Gemini: het systeemziekenhuis van de 21 ste eeuw. Eindrapport 13 maart 2012

Gemini: het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw Eindrapport 13 maart 2012

KPMG Plexus Straatweg 68 3621 BR Breukelen

Tel +31 (0)20 3010800 Fax +31 (0)20 3010801

Breukelen, 13 maart 2012

Betreft: Gemini: het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw

Geachte heer Luik, U heeft ons gevraagd een onderzoek uit te voeren naar het gewenste locatieprofiel van het Gemini Ziekenhuis in Den Helder. In de opdrachtbevestiging van 23 januari 2012 zijn hier voor afspraken opgenomen. Het nu voorliggende rapport is de uitkomst van het onderzoek dat tussen 23 januari 2012 en 13 maart 2012 heeft plaats gevonden. Achtergrond Het MCA en het Gemini Ziekenhuis zijn in mei 2008 bestuurlijk gefuseerd tot de MCA Gemini Groep. Na een turbulente bestuurlijke periode in 2009 is in september 2010 de huidige raad van bestuur aangetreden. Direct na het aantreden heeft de raad van bestuur, mede op basis van diverse gesprekken met zowel interne gremia als externe stakeholders, een gezamenlijke visie voor de MCA Gemini Groep opgesteld. Onderdeel van deze visie was de conclusie dat de fusie onomkeerbaar is en niet meer ter discussie staat. Samenwerking tussen medische disciplines van de beide locaties wordt niet afgedwongen maar daar waar gewenst wordt de samenwerking door de raad van bestuur ondersteund. Onderdeel van deze visie was tevens een visie op de locaties MCA en Gemini Ziekenhuis. Hierbij is de locatie Gemini Ziekenhuis als basiszorgziekenhuis getypeerd dat circa tachtig procent van de vraag naar ziekenhuiszorg verleent en het MCA als een STZ ziekenhuis met een voor de topklinische zorg supraregionaal functiepakket. De nieuwbouw van het Gemini Ziekenhuis, de bouw van een Regionaal Topklinisch Interventie Centrum (RTIC) in Heerhugowaard en het behoud en de renovatie van een aantal belangrijke functies op de locatie Alkmaarderhout maakt een nadere discussie over de profielen en de portfolio’s van de locaties binnen de MCA Gemini Groep noodzakelijk. In deze discussie dienen de ontwikkelingen binnen de ziekenhuiszorg in zijn algemeenheid en meer specifiek met betrekking tot het beleidsuitgangspunt “concentratie en spreiding van de zorg” nadrukkelijk te worden betrokken.

© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden.

All our services are subject to our general conditions, which are filed at the Amsterdam District Court under number 36/2010, and which we will send to you on request.

Gezien deze ontwikkelingen heeft de raad van bestuur van de MCA Gemini Groep de wens uitgesproken om de locatieprofielen verder uit te willen werken en vast te stellen. Aangezien dit vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken dient te worden bekeken (zorginhoudelijk, financieel-economisch, geldende wet-en regelgeving, sociaaleconomisch, demografisch en technologisch) heeft de raad van bestuur hiertoe een opdracht verstrekt aan KPMG Plexus om een strategisch rapport te vervaardigen waarin het profiel van het Gemini Ziekenhuis “het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw” op hoofdlijnen wordt omschreven. Op basis hiervan kan vervolgens een uitspraak worden gedaan over de profielen van het RTIC in Heerhugowaard en de locatie Alkmaarderhout in Alkmaar. Op 7 maart 2012 is een concept van deze rapportage met u besproken. Met genoegen bieden wij u hierbij de definitieve versie van ons rapport aan: Gemini: het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw. Wij bedanken de medewerkers voor de geleverde bijdrage aan het onderzoek.

Met vriendelijke groet, KPMG Advisory N.V.

dr. A.B.M. van Poucke Director

Inhoudsopgave

Contactpersonen voor dit rapport zijn:

Anna van Poucke

Pagina

KPMG Plexus Director, Breukelen

Management samenvatting

3

KPMG Advisory NV

Inleiding

9

Basisconcept

12

Toekomst van de zorg in Den Helder

13

Resultaat: toekomstig profiel van het Gemini

14

Tel: + 31 20 65 68 595 [email protected]

Eveline van Beek KPMG Plexus Manager, Breukelen KPMG Advisory NV

-

Zorgportfolio

Tel: + 31 20 3010800

-

Benodigde capaciteit (op hoodlijnen) en organisatie

-

Bespreekpunten

[email protected]

Remco Bels KPMG Manager, Zwolle

Aanbevelingen voor vervolgonderzoek

21

Bijlagen

22

KPMG Advisory NV Tel: +31 384 674756 [email protected]

© 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

2

Management samenvatting

Management samenvatting Context en vraagstelling

Het MCA en het Gemini

Context en vraagstelling

Ziekenhuis zijn in mei 2008

Het MCA en het Gemini Ziekenhuis zijn in mei 2008 bestuurlijk gefuseerd tot de MCA Gemini Groep. Na een turbulente bestuurlijke periode in 2009 is in september 2010 de huidige raad van bestuur aangetreden.

bestuurlijk gefuseerd tot de MCA Gemini Groep.

Binnen de gezamenlijke visie van de MCA Gemini Groep is de locatie Gemini Ziekenhuis

Direct na het aantreden heeft de raad van bestuur, mede op basis van diverse gesprekken met zowel interne gremia als externe stakeholders, een gezamenlijke visie voor de MCA Gemini Groep opgesteld. Onderdeel van deze visie was de conclusie dat de fusie onomkeerbaar is en niet meer ter discussie staat. Samenwerking tussen medische disciplines van de beide locaties wordt niet afgedwongen maar daar waar gewenst wordt de samenwerking door de raad van bestuur ondersteund. Onderdeel van deze visie was tevens een visie op de locaties MCA en Gemini Ziekenhuis. Hierbij is de locatie Gemini Ziekenhuis als basiszorgziekenhuis getypeerd dat circa tachtig procent van de vraag naar ziekenhuiszorg verleent en het MCA als een STZ ziekenhuis met een voor de topklinische zorg supraregionaal functiepakket.

als basiszorgziekenhuis getypeerd.

Op basis van het profiel van

De nieuwbouw van het Gemini Ziekenhuis, de bouw van een Regionaal Topklinisch Interventie Centrum (RTIC) in Heerhugowaard en het behoud en de renovatie van een aantal belangrijke functies op de locatie Alkmaarderhout maakt een nadere discussie over de profielen en de portfolio’s van de locaties binnen de MCA Gemini Groep noodzakelijk. In deze discussie dienen de ontwikkelingen binnen de ziekenhuiszorg in zijn algemeenheid en meer specifiek met betrekking tot het beleidsuitgangspunt “concentratie en spreiding van de zorg” nadrukkelijk te worden betrokken.

locatie Gemini kan een uitspraak worden gedaan over de profielen van het RTIC en de locatie Alkmaarderhout.

Gezien deze ontwikkelingen heeft de raad van bestuur van de MCA Gemini Groep de wens uitgesproken om de locatieprofielen verder uit te willen werken en vast te stellen. Aangezien dit vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken dient te worden bekeken (zorginhoudelijk, financieeleconomisch, geldende wet-en regelgeving, sociaal-economisch, demografisch en technologisch) heeft de raad van bestuur hiertoe een opdracht verstrekt aan KPMG Plexus om een strategisch rapport te vervaardigen waarin het profiel van het Gemini Ziekenhuis “het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw” op hoofdlijnen wordt omschreven. Op basis hiervan kan vervolgens een uitspraak worden gedaan over de profielen van het RTIC in Heerhugowaard en de locatie Alkmaarderhout in Alkmaar.

Het voor u liggende profiel is opgesteld door KPMG Plexus, in opdracht van de Raad van Bestuur van de MCA Gemini Groep. Het rapport is tot stand gekomen op basis van gesprekken met verschillende in- en externe stakeholders, documentonderzoek en data-analyse. Een overzicht van de geraadpleegde partijen en literatuur is terug te vinden in de bijlagen.


4

Management samenvatting Portfolio (1)

Het Gemini Ziekenhuis in

Uitgangspunten

Den Helder is een

Het Gemini Ziekenhuis (onderdeel van de MCA Gemini Groep) is een belangrijke schakel in de zorg voor de bevolking van Den Helder en omstreken. Met het oog op de geplande nieuwbouw van het ziekenhuis is het noodzakelijk om het profiel voor de 21ste eeuw te herijken. Vanuit de maatschappelijke functie en de ambitie van het ziekenhuis is het streven uitdrukkelijk om een zorgvoorziening neer te zetten die kan fungeren als een basisziekenhuis voor de regio waarmee kan worden voldaan aan de zorgvraag van de 21ste eeuw. Daarbij is het adagium ‘dicht bij wat kan, verder weg als het moet’. Deze basiszorg wordt op een kwalitatief hoogwaardige wijze geleverd conform het concept van het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw. Belangrijke uitgangspunten daarbij zijn conformiteit aan -toekomstige wet- en regelgeving en richtlijnen, intensieve samenwerking in de keten met zowel het RTIC voor de complexe zorg, als de 1e lijn voor de basiszorg, een optimale benutting van IT-mogelijkheden en telehealth, een flexibele infrastructuur en een gezond financieel perspectief.

basisziekenhuis volgens het principe ‘dicht bij wat kan, verder weg als het moet’. Er wordt gewerkt conform de principes en technieken van het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw.

Het ziekenhuis vervult een essentiële functie in de acute zorgketen. Een 24/7 basis-SEH is een wettelijke

Portfolio algemeen Op basis van de financiële en functionele bestendigheid van de zorg zijn aanpassingen in het huidige profiel van het Gemini vereist. Toegenomen IT- en telehealth toepassingen en de samenwerking met partners als het toekomstige RTIC bieden de mogelijkheid om kritisch te kijken naar de voorzieningen die in Den Helder nodig zijn om de regionale zorgvraag volwaardig in te vullen. Actieve inzet van deze middelen ondersteunt het realiseren van een optimale balans tussen nieuwe eisen aan de kwaliteit en de noodzakelijke toegankelijkheid van zorg. Vanuit deze kaders is een toekomstig zorgprofiel voor Den Helder opgesteld passend bij het adagium ‘dicht bij wat kan, ver weg wat moet’. Het toekomstige profiel richt zich op een zo breed mogelijk pakket aan zorg voor de patiëntengroepen met een hoog volume en lagere complexiteit. Verregaande samenwerking tussen het RTIC en het Gemini maakt het gezamenlijk behandelen van de patiënten met een hoger niveau van complexiteit mogelijk.

noodzaak. Portfolio acute zorg: noodzaak tot basis-SEH in Den Helder Een belangrijke basis voor het toekomstige profiel is de essentiële rol van het Gemini in de acute regionale zorgketen. Geldende wet- en regelgeving over aanrijtijden voor spoedeisende hulp (45-minutennorm) dicteren de noodzaak van een 24/7 basis-SEH in Den Helder. De acute verloskunde en geboortezorg hebben binnen de wet- en regelgeving dezelfde positie als de overige acute zorg. Den Helder dient hierdoor ook in de toekomst een geboortezorg faciliteit aan te bieden aan inwoners van de regio. Recent onderzoek van het RIVM wijst uit dat er 33.500 inwoners buiten de normtijden voor spoedeisende hulp komen te vallen indien de 24/7 SEH functie in Den Helder wordt opgeheven – een onbespreekbare optie onder de geldende toegangseisen. De toekomstige acute zorgvoorziening in het Gemini wordt gemodelleerd naar het concept van de basis-SEH, waarbij er met behulp van een tele-IC voorziening de mogelijkheid is om -kortdurend- zorg te bieden bij onverwachte meer complexe zorgvragen.


5

Management samenvatting Portfolio (2)

Electieve zorg wordt zoveel

Portfolio electieve zorg: short-stay

mogelijk in dagbehandeling

Electieve behandelingen worden efficiënt en zoveel mogelijk volgens een short-stay principe ingericht. Daar waar mogelijk vindt de ingreep in dagbehandeling plaats om druk op het beddenhuis te minimaliseren. Risico’s van behandelingen worden door middel van protocollering duidelijk van tevoren ingeschat. Risicovolle patiënten kunnen rekenen op een naadloze overgang tussen het Gemini en het RTIC waar de complexere behandelingen plaats vinden. Voor onverwachte complicaties biedt de mogelijkheid om op afstand specialistische hulp in te zetten (bijvoorbeeld met een tele-IC) een uitkomst.

en via het short-stay principe ingericht voor de hoog volume, laagcomplexe aandoeningen.

Portfolio chronisch Chronische zorg vormt een basisaanbod van het ziekenhuis. Verregaande samenwerking met de 1ste

Voor de chronische zorg biedt het Gemini excellente bereikbaarheid en toegankelijkheid van zorg op korte afstand voor de inwoners van de regio. Met het oog op de demografische ontwikkelingen zijn de verwachtingen dat de vraag naar deze zorg de komende tijd harder dan de bevolkingsgroei toe zal nemen. Een passend aanbod is, naast patiëntgericht, ook een logische keuze gezien de ontwikkelingen. Kortdurende opvangmogelijkheden voor veelvoorkomende chronische aandoeningen behoren derhalve ook tot het palet van het Gemini. Een lonkend toekomstperspectief op dit gebied is verregaande samenwerking met 1ste lijns partners, bijvoorbeeld in de vorm van huisartsenbedden of samenwerking in een 1,5ste lijns centrum.

lijn vormt een lonkend toekomstperspectief. Portfolio oncologisch

De vraag naar oncologische zorg neemt toe door de vergrijzing. Het Gemini levert excellente zorg op het

Ook de oncologische zorgvraag zal, vanwege de vergrijzing, in de toekomst harder groeien dan de bevolking. Diagnostiek een voorbehandeling voor de oncologie dienen een speerpunt te zijn voor het ziekenhuis. Op het gebied van de oncologische chirurgie maken (toekomstige) volumenormen concentratie van de ingrepen naar het RTIC of andere oncologische centra noodzakelijk. De concentratie van deze zorg past bij het beeld van het Gemini als basisziekenhuis voor de hoog volume, laagcomplexe zorgvragen. Intensieve samenwerking met het RTIC (of oncologisch centrum) is noodzakelijk om patiënten vanaf de diagnose te ondersteunen met een eenduidig zorgpad zonder onderbreking bij overgang van een instelling naar de ander. In de fase na de ingreep (nazorg) kunnen patiënten weer dicht bij huis in Den Helder de behandeling voortzetten.

gebied van diagnostiek, voor- en nabehandeling van oncologische problematiek. Ingrepen worden uitgevoerd door middel van intensieve samenwerking met het RTIC.


