Gedragsonderzoek als hulp bij het wegbeheer

Gedragsonderzoek als hulp bij het wegbeheer

Heidelblog.net

Chris Dijksterhuis

Sjef Moerdijk

Rijksuniversiteit Groningen

Rijkswaterstaat

4 april 2013

www.TrafficPsychologyGroningen.info

Slide 1 of 26

Omschrijving gedragsonderzoek Gedrags- (en maatschappij) onderzoek houdt zich bezig met vraagstukken rond individueel gedrag, de onderlinge relaties van mensen en de samenleving als geheel. Hierbij is zowel aandacht voor het normale functioneren van mensen, als voor problemen van mensen of groepen en de wijze waarop deze opgelost of voorkomen kunnen worden. Individueel gedrag

Samenleving

Problemen

Onderlinge relaties

Normaal functioneren

Oplossingen

4 april 2013


Preventie

Slide 2

Toegepast op de verkeersdeelnemer Bij de RuG: 1977 – 1996 (ca.): Verkeerskundig Studiecentrum (prof. dr. J.A. Michon)

1996 – heden Verkeers- en omgevingspsychologie groep. (Prof. dr. J. Rothengatter, Prof. dr. K.A. Brookhuis) 4 april 2013


Slide 3

Relevantie gedragsonderzoek Optimalisatie van verbetermaatregelen! Plan

Wanneer uw doel is: Gedragsbeïnvloeding verkeersdeelnemer

• • • •

Act

Informeren Adviseren Geleiden Sturen

4 april 2013

Do

Check


Slide 4

Wanneer kan gedragsonderzoek ingezet worden? Plan

Act

Do

Check

4 april 2013


Slide 5

Voorbeeld Senior proof highway (Mogelijk) probleem: Toename van oudere weggebruikers (trend zet door in de toekomst). In kaart brengen probleem (PLAN): • Waar zitten de knelpunten? Alleen maar gebreken? • Nee: compensatiegedrag • Fysieke kwetsbaarheid • Vaker ongelukken • Bv. ‘over de linkerschouder’ • Rijervaring • Fysieke/mentale achteruitgang 4 april 2013


Slide 6

Voorbeeld Senior proof highway Knelpunt Traag/moeilijk invoegen op de snelweg. Onderzoek alternatieve maatregelen: • Musical road • Aanbrengen wegvlakken voor juiste volgafstand • Matrix borden met snelheidsindicatie Bron, Ying (2010)

4 april 2013

Illustratie: musical road


Slide 7

Voorbeeld Meten van doelstellingen na implementatie (CHECK): ‘The proof of the pudding is in the eating’

Bv: • Ongevallenstatistieken • Hoe wordt de maatregel beleefd • Leesbaarheid • Begrip • Nut • Acceptatie van de aanwijzing • Gedrag • Onderzoek verbetermaaregelen (ACT) 4 april 2013


Slide 8

Waavoor kan gedragsonderzoek ingezet worden? • •

•

• •

In kaart brengen van een probleem. (PLAN) Voorspel het effect van een maatregel en eventuele alternatieven VOOR daadwerkelijke implementatie (PLAN). Kosten overweging: better safe than sorry (PLAN) Meten van doelstellingen na implementatie (CHECK): Onderzoek verbetermaaregelen (ACT)

4 april 2013


Plan

Act

Do

Check

Slide 9

Onderzoeksmethoden Hoe voorspel en meet je gedrag?

4 april 2013


Slide 10

Verzamelen van bestaande kennis. Wat is er al bekend en gedaan?

• Experts • Literatuur onderzoek • Internationale vaktijdschriften

Vragenlijstonderzoek Voor het meten van • Attitudes • Gedragsintenties • Psychologische begrippen • Persoonlijkheid

Voordelen • Thuis invullen • Grote groepen bereiken is relatief gemakkelijk

4 april 2013


Slide 12

Vragenlijstonderzoek Nadelen • Gedragsintentie IS NIET het gedrag zelf. • Zwak tot matig sterk verband • Sociaal wenselijke antwoorden • Krijg je wel het eerlijke antwoord?

Als voorspeller/meting van gedrag: met name een eerste oriëntatie 4 april 2013


Slide 13

Focusgroep Discussie met een kleine groep potentiele gebruikers Veel gebruikt bij productontwerp Voordeel: • Veel alternatieven voor te leggen in relatief korte tijd • Interactie met de groep • Nieuwe ideeën Nadeel: • Groepsprocessen • Dominante mensen leggen mening op • Goede regie essentieel!

Weer: met name een eerste oriëntatie

4 april 2013


Slide 14

Rijsimulatoronderzoek

Mensen een maatregel veilig laten ervaren

4 april 2013


Slide 15 of 22

Desktop simulator

Desktop simulator

Fixed base simulator, mock-up

Fixed base simulator

Moving base simulator

Moving base simulator

4 april 2013


Slide 16 of 22

Rijsimulatoronderzoek Voordelen • Koppeling echt en onderzoek: men ervaart de maatregel. • Veilig • Goed controle over wat de bestuurder ervaart, • waardoor de vergelijking tussen maatregelen mogelijk is. • Goede dataverwerking mogelijk • Bv Voertuigparameters • Bv Fysiologische reacties

4 april 2013


Slide 17 of 22

Rijsimulatoronderzoek Nadelen: • Nog net niet echt • Geen absolute validiteit, alleen relatief: dat wil zeggen verschillen tussen condities (maatregelen) zijn valide.

4 april 2013


Slide 18 of 22

Geïnstrumenteerde auto Voordeel: • Beste koppeling echt en onderzoek. Nadelen: • Minder controleerbaar: • Oorzakelijke verbanden minder makkelijk te zien • Minder mogelijkheden data verwerking

Uit de oude doos: van het verkeerskundig studie centrum

Tegenwoordig kan met in eigen auto allerlei apparatuur bevestigen

4 april 2013


Slide 19 of 22

Gedragsobservatie buiten de auto Hoe gedragen mensen zich: Bv: fietsers die mobiel bellen. Bv: automobilisten die nog net even over het spoor gaan. Voordeel: • Gedrag in ‘de natuurlijke omgeving’ Nadelen: • Tijdsintensief • Beperkt tot gedrag (onderliggende oorzaken niet)

4 april 2013


Slide 20 of 22

Verdere typering van (verkeers)gedrag Het Michon model (1985)

4 april 2013


Slide 21 of 22

Gedrag op drie niveau’s Voertuig controle Laterale en longtitudinale controle (sturen en snelheidscontrole) Voorbeelden

•

Gedrag wanneer rijden ondersteund wordt (ACC etc.)

•

Wegontwerp (self explaining road)

Gedrag op drie niveau’s Gedrag tijdens manoeuvres Voorbeelden

• Inhalen • Invoegen, • Uitwijken.

Gedrag op drie niveau’s Met name beslissingen voor deelname aan verkeer, of beslissingen die slechts af en toe gemaakt worden. • Keuze transportmiddel (auto/OV) • Eco-rijden • Moment van rijden (dag/nacht/spits)

Vragen??

Bedankt voor jullie aandacht!

Vragen??

Gedragsonderzoek als hulp bij het wegbeheer

Recommend Documents