Uitgave november 2013
Geleenbeek Gazet Munstergeleen: Herinrichting Geleenbeek in volle gang
Biesenhof en Geleenbeek blijkt perfecte combinatie Edo Zaaijer beschouwt visstand en macrofauna Barry Braeken: ode aan de Caumerbeek Eduard Habets: beek en dal vormen één geheel
COLOFON Geleenbeek Gazet wordt mede mogelijk gemaakt door het Waterschap Roer en Overmaas, Provincie Limburg en de gemeenten die betrokken zijn bij het project Corio Glana/Geleenbeek. Productie
Jos van Wersch M 06 – 215 18 543 www.josvanwersch.nl Eindredactie
Combinatie GeleenbeekBiesenhof blijkt economische katalysator
dr. Léon Frederix Opmaak/Druk
Andi Druk, Maastricht-Airport
Aan de voet van de Biesenberg, zoals de officiële
Correspondentieadres
benaming luidt maar in de volksmond ook
Geleenbeek Gazet
wel bekend als de Sweikhuizerberg, stroomt
Postbus 271
de Geleenbeek, tegenwoordig weer in haar
6160 AG Geleen
oorspronkelijke bedding. Precies op die plek ligt één
ISSN Nummer
van Limburgs fraaiste carréhoeves: de Biesenhof.
Iedere uitgave van de Geleenbeek
Brasserie, terras, serre, cadeaushop, hostellerie (B&B)
Gazet is geregistreerd door het ISSN
en twee feestzalen die alle in toenemende mate
Centrum Nederland. Elke uitgave wordt naar de Koninklijke Bibliotheek gezonden en daar gearchiveerd. Het ISSN (International Standard Serial Number) nummer is: 2213-9052. Dit project wordt mede gesubsidieerd door:
worden gefrequenteerd om er te eten, vergaderen of feesten. De eigenaren Drieny Beckers en Lou Spee: “Het succes van de Biesenhof komt mede doordat dit complex aan de Geleenbeek ligt.” Het is puur toeval dat wij in een tijdbestek van tien dagen drie keer bij de Biesenhof aanlegt: voor een vergadering, een interviewafspraak en voor een zakelijke lunch. De constante al die keren: er zijn veel bezoekers van allerlei pluimage. Bij de vierde gelegenheid, in verband met het stukje dat u nu leest, zitten we tegenover Lou Spee, de man achter de schermen bij de Biesenhof. Dat laatste wil hij vooral blijven. Een in-
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland
terview? “Welkom, als ’t maar niet over mezelf maar over de Biesenhof gaat, en de Geleenbeek uiteraard. Want die twee horen bij elkaar.” De beek blijkt hier een ideale tussenstop voor fietsers en wandelaars, het hele jaar door. “We liggen in een prachtig wandelgebied in het dal van de Geleenbeek. Iedereen weet: water trekt altijd mensen.” De ontstaansgeschiedenis van (toen) commanderij Biesenhof gaat terug tot in de 1259 en viel onder het gezag van de landcommanderij
2
van Alden Biesen (Bilzen, België). De verbinding & samen-
De Biesenhof, één van Limburgs fraaiste carréhoeves, schittert in het dal van de Geleenbeek. Lou Spee: “Iedere ochtend als ik om me heen kijk, is m’n eerste gedachte: wat is het hier toch bijzonder.”
werking (o.a. evenementenuitwisseling) tussen Biesenhof in
zegt Spee. Plannen, ook wat evenementen betreft, te over, zij
Geleen) en Alden Biesen is tot op de dag van vandaag intact
het op beperkte schaal, zegt hij, want de balans tussen rust
en actueel. Geen toeval: graaf Huyn van Geleen (1598 - 1657) ,
en dynamiek moet intact blijven. “Ook de DJ-dag was een
tevens keizerlijk veldmaarschalk, was landcommandeur van
perfecte happening, want ja, ook de Biesenhof moet mee in
de landcommanderij Alden Biesen.
de behoeften van de jeugd.” Maar ook: een fruitweekend,
Veel werkgelegenheid
Schotse week, uitwisselingen met Alden Biesen en een Bokkerijders Festival, het vond reeds plaats of er worden plannen
De Biesenhof-aan-de-Geleenbeek heeft zich de afgelopen
voor gesmeed. En waarom niet de Slag bij Lafelt naspelen,
jaren ontwikkeld tot een economische factor van betekenis.
ook wel bekend als de Slag om Maastricht (1747), zegt Spee.
