Gemeente Veendam. gemeente veendam

Onderzoek Tropiqua Gemeente Veendam

gemeente veendam

DE OMMELANDER REKENKAMERCOMMISSIE

DE OMMELANDER REKENKAMER De Ommelander rekenkamer is een personele unie waarin de voorzitter en de twee leden van de drie rekenkamercommissie van de gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Veendam en Winschoten begin 2005 zijn benoemd door de drie betrokken gemeenteraden De Ommelander rekenkamer bestaat uit Hans de Graaf (voorzitter), Jaap van Middelkoop (lid), Paul Vriends (lid) en Jan Dob (ambtelijk secretaris).

2


INLEIDING

1 INLEIDING 1.1 Aanleiding voor het onderzoek Voor de selectie van onderwerpen heeft de Ommelander rekenkamercommissie in haar notitie werkwijze enkele criteria opgenomen. Basis voor de selectie is in elk geval dat het om een onderwerp gaat dat (maatschappelijk en/of politiek-bestuurlijk) relevantie heeft en tevens enige materialiteit heeft. Voorts moet de rekenkamercommissie het idee hebben dat het onderzoek concrete aanknopingspunten kan bieden voor daadwerkelijke verbetering van de controlerende taak van de Raad. De ambities van de gemeente Veendam op het terrein van recreatie en toerisme leggen een fors beslag op haar exploitatie en liquiditeitspositie. Het zwem- en recreatiebad Tropiqua neemt een belangrijke positie in het toeristisch recreatief product van Veendam in. Om die reden heeft de Ommelander Rekenkamer Hopman•Andres Consultants verzocht de gemeentelijke investeringen en exploitatie uitgaven ten behoeve van Tropiqua primair te beoordelen op de toetsingscriteria doelmatigheid en doeltreffendheid. In haar rapportage van 15 februari 2008 heeft onderzoeksbureau Hopman en Andres uit Hoevelaken de conclusies en bevindingen weergegeven. In deze nota van aanbevelingen geven wij weer, wat naar onze mening, gelet op deze conclusies en bevindingen, de belangrijkste aanbevelingen zijn. 1.2 Onderzoeksvragen De centrale onderzoeksvraag is uitgewerkt in de volgende deelvragen: - dragen de investeringen bij aan beleidsdoelstellingen op het gebied van de recreatieve functie en de toeristische voorzieningen? - worden deze doelstellingen adequaat gemonitord? - hoe verhouden de totale uitgaven zich ten opzichte van ‘vergelijkbare’ gemeenten? - worden investeringen voorzien van een adequate bedrijfseconomische analyse? - zijn de door de gemeente gedane investeringen te beschouwen als ‘des overheids’? Ten aanzien van Tropiqua wordt deze vraagstelling nader aangevuld met: - hoe is het gemeentelijk toezicht op Tropiqua vormgegeven? - biedt de uitvoeringsovereenkomst voldoende waarborgen voor een slagvaardig handelen (de ondernemersrol) van Tropiqua enerzijds en de maatschappelijke belangen van vooral de georganiseerde sport anderzijds? - hoe dienen de commerciële prestaties van Tropiqua te worden beoordeeld over de periode 2004 – 2006, bijvoorbeeld op het gebied van bezoekersaantallen, innovatief vermogen, gemiddelde opbrengsten per bezoeker, etc. - is het uitvoeren van een adequaat onderhoudsniveau aan de accommodatie van Tropiqua voldoende gewaarborgd (via een meerjarenonderhoudsplan en daaraan gekoppelde budgetten) - is de omvang van de gemeentelijke subsidie toereikend voor het uitvoeren van de aan Tropiqua opge- dragen (maatschappelijke) taken? 1.3 Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksbureau Hopman en Andres uit Hoevelaken. De Ommelander Rekenkamer is van mening dat de onderzoekers een bruikbaar rapport (in de bijlage opgenomen) hebben afgeleverd. Het geeft inzicht in de wijze waarop de gemeente het huidige beleid inzake Tropiqua invulling heeft gegeven en biedt voldoende basis voor enkele concrete verbeteringen.

Onderzoek Tropiqua Parkwijk Onderzoek herstructurering Gemeente Veendam Gemeente Stadskanaal

3

BELANGRIJKSTE CONCLUSIES

2

BELANGRIJKSTE CONCLUSIES Hierna hebben wij de belangrijkste conclusies opgenomen. Interne verzelfstandiging voor toekomst mogelijk geen optimale vorm Het zwembad Zwembad Tropiqua wordt beheerd en geëxploiteerd door de intern verzelfstandigde Eenheid Sport, de ZE Sport. Een interne verzelfstandiging vormt in principe een goede uitgangspositie voor het beheer en de exploitatie van een zwembad. Wel dient bedacht te worden, dat de huidige structuur van interne verzelfstandiging de gemeente een overwegende mate van invloed geeft. Besluiten inzake Tropiqua zullen daarmee altijd via de gemeentelijke lijn lopen, wat ten koste kan gaan van de slagvaardigheid. De huidige ‘vermenging’ van beleid en uitvoering kan in de toekomst nog minder wenselijk worden, gelet op het feit dat in de nabije toekomst de ZE Sport zich, naast haar bestaande reguliere taken, verder wenst te ontwikkelen tot (regionale) sportaanbieder van verschillende arrangementen, mogelijkerwijs in samenwerkingsverband met andere gemeenten. Meer prestatiegericht In het managementcontract van het hoofd van de ZE-Sport met de Algemeen Directeur staan de financiële afspraken uitgewerkt. In het jaarplan van de ZE Sport staan voor Tropiqua de geformuleerde meet- c.q. stuurgegevens. Deze gegevens zijn deels goed bruikbaar als sturings- en verantwoordingsinstrument, maar in sommige gevallen onvoldoende op detailniveau en valide geformuleerd Dit blijkt ondermeer uit formuleringen als ‘Wel of niet op koers, genoeg ja of nee’. Dit soort algemene kwalificaties biedt in de praktijk weinig mogelijkheden tot echte sturing en verantwoording. Exploitatie over algemeen efficiënt, met wel hoge energielasten In het onderzoek zijn ook de exploitatietechnische prestaties van Tropiqua nader geanalyseerd. Tropiqua is een wat ouder combibad en beschikt over relatief veel voorzieningen. De onderzoekers merken op, dat in de afgelopen jaren het bezoekaantal sterk is gedaald, sterker dan de landelijke trend voor combibaden. In de nabije omgeving zijn er een aantal concurrerende zwembaden. De meeste van deze baden hebben een beperkter voorzieningenniveau en niet de beschikking over een buitenbad. Aan de kostenkant wordt geconstateerd dat de kosten m.b.t energie en water zeer sterk zijn toegenomen. Ten opzichte van vergelijkbare zwembaden in Nederland wordt eveneens geconstateerd dat Tropiqua hoge energielasten heeft. Ook wanneer rekening wordt gehouden met het relatief grote zwemoppervlak zijn de energielasten van zwembad Tropiqua hoog. De totale kosten van Tropiqua zijn, gerelateerd aan de totale baten, relatief goed in balans. Over het geheel genomen ontstaat er een positief beeld van de exploitatie van Tropiqua. Daarbij moet wel worden aangetekend dat dit beeld mede beïnvloed wordt door de relatief lage onderhoudslasten, waarbij het beeld ontstaat dat ook lasten ‘naar de toekomst zijn doorgeschoven’ (zie verder). Een gedetailleerde vergelijking op de componenten uit de exploitatie resulteert in het volgende beeld:

4


VERVOLG BELANGRIJKSTE CONCLUSIES

Vergelijking Tropiqua met 4 andere zwembaden Component Opmerking Opbrengsten: Opbrengst zwembadbezoek Tropiqua genereert ten opzichte van de nieuwere baden relatief veel baten uit voornamelijk zwembad bezoek.

5

Prijsstelling Lasten: Personeel

Gemiddeld

Energie/water

Hoog

Onderhoudskosten

Laag

Schoonmaakkosten Marketing/ PR Administratie/verzekeringen/ belastingen

Gemiddeld Zeer laag. Hoog

Gemiddeld - hoog


Toelichting Dit kan worden verklaard door het feit dat bij de bouw van zwembaden tegenwoordig meer rekening gehouden wordt met de multifunctionaliteit van het gebouw, zodat opbrengsten ook anders dan door zwemmen alleen kunnen worden gegenereerd.

De omvang van de voorziening noodzaakt tot meer personele inzet in het kader van veiligheid en toezicht Wel WKK (Warmte Kracht Koppelingsinstallatie). In 2005 mede hoge kosten door technisch mankement. Indien de kosten voor onderhoud en vervanging op adequate wijze worden meegenomen in de exploitatie van Tropiqua, ontstaat een beduidend minder positief beeld.

5

VERVOLG BELANGRIJKSTE CONCLUSIES

Onderhoudssituatie vereist aandacht De onderzoekers constateren dat het onderhoudsniveau niet voldoet aan de kwalitatieve en kwantitatieve vereisten die hieraan mogen worden gesteld bij een dergelijke accommodatie. Nadrukkelijk zij daarbij gesteld, dat niet wordt gedoeld op veiligheidsaspecten. Wel gaat het om doelmatigheid van het onderhoud, resulterend in een zodanig onderhoud dat een optimale levensduur van de installaties kan worden gerealiseerd. De onderzoekers constateren dat ‘alhoewel de installaties functioneren, de wijze van onderhoud gericht is op het zo lang mogelijk in standhouden van de vitale functies van het zwembad. Het huidige niveau van onderhoud geeft de indruk dat het preventieve en correctieve onderhoud onvoldoende is om schade in de toekomst te voorkomen. Hierbij dient wel te worden opgemerkt, dat er tijdens de opname een verbouwing plaatsvond en diverse installatietechnische onderdelen minder representatief waren. Ook de wateroverlast in de kelder geeft een enigszins vertekend beeld. De bouwkundige situatie is eveneens zeer matig. Op verschillende essentiële punten is het onderhoud onvoldoende en dat zal op korte termijn leiden tot verder verval van de bouwkundige onderdelen van de accommodatie’. Een nadere specificatie van de geconstateerde situaties en afwijkingen per onderdeel is door de onderzoekers opgenomen in bijlage 1 van het rapport. Duidelijk is, dat 1. Het onderhoudsniveau onvoldoende is; 2. er een inhaalslag gemaakt dient te worden om het onderhouds- en instandhoudingsniveau beheersbaar te maken; 3. er thans onvoldoende budgetten beschikbaar zijn. De onvoldoende staat van het onderhoud van zwembad Tropiqua benadeelt op meerdere manieren de exploitatie van het zwembad. Enerzijds is er geen sprake van een optimaal product, waardoor Tropiqua zijn aantrekkingskracht verliest en daarmee zijn waarde voor de markt. Anderzijds worden de kosten voor onderhoud op onvoldoende wijze en niet structureel meegenomen in de begroting van het zwembad. Door het niet in afdoende mate opnemen van onderhoudskosten, kan ten onrechte een positief beeld van de exploitatie ontstaan. Dit zal zich op de langere termijn wreken aangezien betreffende kosten in feite vooruitgeschoven worden en op termijn in hevigere mate terugkeren op de agenda. Bovendien neemt het risico op storingen toe indien het onderhoud van het zwembad onvoldoende is. Vervangingsinvesteringen onvoldoende onderbouwd Door het ontbreken van een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) en een adequaat opgezet onderhoudsschema (met aantoonbaar te maken discipline van onderhoud) is de waarde van de in de begroting opgenomen vervangingsinvesteringen gering. De vervangingsinvesteringen zijn overigens wel beoordeeld op die elementen die te beoordelen waren. De noodzaak om te komen tot het verrichten van de opgenomen vervangingsinvesteringen wordt onderschreven.

6


6

AANBEVELINGEN

3 AANBEVELINGEN

Over het algemeen fungeert het proces rondom Tropiqua naar onze mening goed. Wel zijn verbeteringen mogelijk. Op grond van ons onderzoek adviseren wij als volgt:

Op termijn verder verzelfstandigen De gemeente heeft circa twee jaar geleden bewust een keuze voor interne verzelfstandiging van de ZE Sport gemaakt. Een keuze, die in de praktijk ook naar tevredenheid van betrokkenen functioneert. Toch zijn er wat ons betreft wel argumenten, om deze gemaakte keuze kritisch te blijven beschouwen. In onderstaande tabel zijn enkele criteria voor de verzelfstandigingsvorm weergegeven. Criteria: Maatschappelijk belang: doelgroepenbeleid en recreatie Wijzigen en versterken van invloed Zo ver mogelijk op afstand zetten Optimale bedrijfsvoering

Interne verzelfstandiging

Externe verzelfstandiging

Privatisering

Afstoten

+

+

-

--

+

+

-

--

--

+

++

++

-

+

++

-

Tabel 2. Samenvatting criteria in relatie tot de positioneringsmodellen Zoals uit vorenstaand schema blijkt, heeft privatiseren als voordeel een duidelijk op afstand zetten van de activiteiten en in het verlengde daarvan de mogelijkheid voor Tropiqua tot het slagvaardig en daadkrachtig opereren. Daar tegenover zijn zaken als doelgroepenbeleid en eventuele gemeentelijke recreatieve doelstellingen minder geborgd. Meer invloed van de gemeente met behoud van de huidige financiële verantwoordelijkheid leidt tot externe verzelfstandiging. Minder invloed met een afgebakende financiële verantwoordelijkheid zijn kenmerken van een geprivatiseerde situatie. In een dergelijke situatie is het contract het belangrijkste instrument en heeft de gemeente de rol van ‘toetser achteraf’. Het verkrijgen van een duidelijke onderlinge taakafbakening van (financiële) verantwoordelijkheden en bevoegdheden, door een heldere scheiding van beleid (bepaling van de wat-vraag) en uitvoering (invulling van de hoe-vraag), ontstaat door een andere invulling te geven aan de contractrol van de gemeente. Dit kan zowel bij externe verzelfstandiging als bij privatisering. Aanbeveling 1 Wij adviseren de Raad het College op te dragen een voorstel voor te bereiden over de voors en tegens van een verdere verzelfstandiging van Tropiqua. Mede gelet op de ambities van ZE Sport en de positionering van Tropiqua als recreatiebad, is het te overwegen de ZE Sport op termijn verder op afstand plaatsen van de gemeentelijke organisatie. De ontwikkeling van gemeentelijk beleid kan namelijk op gespannen voet kan komen te staan met de marktgericht ambities van ZE Sport. Een verder op afstand zetten kan door middel van een externe verzelfstandiging of commercialisering c.q. privatisering, zodat de beheerorganisatie dichter op de markt wordt geplaatst. Meer concrete meet- en stuurgegevens In sommige gevallen zijn de meet- en stuurgegevens onvoldoende op detailniveau en onvoldoende valide geformuleerd.

7


7

VERVOLG AANBEVELINGEN

Aanbeveling 2 Wij adviseren algemene kwalificaties, die in de praktijk weinig mogelijkheden bieden tot sturing en verantwoording, te vervangen door zo concreet mogelijke indicatoren. Hieraan kan (indicatief) worden gedacht aan streefwaarden inzake bijvoorbeeld: Kwalitatieve aspecten: - tevredenheid individuele gebruikers; - bereik van doelgroepen (ouderen, jongeren, allochtonen etc.); - tevredenheid verenigingen; - voldoen aan technische eisen installaties; - voldoen aan wettelijke eisen; - algemene hygiënische toestand van de accommodaties. Kwantitatieve aspecten: - taakstellende opbrengsten: - aantallen gebruikers/gebruikersuren; - bezettingsgraad van accommodaties; - kostprijs per eenheid; - afspraken over kostenontwikkeling/indexering/tarieven; Exploitatie verder verbeteren Het totale beeld van de exploitatie is positief met wel twee aandachtspunten: het dalende bezoekersaantal van de laatste jaren (sterker dan de landelijke trend) en de stijging van energielasten. Aanbeveling 3 Wij adviseren de Raad het College op te dragen ZE Sport een gedegen marktonderzoek uit te laten voeren om nader aan te tonen welke mogelijkheden er zijn om de dalende bezoekersaantallen om te buigen. Een dergelijk onderzoek kan mogelijk ook aantonen of op de minder rendabele dagen en uren het bad toch (al dan niet gedeeltelijk) open kan worden gehouden. Laat verder door ZE Sport onderzoeken of verdere investeringen in energiebesparende maatregelen zich (op termijn) terug kunnen verdienen. Onderhoudssituatie behoeft aandacht Alhoewel het veiligheidsaspect niet in het geding is, dient het onderhoud wel veel planmatiger te worden uitgevoerd. Bij het niet op een adequaat niveau brengen van het onderhoud neemt het risico op storingen toe. Aanbeveling 4 Wij adviseren de Raad het College op te dragen de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden in meerjarenperspectief op te nemen in een onderhoudsschema en MJOP, vergezeld van een aangepast investeringsoverzicht. De uitkomsten hiervan dienen, na politieke besluitvorming, verwerkt te worden in de in de huidige begroting opgenomen vervangingsinvesteringen. De rapportage onderhoudsinvesteringen dient aangevuld te worden met de resultaten uit een op te stellen MJOP en daardoor de bedoelde actualiteitswaarde te verkrijgen. Uitvoering achterstallig onderhoud De uitvoering van het (achterstallige) onderhoud dient planmatig te geschieden. Aanbeveling 5 Wij adviseren de Raad het College op te dragen het achterstallige onderhoud planmatig uit te voeren. In grote lijnen dient eerst het preventieve en correctieve onderhoud, reiniging en verwijdering van oude installatiedelen plaats te vinden alvorens tot renovatie c.q. upgrading kan worden overgegaan. In het rapport van Hopman & Andres is een aanzet gegeven voor de uitwerking hiervan Het uitstellen van investeringen zal steeds tegen de achtergrond van de actuele onderhoudstoestand beoordeeld moeten worden.

