Jaarverslag Generation R
2011
Het onderzoek naar groei, ontwikkeling en gezondheid
Voorwoord Al 10 jaar kan Generation R dankzij de deelname van bijna 10.000 kinderen en hun ouders onderzoek doen naar maatschappelijk relevante en belangrijke vraagstellingen. Ook in het afgelopen jaar heeft dit weer geleid tot resultaten die invloed hebben op werkwijzen in de gezondheidszorg. Samen met onze deelnemers werken we aan onderzoek dat een belangrijke bijdrage kan leveren aan betere gezondheid en zorg voor alle kinderen en hun ouders in Nederland. De metingen op het Focus op 5 onderzoekscentrum in het Erasmus MC - Sophia Kinderziekenhuis zijn in het afgelopen jaar de afrondende fase in gegaan. Na de afronding begin 2012, gaan we verder met de volgende onderzoeksfase Focus op 9. In deze fase wordt een aantal nieuwe metingen uitgevoerd, waaronder onderzoek naar gehoor, kaak, ogen, allergie en motoriek. Daarnaast wordt een belangrijk onderdeel binnen Focus op 9 het Generation R MRI centrum. Hier zal op kindvriendelijke wijze een schat aan unieke gegevens over de ontwikkeling van kinderen worden verzameld. Uiteraard willen we alle deelnemers, medewerkers, samenwerkende organisaties en financiers hartelijk danken voor hun onmisbare inzet, steun en toewijding in 2011. U maakt het mogelijk dat dit prachtige en belangrijke onderzoek kan worden uitgevoerd.
Colofon Eindredactie: Karien Toebes Redactie: Natalia Loekabino, Karien Toebes Fotografie: Alain Gilgonzalez, Levien Willemse, Patricia Maeijer, Karien Toebes Ontwerp: www.beelders.nl
Dr. Vincent W.V. Jaddoe
Prof. dr. Albert Hofman
Directeur Generation R
Afdelingshoofd Generation R
Generation R
Onderzoekers
Waarom ontwikkelt het ene kind zich optimaal en ontwikkelt het andere kind een gedragsstoornis? Hoe komt het dat de babysterfte in Rotterdam en andere grote steden in Nederland zo hoog is? Wat zijn de gevolgen van het niet krijgen van borstvoeding tijdens de eerste levensmaanden? Zijn er gevolgen voor een kind als het opgroeit in een achterstandswijk? Hoe verklaren we gezondheidsverschillen tussen etnische groepen?
Generation R is uitgegroeid tot een kenniscentrum voor groei, ontwikkeling en gezondheid van alle kinderen in Nederland. De onderzoeksgegevens staan ter beschikking van onderzoekers van verschillende universiteiten en overheidsinstellingen. Voor meerdere onderzoeksprojecten zijn er samenwerkingsverbanden opgebouwd met onderzoekers binnen en buiten Nederland.
Interessante en belangrijke vragen waar Generation R al sinds 2002 onderzoek naar doet. Wij volgen bijna 10.000 kinderen geboren in Rotterdam tot hun jong volwassenheid. Dankzij dit grootschalige onderzoek kunnen we zien welke kinderen gezondheids- of gedragsproblemen ontwikkelen en waarom. Zo levert Generation R een belangrijke bijdrage aan de gezondheid en zorg voor alle kinderen en hun ouders in Nederland.
Generation R is een onderzoek van het Erasmus MC, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis. Om de relatie met de praktijk te waarborgen, is er een nauwe samenwerking met de GGD Rotterdam Rijnmond. Daarnaast zijn alle zorgverleners rondom het gezin nauw betrokken bij Generation R. Zo kan Generation R gebruikmaken van gegevens van de huisarts en specialist, het consultatiebureau en de apotheek. Bovendien zijn de leerkrachten van de Generation R kinderen betrokken bij het onderzoek. Deze samenwerking tussen onderzoekers en zorgverleners garandeert onderzoek met relevante vraagstellingen voor de praktijk.
Management Team Generation R
Dagelijks zijn bijna veertig onderzoekers bezig verschillende relevante onderzoeksvragen te beantwoorden die gericht zijn op de gezondheid van (zwangere) vrouwen, vaders en jonge kinderen. Dit doen zij in het kader van hun promotieonderzoek. Zo leiden wij een nieuwe generatie onderzoekers op voor toekomstig jeugdgezondheidsonderzoek. De onderzoekers zijn: basisartsen, kinderartsen, pedagogen, psychiaters, psychologen, gynaecologen, bewegingswetenschappers en andere onderzoekers. Deze promovendi volgen een speciale onderzoeksopleiding aan the Netherlands Institute for Health Sciences (Nihes), een door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) erkende onderzoeksschool.
Directie: • Prof.dr. Albert Hofman, afdelingshoofd; • Dr. Vincent W.V. Jaddoe, directeur; • Drs. Jacobus T.N. Lubbe, manager gezondheidswetenschappen.
Inmiddels loopt Generation R al 10 jaar lang en dat heeft geleid tot veel mooie en belangrijke resultaten. Dit blijkt wel uit het grote aantal wetenschappelijke publicaties en de aandacht van landelijke media. De bevindingen van Generation R zijn regelmatig onderwerp van discussie geweest in de Tweede Kamer. Veel van de bevindingen hebben invloed op de huidige werkwijze in de gezondheidszorg. Hiernaast en verderop in dit jaarverslag schetsen we een beeld van enkele belangrijke deelprojecten en bevindingen tot nu toe.