Bij volle bezetting is er (horeca)werk voor tientallen mede-
Wijzend naar de heuvelrug: “Dat zou dáár perfect kunnen.”
werkers, en voor menige toeleverancier behoort de Biesenhof
De zoon en schoondochter werken inmiddels ook mee in dit
tot de vaste route. Massa is kassa, zo weet iedere ondernemer.
familiebedrijf, gelegen op de westelijke oever van de Geleen-
“Zo is het maar net”, beaamt Spee. Maar dat moet ook wel.
beek, die vroeger werd gebruikt als watervoorziening en
Het uitbaten van een complex van deze omvang vereist een
afvalkanaal.
substantiële omzet, nog afgezien van de mega-investering die gemoeid was met de renovatie, plus de kosten van groot en klein onderhoud, feitelijk het hele jaar door. Een bruisende
Tienduizenden natuurliefhebbers per jaar
September 2013 is het dal van de Geleenbeek, binnen het
Biesenhof, dat is wat Spee altijd al voor ogen stond. ”Ik denk
gebied van Landschapspark De Graven, landschappelijk
dat we mogen stellen dat we in die opzet zijn geslaagd.”
verfraaid in het kader van de opwaardering van de beek en
Met dank, benadrukt hij, aan de vele instanties en organi-
haar directe omgeving. Oevers, landschap en recreatieve
saties die dit mede mogelijk hebben gemaakt, waaronder
verbindingen, o.a. voor wandelaars, worden er beter van; de
Landschapspark De Graven, Provincie Limburg, omliggende
Biesenhof zorgt voor veel werkgelegenheid en de beek mean-
gemeenten, IKL, Natuurmonumenten en Waterschap Roer
dert, bewonderd door tienduizenden natuurliefhebbers per
en Overmaas. Water, natuur en economie hebben zich op
jaar. Lou Spee: “Iedere ochtend als ik om me heen kijk, is m’n
deze locatie perfect ‘gevonden’. Er zijn uitsluitend winnaars,
eerste gedachte: wat is het hier toch bijzonder.”
3
Van Heerlen tot Sittard-Geleen
Corio Glana telt 19 deelprojecten (‘highlights’) binnen zes gemeenten. Het eerste highlight (nr. 19) wordt op dit moment gerealiseerd en de uitvoering van highlight 9 en 13 zal begin 2014 starten. De beschrijving van de highlights en de laatste stand van zaken staat op www.beekdalen.nl.
4
‘Straks is iedereen trots op deze beek’ MUNSTERGELEEN - “Het duurde, met name vanwege procedures rond eigendomsverhoudingen, al met al elf jaar. Maar het wachten was de moeite waard. Straks is iedereen trots op deze beek in dit stukje van de gemeente Sittard-Geleen.” Aldus voorzitter Jan Schrijen (Waterschap Roer en Overmaas) tijdens de starthandeling, eind september, van de herinrichting van de Geleenbeek in Munstergeleen. De uitvoering - tussen de Lintjensweg en de Middenweg in Munstergeleen – zal ongeveer drie maanden in beslag nemen en draagt bij aan een aantrekkelijker uitloopgebied voor wandelaars, een toename van de ecologische betekenis van de beek en een betere verbinding van het beekdal met het Absbroekbos. Peter Geenen (gemeente Sittard-Geleen), net als zijn Schinnense collega-wethouder Jan Hermans present bij de starthandeling, is ‘maar wat blij’ dat hij dit project kan afronden in zijn laatste maanden als wethouder. “Ooit keerden we ons van het water af, nu is het precies andersom: we koesteren het water.” Het bewijs is de uitvoering van Beekdalen Geleen deel 1. “Mede met dank aan collega Jan Hermans van de gemeente Schinnen met wie ik bij dit project ben opgetrokken”, aldus Geenen. Beekdalen Geleen deel 1 is de eerste highlight van Corio Glana, het Geleenbeektracé van Heerlen (Corio) tot Geleen (Glana), waaraan de Provincie Limburg een ruime subsidie heeft toegezegd. Aan dit ruim 20 km lange traject zijn negentien landschappelijke toplocaties gepland in zes verschillende gemeenten. De projectkosten van Beekdalen Geleen deel 1 bedragen circa 8 ton, mogelijk gemaakt door bijdragen van de projectpartners Landschapspark De Graven (gemeenten Sittard-Geleen en Schinnen), Waterschap Roer en Overmaas, Natuurmonumenten en Provincie Limburg.