8


TOT SLOT

4

TOT SLOT

Samenvattend is ons oordeel dat de wijze van uitvoering en de exploitatie van Tropiqua voldoende is, maar wel enkele aandachtspunten kent. Inzake de organisatorische vormgeving is een verdere splitsing van beleid en uitvoering te overwegen, zeker als ZE Sport zich nog meer op de markt wil gaan bewegen. Met betrekking tot de exploitatie biedt vooral de onderhoudssituatie aanleiding tot maatregelen evenals de dalende bezoekersaantallen. Ook de energiekosten dienen waar mogelijk meer beheerst te worden. In het onderzoek staan tenslotte diverse aanbevelingen, die het beheer en de exploitatie van Tropiqua verder kunnen verbeteren.

9


9


10


Eindrapportage

Tropiqua De Ommelander Rekenkamer

HopmanAndres Consultants BV Hoevelaken, 15 februari 2008 R07-105.842_2/AE/RvK

Inhoudsopgave pagina Samenvatting en conclusies

1

Hoofdstuk 1.

5

Inleiding 1.1 1.2 1.3 1.4

Hoofdstuk 2.

Hoofdstuk 3.

7

2.1 2.2 2.2 2.3 2.4

7 7 8 9 10

Inleiding Beleidsmatig context Organisatorische inrichting Financiën Resumé en analyse

Product en prestaties Inleiding Productanalyse Bezoekaantallen Tariefstructuur Zwembaden in de omgeving Exploitatieanalyse Benchmark Resumé en analyse

Onderhoud Tropiqua 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Bijlage 1.

5 5 6 6

Organisatie en beheer

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

Hoofdstuk 4.

Algemeen Zwem- en recreatiebad Tropiqua Aanleiding en onderzoeksvraag Opbouw rapportage

Inleiding Algemene indruk onderhoud Vervangingsinvesteringen Exploitatie technische installaties Resumé en analyse

Specificatie Onderhoud Tropiqua

11 11 11 12 13 14 15 21 25

26 26 26 27 27 29

31

HopmanAndres Consultants BV, Postbus 23, 3870 CA Hoevelaken, Telefoonnummer: 033-4892929 Faxnummer: 033-4892920

1

Samenvatting en conclusies De ambities van de gemeente Veendam op het terrein van recreatie en toerisme leggen een fors beslag op haar exploitatie en liquiditeitspositie. Het zwem- en recreatiebad Tropiqua neemt een belangrijke positie in het toeristisch recreatief product van Veendam in. Om die reden heeft de Ommelander Rekenkamer HopmanAndres Consultants verzocht de gemeentelijke investeringen en exploitatie uitgaven in het kader van recreatie en toerisme en het zwem- en recreatiebad Tropiqua primair te boordelen op doelmatigheid en doeltreffendheid. Over de bevindingen ten aanzien van recreatie en toerisme wordt in een separaat rapport verslag gedaan. In voorliggend rapport wordt verslag uitgebracht van de bevindingen ten aanzien van zwem- en recreatiebad Tropiqua. In projectmatige samenwerking met Breet Consultancy heeft HopmanAndres Consultants uitwerking gegeven aan het onderzoek waartoe de volgende onderzoeksvraag is geformuleerd:

Zijn de structurele en incidentele financiële middelen van de gemeente Veendam ten behoeve van zwem- en recreatiebad Tropiqua doelmatig en doeltreffend ingezet?

Het onderzoek is uitgevoerd op basis van een uitgebreide documentenanalyse, een diepteinterview, een benchmark en een opname van de kwaliteit van het onderhoudsniveau. In 1. 2. 3.

het kader van het onderzoek is aandacht besteed aan: De inrichting van de organisatie en beheerstructuur van het zwembad; het product Tropiqua en de geleverde prestaties, en; de kwaliteit van het onderhoud.

Organisatie en beheer Zwembad Tropiqua is een familiebad dat zich met een gevarieerd en afgestemd aanbod wenst te richten op specifieke doelgroepen. Het wenst zich de aankomende tijd verder te ontwikkelen in de richting van wellness met een oriëntatie op de oudere doelgroep. Het zwembad wordt beheerd en geëxploiteerd door de recent intern verzelfstandigde Eenheid Sport, de ZE Sport. Een interne verzelfstandiging vormt in principe een goede uitgangspositie voor een slagvaardige bedrijfsvoering voor het beheer en de exploitatie van een zwembad. In het geval van de ZE Sport in Veendam wordt er op een te geringe prestatiegerichte en afrekenbare wijze invulling gegeven aan de relatie met de gemeente. Gezien de ambities van de ZE Sport om zich meer als sportaanbieder op de markt te gaan begeven alsook de positionering van Tropiqua als recreatiebad wordt het op termijn verder op afstand plaatsen van de gemeentelijke organisatie, middels een externe verzelfstandiging of commercialisering, meer geschikt geacht. Er bestaat een intensief (maandelijks) overleg tussen het management van de Zelfstandige Eenheid Sport met zowel de algemeen directeur van de ambtelijke organisatie als de portefeuillehouder voor nadere afstemming.


2

Wat opvalt is dat de ZE Sport en Recreatie (zoals oorspronkelijk benoemd) geen nadere uitwerking geeft aan recreatie. Bovendien behoort ontwikkeling van gemeentelijk beleid tot de taken van de zelfstandige eenheid hetgeen op gespannen voet kan komen te staan met haar marktgericht ambities en uitvoerende taken. Aangezien de ZE Sport in staat is geweest over de afgelopen jaren een weliswaar gering maar toch positief saldo te genereren, worden de door de gemeente Veendam ter beschikking gestelde financiële middelen bezien vanuit de exploitatie als afdoende beschouwd. Deze bevinding wordt echter teniet gedaan doordat het onderhoudsniveau niet voldoet aan de kwalitatieve en kwantitatieve vereisten die aan het onderhoudsniveau van een dergelijke accommodatie mag worden gesteld (zie ook onderhoud). Ten aanzien van de doelmatigheid en doeltreffendheid van de inrichting van de organisatie en beheerstructuur van Tropiqua worden de volgende conclusies getrokken: 1. De relatie tussen de gemeente Veendam en de ZE Sport is op een te geringe prestatiegerichte en afrekenbare wijze ingevuld; 2. een verdergaande vorm van verzelfstandiging wordt gezien de ambities van de ZE Sport en positionering van Tropiqua op termijn meer passend geacht; 3. de beleidsontwikkelende taken van de ZE Sport kunnen op gespannen voet komen te staan met haar marktgericht ambities en uitvoerende taken; 4. de door de gemeente Veendam aan de ZE Sport ter beschikking gestelde financiële middelen ten behoeve van Tropiqua worden onvoldoende beschouwd indien rekening wordt gehouden met een wenselijke verbetering van de kwaliteit van het onderhoudsniveau.

Product en prestaties Tropiqua is een wat ouder zwembad dat beschikt over relatief veel voorzieningen. In de afgelopen jaren is het bezoekaantal sterk gedaald, sterker dan de landelijke trend voor combibaden. De meeste concurrerende zwembaden in de omgeving van Tropiqua hebben een beperkter voorzieningenniveau en beschikken niet over een buitengedeelte. De prijsstelling van Tropiqua ten opzichte van deze baden is gemiddeld. Net als veel oudere baden genereert Tropiqua bijna alle inkomsten uit zwembadbezoek. Aan de kostenkant wordt geconstateerd dat de personeelskosten in de afgelopen jaren licht zijn gedaald. Ook de meeste andere kosten zijn licht gedaald. Daarentegen zijn de kosten voor energie en water sterk toegenomen. Ten opzichte van vergelijkbare zwembaden in Nederland wordt eveneens geconstateerd dat Tropiqua hoge energielasten heeft. De totale kosten van Tropiqua zijn, gerelateerd aan de totale baten, relatief goed in balans. Daarnaast zijn de personeelslasten van Tropiqua ten opzichte van het aantal bezoeken weliswaar relatief hoog maar dient te worden aangetekend dat de omvang van de voorziening noodzaakt tot meer personele inzet in het kader van veiligheid en toezicht.


3

Ten aanzien van de doelmatigheid en doeltreffendheid van het product Tropiqua en haar maatschappelijke en exploitatietechnische prestaties worden de volgende conclusies getrokken: 5. De bezoekaantallen van zwembad Tropiqua zijn de afgelopen jaren sterker gedaald dan de landelijke trend voor combibaden; 6. Tropiqua onderscheidt zich in de regio met een hoog voorzieningenniveau en een buitengedeelte; 7. het zwembad heeft relatief hoge energiekosten; 8. over het geheel genomen kan de exploitatieprestatie van Tropiqua als “goed” worden gekwalificeerd ware het niet dat de kosten voor onderhoud en vervanging in onvoldoende mate zijn meegenomen in de exploitatie om in kwalitatieve en kwantitatieve zin te kunnen voldoen aan het wenselijke onderhoudsniveau.

Onderhoud De algemene indruk van de installaties van zwem- en recreatiebad Tropiqua is onvoldoende volgens de kwalitatieve en kwantitatieve normen van onderhoud welke in een dergelijke accommodatie gebruikelijk en noodzakelijk zijn. Alhoewel de installaties functioneren, is de wijze van onderhoud gericht op het zo lang mogelijk in standhouden van de vitale functies van het zwembad. Het huidige niveau van onderhoud geeft de indruk dat het preventieve en correctieve onderhoud onvoldoende is om schade in de toekomst te voorkomen. Hierbij dient te worden opgemerkt dat ten tijde van de opname er een verbouwing plaatsvond en diverse installatietechnische onderdelen minder representatief waren. Ook de wateroverlast in de kelder geeft een enigszins vertekend beeld. De bouwkundige situatie is zeer matig. Op verschillende essentiële punten is het onderhoud onvoldoende en zal op de korte termijn leiden tot verder verval van de bouwkundige onderdelen van de accommodatie. Het overzicht vervangingsinvesteringen kenmerkt zich door een korte en bondige opstelling. Dit overzicht zou een praktisch instrument zijn als de onderhoudstoestand in evenwicht was. Uit de visuele inspectie blijkt dit echter niet het geval te zijn. Door het ontbreken van een meerjarenonderhoudsrapportage (MJOP) en een adequaat opgezet onderhoudsschema (en aantoonbaar te maken discipline van onderhoud) is de waarde van zo’n opgave vervangingsinvesteringen laag door het ontbreken van een actuele stand van zaken. Het is raadzaam om een MJOP op te (laten) stellen. De mindere staat van het onderhoud van zwembad Tropiqua benadeelt op meerdere manieren de exploitatie van het zwembad. Enerzijds is er geen sprake van een optimaal product, waardoor Tropiqua zijn aantrekkingskracht verliest en daarmee zijn waarde voor de markt. Anderzijds worden de benodigde kosten voor onderhoud en vervanging op onvoldoende wijze en niet structureel meegenomen in de begroting van het zwembad (zie overzicht extra investering onderhoud onder 10). Door het niet in afdoende mate opnemen van onderhoudskosten, kan ten onrechte een positief beeld van de exploitatie ontstaan. Dit zal zich op de langere termijn wreken aangezien betreffende kosten in feite vooruitgeschoven worden en op termijn in hevigere mate terugkeren op de agenda. Bovendien neemt het risico op calamiteiten toe indien het onderhoudsniveau onvoldoende is.


4

Ten aanzien van de kwaliteit van het onderhoud van en recreatiebad Tropiqua worden de volgende conclusies getrokken: 9. Het onderhoudsniveau van zwembad Tropiqua is onvoldoende; 10. er dient een inhaalslag gemaakt te worden om het onderhouds- en instandhoudingsniveau beheersbaar te maken. De hiertoe benodigde financiën, waarvoor geen budgetten beschikbaar zijn, worden op basis van een visuele inspectie geraamd op tenminste € 100.000,=. Op basis van een nog op te stellen meerjarenonderhouds-rapportage (MJOP), waarin aandacht bestaat voor technisch- en bouwkundig onderhoud en vervanging, kunnen de volledige kosten voor het achterstallig onderhoud worden geraamd; 11. het is raadzaam dat de kosten voor onderhoud en vervanging op basis van een op te stellen meerjarenonderhoudsplan structureel worden opgenomen in de begroting.


5

Hoofdstuk 1.

1.1

Inleiding

Algemeen

Al decennia lang vormt de toeristisch recreatieve sector een beleidsveld waarvoor de overheid bijzondere belangstelling koestert. Deze belangstelling laat zich verklaren door enkele belangrijke effecten die vanuit een gerichte toeristisch recreatieve ontwikkeling gerealiseerd kunnen worden. Zo kan de ontwikkeling van toerisme en recreatie bijdragen aan werkgelegenheid, het algemene voorzieningenniveau voor de inwoners en het draagvlak onder midden- en kleinbedrijf waardoor het ondernemers- en vestigingsklimaat binnen gemeenten en regio’s wint aan aantrekkingskracht. Het is om die reden dat een toeristisch profiel met bijbehorende voorzieningen wordt ingezet als instrument voor city- en/of regionale marketing. De vrijetijdssector – waar de toeristisch/recreatieve sector onderdeel van uitmaakt – is een dynamische en economisch relevante sector. In het jaar 2004, zo blijkt uit het Continu Vrijetijdsonderzoek (CVO), zijn er maar liefst 1,23 miljard vrijetijdsactiviteiten ondernomen met als economisch effect € 14,3 miljard aan bestedingen. Van deze vrijetijdsactiviteiten heeft 40% in de eigen gemeente plaatsgevonden. “Toppers” binnen de vrijetijdsactiviteiten zijn buitenrecreatie (fietsen, wandelen, stranden, waterrecreatie gebieden), winkelen, bezoek aan attracties, waterrecreatie en watersport en cultuur. Toerisme en recreatie kent vele verschijningsvormen. Eén daarvan zijn zwem- en recreatiebaden. Alhoewel zwemmen in een waterrijk land als Nederland tot een noodzakelijk basisvaardigheid wordt gerekend, heeft zwemmen ook een recreatieve component. Dit is terug te zien in het aanbod en de inrichting van zwembaden. Naast de functionele doelgroepbassins met beweegbare bodems beschikken zwembaden over glijbanen, golfslagbaden maar ook een uitgebreid saunaprogramma. Enerzijds is er de hang naar “pret, beleving en avontuur” en anderzijds naar die van “rust, ruimte, bezinning en zingeving”. Dit verklaart mede de opkomst en populariteit van Spa-, Thermen-, leisure- en wellnesscentra die gezondheid, rust en welzijn als totaalproduct aanbieden.

1.2

Zwem- en recreatiebad Tropiqua

Sinds 1987 beschikt Veendam over het zwem- en recreatiebad Tropiqua. Het originele complex dateert uit 1972 maar is in 1987 verbouwd tot een subtropisch bad met ondermeer een 60 meter lange glijbaan, whirlpools, een wildwater-kreek met stroomversnelling en verschillende sauna’s. Het zwembad biedt ondermeer baby, peuter- en kleuterzwemmen, zweminstructie, aquasporten en discozwemmen. Zwem- en recreatiebad Tropiqua vormt met zijn grote aantallen bezoeken een toeristisch trekpleister voor de regio en daarmee een belangrijk onderdeel van het toeristisch recreatief product Veendam.


6

1.3

Aanleiding en onderzoeksvraag

De ambities van de gemeente Veendam op het terrein van recreatie en toerisme leggen een fors beslag op haar exploitatie en liquiditeitspositie. Het zwem- en recreatiebad Tropiqua neemt een belangrijke positie in het toeristisch recreatief product van Veendam in. Om die reden heeft de Ommelander Rekenkamer HopmanAndres Consultants verzocht de gemeentelijke investeringen en exploitatie uitgaven ten behoeve van Tropiqua primair te beoordelen op de toetsingscriteria doelmatigheid en doeltreffendheid. Hiertoe is de volgende onderzoeksvraag geformuleerd:

Zijn de structurele en incidentele financiële middelen van de gemeente Veendam ten behoeve van zwem- en recreatiebad Tropiqua doelmatig en doeltreffend ingezet?