MRI-onderzoek naar gedrag Het MRI-gedragsonderzoek van Generation R bestaat uit meerdere deelonderzoeken die allen naar de hersenontwikkeling van 6/7-jarige kinderen kijken. In een aantal deelonderzoeken staat de leefgewoonte van de moeder tijdens de zwangerschap centraal en wordt er gekeken naar de effecten van deze gewoonte op de latere hersenontwikkeling van het kind. Voorbeelden zijn de effecten van voedingssupplementen, medicatiegebruik of het gebruik van nicotine en cannabis tijdens de zwangerschap. In een aantal andere deelonderzoeken wordt gekeken naar de relatie tussen hersenontwikkeling en gedragsproblemen bij het kind. Voorbeelden hiervan zijn onderzoeken naar autisme en ADHD.
“Naast onderzoek doen geef ik nu ook onderwijs. De Generation R resultaten zijn altijd een grote inspiratiebron om zowel de methodologie als de relevantie van epidemiologie aan geneeskundestudenten uit te leggen.”
Afgestudeerd aan Nihes in 2011: Rolieke Cents Layla de Jonge Agnes Sonnenschein – van der Voort Edith van den Hooven Ralf van der Valk Romy Gaillard
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) komt wereldwijd bij ongeveer 3-7% van de kinderen voor. Ondanks dat ADHD zo veel voorkomend is, is er weinig bekend over de onderliggende oorzaken van deze stoornis. Generation R onderzoekers kijken of bepaalde hersengebieden zich anders ontwikkelen bij kinderen met aandachtsproblemen en zo ja, welke hersengebieden dit zijn. Gebaseerd op eerder onderzoek en op de problemen die kinderen met ADHD ervaren, verwachten de onderzoekers een afwijkende hersenontwikkeling te vinden in bepaalde gebieden van de hersenen. In het onderzoek wordt gebruik gemaakt van zowel structurele als functionele MRI scans. Ook zullen de MRI bevindingen gecombineerd worden met genetica. Op deze manier hopen de onderzoekers meer duidelijkheid te kunnen krijgen over de onderliggende oorzaken van ADHD.
“Ik maak in mijn huidige functie gebruik van de kennis hoe een manuscript helder geschreven kan worden. Door het begeleiden van studenten tijdens mijn Generation R tijd heb ik een goede basis gelegd voor de begeleiding van promovendi en studenten in mijn nieuwe onderzoeksgroep.”
Lenie van Rossem
Rachel Bakker
Postdoc onderzoeker Epidemiologie
Postdoc onderzoeker Epidemiologie
Alle onderzoeksprojecten en meetmomenten worden inhoudelijk en op uitvoeringsniveau besproken door het Management Team. De dagelijkse verantwoordelijkheid voor de planning en uitvoering van het onderzoek ligt bij de directie. Een vast team van circa 30 medewerkers is belast met de bureauwerkzaamheden en metingen op het onderzoekscentrum.
Onderzoeksleiders: • Prof.dr. Cornelia M. van Duijn, genetische epidemiologie; • Prof.dr. Albert J. van der Heijden, kindergeneeskunde; • Prof.dr. Johan C. de Jongste, kinderlongziekten, • Prof.dr. Johan P Mackenbach, maatschappelijke gezondheidszorg; • Prof.dr. Henriette A. Moll, kindergeneeskunde; • Prof.dr. Hein Raat, maatschappelijke gezondheidszorg; • Prof.dr. Eric A.P. Steegers, verloskunde en vrouwenziekten; • Prof.dr. Henning Tiemeier, kinder- en jeugdpsychiatrie; • Prof.dr. André G. Uitterlinden, complexe genetica; • Prof.dr. Frank C. Verhulst, kinder- en jeugdpsychiatrie.
Leerkrachten helpen Generation R Generation R vraagt de leerkrachten van alle scholen in Rotterdam om een gedragsvragenlijst (Teacher Report Form) in te vullen voor de kinderen in hun klas die deelnemen aan Generation R. Met deze vragenlijst voor leerkrachten worden gedragsproblemen en emotionele problemen gemeten. De leerkracht speelt een belangrijke rol in het leven van het schoolgaande kind. De visie van de leerkracht op de ontwikkeling van het kind is een zeer waardevolle toevoeging naast de informatie die ouders en de kinderen zelf aan Generation R geven. De mening van de leerkracht is een aanvulling op de mening van de ouders doordat de leerkracht het kind in een andere, vaak meer gestructureerde, situatie meemaakt. Tevens ziet de leerkracht hoe een kind zich in een groep gedraagt en hoe het met andere kinderen omgaat. Alle leerkrachten van groep 2 worden gevraagd om een digitale vragenlijst in te vullen. Dit project is gestart in het schooljaar 2008-2009 en loopt tot 2011- 2012. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met de GGD Rotterdam Rijnmond en het Centrum Jeugd en Gezin
Van Focus op 5 naar Focus op 9
Publicatielijst 2011
Begin 2012 beginnen we met de volgende onderzoeksfase, Focus op 9. We nodigen de oudste kinderen weer uit op ons onderzoekscentrum. Het is belangrijk de metingen bij negenjarige kinderen te herhalen om op die manier de groei en ontwikkeling in kaart te kunnen brengen. Negen jaar is een goede leeftijd om de kinderen weer uitgebreid te onderzoeken; ze zijn dan halverwege hun lagere schooltijd en naderen de puberteit.
Bij Generation R zijn promovendi vanuit verschillende afdelingen binnen het Erasmus MC en de Erasmus Universiteit Rotterdam werkzaam. In 2010 zijn van deze promovendi 55 wetenschappelijke publicaties veschenen waarbij gebruik is gemaakt van Generation R gegevens. Deze artikelen verschijnen in toonaangevende nationale en internationale vakbladen, hieronder een overzicht van de schriftelijke en digitale publicaties in 2010. 1. Ay L, Jaddoe VW, Hofman A, Moll HA, Raat H, Steegers EA, Hokken-Koelega AC. Foetal and postnatal growth and bone mass at 6 months: the Generation R Study. Clin Endocrino. 2011 Feb;74(2):181-90.