De projectkosten van Beekdalen Geleen deel 1 bedragen circa 8 ton, mogelijk gemaakt door bijdragen van de projectpartners Landschapspark De Graven (gemeenten Sittard-Geleen en Schinnen), Waterschap Roer en Overmaas, Natuurmonumenten en Provincie Limburg.
5
Edo Zaaijer: Habitat voor vissen en macrofauna zal sterk verbeteren “Als gevolg van de herinrichting zal het ecologisch potentieel enorm verbeteren. Door het toepassen van een zomer- en winterprofiel zal de Geleenbeek als habitat voor vissen en macrofauna sterk verbeteren”, aldus Edo Zaaijer. Diens adviesbureau, Zaaijer Waterpro(of) Solutions, adviseert en biedt ondersteuning aan overheden, bedrijven en particulieren als het gaat om (eco)hydrologisch waterbeheer.
Edo Zaaijer: “Een van de belangrijkste aandachtsgebieden zijn de Natura2000-gebieden die direct naast de Geleenbeek liggen. Deze gebieden hebben een zeer hoge natuurwaarde en mogen derhalve niet verslechteren of aangetast worden.”
6
Edo Zaaijer: “In de actuele situatie is de Geleenbeek een genormaliseerde beek met weinig variatie in waterdiepte en stroomsnelheid. Door de beoogde herinrichting zal dit sterk verbeteren.” Foto: de Geleenbeek bij Spaubeek.
Eén van de belangrijkste werkzaamheden is het ontwerpen
worden om dit ongedaan te maken. Eén van de belangrijkste
en simuleren van het oppervlaktewatersysteem binnen
aandachtsgebieden zijn de Natura2000-gebieden die direct
herinrichtingsprojecten en (beek)herstelprojecten. Hiervoor
naast de beek liggen. “Deze gebieden hebben een (zeer)
wordt, om de effecten van de beoogde maatregelen inzichte-
hoge natuurwaarde en mogen derhalve niet verslechteren
lijk te maken, gebruik gemaakt van een hydraulisch model,
of aangetast worden.” Verder zullen eventuele knelpunten
genaamd SOBEK. Edo Zaaijer: “Ons bedrijf voert, in samen-
met betrekking tot de dynamiek (veiligheid/ongewenste
werking [adviesbureau] ViForis c.q. in opdracht van Water-
onderwaterzetting) sterk worden verbeterd dan wel opgelost.
schap Roer en Overmaas, de hydrologische/hydraulische
Uitgangspunt daarbij: dat de ‘nieuwe’ situatie ten opzichte
modellering uit ten behoeve van het herinrichtingsproject
van de huidige situatie (waar mogelijk) verbetert, maar zeker
Geleenbeek Corio Glana.” ViForis heeft, voor de her in te rich-
niet verslechtert. “Als gevolg van de herinrichting zal het eco-
ten trajecten (highlights), ontwerpschetsen aangeleverd van
logisch potentieel enorm verbeteren. Door het toepassen van
de beoogde herinrichting, waarop de ligging van de beoogde
een zomer- en winterprofiel zal de Geleenbeek als habitat
toekomstige loop (zomer- en winterbed) is weergegeven. Edo
voor vissen en macrofauna sterk verbeteren, doordat er meer
Zaaijer voert deze beoogde herinrichting in het hydraulisch
variatie zal ontstaan in o.a. waterdiepte en stroomsnelheid.”
model door en dimensioneert, op basis van de opgelegde
In de actuele situatie is de Geleenbeek een genormaliseerde
hydrologische, ecologische en ruimtelijke randvoorwaarden
beek met weinig variatie in waterdiepte en stroomsnelheid.
en uitgangspunten, de loop (zomer- en winterbed) van de
Door de beoogde herinrichting zal dit sterk verbeteren en
Geleenbeek. Indien blijkt dat er nog knelpunten in het ont-
voldoet de Geleenbeek, daar waar mogelijk, aan de doelstel-
werp aanwezig zijn [er wordt niet aan alle randvoorwaarden
lingen van de Kaderrichtlijn Water (KRW).
en uitgangspunten voldaan], zal het ontwerp op basis van een iteratief proces (het herhaald uitvoeren van een reeks bewerkingen) geoptimaliseerd worden. “Totdat”, benadrukt
‘Lastige maar uitdagende klus’
Het ontwerpen en dimensioneren van de toekomstige loop
Edo Zaaijer, “er uiteindelijk een ontwerp op tafel ligt waarin
van de Geleenbeek zal, gezien de vele actoren/belanghebben-
Waterschap Roer en Overmaas, maar ook alle belanghebben-
den en opgelegde randvoorwaarden en uitgangspunten, een
den, zich kunnen vinden.”