1.4

Opbouw rapportage

Om te kunnen beoordelen of en zo ja in hoeverre de gemeentelijke bestedingen ten behoeve van Tropiqua doelmatig en doeltreffend zijn, komen diverse aspecten aan bod. In hoofdstuk 2 wordt aandacht besteed aan de inrichting van de beheer en organisatiestructuur van Tropiqua. Hierbij wordt tevens aandacht besteed aan de beleidsmatige kaders en de door de gemeente Veendam ter beschikking gestelde financiële middelen. Het product Tropiqua en haar exploitatietechnische prestaties komen aan bod in hoofdstuk 3. Aan de hand van zowel een autonome analyse als een benchmark met vergelijkbare zwembaden wordt de exploitatie van Tropiqua beoordeeld. In hoofdstuk 4 wordt aandacht besteed aan de kwaliteit van het onderhoud. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een resumé en analyse. Een algehele samenvatting en de conclusies zijn voor in het rapport opgenomen.


7

Hoofdstuk 2.

2.1

Organisatie en beheer

Inleiding

Om de doelmatig- en doeltreffendheid van de gemeentelijke investeringen in recreatiebad Tropiqua te kunnen beoordelen wordt in dit hoofdstuk aandacht besteed aan de inrichting van de organisatie en beheerstructuur van het zwembad. Is er sprake van een slagvaardige en prestatiegeoriënteerde inrichting van de organisatie en beheerstructuur? Hoe is invulling gegeven aan het gemeentelijk toezicht? Beschikt de Zelfstandig Eenheid Sport over voldoende budget? Dit vormen enkele van de vragen die in dit hoofdstuk aan bod komen. Aangezien doelmatigheid het vertrekpunt vormt, wordt allereerst aandacht besteed aan het sportbeleid van de gemeente Veendam en in het bijzonder daar waar het het zwembad Tropiqua betreft. De mening, bevindingen en analyses van de auteurs zijn integraal verwerkt in de tekst en worden cursief weergegeven en samengevat in een afsluitend resumé en analyse.

2.2

Beleidsmatig context

Het zwembad Tropiqua neemt een belangrijke plaats in binnen zowel het toeristische als het sportbeleid van de gemeente Veendam. Als toeristische attractie vormt zwembad Tropiqua één van de (vele) speerpunten van het toeristische beleid van Veendam. Dit wordt mede gebaseerd op het bezoekaantal van circa 250.000 op jaarbasis waarvan circa 50.000 afkomstig uit Duitsland1. In het kader van het toeristische beleid wenst de gemeente Veendam het zwembad te positioneren als familiebad. Hiertoe zal ondermeer het peuter/kleutergedeelte worden uitgebreid. Tegelijkertijd wenst Tropiqua zich verder te ontwikkelen van sport naar wellness met een oriëntatie op de oudere doelgroep. Hiertoe wordt ondermeer een aanpassing van het programma wenselijk geachte met o.a. met activiteiten gericht op ouderen. In algemene zin wenst de gemeente de gemeente Veendam in het kader van recreatie en toerisme te streven naar arrangementvorming met ondermeer de watersportmogelijkheden van recreatiegebied Borgerswold, cultuurcentrum Beresteyn en de centrumgebonden activiteiten (o.a. horeca en winkels). Momenteel wordt het sportbeleid geactualiseerd. Op basis van het huidige sportbeleid wenst de gemeente Veendam te komen tot het stimuleren van de breedtesport en in het bijzonder onder jongeren, ouderen en mensen met een beperking. Zo vormt de opwaardering van Sorghvliethal/Parkstadthal in samenhang met uitbreiding en opwaardering van het zwemparadijs Tropiqua en andere jeugdvoorzieningen een aandachtspunt.

1

Deze bezoekaantallen zijn ontleend uit “Speerpunten Toeristisch Beleid Veendam” van oktober 2007. In het kader van het onderzoek is het niet mogelijk gebleken onderbouwing te vinden voor de 50.000 Duitse bezoeken en blijken de totale bezoekaantallen lager uit te vallen. Naar mening van de auteurs dient er bovendien gesproken te worden over bezoekaantallen in plaats van bezoekersaantallen.


8

Blijkens haar bedrijfsplan “Duik er eens in” streeft Tropiqua er naar een zwembad te zijn voor een brede doelgroep. Dit komt mede tot uitdrukking in de missie van het zwembad, welke luidt:

Een zo breed mogelijk publiek in de gelegenheid stellen om tegen “maatschappelijk aanvaardbare tarieven” van een veilige zwemaccommodatie gebruik te maken in samenhang met een gevarieerd en afgestemd aanbod voor de specifieke doelgroepen, het aanbieden van zwemlessen en schoolzwemmen alsmede het verenigingsgebruik2.

2.2

Organisatorische inrichting

In 2006 is sport binnen de gemeentelijke organisatie intern verzelfstandigd middels de oprichting van de Zelfstandige Eenheid Sport, kortweg ZE Sport. Deze eenheid stelt zich ten doel om een zo’n breed mogelijk publiek in de gelegenheid te stellen om tegen maatschappelijk aanvaardbare tarieven te laten sporten. Hiertoe dient te worden beschikt over voldoende en kwalitatief goede accommodaties verspreid over de gemeente. De Zelfstandig Eenheid Sport voert de volgende kerntaken uit:  Ontwikkelen en uitvoeren gemeentelijk sportbeleid;  Beheer/onderhoud indoor en outdoor sportcomplexen;  Beheer en exploitatie recreatiebad Tropiqua;  Verhuur sportaccommodaties;  Sportstimulering en verenigingsondersteuning;  Beheer van gemeentelijke speelvoorziening. De Zelfstandige Eenheid Sport kent de volgende taakveldclusters en personele bezetting:  beleid, beheer en onderhoud sporthallen, verhuur, sportstimulering en verenigingsondersteuning (5,26 fte);  beheer en onderhoud van de gemeentelijke buitensportaccommodaties (5,39 fte);  beheer en exploitatie van zwem- en recreatiebad Tropiqua (14,04 fte). De totale personele bezetting ad 24,69 fte beslaat 30 personeelsleden. Op structurele basis worden 1,6 fte ingehuurd via het STK3. In de nabije toekomst wenst de ZE Sport zich naast haar bestaande reguliere taken verder te ontwikkelen tot sportaanbieder van verschillende arrangementen. Mogelijkerwijs in samenwerkingsverband met andere gemeenten. Tevens anticipeert de ZE Sport op een verdergaande samenwerking met de Stichting Compaen4 waarmee reeds wordt samengewerkt in het kader van de BOS-impuls5. Een interne verzelfstandiging vormt in principe een goede uitgangspositie voor een slagvaardige bedrijfsvoering voor het beheer en de exploitatie van een zwembad. Gezien de ambities van de ZE Sport om zich in samenwerking met anderen meer als regionale sportaanbieder op de markt te gaan begeven wordt op termijn het verder op afstand plaatsen van de gemeentelijke organisatie, middels een externe verzelfstandiging of commercialisering, passend geacht. 2

Bedrijfsplan “Duik er eens in” Stichting sporttechnisch kader Drenthe. 4 Welzijnswerkorganisatie Compaen ondersteunt instellingen en groepen die het welzijn van de inwoners van de gemeente Veendam bevorderen, in de ontwikkeling en uitvoering van hun werkzaamheden. 5 BOS staat voor Buurt Onderwijs Sport en betreft projecten om in gezamenlijkheid de sport te stimuleren. 3


9

Het hoofd van de Zelfstandige Eenheid Sport is inhoudelijk verantwoording verschuldigd aan de algemeen directeur van de gemeente Veendam. Tevens is er maandelijks overleg met de portefeuillehouder. Aan de bedrijfsvoering wordt invulling gegeven middels een managementcontract en jaarplannen. Gelijklopend aan de raadsperiode kent het managementcontract een looptijd van vier jaar. Hierin is een nadere specificatie van de doelstellingen, activiteiten, middelen, overleg en rapportage opgenomen. Helaas is betreffende specificatie slechts in beperkte mate gekwantificeerd. Wat opvalt is dat er gesproken wordt over het managementcontract Zelfstandige Eenheid Sport & Recreatie daar waar elders uitsluitend wordt gesproken over de zelfstandige eenheid sport. Tevens wordt opgemerkt dat de ZE Sport zich conform het managementcontract richt op: “ . . . een redelijk afgebakende publieksfunctie en in hoofdzaak uitvoerende taken . . .”. De manager van de ZE Sport is echter tevens verantwoordelijk voor het opstellen van het gemeentelijk sportbeleid. De bij (interne)verzelfstandiging gebruikelijke scheiding van beleid en uitvoering is in Veendam niet stringent doorgevoerd. Mogelijkerwijs gaat dit spanning opleveren met haar uitvoerende taken te meer wanneer de ZE Sport zich verder ontwikkelt tot sportaanbieder om vervolgens verschillende arrangementen in de markt te gaan zetten. Het jaarplan vormt een nadere uitwerking en concretisering van de geplande activiteiten, de organisatie en personele en financiële inzet voortbouwend op het managementcontract. Op productniveau wordt hierbij aandacht besteed aan meet- en stuurgegevens en monitoring. Betreffende meet- en stuurgegevens zijn op hoofdlijnen beschreven en in de meeste gevallen gekwantificeerd. Dit kan worden geïnterpreteerd als prestatie-indicatoren waarbij geen waarde is gedefinieerd om de mate van succes te kunnen bepalen. Bovendien rijst de vraag of de te meten prestatie op voldoende detailniveau en valide zijn geformuleerd blijkens formuleringen als “Wel of niet op koers, genoeg ja of nee”.

2.3

Financiën

Voor de uitvoering van haar (basis- en plus) taken stelt het college van B&W jaarlijks de financiële middelen beschikbaar. Hieraan vooraf gaat een overleg tussen het hoofd van de ZE en de algemeen directeur van de gemeente Veendam. De gemeente Veendam financiert het begrote saldo op productniveau. Voor 2006 en 2007 bedroeg dit respectievelijk € 1.687.689,= en € 1.832.110,= dat als volgt gespecificeerd kan worden. Onderstaande begroting is exclusief de overhead ten behoeve van interne ondersteuning (€ 239.814,= in 2007). Budget ZE Sport no. product 53001 sporttereinen 53002 sporthallen 53003 avondgebruik gymlokaal 53004 zwembad 53005 susbsidies 53006 sportieve recreatie 53007 overige uitgaven sport 53101 groene sportvelden Budget ZE Sport

uitgaven € 29.580 € 540.966 € 130.594 € 1.147.231 € 380.719 € 4.943 € 6.158 € 811.814

2006 inkomsten € € 228.823 € 18.150 € 638.830 € 258.541 € € 2.000 € 217.972

€ € € € € € € € €

saldo 29.580 312.143 112.444 508.401 122.178 4.943 4.158 593.842 1.687.689

uitgaven € 28.629 € 573.271 € 113.298 € 1.312.758 € 349.350 € 16.111 € 8.204 € 788.793

2007 inkomsten € € 220.861 € 18.250 € 651.920 € 247.301 € € 2.000 € 217.972

saldo € 28.629 € 352.410 € 95.048 € 660.838 € 102.049 € 16.111 € 6.204 € 570.821 € 1.832.110


10

Eventuele budgetwinst kan aan de exploitatiereserve worden toegevoegd tot een maximum van €50.000,=. De afgelopen drie jaren boekte de ZE Sport navolgend budgetresultaat. Budget resultaat ZE Sport 2004 € 11.000 2005 € 14.5002006 € 11.345

Uit het gegeven dat de ZE Sport over de afgelopen drie jaar een overall budget resultaat heeft gerealiseerd van € 7.845,= kan worden opgemaakt dat de ZE Sport over voldoende financiële middelen beschikt om haar taken uit te voeren Deze bevinding wordt echter teniet gedaan doordat het onderhoudsniveau niet voldoet aan de kwalitatieve en kwantitatieve vereisten die aan het onderhoudsniveau van een dergelijke accommodatie mag worden gesteld (zie ook hoofdstuk 4). Naar informatie van de manager van de ZE Sport geschiedt de budgetvaststelling “in goed overleg” met de algemeen directeur. In januari 2007 beschikte de ZE Sport tevens over een reserve Stimuleringsfonds Sport (ad € 59.028,=) een investeringsreserve voor Tropiqua (ad € 59.537,=) en een voorziening Breedtesportimpuls (ad € 111.106,=).

2.4

Resumé en analyse

Zwembad Tropiqua is een familiebad dat zich met een gevarieerd en afgestemd aanbod wenst te richten op specifieke doelgroepen. Het wenst zich de aankomende tijd verder te ontwikkelen in de richting van wellness met een oriëntatie op de oudere doelgroep. Het zwembad wordt beheerd en geëxploiteerd door de intern verzelfstandigde Eenheid Sport, de ZE Sport. Een interne verzelfstandiging vormt in principe een goede uitgangspositie voor een slagvaardige bedrijfsvoering voor het beheer en de exploitatie van een zwembad indachtig de huidige doelstelling van de ZE Sport om een zo’n breed mogelijk publiek in de gelegenheid te stellen om tegen een maatschappelijk aanvaardbare tarieven te laten sporten. In het geval van de ZE Sport in Veendam dient er op een meer prestatiegerichte wijze invulling te worden gegeven aan de relatie met de gemeente die zijn vertaalslag kent in verschillende overeenkomsten. Gezien de ambities van de ZE Sport om zich in samenwerking met anderen meer als regionale sportaanbieder op de markt te gaan begeven alsook de positionering van Tropiqua als recreatiebad wordt op termijn het verder op afstand plaatsen van de gemeentelijke organisatie, middels een externe verzelfstandiging of commercialisering, passend geacht. Er bestaat een intensief (maandelijks) overleg tussen het management van de Zelfstandige Eenheid Sport met zowel de algemeen directeur van de ambtelijke organisatie als de portefeuillehouder voor nadere afstemming. Wat opvalt is dat de ZE Sport en Recreatie (zoals oorspronkelijk benoemd) geen nadere uitwerking geeft aan recreatie. Bovendien behoort de ontwikkeling van gemeentelijk beleid tot de taken van de zelfstandige eenheid hetgeen op gespannen voet kan komen te staan met haar marktgericht ambities. Aangezien de ZE Sport in staat is geweest over de afgelopen jaren een weliswaar gering maar toch positief saldo te genereren, worden de door de gemeente Veendam ter beschikking gestelde financiële middelen bezien vanuit de exploitatie als afdoende beschouwd. Deze bevinding wordt echter teniet gedaan doordat het onderhoudsniveau niet voldoet aan de kwalitatieve en kwantitatieve vereisten die aan het onderhoudsniveau van een dergelijke accommodatie mag worden gesteld (zie ook hoofdstuk 4).


11

Hoofdstuk 3.

3.1

Product en prestaties

Inleiding

In dit hoofdstuk komt het product Tropiqua aan bod. Allereerst wordt aandacht besteed aan de voorzieningen van Tropiqua, haar bezoekaantallen, tariefstructuur en concurrentiepositie in de regio. Vervolgens komen de exploitatietechnische prestaties van het zwembad middels een autonome analyse van de baten- en de lastenontwikkeling over de laatste jaren aan bod. De exploitatiegegevens van het zwembad worden tevens vergeleken met die van andere vergelijkbare zwembaden aan de hand van een benchmark. De mening, bevindingen en analyses van de auteurs zijn integraal verwerkt in de tekst en worden cursief weergegeven en samengevat in een afsluitend resumé en analyse.

3.2

Productanalyse

Het zwembad Tropiqua is gelegen in het midden van Veendam. Het oorspronkelijke complex stamt uit 1972 maar is in 1987 verbouwd van een overdekt zwembad naar een subtropisch bad. Daarna is in 1992 opnieuw in het zwembad geïnvesteerd door middel van renovatie van de bestaande bouw en nieuwbouw van kantoorruimtes en de glijbaan. In de huidige situatie beschikt het zwembad over een groot aantal faciliteiten waaronder:               

wedstrijdbassin Een 60 meter lange glijbaan Wildwater-kreek met stroomversnelling Whirlpools Apart bad voor jonge kinderen met glijbaan Verschillende sauna’s Turks stoombad Zonnebank Zonneweide Buitenbad (160 m²) Restaurant-Bar Peuterbad buiten (60 m²) Wedstrijdbad (375 m², 25 x 15 meter) Suptropisch bad (450 m²) Horecavoorzieningen

Diverse groepen maken gebruik van het zwembad, waarvan de recreatieve gebruikers verreweg de grootste gebruikersgroep vormt. Daarnaast wordt het zwembad ook gebruikt voor zwemlessen, schoolzwemmen en door verenigingen. Het verzorgingsgebied is niet alleen beperkt tot de gemeente Veendam en naburige gemeenten, maar sterkt zich uit tot over de landsgrens zo stelt het bedrijfsplan6.