Het koppelen van de gegevens van negenjarigen aan de al verzamelde gegevens tijdens de zwangerschap en eerste jaren na de geboorte, geeft een uniek beeld van de groei, ontwikkeling en gezondheid tot de leeftijd van tien jaar. De eerste tien levensjaren zijn zonder enige twijfel de kwetsbaarste en belangrijkste jaren van het leven. In Focus op 9 gaan we een aantal nieuwe onderzoeken doen. We kijken onder andere naar gehoor, ogen, tanden, kaken en we doen onderzoek naar astma en allergie.
2. Bakker H, Jaddoe VW. Cardiovascular and metabolic influences of fetal smoke exposure. Eur J Epidemiol. 2011 Oct;26(10):763-70. Epub 2011 Oct 13.
Overgewicht bij jonge kinderen
Bij Focus op 9 gaan wij ons nog meer op het gezin richten. We gaan metingen verrichten bij zowel kinderen als ouders en ook zullen beide ouders vragenlijsten ontvangen. Daarnaast krijgt het deelnemende kind nu zelf ook voor het eerst een eigen vragenlijst. Het blijkt dat veel gezondheids- en ontwikkelingsproblemen in bepaalde families en gezinnen vaker voorkomen. Wij onderzoeken graag wat hiervan de reden is.
“Bij Generation R heb ik een brede blik op ‘onderzoek doen’ ontwikkeld door over de grenzen van mijn eigen vakgebied heen te kijken en me verschillende perspectieven eigen te maken. De kennismaking met deze verschillende vakgebieden, inhoudelijk en methodologisch, vind ik heel waardevol.” Noor Wolff Wetenschappelijk docent Medische Psychologie & Psychotherapie
In juni 2011 bracht Generation R belangrijke onderzoeksresultaten naar buiten over roken tijdens de zwangerschap en de invloed op het gewicht van het kind op latere leeftijd. Uit dit onderzoek bij meer dan 5.000 Rotterdamse kinderen bleek dat kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap roken, 50% meer kans hebben op overgewicht dan kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap niet roken. Ook is bij deze kinderen onderzocht hoe het roken van de ouders tijdens de zwangerschap van invloed is op de groei van het kind na de geboorte. Het blijkt dat de lengte van deze kinderen tot aan de leeftijd van 4 jaar kleiner blijft, terwijl de kinderen in gewicht wel goed groeien. Uit eerder Generation R onderzoek bleek al dat roken tijdens de zwangerschap leidt tot groeiproblemen voor het kind in de baarmoeder. Nu blijkt dat roken tijdens de zwangerschap niet alleen nadelige gevolgen heeft voor het kind op korte termijn, maar ook op langere termijn. Het onderzoek onderstreept hiermee hoe belangrijk het is dat vrouwen niet roken tijdens de zwangerschap of zo snel mogelijk ermee stoppen als ze zwanger willen worden. Andere onderzoeksresultaten met betrekking tot overgewicht bij jonge kinderen laten zien dat de Body Mass Index van zowel moeders als vaders grote invloed hebben op de Body Mass Index van het kind tot aan 4 jaar. Met name als beide ouders overgewicht hebben, is het risico op een kind met overgewicht extra verhoogd. Ook is aangetoond dat kinderen van moeders die kortdurend borstvoeding geven, sneller in gewicht en lengte aankomen in de eerste 3-6 maanden. Een beschermend effect van borstvoeding op het risico op overgewicht in jonge kinderen kon niet worden aangetoond.
3. Bakker R, Timmermans S, Steegers EA, Hofman A, Jaddoe VW. Folic acid supplements modify the adverse effects of maternal smoking on fetal growth and neonatal complications. J Nutr. 2011 Dec;141(12):2172-9. Epub 2011 Oct 26. 4. Bakker R, Kruithof C, Steegers EA, Tiemeier H, Mackenbach JP, Hofman A, Jaddoe VW. Assessment of maternal smoking status during pregnancy and the associations with neonatal outcomes. Nicotine Tob Res. 2011 Dec;13(12):1250-6. Epub 2011 Oct 12. 5. Bakker R, Steegers EA, Hofman A, Jaddoe VW. Blood pressure in different gestational trimesters, fetal growth, and the risk of adverse birth outcomes: the generation R study. Am J Epidemiol. 2011 Oct 1;174(7):797-806. Epub 2011 Aug 22. 6. Bakker R, Steegers EA, Biharie AA, Mackenbach JP, Hofman A, Jaddoe VW. Explaining differences in birth outcomes in relation to maternal age: the Generation R Study. BJOG. 2011 Mar;118(4):500-9. Epub 2011 Jan 18. 7. Bakker R, Steegers EA, Raat H, Hofman A, Jaddoe VW. Maternal caffeine intake, blood pressure, and the risk of hypertensive complications during pregnancy. The Generation R Study. Am J Hypertens. 2011 Apr;24(4):421-8. Epub 2010 Dec 16. 8. Brion MJ, Zeegers M, Jaddoe V, Verhulst F, Tiemeier H, Lawlor DA, Smith GD. Intrauterine effects of maternal prepregnancy overweight on child cognition and behavior in 2 cohorts. Pediatrics. 2011 Jan;127(1):e202-11. Epub 2010 Dec 27. 9. Burdorf A, Brand T, Jaddoe VW, Hofman A, Mackenbach JP, Steegers EA. The effects of work-related maternal risk factors on time to pregnancy, preterm birth and birth weight: the Generation R Study. Occup Environ Med. 2011 Mar;68(3):197-204. Epub 2010 Dec 20. 10. Cents RA, Tiemeier H, Luijk MP, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, Lambregtse-van den Berg MP. Grandparental anxiety and depression predict young children’s internalizing and externalizing problems: the generation R study. J Affect Disord. 2011 Jan;128(1-2):95-105. Epub 2010 Jul 15.