‘lastige maar uitdagende klus’ worden. Zaaijer Waterpro(of)
Beekdalbrede aanpak
Solutions heeft er dan ook het volste vertrouwen in dat er uiteindelijk een ‘mooi en robuust ontwerp’ op tafel komt te
Binnen het ontwerp en de dimensionering van de ‘nieuwe’
liggen voor de toekomstige beek. “Een heringerichte Geleen-
Geleenbeek wordt een beekdalbrede aanpak nagestreefd.
beek waar men trots op mag zijn.” Voor meer informatie over
Dit wil zeggen dat ook onderzocht wordt wat de herinrich-
de hydraulische modellering van de Geleenbeek: Edo Zaaijer
ting van de Geleenbeek voor effecten heeft op de (directe)
((M 06-83211799) of via email (
[email protected]).
omgeving en welke aanpassingen doorgevoerd moeten
7
Kees Verplancke, coördinator Routepunt VVV Zuid-Limburg: “Ik wandel en fiets natuurlijk het liefst in Limburg.”
Bewegwijzerde routes VVV Zuid-Limburg oogsten veel applaus
Wie aan de weg timmert heeft veel bekijks Ruim de helft van de bezoekers aan onze provincie komt vanwege de natuur en het landschap naar Limburg, maar ook wandelen (36%) en fietsen (24%) scoren hoog. In dat verband zorgt de recente aanleg van nieuwe paden langs de Geleenbeek voor toegevoegde waarde. Het Routepunt VVV Zuid-Limburg is verantwoordelijk voor controle, onderhoud en beheer van alle bewegwijzerde fiets-, wandel-, mountainbike-, ruiter- en menroutes in alle 19 Zuid-Limburgse gemeenten. Kees Verplancke, coördinator Routepunt: “Als ik minister voor wandel en fiets was, dan zou ik zorgen voor een goede infrastructuur en eventueel gratis fietsen en prima opstapplaatsen en vertrekpunten.”
In Limburg kun je op wandelgebied alle kanten uit. Voor
er een aanzienlijk deel van hun omzet aan te danken. Nu we
langeafstandswandelaars het Pelgrimspad (Maastricht-
het toch over geld hebben: binnenlandse toeristen gaven vo-
Amsterdam, 487 km), Pieterpad (Maastricht-Pieterburen,
rig jaar € 416 miljoen uit in Limburg. Daarmee waren ze met
492 km) en, korter qua afstand en dichter bij huis, het Na-
€ 36,30 per persoon per dag veel guller dan in alle andere
poleonspad (Weert-Venlo, 100 km). Niet te vergeten: de vele
provincies, waar gemiddeld € 30,90 werd gespendeerd.
routes langs de Geleenbeek. Bij mooi weer zijn er ieder weekend duizenden fietsers en wandelaars op pad in de directe omgeving van het Geleenbeekdal. In economische zin zijn
8
zij een factor van betekenis: tientallen horecazaken hebben
Professionele marketing en promotie
De VVV Zuid-Limburg steekt niet alleen veel tijd in de routenetwerken zelf, zegt Verplancke, maar zorgt ook voor
eigentijdse promotie en marketing. Daarbij worden zowel
kwamen ook 828.000 buitenlandse toeristen naar Limburg,
de ‘oude’ als nieuwe communicatiemiddelen, waaronder
3.8% meer dan in 2011, vooral Duitsers, Britten en Belgen.
social media, ingezet. Doelgroepgerichte voorlichting was
Kees Verplancke: “Ik wandel en fiets natuurlijk het liefst in
altijd al een van de sterke punten van deze VVV, ook vóór
Limburg.” Hoe verrassend…
het internettijdperk. Tegenwoordig worden alle digitale
Wie een opmerking heeft over een locatie van het Routepunt,
opties ingezet om doelgroepen aan producten & diensten te
kan dat doorgeven: per mail (routepunt@vvvzuidlimburg.