6

Bron: Bedrijfsplan “Duik er eens in”


12

3.3

Bezoekaantallen

Tropiqua oefent een sterke aantrekkingskracht uit op de lokale en regionale bevolking en toeristen. Dit laat onverlet dat het aantal bezoeken de laatste jaren flink afneemt. Jaar

Bezoeken totaal

Bezoeken recreatief

2004

249.253

147.838

2005

238.489

139.253

2006

228.040

130.155

De daling van het aantal bezoeken bij Tropiqua is voornamelijk te wijten aan de afname van het aantal recreatieve bezoeken. Deze groep is verantwoordelijk 60% (afgerond) van het totaalbezoek, terwijl zij verantwoordelijk is voor 80% van de daling van het bezoekaantal in 2005 ten opzichte van 2004 en voor 87% in 2006 ten opzichte van 2005. Deze trend heeft zich al eerder ingezet, ook de cijfers van 1998-20027 en 1993-19958 laten een afnemend bezoekaantal zien. De totale bezoekaantallen in de periode 1993-2006 dalen gemiddeld met 10.000 bezoeken per jaar. Blijkens de gegevens van het CBS vertonen de bezoekaantallen van combibaden landelijk gezien eveneens een dalende trend in de periode 1998 – 2003. De dalende trend in de bezoekaantallen van Tropiqua is echter veel groter dan landelijke het geval is (zie onderstaande grafiek).

400000 350000 300000 250000 Bezoekaantallen Tropiqua

200000

Bezoekaantallen landelijk

150000 100000 50000 0 1990

7 8

1995

2000

2005

2010

Bron: Bedrijfsplan “Duik er eens in” Bron: Marketingplan, juni 1996


13

De terugloop van het recreatief bezoek is het management van Tropiqua niet ontgaan en vormde onderwerp van gesprek in het overleg met de algemeen directeur van de gemeente Veendam alsmede de portefeuillehouder. Dit heeft geresulteerd in de reeds gerealiseerde nieuwe entree en horecaruimte alsmede een voorgenomen toevoeging van een peuter/kleuter paradijs aan het productaanbod om een impuls aan het recreatieve bezoek aan Tropiqua te geven. Opvallend is dat er wordt gekozen voor de relatief kapitaalintensieve aanpassingen aan het product en niet voor een verruiming van de marketing activiteiten (die nemen af in de periode 2004 – 2006).

3.4

Tariefstructuur

De tarieven van Tropiqua zijn onderverdeeld naar de verschillende activiteiten. Tevens zijn er voor deze verschillende activiteiten ook diverse abonnementen en meerbadenkaarten verkrijgbaar. Afhankelijk van het tijdstip waarop gezwommen wordt, zijn de tarieven voor recreatief zwemmen € 3,25 of € 3,50 in het jaar 2006. Er zijn drie verschillende meerbadenkaarten goed voor 12, 25 of 50 zwembadbezoeken. Mensen die gebruik maken van een meerbadenkaart krijgen een korting variërend tussen de 16 en 23%. In de laatste jaren zijn de tarieven elk jaar gestegen met een percentage van 2,3%. De navolgende tabel geeft een indicatie van een aantal activiteiten en de bijbehorende tarieven over de afgelopen jaren. Activiteit

2003

2004

2005

2006

2007

Recreatief zwemmen 1x (laag) Recreatief zwemmen 1x (hoog) Recreatief zwemmen 12x (laag) Recreatief zwemmen 12x (hoog) Aquasport 1x

2,95

3,-

3,15

3,25

3,3

3,2

3,25

3,4

3,5

3,6

29,5

30,2

31,7

32,75

33,5

32,1

32,85

34,5

35,6

36,4

4,-

4,1

4,3

4,45

4,55

Zwemles 1x

3,05

3,1

3,25

3,35

3,45

9,2

9,4

9,9

10,2

10,45

Sauna 1x

Uit het Nationaal Zwembad Onderzoek 2002 blijkt dat een entreekaartje in 2002 voor een combibad € 2,85 kostte. In de jaren daarvoor is de prijs relatief sterk gestegen, ten opzichte van 2000 met 13,3%. In 2003 kostte een los entreekaartje voor recreatief zwemmen bij Tropiqua minimaal € 2,95. Hieruit kan worden afgeleid dat de tarieven van Tropiqua ongeveer gelijke tred houden met het landelijke gemiddelde.


14

3.5

Zwembaden in de omgeving

In de nabije omgeving van Veendam bevindt zich een aantal zwembaden. De baden in een straal van 20 km zijn op hoofdlijnen geanalyseerd. Een aantal van deze zwemaccommodaties beschikt deels over dezelfde functies en activiteiten, zoals recreatief zwemmen en zwemles, als Tropiqua. Wel zijn deze zwembaden over het algemeen een stuk beperkter qua aanbod en omvang. Navolgende tabel geeft een overzicht van de desbetreffende zwembaden. Plaats

Zwembad

1. Oude Pekela

Atlantis

Afstand in km

Type bad

2. Winschoten

Watertoren

11 overdekt

3. Scheemda

De Ringberg

10 openlucht

4. Stadskanaal

Het Pagecentrum

14 overdekt

5. Muntendam

D.G. van den Noortbad

6. Meeden

De Kolck

7. Hoogezand Sappemeer

De Kalkwijck

10 openlucht/overdekt

8. Annen

De Borghoorns

12 openlucht

9. Zuidlaren

Auqalaren

13 overdekt

10. Gieten

´t Zwanemeer

14 openlucht

11. De Tobbe

Slochteren

10 openlucht

12. Onstwedde

´t Vlasmeer

14 openlucht

9 overdekt

3 overdekt 5 openlucht

Om de spreiding binnen een straal van 20 km inzichtelijk te maken zijn de bovengenoemde zwembaden ingetekend op de volgende kaart.


15

De zwembaden die qua functionaliteit het meest overeenkomen met Tropiqua binnen dit gebied zijn Aqualaren in Zuidlaren, Atlantis in Oude Pekela, de Kalckwijck in Hoogezand en Het Pagecentrum in Stadskanaal.  Aqualaren ligt hemelsbreed op een afstand van ongeveer 13 km van Veendam. De prijs van een dagkaartje voor personen ouder dan zes jaar bedraagt € 3,85 Daarmee is Aqualaren iets duurder dan Tropiqua. Qua voorzieningen zijn de beide baden redelijk goed vergelijkbaar. Belangrijk is echter wel, dat Aqualaren geen buiten zwemgedeelte heeft.  Atlantis ligt op een afstand van ongeveer 9 km van Veendam. De tarieven zijn lager (€ 3,-), maar er zijn beduidend minder faciliteiten dan bij Tropiqua. Atlantis beschikt net als Aqualaren niet over een buitenbad.  De Kalckwijck in Hoogezand ligt op 10 km van Veendam. Net als Tropiqua beschikt het over zowel een binnen- als een buitenbad. De tarieven liggen iets lager dan bij (€ 2,70) Tropiqua en de faciliteiten zijn vergelijkbaar. Ook heeft de Kalckwijck een buiten zwembad.  Het Pagecentrum ligt op ongeveer 14 km van Veendam. Naast zwemfaciliteiten biedt het Pagecentrum een aantal andere faciliteiten, zoals een sauna, fitness faciliteiten en een sporthal. De prijs voor recreatief zwemmen bedraagt € 3,80 en ligt iets hoger dan Tropiqua. Het Pagecentrum heeft geen buitenbad.

Over het algemeen kan worden gesteld dat zwembaden, zeker de kleinere zwembaden met minder voorzieningen, slechts lokale aantrekkingskracht hebben. De hoeveelheid aan voorzieningen waarover Tropiqua beschikt zorgt er echter voor dat het verzorgingsgebied aanmerkelijk groter is. Tevens wordt verondersteld dat Tropiqua (Duitse) toeristen en recreanten trekt. Concluderend kan worden gesteld dat het onderscheidend vermogen van Tropiqua gelegen ligt in de hoeveelheid aan voorzieningen en de combinatie met een buitenbad.

3.6

Exploitatieanalyse

In deze paragraaf worden de exploitatie resultaten van Tropiqua geanalyseerd. Achtereenvolgens wordt aandacht besteed aan de opbrengsten en de kosten van de zwembadexploitatie. Met name fluctuaties in kosten worden nader toegelicht.


16

3.6.1 Opbrengsten In de onderstaande tabel worden de totale baten gepresenteerd. Deze fluctueren enigszins in de jaren 2004-2006. In 2005 stijgen de opbrengsten met 4,3% en in 2006 dalen de opbrengsten met 1,4%. BATEN opbrengst entree totaal opbrengst recreatief opbrengst verhuur verenigingen

2004 588.956

94

%

2005 621.288

95

%

2006 612.577

95

%

379.323

61

414.524

64

403.257

62

28.360

5

27.096

4

27.696

4

opbrengst verhuur onderwijs

67.059

11

68.958

11

68.292

10

opbrengst zwemlessen

51.606

8

55.834

9

64.197

10

opbrengst doelgroepen

26.616

4

18.245

3

16.190

2

opbrengst verhuur overig

35.992

6

36.631

6

32.945

5

26.049 9.996

4

24.020 6.364

4 1

22.480 7.626

3

2 100

651.672

100

642.684

100

verhuur/bruto marge horeca overige baten totaal baten

625.002

1

Om beter inzicht in te krijgen in de fluctuaties wordt aan de verschillende posten aandacht besteed. Deze baten kunnen als volgt worden gespecificeerd: 1. Opbrengsten uit zwembadbezoek; 2. Verhuur bruto marge horeca; 3. Overige opbrengsten; 4. Bijdrage gemeente9.

Ad. 1 Opbrengsten uit zwembadbezoek Ongeveer 95% van de opbrengsten van Tropiqua bestaan uit opbrengsten uit zwembadbezoek. Het grootste deel daarvan wordt gegenereerd uit recreatief bezoek. Deze opbrengsten zijn over de jaren 2004-2006 niet constant. De dalende bezoekaantallen worden echter niet vertaald in dalende opbrengsten van het recreatieve bezoek. Deze fluctueren over de periode 2004-2006 met een stijgende tendens. BATEN opbrengst recreatief

2004

%

2005

%

379.323

61

414.524

64

2006 % 403.257

62

Dit betekent dat de gemiddelde opbrengsten uit recreatief bezoek gestegen zijn. Om dit beter inzichtelijk te maken wordt in de navolgende tabel de daadwerkelijke prijsstelling (enkel bad) afgezet tegen de gemiddelde opbrengst per recreatieve bezoeker. Het verschil tussen de daadwerkelijke prijsstelling en de gemiddelde opbrengst wordt in de periode 20042006 steeds kleiner. Dat betekent dat er in 2004 meer bezoekers waren die gebruik maakten van verschillende kortingsmogelijkheden zoals abonnementen dan in 2005. Met andere woorden, dit duidt op een terugloop van het aantal bezoekers die het bad structureel per jaar meerdere malen bezoeken. Daardoor wordt de markt minder goed voorspelbaar.

9

De gemeentelijke bijdrage is niet in voorgaande tabel opgenomen aangezien deze bijdrage niet rechtstreeks verband houdt met het exploitatieresultaat van het zwembad.


17

In 2006 is het verschil tussen daadwerkelijke prijsstelling en gemiddelde opbrengst nagenoeg gelijk aan 2005. De opbrengsten uit recreatief bezoek dalen wel in dit jaar. Dit kan wel worden verklaard door de dalende bezoekaantallen. Het dalende bezoekaantal heeft geleid tot verschillende maatregelen zoals beschreven in paragraaf 3.3. Het is onduidelijk of de registratie door zwembad Tropiqua afdoende is om bovenstaande ontwikkelingen te signaleren en daar adequaat op te reageren.

Prijsstelling (enkel bad) gemiddelde opbrengst uit recreatief bezoek

2004 3

Verschil 0,43

€ 2,57

2005 3,15

Verschil 0,17

€ 2,98

2006 3,25

Verschil 0,15

€ 3,10

De opbrengsten die worden gegenereerd uit verhuur verenigingen en verhuur onderwijs blijven redelijk constant. BATEN opbrengst verhuur verenigingen opbrengst verhuur onderwijs

2004

%

2005

%

2006

€ 28.360

5

€ 67.059

11

%

€ 27.096

4

€ 27.696

4

€ 68.958

11

€ 68.292

10

Het aandeel zwemlessen laat een stijging zien. In 2005 stijgt de opbrengst met 8,2% Deze stijging zet zich door in 2006. De opbrengsten uit zwemlessen stijgen met 15%. Er worden dus steeds meer zwemlessen verzorgd in Tropiqua. BATEN opbrengst zwemlessen

2004

%

2005

%

2006

%

€ 51.606

8

€ 55.834

9

€ 64.197

10

De opbrengsten uit doelgroepen zijn percentueel gezien minder belangrijk dan de opbrengsten uit zwemlessen, maar in tegenstelling tot de opbrengsten uit zwemlessen, dalen de opbrengsten uit doelgroepen. In 2005 dalen de opbrengsten met bijna 1/3 (31%). In 2006 is deze daling weliswaar lichter met 11%. De ambitie van Tropiqua is evenwel om zich, in het kader van doelgroepenbeleid, in de toekomst meer te gaan richten op de oudere doelgroep. BATEN opbrengst doelgroepen

2004

%

2005

%

2006

%

€ 26.616

4

€ 18.245

3

€ 16.190

2

Naast specifieke zwemactiviteiten, worden ook opbrengsten gegenereerd door gebruik van zonnebanken en de saunafaciliteiten. Deze worden samengevat in de post verhuur overig. De opbrengsten fluctueren licht, maar er kan geen duidelijke trend worden waargenomen. BATEN opbrengst verhuur overig

2004

%

2005

%

2006

%

€ 35.992

6

€ 36.631

6

€ 32.945

5


18

Ad. 2 verhuur bruto marge horeca De post verhuur/bruto marge horeca bestaat in zijn geheel uit opbrengsten die worden gegenereerd uit de pachtinkomsten van horecavoorzieningen. Deze inkomsten vertonen een dalende lijn die geweten wordt aan minder recreatief bezoek en een harmonisatie van de verpachting restauraties sport. Voor Tropiqua betekende dit dat de pachtsom van 11% naar 10% van de omzet ging. Ad. 3 Overige baten Daarnaast bestaat een klein percentage van de opbrengsten uit overige baten. Deze kunnen voornamelijk worden toegeschreven aan de doorberekening van electrakosten aan derden. Ad. 4 Bijdrage gemeente Jaarlijks stelt de gemeente een begroting vast voor de ZE sport. In deze begroting werden de inkomsten van Tropiqua voor 2006 geraamd op € 638.830,-. De totale kosten werden geraamd op € 1.147.231,-. Dit levert een negatief saldo op van € 508.401,- Dit bedrag op de begroting van de ZE sport wordt aangemerkt als de gemeentelijke bijdrage aan Tropiqua. Als er sprake is van een groter tekort dan van tevoren ingeschat is, dan kan er aanspraak gedaan worden op de egalisatiereserve. Maar er kan ook een overschot ontstaan, als het exploitatieresultaat minder negatief uitpakt dan geraamd. Dit overschot wordt dan gestort in de egalisatiereserve. Per jaar kan maximaal € 50.000 gestort of ontrokken worden aan de egalisatiereserve.

3.6.2 Kosten In de volgende tabel worden de kosten (exclusief kapitaallasten) gepresenteerd. De totale lasten stijgen in 2005 vrij sterk met ruim 10% ten opzichte van 2004. In het daaropvolgende jaar dalen de kosten echter weer met 4,5%.

overige lasten

2004 497.428 149.383 55.890 22.581 10.750 41.567 24.095

totaal lasten

801.694

personeel energie/water onderhoudskosten schoonmaakkosten marketing/ PR administratie/verzekeringen/belastingen

%

3

2005 501.978 216.965 72.576 22.979 8.556 39.731 19.975

100

882.760

62 19 7 3 1 5

%

2

2006 489.113 195.917 68.037 21.597 7.698 42.949 18.187,36

100

843.498

57 25 8 3 1 5

% 58 23 8 3 1 5 2 100

Om meer inzicht in te krijgen in de verschillende kostenposten worden deze als volgt gespecificeerd. 1. Personeelskosten; 2. Energiekosten; 3. Onderhoud- en schoonmaakkosten; 4. Overigen.