11. Choté AA, Koopmans GT, Redekop WK, de Groot CJ, Hoefman RJ, Jaddoe VW, Hofman A, Steegers EA, Mackenbach JP, Trappenburg M, Foets M. Explaining ethnic differences in late antenatal care entry by predisposing, enabling and need factors in The Netherlands. The Generation R Study. Matern Child Health J. 2011 Aug;15(6):689-99. 12. Dierckx B, Tharner A, Tulen JH, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, Tiemeier H. Spot the red herring: breastfeeding, fruitpurée, and infant autonomic functioning-the generation R study. Pediatr Res. 2011 Oct;70(4):417-22. 13. Dierckx B, Tulen JH, Tharner A, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, Tiemeier H. Low autonomic arousal as vulnerability to externalising behaviour in infants with hostile mothers. Psychiatry Res. 2011 Jan 30;185(12):171-5. Epub 2010 May. 14. Duijts L, Jaddoe VW, van der Valk RJ, Henderson JA, Hofman A, Raat H, Steegers EA, Moll HA, de Jongste JC. Fetal exposure to maternal and paternal smoking and the risks of wheezing in preschool children: the Generation R Study. Chest. 2012 Apr;141(4):876-85. Epub 2011 Sep 29.
20. Gaillard R, de Ridder MA, Verburg BO, Witteman JC, Mackenbach JP, Moll HA, Hofman A, Steegers EA, Jaddoe VW. Individually customised fetal weight charts derived from ultrasound measurements: the Generation R Study. Eur J Epidemiol. 2011 Dec;26(12):919-26. Epub 2011 Nov 15. 21. Gaillard R, Bakker R, Willemsen SP, Hofman A, Steegers EA, Jaddoe VW. Blood pressure tracking during pregnancy and the risk of gestational hypertensive disorders: the Generation R Study. Eur Heart J. 2011 Dec;32(24):3088-97. Epub 2011 Aug 6. 22. Gaillard R, Bakker R, Steegers EA, Hofman A, Jaddoe VW. Maternal age during pregnancy is associated with third trimester blood pressure level: the generation R study. Am J Hypertens. 2011 Sep;24(9):1046-53. Epub 2011 Jun 9. 23. Gaillard R, Steegers EA, Hofman A, Jaddoe VW. Associations of maternal obesity with blood pressure and the risks of gestational hypertensive disorders. The Generation R Study. J Hypertens. 2011 May;29(5):937-44.
15. Durmuş B, Ay L, Hokken-Koelega AC, Raat H, Hofman A, Steegers EA, Jaddoe VW. Maternal smoking during pregnancy and subcutaneous fat mass in early childhood. The Generation R Study. Eur J Epidemiol. 2011 Apr;26(4):295-304. Epub 2011 Jan 13. 16. Durmuş B, van Rossem L, Duijts L, Arends LR, Raat H, Moll HA, Hofman A, Steegers EA, Jaddoe VW. Breast-feeding and growth in children until the age of 3 years: the Generation R Study. Br J Nutr. 2011 Jun;105(11):1704-11. Epub 2011 Jan 31. 17. Durmus B, Kruithof CJ, Gillman MH, Willemsen SP, Hofman A, Raat H, Eilers PH, Steegers EA, Jaddoe VW. Parental smoking during pregnancy, early growth, and risk of obesity in preschool children: the Generation R Study. Am J Clin Nutr. 2011 Jul;94(1):164-71. Epub 2011 May 18. 18. Durmuş B, Ay L, Duijts L, Moll HA, HokkenKoelega AC, Raat H, Hofman A, Steegers EA, Jaddoe VW. Infant diet and subcutaneous fat mass in early childhood: the Generation R Study. Eur J Clin Nutr. 2012 Feb;66(2):253-60. Epub 2011 Oct 12. 19. Ernst GD, de Jonge LL, Hofman A, Lindemans J, Russcher H, Steegers EA, Jaddoe VW. C-reactive protein levels in early pregnancy, fetal growth patterns, and the risk for neonatal complications: the Generation R Study. Am J Obstet Gynecol. 2011 Aug;205(2):132.e1-12. Epub 2011 Apr 8.
Lamise Ay Kinderarts
“Onderzoek kan helpen om in te zien dat een bepaalde vorm van therapie niet per se de beste is maar dat soms niets doen net zo goed kan zijn. Ik gebruik mijn opgedane kennis in mijn dagelijks werk door te zoeken naar de meest recente informatie over evidence based therapieën voor ziektes die ik behandel bij kinderen.”
