GEMEENTE OLDEBROEK Voorstel van het college aan de raad Raadsvergadering d.d. 18 december 2014
Agendapunt
Onderwerp: Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2016. Portefeuillehouder: mr. A. Hoogendoorn
Kenmerk: 192343 / 192379
Samenvatting Te nemen besluit Vaststellen van het Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014 – 2016. Aanleiding / rol en positie van de raad Artikel 43a van de Drank- en Horecawet geeft gemeenten de verplichting om een preventie- en handhavingplan alcohol op te stellen, waarin aangegeven wordt wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol, welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden, welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik vooral onder jongeren te voorkomen, op welke wijze het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen. Tevens dient de looptijd van het Preventie- en handhavingsplan alcohol synchroon te lopen met het lokale gezondheidsbeleid. Het Preventie- en handhavingsplan alcohol moet door de gemeenteraad vastgesteld worden. Hoofdlijn van het voorstel Met ingang van 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet ingrijpend gewijzigd. Gemeenten zijn de belangrijkste uitvoerders van de Drank- en Horecawet geworden. Zowel op juridisch, handhavings-, en educatief vlak is de gemeente de regisseur van het Nederlandse alcoholbeleid. De belangrijkste wijzigingen per 1 januari 2014 zijn het algehele alcoholverbod (zwak en sterk alcoholische drank) voor jongeren onder 18 jaar en de verplichting voor de gemeenteraad om een preventie- en handhavingsplan vast te stellen. In het Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014 – 2016 is het alcoholbeleid van de gemeente Oldebroek integraal beschreven. Het opgestelde plan bevat de volgende beleidsdoelen: 1. Verminderen van alcoholgebruik onder jongeren 2. Alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken 3. Informeren en bewustwording vergroten 4. Effectieve en efficiënte inzet van toezicht en handhaving en tegengaan van oneerlijke concurrentie. De aanpak omvat zowel preventieve maatregelen als handhaving van de Drank- en Horecawet door de gemeente. Financiële gevolgen in het kort Uitvoering van het Preventie- en handhavingsplan alcohol wordt bekostigd vanuit de begrote budgetten van de verschillende beleidsterreinen.
N:\GRIFFIE\raadstukken\raad 18 december 2014\raad 18 december 2014 rv Preventie- en handhavingsplan alcohol 20142016.docx
-2-
Toelichting 1. Inleiding Met ingang van 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet (hierna: DHW) ingrijpend gewijzigd. Aanleiding voor de wijziging van deze wet is dat er steeds meer bekend is over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik onder met name jongeren. Daarnaast zorgt alcoholgebruik vaak voor overlast in de openbare ruimte en bij het overgrote deel van de geweldsdelicten en vernielingen is alcohol in het spel. Een laatste belangrijke reden voor deze wijziging is het tegengaan van oneerlijke concurrentie door de paracommercie. Gemeenten zijn de belangrijkste uitvoerders van de Drank- en Horecawet geworden. Zowel op juridisch, handhavings-, en educatief vlak is de gemeente de regisseur van het Nederlandse alcoholbeleid. De belangrijkste wijzigingen per 1 januari 2014 zijn het algehele alcoholverbod (zwak en sterk alcoholische drank) voor jongeren onder 18 jaar en de verplichting voor de gemeenteraad om een integraal preventie- en handhavingsplan (PHP) vast te stellen. 2. Huidige situatie De preventie en handhaving omtrent alcoholgebruik wordt momenteel geregeld uit allerlei invalshoeken, zoals: • Beleidsnota gezondheid 2012 - 2015 • APV Oldebroek (hoofdstuk 5: toezicht op horecabedrijven en bijzondere bepalingen over horecabedrijven) • Landelijke Handhavingsstrategie (LHS) • Handhavingsuitvoeringsprogramma 2014 • Integraal Veiligheidsplan 2012-2015 • 2e nota jeugdonderkomens op particulier terrein 2007 (jeugdketen). Voor het op te stellen preventie- en handhavingsplan (PHP) is het van belang dat preventie en handhaving op elkaar aansluiten. 