6

Management samenvatting Benodigde capaciteit en randvoorwaarden

Om de zorg in Den Helder op

Benodigde capaciteit

een functionele en financieel

Onderstaande tabel geeft op hoofdlijnen de resultaten van de financiële doorrekening en de benodigde capaciteit van het toekomstige profiel weer. De cijfers zijn richtinggevend en niet een definitieve weergave van de benodigde inrichting.

gezonde manier te leveren is (op basis van de huidige bedrijfsvoering) een

Opbrengsten

Financieel resultaat

Bedden capaciteit (klinisch/dag)

+/- EUR 70 miljoen

+/- EUR 2,5 miljoen

+/- 100 klinisch +/- 40 dag

OK

ziekenhuis nodig met +/- 100 klinische bedden, 40

4

dagbehandelingsbedden en 4 operatiekamers. Randvoorwaarden en organisatie

De gepresenteerde cijfers geven een richting en zijn

Om de zorg in Gemini in te richten conform het aangegeven profiel moet worden voldaan aan een aantal randvoorwaarden en organisatorische aspecten. Uitgangspunt daarbij is dat de zorg is ingericht op een vloeiende en ononderbroken logistiek proces tussen basis- en complexe zorg en/of diagnostiek, interventie en nazorg. Belangrijk daarin zijn:

geen definitieve weergave van de benodigde capaciteit.

1.

Een verdere intensieve samenwerking tussen het MCA en Gemini op het uitvoerend niveau;

2.

Een intensieve samenwerking tussen de maatschappen al dan niet bekrachtigd met een fusie;

3.

Roulatie van medewerkers over de verschillende locaties (met name waar dit voor het op peil houden van expertise en ervaring nodig is);

4.

Inzet van IT- en telehealth om te zorgen voor een goede ondersteuning van de zorg op de beide locaties (denk aan tele-IC, telediagnositiek, gezamenlijk EPD en ondersteunende IT);

5.

Gezamenlijke ondersteunende voorzieningen en een gezamenlijk beleid;

6.

Een goede samenwerking met de 1e lijn en ambulancevoorzieningen, zowel ten behoeve van de basiszorg in de regio als ten behoeve van optimalisatie van doorverwijsprocessen;

7.

Doorzetten van de efficiencymaatregelen (programma Marsroute).

De daadwerkelijke invulling van het definitieve profiel dient in een volgende stap in samenwerking met het RTIC en overige ketenpartners tot stand te komen. Een belangrijke eerste stap is het creëren van betrokkenheid en het mobiliseren van de relevante partijen. Een deel van de oriënterende werkzaamheden zijn reeds door middel van het huidige onderzoek gestart.


7

Rapport

Inleiding Context en vraagstelling

Het MCA en het Gemini

Context en vraagstelling

Ziekenhuis zijn in mei 2008

Het MCA en het Gemini Ziekenhuis zijn in mei 2008 bestuurlijk gefuseerd tot de MCA Gemini Groep. Na een turbulente bestuurlijke periode in 2009 is in september 2010 de huidige raad van bestuur aangetreden.

bestuurlijk gefuseerd tot de MCA Gemini Groep.

Binnen de gezamenlijke visie van de MCA Gemini Groep is de locatie Gemini Ziekenhuis

Direct na het aantreden heeft de raad van bestuur, mede op basis van diverse gesprekken met zowel interne gremia als externe stakeholders, een gezamenlijke visie voor de MCA Gemini Groep opgesteld. Onderdeel van deze visie was de conclusie dat de fusie onomkeerbaar is en niet meer ter discussie staat. Samenwerking tussen medische disciplines van de beide locaties wordt niet afgedwongen maar daar waar gewenst wordt de samenwerking door de raad van bestuur ondersteund. Onderdeel van deze visie was tevens een visie op de locaties MCA en Gemini Ziekenhuis. Hierbij is de locatie Gemini Ziekenhuis als basiszorgziekenhuis getypeerd dat circa tachtig procent van de vraag naar ziekenhuiszorg verleent en het MCA als een STZ ziekenhuis met een voor de topklinische zorg supraregionaal functiepakket.

als basiszorgziekenhuis getypeerd.

Op basis van het profiel van

De nieuwbouw van het Gemini Ziekenhuis, de bouw van een Regionaal Topklinisch Interventie Centrum (RTIC) in Heerhugowaard en het behoud en de renovatie van een aantal belangrijke functies op de locatie Alkmaarderhout maakt een nadere discussie over de profielen en de portfolio’s van de locaties binnen de MCA Gemini Groep noodzakelijk. In deze discussie dienen de ontwikkelingen binnen de ziekenhuiszorg in zijn algemeenheid en meer specifiek met betrekking tot het beleidsuitgangspunt “concentratie en spreiding van de zorg” nadrukkelijk te worden betrokken.

locatie Gemini kan een uitspraak worden gedaan over de profielen van het RTIC en de locatie Alkmaarderhout.

Gezien deze ontwikkelingen heeft de raad van bestuur van de MCA Gemini Groep de wens uitgesproken om de locatieprofielen verder uit te willen werken en vast te stellen. Aangezien dit vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken dient te worden bekeken (zorginhoudelijk, financieeleconomisch, geldende wet-en regelgeving, sociaal-economisch, demografisch en technologisch) heeft de raad van bestuur hiertoe een opdracht verstrekt aan KPMG om een strategisch rapport te vervaardigen waarin het profiel van het Gemini Ziekenhuis “het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw” op hoofdlijnen wordt omschreven. Op basis hiervan kan vervolgens een uitspraak worden gedaan over de profielen van het RTIC in Heerhugowaard en de locatie Alkmaarderhout in Alkmaar.


9

Inleiding Uitgangspunten voor profiel Gemini ziekenhuis

Het gewenste profiel van het Gemini, systeemziekenhuis van de 21ste eeuw, is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: • Voldoen aan wet- en regelgeving; • Financieel haalbaar; • Voldoen aan zorgvraag;

Het Gemini Ziekenhuis (onderdeel van de MCA Gemini Groep) is een belangrijke schakel in de zorg voor de bevolking van Den Helder en omstreken. Met het oog op de geplande nieuwbouw van het ziekenhuis is het noodzakelijk om het profiel voor de 21ste eeuw te herijken. Vanuit de maatschappelijke functie en de ambitie van het ziekenhuis is het uitdrukkelijke streven om een zorgvoorziening neer te zetten die kan fungeren als een basisziekenhuis voor de regio waarmee kan worden voldaan aan de zorgvraag van de 21ste eeuw. Daarbij is het adagium ‘dicht bij wat kan, verder weg als het moet’. Om de basiszorg op een kwalitatief hoogwaardige wijze aan te bieden zal worden gewerkt conform het concept van het systeemziekenhuis van de 21ste eeuw. Daarbij zijn de volgende uitgangspunten en randvoorwaarden belangrijk:

1.

Het zorgconcept dient te voldoen aan alle bestaande en toekomstige (voor zover duidelijk) wet- en regelgeving en richtlijnen voor kwalitatief hoogstaande en verantwoorde zorg.

2.

Het zorgconcept dient een positief financieel resultaat op te leveren. De geleverde zorg in het Gemini wordt doelmatig en efficiënt geleverd.

3.

Het zorgconcept dient aan de huidige en toekomstige zorgvraag van de bevolking in de regio te voldoen, binnen de visie: Dicht bij wat kan, ver weg als het moet. Het Gemini streeft dan ook naar een zo breed mogelijk aanbod binnen de eerste twee genoemde randvoorwaarden aan te bieden.

4.

Het zorgconcept komt tot stand door samenwerking met ketenpartners volgens het stepped care principe: de juiste zorg op de juiste plaats. De overgang van de eerste lijn in Den Helder en het Gemini dient vlekkeloos ter verlopen. Ook zal complexe zorg door naadloze samenhang tussen het Gemini en het RTIC in de eerste instantie goed in Den Helder worden opgevangen.

5.

De infrastructuur van het Gemini is zoveel mogelijk gericht op de toekomst en maakt gebruik van state-of-the-art technologie om doelmatigheid, kwaliteit en betaalbaarheid van zorg te borgen.

• Samenwerking met ketenpartners volgens stepped care principe: vlekkeloze overgang tussen 1ste en 2e lijn en naadloze samenhang tussen het Gemini en het RTIC; • Moderne infrastructuur en technologie.

Tussen half januari 2012 en half februari 2012 heeft KPMG Plexus gewerkt aan het definiëren van het gewenste toekomstige profiel van het Gemini. Er is hier voor gebruik gemaakt van data uit diverse bronnen, onder andere: Gemini data systemen, publieke bronnen, interviews met interne en externe stakeholders (overzicht terug te vinden in de bijlage). Het resultaat is een profiel waar op hoofdlijnen het volgende wordt omschreven: zorgportfolio, financiële haalbaarheid, benodigde capaciteit en randvoorwaarden voor de organisatorische inrichting.


10

Basisconcept Indeling van zorg naar vier categorieën

KPMG Plexus hanteert voor de analyse een model die zorg indeelt in een viertal categorieën.

Een concept van “de zorg” bestaat niet; voor verschillende diagnosegroepen zal de optimale inrichting van zorg anders zijn. Om een goed strategisch profiel voor het Gemini Ziekenhuis op te bouwen hanteert KPMG Plexus een model dat de zorg in een viertal categorieën indeelt: acute zorg, oncologische zorg, chronische zorg en electieve zorg. In elke categorie is een onderverdeling naar de assen ‘complex’ en ‘enkelvoudig’ mogelijk. Voor elke categorie gelden er andere normen, ontwikkelingen en randvoorwaarden ten aanzien van kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid.

Acute zorg

Oncologische zorg

• Zorg is meteen nodig: patiënt met hartstilstand • Moet altijd beschikbaar zijn

complex

Het profiel kent een opbouw

enkelvoudig

complex

• Zorg bij chronisch zieken • Continu van aard • Samenwerking zorgverleners

enkelvoudig

complex

enkelvoudig

Electieve zorg • Alle zorg die niet in andere 3 zorgstromen valt • Veel keuzes mogelijk; kan kosteneffectief

complex

enkelvoudig

KPMG Plexus heeft het profiel van het Gemini opgebouwd door middel van 5 stappen:

die gebaseerd is op een gestructureerd stappenplan.

• Zorg binnen bepaalde tijd: vrouw met tumor in borst • Termijn tot behandeling is beperkt

Chronische zorg

Literatuur onderzoek Relevante wet- en regelgeving en richtlijnen

Interviews met interne en externe stakeholders Relevante contextfactoren en randvoorwaarden

Data analyse

Analyse toekomstige zorgvraag

Toetsing tussen resultaten Verificatie cijfers

Profiel schets

Eindrapport

Draagvlak Analyse reistijden

Technologische ontwikkelingen

Reële inschattingen Productie en financiën Draagvlak Benutting infrastructuur


11

Basisconcept Het zorg keuzemodel KPMG Plexus heeft het Gemini profiel uitgewerkt aan de hand van onderstaand keuzemodel. De pijlen in het model geven weer hoe door samenwerking het zorgaanbod van het Gemini verandert. Het uitgangspunt in alle gevallen is dat het Gemini de noodzakelijke ziekenhuiszorg blijft leveren voor de inwoners van de regio. De pijl en cirkel met een ‘1’ geven weer wat volgens wet- en regelgeving noodzakelijk is om te verplaatsen en behouden van het huidige zorgportfolio. Pijlen 2 en 3 zijn keuzes die worden ondersteund door strategische en financiële overwegingen. Visie

Hoog complex , laag volume (oncologie/acuut complex)

RTIC

Basiszorg: electief en acuut

Laag complex,hoog volume (chronische zorg)

Gemini ziekenhuis 1. Noodzakelijk om volgens (toekomstige) wet- en regelgeving te verplaatsen naar RTIC

1. Noodzakelijk zorgaanbod Den Helder om aan wet- en regelgeving te voldoen

2. Mogelijke samenwerking met RTIC om financiële en strategische overwegingen.

1ste lijn

3. Zorg die te leveren is in samenwerking met de 1ste lijn. Eventueel in een gezamenlijke zorgvoorziening (1,5ste lijn centrum).

Zorgaanbod die past bij het concept ‘systeemziekenhuis van de 21ste eeuw’ Legenda

Keuze: gebaseerd op financiën of strategie © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Wettelijke noodzaak 12

Toekomst van de zorg in Den Helder Een overzicht van relevante trends en ontwikkelingen

Relevante trends en

Het Gemini Ziekenhuis streeft er naar om op een toekomstbestendige manier aan de basis zorgvraag van de regio Den Helder te voldoen. De toegankelijkheid en kwaliteit van zorg staan voorop. In de bepaling van het profiel is rekening gehouden met de volgende relevante trends en ontwikkelingen:

ontwikkelingen zijn:

Toenemende vraag naar chronische en oncologische zorg

• Toenemende vraag naar chronische en oncologische zorg; • Handhaving wet- en regelgeving voor acute

De bevolking in regio Den Helder neemt de komende jaren tot 2020 met slechts 1% toe. De regio is echter ook sterk aan vergrijzing onderhevig: in 2020 wonen er 22% meer 60 plussers in de regio dan op dit moment. Het is de verwachting dat door de vergrijzing de zorgvraag op alle gebieden (acuut, chronisch, oncologisch en electief) sneller toeneemt dan de 1% bevolkingsgroei. De snelste groei zal plaats vinden bij de chronische en oncologische zorg, naar schatting rond de 20% (zie bijlage voor onderbouwing). Het aantal geboortes zal ten opzichte van de huidige situatie relatief afnemen. Handhaving wet- en regelgeving voor acute zorg

spreiding en concentratie

De huidige normen specificeren dat men binnen 45 minuten in een acute situatie bij een spoedeisende hulp (SEH) faciliteit moet worden opgevangen. Volgens gesprekken met VWS en de IGZ staat deze norm niet ter discussie en is het derhalve noodzakelijk dat Den Helder een 24/7 SEH faciliteit biedt voor de bevolking in de regio (zie bijlage voor onderbouwing). In haar brief van 1 maart j.l. onderstreept de minister nogmaals dat deze 45-minuten norm “cruciaal” is. Binnen de geboortezorg kunnen er ook acute situaties ontstaan waar het Gemini ook, volgens de normen voor aanrijtijden, een belangrijke speler vormt in de verloskundige keten.

van zorg;

Actueel beleid rondom kwaliteit en doelmatigheid van zorg in de vorm van spreiding en concentratie van zorg

zorg; • Actueel beleid rondom

• Volumenormen complexe ingrepen; • Verregaande mogelijkheden tot inzet technologie voor zorg op

Door de toegenomen aandacht voor de kwaliteit en doelmatigheid van zorg is het thema ‘spreiding en concentratie’ in de zorg zeer actueel en speelt in meerdere regio’s. Katalysator voor de discussie is de geconstateerde positieve relatie tussen volume en kwaliteit en de internationale trend in de concentratie van ziekenhuiszorg*. Daarnaast biedt concentratie van zorg een manier om schaarse middelen doelmatig in te zetten. De focus van de concentratie discussie ligt met name op hoog complexe, laag volume aandoeningen. Complexe zorg in Den Helder is reeds (conform nationale richtlijnen) voor een groot deel geconcentreerd naar specialistische (topklinische) centra. Zo worden acute patiënten uit de regio Den Helder met een serieuze verdenking van een hartinfarct veelal met de ambulance naar Alkmaar gebracht. Volumenormen complexe ingrepen

afstand. De vastgestelde relatie tussen volume en kwaliteit van zorg leidt steeds vaker tot de ontwikkeling van volumenormen voor hoog complexe ingrepen en procedures. Op meerdere gebieden heeft het Gemini reeds in het verleden de keuze gemaakt om bepaalde complexe zorg omwille van doelmatigheid en kwaliteitseisen niet langer te leveren. Dit geldt, onder andere, voor de normen van de NVvC (cardiologie) en die van de heelkunde op het gebied van de AAA en bariatrische ingrepen. Veel van de oncologische chirurgie wordt in het huidige model ook niet door het Gemini aangeboden (voorbeelden: levercarcinoom en longresecties). Er zijn aanwijzingen in het veld dat de aantallen in de huidige normen op termijn worden verhoogd. Daarnaast is het de verwachting dat er op meerdere (complexe) gebieden volumenormen worden ontwikkeld. Uitspraken over de ontwikkeling of hoogte van toekomstige normen kunnen niet definitief worden geleverd. Verregaande mogelijkheden tot inzet technologie voor zorg op afstand Door technologische vooruitgang is in een aantal gevallen de directe aanwezigheid van een specialist aan bed niet meer noodzakelijk. In het land bestaan meerdere voorbeelden van situaties waar door middel van tele-ondersteuning IC-zorg op afstand wordt geleverd. Dit geeft basisziekenhuizen zoals het Gemini de mogelijkheid om op afstand hoogspecialistische zorg in te zetten waar nodig. © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

13

Resultaat: toekomstig profiel van het Gemini Zorgportfolio (1)

Het Gemini zal zich met name gaan richten op basiszorg voor de regio: acuut, oncologisch, chronisch en electief.

