Geïntegreerde behandeling voor patiënten met Autisme spectrum stoornisen (ASS) en comorbide verslavingsproblematiek
Een innovatieve behandeling met TOPGGZ erkenning
Linda Kronenberg & Hendrikje Bloemert Juni 2016
Inhoud
• • • • •
Theorie autisme en verslaving Huidige behandeling Specialistisch Centrum Ontwikkeling Stoornissen Casuïstiek Bevindingen promotieonderzoek Vervolg en aanpassingen in de praktijk
Autisme en verslaving
• Prevalentie verslaving • algemene bevolking 16% • psychiatrische patienten 25 tot 56% • patienten met autisme 30-35%
ASS en verslaving
• • • •
Biologische verklaring: te kort aan dopamine (beloningssysteem) Coping Inhibitie / remproblemen Oorzaak-gevolgprobleem (niet goed inschatten van consequenties)
Functie van gebruik bij ASS
• • • • • • • • •
Experimenteren Sociaal vaardiger voelen Er bij willen horen Druk van peer-groep niet weerstaan Verminderen prikkels, spanning en ongewenste gevoelens (demping) Problemen oplossen/vergeten Invullen van lege momenten / vrije tijdsbesteding Niet goed inschatten van gevolgen Geneigd tot impulsief en compulsief gedrag
Gevolgen van gebruik
• Negatieve invloed op ontwikkeling: • Sociaal vaardigheden • Impulscontrole • Frustratietolerantie
• Stagnatie in behandeling
• Depressie, angst, agressie, psychose • Interactie medicatie • Drop-out
En de praktijk……
• • • •
Kennis comorbiditeit beperkt Weinig Evidence Based Geen protocol voor autisme en verslaving Patiënt valt tussen wal en schip
Behandeling verslaving bij ASS • • • • • • • • • •
Goede diagnostiek Individueel i.p.v. groep HV bekend met benaderingswijze en communicatie voor ASS Gestructureerd en voorspelbaar Tijd nemen en veel herhalen Als HV link leggen tussen problemen en gebruik en oorzaak/gevolg Visuele middelen Blijvende begeleiders en opvoeders erbij betrekken Voorlichting en educatie om misverstanden en taboes te doorbreken Grenzen stellen en gebruik maken van eigen kracht en mogelijkheden ook bij ASS!
Behandeling binnen SCOS • Bij intake MATE • Behandelafspraken vastleggen • Individuele geïntegreerde behandeling: • • • • • • •
Psycho-educatie (autisme en verslaving) Motiverende gespreksvoering Leefstijltraining CGT: herkennen van cue’s Terugvalpreventie Aanleren andere coping strategieën Waar nodig medicamenteuze ondersteuning
Casuïstiek • • • • • • • • • • • •
41-jarige vrouw Polygebruik sinds haar 18e ADHD; sinds aantal jaren ook ASS Jaren lang bekend binnen Verslavingspsychiatrie Bekend met seksueel misbruik Onder invloed seksueel contact met mannen Beperkt sociaal netwerk Complex systeem Problemen op werk Moeite met daginvulling en structuur Overprikkeling Overschatting
Casuïstiek • • • • • • • • • • •
25-jarige man met ASS Sinds 17e jaar bekend met polygebruik Somberheid Obsessief / dwang Negatief zelfbeeld / Perfectionistisch Moeite met dagstructuur Onrust / overprikkeling Bij spanning en problemen zich terugtrekken Geen rem Vanuit sterke motivatie alles met gebruik willen vermijden Problemen dagelijks leven door angst en vermijding
Dealing with SUD and co-occuring ADHD or ASD
A study to inform better care for patients and caregivers
Problemen, behoeften en kwaliteit van leven
Verschillen tussen groepen in kwaliteit van leven zijn opvallend klein
Consequenties van het gebruik van middelen voor het dagelijks leven
Coping-stijlen
Ervaren belasting en expressed emotion van naastbetrokkenen
Bijkomende diagnose hangt niet samen - met grotere belasting - meer expressed emotion Meer contacturen meer belasting en meer expressed emotion Expressed emotion hangt samen met belasting van naastbetrokkenen
Proces van persoonlijk herstel
Vier opeenvolgende fasen: 1.
Crisis en diagnose
2. Omgaan met agitatie, symptomen en belasting 3. Reorganisatie van het leven 4. Creëren van een betekenisvol leven
Aspecten van persoonlijk herstel
Aanbeveling voor praktijk
Integrale behandeling en doorbreken van vicieuze cirkels Starten met medische en functionele diagnostiek Verslaving + ADHD Stoppen met gebruik, richten van structuur + coachende houding Verslaving + autisme Gecontroleerd gebruik*, inrichten van structuur + instructieve, ondersteunende en directieve houding Systematisch in kaart brengen van contacturen en expressed emotions
De geïntegreerde behandeling Diagnostiek
Starten met medische en functionele diagnostiek
Psycho-educatie
(gericht op ASS en verslaving)
Motiverende gespreksvoering Leefstijltraining, incl. somatisch onderzoek omgaan met verslaving
Bevorderen zelfmanagement doorbreken van vicieuze- cirkel door structuur bieden ASD gereguleerd gebruik is behandeloptie
Terugvalpreventie (Roozen, 2007)
Actieve, adaptieve en probleemgerichte coping bevorderen CGT: herkennen van cue’s
Structureren van het leven
Inrichten van de dag/week o.a. ADL en HDL o.a. Administratie/ financiën
Herstel ondersteunende zorg bieden
Signaleringsplan Om leren gaan met ziekte en symptomen/accepteren van de beperkingen Onderhoudt Sociale relaties (incl. aandacht voor betrekken familie) Om leren gaan met ziekte en symptomen/ Accepteren van de beperkingen Participeren in de maatschappij Hoop en perspectief creëren
Waar nodig medicamenteuze ondersteuning. Sexualiteit*
Attitude
De zorg die verleend wordt moet voor de patiënt duidelijk, gestructureerd en voorspelbaar zijn; niet gericht op reflectie maar op het informeren van de pt en het demonstreren van bv stijlen van coping. Helpen bij: In actie komen, Te focussen, Prioriteiten te stellen, Problemen identificeren en oplossen. Instructieve en ondersteunende, maar ook directieve houding van de vpk wordt aanbevolen.
Aanpassingen innovatieve behandeling
-Aanpassing van de innovatieve behandeling -Naast individuele behandeling groepsmodule ontwikkeld. Pilot in Kliniek Lorna Wing en TOS Almelo -Met ROM data wordt* effect metingen verricht
VRAGEN?