3. Wettelijk kader De Drank- en Horecawet schrijft in artikel 43a het vaststellen van een preventie- en handhavingsplan als verplichting van de gemeenteraad voor. De hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, vooral onder jongeren, en de handhaving van de wet dienen in dit preventie- en handhavingsplan te worden benoemd. 4. Doelstelling en strategie Het opgestelde preventie- en handhavingsplan bevat de volgende beleidsdoelen: 1. Verminderen van alcoholgebruik onder jongeren 2. Alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken 3. Informeren en bewustwording vergroten 4. Effectieve en efficiënte inzet van toezicht en handhaving en tegengaan van oneerlijke concurrentie. Ad. 1 Verminderen van alcoholgebruik onder jongeren Het kabinet wil met het landelijke alcoholbeleid bereiken dat kinderen niet voor hun achttiende jaar gaan drinken, jongeren minder gaan drinken, minder mensen alcoholafhankelijk worden en dat de schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik verminderen. De gemeente Oldebroek kan zich volledig aansluiten bij deze ambitie. Ad. 2 Alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde aanpakken Schade en overlast door jongeren als gevolg van alcoholverstrekking en -gebruik moet zoveel mogelijk worden voorkomen en beperkt. Overlast door jeugd heeft in veel gevallen te maken met alcohol- of drugsgebruik. Het gaat hierbij dan om vernielingen, geluidsoverlast en het achterlaten van rotzooi. N:\GRIFFIE\raadstukken\raad 18 december 2014\raad 18 december 2014 rv Preventie- en handhavingsplan alcohol 20142016.docx
-3-
Ad. 3 Informeren en bewustwording vergroten De aanpak alcoholmatiging is een continu en langlopend proces waarvoor draagvlak moet worden gezocht en gecreëerd in onze samenleving. Het is belangrijk om de jeugd, maar ook de ouders en (para)commerciële instellingen goed te informeren over de wetswijziging, de doelstellingen van de wetswijziging en de consequenties bij overtreding hiervan. Bewustwording van de gevaren van alcoholgebruik door jongeren en de hiermee gepaard gaande consequenties is zeer belangrijk. Ad. 4 Effectieve en efficiënte inzet van toezicht en handhaving en tegengaan van oneerlijke concurrentie Ingevolge de gemeentelijke toekomstvisie wil Oldebroek staan voor een leefbare en veilige samenleving. Het toezicht op de DHW dient derhalve effectief en efficiënt ingezet te worden. Daarbij is het wenselijk om door preventie goed duidelijk te maken wat de regels zijn en hoe het beleid in elkaar steekt. Daarachter wordt een sanctie- en handhavingsbeleid voorgestaan. Bij niet naleven van regels kan er dan worden gehandhaafd. Belangrijk beleidsdoel is het tegengaan van oneerlijke concurrentie voor wat betreft het schenken van alcohol. Hiervoor is toezicht nodig op de openbare ruimte (drankgebruik buiten de horeca en andere verstrekkers) en toezicht op illegale horeca-activiteiten. Voorbeelden zijn: • ergens wordt zonder vergunning alcohol verkocht; • in een paracommerciële inrichting worden bijeenkomsten van persoonlijke aard gehouden waarbij alcohol wordt geschonken; • een leidinggevende voldoet niet langer aan de vereisten. 5. Strategie / Aanpak De wetgever beoogt één gezamenlijk preventie- en handhavingsplan. Als uitgangspunt voor integraal alcoholbeleid wordt geadviseerd om het preventiemodel van Reynolds (2003) te hanteren. Dit model heeft ook de basis gevormd voor de Handreiking Gezonde Gemeenten van het RIVM. De hierin aangereikte pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook. Juist in de overlap zien we het integrale preventiebeleid terug. Het preventiemodel kent de volgende beleidspijlers: 1. educatie en bewustwording (publiek draagvlak), 2. beleid en regelgeving (grenzen stellen), 3. toezicht en handhaving (grenzen bewaken), en 4. preventie (vroegsignalering). Ad. 1 Educatie en bewustwording De eerste pijler is het creëren van draagvlak voor de doelen van het gewenste alcoholmatigingsbeleid en is een belangrijke voorwaarde voor een succesvol beleid. Het gaat er niet slechts om brede steun en begrip voor het beleid te verkrijgen maar ook om te