De acute 24/7 zorgvoorziening is gewenst vanuit toegankelijkheid van zorg en op basis van wet- en regelgeving.

Een analyse van het huidige zorgportfolio toont aan dat het huidig beleid vanwege negatieve exploitatieresultaten geen toekomstbestendig model vormt voor het Gemini (zie financiële doorrekening in bijlage). Op basis van de financiële bestendigheid van de zorg in de regio zijn derhalve aanpassingen in het huidige profiel vereist. Het Gemini zal zich, meer dan in de huidige situatie, met name gaan richten op basiszorg voor de regio: acuut, oncologisch, chronisch en electief. De 24/7 acute zorgvoorzieningen is gewenst vanuit de toegankelijkheid van zorg en op basis van wet- en regelgeving. Voor de complexe zorgstromen worden afspraken gemaakt over naadloze samenwerking met het RTIC. Voorbereiding en nazorg van complexe trajecten vindt zoveel mogelijk plaats in Den Helder om zorg dicht bij de burger en toegankelijk te houden. Er is een sterke focus op planbare, laagcomplexe electieve zorg, daar waar mogelijk in dagbehandeling. In onderstaande tabel wordt het zorgaanbod per categorie (acuut, oncologisch, chronisch en electief) nader toegelicht. De pagina’s daar na bevatten een overzicht van de benodigde capaciteit, organisatie en randvoorwaarden om het gewenste profiel aan te bieden. Acute zorg

De basis voor het toekomstige profiel is de essentiële rol van het Gemini in de regionale acute zorgketen. Geldende weten regelgeving over aanrijtijden voor spoedeisende hulp (45-minutennorm) dicteren de noodzaak om in Den Helder een 24/7 basis-opvang aan te bieden voor de acute zorgvraag van de regio. Volgens gesprekken met de IGZ en VWS en de recent uitgebrachte brief van de minister op 1 maart j.l. onderstrepen dat de 45-minuten norm niet ter discussie staat. De opvang in het Gemini geldt ook voor de geboortezorg met een acuut karakter. Recent onderzoek van het RIVM wijst uit dat er 33.500 inwoners buiten de normtijden voor spoedeisende hulp komen te vallen indien de 24/7 SEH functie in Den Helder wordt opgeheven – een onbespreekbare optie onder de geldende toegangseisen. Daarnaast biedt het Gemini in de zomermaanden ook een opvang mogelijkheid voor de +/- 50.000 toeristen die naar de Waddeneilanden trekken. De toekomstige acute zorgvoorziening in het Gemini wordt gemodelleerd naar het concept van de basis-SEH, waarbij er met behulp van een tele-IC voorziening de mogelijkheid is om –kortdurend - zorg te bieden bij onverwachte meer complexe zorgvragen.

Omschrijving zorgportfolio Het Gemini biedt 24/7 opvang aan de acute zorgvraag via een basis-SEH functie. De normen van een basis-SEH staan omschreven in het recent gepubliceerde rapport van Gezondheidsraad “De basis moet goed!” (2012). In haar brief van 1 maart j.l. geeft de minister aan dat er mogelijk concessies te maken zijn op het gebied van de volledigheid van de basisSEH inrichting. Daar waar onverkort toepassen van de normen van de basis-SEH problemen oplevert voor de inrichting van de zorg geldt volgens het ministerie het principe “pas de norm toe of leg uit dat op andere wijze de acute zorg adequaat is geborgd”. In een korte reactie heeft de IGZ aangegeven de geldende en geaccepteerde (en dus haalbare) normen te gaan handhaven. Vanuit het ministerie zal een onderzoek worden gestart om de effecten van het doorvoeren van de normen in kaart te brengen. Intensieve samenwerking met het ROAZ is derhalve noodzakelijk voor de adequate borging van functies die niet te allen tijde in het Gemini worden aangeboden. Het Gemini zal de basis-SEH op de volgende wijze inrichten. • Te allen tijde is een ervaren SEH-arts aanwezig die de volgende taken uit kan voeren: triëren, stabiliseren, resusciteren, incl. luchtwegmanagement, behandeling in gang zetten of doorverwijzing. • De SEH-arts kan in korte tijd (15 minuten) beschikken over de specialismen: Gynaecologie/obstetrie, Kindergeneeskunde en Anesthesiologie. Overige specialismen van de basis-SEH (Radiologie, Chirurgie, Interne geneeskunde, Cardiologie, KNO-heelkunde en Neurologie) zijn via de inzet van tele-ondersteuning vanuit het RTIC direct virtueel in te schakelen en binnen korte tijd op te roepen waar nodig. • Een OK team is beschikbaar voor ingrepen en de laboratorium en röntgenfaciliteiten zijn direct toegankelijk. © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige 14 ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), eenvolgende Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. Deof naam het logo en ‘cutting • De ondersteunende specialismen zijn snel viaKPMG, tele-ondersteuning te consulteren: Apotheek, Klinische through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International. chemie, Medische microbiologie en Pathologie. (Zie volgende pagina voor vervolg)

Resultaat: toekomstig profiel van het Gemini Zorgportfolio (2)

Laagcomplexe oncologische

Acute zorg (vervolg)

zorg wordt volledig in het Gemini geleverd. Hoogcomplexe oncologische zorg wordt

Het acute zorgportfolio omvat ondermeer de mogelijkheid tot 24-uurs presentatie, beperkte interventiemogelijkheden en een geintegreerde HAP/SEH-post. Ook in deze context is 24/7 aanwezigheid van een SEH arts verplicht. De huidige afspraken over het doorrijden van complexe acute interventies blijven gehandhaafd (voorbeelden: verdenking hartinfarct, multi-trauma). In de huidige setting worden deze hoogcomplexe acute patiënten ook niet naar het Gemini gebracht. Daar waar nodig worden afspraken en protocollen tussen het Gemini, de ambulancezorg en topklinisch centrum (nu nog MCA, in toekomst het RTIC) aangescherpt om de naadloze samenhang verder te borgen. Geboortezorg Eisen die gelden voor de algemene acute zorg gelden in even grote mate voor de acute verloskunde. Een faciliteit waar met spoed een bevalling wordt uitgevoerd dient op niet meer dan 45 minuten afstand te liggen. De geboortezorg is derhalve een noodzakelijk goed in het Gemini zorgportfolio. Conform de richtlijnen omschreven in het Advies van de stuurgroep zwangerschap en geboorte “’Een goed begin” kan in het Gemini binnen 15 minuten na binnenkomst de bevalling met een volwaardig obstetrisch team worden gestart. Het ziekenhuis biedt derhalve ook de mogelijkheid aan opvang voor neonaten. Mogelijk risicovolle bevallingen worden door middel van een geprotocolleerde inschatting vroegtijdig doorverwezen naar het RTIC of een andere topklinische locatie. Met behulp van een tele-IC concept wordt kortdurende opvang geboden bij onverwachte complicaties. In de huidige situatie wordt deze vroegtijdige risico analyse reeds in de praktijk gebracht.

d.m.v. samenwerking met het RTIC ingericht.

Oncologische zorg

De vraag naar oncologische zorg zal de komende 10 jaar harder toenemen dan de bevolkingsgroei. Het is logisch dat het Gemini als basisziekenhuis een toegankelijke locatie biedt voor de diagnostiek, voor- en nazorg van oncologische patiënten. Behandelingen van laagcomplexe oncologische problematiek behoren ook tot het palet. De oncologische chirurgie is een gebied waar op dit moment volumenormen vol in ontwikkeling zijn. Voor de oncologische chirurgie (mamma, colorectaal) voldoet het Gemini aan de huidige volumenormen. De normen van de NVvH specificeren een minimum van 50 ingrepen per jaar. In 2010 voerde het Gemini 89 mammacarcinoom operaties uit en 66 colorectale operaties. Het is echter de verwachting dat toekomstige aanscherping van de normen het noodzakelijk maakt om deze chirurgische zorg in nauwe samenwerking met het RTIC aan te bieden. Precieze uitspraken over de toekomst van de volumenormen zijn niet in gepubliceerde stukken voorhanden. Gesprekken met het veld en de actuele discussies rondom concentratie van complexe zorgingrepen maakt echter dat deze aanname over de toekomst van oncologische chirurgie wordt gemaakt. De ingreep vindt in de toekomst in het RTIC, dan wel ander relevant oncologisch centrum, plaats. Alle diagnostiek, voorbereiding en nabehandeling kan in Den Helder plaats vinden, mits er hele duidelijke afspraken over het uitwisselen van informatie aanwezig zijn. Duidelijke protocollen en multidisciplinaire samenwerking tussen Den Helderen het RTIC zijn een vereiste om deze complexe zorg op hoogwaardige manier aan te kunnen bieden. Voorbeelden te leveren zorg (geen compleet overzicht): Laagcomplexe oncologische zorg (diagnostiek, voortraject, behandeling, natraject): premaligne afwijkingen, dermatosen. Hoogcomplexe oncologische zorg (diagnostiek, voortraject, natraject): mammacarcinoom, colorectale carcinoom, blaastumor, ovarium carcinoom.


15

Resultaat: toekomstig profiel van het Gemini Zorgportfolio (3) Chronische zorg Het Gemini beantwoord de groeiende vraag naar chronische zorg in de regio.

Laagcomplexe electieve zorg wordt op efficiënte wijze met

Evenals de vraag naar oncologische zorg zal ook de vraag naar chronische zorg in de regio harder toenemen dan de bevolkingsgroei. De concepten zelfmanagement, preventie en goede begeleiding vormen een sleutel tot hoogkwalitatieve chronische zorg. Goede bereikbaarheid van deze zorg dicht bij de burger is een noodzakelijk goed. Het Gemini biedt in het profiel behandelmogelijkheden en kortdurende opnamemogelijkheden voor veelvoorkomende chronische aandoeningen. Inwoners van de regio Den Helder hebben op deze wijze dicht bij huis toegang tot goede, passende zorg. Verregaande samenwerking met de 1ste lijn rondom de laagcomplexe chronische aandoeningen vormt een lonkend toekomstperspectief. Nieuwe concepten zoals een 1,5ste lijn centrum, en een zorghotel behoren tot de mogelijkheden. Voorbeelden te leveren zorg (geen compleet overzicht): Cardiologie: chronisch hartfalen, stabiele angina pectoris, atrium fibrilleren Interne geneeskunde: diabetes, chronische nierinsufficiëntie, ziekte van Crohn Longziekten: COPD Overig: dementie

een zo laag mogelijk risico in Den Helder aangeboden. Hoog complexe electieve zorg wordt d.m.v.

Voor hoogcomplexe chronische aandoeningen (zoals complexe Parkinson) wordt nauwe samenwerking gezocht met ketenpartners.

samenwerking met het RTIC in Heerhugowaard geleverd. Electieve zorg

Voor de electieve, planbare zorg richt het Gemini zich op de hoog volume, laagcomplexe aandoeningen. Protocollering van zorg is maximaal ingericht op het minimaliseren van risico. Opvang van patiënten vindt zoveel mogelijk via het short stay concept plaats. Voor hoogcomplexe aandoeningen wordt nauw samengewerkt met het RTIC, waar deze interventies plaats vinden. Voorbeelden te leveren zorg (geen compleet overzicht): Cardiologie: acuut hartfalen, follow-up na PTCA,impuls- en geleidingsstoornissen Chirurgie: appendicitis, liesbreuk, CTS, etalagebenen Gynaecologie: incontinentie/prolaps, obstetrische zorg, operatie vleesboom Interne geneeskunde: analyse buikklachten, pneumonie KNO: ZAT (ziekte adenoïd en tonsillen), diagnostiek slaapstoornissen, sinusitis Neurologie: hersenschudding, TIA Orthopedie: heup en knie artrose, meniscuslaesie, ruptuur rotator cuff Urologie: BPH, vasectomie Oogheelkunde: cataract Kraakbeenbehandelingen: Ten tijde van het onderzoek is bekend gemaakt dat het Gemini zal stoppen met het aanbieden van de kraakbeenbehandelingen.


16

Resultaat: toekomstig profiel van het Gemini Benodigde capaciteit (op hoofdlijnen) en organisatie

In de toekomst richt het

Benodigde capaciteit

Gemini zich op de basis zorgvraag van de regio Den

Er is (op hoofdlijnen) een doorrekening uitgevoerd op het toekomstige profiel van het Gemini. De resultaten van de doorrekening geven een grove indicatie van de benodigde capaciteit en het financiële resultaat dat het gekozen basisprofiel op zal leveren voor het ziekenhuis. Cijfers zijn grotendeels gebaseerd op de huidige inrichting van de zorg. Diverse factoren kunnen invloed uitoefenen op onderstaande cijfers, waar onder de specifieke inrichting van de nieuwbouw en de inzet van het Mediance voor electieve ingrepen.