Publicatielijst 2011 24. Ghassabian A, Bongers-Schokking JJ, de Rijke YB, van Mil N, Jaddoe VW, de Muinck Keizer-Schrama SM, Hooijkaas H, Hofman A, Visser W, Roman GC, Visser TJ, Verhulst FC, Tiemeier H. Maternal thyroid autoimmunity during pregnancy and the risk of attention deficit/hyperactivity problems in children: the Generation R Study. Thyroid. 2012 Feb;22(2):178-86. 25. Geelhoed JJ, El Marroun H, Verburg BO, van Osch-Gevers L, Hofman A, Huizink AC, Moll HA, Verhulst FC, Helbing WA, Steegers EA, Jaddoe VW. Maternal smoking during pregnancy, fetal arterial resistance adaptations and cardiovascular function in childhood. BJOG. 2011 May;118(6):755-62. 26. Geelhoed JJ, van Duijn C, van OschGevers L, Steegers EA, Hofman A, Helbing WA, Jaddoe VW. Glucocorticoid receptor-9beta polymorphism is associated with systolic blood pressure and heart growth during early childhood. The Generation R Study. Early Hum Dev. 2011 Feb;87(2):97-102. Epub 2010 Dec 13. 27. Henrichs J, Rescorla L, Schenk JJ, Schmidt HG, Jaddoe VW, Hofman A, Raat H, Verhulst FC, Tiemeier H. Examining continuity of early expressive vocabulary development: the generation R study. J Speech Lang Hear Res. 2011 Jun;54(3):854-69. Epub 2010 Oct 21. 28. Heppe DH, van Dam RM, Willemsen SP, den Breeijen H, Raat H, Hofman A, Steegers EA, Jaddoe VW. Maternal milk consumption, fetal growth, and the risks of neonatal complications: the Generation R Study. Am J Clin Nutr. 2011 Aug;94(2):501-9. Epub 2011 Jun 22. 29. Heppe DH, Taal HR, Ernst GD, Van Den Akker EL, Lequin MM, Hokken-Koelega AC, Geelhoed JJ, Jaddoe VW. Bone age assessment by dual-energy X-ray absorptiometry in children: an alternative for X-ray? Br J Radiol. 2012 Feb;85(1010):114-20. Epub 2011 May 17. 30. Heppe DH, Steegers EA, Timmermans S, Breeijen H, Tiemeier H, Hofman A, Jaddoe VW. Maternal fish consumption, fetal growth and the risks of neonatal complications: the Generation R Study. Br J Nutr. 2011 Mar;105(6):938-49. Epub 2011 Jan 26. 31. van den Hooven EH, de Kluizenaar Y, Pierik FH, Hofman A, van Ratingen SW, Zandveld PY, Mackenbach JP, Steegers EA, Miedema HM, Jaddoe VW. Air pollution, blood pressure, and the risk of hypertensive complications during pregnancy: the generation R study. Hypertension. 2011 Mar;57(3):406-12. Epub 2011 Jan 10. 32. Jansen PW, Saridjan NS, Hofman A, Jaddoe VW, Verhulst FC, Tiemeier H. Does disturbed sleeping precede symptoms of anxiety or depression in toddlers? The generation R study. Psychosom Med. 2011 Apr;73(3):242-9. Epub 2011 Jan 21. 33. de Jonge LL, Steegers EA, Ernst GD, Lindemans J, Russcher H, Hofman A, Jaddoe VW. C-reactive protein levels, blood pressure and the risks of gestational hypertensive complications: the Generation R Study. J Hypertens. 2011 Dec;29(12):2413-21.
34. de Jonge LL, van Osch-Gevers L, Willemsen SP, Steegers EA, Hofman A, Helbing WA, Jaddoe VW. Growth, obesity, and cardiac structures in early childhood: the Generation R Study. Hypertension. 2011 May;57(5):934-40. Epub 2011 Mar 28. 35. Kiefte-de Jong JC, Lebon A, Jaddoe VW, Hofman A, de Jongste JC, Moll HA. Is there an association between wheezing and constipation in preschool children? Explanations from a longitudinal birth cohort. BMJ Open. 2011 Jan 1;1(2):e000237. 36. Kiefte-de Jong JC, Saridjan NS, Escher JC, Jaddoe VW, Hofman A, Tiemeier H, Moll HA. Cortisol diurnal rhythm and stress reactivity in constipation and abdominal pain: the Generation R Study. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2011 Oct;53(4):394-400. 37. Labout JA, Duijts L, Lebon A, de Groot R, Hofman A, Jaddoe VV, Verbrugh HA, Hermans PW, Moll HA. Risk factors for otitis media in children with special emphasis on the role of colonization with bacterial airway pathogens: the Generation R study. Eur J Epidemiol. 2011 Jan;26(1):61-6. Epub 2010 Sep 7. 38. Lebon A, Verkaik NJ, Labout JA, de Vogel CP, Hooijkaas H, Verbrugh HA, van Wamel WJ, Jaddoe VW, Hofman A, Hermans PW, Ma J, Mitchell TJ, Moll HA, van Belkum A. Natural antibodies against several pneumococcal virulence proteins in children during the prepneumococcal-vaccine era: the generation R study. Infect Immun. 2011 Apr;79(4):1680-7. Epub 2011 Jan 31. 39. Lebon A, Verkaik NJ, de Vogel CP, Hooijkaas H, Verbrugh HA, van Wamel WJ, Jaddoe VW, Hofman A, Hermans PW, Mitchell TJ, Moll HA, van Belkum A. The inverse correlation between Staphylococcus aureus and Streptococcus pneumoniae colonization in infants is not explained by differences in serum antibody levels in the Generation R Study. Clin Vaccine Immunol. 2011 Jan;18(1):180-3. Epub 2010 Nov 17. 40. El Marroun H, Hudziak JJ, Tiemeier H, Creemers H, Steegers EA, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, van den Brink W, Huizink AC. Intrauterine cannabis exposure leads to more aggressive behavior and attention problems in 18-month-old girls. Drug Alcohol Depend. 2011 Nov 1;118(2-3):470-4. Epub 2011 Apr 5.
Molitor J, Davey Smith G, Ben-Shlomo Y, Jaddoe VW, Palmer LJ, Pennell CE, Cole TJ, McCarthy MI, Järvelin MR, Timpson NJ; Early Growth Genetics Consortium. Association between common variation at the FTO locus and changes in body mass index from infancy to late childhood: the complex nature of genetic association through growth and development. PLoS Genet. 2011 Feb;7(2):e1001307. Epub 2011 Feb 17.
41. El Marroun H, Tiemeier H, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, van den Brink W, Huizink AC. Agreement between maternal cannabis use during pregnancy according to self-report and urinalysis in a population-based cohort: the Generation R Study. Eur Addict Res. 2011;17(1):37-43. Epub 2010 Oct 26.
48. van Rossem L, Vogel I, Moll HA, Jaddoe VW, Hofman A, Mackenbach JP, Raat H. An observational study on socio-economic and ethnic differences in indicators of sedentary behavior and physical activity in preschool children. Prev Med. 2012 Jan;54(1):55-60. Epub 2011 Oct 29.