bevorderen dat burgers het beleid naleven. Daarbij is van belang: • Het vergroten van kennis over de ernst van de risico's; bewustwording daarvan bij het algemene publiek of bij specifieke doelgroepen. • De inhoud van de beleidsmaatregelen en de normen bekend maken die aan het gewenste beleid ten grondslag liggen. • De resultaten van het gevoerde beleid bekend maken aan het publiek. Sinds 2013 wordt in Oldebroek gewerkt op basis van 'Oldebroek voor Mekaar'. Dit staat voor samen werken aan een sterke en leefbare samenleving. De eigen verantwoordelijkheid in de samenleving staat voorop. Er is ruimte om zelf verantwoordelijkheid te dragen en initiatieven te ontplooien en we ondersteunen en faciliteren elkaar waar dat kan. In dat kader zijn in 2014 maatwerkafspraken gemaakt ten aanzien van alcoholmatiging met onder andere dorpshuizen, sportverenigingen en scholen in de vorm van convenanten. Vertrouwen is daarbij het uitgangsN:\GRIFFIE\raadstukken\raad 18 december 2014\raad 18 december 2014 rv Preventie- en handhavingsplan alcohol 20142016.docx
-4-
punt. Het werken met convenanten draagt er aan bij dat de beperkte toezichtcapaciteit effectiever ingezet kan worden. Samen met lokale horecaondernemers en de politie zijn in het lokaal horecaconvenant afspraken gemaakt voor een veilig en leefbaar uitgaansklimaat in Oldebroek en over alcoholverstrekking aan jeugdigen. Begin 2015 wordt dit convenant geëvalueerd en geactualiseerd. Verder vindt er periodiek overleg plaats met de lokale horeca. Alcoholmatiging is hierbij ook een onderwerp van gesprek. De aanpak alcoholmatiging is een continu en langlopend proces waarvoor draagvlak moet worden gezocht en gecreëerd in onze samenleving. Het is belangrijk om de jeugd, maar ook de ouders en (para)commerciële instellingen goed te blijven informeren over de wetswijziging, de doelstellingen van de wetswijziging en de consequenties bij overtreding hiervan. Bewustwording van de gevaren van alcoholgebruik door jongeren en de hiermee gepaard gaande consequenties is absoluut noodzakelijk. Ad. 2 Beleid en regelgeving Regels stellen, naleven en handhaven blijken van grote invloed te zijn op het alcoholgebruik. De kracht van goede regelgeving zit niet zozeer in het stellen van een regel als wel in de naleving en de handhaving ervan. Op 19/20 december 2013 heeft uw gemeenteraad besloten tot het vaststellen van een verordening tot wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening Oldebroek 2010. Hierin staan regels rondom schenktijden en alcoholverstrekking tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en tijdens niet-verenigingsgebonden activiteiten van paracommerciële rechtspersonen. Deze regels zijn met ingang van 1 januari 2014 in werking getreden. Ad. 3 Toezicht en handhaving Uit onderzoek blijkt dat regelgeving meer effect heeft als deze wordt gehandhaafd. De gemeente heeft een aantal specifieke handhavingsbevoegdheden met betrekking tot alcohol. Doel van deze pijler is om die in het lokale alcoholmatigingsbeleid een duidelijke plaats te geven. De gemeente wil partners in de samenleving de ruimte bieden. In die gevallen waarin externe partijen wet- en regelgeving naleven, kan worden afgezien van actief toezicht door de gemeente en hoeft toezicht alleen dan plaats te vinden wanneer signalen (intern of extern) daartoe aanleiding geven. De gemeente kan niet alles controleren. Er is ook een grote rol weggelegd voor ondernemers en paracommerciële rechtspersonen zelf. Zij hebben een eigen verantwoordelijkheid om de regels van de Drank- en Horecawet na te leven en moeten in de eerste plaats zelf het toezicht op zich nemen. De gemeente zal hen stimuleren en de ruimte geven om zelf maatregelen te treffen om de naleving van de Drank- en Horecawet te verbeteren. In eerste instantie ligt de nadruk op het gesprek en niet op sancties. Daarnaast kan steekproefsgewijs worden vastgesteld of betrokkenen zich aan de regels houden. Is dat niet het geval, dan kan verhoogd toezicht worden ingesteld en kan snel worden opgetreden bij volharding. Op deze manier kan toezicht en handhaving