19

Ad 1. Personeelskosten De personeelskosten10 vertonen een kleine fluctuatie. In 2005 stijgen de kosten licht ten opzichte van 2004 met € 4550,- (1%). Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door stijgende loonkosten, stijgende kosten voor uitkeringen en stijgende kosten voor personeel van Wedeka. Daarnaast stijgen de kosten voor doorbelasting van personeelskosten. De kosten voor “overig personeel: derden” dalen juist. In 2006 dalen de kosten voor Wedeka en de kosten voor “overig personeel: derden” dalen net als in 2005. Dat leidt tot een totale kostendaling van € 12.865,- (2.6%).

personeel

2004 497.428

% 62

2005 501.978

% 57

2006 489.113

% 58

Ad 2. Energiekosten De energiekosten11 vertonen een stijging. In 2005 wordt er meer aardgas verbruikt dan in 2004, wat een kostenstijging van 65% met zich meebrengt12. In 2006 daalt het verbruik van aardgas en de bijbehorende kosten met 21%, maar komt daarmee dus niet meer terug op het niveau van 2004. Ook de kosten voor het electraverbruik stijgen aanzienlijk in de jaren 20042006 met 116%. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de kostenpost “transport electra/gas” in 2005 komt te vervallen. Dit levert een besparing op van ongeveer € 15.000,-. Deze besparing weegt echter niet op tegen het totaal van de stijgende kosten voor gas en electra. Navraag bij het management wijst uit dat de reden voor deze aanzienlijke fluctuaties gezocht moet worden in een technisch mankement van de . Deze is daardoor in 2005 van week 20 – 36 niet in gebruik geweest. Als gevolg heeft Tropiqua in 2005 vier maanden energie uit het net moeten halen. Dit is aanzienlijk duurder dan de energie die opgewekt wordt door de warmtekrachtkoppeling. Ook kon in die periode de warmtekrachtkoppeling niet worden gebruikt voor het opwekken van warmte. Daardoor kwamen ook de kosten voor aardgas fors hoger uit. De warmte moest dientengevolge opgewekt worden door kachels wat veel hogere kosten met zich meebrengt. Het vervallen van de post “transport electra/gas” kan worden verklaard door het feit dat de opgewekte electriciteit vanaf 2005 niet meer teruggaat in het net, maar door Tropiqua zelf wordt gebruikt. De kosten die gemaakt worden voor het waterverbruik stijgen met 19% in 2005 en blijven in 2006 op ongeveer hetzelfde peil.

energie/water

10

11

12

2004 149.383

% 19

2005 216.965

% 25

2006 195.917

% 23

Personeelskosten zijn afgeleid uit de grootboekrekeningen 2004-2006 en bevatten de volgende posten: Salarissen en sociale lasten, kosten/uitkeringen USZO (WAO e.d.), personeel derden: Wedeka, personeel derden: overig, overige goederen en diensten, schrijf- en bureaubehoeften, abbonementen en losbladige uitgaven, telefoonkosten, reis- en verblijfskosten, studietoelagen en cursusgelden, overige personeelskosten, kpl. Personeelskosten, kledingtoelagen (alleen 2005). Afgeleid uit grootboekrekening en als volgt gedefinieerd: Aardgasverbruik, electraverbruik, transportkosten electra/gas (alleen 2004), waterverbruik. Zie bijlage over gespecificeerde staat van onderhoud.


20

Ad 3. Onderhouds- en schoonmaakkosten13 De onderhoudskosten stijgen in 2005 met 30% en in 2006 dalen ze met 6%. In totaal is er dus een stijging van de onderhoudskosten waar te nemen. De schoonmaakkosten dalen licht onder invloed van een dalende prijs voor chemicaliën.

onderhoudskosten schoonmaakkosten

2004 55.890 22.581

% 7 3

2005 72.576 22.979

% 8 3

2006 68.037 21.597

% 8 3

Ad 4. Overigen De kosten die Tropiqua maakt m.b.t. marketing en PR zijn laag en bedragen ongeveer 1% van de totale lasten. In de periode 2004-2006 dalen deze kosten licht. De kosten voor administratie, verzekeringen en belastingen14 fluctueren licht onder invloed van wisselende kosten voor belastingen en rechten. De verzekeringskosten dalen licht. De overige lasten15 dalen eveneens licht. De daling in 2005 ten opzichte van 2004, valt met name toe te schrijven aan het feit dat de post “storting voorzieningen” komt te vervallen. Alles met elkaar vormen deze posten 9% van de totale lasten in 2004 en 8% van de totale lasten in 2006. De totale kostendaling die op deze posten geboekt worden is € 7578,- (10%) in 2006 ten opzichte van 2004.

marketing/ PR administratie/verzekeringen/belastingen overige lasten

13

14

15

2004 10.750 41.567 24.095

% 1 5 3

2005 8.556 39.731 19.975

% 1 5 2

2006 7.698 42.949 18.187,36

% 1 5 2

Als volgt afgeleid uit de grootboekrekening: onderhoud/kleine aanschaffingen, schoonmaak – materialen, schoonmaak – uitvoering door derden, retributies containers, chemicaliën. Hiermee worden de volgende kosten van de grootboekrekening bedoeld: OZB, rioolrechten, verzekeringskosten, waterschapslasten, zuiveringsheffing, Afgeleid uit de grootboekrekening te weten: Diplomazwemmen, storting voorzieningen(alleen 2004), kpl overhead, huur machines/apparatuur (alleen 2005/2006)


21

3.7

Benchmark

Om de economisch/commerciële prestaties van Tropiqua te kunnen beoordelen worden de gegevens met betrekking tot exploitatie vergeleken met de gegevens van vijf vergelijkbare zwembaden. Deze zwembaden zijn geselecteerd omdat zij gelijkenis vertonen met Tropiqua, zowel qua omvang als qua voorzieningen. Eveneens is rekening gehouden met regionale spreiding. Alle in de benchmark opgenomen zwembaden zijn aan te merken als combibaden16.

exploitatiejaar type bad Bouwjaar/renovatiejaar eigendom/exploitatie kapitaallasten in exploitatie wateroppervlakte (m2) aantal inwoners gemeente bezoekaantal aantal baden in gemeente combi/binnen/buiten

Tropiqua 2006 combi 1972/1987/1992 gemeente ja 1157 28.151 228.040

Zwembad A 2003 combi 1993 gem/privaat nee 1.092 31.000 281.000

Zwembad B 2002 combi 1996 gem/privaat nee 945 92.500 257.000

Zwembad C 2002 combi 1994 gem/privaat 0 810 25.000 217.000

Zwembad D 2001 combi 1973/1990 gemeente ja 1.210 27.000 260.000

Zwembad E 2004 combi 1977 gemeente nee 1.750 41.000 245.000

1/0/0

1/0/0

1/0/0

1/0/0

1/0/0

1/0/0

In deze paragraaf wordt allereerst aandacht besteed aan de baten, vervolgens aan de lasten en tenslotte wordt het exploitatieresultaat geanalyseerd. Hierbij wordt tevens gebruik gemaakt van relevante ratio’s.

3.7.1 Opbrengsten In de onderstaande tabel worden de baten van de vijf zwembaden (zwembad A-E)vergeleken met Tropiqua Zwembad A

Tropiqua BATEN opbrengst zwembadbezoek totaal verhuur/bruto marge horeca overige baten totaal baten

%

Zwembad B %

Zwembad C %

Zwembad D %

Zwembad E %

%

612.000

95

612.000

84

510.000

81

532.000

76

747.000

87

559.000

98

22.500 7.600 642.100

3 1 100

27.000 88.000 727.000

4 12 100

103.000 20.000 633.000

16 3 100

113.000 52.000 697.000

16 7 100

95.000 12.000 854.000

11 1 100

7.000 7.000 573.000

1 1 100

Uit deze tabel blijkt dat Tropiqua ten opzichte van de nieuwere baden (zwembad A, B en C) relatief veel baten uit voornamelijk zwembad bezoek genereert. Dit kan worden verklaard door het feit dat bij de bouw van zwembaden tegenwoordig meer rekening gehouden wordt met de multifunctionaliteit van het gebouw, zodat opbrengsten ook anders dan door zwemmen alleen kunnen worden gegenereerd. Dat blijkt ook uit de gegevens in bovenstaande tabel.

16

Combibaden kunnen als volgt worden gedefinieerd: Zwembaden met een binnenbad bad en tenminste een uitzwembad (buiten) en bijbehorende ligweide.


22

3.7.2 Lasten Een inventarisatie van de lasten van de benchmark-zwembaden levert het volgende beeld op. LASTEN personeel energie/water onderhoudskosten schoonmaakkosten marketing/ PR administratie/verzekeringen/belastingen overige lasten totaal lasten

Tropiqua 490.000 196.000 68.000 21.600 7.700 43.000 18.200 844.500

% 58 23 8 3 1 5 2 100

Zwembad A 506.000 120.000 131.000 0 16.000 235.000 1.044.000

% 48 11 13 0 2 3 23 100

Zwembad B 436.000 156.000 132.000 0 20.000 16.000 47.000 807.000

% 54 19 16 0 2 2 6 100

Zwembad C 440.000 0 0 0 27.000 12.000 495.000 974.000

% 45 0 0 0 3 1 51 100

Zwembad D 758.000 159.000 45.000 0 0 37.000 201.000 1.200.000

% 63 13 4 0 0 3 17 100

Zwembad E 539.000 150.000 110.000 73.000 0 14.000 30.000 916.000

Wat opvalt zijn de relatief hoge kosten van Tropiqua voor energie en water ten opzichte van de overige baden. Daarbij dient echter rekening gehouden te worden met de stijgende energiekostenvan de afgelopen jaren. Wanneer de energiekosten van de overige baden hiervoor worden gecorrigeerd middels een indexatie van 5% wordt het verschil afgevlakt maar behoudt Tropiqua relatief hoge energiekosten. Wat tevens opvalt is het hoge percentage van 23% van de totale kosten dat Tropiqua benodigd voor energie. Voor eventuele besparingen is deze kostenpost dan ook van belang. Ook de post administratie/verzekeringen/belastingen is beduidend hoger dan in de andere exploitaties. Daarentegen zijn de uitgaven m.b.t. marketing en PR zeer laag. Mogelijkerwijs bestaat er een verband tussen de lage marketing/PR kosten en de dalende bezoekaantallen.

3.7.3 Exploitatieresultaat Hieronder worden de exploitatieresultaten verkort gepresenteerd. Daarbij is bijdrage van de gemeente buiten beschouwing gelaten aangezien dit een vertekend beeld geeft.

totaal baten totaal lasten kapitaallasten exploitatieresultaat excl. kapitaallasten exploitatieresultaat incl. kapitaallasten

Tropiqua 642.100 844.500 222.000 -202.400 -424.400

Zwembad A 727.000 1.044.000 0 -317.000

Zwembad B 633.000 807.000 717.000 -174.000 -905.000

Zwembad C 697.000 974.000 0 -277.000

Zwembad D 854.000 1.200.000 242.000 -346.000 -588.000

Zwembad E 573.000 916.000 0 -343.000

In bovenstaande tabel worden de exploitatieresultaten inclusief en exclusief kapitaallasten weergegeven. Voor drie zwembaden zijn de kapitaallasten niet meegerekend. Bij deze zwembaden komen de kapitaallasten direct voor de rekening van de gemeente. De kapitaallasten voor Tropiqua zijn ten opzichte van de andere zwembaden het laagst. Dit kan logischerwijs worden verklaard door de leeftijd van het zwembad. Ook het exploitatieresultaat exclusief kapitaallasten laat verhoudingsgewijs een relatief laag tekort zien. Hierbij moet worden opgemerkt dat de gegevens niet geïndexeerd zijn. Dit houdt in dat een exploitatieresultaat uit bijvoorbeeld 2002 (zwembad B) na geïndexeerd te zijn negatiever uitvalt. Het totale exploitatietekort voor zwembad B zou (bij gelijkblijvende prestaties) in 2006 hoger uitgekomen zijn. Concluderend wordt gesteld dat het exploitatieresultaat exclusief kapitaallasten een laag tekort laat zien en dus relatief gunstig is. Datzelfde geldt ook voor het exploitatieresultaat inclusief kapitaallasten. De exploitatieprestatie van Tropiqua is derhalve als “goed” te kwalificeren ware het niet dat de kosten voor onderhoud en vervanging hier in onvoldoende mate zijn meegenomen blijkens de elders in dit rapport geconstateerde slechte staat van onderhoud.


% 59 16 12 8 0 2 3 100

23

3.7.4 Ratio’s Onderstaand wordt door middel van enkele ratio’s het beeld m.b.t. het exploitatieresultaat nader toegelicht. Het gaat om de volgende ratio’s:      

aantal m² zwemwater per inwoner/ aantal bezoekers per m² zwemwater; dekkingspercentage exclusief kapitaallasten; opbrengst per zwembadbezoek/opbrengsten per m² zwemwater; kosten per zwembadbezoek/kosten per m² zwemwater; energielasten per m² zwemwater; personeelslasten per m² zwemwater/personeelslasten per zwembadbezoek.

Aantal m² zwemwater per inwoner/ Aantal bezoekers per m² zwemwater De hoeveelheid vierkante meters zwemwater per inwoner ligt redelijk hoog ten opzichte van de andere zwembaden. Het aantal bezoekers per m² is aan de lage kant ten opzichte van de andere zwembaden. Alleen zwembad E (het grootste zwembad) heeft een nog lager aantal bezoekers per vierkante meter. Hieruit wordt afgeleid dat het zwemwater minder intensief wordt benut dan bij drie van de vier andere zwembaden.

Aantal m² zwemwater per inwoner Aantal bezoekers per m² zwemwater

Tropiqua 0,0411

Zwembad A 0,035

Zwembad B

Zwembad C 0,032

Zwembad D 0,45

Zwembad E 0,043

197

257

272

268

215

140

Dekkingspercentage exclusief kapitaallasten Het relatief goede exploitatieresultaat vertaalt zich door in het dekkingspercentage. Alleen zwembad B scoort beter. Dit wordt veroorzaakt doordat dit zwembad relatief veel bezoekers heeft. Bovendien weet men daar de kosten te beperken en inkomsten te genereren uit andere activiteiten dan zwembadbezoek. Tropiqua dekkingspercentage excl. Kapitaallasten

76

Zwembad A 70

Zwembad B 78

Zwembad C 72

Zwembad D

Zwembad E

71

63

Opbrengst per zwembadbezoek/Opbrengsten per m² zwemwater Bij de opbrengsten per zwembadbezoek scoort Tropiqua boven gemiddeld. Hieruit kan worden afgeleid dat de prijsstelling van Tropiqua iets hoger ligt dan bij de andere zwembaden. Wel moet daarbij opgemerkt worden dat ook deze cijfers niet geïndexeerd zijn. Indexatie zou betekenen dat overige zwembaden eveneens hoger uitkomen aangezien de exploitatiegegevens van de te vergelijken zwembaden enkele jaren oud zijn. Na indexatie zou Tropiqua gemiddeld scoren.


24

De opbrengsten per m² zijn niet zo gunstig. Alleen zwembad E laat nog een lagere opbrengst zien. De relatief lage opbrengst wordt veroorzaakt doordat Tropiqua relatief veel vierkante meters water combineert met relatief weinig bezoekers. Daardoor blijven de opbrengsten achter en dat laat zich terug zien in de opbrengst per vierkante meter.

exploitaitiejaar opbrengst per zwembadbezoek opbrengsten per m² zwemwater

Tropiqua 2006

Zwembad A 2003

Zwembad B 2002

Zwembad C 2002

Zwembad D 2001

Zwembad E 2004

2,69

2,18

1,98

2,45

2,87

2,28

555,47

665,75

669,84

860,49

705,79

327,43

Kosten per zwembadbezoek/Kosten per m² zwemwater Ondanks de lagere bezoekaantallen, weet Tropiqua de kosten per bezoek te beperken. Zoals eerder geconstateerd, is Tropiqua een relatief groot bad met veel vierkante meters zwemwater. Daardoor zijn de kosten per vierkante meter beperkt. Zwembad E, het grootste zwembad, heeft dan ook nog lagere kosten. Zwembad D en Tropiqua zijn qua grootte goed vergelijkbaar. Tropiqua heeft echter beduidend lagere kosten.

kosten per bezoek excl. kapitaallasten kosten per m² zwemwater

Tropiqua

Zwembad A

Zwembad B

Zwembad C

Zwembad D

Zwembad E

3,70 729,04

3,72 956,04

3,14 853,97

4,49 1.202,47

4,62 991,74

3,74 523,43

Energielasten per m² zwemwater Al eerder werd geconstateerd dat de energielasten van Tropiqua een hoog percentage van de totale kosten omvatten. Op het eerste gezicht komt dat eveneens tot uitdrukking in de energielasten per vierkante meter. Voor zwembad C zijn de energiekosten niet nader gespecificeerd, maar de overige baden hebben lagere energiekosten per m² dan Tropiqua. Energielasten per m2 zwemwater

Tropiqua 169

Zwembad A 110

Zwembad B 165

Zwembad C 0

Zwembad D 131

Zwembad E 86

Waneer bovenstaande gegevens echter worden gecorrigeerd voor de relatief grote toename in de kostprijs voor energie middels een jaarlijkse indexatie van 5%, dan wordt het verschil afgevlakt. Zoals uit navolgende tabel blijkt worden de energielasten van Tropiqua per m² ongeveer gelijk aan die van zwembad D maar blijven ze hoger dan die van zwembad A en E. Alleen de energielasten per m² van zwembad B zijn nog hoger dan die van Tropiqua.