Helder.

Opbrengsten

Financieel resultaat

Bedden capaciteit (klinisch/dag)

leveren is een inrichting nodig met +/- 100 klinische

+/- EUR 70 miljoen

+/- EUR 2,5 miljoen

+/- 100 klinisch +/- 40 dag

bedden, 40 dagbehandelingsbedden en

Organisatie zorg: Acuut

Om deze zorg op een financieel gezonde manier te

4 operatiekamers.

Op het gebied van acute zorg is de inzet van een teleIC mogelijk om specialistische zorg op afstand te leveren.

Geboortezorg vraagt om een optimale samenwerking tussen 1e en 2e lijn in doorverwijzing en gezamenlijk benutten van infrastructuur.

OK

4

Voor het beantwoorden van de acute zorgvraag is het noodzakelijk om 24/7 de volgende faciliteiten aan te bieden in het ziekenhuis: basis-SEH, OK faciliteit, tele- IC faciliteit, (tele-radio)diagnostische faciliteiten en klinische opvang mogelijkheden eventueel vormgegeven in een AOA. Samenwerking met de huisartsenpost (HAP) is gewenst om de zelfverwijzers met een laag acuut karakter op te vangen. In de huidige situatie is de HAP 4 km verwijderd van het ziekenhuis. Het integreren van HAP en SEH op een locatie maakt het stroomlijnen van de acute zorgvraag eenduidiger en verlaagt de druk op de spoedfaciliteit van het ziekenhuis. Te allen tijde is een SEH arts in huis aanwezig. Overige inrichting van de basis-SEH is reeds beschreven onder het ‘zorgportfolio acute zorg’. Daar waar men geboortezorg levert is volgens wet- en regelgeving een IC niveau 1 vereist. De IGZ geeft in gesprekken aan dat het mogelijk is om gebruik te maken van een tele-IC concept. In dit concept worden ernstig zieke patiënten op afstand behandeld door een intensivist van een high-level IC op een andere locatie. Ter plekke wordt de zorg geleverd door medisch specialisten en IC verpleegkundigen in het Gemini. Tele-IC is een beproefd concept dat in de Verenigde Staten al jaren succesvol wordt toegepast. Binnen Nederland is de samenwerking tussen het OLVG in Amsterdam en het MC Zuiderzee in Lelystad een voorbeeld van succesvolle implementatie van het tele-IC concept. Zie de bijlage voor meer informatie over tele-IC zorg. Voor de geboortezorg is verder binnen 15 minuten een volwaardig team conform de richtlijnen uit ‘Een goed begin’, aanwezig. Belangrijke voorwaarden voor de geboortezorg in Den Helder zijn enerzijds een goede samenwerking tussen 1e en 2e lijn waarbij doorverwijzing van meer complexe zorg tijdig plaats vindt, anderzijds ook de bereidheid om met 1e lijns verloskundigen en 2e lijns zorgverleners zoveel mogelijk gebruik te maken van dezelfde voorzieningen (geboortecentrum) zodat dure infrastructuur optimaal benut wordt. De huidige afspraken over het doorrijden voor complexe acute interventies blijven gehandhaafd (voorbeelden: verdenking hartinfarct, multitrauma). In de huidige setting worden deze hoogcomplexe acute patiënten niet naar het Gemini gebracht. Daar waar nodig worden afspraken en protocollen tussen het Gemini, de ambulancezorg en het topklinisch centrum (nu nog MCA, in toekomst het RTIC) aangescherpt om de naadloze samenhang verder te borgen.


17


Voor een toekomstbestendig

Organisatie zorg: Electief

profiel is een vloeiend en

In de huidige situatie maakt het Gemini gebruik van 5 operatiekamers. Daarnaast is er de mogelijkheid om gebruik te maken van de operatiekamers van het Mediance in Schagen. In 2010 werd er nog weinig gebruik gemaakt van capaciteit in Schagen (135 ingrepen). Naar schatting zijn in de toekomst nog 4 OK’s nodig om aan de electieve zorgvraag te voldoen. Onderliggende aannames zijn: meer gebruik van Mediance capaciteit, en een verbeterde planning en doelmatigheid op de OK’s in Den Helder. Daarnaast wordt de electieve zorg in Den Helder zoveel mogelijk ingericht op short-stay patiënten. Langliggers en complexe problematiek worden in afspraak met ketenpartners elders behandeld.

ononderbroken zorgproces tussen Gemini en RTIC noodzakelijk. Daarmee gelden de volgende randvoorwaarden voor de organisatie: • Intensieve samenwerking tussen Gemini en RTIC/MCA

Om de zorg in het Gemini in te richten conform het aangegeven profiel moet worden voldaan aan een aantal randvoorwaarden en organisatorische aspecten. Uitgangspunt daarbij is dat de inrichting van het zorgproces zodanig is dat er sprake is van een vloeiend en ononderbroken logistiek proces tussen basis en complexe zorg en/of tussen diagnostiek, interventie en nazorg. Belangrijk daarbij zijn:

op uitvoerend niveau; • Intensieve samenwerking tussen de maatschappen;

Intensieve samenwerking tussen RTIC/MCA en Gemini op uitvoerend niveau

• Rouleren staf over locaties; • Inzet gezamenlijke IT en telehealth; • Gezamenlijke ondersteunende voorzieningen en beleid; • Sterke samenwerking met

1e

lijn en ambulancevoorzieningen; • Doorzetten huidige efficiency maatregelen.

Organisatorische randvoorwaarden.

Het gezamenlijk bieden van een totaalpalet aan zorg met een meer specifieke profilering van Den Helder op de basiszorg en het RTIC/MCA op de complexe zorg en interventies vraagt om een goed afgestemd logistiek proces, een goed afgestemde zorgorganisatie en de mogelijkheid medewerkers op de verschillende locaties in te zetten: de organisatie volgt de patiënt en niet andersom. Om dit te kunnen realiseren zal er een intensieve samenwerking tussen RTIC/MCA en Gemini op bestuurlijk, managerial en uitvoerend niveau moeten zijn. Intensieve samenwerking tussen maatschappen Gemini en RTIC/MCA (evt. uitmondend in fusie) In het kader van de continuïteit van zorg en behoud van deskundigheid en ervaring is een intensieve samenwerking tussen de maatschappen van Gemini en RTIC/MCA nodig. Voor Gemini geldt daarbij dat het in de huidige situatie lastig is om medisch specialisten aan te trekken. Een intensieve samenwerking van maatschappen biedt specialisten een aantrekkelijk en breed pakket aan professionele mogelijkheden, inclusief de mogelijkheid om (toekomstige) volumenormen te halen. Bij verregaande concentratie en het inrichten van een zorgproces over twee locaties is een fusie van maatschappen aan de orde. Daarmee verruimt het de mogelijkheden tot het aantrekken van personeel. Voorts draagt samenwerking bij aan het efficiënt inzetten van ziekenhuiscapaciteit en specialisten. Rouleren medewerkers Den Helder en Heerhugowaard/Alkmaar Ook voor andere medewerkers geldt dat roulatie over de locaties wenselijk is vanuit het leveren van een aaneengesloten keten van zorg. Daarnaast biedt het rouleren van medewerkers over beide locaties de mogelijkheid om in de breedte het vak uit te oefenen. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van een werkplek in Den Helder. Om het rouleren mogelijk te maken is een hoge graad van standaardisatie in de werkwijze noodzakelijk.


18


Voor een toekomstbestendig

Inzet IT en telehealth

profiel is een vloeiend en

De profieldifferentiatie én daarvoor benodigde samenwerking maakt een stevige inzet van IT en telehealth mogelijkheden op beide locaties noodzakelijk. Juist door de inzet van telehealth is het mogelijk om een zo breed mogelijk pakket aan zorg op een financieel rendabele wijze in Den Helder aan te bieden. Eerder zijn al genoemd de inzet van tele-IC voorzieningen, en telediagnostiek. Daarnaast zal er in het kader van het uitwisselen van patiëntengegevens sprake moeten zijn van een gezamenlijk EPD. De inzet en roulatie van medewerkers over alle locaties en de intensieve samenwerking op uitvoerend niveau maken ook een verdere IT-integratie noodzakelijk.

ononderbroken zorgproces tussen Gemini en RTIC noodzakelijk. Daarmee gelden de volgende randvoorwaarden voor de organisatie: • Intensievering samenwerking tussen Gemini en RTIC/MCA op uitvoerend niveau • Intensievering samenwerking tussen de maatschappen • Rouleren staf over locaties

Gezamenlijke ondersteunende voorzieningen Gemini en RTIC/MCA Nieuwbouw in Den Helder en Heerhugowaard biedt de mogelijkheid om ondersteunende diensten gezamenlijk in te richten. In de huidige situatie is dit voor de ondersteunende diensten van het MCA in Alkmaar en het Gemini in Den Helder reeds het geval. Door deze samenwerking op de ondersteuning goed in te richten, wordt samenwerking op het niveau van het zorgproces vergemakkelijkt. Samenwerking 1e lijn en ambulancevoorzieningen Voor een optimaal ingerichte acute zorgketen is nauwe samenwerking nodig met de ambulancezorg en topklinische centra. Een naadloze overgang tussen de verschillende spelers in de keten is essentieel om de zorg, vooral voor complexe acute problematiek, hoogwaardig in te richten. Op het gebied van verloskunde is samenwerking met de 1e lijns verloskundigen noodzakelijk om de zorgpaden rondom geboortezorg vorm te geven.

• Inzet gezamenlijke IT en telehealth • Gezamenlijke ondersteunende voorzieningen en beleid • Sterke samenwerking met 1e lijn en ambulancevoorzieningen • Doorzetten huidige efficiency

Zoals aangegeven is voor een optimale acute keten en goede doorverwijzing samenwerking nodig met de ambulancezorg. Voor goede stepped care met name voor chronisch zieken is een goede samenwerking nodig met de 1e lijn. Voor optimale samenwerking in de verloskundige keten is de samenwerking met 1e lijns verloskundigen nodig. Door in de toekomst te komen tot een verdere samenwerking met de 1e lijn rondom chronisch zieken zal een verdere reductie van het aantal ziekenhuisbedden mogelijk zijn. Doorzetten efficiency maatregelen (programma Marsroute) Uit (benchmark) onderzoek blijkt dat het Gemini ten opzichte van referenten relatief dure poliklinische zorg levert. Daarnaast is er middels het Marsroute programma een serie besparingen geïdentificeerd door middel van ligduur verkorting en verhoging van de doelmatigheid. In de berekeningen voor het Gemini profiel zijn de potentiële besparingen maximaal ingeboekt.

maatregelen


19

Resultaat: toekomstig profiel van het Gemini Bespreekpunten

Een aantal zaken vraagt nog nadere uitwerking: • Ontwikkeling gezamenlijk

Dit rapport bevat een high-level advies over het toekomstige profiel van het Gemini. Een aantal zeer specifieke keuzes vallen buiten de scope van dit advies. Het gaat dan met name om de verdere uitwerking van het hiervoor beschreven profiel, specifieke keuzes die niet gebaseerd zijn op wet- en regelgeving of het gekozen profiel, dan wel zaken die verder in de toekomst liggen. Voor een definitieve uitwerking van het profiel van het Gemini is het noodzakelijk om onderstaande bespreekpunten samen met ketenpartners verder vorm te geven. In dit rapport is de productie gerelateerd aan de bespreekpunten geïncludeerd in het doorgerekende profiel.

aanbod geboortezorg in de keten; Geboortezorg • Vormgeving klinische kindergeneeskunde; • Samenwerking 1e en 2e lijn.

In alle dunbevolkte, vergrijzende gebieden staat er druk op de levering van geboortezorg. Aan de ene kant bestaat er een duidelijke samenhang tussen volume en kwaliteit, aan de andere kant is in acute situaties binnen de normtijd hulp geboden. In de geboortezorg keten zijn meerdere spelers (zowel in de eerste als tweede lijn) actief. Een noodzakelijke vervolgstap is om in samenwerking met alle betrokken partijen (o.a. verloskundigen, gynaecologen, huisartsen) een gezamenlijk geboortezorgaanbod in de keten neer te zetten dat passende is voor de regionale zorgvraag, zorgt voor rendabele voorzieningen en tegelijkertijd voldoet aan de kwaliteitseisen van de wetenschappelijke verenigingen. De notitie van de veldpartijen ‘Een goed begin’ kan hiervoor de basis vormen.

Klinische kindergeneeskunde De klinische kindergeneeskunde vormt binnen de MCA Gemini groep een discussiepunt. Volumenormen voor deze zorg zijn niet aanwezig, echter gevoeligheid van de zorg voor kinderen is zeer hoog. Daarmee is een brede ervaring in diagnostiek en behandeling essentieel. In de huidige situatie ontstaat de vraag of men de klinische zorg voor kinderen in Den Helder, omwille van kwaliteitseisen, wil handhaven. Een discussie tussen kinderartsen en gynaecologen van MCA en Gemini samen met huisartsen in de regio is hiervoor noodzakelijk. Het valt aan te bevelen om deskundigheid van de NVK (Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde) te benutten voor de inhoudelijke begeleiding. (NB: voor de verloskunde wordt uitgegaan van 1e basisopvang van neonaten binnen de locatie Gemini. Meer complexe zorg voor neonaten wordt binnen het RTIC/MCA dan wel de NICU-voorzieningen in de regio verleend).

Samenwerking 1ste en 2e lijn in een 1,5ste lijnscentrum In het toekomstige profiel van het Gemini is de samenwerking met het RTIC voor complexe patiëntenstromen uitgebreid besproken. Ook in de samenwerking met de 1e lijn in de keten is aan de orde geweest. Deze samenwerking zal echter in de toekomst nog een veel verdergaande uitwerking kunnen krijgen. Naast de bestaande keten kan ook verder worden gekeken naar substitutie van zorg van de 2e naar de 1e lijn. Een deel van de zorg die nu door het Gemini wordt geleverd (bijvoorbeeld laagcomplex chronisch, laagcomplexe klinische beschouwende zorg en laagcomplexe klinische post-operatieve zorg) kan ook in een andere setting dan het ziekenhuis of ziekenhuisbedden plaats vinden. Te denken valt aan participatie van specialisten in HOED’s, huisartsenbedden in de nabijheid van en met ondersteuning vanuit het ziekenhuis en zorgpensions. Mogelijke partners voor samenwerking zijn: de huisartsen, verpleeghuizen en overige eerstelijns zorgaanbieders. De samenwerking kan vorm krijgen in een 1,5ste lijnscentrum © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

20

Aanbevelingen voor vervolg onderzoek

Voor een adequate invulling van de profielen en de manier waarop dit kan

Huidig document is het resultaat van Fase 1. Om een meer gedetailleerd doorgerekend beeld te krijgen van de benodigde capaciteit in het Gemini in samenwerking met het RTIC en andere ketenpartners is een verdere uitwerking van het huidige onderzoek noodzakelijk. Een belangrijke eerste stap in dit onderzoek is betrokkenheid en mobilisatie van de relevante partijen. Een deel van de oriënterende werkzaamheden en expertvisie (op hoofdlijnen) is reeds in Fase 1 gerealiseerd.

gebeuren is een tweede fase noodzakelijk waarin het profiel van het Gemini in samenhang met de betrokken partners nader wordt uitgewerkt.