42. Medici M, de Rijke YB, Peeters RP, Visser W, de Muinck Keizer-Schrama SM, Jaddoe VV, Hofman A, Hooijkaas H, Steegers EA, Tiemeier H, Bongers-Schokking JJ, Visser TJ. Maternal early pregnancy and newborn thyroid hormone parameters: the Generation R study. J Clin Endocrinol Metab. 2012 Feb;97(2):646-52. Epub 2011 Dec 7.
49. Rours GI, Duijts L, Moll HA, Arends LR, de Groot R, Jaddoe VW, Hofman A, Steegers EA, Mackenbach JP, Ott A, Willemse HF, van der Zwaan EA, Verkooijen RP, Verbrugh HA. Chlamydia trachomatis infection during pregnancy associated with preterm delivery: a populationbased prospective cohort study. Eur J Epidemiol. 2011 Jun;26(6):493-502. Epub 2011 May 3.
43. Mohangoo AD, de Koning HJ, de Jongste JC, Landgraf JM, van der Wouden JC, Jaddoe VW, Hofman A, Moll HA, Mackenbach JP, Raat H. Asthma-like symptoms in the first year of life and health-related quality of life at age 12 months: the Generation R study. Qual Life Res. 2012 Apr;21(3):545-54. Epub 2011 Jul 27.
50. Paternoster L, Standl M, Chen CM, Ramasamy A, Bønnelykke K, Duijts L, Ferreira MA, Alves AC, Thyssen JP, Albrecht E, Baurecht H, Feenstra B, Sleiman PM, Hysi P, Warrington NM, Curjuric I, Myhre R, Curtin JA, Groen-Blokhuis MM, Kerkhof M, Sääf A, Franke A, Ellinghaus D, Fölster-Holst R, Dermitzakis E, Montgomery SB, Prokisch H, Heim K, Hartikainen AL, Pouta A, Pekkanen J, Blakemore AI, Buxton JL, Kaakinen M, Duffy DL, Madden PA, Heath AC, Montgomery GW, Thompson PJ, Matheson MC, Le Souëf P; Australian Asthma Genetics Consortium (AAGC), St Pourcain B, Smith GD, Henderson J, Kemp JP, Timpson NJ, Deloukas P, Ring SM, Wichmann HE, Müller-Nurasyid M, Novak N, Klopp N, Rodríguez E, McArdle W, Linneberg A, Menné T, Nohr EA, Hofman A, Uitterlinden AG, van Duijn CM, Rivadeneira F, de Jongste JC, van der Valk RJ, Wjst M, Jogi R, Geller F, Boyd HA, Murray JC, Kim C, Mentch F, March M, Mangino M, Spector TD, Bataille V, Pennell CE, Holt PG, Sly P, Tiesler CM, Thiering E, Illig T, Imboden M, Nystad W, Simpson A, Hottenga JJ, Postma D, Koppelman GH, Smit HA, Söderhäll C, Chawes B, Kreiner-Møller E, Bisgaard H, Melén E, Boomsma DI, Custovic A, Jacobsson B, Probst-Hensch NM, Palmer LJ, Glass D, Hakonarson H, Melbye M, Jarvis DL, Jaddoe VW, Gieger C; Genetics of Overweight Young Adults (GOYA) Consortium, Strachan DP, Martin NG, Jarvelin MR, Heinrich J, Evans DM, Weidinger S; Early Genetics & Lifecourse Epidemiology (EAGLE) Consortium. Meta-analysis of genomewide association studies identifies three new risk loci for atopic dermatitis. Nat Genet. 2011 Dec 25;44(2):187-92.
55. Taal HR, Geelhoed JJ, Steegers EA, Hofman A, Moll HA, Lequin M, van der Heijden AJ, Jaddoe VW. Maternal smoking during pregnancy and kidney volume in the offspring: the Generation R Study. Pediatr Nephrol. 2011 Aug;26(8):1275-83. Epub 2011 May 27.
51. Snijder CA, Brouwers MM, Jaddoe VW, Hofman A, Roeleveld N, Burdorf A. Occupational exposure to endocrine disruptors and time to pregnancy among couples in a large birth cohort study: the Generation R Study. Fertil Steril. 2011 May;95(6):2067-72. Epub 2011 Mar 10.
59. Tromp II, Kiefte-de Jong JC, Lebon A, Renders CM, Jaddoe VW, Hofman A, de Jongste JC, Moll HA. The introduction of allergenic foods and the development of reported wheezing and eczema in childhood: the Generation R study. Arch Pediatr Adolesc Med. 2011 Oct;165(10):9338. Epub 2011 Jun 6.
44. Mook-Kanamori DO, Durmuş B, Sovio U, Hofman A, Raat H, Steegers EA, Jarvelin MR, Jaddoe VW. Fetal and infant growth and the risk of obesity during early childhood: the Generation R Study. Eur J Endocrinol. 2011 Oct;165(4):623-30. Epub 2011 Jul 20. 45. Mook-Kanamori DO, Marsh JA, Warrington NM, Taal HR, Newnham JP, Beilin LJ, Lye SJ, Palmer LJ, Hofman A, Steegers EA, Pennell CE; Early Growth Genetics Consortium, Jaddoe VW. Variants near CCNL1/LEKR1 and in ADCY5 and fetal growth characteristics in different trimesters. J Clin Endocrinol Metab. 2011 May;96(5):E810-5. Epub 2011 Feb 9. 46. Mook-Kanamori DO, Ay L, Hofman A, van Duijn CM, Moll HA, Raat H, Hokken-Koelega AC, Jaddoe VW. No association of obesity gene FTO with body composition at the age of 6 months. The Generation R Study. J Endocrinol Invest. 2011 Jan;34(1):16-20. Epub 2010 May 28. 47. Raat H, Wijtzes A, Jaddoe VW, Moll HA, Hofman A, Mackenbach JP. The health impact of social disadvantage in early childhood; the Generation R study. Early Hum Dev. 2011 Nov;87(11):729-33. Epub 2011 Oct 4.