effectief worden ingezet en dient het als sluitstuk van het drank- en horecabeleid. Periodiek wordt er een nalevingsonderzoek (mystery guest) gehouden bij verschillende verkooppunten van alcoholische dranken in de gemeente. Een dergelijk onderzoek wordt jaarlijks uitgevoerd. Dit onderzoek is niet bedoeld als handhavingsmiddel om boetes te kunnen uitdelen, maar het gaat erom te kijken in hoeverre het opgestelde beleid in de praktijk wordt nageleefd. Naar aanleiding van de bevindingen uit deze onderzoeken wordt het gesprek aangegaan met de ondernemers en paracommerciële instellingen. In 2014 is het accent komen te liggen op periodieke controles van verleende vergunningen, het controleren op het handelen zonder vergunning / in strijd met de Drank- en Horecawet, de naleving van de convenanten met dorpshuizen en sportverenigingen en het controleren op naleving van de leeftijdsgrenzen. N:\GRIFFIE\raadstukken\raad 18 december 2014\raad 18 december 2014 rv Preventie- en handhavingsplan alcohol 20142016.docx
-5-
Jaarlijks worden de toezichtstaken en handhavingsprioriteiten geconcretiseerd in het Handhaving uitvoeringsprogramma (HUP). Voor verdere samenwerking en uitwisseling van toezichthouders op grond van de Drank- en Horecawet met omliggende gemeenten is het voorwaarde dat de Boa-/toezichthoudersfunctie in Oldebroek is ingevuld. Pas nadat deze functie is ingevuld kan de strafrechtelijke handhaving geoptimaliseerd worden, door in te huren of samen te werken met omliggende gemeenten zoals Hattem, Heerde, Elburg en/of de regio (RNV-verband). Op 10 oktober hebben de burgemeesters binnen het politieteam een samenwerkingsovereenkomst Boa's ondertekend, waardoor uitwisseling van Boa's tussen gemeenten op projectbasis of bij tijdelijke uitval van een Boa gemakkelijker wordt. Ad. 4 Vroegsignalering /preventie: Het ontdekken van alcoholproblemen in een vroeg stadium biedt de meeste kans op herstel en voorkomt ernstiger alcoholschade. Hoe eerder hulp wordt geboden, hoe groter het effect en hoe lager de kosten. 6. Financiën Het uitgangspunt is dat de uitvoering van de handhavingstaak op grond van de Drank- en Horecawet budgettair neutraal verloopt. Deze taak is met de invoering van de nieuwe wet vanaf 1 januari 2013 van het Rijk overgedragen naar gemeenten. De benodigde personele capaciteit (inzet toezichthouder / BOA: 580 uur) wordt ingezet vanuit reguliere formatie. Voor de uitvoering van het Preventie- en Handhavingsplan alcohol 2014-2016 wordt ingeschat dat er alleen extra financiële middelen nodig zullen zijn voor het laten uitvoeren van mystery guest onderzoeken. Voor 2014 geldt dat hiervoor eenmalig geld beschikbaar is vanuit het gezondheidsbeleid. In de begroting 2015 is hiervoor extra budget geraamd. De gemeente Elburg heeft aangegeven deze onderzoeken voor de gemeente Oldebroek te kunnen uitvoeren, waardoor de kosten lager zullen liggen dan bij inschakeling van een extern bureau. Eventuele acties en interventies, waaronder de IVA trainingen (+/- € 300,- per training), zullen uit de bestaande middelen van de beleidsnota Gezondheid 2012-2015 worden gefinancierd. Voor de derde nota gezondheidsbeleid levert de gemeente Oldebroek € 15.000 per jaar voor zowel alcoholmatiging als overgewicht. De provincie Gelderland geeft cofinanciering d.m.v. de Stad- en Regio Contract (SRC) middelen. 7. Communicatie Externe partijen (Koninklijke Horeca Nederland afdeling Noord Veluwe, ondernemersverenigingen, dorpshuizen en sportverenigingen) zijn in de gelegenheid gesteld om eventuele zienswijzen in te dienen. Er zijn geen zienswijzen ontvangen. 8. Uitvoering en vervolg/proces Dit preventie- en handhavingsplan is een beleidsregel in de zin van artikel 4:81 Algemene wet bestuursrecht en treedt in werking de dag na bekendmaking op de website: www.officielebekendmakingen.nl. Oldebroek, 11 november 2014. Burgemeester en wethouders van Oldebroek,
, secretaris drs. B. Brand MCM,
, burgemeester mr. A. Hoogendoorn.
N:\GRIFFIE\raadstukken\raad 18 december 2014\raad 18 december 2014 rv Preventie- en handhavingsplan alcohol 20142016.docx