Fase 1 Globale beschrijving benodigde inrichting zorg in samenhang met RTIC en overige partners

Voorwerk: Mobilisatie en oriëntatie

Fase 2 Uitwerken benodigde inrichting zorg in samenwerking met het RTIC en overige partners

Stap 1: Expertvisie

Stap 2: Scenario ontwerp


Fase 3 Implementatie

Stap 3: Scenario analyse en besluitvorming

21

Bijlagen

Financiële doorrekening profiel Huidig profiel Toekomstig profiel

Financiële haalbaarheid Huidig profiel niet toekomstbestendig Werkwijze

Bronnen

en de jaarrekening 2010

Ten behoeve van de financiële analyse die op hoofdlijnen is uitgevoerd hebben wij de volgende werkwijze aangehouden.

Ten behoeve van de uitgevoerde stappen is hieronder aangegeven welke bronnen zijn gehanteerd gedurende stappen:

vormen het uitgangspunt

1.

Bepalen van het Gemini profiel met oog op strategische- en zorginhoudelijke keuzes;

1.

Excelbestand met gesloten DBC’s 2010, coderingstabel DBC’s, Jaardocument Gemini 2010

2.

Bewerken van het bestand met afgesloten DBC’s 2010 zodat de verschillende profielen qua DBC’s afgeleid kunnen worden;

2.

Interne aansluiting tussen opbrengsten en kosten vanuit DBC kostprijzenmodule;

3.

Vaststellen van de aansluiting tussen de opbrengsten en kostprijzen op basis van de kostprijzenmodule en de jaarrekening 2010;

3.

4.

Normaliseren van het gerapporteerd resultaat over 2010 in het Jaardocument Gemini 2010 (zoals in de tabel hiernaast is afgebeeld);

Jaardocument Gemini 2010, managementinformatie ten behoeve van normalisatie gegevens, uitkomsten nacalculaties 2008 tot en met 2010.

De in 2010 afgesloten DBC’s

voor de financiële analyse.

Door middel van het doorlopen van verschillende stappen zijn de resultaten van het profiel op hoofdlijnen bepaald.

De uitkomsten van de resultatenrekening van het

5.

Toepassen van een drietal correcties op zowel opbrengsten (wettelijke budget, opbrengst B segment) als kosten om aansluiting te krijgen met de formele financiële verslaglegging over 2010;

6.

De financiële haalbaarheid van het profiel vaststellen aan de hand van de resultaten op DBC niveau.

huidige profiel zijn negatief. Het huidig profiel vormt geen toekomstbestendig model voor het Gemini.

Naast het uitvoeren van documentstudie hebben interviews plaatsgevonden met verschillende functionarissen van de financiële afdelingen ter validatie van door ons toegepaste processtappen op hoofdlijnen als ook de verdere onderbouwing van de analyse.

Pro forma resultatenrekening Gemini 2010 Jaardocument

2010 Genormaliseerd

Aanvullend is de financiële positie van Gemini onderzocht en becommentarieerd om de cijfers in perspectief te plaatsen, risico’s te signaleren en aanbevelingen te kunnen geven.

x EUR 1.000

De berekende kengetallen voor het profiel zijn een afgeleide van de samenstelling van de DBC’s over 2010.

Wettelijk budget/DOT

49.604

43.950

DBC opbr B-segment

31.197

31.197

Overige opbrengsten

7.903

6.818

88.704

81.965

Personeelskosten

46.394

45.527

Materiële kosten Totale lasten Resultaat

41.940

36.717

88.334 370

82.244 -279

Vervolgstap In een vervolgstap is het wenselijk om de DBC data over 2011 op te stellen en de kostprijzen te actualiseren.

Totale opbrengsten


24

Financiële haalbaarheid Overige bevindingen op hoofdlijnen

• hoge personeelslasten;

• Personeelkosten als percentage van de som der bedrijfsopbrengsten zijn hoog: 57% bij Gemini, bij referenten van 51% tot en met 56%.;

uit dat er bij Gemini sprake

• lage afschrijvingskosten; • laag resultaat.

kapitaallasten is gebruikelijk rondom nieuwbouw.

De zorgexploitatie vertoont qua resultaten een zorgwekkend verloop.

10.000

4.000

5.000

2.000 0

0

-2.000

-5.000 -10.000 -15.000

Ingebruikname nieuwbouw

Vergoeding

• Resultaat boekjaar Gemini blijft achter bij referenten: -1% bij Gemini, bij referenten van 1% tot 2%. Deze bevindingen vormen aanleiding om de kwaliteit van het resultaat van Gemini nader te analyseren. In de grafieken hiernaast afgebeeld is de exploitatie over de jaren gesplitst naar de kapitaallasten en de exploitatie zorg en bedrijfsvoering.

Zorg-/bedrijfsvoering (in EUR 1.000)

De zorgexploitatie laat in zowel het recente verleden als de komende jaren een negatief resultaat zien. De dalende trend van het resultaat wordt de komende jaren volgens planning omgebogen op basis van de uitvoering van de maatregelen die onderdeel uitmaken van de Marsroute. Het resultaat op kapitaallasten neemt in dezelfde periode toe, hetgeen toe te schrijven is aan het feit dat Gemini in de aanloop naar nieuwbouw de investeringen beperkt tot het hoogstnoodzakelijke. Daarnaast is een groot deel van de aanwezige activa reeds volledig afgeschreven. De dalende omvang van de vaste activa leidt er toe dat de benodigde financiering daalt en daarmee de interestlasten. In de toekomstige cijfers is de ingebruikname van de nieuwbouw meegenomen in 2014. Dit leidt tot een forse toename van de afschrijvings- en interestlasten en daarmee afname van het resultaat op kapitaallasten. Gemini heeft door middel van het opstellen en uitvoeren van maatregelen in het kader van de marsroute een traject ingezet om efficiënter te werken en daarmee kosten te besparen.

-4.000 -6.000

Kosten

100.000

3.000 2.000 1.000 0 -1.000 -2.000 -3.000 -4.000 -5.000

50.000 0 -50.000

Effect Marsroute

-100.000

Opbrengsten

Resultaat

Kosten

Resultaat

Het verloop van de

• De afschrijvingen als percentage van som der bedrijfsopbrengsten zijn laag: 6% bij Gemini, bij referenten van 8% tot en met 10%.

6.000

Opbrengste en kosten

benchmark analyse wijzen

15.000

Resultaat

is van relatief:

Ten behoeve van de benchmark analyse zijn een viertal ziekenhuizen geselecteerd die in een regio opereren die vergelijkbaar is met die in noord Noord Holland (perifeer gebied) en eveneens relatief van vergelijkbare omvang zijn. De vergelijking levert een drietal belangrijke constateringen op:

De uitkomsten van de

Kapitaallasten (in EUR 1.000)

Vergoeding / kosten

Benchmark analyse en analyse kwaliteit resultaat

Resultaat

Ervaringen binnen de ziekenhuissector laten zien dat de jaren voorafgaand aan nieuwbouw zich kenmerken door het behalen van forse positieve resultaten, als gevolg van de kapitaallastenontwikkeling. De reserveringen die hierdoor kunnen worden getroffen zijn benodigd voor onder meer het opvangen van de toegenomen afschrijvings- en interestlasten in de “post-nieuwbouwfase” om te voorkomen dat er sprake is van sterk negatieve resultaten. Op basis van de cijfers van het Gemini blijkt dat de resultaten het niet toelaten om reserveringen te treffen voor, hetgeen een belangrijk financieel risico vormt.


25

Financiële haalbaarheid Vaststellen toekomstig profiel Gemini Toelichting Het resultaat van het toekomstige profiel ligt EUR 3 miljoen hoger dan het genormaliseerde resultaat over 2010.

Het activiteitenniveau van Gemini ligt op 81% van het huidige niveau.

Gemini neemt in dit profiel afscheid van verlieslatende zorgproducten en vergroot daarmee haar financiële bestendigheid.

Pro forma resultatenrekening

Het toekomstige profiel vertoont ten opzichte van het huidige profiel een verbetering van het resultaat met EUR 3 miljoen. De omvang van de opbrengsten van de zorg die, vanwege de complexiteit in x EUR 1.000 samenhang met het RTIC wordt aangeboden, bedraagt EUR 11 miljoen, terwijl het kostenniveau met EUR 13,9 miljoen afneemt. Wettelijk budget/DOT Dit betekent dat Den Helder afscheid neemt van een deel van het DBC opbr B-segment zorgaanbod dat momenteel verlieslatend is en een bedreiging kan vormen voor een positieve exploitatie van het ziekenhuis in de Overige opbrengsten toekomst. Dit betekent ook dat de financiële bestendigheid van dit Totale opbrengsten profiel groter is dan het huidig profiel. Naast dat dit voor het ziekenhuis perspectief biedt is het ook voor patiënten en gemeente Den Helder gunstig om in continuïteit een goede basisvoorziening in Personeelskosten de buurt te hebben. Materiële kosten In procenten ligt het activiteitenniveau op 80% van het huidige Totale lasten niveau. Resultaat Opmerkingen Pro forma kengetallen De nieuwbouw die past bij dit profiel is gebaseerd op benutting van de RTIC faciliteiten op het gebied van de complexe zorg (m.n. ingrepen). In het RTIC wordt de regionale capaciteit voor complexe zorg gebundeld. Samenwerking op het gebied van de complexe zorg x EUR 1.000 levert financiële voordelen op en geeft ook de mogelijkheid om kwaliteit te concentreren en verhogen. Verpleegdagen Het terugbrengen van het personeelsbestand is een ontwikkeling waar het Gemini momenteel reeds actief haar invloed op uitoefent. Dagverpleging De verwachting is dat er geen aanpassingen benodigd zijn op dit OK's beleid. Bedden (incl doelm) Een lonkend toekomstperspectief is uitbreiding van de samenwerking met de 1ste lijn. Het is mogelijk om delen van de laagcomplexe zorg Bedden (dagverpleg.) (chronisch, poliklinisch electief) op een andere manier in te richten dan de huidige ziekenhuis voorziening. Er valt te denken aan, bijvoorbeeld, een 1,5ste lijn centrum, zorghotel of huisartsenbedden concept.


2010 genormaliseerd

2010 toekomstig profiel

43.950

37.000

31.197

27.000

6.818

7.000

81.965

71.000

45.527

38.000

36.717

30.000

82.244

68.000

-279

2.700

toekomstig profiel

huidig 59.899

49.000

13.877

12.000

5,0 149

4,0 100

47

40

26

Wet- en regelgeving en richtlijnen

Wet- en regelgeving en richtlijnen Minimum eisen voor de acute zorg en geboortezorg

Acute zorg

Benodigde faciliteiten basis-SEH

45 minuten norm

Een basis-SEH beschikt over een 24-uur verkoeverfunctie en observatieafdeling waar bij tijdelijke ondersteuning van vitale functies mogelijk is. Een IC-faciliteit is in een dergelijke structuur niet noodzakelijk. Bij onverwachte situaties die IC-zorg vergen is overplaatsing aangewezen.

“De afspraken in het regionale overleg acute zorgketen moeten ertoe leiden dat deelnemers aan het overleg alleen (tijdelijk) kunnen stoppen met functies op een bepaalde locatie als de 45 minuten norm om een Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) afdeling van een basisziekenhuis te bereiken, niet in gevaar komt. […] Deze bereikbaarheidsnorm van 45 minuten betreft de totaaltijd die nodig is om met een ambulance de patiënt op de plaats van het ongeval te bereiken en vervolgens naar een SEH-locatie te rijden.” Bron: WTZi. Artikel 1. Bijlage 3.1. Volgens gesprekken met de IGZ en VWS staat deze norm niet ter discussie. Inrichting basis-SEH Een basis SEH moet op het gebied van de patiëntenzorg de volgende taken uit kunnen voeren: triëren, stabiliseren, resusciteren, incl. luchtwegmanagement, behandeling in gang zetten of doorverwijzing. Bron: SEH Vanuit een Stevige Basis, 2009. Achtervang SEH Gegeven het scala aan ziektebeelden dat bij een basis SEH terecht kan moet een SEH-arts snel de relevante specialismen kunnen raadplegen. Binnen korte tijd (niet gespecificeerd binnen welk tijdbestek) moet een SEH-arts kunnen beschikken over de volgende specialisten:

Geboortezorg Voor kwalitatief hoogstaande geboortezorg schrijft de wetenschappelijke vereniging de volgende eisen voor: • 24-uursbezetting van de verloskundige afdeling met adequaat medisch geschoold en bekwaam personeel. • 24/7 een operatiekamer beschikbaar voor acute interventies • IC-afdeling aanwezig met opvangmogelijkheid op level 1 niveau • Uiterlijk 30 minuten na binnenkomst is een team aanwezig voor de ingreep en wordt de behandeling gestart. In de toekomst wordt deze norm 15 minuten. Bron: Nota Praktijknormen Klinische Verloskunde; Interviews IGZ.

Gynaecologie/obstetrie; Chirurgie; Interne geneeskunde; Cardiologie,; Kindergeneeskunde; KNO-heelkunde; Neurologie; Anesthesiologie en Radiologie. Een OK team is beschikbaar voor ingrepen en de laboratorium en röntgenfaciliteiten zijn direct toegankelijk. In de ANW-uren is een ervaren arts aanwezig die kan reanimeren en triëren. Achtervang specialismen zijn binnen korte tijd op te roepen. Bron: Gezondheidsraad “De basis moet goed!”, 2012. © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

28

Wet- en regelgeving en richtlijnen Volumenormen

In de huidige situatie voldoet het Gemini aan de volumenormen voor de mamma- en colorectale

De vastgestelde relatie tussen volume en kwaliteit leidt steeds vaker tot de ontwikkeling van volumenormen voor, met name, hoogcomplexe ingrepen en procedures. De Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ) gaat er vanuit dat ziekenhuizen de minimumnormen voor hoogcomplexe zorg zullen gebruiken voor het maken van regionale afspraken over de concentratie van zorg. Ook verzekeraars spelen, door middel van selectief contracteren, een steeds grotere rol in de concentratie van complexe zorgvormen. Een publicatie van de Gezondheidsraad in december 2011 legt de volgende geldende volumenormen vast. De productie van het Gemini is in de laatste kolom weergegeven.

chirurgie.