“Aangezien ik nog steeds in de wetenschap werk en tegenwoordig zelfs weer met Generation R data, kan ik maximaal van mijn opgedane (onderzoeks)ervaring en kennis van Generation R profiteren.”
52. Sonnenschein-van der Voort AM, Jaddoe VW, van der Valk RJ, Willemsen SP, Hofman A, Moll HA, de Jongste JC, Duijts L. Duration and exclusiveness of breastfeeding and childhood asthma-related symptoms. Eur Respir J. 2012 Jan;39(1):81-9. Epub 2011 Jul 20.
Anne Tharner Postdoc onderzoeker Epidemiologie
53. Sovio U, Mook-Kanamori DO, Warrington NM, Lawrence R, Briollais L, Palmer CN, Cecil J, Sandling JK, Syvänen AC, Kaakinen M, Beilin LJ, Millwood IY, Bennett AJ, Laitinen J, Pouta A,
54. Székely E, Herba CM, Arp PP, Uitterlinden AG, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, Hudziak JJ, Tiemeier H. Recognition of scared faces and the serotonin transporter gene in young children: the Generation R Study. J Child Psychol Psychiatry. 2011 Dec;52(12):1279-86. Epub 2011 Aug 22.
56. Taal HR, Verwoert GC, Demirkan A, Janssens AC, Rice K, Ehret G, Smith AV, Verhaaren BF, Witteman JC, Hofman A, Vernooij MW, Uitterlinden AG, Rivadeneira F, Ikram MA, Levy D, van der Heijden AJ; Cohort for Heart and Aging Research in Genome Epidemiology and Early Genetics and Lifecourse Epidemiology consortia, Jaddoe VW, van Duijn CM. Genomewide profiling of blood pressure in adults and children. Hypertension. 2012 Feb;59(2):241-7. Epub 2011 Dec 27. 57. Timmermans S, Bonsel GJ, SteegersTheunissen RP, Mackenbach JP, Steyerberg EW, Raat H, Verbrugh HA, Tiemeier HW, Hofman A, Birnie E, Looman CW, Jaddoe VW, Steegers EA. Individual accumulation of heterogeneous risks explains perinatal inequalities within deprived neighbourhoods. Eur J Epidemiol. 2011 Feb;26(2):165-80. Epub 2011 Jan 4. 58. Timmermans S, Steegers-Theunissen RP, Vujkovic M, Bakker R, den Breeijen H, Raat H, Russcher H, Lindemans J, Hofman A, Jaddoe VW, Steegers EA. Major dietary patterns and blood pressure patterns during pregnancy: the Generation R Study. Am J Obstet Gynecol. 2011 Oct;205(4):337.e1-12. Epub 2011 May 14
60. Velders FP, Dieleman G, Henrichs J, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, Hudziak JJ, Tiemeier H. Prenatal and postnatal psychological symptoms of parents and family functioning: the impact on child emotional and behavioural problems. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2011 Jul;20(7):341-50. Epub 2011 Apr 27. 61. Verhaegh SJ, Snippe ML, Levy F, Verbrugh HA, Jaddoe VW, Hofman A, Moll HA, van Belkum
Anushka Chote Postdoc onderzoeker Instituut Beleid & Management Gezondheidszorg
“Generation R zal uiteindelijk bijdragen om de sterfte onder baby’s tijdens en net na de zwangerschap te verlagen. Verschillende mensen spelen hier een rol bij: verloskundigen en artsen, beleidsmakers en politici. Wij geven de inzichten en het wetenschappelijk bewijs, zodat anderen er ook echt iets aan kunnen doen.”
A, Hays JP. Colonization of healthy children by Moraxella catarrhalis is characterized by genotype heterogeneity, virulence gene diversity and co-colonization with Haemophilus influenzae. Microbiology. 2011 Jan;157(Pt1):169-78. Epub 2010 Sep 16. 62. Verkaik NJ, Nguyen DT, de Vogel CP, Moll HA, Verbrugh HA, Jaddoe VW, Hofman A, van Wamel WJ, van den Hoogen BG, BuijsOfferman RM, Ludlow M, de Witte L, Osterhaus AD, van Belkum A, de Swart RL. Streptococcus pneumoniae exposure is associated with human metapneumovirus seroconversion and increased susceptibility to in vitro HMPV infection. Clin Microbiol Infect. 2011 Dec;17(12):1840-4. doi:10.1111/j.1469-0691.2011.03480.x. Epub 2011 Aug 30. 63. Visser AM, Jaddoe VW, Breteler MM, Hofman A, Moll HA, Arts WF. Frequent fever episodes and the risk of febrile seizures: the generation R study. Eur J Paediatr Neurol. 2012 Jan;16(1):29-34. Epub 2011 Oct 2. 64 . Wolff NJ, Darlington AS, Hunfeld JA, Tharner A, Van Ijzendoorn MH, BakermansKranenburg MJ, Moll HA, Jaddoe VW, Hofman A, Verhulst FC, Passchier J, Tiemeier H. The influence of attachment and temperament on venipuncture distress in 14-month-old infants: the Generation R Study. Infant Behav Dev. 2011Apr;34(2):293-302. Epub 2011 Feb 11.
