gelijke behandeling en passend onderwijs 25 maart 2014 Actieweek passend onderwijs

gelijke behandeling en passend onderwijs  25 maart 2014  Actieweek passend onderwijs

Voorstellen  Domenica Ghidei – lid van het College voor de Rechten van de Mens  Dick Houtzager – lid van het College voor de Rechten van de Mens  Marije Graven – beleidsmedewerker  Annjet Swarte – stafjurist  Elsa van der Loo – medewerker front office

2

Programma  Presentatie over de wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte en de verhouding met passend onderwijs  Interactief gedeelte: discussie in groepen aan de hand van een aantal vragen  Pauze  Terugkoppeling uit de groepen  Een stap verder: bespreking van de signalen uit de groepen, bespreking knelpunten en mogelijke oplossingen, welke stappen moeten er worden genomen

3

College voor de Rechten van de Mens Sinds 1 oktober 2012, opvolger van de CGB Taken, onder meer:  Adviezen uitbrengen  Onderzoek doen  Oordelen uitbrengen (gelijke behandeling)  Voorlichting/deskundigheidsbevordering  Rapportages en aanbevelingen Omvang:  11 Collegeleden  Rond de 50 medewerkers

4

Taken College van de Rechten van de Mens tav Gelijke behandeling  Non discriminatie / gelijke behandeling is een mensenrecht  (Gevraagd en ongevraagd) adviseren  Onderzoek uit eigen beweging  Voorlichting/deskundigheidsbevordering  Geven van oordelen  Telefonisch spreekuur (werkdagen 10.00 - 16.00)  Informatie per e-mail 5

Verbod van discriminatie 1  De Nederlandse wet verbiedt het maken van onderscheid op grond van ‘irrelevante’ persoonskenmerken  Mensen in gelijke gevallen gelijk behandelen  Gelijke behandeling betekent soms een uitzondering maken of iets extra’s doen  Niet elk onderscheid tussen mensen is verboden. Onderscheid dat volgens de gelijke behandeling niet is toegestaan = verboden onderscheid of discriminatie  Opzet is niet van belang 6

Verbod van discriminatie 2  Gebaseerd op art 1 Grondwet en Europese regelgeving  Discriminatiegronden: * Ras (afkomst), geslacht, godsdienst of levensovertuiging, seksuele gerichtheid, politieke overtuiging, burgerlijke staat, nationaliteit, leeftijd, handicap of chronische ziekte * voltijds/deeltijd contract, contract voor bepaalde of onbepaalde tijd  Terreinen: * arbeid, toegang tot het vrije beroep, lidmaatschap vakbond * goederen en diensten (waaronder wonen en openbaar vervoer) * onderwijs (niet voor leeftijd)

7

De WGBH/CZ  Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte  Wet uit 2003  Van toepassing op arbeid, beroepsonderwijs  Beroepsonderwijs in brede zin  Sinds 2009 ook op primair en voortgezet onderwijs  Sinds 2009 ook op wonen en sinds 2012 op openbaar vervoer (wordt nog verder uitgebreid)  Niet van toepassing op speciaal onderwijs 8

Begrip handicap/chronische ziekte

 Geen definitie  Het gaat om beperkingen die fysiek, verstandelijk of psychisch van aard zijn. Vaak onomkeerbaar, in ieder geval langdurig van aard  Ook vermeende handicap of chronische ziekte  Ook indien ‘mede’ een rol speelt/heeft gespeeld

9

Normen in de WGBH/CZ - 1 Onderscheid is verboden bij (art 6):

   

Toelating tot het (beroeps)onderwijs Loopbaanorientatie en beroepskeuzevoorlichting Tijdens het onderwijs (‘toegang tot en aanbieden van’) Afnemen van toetsen

Meestal gaat het om: - toelating - aanpassingen voor volgen onderwijs/toetsen 10

Normen in de WGBH/CZ – 2 Bewijslast Omgekeerde bewijslast (art 10)

 Degene die meent dat in zijn nadeel onderscheid wordt gemaakt / degene die zich gediscrimineerd voelt  Moet feiten aanvoeren die dat onderscheid kunnen doen vermoeden  Als diegene daarin slaagt, moet de tegenpartij bewijzen dat niet in strijd met de wet is gehandeld. Dus geen bewijs van discriminatie, vermoeden is genoeg. Wel feiten die dat vermoeden staven. 11

Normen in de WGBH/CZ - 3  Verbod van onderscheid • Direct onderscheid (art 1) • Indirect onderscheid (art 1) • Intimidatie (art 1a) • Nalaten doeltreffende aanpassing (art 2)  Uitzonderingen in de wet opgesomd (art 3)  Geschiktheidseisen mogen, mits noodzakelijk en passend. Staat niet in de wet: volgt uit oordelen. 12

Doeltreffende aanpassing • Doeltreffend: geschikt en noodzakelijk voor individu met h/cz • Zelfde als (extra) ondersteuning • Leerling/ouder moet kenbaar maken dat hij een aanpassing wil; • Onderzoeksplicht school • Verplichting school om aanpassing te treffen • Doeltreffende aanpassing hoeft niet als het onevenredig belastend is

13

Onevenredige belasting Feiten en omstandigheden die bij de afweging een rol spelen:  grootte van de organisatie of instelling;  noodzakelijke investeringen en kosten voor het aanbrengen van de aanpassing;  beschikbare financiële tegemoetkomingen;  operationele en technische haalbaarheid van de aanpassing;  financiële draagkracht van de instelling;  belang van andere leerlingen/studenten.