29

Wet- en regelgeving en richtlijnen Omwille van de normen voor reistijden is een spoedfaciliteit in Den Helder vereist (1)

KPMG Plexus heeft de

Variant A

Variant B

Variant C

verschillen in reistijden berekent voor 3 locatie varianten:

Legenda Reistijd in minuten voor postcode 4 gebieden

 Variant A (huidige situatie);  Variant B (plaatsing RTIC in Heerhugowaard); en  Variant C (zonder Den Helder, met RTIC).

1

Door de spoedfaciliteiten in

1

Den Helder te verwijderen zal de gemiddelde reistijd van de adherente bevolking toenemen naar gemiddeld 42 minuten (tegenover 30 minuten in de huidige situatie).

Om aan de 45 minuten norm van de overheid te blijven

3

voldoen is een spoedfaciliteit op locatie Den Helder noodzakelijk.

3 1 2 3

Den Helder Hoorn Alkmaar

2

1 2

1 2 3

Den Helder Hoorn Heerhugowaard

2 1 2

Heerhugowaard Hoorn


30

Wet- en regelgeving en richtlijnen Omwille van de normen voor reistijden is een spoedfaciliteit in Den Helder vereist (2)

De inwoners van gemeente

Gemeente

Den Helder zijn het meest gevoelig voor het wegvallen

Aantal inwoners 1 (2011)

van de SEH faciliteit in Den Helder.

Gemiddelde reistijd (in minuten)

Variant A

Variant B

Aantal inwoners buiten de 45 minuten norm

Variant C

Variant A

Variant B

Variant C

Uit RIVM onderzoek blijkt dat bij sluiting van het Gemini ziekenhuis 33.500 mensen niet binnen de gestelde

Anna Paulowna

14.255

25

25

42

0

0

3.685

norm van 45 minuten een SEH kunnen bereiken2.

Den Helder

57.185

10

10

53

0

0

57.185

Een alternatieve analyse van KPMG Plexus laat zien dat

Harenkarspel

16.175

24

22

22

0

0

0

bij sluiting 74.585 personen niet binnen de gestelde

Niedorp

12.230

28

22

22

0

0

0

norm een ziekenhuis kunnen bereiken (variant C)3.

Schagen

18.680

28

27

27

0

0

0

Texel

13.715

75

75

125

13.715

13.715

13.715

8.615

27

27

32

0

0

0

Wieringermeer

12.580

24

24

24

0

0

0

Zijpe

11.585

25

28

34

0

0

0

165.020

30

29

42

13.715

13.715

74.585

Het belangrijkste verschil tussen de beide analyses is de snelheid van het voertuig. Het RIVM gaat uit van een ambulance met spoed. De door KPMG Plexus uitgevoerde analyse rekent met de snelheid van normaal personenvervoer.

Wieringen

Bron 1 CBS - Bevolking en huishoudens; viercijferige postcode, 1 januari 2011 2 Bereikbaarheidsanalyse RIVM, april 2011 3 Analyse uitgevoerd door KPMG Plexus aan de hand van het reistijdenmodel © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

31

Demografische ontwikkelingen en verwachte ontwikkelingen zorgvraag

Ontwikkeling zorgvraag (op hoofdlijnen)

CONCEPT

Demografische ontwikkelingen adherentiegebied Gemini 2012 - 2040

De bevolking in het

Bevolkingsontwikkeling 2012-2020 adherentiegebied Gemini Den Helder

adherentiegebied blijft Adherentiegebied negen gemeentes1: 165.200 inwoners (2012) 2

tussen 2012 (165.200) en 2020 (165.400) vrijwel gelijk

1

1.100

90 jaar of ouder

1.800

(1% groei).

5.300

80 tot 90 jaar 4

De bevolking in de

3

leeftijdscategorie van 60 jaar en ouder neemt van 2012

2

Leeftijdscategorie

18.500 22.600

60 tot 70 jaar

met 22%.

De verwachtingen zijn dat : 1

Den Helder

geboortezorg af neemt

2

Hoorn

• Door de vergrijzing de

3

Alkmaar

4

Heerhugowaard

90 jaar of ouder

64%

80 tot 90 jaar

42%

70 tot 80 jaar

49%

60 tot 70 jaar

1%

50 tot 60 jaar

1%

40 tot 50 jaar

-22%

30 tot 40 jaar

-5%

chronische en

20 tot 30 jaar

6%

oncologische zorg harder

10 tot 20 jaar

-11%

0 tot 10 jaar

-9%

vraag naar acute, electieve,

12.400

70 tot 80 jaar

% toe- / afname t/m 2020

(41.400) tot 2020 (50.600) toe

• De vraag naar

7.500

zal groeien dan de

22.800 24.600

50 tot 60 jaar

24.800 25.700

40 tot 50 jaar

20.000 18.500

30 tot 40 jaar

17.600 17.000

20 tot 30 jaar

18.100 20.500

10 tot 20 jaar

bevolking.

18.300 17.500

0 tot 10 jaar

16.000

0 Bron 1 Aanlevering MCA Gemini – Op basis van marktaandeel alle aandoeningen en specialismen,Tragpi, DIS-data 2010 2 CBS

10.000

20.000

30.000

2012

2020

- Regionale prognose bevolkingsopbouw; 2011-2040


33

Ontwikkeling zorgvraag (op hoofdlijnen) Ontwikkelingen oncologische zorgvraag

Gemiddeld zal tussen 2012 en 2022 de vraag naar

Aantal nieuwe gevallen kanker per leeftijdscategorie per jaar Het jaar 2000 = 100.

Demografische samenstelling adherentie Gemini 2012 - 2020

oncologische zorg in de regio met 21% toenemen.

100%

150

90%

140

25%

31%

80%

130

70%

120

60%

30%

27%

50%

110

40% 100

30%

90

20%

80 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

10%

20 - 40 jaar

40 - 60 jaar

Jaarlijkse groei

Totale groei

< 20 jaar

0,8%

8,1%

20 - 40 jaar

0,4%

3,9%

40 - 60 jaar

2,1%

22,7%

> 60 jaar

3,6%

43,1%

23%

21%

2012 20 - 40 jr 40 - 60 jr

2020 > 60 jr

> 60 jaar

Incidentie (totaal) alle tumoren 2000 – 2010 Leeftijd

22%

0% < 20 jr

< 20 jaar

21%

De groei in de vraag naar oncologische zorg is sterk gerelateerd aan leeftijd. Tussen 2012 en 2020 neemt het aandeel ouderen in de bevolking van het adherentiegebied sterk toe. Als gevolg hier van zal de vraag naar oncologische zorg harder stijgen dan de bevolkingsgroei.

Gemiddeld zal tussen 2012 en 2022 de vraag naar oncologische zorg in de regio met 21% toenemen (gewogen gemiddelde van groei per leeftijdscategorie).

Bron IKNL, www.cijfersoverkanker.nl, incidentie alle tumoren 2000 – 2010.


34

Ontwikkeling zorgvraag (op hoofdlijnen) Ontwikkelingen acute, chronische en electieve zorgvraag

In relatie tot de

Acute zorgvraag

Chronische zorg

bevolkingsgroei neemt de

Wetenschappelijke studies bewijzen dat het gebruik van acute zorgvoorzieningen sterk correleert met de leeftijd van patiënten. Oudere patiënten leggen vaker beslag op spoedeisende hulp voorzieningen. Onderzoek in Australië laat zien dat personen boven de 85 jaar 3,9 keer meer kans hebben om bij de SEH van een ziekenhuis te komen dan personen tussen de 35 en 59 jaar (Bron:Lowthian et al. Med J Aust. 2012 Feb 6;196:128-32). Puntmetingen in Nederland geven ook een hoger SEH gebruik weer naarmate de leeftijd van patiënten toeneemt.

Algemeen onderzoek naar de ontwikkeling van de chronische zorgvraag wijst uit dat ook deze sterk is gekoppeld aan leeftijd. Eigen KPMG Plexus onderzoek op basis van cijfers uit de Nationaal Kompas Volksgezondheid geeft weer dat de prevalentie van de chronische aandoeningen COPD en diabetes elk jaarlijks 2% toenemen.

vraag naar acute zorg slechts marginaal toe (1% boven op bevolkingsgroei).

De vraag naar chronische en oncologische zorg nemen in relatie tot de bevolkingsgroei het meest

Gemiddeld zal tussen 2012 en 2022 de vraag naar acute zorg in de regio met 1% extra toenemen boven op de groei van de bevolking (gewogen gemiddelde van groei per leeftijdscategorie).

toe. Naar schatting op basis van de trends ergens tussen de 20% - 40% toename in

Leeftijdsverdeling gebruik SEH. Bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid. Vraag en gebruik acute zorg 2009

Een grove extrapolatie van deze cijfers betekent een jaarlijkse toename in de totale zorgvraag rondom COPD en diabetes van 4%. Tussen 2012 en 2022 stijgt de zorgvraag voor deze aandoeningen met ongeveer 40% (zonder inzet van substitutie naar de 1ste lijn).

Electieve zorg Voor het gebruik van electieve zorg zijn geen prognose cijfers beschikbaar.

vraag.

Het is niet aantoonbaar hoe

65+ 24%

0-14 19%

de vraag naar electieve zorg door demografische kenmerken wordt beïnvloed.

15-24 14% 45-64 22% 25-44 21%


35

Analyse huidige zorgportfolio en gebruik capaciteit

Analyse portfolio (op hoofdlijnen) Huidig portfolio Gemini

De zorg van het Gemini is opgedeeld in 4 zorgsegmenten volgens het KPMG Plexus zorgmodel: Acute zorg, Oncologische zorg, Electieve zorg en Chronische zorg. Voor alle segmenten is een onderverdeling gemaakt naar de assen ‘complex’ en ‘enkelvoudig’. Het overgrote deel van de zorg dat door het Gemini wordt geboden (2010) is electieve, enkelvoudige zorg. Op de tweede en derde plaats komen respectievelijk de enkelvoudige acute zorg en de enkelvoudige chronische zorg. Ongeveer 7% van het huidige zorgportfolio van het Gemini wordt bestempeld als complexe zorg. De complexe oncologische zorg vormt een grote verliespost voor het ziekenhuis.

Aantal DBCs 2010 Oncologisch enkelvoudig 6%

Academische zorg 0% Acuut complex 1%

Financieel resultaat DBCs 2010

Oncologisch complex 2%

€ 4.000.000

Electief enkelvoudig; € 2.885.829

€ 3.000.000 € 2.000.000 Acuut enkelvoudig 18%

€ 1.000.000 Chronisch complex 2%

Chronisch enkelvoudig 9%

Chronisch enkelvoudig; € 430.396

Oncologisch enkelvoudig; € 143.566

€€ -1.000.000 € -2.000.000

Electief enkelvoudig 60%

Acuut complex; € 274.129 Academisch; € -2.854

Electief complex; Chronisch complex; € 111.214 Acuut enkelvoudig; € -127.395 € -841.207

€ -3.000.000 Electief complex 2%

€ -4.000.000


Oncologisch complex; € -3.152.531

37

Analyse portfolio (op hoofdlijnen) Een deel van de ziekenhuiszorg is in theorie door samenwerking met de eerste lijn op een andere manier in te richten Ongeveer een derde van de zorg in het Gemini is eventueel door samenwerking met de 1ste lijn op een andere manier in

Een deel van de zorg die door het Gemini wordt aangeboden is ook eventueel te leveren in een andere setting dan die van het klassieke ziekenhuis. In theorie kan deze zorg in samenwerking met de 1ste lijn worden geleverd, bijvoorbeeld via een zorghotel/ eerstelijns bedden concept of in een 1,5ste lijns centrum. Het betreft laagcomplexe chronische zorg en laagcomplexe poliklinische ingrepen. De omzet van deze groep DBC’s ligt rond de € 21 mln op jaarbasis. Voorbeelden van zorg die zich eigenen voor de integrale ziekenhuis/1ste lijn omgeving zijn de behandeling van hartfalen, diabetes, COPD, migraine, spierspanningshoofdpijn, asthma klachten of poliklinische ingrepen voor het verwijderen van een gezwel. Ongeveer 40% van de omzet binnen dit segment valt onder de cardiologie en interne geneeskunde. Verdere uitwerking met ketenpartners is nodig om deze zorg nader te onderzoeken en eventueel anders vorm te geven.

te richten.

Het betreft met name de laagcomplexe chronische zorg en laagcomplexe

Overzicht aandeel van zorg die te behandelen is in een integrale setting van ziekenhuis en eerste lijn

poliklinische verrichtingen. Voorbeelden

Niet substitueerbaar; EUR 52 mln

Mogelijk te leveren in een integrale setting van ziekenhuis en 1ste lijn EUR 21 mln

CAR

Hartfalen Hypertensie

INW

Diabetes

CHI

Ganglion

NEU KIND LONG ORT REU


38

Analyse capaciteit (op hoofdlijnen) Gebruik huidige capaciteit: SEH

Overzicht SEH bezoeken Gemini 2011. Totaal aantal bezoeken: 10.514

Ongeveer de helft van de

Organisatie

bezoeken op de SEH in het

Het Gemini ziekenhuis in Den Helder beschikt over een SEH. De SEH is 7 dagen per week 24 uur open voor zowel volwassenen als kinderen met een acuut ontstaan gezondheidsprobleem. Op de SEH waren in 2011 13,2 FTE verpleegkundige werkzaam en 4,3 FTE op de gipskamer.

Gemini kwalificeren als laag urgent. (blauw of groen).

8% van alle patiënten op de

De huisartsenpost (HAP) in Den Helder ligt 3,7 kilometer van het ziekenhuis verwijderd.

SEH wordt niet door een

Gebruik

medisch specialist gezien.

Het gemiddeld aantal SEH bezoeken per dag is 29, of wel 1,2 bezoeken per uur.

rood blauw 1% 3%

oranje 13%

In 2011 bezochten 10.514 patiënten de SEH van het Gemini. Ongeveer de helft van deze patiënten vallen in de categorie ‘blauw’ of ‘groen’. Het urgentieniveau van deze patiënten is laag. Men geeft aan dat deze patiëntengroep ook niet per definitie door een medisch specialist gezien wordt. In totaal wordt 8% van de patiënten niet door een medisch specialist gezien op de SEH. De vraag wordt door een nurse practitioner of SEH verpleegkundige afgehandeld. In het geval van categorie ‘rood’ is de patiënt in 17% van de gevallen overleden voordat een specialist aanwezig was.

Het aantal bezoeken per dag per FTE SEH

groen 46% geel 37%

% niet gezien medisch specialist Totaal: 8%

Urgentieniveau

Tijdlimiet voor behandeling

Blauw

< 240 min

Het aantal bezoeken per dag

Groen

< 120 min

40%

per FTE SEH medewerker

Geel

< 60 min

30%

Oranje

< 10 min

20%

Rood

direct

10%

verpleegkundige is 2,2.