koppelen. Een georganiseerde wandeltocht voor 50-plussers,
nl), telefonisch (043-6098529) of schriftelijk (VVV Zuid-Lim-
wekelijks, tweewekelijks of maandelijks? Even googlen en
burg, Walramplein 6, 6301 DD Valkenburg a/d Geul).
alle wegen leiden in dit geval niet naar Rome maar naar deze VVV. Het team achter het Routepunt denkt mee over de ontwikkeling van routes en implementeert grensoverschrijdende en nieuwe ict-mogelijkheden. Daarnaast wordt kaartmateriaal ontwikkeld voor wandelaars en fietsers. Ook fungeert het Routepunt als centraal aanspreekpunt voor gebruikers, inclusief klachtenafhandeling. Voorbeeld: wanneer de met paaltjes/bordjes uitgezette toeristische wandelingen niet in orde zijn, dan vraagt de VVV Zuid-Limburg aan leden van wandelverenigingen om hun opmerkingen door te geven (waar, welke gemeente en welke kleur paaltjes). Verplancke: “Dan kunnen wij snel richting de betreffende terreineigenaar actie ondernemen.”
Sterkste merk onder provincies
Uit een recente merkenenquête blijkt dat ‘Lim-
burg’ het sterkste merk is onder de Nederlandse provincies. De merkkracht en het imago zijn gemeten van de dertig grootste gemeenten, alle provincies en alle streken. Bij de sterkste merknamen onder de steden komt Maastricht op de tweede plaats, na Amsterdam. Bij de landstreken staat Zuid-Limburg op plek twee, na de Veluwe. In elke enquête komt naar voren dat de wandel- en fietsliefhebber hoog opgeeft over de vele routes om
1
Zuid-Limburg te ontdekken. In 2012
9
WML heeft alle belang bij schone Geleenbeek Als producent en leverancier van drinkwater van topkwaliteit
Waterleidingmaatschappij Limburg (WML) is dé producent en leverancier van drinkwater voor alle huishoudens in onze provincie. Limburgs drinkwater is van topkwaliteit, met dank aan WML dat drinkwater maakt van grond- en oppervlaktewater. Schoon oppervlaktewater en gezond grondwater zijn vakgebieden waar hydroloog Peter van Diepenbeek van WML het hele jaar mee bezig is.
Grondwater, met name het diepe grondwater, is betrouwbaar, schoon en er zitten weinig stoffen in die WML eruit moet halen met zuivering. Oppervlaktewater daarentegen (water uit rivieren, meren of beken) is minder schoon dan diep grondwater. Om van Maaswater, om maar een voorbeeld te noemen, drinkwater te maken, moet er beter gezuiverd worden dan bij grondwater. De Geleenbeek bestaat voor een belangrijk deel uit gezuiverd stedelijk afvalwater, zegt Van Diepenbeek. In hoeverre de Geleenbeek anno 2013 schoner is dan ‘vroeger’, kan WML niet beoordelen, dat is een vraag die bij het Waterschap Roer & Overmaas neergelegd moet worden. Ongeveer driekwart van het Limburgse drinkwater wordt gemaakt van grondwater, het overige drinkwater van oppervlaktewater. Vanzelfsprekend draagt een ‘gezonde’ Geleenbeek bij aan drinkwater van topkwaliteit. “In de waterketen hebben we een gemeenschappelijk belang”, stelt Van Diepenbeek.
25 grondwaterpompstations
Het drinkwater in Limburg wordt gewonnen in 25 grondwaterpompstations en het oppervlaktewaterstation WaWML-hydroloog Peter van Diepenbeek (links) en Harry Tolkamp (Waterschap Roer en Overmaas) (Foto: WML)
terproductiebedrijf Heel, waar van Maaswater drinkwater wordt gemaakt. In Heerlen, Maastricht, Ospel en Hunsel staan onthardingsinstallaties die ervoor zorgen dat nu heel Limburg zachter water heeft. Al dit water wordt getransporteerd in een leidingnet van ongeveer 8.700 kilometer lengte. Een belangrijk gemeenschappelijke zorg is dat in de waterketen steeds meer medicijnresten voorkomen, zegt Van Diepenbeek. Om problemen vóór te zijn, onderzoeken
10
de bedrijven in de Limburgse waterketen, waaronder WML,
waar en hoe de resten het best kunnen worden verwijderd.