14

Relatie met Passend Onderwijs  WGBH/CZ blijft bestaan naast Passend Onderwijs

Versterking  Zelfde doel: leerlingen met een beperking zo veel als mogelijk mee laten doen met regulier onderwijs  Past ook in uitgangspunt van VN Verdrag voor mensen met een beperking: inclusieve samenleving  Beide wetten verplichten scholen uit te gaan van de mogelijkheden van leerlingen/studenten en creatief te denken over ondersteuning/aanpassingen

15

Relatie met passend onderwijs 2a Mogelijke knelpunten

De WGBH/CZ gaat uit van een eigen verantwoordelijkheid van de school bij beoordeling of aanpassingen kunnen worden getroffen en of leerling kan worden toegelaten Kan knellen met afspraken binnen over: - niveau van basisondersteuning, verdeling van middelen - specialisatie van scholen - voorrang voor leerlingen uit eigen regio 16

Relatie met passend onderwijs 2b Verplichting vanuit WGBH/CZ  élke school een onderzoeksplicht voor élke leerling.  Onderzoek of aanpassing/ondersteuning mogelijk is. Afspraken in samenwerkingsverband over verdeling middelen mogen rol spelen, maar bekijk ook wat daarnaast mogelijk is  Gelijke behandeling = neem elke aanmelding serieus. Stuur leerling niet gelijk door naar ‘gespecialiseerde’ school maar onderzoek of je zelf onderwijs kan bieden 17

Relatie met passend onderwijs 3  Gelijke behandeling van leerlingen betekent niet dat alle regio’s precies dezelfde ondersteuning moeten bieden  Het gaat erom dat leerlingen zo veel als mogelijk mee kunnen doen met het reguliere onderwijs, hoe dat is geregeld is niet van belang: als het maar werkt.

18

Oordeel van het College voor de Rechten van de Mens  Leerlingen/scholieren/studenten/ouders die het niet eens zijn met afwijzing/weigering gevraagde aanpassing/verwijdering  Verzoek om een oordeel bij  College voor de Rechten van de Mens  Geschillencommissie Passend Onderwijs  Procedure bij College is gratis, laagdrempelig, juridisch. Niet-bindend oordeel. Mediation.  Anti-discriminatiebureau 19

Wie kunnen om een oordeel van het College vragen Naast leerling/scholier/student of ouder ook: Belangenorganisatie (ADB’S, ouderorganisaties)  Onderwijsinstelling  School en ouders samen  Medezeggenschapsraad  Regionaal samenwerkingsverband van scholen  Samenwerkingsverband en ondersteuningsplanraad samen De onderwijsinstelling of het samenwerkingsverband kan vragen om een ‘oordeel omtrent het eigen handelen’ 20

Over welke instellingen kan een oordeel worden gevraagd?  Onderwijsinstellingen in het primair en voortgezet onderwijs (sinds 1 augustus 2009)  Onderwijsinstellingen in het beroepsonderwijs: praktijkonderwijs, mbo, hbo, wo  Samenwerkingsverbanden als zij beslissingen nemen die de oorzaak zijn van de discriminatieklacht  Niet: speciaal (voortgezet) onderwijs  Niet: Ministerie van OCW, Onderwijsinspectie, College voor Examens etc

21

Oordelen over WGBH/CZ en onderwijs in de afgelopen 10 jaar            22

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

– – – – – – – – – – –

0 0 0 2 0 0 3 11 10 15 17

Oordelen over:     

Po: 5 Vo: 23 Mbo: 13 Hbo: 10 Wo: 6

 Onbevoegd: 2x

23

VN Gehandicaptenverdrag VN verdrag inzake de rechten van mensen met een beperking    

Recht op onderwijs Recht op passende ondersteuning Recht op redelijke aanpassingen Recht op inclusief onderwijs

 Nl heeft ondertekend, maar nog niet geratificeerd  Er mag geen beleid of wetgeving worden gemaakt dat in strijd is met het verdrag  College voor de Rechten van de Mens wordt het nationale monitoringsinstituut

24

Voor meer informatie:

College van de Rechten van de Mens (College) Kleine Singel 1-3 Postbus 16001 3500 DA Utrecht T 030-8883888 F 030-8883883 E [email protected] W www.mensenrechten.nl

25