Geïndexeerde energielasten/m² Energielasten per m2 zwemwater

Tropiqua 169

Zwembad A 127

Zwembad B 201

Zwembad C 0

Zwembad D 167

Zwembad E 95


25

Personeelslasten per m² zwemwater/Personeelslasten per zwembadbezoek Met betrekking tot de personeelslasten per m² zwemwater kan worden geconcludeerd dat Tropiqua relatief goed scoort. Worden de personeelslasten echter gerelateerd aan het zwembadbezoek, dan zien we een minder positief beeld. Opvallend is dan, dat vooral de grotere en oudere zwembaden meer personeel in dienst hebben, maar niet meer zwembadbezoek weten te realiseren dan de kleinere en nieuwere zwembaden. Toch heeft Tropiqua van de oudere zwembaden de laagste personeelslasten. personeelslasten per m2 zwemwater personeelslasten per zwembadbezoek

3.8

Tropiqua 422

Zwembad A 463

Zwembad B 461

Zwembad C 543

Zwembad D 626

Zwembad E 308

2,14

1,80

1,70

2,03

2,92

2,20

Resumé en analyse

In deze paragraaf zijn het product Tropiqua en haar exploitatietechnische prestaties nader geanalyseerd. Tropiqua is een wat ouder combibad en beschikt over relatief veel voorzieningen. In de afgelopen jaren is het bezoekaantal sterk gedaald, sterker dan de landelijke trend voor combibaden. In de nabije omgeving zijn er een aantal concurrerende zwembaden. De meeste van deze baden hebben een beperkter voorzieningenniveau en niet de beschikking over een buitenbad. De prijsstelling van Tropiqua ten opzichte van deze baden is gemiddeld. Net als veel oudere baden genereert Tropiqua bijna alle inkomsten uit zwembadbezoek. Dit kan worden verklaard door een geringer multifunctioneel gebruik van oudere zwembaden. Aan de kostenkant wordt geconstateerd dat personeelskosten in de afgelopen jaren licht zijn gedaald. Ook de meeste andere kosten zijn licht gedaald. Daarentegen zijn de kosten m.b.t energie en water zeer sterk toegenomen. Ten opzichte van vergelijkbare zwembaden in Nederland wordt eveneens geconstateerd dat Tropiqua hoge energielasten heeft. De totale kosten van Tropiqua zijn, gerelateerd aan de totale baten, relatief goed in balans. Daarnaast zijn de personeelslasten van Tropiqua ten opzichte van het aantal bezoeken weliswaar relatief hoog maar dient te worden aangetekend dat de omvang van de voorziening noodzaakt tot meer personele inzet in het kader van veiligheid en toezicht. Over het geheel genomen ontstaat er een positief beeld van de exploitatie van Tropiqua. Deze bevinding wordt echter in negatieve zin beïnvloed doordat (zoals elders wordt gesteld in dit rapport) het onderhoudsniveau niet voldoet aan de kwalitatieve en kwantitatieve vereisten die hieraan mogen worden gesteld bij een dergelijke accommodatie. Indien de kosten voor onderhoud en vervanging op adequate wijze worden meegenomen in de exploitatie van Tropiqua, ontstaat een beduidend minder positief beeld.


26

Hoofdstuk 4.

4.1

Onderhoud Tropiqua

Inleiding

Op basis van interviews met het hoofd van de Zelfstandige Eenheid Sport, de bedrijfsleider van zwem- en recreatiebad Tropiqua alsmede een visuele inspectie ter plaatse en documentatie ten aanzien van vervangingsinvesteringen en energieverbruikcijfers is de kwaliteit van het onderhoud van zwem- en recreatiebad Tropiqua beoordeeld. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in een algemene indruk van het onderhoud en bouwkundige staat van het zwembad, een beoordeling van het overzicht aan vervangingsinvesteringen en een beoordeling van de technische installaties. De mening, bevindingen en analyses van de auteurs zijn integraal verwerkt in de tekst en worden cursief weergegeven en samengevat in een afsluitend resumé en analyse.

4.2

Algemene indruk onderhoud

Het personeel en management zijn veel zelfwerkzaam en trots op ‘hun’ accommodatie. Het onderhoud wordt dan ook voornamelijk door de eigen medewerkers uitgevoerd, met uitzondering van grote verbouwingswerkzaamheden en werkzaamheden waar een gespecialiseerd bedrijf voor nodig is. Wanneer storingen en kleine speciale werkzaamheden moeten worden uitgevoerd, wordt gebruik gemaakt van lokale installatiebedrijven. Op het moment van onderzoek was de accommodatie in een verbouwsituatie waardoor er plaatselijk een onoverzichtelijke situatie was. Gelijktijdig met de verbouwing werden gedeelten van de technische installaties vervangen. Tijdens de bouwactiviteiten van het naastgelegen CWI (vanuit dit kantoor maken de medewerkers gebruik van de horecafaciliteiten van het zwembad) is er door de bouwactiviteiten hemelwater binnengedrongen in de kelders van het zwembad, waardoor schade is ontstaan. Tijdens de visuele inspectie is de onderzoeker begeleid door de technische man ter plaatse.

De algemene indruk van de gebouwen en installaties van zwem- en recreatiebad Tropiqua is onvoldoende volgens de kwalitatieve en kwantitatieve vereisten die hieraan bij een dergelijke accommodatie dienen te worden gesteld. Alhoewel de installaties functioneren, is de wijze van onderhoud gericht op het zo lang mogelijk in standhouden van de vitale functies van het zwembad. Het huidige niveau van onderhoud geeft de indruk dat het preventieve en correctieve onderhoud onvoldoende is om schade in de toekomst te voorkomen. Hierbij dient wel te worden opgemerkt, dat er tijdens de opname een verbouwing plaatsvond en diverse installatietechnische onderdelen minder representatief waren. Ook de wateroverlast in de kelder geeft een enigszins vertekend beeld. In hoeverre er sprake is van een gedwongen situatie door het ontbreken van personele inzet, gekoppeld aan het niet beschikbaar zijn van financiële middelen, zal later in deze rapportage worden geanalyseerd. De bouwkundige situatie is zeer matig. Op verschillende essentiële punten is het onderhoud onvoldoende en dat zal op korte termijn leiden tot verder verval van de bouwkundige onderdelen van de accommodatie. Een nadere specificatie van de geconstateerde situaties en afwijkingen per onderdeel is opgenomen in bijlage 1.


27

4.3

Vervangingsinvesteringen

Het overzicht vervangingsinvesteringen is kort en bondig. Dit overzicht zou een praktisch instrument zijn als de onderhoudstoestand in evenwicht was geweest. Geconstateerd is dat dit niet het geval is. Door het ontbreken van een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) en een adequaat opgezet onderhoudsschema (met aantoonbaar te maken discipline van onderhoud) is de waarde van de opgegeven vervangingsinvesteringen gering door het ontbreken van een actuele stand van zaken. Hierdoor is het overzicht vervangingsinvesteringen slechts ten dele controleerbaar. De overige noodzakelijke werkzaamheden dienen opgenomen te worden in een onderhoudsschema en MJOP, vergezeld van een aangepast investeringsoverzicht. De huidige situatie staat op gespannen voet met de taakstellende bezuiniging waarmee gerekend wordt. De feitelijke onderhoudssituatie biedt geen ruimte voor bezuinigingen. De vervangingsinvesteringen zijn beoordeeld op die elementen die te beoordelen waren. De noodzaak om te komen tot het verrichten van de opgenomen vervangingsinvesteringen wordt onderschreven. Betreffende vervangingen dienen echter vergezeld te gaan van een werkzaamheden zoals in bijlage één per ruimte gespecificeerd. In grote lijnen dient eerst het preventieve en correctieve onderhoud, reiniging en verwijdering van oude installatiedelen plaats te vinden alvorens tot nieuwbouw kan worden overgegaan. Het uitstellen van investeringen zal steeds tegen de achtergrond van de actuele onderhoudstoestand beoordeeld moeten worden. De rapportage onderhoudsinvesteringen dient aangevuld te worden met de resultaten uit een op te stellen MJOP en daardoor de bedoelde actualiteitswaarde te verkrijgen.

4.4

Exploitatie technische installaties

Door Tropiqua worden de energiestanden bewaakt en geregistreerd. In betreffende overzichten wordt door Tropiqua een verdeelsleutel toegepast op basis waarvan energiestromen toegerekend worden aan verbruikers die ondergebracht zijn in Tropiqua. We noemen hier onder andere: Sorghvliet, Burkels, WP, Restaurant, Sporthal, Smit, Parkstad. De methodiek van het toerekenen van energiestromen aan deelverbruikers is op zich legitiem, maar ook kwetsbaar daar waar het de koppeling betreft met de gemeentelijke administratie. Er zijn afwijkingen geconstateerd tussen de verdeelsleutels en de geboekte bedragen in de gemeentelijke administratie. Betreffende verschillen dienen onderwerp te zijn van nader onderzoek en vallen buiten de scope van het voorliggend onderzoek. De geconstateerde verschillen beïnvloeden de berekening van eenheidsprijzen per energie-eenheid. Een nader detail vormt de inpassing van de warmtekrachtkoppeling (WKK). Deze verzorgt de levering van elektrische energie en warmte, maar levert ook terug aan het openbare net. De verrekening van deze kosten dan wel opbrengsten van de WKK is niet transparant en mogelijk mede een oorzaak van de geconstateerde afwijkingen.


28

Het energieverbruik en de energiekosten van zwembad Tropiqua over de afgelopen jaren leveren de navolgende overzichten op. energieverbruik en bezoekaantallen eenheid bezoekaantallen personen warmteverbruik GJ waterverbruik m³ gasverbruik m³ elektraverbruik KWH

Uit 1. 2. 3. 4. 5.

2004 249.253 143.888 27.494 140.058 727.495

2005 238.489 124.686 28.091 184.511 697.447

2006 228.040 173.043 28.128 155.894 727.686

bovenstaande aantallen en hoeveelheden blijkt dat: het bezoekaantal sterk afneemt met zo’n 10.000 bezoekers per jaar; het warmtegebruik fluctueert en sterk stijgt; het gasverbruik fluctueert en stijgt; het elektraverbruik redelijk constant is; het waterverbruik redelijk constant is.

kosten voor water, energie en onderhoud gas elektra transport elektra/gas onderhoud water chemicaliën

Uit 1. 2. 3. 4. 5.

€ € € € € €

2004 77.333 30.818 15.548 55.889 25.682 9.545

2005 € 127.513 € 58.955 € € 72.575 € 30.495 € 8.931

€ € € € € €

2006 99.955 66.461 68.036 29.500 7.728

bovenstaande kostengegevens blijkt dat: de chemicaliënkosten dalen; de onderhoudskosten fluctueren en een stijgende trend vertonen; de kosten van water stijgen; het gasverbruik in kosten sterk fluctueert wat niet terug te voeren is op het verbruik; de elektrakosten sterk stijgen.

De reden voor de stijging van het warmte-, elektra- en gasverbruik is volgens het management gelegen in een technisch mankement van de warmtekrachtkoppeling. Deze is gedurende lange tijd in 2005 buiten gebruik geweest waardoor Tropiqua een beroep heeft moeten doen op het reguliere, veel duurdere net. Bovendien is gedurende die tijd een beroep gedaan op kachels ter verwarming van het bad waardoor de kosten voor aardgas fors hoger uitkwamen. De onderhoudskosten vertonen een stijgende en fluctuerende lijn, wat verklaarbaar is door het ad-hoc karakter van het onderhoud. Aantekening hierbij is wel dat het stijgen van de energiekosten hiermede verklaard zou kunnen worden, echter niet de energieverbruikcijfers.


29

De onderhoudskosten bestaan voornamelijk uit de ad-hoc kosten bij calamiteiten of vervangingen cq revisies, aangezien grote vervangingen ten laste van het onderhoudsfonds komen. Bij voorkeur worden de kosten van preventief en correctief onderhoud, alsmede voor de inhaalslag om te komen tot een verantwoord onderhoudsniveau, toegevoegd aan de exploitatiekosten van zwem- en recreatiebad Tropiqua. Hiertoe wordt geadviseerd een plan van aanpak op te stellen. Op basis van een visuele inspectie van de kwaliteit van het onderhoud zoals nader gespecificeerd in bijlage 1, worden de kosten voor achterstallig onderhoud geraamd op tenminste € 100.000,-17. Deze kosten zijn voor circa € 55.000,- toerekenbaar aan de eigenaar (de gemeente Veendam) en voor circa € 45.000,- aan de huurder/gebruiker (de Zelfstandige Eenheid Sport). Op basis van een nog op te stellen meerjarenonderhoudsplan (MJOP), waarin aandacht bestaat voor technisch- en bouwkundig onderhoud en vervanging, kunnen de volledige kosten voor het achterstallig onderhoud worden geraamd. Naar verwachting zal dit leiden tot aanvullende kosten voor achterstallig onderhoud.

4.5

Resumé en analyse

Samenvattend wordt ten aanzien van het onderhoud van zwem- en recreatiebad Tropiqua gesteld dat: 1. Het onderhoudsniveau onvoldoende is; 2. er een inhaalslag gemaakt dient te worden om het onderhouds- en instandhoudingsniveau beheersbaar te maken; 3. er thans geen budgetten beschikbaar zijn. Er bestaan verschillen tussen de gemeentelijke en zwembadadministratie ten aanzien van de geboekte energiekosten. Beide partijen wordt geadviseerd betreffende verschillen te benoemen, de hieraan ten grondslag liggende oorzaken vast te stellen dan wel de beide administraties met elkaar in overeenstemming te brengen. De onvoldoende staat van het onderhoud van zwembad Tropiqua benadeelt op meerdere manieren de exploitatie van het zwembad. Enerzijds is er geen sprake van een optimaal product, waardoor Tropiqua zijn aantrekkingskracht verliest en daarmee zijn waarde voor de markt. Anderzijds worden de kosten voor onderhoud op onvoldoende wijze en niet structureel meegenomen in de begroting van het zwembad. Door het niet in afdoende mate opnemen van onderhoudskosten, kan ten onrechte een positief beeld van de exploitatie ontstaan. Dit zal zich op de langere termijn wreken aangezien betreffende kosten in feite vooruitgeschoven worden en op termijn in hevigere mate terugkeren op de agenda. Bovendien neemt het risico op calamiteiten toe indien het onderhoud van het zwembad onvoldoende is.

17

Betreffende raming is gebaseerd op in totaal 566 mensuren technische dienst ad € 31.130,=; materiaalkosten ad € 5.540,= en gespecialiseerde werkzaamheden ad € 64.000,=.


30

Op basis van een visuele inspectie worden de kosten voor het oplossen van het achterstallig onderhoud geraamd op tenminste € 100.000,= die voor circa € 55.000,= toerekenbaar zijn aan de eigenaar (de gemeente Veendam) en voor circa € 45.000,= aan de huurder/gebruiker (de Zelfstandige Eenheid Sport). ). Op basis van een nog op te stellen meerjarenonderhoudsplan (MJOP), waarin aandacht bestaat voor technisch- en bouwkundig onderhoud en vervanging, kunnen de volledige kosten voor het achterstallig onderhoud worden geraamd. Naar verwachting zal dit leiden tot aanvullende kosten voor achterstallig onderhoud. Geadviseerd wordt het bouwkundige onderhoud, waarvoor Tropiqua verantwoordelijk is, adequaat te (laten) uitvoeren ter voorkoming van verdere gebouwschade. Op basis van het meerjarenonderhoudsplan dienen de kosten voor onderhoud en vervanging structureel te worden opgenomen in de begroting.


31

Bijlage 1.