‘Caumerbeek Zichtbaar Natuurlijk’
Van Diepenbeek en Harry Tolkamp (Waterschap Roer en
WML is in operationele zin niet rechtstreeks betrokken bij
Overmaas) zijn namens hun organisaties betrokken bij dit
een ‘schonere’ Geleenbeek (daarvoor zorgen andere partners
onderzoeksproject dat onder meer moet leiden tot een beter
in de waterketen), maar heeft, als producent en leverancier
inzicht in de emissieroutes van geneesmiddelen en de evalu-
van drinkwater, uiteraard alle belang bij een schone Geleen-
atie van de ernst van de aanwezigheid hiervan in de water-
beek. Relevant in dat verband: de oplevering, voorjaar 2012,
keten. Wat is het probleem? Van Diepenbeek legt het uit. Een
van [het deelplan Hoensbroek] van het project Caumerbeek
mens slikt een medicijn, de resten daarvan komen via de
Zichtbaar Natuurlijk. Op die locatie hebben Waterschap Roer
urine in het riool. Omdat deze resten slecht afbreekbaar zijn
en Overmaas en de gemeente Heerlen de Caumerbeek tussen
en rioolzuiveringsinstallaties nog geen speciale technieken
de Geleenbeek en de Koumenweg in Hoensbroek openge-
hebben om ze er uit te halen, is het mogelijk dat de resten in
maakt en z’n natuurlijke loop teruggegeven. Dit project heeft
het oppervlaktewater komen. “De individuele concentraties
tevens geleid tot een betere waterkwaliteit in de Caumer-
in het grond- en oppervlaktewater zijn nog erg laag, maar
beek en Geleenbeek. De beek voert het schone water nu
waar we ons zorgen over maken is dat die concentraties in
rechtstreeks af naar de Geleenbeek en het rioolwater wordt,
de toekomst toenemen. Hoe sterk die toename zal zijn en
via de bestaande ondergrondse leiding, afgevoerd naar de
wat de effecten daarvan zijn, is onzeker. Uit voorzorg is het
rioolwaterzuivering in Hoensbroek. Door rioolaanpassingen
hoe dan ook verstandig te voorkomen dat ze het grond- en
en het scheiden van schoon bronwater en rioolwater, komt
oppervlakte bereiken en ze, waar nodig, nu al zoveel mogelijk
er minder schoon water in het riool terecht. Dit verbetert de
te verwijderen.”
werking van de Rioolwaterzuivering Hoensbroek waardoor er minder water gezuiverd hoeft te worden.
‘En nu verder, maar dan zonder kink in de kabel’ Gedeputeerde Patrick van der Broeck (Ruimte & Infrastructuur): “We kunnen niet alleen vooruit, we moeten ook vooruit met Corio Glana/Geleenbeek.” Een van de belangrijkste oorzaken voor de vertraging: onvoldoende geld om de plannen te realiseren, en zeker niet in één keer. Nu er aanvullende financiering is vanuit de Provincie Limburg mag er volgens hem ‘geen kink meer in de kabel komen.’ Landschap & natuur, ze staan als ‘basiselementen’ vermeld in het programma Brainport 2020. Maar ook als Brainport er niet was zijn, zouden we het ook moeten doen, stelt Van der Broeck. Want Corio Glana, en alles wat daar mee te maken heeft, ‘zit in het dna van Zuid-Limburg’. Ruim een jaar geleden zei hij in deze Gazet: ‘En nu de schop de grond in!’ Inmiddels is de daad bij het woord gevoegd. Met een glimlach: “Ik verheug me op de eerste declaratie...”
Twee hoofdrolspelers inzake Corio Glana/Geleenbeek: gedeputeerde Patrick van der Broeck (rechts) en Jan Schrijen, voorzitter Waterschap Roer en Overmaas.
11
Caumerbeek: ook in Heerlerheide weer zichtbaar
Van Caumerbeek naar Caumerbeekpark Wethouder Barry Braeken: “Ook fauna en flora keren terug”
Waterschap Roer en Overmaas en de gemeente Heerlen zijn sinds eind augustus bezig om de Caumerbeek weer zichtbaar te maken tussen de Koumenweg en de Huisbergerstraat. “Straks kunnen we weer genieten van een natuurlijk en meanderende waterloop”, zegt wethouder Barry Braeken (Ruimte, Wonen, Fysieke Leefomgeving). “Ook de fauna en flora die bij de Caumerbeek horen, keren terug.”
