aldaer als zij zeyden. Ende die voorschr. vercooper heeft op 't voorschr. stuck ackerlandts, ende op allen recht ende toeseggen hum daer in competerende ende op allen Scepenen brieven daeraff mentie maeckende helmellingen verteghen, tot behoeff des coopers voorschr.. Geloevende als schuldenaer principael op hum ende alle zijne goeden hebbende ende vercrijgende. Dat vercoopen, opdragen ende verthijen vast ende stedich te houden, sonder ennich wederseggen, ende weeren los ende vrijen voorts van allen anderen commer van zijnent weghen. Onder conditie nochtans dat die voorschreven vercooperen 't voorschr. stuck ackerlandts altijt sal mogen lossen ende quyten op Ons Liever Vrouwen Lichtmisse dach mit hondert Carolus gulden den gulden tot twintich stuvers 't stuck gerekent, in goeden Conincx permissien gelde, als dan cours ende ghanck hebbende. Ende, zal die voorschr. vercoopere gehouden zijn den coopere tselve een halff daer te voerens op te seggen, als die voorschr. vercooperen den voorschr. acker te Lichtmisse daer nae behoert te lossen. Ende zal den cooperen den voorschr. acker terstont aenveerden ende alsoe wederom laeten ligghen sonder aergelist. Getuygen waeren hier over Scepenen in HELMONT JERONIMUS van WERVE ende WILLEM van MEREVOIRT. © Driek Smits, Venray

Blad 44


1503-1593

Gegeven den achtiensten dach Septembris der maendt, int jaer Ons Heeren Duysent vijffhondert drie ende tnegentich.


Blad 45

Geschiedenis van Bakel en Milheeze Bakel 1503

Recommend Documents