Jaarcijfers 2011
Financiering
Personele lasten Infrastructuur Algemene activiteiten ICT Communicatie / PR Totaal Dataverzameling Uitvoering metingen in onderzoekscentrum Vragenlijsten (deelnemersparticipatie) Laboranten Totaal Totaal personele lasten
124.972 184.549 50.502 360.023
740.792 26.609 3.450 770.851 1.130.874
Materiële lasten Infrastructuur Kantoorinrichting en meubilair Telefoon / kantoorkosten Representatiekosten PC apparatuur Totaal
15.002 31.382 25.620 18.347 90.351
Dataverzameling en opslag Opslag/verwerking lichaamsmateriaal Bijdrage bureaukosten Apparatuur en inventaris Overige Totaal
117.117 20.000 25.783 113.829 276.729
Overige lasten Voorziening MRI centrum Algemene afdracht Totaal
423.966 120.000 543.966
Totaal materiële lasten
Totaal lasten
Toelichting materiële lasten 2011
Baten
911.046
2.041.920
Infrastructuur Erasmus MC Totaal
364.000 364.000
Donaties Sint Laurensfonds Stichting Bevordering van Volkskracht Van Herkfonds Totaal
300.000 112.500 11.466 423.966
Projecten Generation R Onderzoeksprojecten Totaal
850.000 850.000
Overige baten Bijdrage voorfinanciering Erasmus MC Bijdragen infrastructuur uit onderzoeksgroepen en projecten Totaal GWA Databank Bijdragen infrastructuur uit onderzoeksgroepen en projecten Totaal Totaal baten
Infrastructuur Hierbij onderscheiden we kosten voor PC en meubilair, telefoon en kantoorkosten, representatiekosten en apparatuur. Dataverzameling en opslag Het gaat hier om de kosten voor productie, verzendkosten en het digitaal opslaan van de vragenlijsten. Daarnaast worden de kosten voor opslag en bewerking van lichaamsmateriaal genoemd, waarvan een deel via STAR-i-Nova gebeurt. Ook de bureaukosten die gemaakt worden ten behoeve van het meetmoment en kosten voor apparatuur, gebruikt voor het meetmoment en gefinancierd door Generation R, zijn vermeld. Vanuit de participerende afdelingen wordt ook zorg gedragen voor benodigde apparatuur. Onder overige vallen de kosten voor ondersteuning vanuit het themabureau, huisvesting en cursussen in het kader van de dataverzameling.
Generation R wordt mogelijk gemaakt door:
113.954 75.000 188.954
Overige lasten Het betreft hier de afdracht voor de realisatie van de MRI voorziening voor het komende meetmoment en de algemene afdracht aan het Erasmus MC (moederorganisatie).
215.000
Toelichting Baten 2011
215.000
Infrastructuur Deze bijdrage is afkomstig van het Erasmus MC.
2.041.920
Donaties De donaties zijn door verschillende instellingen vrijgemaakt voor de realisatie van de MRI faciliteit binnen Generation R.
Toelichting personele lasten 2011 Infrastructuur Hieronder vallen de kosten voor algemene activiteiten en worden de categorieën ICT en communicatie onderscheiden. Dataverzameling Hieronder vallen de personeelskosten ten behoeve van de dataverzameling, om te beginnen voor het meetmoment, vervolgens voor de medewerkers die betrokken zijn bij de verzending en verwerking van de vragenlijsten (deelnemersparticipatie) en de uitvoering van de resterende metingen op het onderzoekscentrum. Tevens zijn de kosten van de laborante opgenomen.
Zonder financiële steun geen hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek. Generation R zet zich daarom actief in om nieuwe financiers te werven en bestaande financiers te behouden. Voor het afgelopen jaar is Generation R haar financiers bijzonder dankbaar voor hun financiële en materiële bijdragen en hoopt op een voortzetting hiervan in de komende jaren.
Onderzoeksprojecten Het betreft hier de gelden van projecten die rechtstreeks via Generation R lopen. Veel van de onderzoeksgelden lopen via de in Generation R participerende afdelingen. Alleen al ter dekking van de kosten van de promovendi gaat het om K€ 1.575. Overige baten Het betreft ontvangen vergoedingen vanuit participerende onderzoeksgroepen, als bijdrage aan de algemene kosten die worden gemaakt. GWA-databank Het betreft hier bijdragen vanuit de participerende afdelingen voor het gebruik van GWA data.
• AON Groep Nederland BV • AGS Kinderstichting • Astma Fonds • Bayer Healthcare • Diabetes Fonds Nederland • Diergaarde Blijdorp • ECT (Europe Container Terminals) • Epilepsie Fonds • Erasmus MC • Stichting Erasmus Fonds Pijnbestrijding • Erasmusstichting • Erasmus Universiteit Rotterdam • GABA Benelux • GGD Rotterdam-Rijnmond • G.Ph. Verhagen Stichting • GE Healthcare • Harvard School of Public Health • IMCD Group • Indofin Groep • Innovatiefonds Zorgverzekeraars • K.F. Hein Fonds • Koninklijke Ahrend N.V. • KPN • Micronic BV • Ministerie van Jeugd en Gezin • Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport • NIEHS • Nederlands Centrum voor Beroepsziekten • Nederlandse Hartstichting • Nierstichting Nederland • Numico Research/Danone • NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) • OVG Projectontwikkeling • Philips • ProfiLease • Roosland Beheer B.V. • Sanyo • Shell Nederland • Sint Laurensfonds • Snijders B.V. • Stichting Aelwijn Florisz • Stichting Astma Bestrijding • Stichting Bevordering van Volkskracht • Stichting Jacoba • Stichting Lantaren Venster • Stichting Neyenburgh • Stichting Physico Therapeutisch Instituut • Stichting Sophia Kinderziekenhuis Fonds • Stichting Willem H. Kröger • Triomf zeefdrukkerij • Unilever Nederland Holding • Van Herk Foundation • Van Leeuwen Van Lignac Stichting • Vereniging Trustfonds Erasmus Universiteit Rotterdam • Voerman Foundation • Weijers Flatgarage • Xafi Medical • Zilveren Kruis Achmea • ZonMw • ZonMw Programma Geestkracht •
Generation R Bezoekadres: Dr. Molewaterplein 50, 3015 GE Rotterdam Postadres: Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam Telefoon: 010 704 34 05, Fax: 010 704 46 45 E-mail:
[email protected]
www.generationr.nl