(SEH verpleegkundige en medewerker gipskamer) is 1,6.

60% 50%

49%

10% 0% Bron Gebaseerd op triageoverzicht SEH Gemini 2011.

blauw


groen

17% 3% geel

2% oranje

rood

39

Analyse capaciteit (op hoofdlijnen) Gebruik huidige capaciteit: OK

De huidige productie van het

Organisatie

Gemini wordt uitgevoerd in 5

Het Gemini beschikt over de volgende operatiecapaciteit:

OK’s. Een deel van de

• 1 cataract straat

ingrepen vindt plaats in het Mediance in Schagen.

Het is onduidelijk hoe doelmatig de huidige OK’s worden ingezet. De

Benutting OK. 4e kwartaal 2011. Ohk 0% Kno 8%

• 1 poliklinische OK (POK)

Uro 7%

• 5 klinische OKs Het OK programma loopt van 08:00 tot 17:00. Een ploeg werkt door tot 22:00. In de nachturen is een team via de achterwacht beschikbaar voor spoedingrepen.

Mhk 0%

Chir 27%

Gyn 14%

Daarnaast kan het Gemini gebruik maken van de OK capaciteit (2 OKs) van Mediance in Schagen.

berekende bezetting uit eigen systemen is hoog (86,8%).

Gebruik Ortho 44%

Het gemiddelde bezettingspercentage van de OK lag in het 4e kwartaal van 2011 op 86,8%. Bijna de helft van de beschikbare OK tijd wordt ingevuld door de orthopedie. Naar schatting moet het

Verdeling tijdbenutting OK. 4e kwartaal 2011.

mogelijk zijn om ook in 4 OK’s de huidige productie

Ongeveer 3% van de benutting is voor spoedingrepen (m.n. voor chirurgie en gynaecologie).

Spoed 3%

Herbenutting 2%

uit te voeren.

Bronnen Interview Marco van Tongeren Cijfers OK benutting 4e kwartaal 2011 © 2012 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Reguliere benutting 95%

40

Analyse capaciteit (op hoofdlijnen) Klinische bedden huidig portfolio vs. toekomstmogelijkheden

De klinische capaciteit van het Gemini bedroeg in 2010 175 klinische bedden. Het ingezette Marsroute programma heeft als doel om de klinische capaciteit met 26 bedden te reduceren door middel van ligduur verkorting en de hogere inzet van dagbehandelingscapaciteit. De beddenreductie via Marsroute gaat uit van de huidige zorgportfolio.

250

200

47 47

Berekeningen voor de benodigde klinische beddencapaciteit per profiel zijn gemaakt op basis van het aantal verpleegdagen (2010) dat gemoeid is met de zorg die verschuift. De aanname bij de berekeningen is een gemiddelde bedbezetting van 80%.

47

Bedden

150 40 100 175 149

145

50

100

0 Huidig

Na doorvoeren Marsroute

Klinische bedden

Na stop behandeling hoogcomplexe oncologische zorg

Basiszorg: acuut, oncologisch, chronisch en electief

Berekeningen voor het benodigde aantal dagbehandelingsbedden per profiel zijn gemaakt op basis van het aantal dagverplegingsdagen (licht en zwaar, 2010) dat gemoeid is met de zorg die verschuift. De aanname bij de berekeningen is een gemiddelde bezetting van 90%. Daarnaast gaan we uit van een faciliteit die in de weekenden en tijdens feestdagen gesloten blijft (240 werkdagen per jaar).

De cijfers vormen slechts een grove indicatie. Om daadwerkelijk benodigde capaciteit vast te stellen is verfijning noodzakelijk aan de hand van een detailanalyse.

Dagbehandelingsbedden


41

Technologische ontwikkelingen

Trends in de zorg

De gezondheidszorg in 2020+

■ Meer chronisch zieken: toename van welvaartsziekten

De gezondheidszorg is volop in ontwikkeling. Niet alleen op het gebied van innovaties en nieuwe technologieën, maar ook door middel van het efficiënter en effectiever inrichten van de primaire zorgprocessen en ondersteunende diensten. Onder andere d noodzaak om de toenemende zorgkosten beter te beheersen, zijn een belangrijke stimulans hierin. Als KPMG zien we diverse trends in de markt die impact hebben op de vormgeving van het toekomstige zorglandschap, de rol van de arts en patiënt en de inzet van nieuwe technologieën in het zorgproces.

■ Meer aandacht voor levensstijl: men wil bewuster omgaan met gezondheid en voeding, wat zal moeten worden ondersteund door de wijze waarop zorg wordt verleend door een zorginstelling en informatie hierover wordt aangedragen.

De trends lopen uiteen van globalisering van zorg tot het angstiger worden van patiënten door onveiligheid en complexiteit en het gerichter behandelen met nieuwe methoden en technieken, ondersteund door medische technologie. Niet alle trends zijn van toepassing op de situatie bij MCA Gemini Groep, maar een aantal specifieke middellange en lange termijn trends kunnen naar onze mening wel bijdragen aan de optimalisatie van de situatie binnen MCA Gemini Groep. Deze trends betreffen bijvoorbeeld: ■ Power to the patient: de patiënt komt daadwerkelijk centraal te staan en wordt regisseur over zijn eigen zorgproces. Dit komt niet alleen tot uiting in de controle over het eigen medisch dossier, maar name in het zelf aanleveren van medische informatie, doe-het-zelf-zorg en actieve (thuis)monitoring. ■ Vergrijzing: meer ouderen en met de daarbij behorende ziektebeelden, maar ook met het daarbij horende vraagstuk hoe de zorg toegankelijk kan worden gehouden of gemaakt voor deze oudere doelgroep (bijvoorbeeld logistiek-technisch of via welke kanalen informatie dient te worden verspreid)

■ Hogere prioriteit aan preventie: van het maken van een reis naar een kuuroord voor potentiële COPD patiënten tot voorlichting over en hulp bij het stoppen met roken. Dit alles ondersteund door de juiste informatievoorziening. ■ Stijgende zorgkosten: het leveren van zorg zal op een kostenefficiente wijze plaats moeten gaan vinden. Hiertoe zullen mogelijkheden worden geintroduceerd om dit meer locatieonafhankelijk en op gestandaardiseerde wijze aan te gaan bieden, zal spreiding en concentratie van zorg plaatsvinden en zullen verschuivingen van taken en verantwoordelijkheden gaan plaats vinden in de zorgketen (meer samenwerking). Dit alles met grote impact op het delen van informatie en het beschikbaar stellen van informatie in de zorgketen. ■ Digitalisering van de patiënt: het gebruik van smartphones en tablets zal alleen nog maar stijgen. Daarnaast verwacht de patiënt ook dat deze nieuwe technieken worden ingezet om het de patiënt gemakkelijker te maken en de toegang tot de zorg te verlagen. Een andere belangrijke ontwikkeling is ‘crowd accelerated innovation’, wat ook in recent onderzoek van KPMG naar succesvolle e-Health initiatieven is aangetoond. Dit houdt in dat veelal uitsluitend initiatieven die een grote doelgroep bereiken en door deze groep worden ondersteund, langdurig succesvol zijn.


43

Technologische ontwikkelingen (1)

Technologische ontwikkelingen De beschreven trends leiden in alle gevallen in veranderingen in de informatiebehoefte en informatievoorziening. Niet alleen zal immers informatie veel meer moeten worden ontsloten of uitgewisseld, maar anderzijds zal informatie vanuit andere kanalen worden aangeboden (vanuit de patiënt, vanuit ketenpartners, vanuit meetapparatuur etc.). Dit alles leidt enerzijds tot de ontwikkeling van nieuwe technologieën, maar anderzijds leiden de technologische innovaties op hun buurt ook tot deze trends. Hieronder volgt een beknopt overzicht van technologische innovaties van nu en in de toekomst, die noodzakelijk zijn om in te spelen op de trend of die de trends mogelijk maken. Op hoofdlijnen zijn de technologische innovaties onder te verdelen in intelligent devices, home diagnostics, health 2.0 en telemedicine, en imaging. Naast innovaties in (medische) technologie, kan ook het efficienter inzetten van (reeds bestaande) technologie, zoals Informatie Technologie (IT) grote meerwaarde bieden in de zorg van de toekomst. Inzet van Informatie Technologie Een goed voorbeeld van de inzet van IT in de zorg is e-health. De Raad voor Volksgezondheid & Zorg (RVZ) onderscheidt drie typen diensten: e-zorg, e-zorgondersteuning en e-public health. Tot e-zorg rekent de RVZ onder meer toepassingen op het gebied van e-diagnose, e-consulten en e-care. Technologische innovaties op dit gebied komen terug in de paragraaf ‘health 2.0 en telemedicine’ (zie verderop). E-zorgondersteuning heeft betrekking op toepassingen als e-inzage in elektronische patiëntendossiers, e-management (bijvoorbeeld het online maken van afspraken) en onder e-public health verstaat de RVZ

onder andere e-preventie (zoals het bepalen en benaderen van risicogroepen via internet, het monitoren van de gezondheidstoestand van de bevolking en monitoren van verspreiding van ziekten) en e-gezondheids(zorg)voorlichting (medische informatie op internet). Momenteel geeft 50% van de Nederlandse ziekenhuizen aan gebruik te maken van een vorm van e-health (Verkenning e-health, KPMG rapport 2011). Deze ontwikkelingen zien wij terug in de praktijk, waar eHealth toepassingen in diverse vormen steeds meer worden geimplementeerd. Bijvoorbeeld voor het maken van afspraken, het invullen van intake vragenlijsten, een consult op afstand en de inzage in of aanvulling van het eigen medische dossier. Daarnaast wordt de informatievoorziening van een zorginstelling beschikbaar gesteld aan de eerstelijn (huisartsen). Dit zijn ontwikkelingen die in de toekomst nader zullen toenemen. Daarnaast verwachten wij dat in de zorginstellingen zelf diverse functionaliteiten en informatie beschikbaar wordt gesteld via informatiezuilen. Hierdoor kan de patiënt meer zelfstandig diverse handelingen gaan doen, ook op locaties waar zich op dat moment geen gespecialiseerd personeel bevindt. Naast e-health is ook Domotica (ook wel huisautomatisering) een vorm van inzet van IT gericht op de zelfredzaamheid van patiënten. Het Domotica Platform Nederland hanteert sinds 1994 de volgende definitie ‘domotica omvat alle apparaten en infrastructuren in en rond woningen, die elektronische informatie gebruiken voor het meten, programmeren en sturen van functies ten behoeve van bewoners en dienstverleners.’ Domotica kan worden ingezet in de ondersteuning van chronisch zieken door het aanbieden van bijvoorbeeld bewegingssensoren, deurvergrendeling, belmatten en camera’s.


44


Al deze technologiën geven zorginstellingen de mogelijkheid de patiëntengroep op afstand te bedienen en te bewaken. Dit vermindert de logistieke stroom van patiënten en kan hierdoor een belangrijke ontwikkeling zijn bij de concentratie van zorg (waardoor er minder zorg in buitenlocaties komt). Intelligent devices In Nederland bezaten in december 2011 5.5 miljoen Nederlanders een smartphone, dat is een toename van 820.000 nieuwe smartphone bezitters ten opzichte van juni 2011. Tegenwoordig maken ook niet alleen jongeren gebruik van de smartphone, ouderen weten hun weg hiernaar ook steeds beter te vinden (Kamel Boulos et al., 2011). Ook de tabletmarkt maakt overigens een grotere groei door. In dezelfde periode groeide het aantal tablet gebruikers van minder dan een miljoen naar 1,7 miljoen. De smartphone heeft ook een grote invloed op de medische sector. In de Verenigde Staten maakte in 2009 64% van de artsen gebruik van een smartphone. Verwacht wordt dat dit aantal stijgt tot 81% in 2012. De smartphone kan op verschillende terreinen een belangrijke functie in de medische sector vervullen. Zo heeft de smartphone een belangrijke ondersteunende rol voor medisch professionals, bijvoorbeeld als naslagmiddel of als dosiscalculator voor medicatie. Bovendien bestaan applicaties op de smartphone welke de meest recente richtlijnen betreffende een groot aantal ziektebeelden weergeven (Sarasohn-Kahn, 2010) of kan de smartphone worden ingezet voor videoconferencing. Ook op het gebied van diagnostiek vinden ontwikkelingen plaats. Zo ontwikkelen Amerikaanse en Australische momenteel een applicatie waarmee de oorzaak van verschillende respiratoire problemen vastgesteld kan worden.

De patiënt wordt gevraagd in de smartphone te hoesten, waarna een programma de hoest analyseert om bijvoorbeeld tot de diagnose pneumonie te komen. Een “single-lead” ECG applicatie is op dit moment al op de consumentenmarkt beschikbaar, bijvoorbeeld voor het meten van het hartritme. Naast diagnostiek kunnen smartphones ook een belangrijke functie in het monitoren van patiënten hebben. Verschillende sensoren kunnen aan de smartphone gekoppeld worden om de door hen gemeten informatie naar de medisch professional te sturen. Accelerometers, temperatuur sensoren, bloed glucosemeter en saturatiemeters zijn hier enkele voorbeelden van. Dergelijke ontwikkelingen kunnen bijdragen aan het verminderen van bezoeken van patiënten aan een zorginstelling. Home diagnostics Steeds vaker kan de patiënt zelf diagnostische handelingen verrichten. De kerntaak van diagnostische apparaten is het aantonen van de aanwezigheid van en/of hoeveelheid van moleculen gerelateerd aan een bepaald ziektebeeld. Bekende voorbeelden hiervan zijn de zwangerschapstest en de bloedglucosemeter. Het voordeel is dat deze onderzoeken niet meer plaats hoeven te vinden in het laboratorium, maar geschikt zijn voor gebruik in de thuissituatie. In de toekomst zal er meer van dit soort apparatuur beschikbaar komen, te denken valt bijvoorbeeld aan diagnosticeren van infectieziekten door middel van intelligente zakdoeken, een spiegel die hartfrequentie en bloedsaturatie meet of een ‘smart toilet’ die tijdens gebruik bloeddruk, gewicht, lichaamstemperatuur en eiwit in de urine meet (Gadget Lite, 2010). Door deze informatie rechtstreeks op te nemen in het dossier van een patiënt, wordt voorkomen dat een patiënt voor dergelijke onderzoeken nog naar een fysieke locatie van de zorginstelling moet.