Specificatie Onderhoud Tropiqua

Geconstateerde situaties en afwijkingen per onderdeel op basis van de schriftelijke opname: Documentatie: Het meerjarenonderhoudsplan18 ontbreekt; bij navraag bleek het management voldoende houvast te hebben aan de lijst vervangingsinvesteringen en de dagelijkse inspectie en constateringen19. Voor de reguliere en verplichte (veiligheids)inspecties van installatiedelen wordt gebruik gemaakt van externe bedrijven. Dit betreft de onderdelen: cv-ketels, beweegbare bodem, filterketel, glijbaan. De NEN 3140 en WHVBZ keuringen betreffen nadrukkelijk het goed functioneren van deze installatiedelen en de veiligheid. Deze keuringen zeggen niets over het onderhoudsniveau van de verbindende installatiedelen en overige installaties. Verantwoordelijkheid bouwkundig onderhoud: Ten tijde van het interview en opname behoorde het bouwkundige onderhoud binnen en buiten de accommodatie20 tot de verantwoordelijkheid van Tropiqua. Met ingang van 1 januari 2008 wordt het gebouw van zwembad Tropiqua geïntegreerd in het gemeentelijk gebouw beheersysteem en verschuift de verantwoordelijkheid voor het bouwkundig onderhoud naar de gemeente Veendam.

Bouwkundig algemeen:  De accommodatie ruikt vochtig, dit blijkt het gevolg zijn van de verbouwingswerkzaamheden en het niet in werking zijn van de ventilatie. Wel is een waarschuwing op haar plaats. Houten constructieve elementen alsmede betimmeringen kunnen van vocht verzadigd raken en schimmel gaan vertonen;  Preventief onderhoud wordt volgens eigen inzicht uitgevoerd21 en kan verbeterd worden. De rapportages van externe bedrijven betreffen gespecialiseerde installatiedelen;  De technische ruimten worden niet onderhouden en zijn smerig en onoverzichtelijk22. Dit wordt mede veroorzaakt door de verbouwing die gelijktijdig met de opname werd uitgevoerd;  De kruipruimten nabij de technische ruimten staan vol water, hetgeen de in de kruipruimte aanwezige leidingen en ophangingen niet ten goede komt23. Het aanwezig zijn van water in de kruipruimte wordt (mede) veroorzaakt door de hoge grondwaterstand en het ontbreken van een waterkerende bodemafsluiting in de kruipruimte. Zorg over de installatiedelen in deze ruimten is op haar plaats;  Hang- en sluitwerk, deuren en kozijnen, loodafdichtingen, voegen en constructieve delen vertonen slijtage- en corrosiesporen;  De daken zijn vuil en er ligt zwerfvuil op de daken waardoor beschadiging van de dakbedekking niet uitgesloten is. De vervuiling wordt veroorzaakt door de

18 19 20 21 22

Zoals gebruikelijk bij dit soort accommodaties Uitgevoerd door de technische man Hierop wordt per bouwkundig detail nader ingegaan Zie hiervoor de toelichting bij de foto’s foto 6


32







werkzaamheden van derden tijdens de verbouwing. Geadviseerd wordt om regelmatig de daken te reinigen en zodoende beschadigingen van de daklaag te voorkomen; In de technische ruimte is een brandwerend plafond aangebracht. Naar waarschijnlijkheid is dit van asbest. In dit plafond is gezaagd en zijn delen afgebroken. Of er asbest is verwerkt, zal door onderzoek moeten worden aangetoond en de consequenties zullen inzichtelijk moeten worden gemaakt; De buitengevels zijn in slechte conditie. De voegen zijn aangetast en dienen hersteld te worden. Het lood is uitgezakt en dient vervangen te worden, aangezien het vergaan is. Voor de tekortkomingen is een offerte aangevraagd; De buitenbaden zijn leeg en de wanden zijn niet meer van goede coating voorzien. Het gehele bassin dient te worden gestraald, gerepareerd en van nieuwe coating te worden voorzien.

Recreatiebad:  Het schilderwerk is zeer matig. Er dient op korte termijn een renovatie van het schilderwerk plaats te vinden24, dit betreft met name de speelelementen;  De glijbaantrap, bordes en steunpunten25 vertonen lekkages en corrosie, deze dienen zo spoedig mogelijk te worden hersteld om vervolgschade te voorkomen;  Nabij de uitloop van de glijbaan is corrosie zichtbaar op het wandtegelwerk26;  De ophangingen van de luchtkanalen zijn sterk gecorrodeerd en dienen te worden geïnspecteerd en vervangen door thermisch verzinkte ophangingen27. Volgens informatie van de manager worden jaarlijks de ophangingen gecontroleerd en waar nodig vervangen;  De verlichting was deels defect. De defecte onderdelen zijn inmiddels vervangen. Ten tijde van de opname was een gedeelte uitgeschakeld28;  De vloer van de badmeesterspost is vuil en vertoont corrosie;  Het voegwerk van de zwembadranden is matig en dient te worden hersteld;  Het houtwerk nabij de lichtkoepel ligt los en dient te worden hersteld. Blijkbaar is dit het gevolg van de verbouwingswerkzaamheden. Wedstrijdbad:  De ophangingen van de luchtkanalen zijn sterk gecorrodeerd en dienen te worden geïnspecteerd en vervangen door thermisch verzinkte ophangingen29. Volgens informatie van de manager worden jaarlijks de ophangingen gecontroleerd en waar nodig vervangen;  De luchtinblaas- en afzuigroosters zijn vuil en dienen te worden gereinigd;  De onderzijde van de stalen kolommen corroderen en dienen te worden bijgewerkt;  De muren van de materiaalberging zijn nat, waarschijnlijk als gevolg van condensatie. Er zijn ontluchtingen geplaatst. Dit punt verdient blijvende aandacht en controle;  Het schilderwerk van de warmtebanken is slecht;  De waterkwaliteit van de baden is troebel, mogelijk wordt dit veroorzaakt door de verbouwingswerkzaamheden. Technische ruimtes:  De appendages en beugeling vertonen sterke corrosie; 24 25 26 27 28 29

foto foto foto foto foto foto

64 59, 60, 61, 62 58 57 57 57


33

   

    

In de ruimte is een zeer hoge relatieve vochtigheid. Geadviseerd wordt een luchtdroger te installeren; In de ruimte liggen oude installatiedelen die moeten worden afgevoerd. Inmiddels zijn deze verwijderd; Het zwembadfilter en de pompen vertonen sterke corrosie, hieraan moet dringend aandacht worden besteedt30; De elektrische installaties zijn deels verouderd, deels buiten gebruik en deels vernieuwd. Tijdens de verbouwing hebben aanpassingen aan de regelkasten plaatsgevonden. Op een enkele kast zijn nog functies actief. Mettertijd zullen deze kasten verder gesaneerd worden31. In 2005 is een NEN 3140 keuring uitgevoerd en voldeden de installaties; De regelapparatuur dient te worden gereinigd, gekalibreerd en de bekabeling te worden vastgezet32. Inmiddels zijn de gebreken verholpen; Het actiefkoolfilter heeft lekkages. Dit dient zo spoedig mogelijk te worden verholpen33. De filters staan ter vervanging op de lijst voor 2008; Van de hydraulische bediening van de beweegbare bodem zijn de kabelbevestigingen gecorrodeerd en dienen te worden onderhouden en beschermd34; De isolatie van de leidingen dient te worden hersteld na de verbouwing35. Dit is inmiddels uitgevoerd; Het schilderwerk aan pompen en appendages, alsmede het corrosiewerend maken hiervan dient zo spoedig mogelijk te worden uitgevoerd.

Kleedruimten en douches:  De plafonddouches zijn zwaar verkalkt en dienen te worden gereinigd;  Het plafond in de douches is slecht en dient te worden vervangen;  De zitbanken in de kleedruimten zijn niet vlak en waterdicht afgewerkt. Dit is hersteld na de opname;  In de dienstruimten (schoonmaakkast) zijn de vloervoegen slecht;  De wasbak in de dienstruimte is slecht en dient vervangen te worden. Chemicaliënruimten:  De opslagruimten van chloorbleekloog en zwavelzuur zijn gecorrodeerd, evenals de opstellingen van de doseerpompen en de vlonder is aangetast. Het plafond is sterk aangetast en moet vervangen worden36;  Er zijn per ruimte geen oogdouches aanwezig maar er wordt gebruik gemaakt van knijpflessen. Beheercomputer GBS:  De werkplek is niet geschikt voor de opstelling van een goede en bedrijfszekere bediening van het GBS-systeem. De computer is circa 1 jaar oud en is sterk vervuild waardoor de bedrijfszekerheid in gevaar komt. Geadviseerd wordt een afgescheiden kantoor werkplek, waar de beheersfuncties worden ondergebracht 37.

30 31 32 33 34 35 36 37

foto foto foto foto foto foto foto foto

3 t/m 15 4 7-17-18 2 13 10-11-19 50 t/m 56 1


34

Buitenzijde gebouwen:  De opgestelde luchtbehandelingskasten zijn van goede kwaliteit, behoudens de oude kasten van de originele bouw38. Deze zijn verwijderd;  In de luchtkasten is enige corrosie aanwezig die moet worden verwijderd39;  De luchtfilters dienen tijdig en mogelijk eerder dan de drukverschilmeting aangeeft te worden vervangen. Dit volgens visuele inspectie van de luchtfilters40;  Bij de nieuwe opstelling van luchtkanalen op het dak dient opgemerkt te worden dat de luchtkanalen los op het dak staan en dus een risico vormen bij storm. Geadviseerd wordt de installatie te verankeren door bijvoorbeeld tuidraden41. Inmiddels is de verbouwing afgerond en zijn de installatiedelen gekoppeld;  Bij deze luchtinstallatie ligt montagemateriaal los en vormt zo een risico voor wegwaaien of beschadigingen, tezamen met de verontreinigingen die op het dak aanwezig zijn42. Dit punt is daags na inspectie afgewerkt;  De glijbaan is verontreinigd en dient te worden gereinigd en van een nieuwe beschermende coating te worden voorzien, aangezien de polyestervezels zichtbaar zijn die hygroscopisch zijn43. Uit navraag blijkt de glijbaan ter vervanging op de lijst te staan voor 2009;  Op diverse plaatsen is het lood uitgezakt en kan zo voor lekkages zorgen en ook is het lood vergaan. Geadviseerd wordt het lood spoedig te vervangen44;  Het voegwerk en de afdichtingen van de dilatatievoegen zijn slecht, waardoor vorstschade en lekkages kunnen optreden. Geadviseerd wordt dit zo spoedig mogelijk te laten herstellen45;  Op het dak ligt een gastransportleiding en er blijkt een beugel los te zijn. De leiding vertoont eveneens corrosie dit dient te worden hersteld46;  Het onderhoud van de buitengevels en het schilderwerk zijn onvoldoende, hierdoor treedt achteruitgang op van de kwaliteit van het gebouw. Geadviseerd wordt zo spoedig mogelijk passende maatregelen te treffen47;  De buitenbaden dienen opnieuw te worden gestraald en gecoat48;  De zwembadafdekking is slecht en dient vervangen te worden49. Dit staat op het programma voor 2008;  De lichtmast is zwaar gecorrodeerd en dient vervangen danwel verwijderd te worden.

38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

foto foto foto foto foto foto foto foto foto foto foto foto

27-28-30-33-34 32 31 35 36 29-49 37-38 38 39 40-41-43-44-45-48-49 42-46-47 43-44-45


30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00001.JPG

DSC00002.JPG

DSC00003.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00004.JPG

DSC00005.JPG

DSC00006.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00007.JPG

DSC00009.JPG

DSC00010.JPG

Pagina 1

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00011.JPG

DSC00012.JPG

DSC00013.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00014.JPG

DSC00015.JPG

DSC00017.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00018.JPG

DSC00019.JPG

DSC00022.JPG

Pagina 2

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00023.JPG

DSC00024.JPG

DSC00025.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00026.JPG

DSC00027.JPG

DSC00028.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00029.JPG

DSC00030.JPG

DSC00031.JPG

Pagina 3

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00032.JPG

DSC00033.JPG

DSC00034.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00035.JPG

DSC00036.JPG

DSC00037.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00038.JPG

DSC00039.JPG

DSC00040.JPG

Pagina 4

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00041.JPG

DSC00042.JPG

DSC00043.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00044.JPG

DSC00045.JPG

DSC00046.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00047.JPG

DSC00048.JPG

DSC00049.JPG

Pagina 5

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00050.JPG

DSC00051.JPG

DSC00052.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00053.JPG

DSC00054.JPG

DSC00055.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00056.JPG

DSC00057.JPG

DSC00058.JPG

Pagina 6

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00059.JPG

DSC00060.JPG

DSC00061.JPG

30/8/2007

30/8/2007

30/8/2007

DSC00062.JPG

DSC00063.JPG

DSC00064.JPG

Pagina 7

REACTIE VAN COLLEGE VAN B&W

11


‘REACTIE VAN HET COLLEGE VAN B&W’ De Ommelander Rekenkamer t.a.v. de heer J.E. de Graaf RA,voorzitter Postbus 155 9470 AD ZUIDLAREN

Uw brief van: 18 februari 2008 Uw kenmerk: Ons kenmerk:SO Behandeld door: Bert Wassink Doorkiesnummer: (0598) 652505

Veendam, 7 maart 2008 Geachte voorzitter, Betreft: Reactie op de conceptrapportage onderzoek "Tropiqua". Naar aanleiding van uw verzoek om een reactie van ons college op bovenaangehaalde conceptrapportage ‘zenden wij u hierbij de gevraagde reactie. Deze reactie is vastgesteld in onze collegevergadering van 4 maart j.l. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Veendam,

burgemeester,

secretaris,

bijlage(n): Reactie college van B&W van de gemeente veendam.

12


Reactie op rapportage Tropiqua van de Ommelander Rekenkamer Onderzoeksvraag Zijn de structurele en incidentele financiële middelen van de gemeente Veendam ten behoeve van zwem- en recreatiebad Tropiqua doelmatig en doeltreffend ingezet? Opmerkingen vooraf • het onderzoek is uitgevoerd op basis van een uitgebreide documentatieanalyse, een vijftal diepte interviews, een benchmark en een opname van de kwaliteit van het onderhoudsniveau. Er heeft slechts een startgesprek plaatsgevonden met een medewerker van Hopman& Andres Consultants BV, Dhr. Breet van Breet Consultancy BV, de bedrijfsleider van Tropiqua en het Hoofd van de ZE Sport. Met het hoofd van de ZE Sport is nog een vervolggesprek gevoerd. De gevraagde informatie is gemaild en/of overhandigd. Er zijn twee visuele inspecties geweest. Er hebben helaas geen diepte interviews plaatsgevonden; • de algemene situatie ten tijde van de visuele inspectie vanwege: -verbouwing entree/restaurant; een overgangsfase met allerlei noodvoorzieningen midden in het zwembad; -de sloop van het oude peuterbad; -de nasleep van enorme wateroverlast als gevolg van het “vollopen” van de bouwput en de hierdoor ontstane schade in de machinekamer van het wedstrijdbad; Hierdoor moest alle apparatuur en bedradingen onder de waterlijn van 1.60 m worden vervangen; -de voorbereidende werkzaamheden voor het plaatsen van nieuwe luchtbehandelingskasten voor de entree en het restaurant op het dak. Ten aanzien van de doelmatigheid en doeltreffendheid van de inrichting van de organisatie en beheerstructuur van Tropiqua worden de volgende conclusies getrokken: 1. De relatie tussen de gemeente Veendam en de ZE Sport is op een te geringe prestatiegerichte en afrekenbare wijze ingevuld; In het managementcontract van het hoofd van de ZE-Sport met de Algemeen Directeur staan de financiële afspraken. In het jaarplan van de ZE Sport staan voor Tropiqua duidelijk geformuleerde meet- c.q. stuurgegevens. Daar waar we denken af te wijken van onze doelstellingen wordt de gemeenteraad via voor- en najaarsrapportage geïnformeerd. 2. Een verdergaande vorm van verzelfstandiging wordt gezien de ambities van de ZE Sport en positionering van Tropiqua op termijn meer passend geacht; Prioriteit blijft de uitvoering van onze geformuleerde missie en doelstellingen. Via de te plegen investeringen wensen we ons verder te profileren als familiebad. De ontwikkeling van de Wellness-activiteiten zien wij als een middel om meer groepen (ouderen) te kunnen bereiken. Het is geen voornemen om allerlei Wellness-tools aan te brengen en/of te bouwen. Bovendien past het niet in de gemeentelijke ontwikkelingsvisie om dergelijke investeringen te plegen nabij het complex van het Indoorcentrum/Tropiqua. De aanbeveling te pleiten voor een externe vorm van verzelfstandiging is ons inziens onvoldoende beargumenteerd en zou ons inziens op basis van de thans geformuleerde missie en doelstellingen voor de gemeente zeker duurder uitpakken. 3. De beleidsontwikkelende taken van de ZE Sport kunnen op gespannen voet komen te staan met haar marktgerichte ambities en uitvoerende taken; Eén van de sterke punten van de ZE sport en niet de ZE Sport en recreatie (het beleid ten aanzien van de recreatie en het toerisme is onderdeel van de sector Stedelijk Beheer) is de koppeling van beleid en beheer. Veendam is een gemeente van nog geen 30.000 inwoners. In het managementcontract is afgesproken, dat de ZE Sport zich richt op in hoofdzaak uitvoerende taken en dat het hoofd van de ZE sport tevens belast is met het gemeentelijk sportbeleid.