12
De Caumerbeek bevrijden van het betonnen korset en van
nemig vormt een deel van de totale herinrichting van de
duistere overkluizingen. Dat gebeurde verleden jaar al in
Caumerbeek Zichtbaar Natuurlijk, vanaf de Geleenbeek in
Hoensbroek en nu ook met het beekgedeelte in de wijken
Hoensbroek tot in Palemig. De werkzaamheden in Rennemig
Beersdal en Rennemig. De aanpak van het deelgebied Ren-
zijn veelomvattend: de waterbuffer de Dem wordt aangepast,
de beek zichtbaar gemaakt [tussen de Terhoevenderweg en de Rennemigstraat] en de regenwaterbuffer in de Koumen wordt gedempt. Ook komt er een extra regenwaterbuffer bij de Kopkensmolen en wordt een fiets- en wandelpad aangelegd.
Vuil en schoon water gescheiden
De gemeente Heerlen en het Waterschap Roer en Overmaas werken sinds oktober 2010 aan het project Caumerbeek Zichtbaar Natuurlijk. Doel: een betere waterkwaliteit in de Caumerbeek en Geleenbeek alsmede een verbeterde werking van
Wethouder Barry Braeken
de rioolwaterzuivering door vuil en schoon water gescheiden af te voeren. Wethouder Braeken ziet het al helemaal voor zich. “Het gebied wordt veel aantrekkelijker en toegankelijker voor recreanten. De oplevering van het totale project is gepland in 2015. Zoals het er nu naar uitziet is dat haalbaar.” Hij
Stadspark
houdt wel een slag om de arm. “De ervaring leert dat er met
Het geheel moet straks het Caumerbeekpark worden, zegt
de planning van Corio Glana-projecten nog wel eens wordt
wethouder Braeken. “Een nieuw aaneengesloten langgerekt
geschoven.” Door het project krijgt het Caumerbeekdal over
stadspark, met langs de beek zitbanken, bruggetjes, fiets-,
een lengte van acht kilometer zijn natuurlijke waterloop te-
wandel- en struinpaden.” Heerlen heeft veel meer groen dan
rug. Het totale project Caumerbeek Zichtbaar Natuurlijk kost
we weten, zegt hij. “Voordat ik wethouder werd stond ik daar
8 miljoen euro. De gemeente Heerlen en het Waterschap Roer
ook niet bij stil omdat we nog te vaak met de rug naar het
en Overmaas betalen een groot deel daarvan. Daarnaast zijn
groen staan. Het stadspark dat we gaan ontwikkelen, van
er financiële bijdragen van de Provincie Limburg en het Mi-
noord tot zuid, is bedoeld als hét uitloopgebied voor Heer-
nisterie van Infrastructuur en Milieu. En omdat het project
len. Het Geleenbeekgebied is van grote cultuurhistorische
in 2010 als tweede eindigde in de Mooi Nederland-prijs, kwam
waarde. Laten we dat met z’n allen vooral koesteren.”
een extra subsidie van 1 miljoen beschikbaar.
Beek: Groen licht voor ontkluizing Keutelbeek BEEK – De ontkluizing van het eerste deel van de Keutelbeek in de gemeente Beek gaat in februari 2014 van start. De gemeenteraad van Beek stemde eind september in met een aanvullend krediet (€ 144,000) voor het gedeelte tussen Gundelfingenstraat en Luciastraat. Wethouder Jan Bijen: “De aanbesteding was al eerder achter de rug, net als het doorlopen van alle vergunningen en procedures.” Aannemersbedrijf Van Boekel zorgt voor de uitvoering. De ontkluizing van de Keutelbeek biedt diverse voordelen voor Beek. Met het bovengronds brengen van de beek wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het verminderen van de kans op wateroverlast. Bovendien wordt schoon bron- en regenwater van afvalwater gescheiden.
Wethouder Jan Bijen
13
Niet vergeten: beek en dal vormen één geheel
Eduard Habets (Natuurmonumenten): ‘Het landschap eromheen hoort er nadrukkelijk bij’ Wat pakweg vijf jaar geleden financieel nog mogelijk leek blijkt najaar 2013 – met name vanwege allerlei overheidsbezuinigingen – geen haalbare kaart meer. Jammer, maar het is niet anders, zegt Eduard Habets van Natuurmonumenten. “Alles en iedereen moet in deze moeilijke tijd een stapje terug.” De manager unit ZuidLimburg zou het echter ‘zeer betreuren’ als daardoor alle aandacht uit zou gaan naar de Geleenbeek ten koste van het Geleenbeekdal. “Doe méér dan de beek alleen, want het landschap eromheen hoort er nadrukkelijk bij, sterker, het is één geheel.”