45


Telemedicine Zoals vermeld onder ‘inzet van Informatie Technologie’ vallen telemedicine toepassingen onder de RVZ-definitie e-zorg. Telemedicine (letterlijk: geneeskunde op afstand) kan voor verschillende doeleinden worden gebruikt: ■ Ondersteuning eerstelijn, bijvoorbeeld video-conferencing tussen arts en patiënt ■ Monitoring op afstand (telemonitoring), bijvoorbeeld informatie afkomstig van sensoren gekoppeld aan een smartphone worden naar een arts verzonden ■ Medische informatievoorziening, bijvoorbeeld overal beschikbaar maken van professionele medische informatie ■ Medisch onderwijs, bijvoorbeeld overal beschikbaar maken van (praktijk)informatie zoals het digitaal voorbespreken van een operatie Overige genoemde voordelen van telemedicine zijn een toegenomen bereikbaarheid van de zorg en een toename in de kostenefficiëntie. Bijvoorbeeld chronische ziektes kunnen op deze manier beter worden begeleid door terugloop in reistijd en ziekenhuisverblijf. Ook het uitvoeren van medische behandelingen op afstand (zoals operaties) valt onder de noemer telemedicine. Met behulp van bijvoorbeeld de Da Vinci Robot (zie kader onder praktijkvoorbeeld complexe zorg) is het mogelijk een operatie op afstand uit te voeren. De toepassing in de praktijk is op dit moment nog beperkt tot het uitvoeren van een operatie met de robot in dezelfde ruimte als waar de patiënt zich begeeft. Diverse testen hebben plaatsgevonden met de chirurg daadwerkelijk op afstand, maar tot op heden bevindt een

tweede chirurg zich altijd bij de patiënt. De verwachting is dat dit in de toekomst gaat veranderen. Daarnaast worden op dit moment steeds meer diensten aangeboden via de zogenaamde bedside terminals. Wij verwachten dat in de toekomst deze dienstverlening ook zal toenemen. Hierbij kan worden gedacht aan het hebben van contact met een specialist via deze terminal (waardoor de specialist niet meer op de locatie hoeft te zijn), het automatisch meten en versturen van de informatie door deze terminal of het handmatig kunnen invoeren van informatie door de patiënt op deze terminal. Imaging Technologisch gezien staan er diverse ontwikkelingen op stapel die de nodige impact zullen hebben op de Nederlandse gezondheidszorg (Hillman, 2011). De oorzaak hiervan is de ontwikkeling van nieuwe beeldvormende technieken, zoals molecular imaging (in vivo weergeven van biologische processen op cellulair en moleculair niveau), minimally invasive imaging (bijvoorbeeld gebruik van ‘pillen’ voorzien van camera’s). Daarnaast staan ook diverse ontwikkelingen op het gebied van Computer Aided Diagnosis welke de arts kunnen ondersteunen met het stellen van de diagnose op basis van beelden. Een andere relevante “telemedicine” ontwikkeling op het gebied van imaging is bijvoorbeeld de outsourcing van radiologie. Door digitale beelden wordt het maken van foto’s en de plaats van beoordeling namelijk losgekoppeld. In de VS is het niet ongebruikelijk om MRI beelden of röntgenfoto’s buiten kantooruren te laten beoordelen door tussenkomst van een “outsourcing company”. Dit kan binnen de VS plaats vinden, maar in toenemende mate verplaatst de teleradiologie zich over de grens, bijvoorbeeld naar India. (Thrall, 2007). De internationale teleradiologiemarkt wordt momenteel geschat op circa 7 miljard dollar. (Mahalakshmi, 2011).


46


Informatie uitwisseling De samenwerking in de zorgsector neemt steeds meer toe. Niet alleen vanuit de ketensamenwerking, maar vanuit de ontwikkelingen rondom spreiding en concentratie. Het uitwisselen van digitale informatie is hiervoor randvoorwaardelijk. Dit betreft niet alleen medische informatie, maar ook informatie over planning en logistiek. Het (her)gebruiken van capaciteit op andere locaties zal naar onze mening in de toekomst immers gaan toenemen. Niet alleen op de eigen locaties, maar ook in samenwerkingsverband. Aanpassing van de beheerorganisatie noodzakelijk Gebruik van de nieuwste technologie vergt omvangrijke investeringen in deze (medische) technologie, voor zowel de aanschaf als het onderhoud. Op landelijk niveau is de vooruitgang van de medische technologie zelfs een van de belangrijkste motoren achter de stijgende zorguitgaven. Uit onderzoek in de VS wordt gesteld dat de zorguitgaven als percentage van het GDP voor tenminste de helft, maar waarschijnlijk driekwart of meer, wordt bepaald door de ‘march of science’ [JONE02].

randvoorwaardelijk om innovatieve technologieën op een beheerste wijze in te voeren en te onderhouden. Daarnaast vraagt dit een volwassen, meetbaar en stuurbaar onderhoudsproces, inclusief expliciet toezicht hierop. Voorbeelden uit de praktijk Op de volgende bladzijden volgen een aantal praktijkvoorbeelden van de toepassing van technologische innovaties onderverdeeld naar toepassingen voor complexe zorg, chronische zorg en zorg algemeen (lees: niet specifiek complex of chronisch). Hoewel dit voorbeelden zijn die op dit moment al worden gebruikt of zich in pilotfase bevinden, geven deze wel aan in welke richting de ontwikkelingen zich zullen gaan begeven. Vanzelfsprekend is het niet mogelijk om praktijkvoorbeelden te schetsen die zich rond 2020 zullen afspelen.

Van de geschatte jaarlijkse toename van zorguitgaven in Nederland van bijna 3% van het BBP, is ruim 1% toe te rekenen aan technologie [CBP07]. Een optimale levenscyclus van deze dure (medische) technologie zal moeten worden nagestreefd om de functies van de technologie maximaal (veilig) te benutten en de investeringen rendabel te maken. Dit vraagt in veel gevallen een professionalisering van de beheerorganisaties van zorginstellingen. Een geïntegreerde beheerorganisatie voor zowel medische technologie en IT is, gezien de naar elkaar groeiende functionaliteiten,


47

Prakijkvoorbeelden zorg algemeen (1) TeleMC TeleMC is een voorbeeld van het gebruik van telemedicine in de dagelijkse praktijk in Nederland. Op het gebied van cardiologie, dermatologie, nefrologie, oogheelkunde, spirometrie en wondzorg wordt de expertise van de tweedelijns specialist geïncorporeerd in de eerste lijn. Binnen drie dagen krijgen de huisartsen advies over de hulpvraag van de patiënt. Zo wordt in 74% van de gevallen een bezoek aan het ziekenhuis voorkomen. TeleMC levert op dit moment diensten aan 4.000 huisartsen (ongeveer 50% van het totaal) en 85% van de ziekenhuizen. Dit levert verschillende voordelen op voor de patiënt: behandeling door eigen arts, minder reistijd, behandeld met tweedelijns expertise, goede en snelle communicatie tussen specialisten en betere service naar de patiënt.

Patiëntportalen Een patiëntportaal is een online toegangspoort die de patiënt via meerdere websites en/of functionaliteiten regie geeft bij het vergaren en delen van informatie over zijn of haar gezondheid. Patiënten kunnen hier hun medische gegevens inzien en delen met zorgverleners. Ook kunnen zij zelfmetingsuitslagen en hun eigen gezondheidsgeschiedenis bijhouden. Inloggen gebeurt door een gebruikersnaam en wachtwoord of via DigiD. Inmiddels is er al een grote verscheidenheid aan zorgportalen beschikbaar met uitbreidende functionaliteiten. (zie bijvoorbeeld www.medischegegevens.nl en www.mijnflevoziekenhuis.nl)


48

Prakijkvoorbeelden zorg algemeen (2) TeleDermatologie Met KSYOS TeleDermatologie overleggen eerstelijns zorgverleners met regionale dermatologen. Via een beveiligde internetverbinding worden huidfoto’s, anamnese en aanvullende informatie uitgewisseld. De huisarts ontvangt van KSYOS een digitale camera en een geaccrediteerde nascholing in het maken van kwalitatief goede huidfoto’s en het opstellen van een TeleDermatologie Consult. De efficiëntie wordt gemeten aan de hand van de reductie van het aantal verwijzingen naar de dermatoloog. “In de periode maart 2007 - september 2010 vonden Teledermatologieconsulten (TDC’s) plaats tussen 1821 huisartsen en 166 dermatologen; 37.207 TDC’s werden geïncludeerd. Uit onderzoek gepubliceerd in het NTvG blijkt dat wanneer teledermatologie werd ingezet ter voorkoming van een fysieke verwijzing (n = 26.596), 74% van de verwijzingen naar de dermatoloog voorkomen. 10.611 TDC’s werden ingezet voor advies; daarvan werd 16% van de patiënten fysiek verwezen naar de dermatoloog. In de totale populatie werd door teledermatologie 68% van de verwijzingen voorkomen. De gemiddelde antwoordtijd van de dermatoloog bedroeg 4,6 h. Huisartsen ervoeren bij 86% van de TDC’s een leereffect en bij 88% was het antwoord van de dermatoloog bruikbaar. De geschatte kostenbesparing was 18%.” (ntvg.nl)


49

Prakijkvoorbeelden complexe zorg (1) Tele IC Het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in Amsterdam en MC Zuiderzee in Lelystad zijn in april 2011 gestart met tele IC. Dit houdt in dat een intensivist van het OLVG 's avonds, 's nachts en in het weekend op afstand de behandeling overneemt van patiënten op de Intensive Care (IC) in Lelystad. De intensivist wordt ter plaatse ondersteund door medisch specialisten en IC-verpleegkundigen van MC Zuiderzee. Door Tele-IC is een intensivist van een niveau 3 IC van begin af aan betrokken bij de zorg voor een ernstig zieke patiënt. Patiënten uit Flevoland die voor een levensbedreigende ziekte acuut behandeld moeten worden, kunnen hierdoor voortaan ook bij MC Zuiderzee terecht, totdat alsnog eventuele overplaatsing nodig is. In de Verenigde Staten wordt Tele-IC al jaren succesvol toegepast met bewezen resultaten op het gebied van efficiëncy en kostenbesparing. Onderzoek uit Amerika wijst uit dat door het gebruik van Tele-IC de opnameduur omlaag kan, de uitkomsten van de behandeling beter zijn en de kosten verminderen.


50

Prakijkvoorbeelden complexe zorg (2) Teleradiologie In Barcelona beoordeelt een gespecialiseerde kliniek foto’s, MRI, CT en PET-scans voor ziekenhuizen in 5 verschillende landen. Via het internet kunnen ziekenhuizen gegevens naar de radiologiekliniek sturen. Deze telemedicine kliniek stuurt de foto’s vervolgens door naar gespecialiseerde centra ergens in Europa die aangesloten zijn bij het teleradiologie netwerk. Binnen 24 tot 48 uur liggen de analyses van de scan in handen van het ziekenhuis. Alle productieprocessen van het binnenhalen en beoordelen van gegevens tot het terugsturen van beoordelingsrapporten zijn afgestemd op de specifieke taak van de dienst. Communicatie tussen lokale behandelaars en radiologen van het teleradiologiecentrum staat hierbij centraal. Voor twee Zweedse ziekenhuizen heeft teleradiologie geleid tot 50% reductie van de wachttijd en 34 % lagere kosten per scan. (http://www.telemedicineclinic.com)


51

Prakijkvoorbeelden chronische zorg Connect COPD online Het Havenziekenhuis in Rotterdam is in 2010 gestart met het actief ondersteunen van COPD-patiënten op afstand. De internettoepassing moet COPD-patiënten helpen doelen te stellen, meer structuur aan te brengen in hun dagritme en medicatiegebruik en te zien in hoeverre zij hun COPD onder controle hebben. Patiënten die gebruik maken van ‘mijn COPD online’ kunnen ook online vragen aan de longarts stellen. Momenteel wordt gewerkt aan het inbouwen van signaleringen die terugrapporteren naar de zorgverlener. Deze moeten worden gedefinieerd door de behandelaar en kunnen dan in het programma worden verwerkt met als doel kortere lijnen en meer directe feedback.

Gezondheid a la Carte Gezond a la Carte is onderdeel van het MUMC+ en heeft als doel om grootschalige screening en preventie van hart- en vaatziekten, diabetes en andere chronische aandoeningen te bevorderen. Door middel van online leefstijlbegeleiding op het gebied van bewegen, gezonde voeding, reductie van stress en stoppen met roken worden deelnemers gecoacht naar een betere gezondheid. Het programma is in samenwerking met medische experts op de verschillende deelgebieden en de RHZ (Regionale HuisartsenZorg Heuvelland) ontwikkeld. Momenteel wordt Gezond a la Carte via de huisartsen van Maastricht Heuvelland aangeboden aan patiënten met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (CVRM). Reeds maken een paar duizend patiënten gebruik van deze dienst.


52

Geraadpleegde literatuur en interviews

Geraadpleegde literatuur Onderstaande vormt een lijst van de meest relevante geraadpleegde (wetenschappelijke) literatuur: • Cooperation and Competition panel NHS. “The impact of hospital treatment volumes on outcomes”, Working Paper Vol. 1 No. 1, 2010. • Gezondheidsraad. “Volumenormen (chirurgische) ingrepen”. December 2011. • Gezondheidsraad. “De basis moet goed!”. Februari 2012. • Min. VWS. “Beleidsregels WTZi”. Regeling van 18 september 2009, nr. DLZ/SFI-2941423 • Min. VWS. “Beleidsvisie traumazorg 2006 – 2010”. 2006. • Min. VWS. “Reactie rapporten acute zorg en verloskunde “. 1 maart 2012. Kenmerk: CZ/TSZ-3106339 • NVOG. “Nota normpraktijk gynaecologie. Versie 1.0”. 2000. • NVvH. “Normering chirurgische behandelingen. Versie 2.0”. September 2011. • NVZ. “Acute Verloskunde: Praktijkonderzoek naar gevolgen van ‘Een goed begin’”. Augustus 2010. • Stuurgroep zwangerschap en geboorte. “Een goed begin; veilige zorg rond zwangerschap en geboorte”. Januari 2010. • Regieraad Kwaliteit van Zorg (RVZ). “Concentratie, specialisatie en samenwerking van ziekenhuiszorg”. Januari 2012. • Werkgroep Kwaliteitsindeling SEH. “Spoedeisende hulp: Vanuit een stevige basis”. Oktober 2009. De volgende documenten van het Gemini Ziekenhuis en de MCA Gemini groep zijn benut gedurende het onderzoek: • Jaardocumenten 2009 en 2010 • Management rapportages 2009 – 2011 • Financiële rapportages 2009 - 2011 • Productiecijfers 2009 - 2011


54

Geraadpleegde stakeholders

KPMG Plexus heeft gedurende het onderzoek de volgende stakeholders gesproken: • Ministerie van VWS, directie Curatieve Zorg • Inspectie van de Gezondheidszorg, hoofdinspecteurs • MCA Gemini Groep, leden raad van bestuur en financiële controllers • UVIT, zorginkoop • Achmea, zorginkoop


55

© 2012 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Gemini: het systeemziekenhuis van de 21 ste eeuw. Eindrapport 13 maart 2012

Recommend Documents