13


Deze constructie geldt al jaren als een sterk punt in onze organisatie. Een aantal jaren geleden is ook zeer bewust gekozen hebben voor deze constructie van koppeling van beleid en beheer. 4. De door de gemeente Veendam aan de ZE Sport ter beschikking gestelde financiële middelen ten behoeve van Tropiqua worden onvoldoende beschouwd indien rekening wordt gehouden met een wenselijke verbetering van de kwaliteit van het onderhoudsniveau; Deze conclusie spoort ons inziens niet geheel met de in het rapport gememoreerde conclusie: “aangezien de ZE Sport over de afgelopen jaren een weliswaar gering maar toch positief saldo wist te genereren, worden de door de gemeente ter beschikking gestelde financiële middelen bezien vanuit de exploitatie als afdoende beschouwd” (zie beantwoording conclusie 8). De kosten voor onderhoud zijn in de exploitatie opgenomen en de kosten van de jaarlijkse vervangingsinvesteringen worden aan de kapitaallasten toegerekend. 5. De bezoekersaantallen van zwembad Tropiqua zijn de afgelopen jaren sterker gedaald dan de landelijke trend voor combibaden; De conclusie dat het subtropisch zwembad “Tropiqua” een combibad is kan bij een benchmark leiden tot verkeerde conclusies. De cijfers zijn ook wat gedateerd (periode 19982003). Tropiqua is een subtropisch zwembad met een beperkt buitengebeuren en is dus geen combibad. Buiten zijn een aantal additionele voorzieningen getroffen. Naast een buitenbassin is er een specifiek peuterbadje. Er kunnen geen baantjes worden getrokken en er is geen duikplank etc. Tropiqua valt ons inziens bij een vergelijk in de categorie “multifunctioneel zwembad met zwem- en voorzieningenniveau”. Zoals bijvoorbeeld Aqualaren in Zuidlaren. De in de benchmark vergeleken baden zijn alle combibaden. Gelet op de kwalificatie, ligging, exploitatiejaar en inwonersaantallen zijn de conclusies daarom in onze ogen discutabel. Cijfers uit de grootboekrekening kunnen bovendien afwijken van de daadwerkelijke jaarcijfers. Een terugloop in recreatief bezoek is waarneembaar. Daarom is besloten tot een aantal investeringen. De lang gekoesterde wens om een peuter/kleuterparadijs te realiseren, wordt thans ingevuld en dat zal naar verwachting de terugloop van het recreatief bezoek stoppen. 6. Tropiqua onderscheidt zich in de regio met een hoog voorzieningenniveau en een buitengedeelte; Ooit is de inschatting gemaakt dat meerdere voorzieningen nodig waren om een redelijk gunstige exploitatie voor een subtropisch zwembad te kunnen draaien. Ook is gekozen voor een bad met een beperkt buitengebeuren. Gezien de kwalificatie van de exploitatieprestatie als zijnde “goed” kan worden geconstateerd, dat deze keuzes goed hebben uitgepakt. De gemiddelde opbrengsten uit het recreatief bezoek zijn de afgelopen jaren gestegen. 7. Het zwembad heeft relatief hoge energiekosten; De energiekosten van het Indoorcentrum en Tropiqua worden opgewekt via een eigen WKK (Warmte Kracht Koppelingsinstallatie). De sector BBO/FM verzorgt de financiële administratie. Zoals reeds vermeld kunnen grootboekcijfers afwijken van de jaarcijfers. In de energiekosten zijn tevens opgenomen de kosten voor chemicaliën en containers. In onze optiek zijn dat geen energiekosten. De energiekosten in 2005 waren extra hoog in verband met een technisch probleem aan de WKK. De afgelopen jaren is er qua verbruik reeds aanzienlijk bespaard op energie. Tropiqua scoort relatief hoog in het beschikbare aantal m2 per recreatief zwemmer. Dit vertaalt zich vervolgens in een vergelijking van de totale energiekosten. 8. Over het algemeen genomen kan de exploitatieprestatie van Tropiqua als “goed” worden gekwalificeerd ware het niet dat de kosten voor onderhoud en vervanging in onvoldoende mate zijn meegenomen in de exploitatie om in kwalitatieve en kwantitatieve zin te kunnen voldoen aan het wenselijke onderhoudsniveau; Het dekkingspercentage excl. kapitaallasten bedraagt 76%. De kosten voor onderhoud zijn wel degelijk in de begroting opgenomen. De kosten van de vervangingsinvesteringen staan weliswaar apart in de gemeentebegroting vermeld doch worden bij implementatie aan de jaarlijkse kapitaallasten toegevoegd.

14


9. Het onderhoudsniveau van zwembad Tropiqua is onvoldoende; Het onderhoudsniveau is op een aantal punten voor verbetering vatbaar, maar is naar onze mening niet als onvoldoende te betitelen. Het zwembad dient aan veel algemene en wettelijke regels te voldoen. De WHVBZ (Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen) stelt meerdere eisen waaraan het bad moet voldoen. De handhaving van deze wet wordt uitgevoerd door de provincie. De provincie is tevens belast met de controle op de zwemwaterkwaliteit. Maandelijks wordt een laboratoriumonderzoek van het water in alle bassins verricht. Verder moet het bad voldoen aan: -het Besluit horeca- sport en recreatie-inrichtingen (of heeft een eigen milieuvergunning); -de jaarlijkse controle op brandveiligheid; -wetgeving m.b.t. legionellabacterie; -RIE-inventarisatie en plan van aanpak; -Nen 3140 en Nen 50110; -keuring waterglijbaan in het kader van het besluit Veiligheid Attractie- en Speeltoestellen. In de reeds gememoreerde inspectierapporten zijn nooit op/aanmerkingen gemaakt die de getrokken conclusie van een onvoldoende onderhoudsniveau onderschrijven (ter inzage). 10. Er dient een inhaalslag gemaakt te worden om het onderhouds- en instandhoudingsniveau beheersbaar te maken. De hiertoe benodigde financiën, waarvoor geen budgetten beschikbaar zijn, worden op basis van een visuele inspectie geraamd op tenminste 100.000. Op basis van een nog op te stellen meerjarenonderhouds-rapportage (MJOP), waarin aandacht bestaat voor technisch- en bouwkundig onderhoud en vervanging, kunnen de volledige kosten van het achterstallig onderhoud worden geraamd; Met het jaarlijkse onderhoudsbudget en het geoormerkte geld voor vervangingsinvesteringen voor de komende jaren zijn we in staat onderhoudstechnisch een voldoende te scoren. De opstelling van een meerjarenonderhoudsplan zal de onderlegger zijn voor mogelijk enkele extra investeringen. Onderdelen die niet in de programmering staan en tot extra kosten zouden kunnen leiden zijn: de vervanging van eternietplaten in het complex; het zandstralen en coaten van het buitenbassin en het vervangen van loodslabben op het dak. Als de verbouwing die gaande is achter de rug is, zullen we een nieuwe analyse opstellen 11. Het is raadzaam dat de kosten voor onderhoud en vervanging op basis van een op te stellen meerjarenonderhoudsplan structureel worden opgenomen in de begroting Tot dusverre is jaarlijks een post onderhoud is de begroting van Tropiqua opgenomen. Daarnaast werken we met een jaarlijkse lijst met vervangingsinvesteringen die in de gemeentebegroting is opgenomen. De suggestie tot de opname van een meerjarenonderhoudsplan is een goede aanbeveling en kan ons inziens worden overgenomen. Opmerkingen achteraf • Er is een waarneembaar verschil tussen de opvattingen van Breet Consultancy BV en die van de diverse erkende keurende instanties. • De opdracht van de Rekenkamer is bij Tropiqua anders uitgevoerd dan bij recreatie en toerisme (met name ten aanzien van het onderhoud van de investeringen). • Veel van de bevindingen van Breet Consultancy zijn terug te voeren op de situatie van de verbouw entree/restaurant, de sloop voor het peuter/kleutergedeelte, de installatie van de luchtbehandelingskast en de nasleep van de waterschade. Veendam, 4 maart 2008 De burgemeester,

15

De secretaris,


NAWOORD VAN DE REKENKAMERCOMMISSIE

NAWOORD VAN DE REKENKAMERCOMMISSIE

De Rekenkamercommissie heeft kennisgenomen van de reactie van het College van B&W op het onderzoeksrapport naar Tropiqua, waarvoor onze dank. Op een aantal zaken willen we hieronder kort reageren. Opmerkingen vooraf Het College maakt een opmerking over de onderzoeksopzet, vooral met betrekking tot het ‘ontbreken van zogenaamde diepte-interviews’. De tekst waaraan het College refereert was per abuis opgenomen in een eerdere versie van de rapportage. In de definitieve rapportage is de tekst wel goed opgenomen.

Beïnvloeding verbouwing op visuele inspectie Het College stelt, dat de visuele inspectie is beïnvloed doordat ten tijde ervan een verbouwing plaatsvond. Bovenstaande omstandigheid is opgenomen en toegelicht in de rapportage in paragraaf 4.2. Daar waar een negatief aspect van de staat van het onderhoud mogelijkerwijs het gevolg was van betreffende omstandigheid, is dit buiten de rapportage gehouden. Ten behoeve van benodigde zorgvuldigheid is hiertoe een tweede overleg (een inhoudelijke verificatie) geweest met de manager van zwem- en recreatiebad Tropiqua alsmede een extra rondgang. Wij achten dit aspect daarmee voldoende afgehandeld. Meet- en stuurgegevens Het College stelt terzake onder meer, dat in het jaarplan van de ZE Sport voor Tropiqua duidelijk geformuleerde meet- c.q. stuurgegevens staan. Naar onze mening zijn de meet- en stuurgegevens op enkele onderdelen echter onvoldoende op detailniveau en onvoldoende valide geformuleerd Dit blijkt ondermeer uit formuleringen als ‘Wel of niet op koers, genoeg ja of nee’. Verzelfstandiging en splitsing beleid en beheer De aanbeveling te pleiten voor een externe vorm van verzelfstandiging is naar de mening van het College onvoldoende beargumenteerd en zou naar haar mening op basis van de thans geformuleerde missie en doelstellingen voor de gemeente zeker duurder uitpakken. In het verlengde daarvan wordt gesteld, dat één van de sterke punten van de ZE sport is de koppeling van beleid en beheer, mede gelet op de omvang van de gemeente. Wij zijn van mening dat, ongeacht de praktische en pragmatische voordelen die gemeente Veendam toeschrijft aan de bundeling van beleidsontwikkeling en -uitvoering bij de intern verzelfstandigde eenheid sport, dit op principiële gronden een spanningsboog vormt die kan leiden tot een conflict of interest. Dit kan vooral spelen als ZE Sport zich meer gaat profileren als regionale aanbieder van sportarrangementen. Alsdan is het organisatorisch meer passend dat ook de beheerorganisatie dichter op de markt wordt geplaatst en ligt een externe verzelfstandiging of privatisering derhalve meer voor de hand. Toereikendheid financiële middelen Het College stelt dat de conclusie uit ons onderzoek dat de financiële middelen ten behoeve van Tropiqua ontoereikend zijn niet spoort met een andere conclusie dat over de afgelopen jaren een gering positief saldo is gerealiseerd. Hierbij merken wij op dat de conclusie van de ontoereikende financiële middelen is gebaseerd op een situatie waarin rekening wordt gehouden met een wenselijke verbetering van de kwaliteit van het onderhoudsniveau (zie conclusie 4 en 8). Benchmark Het College meldt, dat de in de benchmark gehanteerde gegevens gedateerd zijn (periode 1998-2003). Ook het feit dat Tropiqua een combibad is, zou onvoldoende zijn meegewogen. Gelet op de kwalificatie, ligging, exploitatiejaar en inwonersaantallen zijn de conclusies daarom in de ogen van het College discutabel. Ter toelichting hierop het volgende. De vermelding dat de gegevens in de benchmark dateren uit de periode 1998 – 2003 is feitelijk onjuist. De betreffende gegevens komen uit de periode 2001 – 2006. Daar waar de leeftijd van de data mogelijkerwijs van invloed kan zijn op het vergelijk (energielasten) is aanvullend met een indexatie gerekend. De zwembaden in de benchmark betreffen allen zwembaden met een binnenbad en tenminste een uitzwembad (buiten) en bijbehorende ligweide. Om die reden worden zij aangemerkt als combibad. 10


16

VERVOLG NAWOORD VAN DE REKENKAMERCOMMISSIE

De geselecteerde zwembaden zijn opgenomen in de benchmark omdat zij grote overeenkomsten vertonen met zwembad Tropiqua ten aanzien van: wateroppervlak; inwoneraantal gemeente; bezoekaantal en configuratie zoals nader gespecificeerd paragraaf 3.7. Bovendien is rekening gehouden met een regionale spreiding. Naar onze opvatting is hier daarom sprake van een reële benchmark. Hoge energiekosten Het College stelt dat de in het onderzoek gepresenteerde energiekosten afwijken van de gemeentelijke administratie. Verder waren de energiekosten in 2005 extra hoog in verband met een technisch probleem aan de WKK. De afgelopen jaren is volgens het College qua verbruik reeds aanzienlijk bespaard op energie. Verder scoort Tropiqua relatief hoog in het beschikbare aantal m2 per recreatief zwemmer. Dit vertaalt zich vervolgens in een vergelijking van de totale energiekosten. Ter toelichting hierop het volgende. Het technisch mankement als mogelijke verklaring voor de stijging van het warmte-, elektra- en gasverbruik is opgenomen in paragraaf 4.4 van de rapportage. De rapportage is gebaseerd op gegevens uit de gemeentelijke administratie waarbij in paragraaf 4.5 van de rapportage wordt opgemerkt dat deze kunnen afwijken van de zwembadadministratie ten aanzien van de geboekte energiekosten. Hierbij wordt geadviseerd de hieraan ten grondslag liggende verschillen vast te stellen op basis van nader onderzoek en deze met elkaar in overeenstemming te brengen. Ook wanneer rekening wordt gehouden met het relatief grote zwemoppervlak zijn de energielasten van zwembad Tropiqua hoog, zie “Energielasten per m² zwemwater” op pagina 24 van de rapportage. Exploitatie i.r.t. onderhoud Het College geeft aan, dat de kosten voor onderhoud wel degelijk in de begroting zijn opgenomen. De kosten van de vervangingsinvesteringen staan weliswaar apart in de gemeentebegroting vermeld doch worden bij implementatie aan de jaarlijkse kapitaallasten toegevoegd. Ter toelichting hierop het volgende: aangezien het kwaliteitsniveau van het onderhoud als onvoldoende wordt gekwalificeerd, dienen er additionele financiële middelen in de begroting te worden opgenomen om dit op het gewenste niveau te krijgen. Dit heeft een negatieve invloed op het exploitatieresultaat. Onderhoudsniveau van zwembad Tropiqua onvoldoende In haar reactie geeft het College onder meer aan, dat het onderhoudsniveau op een aantal punten voor verbetering vatbaar is, maar naar de mening van het College niet als onvoldoende is te betitelen. Hierbij wordt verwezen naar diverse wettelijke vereisten en recentelijk uitgebrachte inspectierapporten. Ter toelichting hierop het volgende. Het huidige niveau van onderhoud geeft de indruk dat het preventieve en correctieve onderhoud onvoldoende is om schade in de toekomst te voorkomen. De bouwkundige situatie is zeer matig. Op verschillende essentiële punten is het onderhoud onvoldoende en zal op de korte termijn leiden tot verder verval van de bouwkundige onderdelen van de accommodatie. De kwalificatie dat het onderhoud op verschillende essentiële punten onvoldoende is, heeft de implicatie dat het op korte termijn zal leiden tot verder verval van de accommodatie en technische installaties met alle financiële gevolgen van dien. Dit is in de rapportage ruimschoots toegelicht. De gemelde inspecties en rapporten betreffen allen inspecties vanuit een wettelijk kader gericht op ondermeer hygiëne, veiligheid en duurzaamheid. Met nadruk wordt gesteld dat dit een andere en niet vergelijkbare grondslag betreft.

De overige opmerkingen van het College kunnen beschouwd worden als input voor de discussie in de Raad.


11 17

Gemeente Veendam Raadhuisplein 5 Postbus 20004 9640 PA Veendam T (0598) 65 22 22 F (0598) 65 22 50 [email protected] www.veendam.nl

Ommelander Rekenkamer Postbus 155 9470 AD Zuidlaren T (050) 589 33 32 F (050) 589 33 31 [email protected] www.ommelanderrekenkamer.nl


18

Gemeente Veendam. gemeente veendam

Recommend Documents