Eduard Habets (Natuurmonumenten): “Ook al heb je maar 50 procent van het benodigde geld, besteed dat dan alvast en wacht niet tot je 100 procent hebt.”
14
Door de afwisseling in hoogte, bodemstructuur en vochtigheid kunnen we in het Geleenbeekdal genieten van veel verschillende dieren en planten. Met een beetje geluk, zoals op deze foto van Natuurmonumenten, zie je er een ree wegschieten.
Als je het over ongerepte natuur hebt, dan op deze ochtend
wel nú al rekening mee houden door alle kansen open te
even voor achten, bij het Bezoekerscentrum van Natuurmo-
houden voor de toekomst.”
numenten aan de rand van de Brunssummerheide. Habets en zijn teamleden zijn al vroeg present, onder wie ook André Hassink; hij is recentelijk bij Natuurmonumenten in dienst
Pluk eerst het laaghangend fruit
Habets is geen doemdenker, integendeel, hij ziet wel degelijk
getreden en fungeert namens die organisatie als projectlei-
mogelijkheden voor een beekdalbrede aanpak, denk aan de
der Corio Glana. Daarover gaat ook het gesprek die ochtend.
groeves op de westoever van de Geleenbeek, bij Spaubeek.
Corio Glana was in de oorspronkelijke opzet een brede ont-
“De plannen liggen er, al moeten ze nog ontwikkeld worden.”
wikkeling, zegt Habets, waarin water, landschap, inclusief
Concreet is de ontwikkeling bij Munstergeleen, de uitvoering
fauna & flora, feitelijk één landmark vormden. Door de
start eind september/begin oktober 2013. “Het kan dus wél.”
bezuinigen van de laatste jaren is dat plan echter niet verder
Pluk sowieso eerst het laaghangend fruit, zegt hij. “Denk aan
dan de tekentafel gekomen. “Dat hebben we te accepteren.”
Spaubeek en Sint-Jansgeleen. Daar zijn geen belemmeringen
Als dat maar niet betekent dat de focus nu uitsluitend komt
van welke aard dan ook.” Dat geldt helaas wel voor menige
te liggen op de Geleenbeek, want beek & dal vormen één
andere locatie, met name in financiële zin. Natuurmonu-
geheel. Niet alleen met het oog op het toeristisch-recreatieve
menten is geen geldboom.”Ook wij beschikken anno 2013
aspect, maar ook omdat het dé ecologische verbinding is
over minder middelen dan voorheen. De bestaande na-
tussen twee gebieden, de Westelijke Mijnstreek en Parkstad
tuur kunnen we blijven doen.” Zoals tijdig maaien, kappen,
Limburg. ”Het is één lint dat beide regio’s verbindt.” Maar
wandelpaden en afrasteringen onderhouden, zorgen dat de
wat te doen als er minder geld [dan gepland] te besteden is?
stand van fauna en fora er niet op achteruit gaat, enzovoorts.
“Slim omgaan met de nieuwe situatie en toekomstige kansen
Daarentegen geldt voor nieuwe natuurprojecten een pas op
bij voorbaat niet om zeep helpen.” Stel, zegt hij, dat iemand
de plaats. Feitelijk hebben alle natuurorganisaties meegelift
een kasteel wil bouwen, maar dat er slechts geld is voor een
met de economiehausse van voorheen. “Er komen echter
kleine woning op die locatie. Dan zou het wel heel vreemd
weer nieuwe kansen, zij het in andere omstandigheden. Ook
zijn als alle geld meteen opgaat aan de fundering voor dat
al heb je maar 50 procent van het benodigde geld, besteed dat
toekomstige kasteel. Dat geldt ook voor het Geleenbeekdal.
dan alvast en wacht niet tot je 100 procent hebt. Maar hou
“Wat nu niet kan door te weinig financiële middelen, kan
wel je ambitie en je visie vast. Dat geldt ook ten aanzien van
misschien wel over vijf of tien jaar, de natuur is niet afhan-
het Geleenbeekdal.”
kelijk van een jaar eerder of later. Maar dan moeten we daar
15
